KINHTE VI MO
Quy mo kinh te cac tinh thanh va tang trudng kinh te Viet Nam
B U I Q U A N G B I N H
^ ^ uy mo kinh tecua cdc tinh thdnh co vai tro rat ldn trong tdng tritdng kinh ti cua hg.
* ^ Bdi viei phdn tich so lieu thong ke ve quy mo nguon lUc, thi trifdng vd sdn li/Ong cua cdc tinh thanh d Viet Nam bang phiidng phdp phan tich thong k§. Ket qud da cho thay quy mo kinh te hien nay cua cdc tinh thdnh d nUdc ta la khd nho vd manh mun vd dieu ndy da anh hudng khong tot tdi tdng tritdng kinh te. TU day nghien cdu kien nghi mgt sohdm y chinh sach gop phdn khac phuc tinh trg.ng ndy.
TCf khoa: tdng trifdng kinh te; quy mo ddu tU phdt triin; quy mo lao dgng; chi tieu ngan sdeh; tinh kinh tenhd quy mo.
1. D a t v a n d e
Ly thuyet kinh t e hoc da k h a n g dinh t^n dung tinh kinh te nhci quy mo di nSng cao hieu qua hoat dgng kinh t e nhti mgt xu th§' tat ye'u trong n^n kinh tg" thi trticing hien nay. N^n kinh t e Viet Nam hien nay vdi 63 nen kinh te cac t i n h t h a n h . Quy mo nguon Itlc va thi tnfdng cua moi n e n kinh t e deu r a t nho, mang tinh "doc lap va cat cvt' n h ^ t dinh da va dang h a n ch§' hieu qua trong p h a n b6' nguon lUc cua nen kinh te. Thiic t r a n g nay 6 Viet Nam co a n h hiiSng tdi t§,ng tracing kinh te nhif thS' ndo dang la cau hoi 16n. Cau tra Icfi se CO f nghia n h a m dieu chinh the che, phat huy tinh kinh t e nhcJ quy mo trong t a n g trudng kinh te.
2. Cd sd ly t h u y e t v a phiftfng p h a p n g h i e n cijfu v e t i n h k i n h t e c u a q u y m o v a t a n g t r i f d n g k i n h t e 2.1. Casdly thuyet
Trong kinh te hgc, 1^ thuyet Ldi the kinh te theo quy mo dUdc quan t a m va co f nghia rli't ldn trong nghien cfiu va ling dung. Ldi the kinh tS' theo quy md t h e hien khoang san lutdng ma d do, cang t a n g san Ividng thi chi phi binh quan dai h a n cang giam. Trong mien san lUdng nay, san xuat vdi quy mo ldn hdn td r a c6 liu thS' hdn so vdi quy mo nhd.
Khi dd, tang quy mo san lUdng la mgt giai
p h a p d^ doanh nghiep cd t h e h a dUdc chi phi binh quan dki h a n . Do dd, neu cdng ty cd ldi t h e kinh te theo quy md t h i cdng ty cd k h a nang canh t r a n h ve gia. L;^ thuyg't nay khdi nguon tit Ijf thuyet ldi t h e tuyet doi cua Adam Smith (1776) va Ly thuyet ldi t h e tiidng ddi cua D.Ricardo (1817) h a y con ggi la
"ly thuyet thildng mai cii". Theo dd, cac doanh nghiep cd xu hiidng liia chgn va bo tri ndi san xuat cua minh d nhflng "trung t a m "
ddng due d a n cd va voh vi t a n dung dUdc ldi the' nhd quy md. Nhiing viec nay se d i n tdi dan cuI - vCCa la ngiidi cung cap lao ddng vifa la ngildi tidu diing - se cang di chuyin tdi nhflng "trung t a m " n a y vi d do cd t i n h ldi t h e quy md cao hdn, cung cd nghla la gia ca h a n g hda re hdn va san ph^m da dang hdn. Tinh kinh te cua quy md cd the p h u thuoc vao quy md cua cac hoat ddng trong p h a m vi mgt qudc gia (vi du, kich thfldc may ldn), hoac t r e n quy md hoat ddng t r e n toan c^u (vi du, p h a n cdng lao ddng va tfl do thfldng m a i h a n g hda t r u n g gian),hoac co the la noi bd hay ben ngoai cdng ty.
Tinh kinh t e theo quy md lien quan m a t thiet tdi t a n g trfldng kinh te. Mot n e n kinh t e
Bdi Quang Binh. PGS.TS., Tni6ng dai hoc Kinh t6, Dai hoc Da N&g.
Nghien cdu Kinh tSsSi (464) - Thdng 1/2017
CO quy md du dd ldn xet ca t r e n gdc do quy md thi trfldng diu vao va dau r a se thflc sfl ha'p dan cac n h a d^u tfl, vi cho phep hg t a n dung tinh kinh te theo quy md trong nganh cua hg va do dd se cd dieu kien t a n g trfldng cao. Khi cac n h a dau tfl ldn tdi se k^o theo cac n h a d^u tfl hay cac doanh nghidp ve t i n h nhd hdn, ciing nhfl cac hoat dgng kinh t e bd sung, qua dd kich thich t a n g trfldng kinh te'.
Bui Quang Binh (2012) ciing k h a n g dinh sfl phat trien cua n e n kinh te chi dat den tdt nha!^t khi cd quy md dan sd' vfla du mk thfldng 5 cac tinh t h a n h d cac nfldc dang p h a t trien phai khoang 2,5 de'n 3 tridu ngfldi.
Thflc tien d Viet N a m da cho thay, den nay cac n h a d^u tfl ldn se lfla chgn nhflng ndi den la nhflng ndi cho phep hg khai thac tinh kinh te cua quy md nhfl Samsung d i u tvL vao Thai Nguyen hay Bac Ninh, Intel dau tfl vao t h a n h phd' Ho Chi Minh. Hg can khdng chi dien tich dat cho n h a xfldng, life Ifldng lao dgng, ha tang ma cdn thi trfldng dau ra.
2.2, Phuang phdp nghien cUu Phifdng phap phan tich trong nghien cflu nay la phan tich thdng ke. Dau tien se tien h a n h phan tich thd'ng ke rad t a quy md cac nin kinh te tinh t h a n h Vidt Nam, moi quan he gifla quy md kinh te' va t a n g trfldng kinh t6' cac tinh. P h i n tiep theo se sfl dung md hinh Tan co dien thdng qua h a m san xuat md rdng de phan tich tac ddng tfl quy md kinh t e cac tinh tdi tang trfldng kinh te. Day la phfldng phap thdng dung trong p h a n tich tac dong cac ngudn lflc tdi t a n g trfldng kinh t e trong Kinh te hgc phat trien. Y tfldng d day la kiem chflng gia thuyet r i n g quy md cua cac nen kinh te cang ldn se se thuc day tang trfldng cao hdn. Ham sd sfl dung se la:
Lngdp, po -I- pilnlabi + Palninvesti + PslneXi + p^lnfirj + Pglnperbudgi +Ei (1)
0 day: gdp; la quy md GDP cua tinh i; lab;
la quy md lao ddng cua tinh i; investj la Ifldng vdn d i u tfl phat trien cua tinh i; ex, la tong khdi Ifldng xuat k h a u cua tinh i; fir, so' Ifldng doanh nghiep t r e n dia ban t i n h i; perbudgj la
Ifldng chi tieu n g a n sach t i n h t r e n d i u ngfldi cua t i n h i.
Nguon sd'heu la tfl nien giam thd'ng ke cac t i n h cua Td'ng cue Thd'ng ke Vidt Nam cho 3 n a m 2005, 2010 va 2015. GDP cac tinh tinh theo gia cd' dinh 1994 cho ca 3 n a m vk tinh b a n g t y dong. D d n so cua t i n h la dan so t r u n g binh cua t i n h t a i thdi diem nam nghien cflu va t i n h b a n g 1000 ngfldi. Lao dgng cua t i n h la so" lao ddng dang lam viec trong n e n kinh te t a i thdi diem nam nghien cflu va tinh b a n g 1000 ngfldi. Voh la td'ng d i u tfl p h a t trien cua t i n h d tflng nam va dfldc tinh theo gia cd'dinh 1994 cho ca 3 thdi d i l m va t i n h b ^ n g t y Viet N a m ddng. Chi tidu n g a n sach n h a nfldc trdn dia ban tinh la tong chi cdn dd'i n g a n sach t i n h cting dfldc t i n h theo gia 1994 va theo ty Vidt Nam dong.
Chi tieu ngSn sach/ngfldi dan bang td'ng chi tieu n g a n sach chia cho d a n sd' va tinh bang tridu Vidt N a m ddng. Quy mo xuat khau cua t i n h dfldc t i n h b a n g ty Vidt N a m ddng va gia . 1994. So' doanh nghiep cua tinh la sd' doanh nghiep tinh cho dd'n 31 t h a n g 12 nam nghien cflu. Cd mdt Iflu y, de tien nghien cflu b day da n h a p sd' lieu t i n h H a Tay vao vdi Ha Noi n a m 2005.
3. K e t q u a n g h i e n cijfu
3.1. Quy mo kinh te cdc tinh thdnh d Viet Nam
So" h e u b a n g 1 cho t h a y mat do dan so t r u n g binh da t a n g len tfl mflc 440 ngfldi/km^
n a m 2005 tdi 481 ngfldi/km^ n a m 2015. Tdn tai khac bidt ra't ldn ve m a t do dan sd', tinh t h a p nha't n a m 2005 la 35 ngfldi/km^ va nam 2015 la 46 ngudi/km^
Ve quy md dan sd' cac t i n h dd'u tang trong 10 n a m qua nhflng chenh lech k h a ldn gifla cac tinh, quy md d a n so" t r u n g binh cua cac t i n h d Viet N a m n a m 2015 la hdn 1,4 trieu ngfldi, t i n h cd d a n so'tha'p nha^t nam 2015 la 307 nghin ngfldi (tinh Bac Can) trong khi tinh cd dan sd ddng n h a t la gan 8 tridu ngfldi (TP Hd Chi Minh), tflc khoang 26 l i n va khoang each n a y ngay cang tang. 80* lieu thd'ng ke
Quy mo kinh te cac tinh ...
2015 ciing cho t h ^ y phdn bd'v^ quy md d a n sd nhfl sau: cd 3/63 t i n h cd d a n sd' dfldi 500 ngan, 18/63 t i n h cd dan sd" hdn 500 ngan va nhd hdn 1 trieu, 25/63 t i n h cd d a n sd' trong khoang 1-1,5 trieu, 11/63 t i n h cd d i n so*
trong khoang 1,5-2 trieu va ehi cd 6/63 t i n h CO dan so' trdn 2 trieu ngfldi. Nhfl vay, quy BANG 1: T h o n g k e m o t a v l d a n s o l a o
md dan so' cua cac t i n h t h a n h 6 Viet N a m da p h a n dfldi 1,5 tridu (46/63) ndn khac biet ve so lao ddng gifla t i n h ft lao ddng n h a t va t i n h nhieu nha't la 18-19 l i n .
Tdng d i u tfl p h a t t r i l n t i n h theo gia cd' dinh eua cac t i n h deu t a n g nhflng cd sfl khac biet k h a ldn, khoang 85 l i n .
d o n g v a d a u tfl c a c t i n h t h a n h c u a V i e t N a m
Mat da dan s6 (ngu&i/km^)
Dansd (1.000 ngoM) Lao d6ng dang lam viftc trong nfin kinh ttf
(l.OOOngucS) T6ngdSutilphat . tri^n (ty d6ng theo
gia 1994) Nam 2005 2010 2015 2005 2010 2015 2005 2010 2015 2005 2010 2015
So quan sit 63 63 63 63 63 63 63 63 63 63 63 63
Trung binh
440,6 465,7 431,2 1279,3 1380.1 1440,1 663,2 778,8 837,2 1187,6 2340,2 3367,9
06 lech chu^n 484,57
562,0 591,5 876,04 1176.0 1265,1 426,3 619,3 663,7 1706,11 3420,2 5097,2
Gia tri be nhat 35 42.9 46 298,9 297,5 307,3 166,5 191,9 219.1 136,66 290,8 415,7
Gia tri ldn nhat
2811 3578,2 3809 5891,1 7346,6 7981,9 2662,8 3680,6 4062,8 11680,87 23930,7 35507,4 NguSn: X& 1^ tir Nien giam thong kt cic tinh thanh va NiSn giSm ihtfng kft Viet Nam 2006,2015.
Miic do mfi cila cua cac n e n kinh te t^ung co sU khac nhau r^t 16n. Gia tri kim ngach xuat kh^u cua cac tinh theo ty Viet Nam dong va gia nSm 1994 cua t m h thSp nha't la 0,4 ty dong nam 2015 va cao n h a t la hdn 148 nghin ty dong trong n a m nay.
Ve so lUdng doanh nghiep cua cac t i n h ciing khac biet Mn. N a m 2016 t i n h it nha't chi CO 433 doanh nghiep trong k h i t i n h nhieu nha't c6 hdn 120 nghin doanh nghiep, gap tai 278 lan.
Ve quy mo GDP cua cac t i n h t h a n h d a n g ton t a i khoang each rS't ldn. Tuy r ^ n g GDP cua ta't ca deu da t a n g k h o a n g hdn 2,2 lin trong 10 n a m q u a nhUng quy mo t r u n g binh n a m 2015 la 20 nghin ty d6ng theo gia
1994, t r o n g do t i n h t h a p nha't chi co quy m5 G D P n a m 2015 la 1487,3 t y dong theo gia 1994 va cao nha't la 251.051,2 ty dong theo gia 1994. Chenh lech k h a Mn, k h o a n g 168 lan (nam 2005 chi co 147 lan). Neu xet theo thdi gia 2015 va b a n g dola My t h i p h a n b6' theo quy mo G D P n h u sau: 4/63 t i n h co GDP nho hon 1 ty USD, 14/63 t i n h co quy m6 GDP t r o n g k h o a n g 1 tdi 2 ty USD, 9/63 t i n h CO G D P ta 2 tdi 3 t y U S D , 10/63 t i n h CO GDP ldn hdn 3 n h o hdn 4 ty U S D , 10/63 CO G D P t r o n g k h o a n g 4 tdi 5 t y U S D va ldn h d n 6 t y U S D la 14 t i n h t h a n h . NhiSng s£f lieu n a y c u n g cho t h a y n a n g lUc s a n x u a t cua cac t i n h co sU k h a c b i e t q u a Idn.
NghiSn cull Kinh lesS1 (464) -Thing 1/2017
BANG 2; T h o n g k e m o t a v e xuait k h ^ u d o a n h n g h i e p , G D P v a c h i n g a n s a c h c a c t i n h t h a n h c u a V i e t N a m
EX (ty d6ng theo gia 1994) SL doanh nghiep
(doanh nghiep) GDP (ty d6ng theo
gia 1994) Chi ngin sAch/
nguEfi (trieu d6ng theo gia 1994)
2005 2010 2015 2005 2010 2015 2005 2010 2015 2005 2010 2015
So quan sat 63 63 63 63 63 63 63 63 63 63 63 63
Trung binh 1.179,1 2.933,90 5.145,37 1.432,4 4.432,317 5.922,175 7.559,3 13.166,1 20.128,01 0,2 0,5926825 0,9460317
Do lech chuin 4.373,64 10.883 19.349,75 3.413,03 13.792,09 18.183,91 12.297.2 21.857,02 34.781,9 0,11 0,2234919 0,3553169
Giatribenh^t 0,1 0.2 0,4 129 404 433 603,3 1.002,9 1.487,3 0,11 0,319 0,49
GiitrilDn nhil 33.549.6 83.482.1 148.442,4 23.727 95.837 120.724 88.872 158.026,3 251.051.2 0.66 1,284 1,97 Ngudn: Xfl ly tijf Nien giam thdng kfe cic tinh thanh va Nien giam ihdng ke Viet Nam 2006, 2015.
Ve chi ngan sach trdn d i u ngfldi ed ve chenh lech ra't thefp. Tinh t h a p n h a t Id 0,49 tridu/ngfldi n a m 2015 (tinh Tien Giang) va cao n h a t la 1,97 trieu ddng/ngfldi (Vinh Phflc), chenh lech chi khoang 4 l i n . Diem dac bidt nhiing tinh cd quy md ddn so' thefp nhfl Cao Bang, Bac Can, Didn Bien h a y Kon Tum... ed dan sd' chi khoang 500 nghin ngfldi, quy md GDP khoang hdn 2500 tdi hdn 4000 ty ddng theo gia 1994, nhflng mflc chi n g a n sach binh quan deu hon 1 trieu ddng/ngfldi.
Tfl cac p h a n tich t r e n cho t h a y quy md nen kinh te' cac tinh t h a n h d Vidt N a m la k h a nhd bd. Quy md nhd ca ve cac ngudn lflc, nang lflc san xuat va thi trfldng hang hda dich vu. Khi quy md nhd neu xay r a tinh t r a n g ganh dua, chia cat thi trfldng v a cat cfl kinh te' se dan tdi p h a n bd' ngudn lflc khdng hieu qua, chi phi san xua't cao va thieu hieu qua.
3.2. Mot quan he giiJCa quy mo kinh ti' vd tdng trudng kinh tecdc tinh Trfldc het hay xem xet mdi quan he quy md ngudn lflc va t a n g trfldng kinh t^. So' lieu thd'ng ke cac tinh t h a n h theo quy md ngudn liic lao dpng va t a n g trfldng kinh te' tinh cho thay, nhflng tinh t h a n h cd quy md lao ddng ldn hdn se tang trfldng cao hdn. Quy md lao ddng ldn hdn khdng chi bao dam nguon cung lao ddng ma cdn tao r a c i u h a n g hda dich vu cao hdn, qua do thflc day t a n g trfldng. So' heu
thd'ng ke vd quy md d i u tfl va tang trfldng GDP cua cac tinh t h a n h cflng theo xu hfldng quy md d i u tfl cua cac tinh ldn hdn thi tang trfldng cao hdn. Dieu nay cd the ly giai nhfl sau: n e n kinh \^ cac dia phfldng hidn tang trfldng nhd d i u tfl rSi cao; ngoai ra sd' lieu thdng ke cung chi r a hieu qua d i u tfl cua nhiing tinh cd quy md d i u tfl cao thfldng tat hdn, chang b a n n a m 2015, ICOR cua cac tinh t h a n h ldn nhfl Ha Ndi la 3,7; Hai Phdng la 3,5; Hai Dfldng la 3,05; t h a n h phd Hd Chi Minh la g i n 3; Ddng Nai la 2,5; trong khi cac tinh cd quy md kinh te* nhd nhfl Lai Chau la 6,4; Bac Can la 5; Kon Tum 5,7; Binh Phfldc 5,2...
Doanh nghidp trflc tiep tao r a GDP nen sd Ifldng doanh nghiep cung quydt dinh tang trfldng kinh te'. Sd' lieu thdng ke cac nam cua Viet N a m cho thay, nhiSng dia phfldng cd quy md GDP ldn thfldng la nhiing ndi tap t n m g sd Ifldng doanh nghiep nhieu. Thfldng day cung la nhflng ndi cd nhi^u yeu td' thudn Idi cho hoat dong kinh doanh eua doanh nghiep nhfl cd sd h a t i n g td't, moi trfldng kinh doanh t h u a n ldi, thi trfldng ldn... Trong dieu kien md cfla va hoi n h a p qudc te', hoat ddng xuat khau cd anh hfldng ldn tdi t a n g trfldng kinh te'. Cac tinh thdnh cd tong kim ngach xuat k h i u 16n theo thdi gian cung la nhflng ndi cd sfl gia t a n g quy md GDP cao.
Quy mo kinh te cac tinh
Mdi quan he gifla chi tidu ngan sach tren dau ngfldi va tang trfldng kinh td' dfldng nhfl khdng theo xu hfldng cac quan he tren. NhiJng tinh cd quy md nhd ve kinh te va dan sd thfldng cd mflc chi tidu ngSn sach d i u ngfldi cao hdn so vdi cac tinh ldn. Chi tidu ngan sach cua tinh nham duy tri hoat ddng cua bd may cung cap dich vu cdng phuc vii cho san xuat va ddi sdng d dia phfldng. Neu chi phi nay tinh tren dau ngfldi cang t h i p m a v i n duy tri td't tinh hinh kinh te xa hpi thi cd nghia la hieu qua kinh te cao.
Ket qua phan tich t r e n cho thay, tinh kinh te theo quy md cua cac tinh cd a n h hfldng tdi tang trfldng kinh te' cua ho thdng qua xu hfldng cua cac quan hd kinh td'. Kd't qua nay cung ed the ky vong chieu hfldng tae ddng cua eae yeu to nay tdi tang trfldng kinh te nhfl sau: tac ddng cua quy md lao ddng, dau tfl, xuat khdu va sd" Ifldng doanh nghiep la dfldng va chieu hfldng tac ddng cua chi tieu ngan sach tren d i u ngfldi la am.
3.3. Tdc dgng cua quy mo kinh tecdc BANG 3: C a c
tinh thdnh tdi tdng trUdng kinh te P h a n dfldi day se sh dung md hinh d l d a n h gia tac dpng cua cac yd'u td' p h a n a n h t i n h kinh te' nhd quy md cua cac tinh tdi t a n g trfldng kinh te'. So" Ueu de dung cho mo Wnh nay da dfldc trinh bay S p h i n tren sau k h i lay logarit theo cd sd' nebe. Phfldng phap fldc Ifldng dfldc sfl dung trong nghidn cflu n a y phfldng p h a p fldc Ifldng tac ddng n g i u nhien REM va ed' dinh - F E M vdi sd' Ueu mang. Do dac t h u cua sd' Ueu tinh t h a n h cua Viet N a m dfldc t h u thap vfla theo khdng gian vfla theo thdi gian nen s^ dung dfl Ueu mang cd mpt sd im diem. Dd la each se lam t a n g quy md m i u , cho phep nghidn cflu cac md hinh h a n h vi phflc tap hdn. Do khoang thdi gian n g i n gian doan nen d day it k h a n a n g cd hien tfldng bien t r i . Nhflng phfldng p h a p fldc Ifldng nay ciing se phai ehu y tdi hien tfldng ndi sinh, tfldng quan cheo khi dung dfl lidu mang. Do v^y se sfl dung cac k i l m dinh va khac phuc de bao dam do tin eliy cua ket qua. Ket qua fldc Ifldng nhfl bang 3.
h e s o fldc Iflflng
Phuong phap udc luong Random efTects (REM) | Fixed elTccts (FEM) Bien phu thudc - lngdp
Inlab Ininvest
Inex Infir Inperbudg
Hing sd R-sq
Breusch-Pagan/Cook-Weisberg test for heteroskedasticity vif
Durbin-Watson N Prob>F
Wooldridge test for autocorrelation m panel data Hausman test
+0,3003268 (0,0773588)»«*
+0,4812296 (0,0602727)»*»
+0,0862056 (0,0166845)»*»
+0,16547 (0.0582888)»»
-0.1838954 (0,0900793)*
+1,916507 (0,3519785)**»
0,8849 Prob>chi2= 0,9812
<10
+0,324401 (0,0747153)*»»
+0,4477786 (0,0581487)»**
+0,0749321 (0,0161643)»*
+0,1439761 (0,0570498)***
-0,4366579 (0,1058048)***
+2,364707 (0,353685)***
0,8756 Prob>chi2= 0,9877
<10 1.7524929 189
0.000
189 0,000 Prob>F= 0,0192 Prob>chi2 = 0,0084 Ghi chii: trong () la d6 lech chu^, ***. **,* la mfc y nghia 1%. 5% va 10%
Ngudn: Nien giam thtfng ke cac linh thanh va Nien gidm [hO'ng ke Viet Nam 2006, 2015.
Nghien cdu Kinh tes6t (464)- Thing 1/2017
Ket qua fldc Ifldng bang b a n g REM va FEM 6 bang 3 cho ket qua cac k i l m dinh deu ed y nghia thShg ke cu the: thU nhat, qua ket qua phan tich sau P(F)= 0,000<0,05 n e n cd t h e khang dinh tdn tai mdi quan hd gifla cac bid'n va chap n h a n gia thiet h e so" hdi quy cua cac bi&i khac khdng (0), tflc la md liinh phu hdp; tki2 hai, cac k i l m dinh t vdi ket qua tai b i l u Coefficients, ta't ca cac gia tri Sig. = p(t) tfldng flng vdi cac bien deu cd y nghia thd'ng ke d mflc 0,05; thi^ ba, k i l m dinh Breusch — Pagan cd Prob > ehi2 > 0,05 md h i n h khdng mac hidn tfldng phfldng sai khdng ddng nha't;
thii tu, cac gia tri VIF g i n vdi cae bien giai thich (bien dpc lap) deu nhd hdn 10 cho thSy md hinh khdng tdn tai hien tfldng da cpng tuye'n; thu! ndm, he so' Durbin-Watson deu nam trong khoang 1 de'n 3 cho t h a y md h i n h khdng cd hien tfldng tfl tfldng quan; thit sdu, he sd'R — sq t r u n g binh khoang 0,88 cho bidt sfl thay ddi cua t a n g trfldng kinh t e dfldc giai thich tfl sfl tac ddng cua quy md kinh td' tac tinh tdi tang trfldng kinh te' la hdn 0,87%;
thii bay: vdi ket qua kiem dinh tfldng quan chudi cd mflc f nghia < 5% n e n ket luan md hinh cd the khong m i e hien tfldng nay d mflc nay; thd tdm: vdi kd't quan kiem dinh hausman test nhu trong b a n g 3 gdi y r a n g sfl dung ke't qua cua phfldng p h a p FEM td't hdn.
Tfl ket qua p h a n tich FEM t r e n cd the cd nhflng ban luan sau: (i) he sd hdi quy cua bien Inlab la +0,324 nghia la khi cac ye'u td' khac khdng doi, so Ifldng lao ddng cua tinh hay t h a n h phd' t a n g 1% thi GDP tang 0,324%; (ii) n h a n td' quy md dau tfl — Ininvest cd hd sd'la +0,4477 hdm y rang khi cac ye'u td' khac khdng d6i, Ifldng vd'n d i u tfl cua tinh hay thanh phd' tang 1% thi GDP tang 0,4477%; (iii) neu khdi Ifldng xua't k h d n tSng 1% thi GDP eua t i n h h a y t h a n h phd' se tang trfldng 0,0749% (he so' hoi quy Inex la + 0,0749); (iv) he so' hdi quy ciia Infir Id +0,1439 nghia la khi so' Ifldng doanh nghiep cua tinh hay t h a n h phd' t a n g 1% t h i GDP cua ho se tang 0,1439%; (v) he so'hdi quy eua Inperbudg la -0,436 nghia la ehi tieu ngan
sach t r e n d i u ngfldi giam 1% t h i GDP tang 0,436% khi cac n h a n td'khac khong doi.
4. K e t l u a n
Tfl ket qua p h a n tich t r e n cd t h e cd nhiing kd't l u a n sau:
Thii nhat, quy md n e n k i n h t e cae tinh t h a n h 5 Vidt N a m p h i n ldn r a t nhd. Quy md lao ddng, d i u tfl, xuS^t k h a u va so' Ifldng doanh nghiep nhd t h i h i e n sfl p h a n t a n trong p h a n bd' ngudn lflc. Quy md GDP p h i n ldn eae t i n h d Vidt N a m trfl t h a n h phd' Hd Chi Minh, H a Ndi va Ba Ria Viing T a u deu nhd be t h e hidn n a n g lflc s a n x u i t nhd va phan t a n .
ThU hai, tiem n a n g ra't ldn trong viec phat huy t i n h kinh t e do quy md cho t a n g trfldng kinh t e ndu ke't hdp mdt sd* t i n h theo vdng b i n g mdt ed che' thich hdp. Chang h a n nhfl 5 mien Bac la'y t h a n h phd" Hd ndi ket hdp vdi Bac Ninh, Hai P h d n g Q u a n g Ninh, Hai Dfldng se cd quy md ldn hdn. Nam 2015, quy md GDP khoang 51 ty USD, dan so" khoang hdn 14 trieu ngUdi va 8 trieu lao ddng. Hay vflng Ddng N a m bp vdi t h a n h pho Ho Chi Minh, Dong Nai, Binh Dfldng Bd Ria -Vung Tau ed quy md GDP hdn 114 ty USD (hdn 50% cua Viet N a m ) va hdn 13 trieu dan va 7,5 trieu lao ddng.
ThU ba, quy md d i u tfl, lao ddng, xua't k h a u va so' Ifldng doanh nghiep cua cac tinh hien nay n e u t a n g len se tac ddng kich thich t a n g trfldng GDP. Nd'u tfl ehi, mdi tinh thanh se r a t khd thda m a n dieu kien trd thanh nhflng "trung t a m " t a p t r u n g dan so', lao ddng, vd'n, ha t i n g vd t h i trfldng eho doanh nghiep n h i m t a n dting t i n h kinh te theo quy md. Do dd thflc t e cac doanh nghiep khi lfla ehon dia diem v i n tdp t r u n g ehu yeu quanh H a Ndi hay t h a n h phd' Hd Chi Minh.
ThU tu, trong cae n h a n to' tac dpng tdi t a n g trfldng GDP cua cac tinh thdnh tin quy md dau tfl cd tac dong ldn nha't (+0,4477).
Dieu nay cung d u n g vdi thflc te' vd ket qua cua n h i e u nghien cflu ve t a n g trfldng kinh te Viet Nam. N h a n to' cd mflc tac ddng thfl hai 8
Quy mo kinh te cac tinh
la c i t giam chi tieu n g a n sach t r e n d i u ngfldi (-0,436). Dieu nay cflng h a m y r a n g c i n phai nang cao hidu qua trong dd c i n cat giam chi tieu ngan sach thieu hdp If.
ThU ndm, ehi tieu ngan sach t i n h t r e n d i u ngfldi cua cac tinh t h a n h d Vidt N a m dang t h i hien sfl khdng hieu q u a va a n h hfldng tidu cflc tdi t a n g trfldng kinh te. Nhieu t i n h thdnh cd quy md dan so* lao dpng nhd, GDP khdng ldn nhflng mflc chi tieu n g a n sach t r e n a i u ngfldi cao hdn nhflng t i n h t h a n h cd trinh dp phat trien kinh t e cao hdn nhfl da bdn d p h i n 2. Dieu nay eiing cho t h a y viec chi tieu ngan sach cua cac t i n h t h a n h d Vidt Nam khdng dat dfldc t i n h kinh te' cua quy md.
Thflc te cae t i n h nhd khoang 400 -- 500 nghin dan, quy mo GDP chi khoang dfldi 800 trieu USD cung cd bd may nhfl tinh t h a n h cd t r e n 3 trieu ddn va GDP khoang trdn 6 ty USD hay chi phi cho dich vu cdng d cac t i n h nhd trd len dat hdn.
5. H a m y c h i n h s a c h
ThU nhat, da ddn luc phai xem xet lai viec phan chia dia gidi h a n h chinh cac tinh t h d n h va quy md kinh td^ cua ho. Nhflng gifla r a n h gidi h a n h ehinh va khdng gian kinh te' dfldc dong nghia nhfl hien n a y se dan tdi khd t a n dung tinh kinh te' nhd quy md trong t a n g trfldng kinh te'. Vi vay phai td' chflc lai khdng gian h a n h chinh va k i n h te' cho phfl hdp vdi xu the' ehung n h i m t a n dung tinh kinh te' nhd quy md b i n g each ke't hdp nhi^u tinh thanh hien nay vdi n h a u t h d n h viing ldn hdn.
ThU hai, xay dflng mdt h a n h lang phdp ly cho viec to chflc lai khdng gian h d n h chinh va kinh te trong nhiing n a m tdi. D i u tien can cd luat ve kinh te vung va to chflc vung t r e n cd sd tong ke't kinh nghiem cua the' gidi va cd che hen ket viing hidn nay cua Viet Nam.
Day la dieu rS^t c i n thiet \i ndu tiep tuc de tinh trang manh miin cat cfl se d i n tdi cac tinh t h a n h chay theo ldi ich cua minh, khdng bie't va quan tam tdi cac tinh lan can.
ThU ba, d i y n h a n h viec xay dflng t h e che"
kinh t e t h i trfldng, bao d a m cho thi trfldng hoat dpng hidu qua, cat bd triet de edc quy dinh mang t i n h cat cfl, chia cat t h i trfldng va b a n che' sfl dich c h u y i n cua cac h a n g hoa dich vu, vd'n, lao ddng va cdng nghe gifla cac tinh thanh.
ThU tu, khi chfla t h e thflc hidn ngay vide to chflc lai khdng gian h d n h chinh kinh te, t h i c i n phai dieu chinh cd ed^u d i u tfl gifla cac tinh cac v u n g theo hfldng t a p t r u n g hdn va hieu qua hdn. D i u tfl cdng chu yeu la d i u tfl moi cho cae dfl an t h a t c i n thiet va cd y nghia eho p h a t t r i l n tflng vCmg hdn la tflng tinh.
ThU nam, dieu chinh cd che phdn bo ngan sach hien nay, t h a y vi t h u t a p t r u n g va p h a n hS lai tfl t n m g fldng biflig giao tfl chu n g a n sach, Viec tfl chu se kich thich cac t i n h t h a n h nd lflc tao ngudn t h u va t h u h u t d i u tfl ciing nhfl h e n ke't d i u tfl, ddng thdi tao cho cae t i n h t h a n h cd dieu kien p h a t t r i l n tot hdn./.
TAI LIEU THAM KHAO
1. Adam Smith (1776), The Wealth of Nations http://scholar.googleusercontent.coni/scholar?q=cache:j OCsv9WGBDgJ:scholar.google.coni/+smith.a+(1776)&h l=vi&as_sdt=0,5
2. Ricardo D. (1817), On the Principles of Political Economy and Taxation, London: John Murray, 1821{
http://www.econlib.org/hbrary/Ricanlo/ricPContentsJitml].
3. Paul R. Kiugman, Maurice Obstfeld (1996): Kinh ti' hoc qudc te - Ly thuyet vd chinh sdeh, tap I (Nhung vSn Ai ve thircmg mai qudc t^ - ban dich. Nxb Oiinh tri qudc gia, 1996.
4. Elhier, Wilfred JView Profile (2009), Economies of scale, In The Princeton Encyclopedia of the World Economy, Princeton: Princeton University Press, 2009.
5. Romer Paul (1986), Increasing Returns and Long- Run Growth, Journal of Political Economy 94:1002-37.
A major application of'international" economies of scale to economic growth.
6. Biii Quang Binh (2012), Kinh Ii'phdt triin, Nxb Th6ng tin va truyen th6ng 2012.
Nghi4n ci3u tGnh t4s6l (464) - Thing 1/2017
