TC.DD&TP1Q(2)-2014 CAI THIEN TINH TRANG DINH D U O N G CUA NGX/dl D A N THANH PHO HO CHI MINH TRONG 25 NAM QUA:
NHflNG YEU TO THEN CHOT
Bd Thi Ngpc DiSp', Iran Thi Minh Hanh\ Phan Nguyen Thanh Binh^
Bai bao t6ng quan \h dac di6m tinh hinh dinh duong cua nguai dan thanh pho Ho Chi Minh (TPHCM) trong 25 nam qua va nhung y6u td dong gop then ch6t. Cac s6 lieu giam sat cho thiy tinh trgng dinh duong, ki6n thiic th^c hanh ve dinh duong ciia cac tang lop dan cu TPHCM da dugc cai thien ro ret. Ty le suy dinh duong if tre em diroi nam tuoi tgi TPHCM da giam lien tuc va b6n viJng trong 25 nam qua, duy tri 6 miic thap nhat trong ca nirac a ca 3 th6 nh? can, thdp coi va gay com (Ian luot la 4,1%, 6,7 %, va 2,7% vao nam 2013), nhung the lam sang nang do thieu hut vi chat nhu benh kho mat, buou c6... da duoc loai tru. Nhiing yeu to dong gop vao thanh qua tren bao gom: cac giai phap can thiep dinh duong phii hgp, mang luoi can bp dinh duong hinh thanh rgng Idiap tir trong cac benh vien den tan cong d6ng, dau tu ngu6n lire cua chinh quy^n thanh ph6, ph6i hgp lien nganh trong cac hoat dong dinh duong, cong tac xa hoi hoa, ho trg cua Vien Dinh duong Quoc gia va dac biet la vai tro chu luc ciia mot don vi chuyen mon la Trung tarn Dinh duong TPHCM.
Tir khoa: tinh trang dinh dic&ng, suy dinh duong, nguai dan thanh pho Ho Chi Minh, giai phap dinh du&ng
1. DAT VAN DE
Thanh ph6 H6 Chi Minh (TPHCM) la thanh pho dong d&i nhat, dong thai ciing la trung tarn kinh te, van hoa, giao due quan trong cua ca nuac. Trong hofn hai thiip nien vira qua, TPHCM khfing chi the hi^n tarn voc cua mot thanh pho Ion phat trien nhanh chong ve kinh te, xa hoi, ma con d^t duac nhieu thanh tmi di dau ca nuac trong ITnh virc cham soc sue khoe nhan d ^ , trong do phai ke den nhfing ket qua dang ke trong vide cai thien tinh trang dinh duong va sue khoe eua nhan dan.
Nhieu muc tiSu cua Ke hoach Dinh duSng, Chien luae Quoc gia v& Dinh duong cac giai do£in 2001-2005; 2006- 2010 tai TPHCM ddu da dat va vugt chi tieu dh ra. Kien thuc va thuc hanh dinh duong eua nguai dSn da dugc cai thien dang kk. Ty le suy dinh duong a tre em
duai 5 tuoi, ty le thieu nang luong truong dien a phu nu tuoi sinh de va phu nu mang thai, ty le thieu mau dinh duong, buou CO, thieu vitamin A...da giam lien tue va ben viing, thSp nh^t trong ca nuac, dong gop tich eire trong giam ti le chung cua ca nuac a miic giam cao nhat so voi cac nuac trong khu virc. Tuoi thp va tinh trang dinh duong cac tang lop dan cu, tir tre em, phu nij, nguai truong thanh... deu eo nhieu cai thien ro net. Cac chuang trinh phong chong thieu vi chat dinh duong duac trien khai hieu qua, giai quyet triet de nhiing the lam sang nang do thilu hut vi chat nhu benh kho mat, buou CO... Cac ehuong trinh can thiep cong d6ng da gop phan khong che dien tidn cac mo hinh benh tat moi phat sinh trong thai ky chuyen tiep. Nhieu mo hinh can thiep dinh duong ciia TPHCM da tro thanh mo
' B S . C K I I - Trung tam Dinh duong TP HCM Email: [email protected]
"TS, BS - Trung tam Dinh duong TP HCM -'TS. BS - Trung tam Dinh duong TP HCM
Ngay nhan bai: 15/6/2014 Ngay phan bien danh gia: 5/7/2014 Ngay dang bai: 25/7/2014
T C . D D & T P 1 0 ( 2 ) - 2 0 H hinh dien hinh, bai hoc kinh nghiem qui
gia cho cac tinh thanh khac trong ca nuae.
Nhieu yeu to mang tinh dac thu ciia TPHCM da dong vai tro quylt dinh sir thanh cong trong cong tae cham s6e dinh duong, sue khoe. Mue tieu cua bai tong quan la he thong lai dac diem tinh hinh dinh duong cua nguoi dan thanh pho trong 25 nam qua va phan tich nhiing nguyen nhan then chot doi vai nhiing thanh qua dat duac.
2. CAI THIfiN TINH TRANG DINH DUOfNG CAC TANG L 6 P DAN ClT
Tinh trang dinh du&ng cua tre em dit&i 5 tuSi
Tai TPHCM, tinh trang suy dinh duong (SDD) tre duai 5 tu6i duac cai thien dang kk. Ty le SDD thi nhe can a tre em duai 5 tuoi da giam nhanh trong 25 nam qua tir khoang 50% vao dSu nhiing nam 1990 xu6ng con 14,5% vao nam 2000 va chi con 4,1 % vao nSm 2013 (so vai ea nuac la 15,3%) (2, 12). Ti le SDD thip coi tir ban 50% vao dhi nhiing nam 1990 da giam xu6ng con 11,3% vao nam 2000 va chi con 6,7% vao nam 2013 (so vai ca nuoc 1^ 25,9%)(2, 12). Ty le nay tuong duong vai cac nuac phat trien.
Bieu do 1. Dien lien tinh trang suy dinh Tinh trang dinh du&ng cua tre em lua tuoi hoc dircmg
Trong cac nam qua, ti le SDD 6 tre em Ilia tuoi hoe duong cung da giam dang kk. a tdt ca cac c4p hoc. Ti le SDD thip coi da giam tir 8,1% (2002) xu6ng eon 3,5% (2009) a hoc sinh tilu hoc (3);
tir 16,0% (2002) giam con 6,6% (2009)
TP. Ho Chi Minh Toin qudc
dw&ng cf tre du&i 5 tudi tai TPHCM a hoc sinh trung hoc co sa (4); va tir 19,5% (2004) giam con 10,7% (2009) a hoc sinh trung hoc pho thong (5). Ti le SDD the nhe can a hoc sinh trung hoc ca so va trung hoe pho thong gidm rat dang U, lan lugt la: 24,8% (2002) giam con 7,4% (2009) va tir 12,2% (2004) giam con 7,7% (2009).
TC.DD&TP10(2)-2014
Bieu ai 2. Dien tien fmh trang SDD thip coi (2A) va nhe can (2B) & tre em lira tudi hffc tudtng tai TPHCM
Tmli trang dinh dirffng ciia nguai (15-49 tu6i) giam 2,5 ISn (tir hem 30% vao truomg thanh dju nhirng nam 1990 giam con 19,6% nam Trong vong 25 nam qua, ty le thiSu nang 2000 va xu6ng con 10,3% vao nam 2013) luong trurong diln a phu nil lila tu6i sinh de (1).
- TP. H6 Chi Minh
Bieu dd 3. Diin tien tinh trang thiiu nang luffng truing dien 6 phu nit lua tudi sinh de tai TPHCM
Cai thien tinh trang thiSu hut cac vi chQt dinh du&ng
Hoat dong phong chdng thiSu vi chfa dinh duong tai TPHCM tap trung vao 3 vi chat dinh duong quan trong va c6 mire do thieu hut cao trong cong d6ng la vita- min A, sat va i6t. Trong cae nam qua, hoat dpng phong chdng thiSu vitamin A
luon dat mire do bao phu vitamin A cho tren 98% tre trong do tuoi dugc u6ng b6 sung vitamin A lieu cao. Tren 90% cac ba me dugc uong vitamin A ngay sau sinh tai cac CO so y tl. TPHCM da thanh loan dugc cac the lam sang eua benh kho mat do thieu vitamin A. Ti le tre em dugi 5 tuoi tai TPHCM bi thiSu vitamin A thS
TC.DD&TP 10 (2)^2011 tiSn lam sang hien nay la 4,2%, thap nhat
trong ca nude (so vai ca nuoc la 14,2%).
Hoat dong phong chong thieu mau dinh duong cho phu nu mang thai va phu mi tu6i sinh de dugc trien khai rong khap 24 quan huyen tren toan thanh pho. Ti 1$
phu nu mang thai dugc bo sung vien sit it nhat 3 thang trong thai ky trong nhung nam qua luon dat tren 90%. Diem dac biet la toan bg nir sinh pho thdng trung hoe tai TPHCM dugc bo sung vien sat theo phac do cua To chiic Y t§ the gioi tir ngu6n kinh phi cua thanh pho. Nhirng can thiep tich cue nay da gop phdn cai thien dang kk tinh trang thieu mau dinh du5ng cho phu nii tuoi sinh de va phy nil mang thai tai TPHCM. Ti le phu nii mang thai tai TPHCM bi thiSu mau la 17,5%, th^p nhdt trong ca nuac (ti le nay tren toan qu6c la 36,5%).
Tinh trang thieu hut iot ciia nguai dan TPHCM da dugc cai thien. Ti 1^ buou c6 a hoc sinh 8-10 tuoi d3, giam th^p chi con 1,5%, dat muc tieu co ban cua chuang trinh phong ehong eac roi loan do thieu hut iot.
3. NHtTNG YEU TO THEN CHOT GOP PHAN CAI THIEN TINH TRANG DD NGlTdl DAN TPHCM
3.1. Cac giai phap can thiep dinh du&ng phii hgrp, trong do ckii trong cong tdc truyen thong gido due dinh du&ng va sue khoe n&ng cao nhan thuc cua ngu&i dan.
Voi dac diem la mot do thi co qui mo dan so lan nhat trong toan qu6c, qua trinh do thi hoa keo theo sir gia tang dan s6 ca hoc (10 trieu nguai song va lam viee hang ngay tai TPHCM); xu huang gia hoa dan so; sir thay d6i loi s6ng va thoi quen an uong theo ehieu huang khong co Igi cho sue khoe; tac dong tieu cue cua quang cao thuc pham giau nang lugng, thiic an
nhanh...; l6i s6ng cua mot thanh pho cong nghiep hoa khi6n nhi^u nguai d ^ , dac biet la nguoi dan tre khong con nhieu thai gian cho viec tham gia cac hoat d6iig ngoai trai; hoat dong truyin thong kieu truy§n th6ng; thilu can bg co chuyen mon vk dinh dudng; kinh phi dliu tu cho dinh duong tuy cao hem nhilu tinh thanh nhung con rat ban ehl so voi nhu cau xa h6i, TPHCM da xay dung nhilu giai phap can thiep phu hgp voi dac thii cua minh.
Nham cai thien tinh trang dinh duong va eae benh ly co liSn quan den dinh duong mot each ben vung thi cong tac truyen thong, giao due kien thiic ve dinh duong, van dong sau rgng den timg nguai dSn de CO ca sa giup nguai dan nang cao nh$n thiie, co niem tin de thay doi hanh vi thuc hanh dinh dudng van dgng hgp ly da dugc thanh pho uu tien hang dau. Cac hoat dgng truyen thong ve dinh dudng dugc da dang hoa voi nhiSu hinh thu^c phong phii va hap din tren nhieu phuong tien truyen thong dai chung: khong ehi phat song tren Dai truyen hinh TPHCM, Dai tieng noi nhan dSn TP HCM, ma con cae Dai truyen hinh Trung uong, dai TiSng noi Viet Nam va cac dia phuong ban vai cac hinh thuc talk-show, spot truyen hinh, phim phong su, tga dam, hoi dap, tieu pham, game show... Ngoai bao viet thi bao mang hien nay da tro thanh kenh truyen thong vd dinh duong huu hi^u va nhanh ehong den nguofi dan. Rdt nhieu bac si cua TPHCM da tham gia nhiSu chuang trinh giao Iim true tuySn, tra led cau hoi tu vin v^ dinh duong va sue khoe. Website cua Sa Y ik, Trung tam Dinh duong, cac Trung tam Y ti du phong, Trung tam Cham soc sue khoe sinh san va cac benh vien eua TPHCM thuong xuyen cap nhat cac thong tin v^
dinh du5ng sire khoe cho nhieu d6i tugng CO lien quan. Hinh thuc truyen thong true
TC.DD&TP10(2)-2014 tiep qua cac buoi noi chuyen chuyen de,
to chue Cau lac bg Dinh duong & Sue khoe, tu vfin dinh duong true tiep cho nhieu nhom doi tugng trong tim nhu ba me nuoi con nho, phu nii mang thai, hgc sinh, nguai lao dgng, b6nh nhan dai thao duong, tang huyet ap... thu hut hang trieu lugt nguai tham gia hang nam. Chuong trinh truyen hinh thuc te dau tien trong ca nuoc chuyen de ve dinh duong cho tre em va phu nii tu6i sinh de dugc phat song dinh ky hang tuan tren song Dai truyen hinh TPHCM vao gia vang keo dai trong suot hai nam 2008-2009 voi ten goi
"Nguon dinh duong qui gia ", thu hut mot luong dong dao khan gia theo doi la mot trong rthimg dot phd ve giai phap truyen thong dinh duong cua TPHCM. TPHCM cung let don vi di dau trong viec dua duoc cac noi dung ve dinh dtcong, van dong, thuc pham va cac van de sue khoe co lien quan tra thanh mot chuyen muc trong cac chuong trinh truyen hinh, phat thanh hang ngay va co nhieu nguoi xem nhu Chuong trinh " Chao buoi sang ", "Thanh pho horn nay", 'Thanh pho chuyen dong"...
Cac su kien dinh duong do Bg Y te, Vien Dinh duong Quoc gia phat dgng deu dugc thanh pho to chuc dinh ky hang nam vai nhieu hoat dgng, chu de phong phu, hap dan da thu hut su quan tam Ion eua cong dong, gop phan lan vao thay doi nhan thiic cua nguai dan thanh ph6. Ngay vi chat dinh dudng (Khoe ciing vi chat - Be vui he, Vi chAt dinh duong can thiet cho siic khoe, tam voc va tri tue,...), Tuan le Nuoi con bang siia me (Yeu thuang tir sira me - cung noi loi yeu thuong), Tuan le Dinh duong va phat trien (Dinh duong hgp ly va an toan, Dinh duong hgp ly va nang suit lao dgng...), Ngay Th8 giai Phong ch6ng Benh dai thao duong (Biia 5n gia dinh phong chong dai thao duong,
Dinh duong va van dgng hgp ly phong ngira dai thao duong, Hay kilm soat duong huyet ngay tir bay gia)... voi hang chuc ngan lugt nguoi tham gia tao hieu ling lan rgng trong cae tang lop nhan dan.
Cac an pham truyen thong dugc thiSt ke ngay cang da dang. Ngoai tranh, to roi, pa-no, dia VCD, cam nang, so tay con co nhieu vo kieh, vo roi dugc dan dung cho phii hgp Ilia tuoi thieu nhi sau do quay thanh DVD, VCD de cdp phat cho cgng dong... cung cap nhieu thong tin huu ich ve each nuoi eon, cham soc ba me mang thai, phong chong thieu vi chat dinh duong, ph5ng ehong beo phi, benh dai thao duong, tang huyet ap... cho cac doi tugng khac nhau.
Cac can thiep tich cue cai thien tinh trang suy dinh duong dugc tap trung cho toan thanh pho trong giai doan nhirng nam 1990 khi ty le suy duong con cao, sau do dugc tap trung cho vimg ngoai thanh va eac khu cong nghiep, khu che xuat noi tap trung nhieu nguai nhap cu va ty le SDD cao hem; cac can thiep phong chong thira can beo phi dugc tap trung vao tre em tuoi tieu hgc, nguoi lao dgng van phong, vimg tiep giap noi thanh va ngoai thanh.
Phong ngira thieu mau a phu nii mang thai nen can thiep tir truac khi mang thai, ke ca tir thieu nii la khuyen nghi eua To ehiic Y tk Thi giai (13). TPHCM da tien hanh bo sung vien sit theo phac d6 cua To chiie Y te The gioi cho toan bg nii sinh pho thong trung hgc tai TPHCM dugc tir nguon kinh phi cua thanh pho.
Hang ngay TPHCM co khoang 500.000 hgc sinh pho thong an trua tai truong, tinh trang dinh duong cua tre em Ilia tuoi hge duong co nhieu chuyen h\kn phiic tap, thoi quen an u6ng c6 biiu hien mat can doi (an it rau, it trai cay, nhieu chat dam). Du an "Biia an hgc duong"
TC.DD&TP10(2I -2014 dugc trien khai buac dau hinh thanh thoi
quen an uong khoa hgc, tang lugng tieu thu rau, kiem soat tinh trang thira can beo phi, suy dinh duong cua hgc sinh, "Bg thuc don danh cho biia an ban tni cua hgc sinh tieu hgc" bao gom 40 thuc don chuan cho biia trua va bua xe da dugc hoan thi$n va ap dung tren toan thanh pho.
Tren day la mot so trong nhung vi du ve lira chgn giai phap can thiep phu hgp voi thuc tk cua TPHCM.
3.2. Mang lu&i cdn bo dinh du&ng duoc hinh thanh din tan tuyen cosd.
Nhan luc dugc dao tao lien tuc ve dinh duong la mot trong cac yeu to quyet dinh sir thanh cong trong hoat dgng dinh duong ciia TPHCM. Khong chi co cac can bg chuyen khoa ve dinh duong a cap thanh pho, trong cac benh vien lan den nay tat ca 322 phuong xa cua thanh pho d6u CO can bg chuyen trach dinh duong va mang luai cgng tac vien dinh duong vai hon 1.500 nguai. Mang luoi can bg chuyen trach, cgng tac vien dinh duong tai cgng dong thuang xuyen dugc tham du cac chuang trinh t|ip huan, cap nhat kien thiic de nai^ cao nang lire, trien khai hieu qua cac chuang trinh dinh duong, siic khoe. Doi ngfl can bg lam cong tac dinh duong tiet che tai benh vien dang dugc dao tao va cap nhat thong tin lien tuc tir cac chuyen gia dau nganh tir Vien Dinh duong Quoc gia, Nhat ban, Ausfralia, Canada... nham nang cao nang luc ho^t dgng tiet che, ho trg tich cue cho cong tae dieu tri tai benh viSn. Mot s6 can bg dugc cii tham du cac chuang trinh tap huan chuyen sau trong va ngoai nuoc.
Can bg chuyen trdch dinh duong va mang luoi cgng tac vien dinh duong thanh thao trong thuc hien theo doi, danh gia tinh trang dinh duong, phat hien som tre CO nguy ca suy dinh duong, huang dan ba me thuc hanh nuoi con bang siia
me, xay dung thuc don, chi hikn biia an dinh duong cho tre em va iiguai benh, sang Igc, tu vin cho cac d6i tircmg co nguy ca dai thao duong va ti^n dai thao duong, van dgng tre u6ng vitamin A, phy nii mang thai, phu nu: sau sinh, phu nu tu6i sinh de u6ng b6 sung vien sat va acit folic... Hoat ddng hieu qua cila mang luoi da gop phln tich cue tirong du phong, di6u tri benh tat, nang cao siic khoe cho cgng dong.
3.3. D&H tu ngudn luc cho hoat dpng dinh du&ng cua chinh quyen thanh pho
Voi quan dilm "dinh duong la nen tang ciia sue khoe", "phong bgnh hon chua benh", TPHCM luon quan tam den dau tu cho hoat dgng dinh duong. Quyet dinh thanh lap mot don vi chuyen khoa la Trung tam Dinh duong TPHCM vao nam 1989 la the hien r5 rang nhat tam nhin chien luge cua lanh dao thanh pho.
Kinh phi tir ngan saeh thanh ph6 dkxi tu cho hoat dgng dinh duong tang dan theo thai gian, dat tir 6- 10 lan kinh phi tir Trung uang danh cho thanh pho. Lanh dao thanh pho con tao dieu kien dk van dgng th£m nguon kinh phi bo sung tir cae to ehiie trong nuoc va quoc te, gop phan tang cucmg qui mo va chat lugng cae hoat dgng dinh duong tai TPHCM.
3.4. Phoi hap lien nganh vd xa hoi hoa hoat dong dinh du&ng duac day mg.nh.
Tai TPHCM, cac hoat dgng lien quan din dinh duong luon eo sir ph6i hgp ddng bg ciia nhieu co quan trong nganh y tl voi eac so, ban nganh, doan the nhu So Giao due va Dao tao, Sa Lao dgng Thuang binh va Xa hoi, Sa Van hoa - Thi thao va Du lich, Sa Khoa hgc - Cong nghe, H6i Lien hiep Phu nii. Lien doan lao dgng, Doan tiianh nien Cgng san H6 Chi Minh' Dai Truyin hinh, Dai phat thanh, cac ca quan truyen thong dai chiing khac...
TC.DD&TP10(2)-2014 Noi den sir thanh c6ng eiia cac hoat
dgng dinh duong tai TPHCM, khong the khong nhac dSn vai tro eua cac to ehiic xa hoi, cac doanh nghiep hoat dgng trong lihh vuc dinh duong thuc pham trong va ngoai nuac. Sir ho trg tich cue ve kinh phi, trang thiet bi, san xuat va cung ling cae san pham dinh duSng co gia tri, phu hgp nhu cau ciia cac nh6m d6i tugng khac nhau tir cac to ehiic va cac doanh nghiep da giiip cac chuang trinh, du an can thiep tren cgng dong dugc trien khai m6t each thdnh cong, cac de tai nghien ciiu khoa hge dugc thuc hien thuan Igi, eac hoat dgng truyen thong dugc da dang va hap dan ban.
3.5. Co don vi chuyen mon Id Trung tam Dinh du&ng lam dau moi trien khai cdc hoat dpng dinh du&ng.
Trong b6i canh tinh trang suy dinh duong a ba me va tre em nhimg nam 1980 rdt nSng ne, nhan thay tam quan trgng ciia viec hinh thanh mot don vi y te chuyen khoa ve dinh duong de thuc hien nhiem vu chinh la phong chong suy dinh du5ng cho ba me va tre em, Uy ban Nhan dan TPHCM da ra quyet dinh thanh lap Trung tSm Dinh duong Tre em (TTD- DTE) ngay 14/3/1989, tiln than cua Trung tam Dinh duong TPHCM ngay nay. Trong suot 25 nam ke tu khi thanh ra dai, Trung tam Dinh duong TPHCM tir viec chi thuc hien nhiem vu chinh la to chiic cae hoat dgng phong cblng suy dinh duong tre em, dieu tri ngoai tni cho tre em suy dinh duong da no lire het minh trong cong eugc phat trien nganh dinh duong tai thanh pho, timg buoc mo rgng chiic nang va tam boat dgng va tro thanh CO quan chuyen mon sau ve dinh duong, la don vi tham muu cho lanh dao So Y tl, Uy ban nhan dan TPHCM ve cae van de lien quan den dinh duong va du phong benh khong lay nhiem, ddng thai la don
vi thuang true cua Chien luge Quoc gia Dinh duong tai TPHCM, cac chuang trinh lien quan den dinh duong nhu Chuang trinh phong chong suy dinh duong, Chuang trinh phong chong thieu vitamin A, Chuang trinh phong chong thieu mau dinh duong, Chuong trinh phong chong Dai thao duong. Tir ch6 chi CO 12 nhan su vao thoi diem moi thanh lap, den nay Trung tam Dinh duong da co gan 120 can bg eo trinh do chuyen mon cao, dugc dao tao den trinh d6 tien sT, thac sT, chuyen khoa cap 1, chuyen khoa cap 2 6 ca trong va ngoai nuoc. Quan he hgp tac quoc te cua Trung tam Dinh duong TPHCM voi mot so truong dai hgc ciia eac quoc gia co nganh khoa hgc dinh duong phat triln nhu Nhat ban, Oc, Canada..., To chiic Y tl thi gioi, Quy Nhi dong Lien hiep quoc da tao dilu kien thuan Igi nang cao trinh do chuyen mon cho doi ngii can bg lam cong tac dinh duong cua TPHCM.
Viec CO mot don vi chuyen khoa ve dinh duong that sir da giiip TPHCM di dau trong giai quyet cac van de dinh duong va nang cao siic khoe nguai dan khong ehi tai TPHCM ma con h6 trg cho cae dia phuong ban. Trung tam Dinh duong TPHCM da tiln hanh rit nhilu nghien cuu dich te hgc, giam sat ve dmh duong va benh khong lay nhilm, khoa hgc thuc pham, nghien eiiu va thii nghiem nhieu can thiep ve dinh duong dua vao cgng dong, dua vao truong hgc, ap dung ky thuat moi trong truyen thong, dieu tri va quan ly. iTng dung cac tiln bg trong khoa hgc vl thuc pham va dinh duong vao nghien ciiu cong nghe san xuat cac san pham thuc pham eo gia tri dinh duong cao, du phong benh khong lay, nang cao siic khoe dugc Trung tam Dinh duong TPHCM tap trung thuc hien, buoc dau da nghien ciiu bo sung vi chit
vao thuc pham nhu siia, mi goi, bgt an dam, gia vi... , cac nghien ciiu vl chi s6 no, chi s6 duong huyet ciia thuc pham giau cabohydrate pho biln tai Viet nam CO gia ling dung cao. Nhieu mo hinh can thiep nhu Biia an hgc duong, Dinh duong va van dgng hgp ly phong chong thira can beo phi, Truyen thong giao due giam an man de phong ngira tang huyet ap dua vao cgng dong dugc trien khai thanh cong va trd thanh mo hinh dien hinh, bai hgc kinh nghiem de trien khai rgng trong cgng dong. Ket qua cua cae nghien ciiu nay da va dang tao nen tang dii lieu cho viec hoach dinh chinh sach, ke hoach dinh duong mot each khoa hge.
Chi rieng giai doan thuc hien ke hoach Chien luge qu6c gia ve dinh duong tai TPHCM tir nam 2006 den nay da co 10.000 lugt can bg y te tham du cac chuong trinh tap huan, dao tao lien tuc do Trung tam Dinh duong TPHCM to chiic, tir do timg buoc hinh thanh dgi ngu can bg lam cong tae dinh duong, tilt chi.
Hang nam chi rieng tai Trung tam Dinh du&ng TPHCM da co khoang 200.000 ngan benh nhan ca nguoi Ion va tre em dugc kham, dieu tri cac benh ly co lien quan den dinh duong trong do eo nhieu benh nhan den tir eac tinh thanh khac.
Viec TPHCM co mot don vi chuyen mon vl dinh duong d6ng thoi la don vi thuong true ciia Chien luge Qu6c gia Dinh duong tai dia phuong da giiip cho cac hoat dgng dinh duong tap trung ve m6t dau moi, viec lanh dao, chi dao, trien khai, kiem tra, giam sat luon dong bg, theo sat dugc chi dao ciia nganh dgc va chinh quyen dia phuong cung nhu eac tiln bg cua the gioi trong ITnh vuc dinh duong la m6t trong nhiing yeu to then chot cua cae thanh tuu ve dinh duong ciia TPHCM.
TC.DD&TP10(2)^l20l4 3.6. Co cdc chinh sdch vi dinh du&ng qudc gia vd su chi dao sau sat cua Vien Dinh du&ng Quoc gia
Trong nhung thanh cong cua boat dong dinh duong va cai thien tinh trang dinh du5ng ciia nguoi dan TPHCM co su dong gop to lan ciia Vien Dinh duong Qu6c gia. cac chinh sach vl dinh du&ng qu6e gia, K I hoach Dinh duong quoc gia, Chiln luge Qu6c gia vl Dinh duong do Vian Dinh duong xay dung trong su6t 25 nam qua la dinh huang rit quan trgng cho hoat d6ng dinh duong ciia TPHCM.
Nhilu thi he lanh dao va can bg ciia Vi|n Dinh du&ng luon danh sir quan tam, dau tu ngu6n lire, thai gian, ki&n thiie ho trg Trung tam Dinh duong, Trung tam Cham soc siic khoe sinh san va cac benh vien trien khai hieu qua cac chuong trinh, hoat dgng dinh duong tai TPHCM.
4. N H O J G T H A C H THirC VA DINH Hir6NG CHiNH
Ben canh cac thanh tuu dinh du&ng dang tu hao thi hien nay TPHCM vln phai doi dien voi cac thach thuc Idn vl dinh duong va siic khoe ciia nguoi dan.
Qua trmh do thi hoa keo theo sir gia tSng dan s6 CO hgc, xu huang gia hoa dan s6, su thay doi loi song va thoi quen Sn u6ng truyen thong, anh huang 16i song tir cac nuac phuong Tay trong thoi ky chuyin tiep ciing dan din nhilu nguy co ve siic khoe nhu thira can - beo phi va mot s6 benh man tinh khong lay lien quan din dinh du&ng nhu dai thao duong, tang huylt ap, ung thu... Biln dgng vl kinh tl toan cau dang anh huong din tmh hinh an ninh luong thuc ciia nguoi dan dac biet a mgt bg phan lan dan cu o ngoai thanh, mot so khu vuc tap trung nhilu nguai dari nhap cu co the khiln viec kilm soat tinh ti-ang suy dinh duong, thilu vi chit, thira can b^o phi trd ndn kho khan, phiic tap
T C . D D & T P 1 Q ( 2 ) - 2 0 1 4 Nguon nhan lire co trinh do chuyen mon
cho hoat dgng dinh duong tuy da dugc dau tu phat trien nhung v i n eon thieu so voi yeu cau thuc t l ciia mot thanh pho c6 qui md dan sd Idn d i n 10 tri^u dan. Nhu cau cham soc dinh du&ng ciia nguoi dan cac dia phuong khu vuc phia nam ngay cang cao, nen du TPHCM co han mot don vi chuyen khoa la Trung tam Dinh du5ng, phai hoat dgng 12 gia/ngay van khdng dap ling nhu cau eita nguoi dan.
Trudc nhiing thach thirc neu tren, trong thai gian tdi, can dau tu hon niia cho ITnh vuc dinh du&ng. Cac giai phap trgng tam can tap trung trien khai bao gom: tang cuong hon nira cong tac truyen thong giao due cung cap kien thiic, xay dung hanh vi dinh duong hgp ly la giai phap nong cot de giai quySt tJin gdc cac van de dinh du&ng, chii y doi tugng hgc sinh thdng qua trien khai tdt Chuang trinh dinh du9ng hgc duong. Dau tu ngudn lye cho ho^t dgng phong chong thira can beo phi, phong chong eac benh khdng lay ben canh viec duy tri thanh qua trong phong chong suy dinh duong, thieu vi chat...
Dao tao de nang cao nang lire dgi ngii can bg lam cong tae dinh duong, tap trung xay dung, ciing cd nhan luc lam cdng tac dinh duong tiet che. Chii trgng hgp tae qudc t l trong nghien ciiu khoa hgc, dao tao h u i n luyen de phat trien va nang cao chat lugng ngudn nhan lye, tiep can va ap dung nhiing kinh nghiem, thanh tuu khoa hgc cua cae nuac trong khu vuc va tren t h i gidi v l ITnh vuc dinh duong. Tap trung d i u tu trang thiet bi, co sd vat chat, nguon nhan luc cho cac don vi thye hien Chiln luge Qudc gia Dinh duong trong do tap trung cho Trung tam Dinh du&ng TPHCM d l thuc hien tdt nghien cuu, giam sat, dao tao nhan luc, phat hien kip thai eac van de dinh du&ng moi nay sinh
va tham muu de xudt cho lanh dao thanh phd. Ban Chi dao Chien luge Qudc gia Dinh du&ng cac giai phap can thiep thich hgp cho timg giai doan. Cac doanh nghiep san xuat va cung ling thuc pham can ling dung cac thanh tuu khoa hgc de dua ra thi truong cac san pham co gia tri dinh duong, phii hgp voi tinh trang dinh duong eua eae ddi tugng trong giai doan moi.
TAI LIEU THAM KHAO 1. Tmh trgng dinh du&ng cua tre em duai 5
tudi va phu nic J 5-49 tudi Igi TPHCM nam 2000. Bao cao noi bo, 2000.
2. Trung tam Dinh dirong (2013). Tmh trgng dinh du&ng cua ti-e em dic&i 5 tuoi vaph\i nO-15-49 tudi tai TPHCM nam 2013. Bao cao S d Y t l TPHCM, 2013.
3. Tran Thi Minh H^nh, Vu Quynh Hoa, Pham Nggc Oanh, Do Thi Ngoc Diep va Le Thi Kim Qui. (2012) Tinh trgng dinh duong hoc sinh tieu hQc TPHCM. Tgp chi Dinh duong & Thirc pham, tap 8 (s6 3):32-38.
4. Tran Thi Minh Hanh, Vii Quynh Hoa, Pham Ngoc Oanh, Do Thi Ngoc Di?p va Le Thi Kim Qui. (2012) Tinh trgng dinh du&ng hoc sinh trung hoc ca so TPHCM.
Tap chi Dinh duong & Thirc pham, tap 8 (s63):39-45.
5. Tran Thi Minh H^nh, VQ Quynh Hoa, Pham Ngoc Oanh, Do Thi Ngoc Di6p va Le Thi Kim Qui. (2012) Tinh trgng dinh du&ng hoc sinh trung hoc pho thong TPHCM. Tap chi Dinh duong & Thuc phlm,tap8(s6 3).-46-51.
6. Tran Thi Minh Hanh, Nguyen Xuan Ninh, Le N g u y i n Trung Diic San, Nguyin Nhan Thanh, Pham Nggc Oanh va Le Thi Kim Qui. Thiiu vita- min A tien lam sang o tre duoi 5 tudi, van de sire khoe cong dong tai TPHCM. Tap chi Y hoc du phong tip XX20I0,s63(lIl):13!-137.
7. Nguyin Nhan Thanh, Tran Thj Minh
TC. D D & T P 1 0 ( 2 ) j j 0 i i Hanh, Phan Nguyen Thanh Binh, Le
Nguyen Trung Diic Son, Pham Ngpc Oanh, Do Thi Nggc Diep va Le Thi Kim Qui. (2010) Tmh trgng thieu mau dinh du&ng aphii nii co thai, ba me cho con bii va tre duai 5 tuoi tai TPHCM. Tap chi Dinh duong va Thuc phim, tap 6 (so 3+4) 56-65.
8. T. K. Hong, M. J. Dibley, D. Sibbritt, P. N.
Binh, N. H. Trang, and T. T. Hanh. Over- weight and obesity are rapidly emerging among adolescents in Ho Chi Minh City, Vietnam, 2002-2004. Int J Pediatr Obes, 2007,2(4):194-201.
9. T. Q. Cuong, M. J. Dibley, S. Bowe, T. T.
Hanh, and T. T. Loan. Obesity in adults:
an emerging problem in urban areas of
Ho Chi Minh City, Vietnam Eur J Cim Nutr,2007, 61(5):673-681.
10. D6 Thi Ngpc Diep, Phan Nguyen Thanh Binh, Trin Quoc Cuong va Le Thj Kim Qui (2012) Dich ti hgc benh roi logn chuyin hoa tai thanh pho Ho Chi Minkxu hirang gia tang vd tre hoa. T?p chi Dinh duong & Thuc phim, tgp 8 (s6 3):l-5.
11. Trung tam Dinh du&ng (2009). 20 nam - Hmh thanh va phat trien.
12. Le Thi Hgp, Le Danh Tuyen (2012). Mdy van de dinh du&ng hien nay va chien IUQC dinh du&ng du phong. Tap chi Dinh duong & Thuc pham, tap 8 (so 1).
13. WHO (2011). Intermittent iron and folic acid supplementation in menstruating women.
Summary
IMPROVEMENT IN NUTRITIONAL STATUS OF HOCHIMINH CITY POPU- LATION DURING THE LAST 25 YEARS AND KEY CONTRIBUTORS In this review article, the trends of nutritional status of Hochiminh city population and key contributors during the last 25 years were reviewed. The available data showed that the overall nutritional status ofHochiminh city population has been improved. The preva- lence of underweight among children under five years in HCMC has dramatically declined over the pas 25 years and to date it has remained the lowest rate in the country m all three types of malnutrition: underweight, stunting and wasting ( 4 . 1 % , 6.7%, and 2.7%, respec- tively, in 2013). Some severe clinical micronutrient deficiencies have been eradicated, such as xerophthahnia, goiters.... Key contributors of these achievements include: proper nutrition interventions particularly nutrition eorrmiunication and education, a widespread nutrition network from health facilities to community, resource investment of HCMC au- thorities, social mobilization and multi-sectoral coordination in nutrition activities, sup- ports from the National Institute of Nutrition and especially the pivotal role of a specialized nutrition unit as Nutrition Center.
Keyv^'o^ds: nutritional status, malnutrition. Ho Chi Minh population, nutrition inter- vention
