viri ilao due ngiriri can

st)-ri

BAN D O C VIET

Van hoa chinh trj viri ilao due ngiriri can ho, cong chuc trong nen kinh te thj truvng

flinh huorng xa hoi chu nghia or Viet Nam

ITS. NGUYEN THITHU HAH

1. Dgo dUc va van hoa chfnh trj Dao dQc vdi tQ each l i nhQng chuan mQc xii su dupe xa hdi thQa nhgn, dQpc hinh thanh v i van dgng tQ chfnh thgc tien ddi sdng xa hgi. Dgo dQc ngQdi can bd, cdng ChQc l i mdt pham tru tQdng ddl rdng, bao h i m t h i i dd, tinh t h i n , trich nhiim, y thQc, ldi sdng, eich xQ sg eiia c i n bd, cdng chQe trong cac mdi quan he xa hdi va trong pham vi thgc hien nhiem vu cdng, dd l i trong giao djch hanh chinh vdi td chUc, cdng d i n . Trong nhQng n i m qua, cd che thi trudng da t i c ddng d i n mpi ITnh vgc cQa ddi sdng xa hgi, trong dd, dgo dQc l i mdt trong nhOng ITnh vgc cd nhilu thay ddi nha't. Thgc trgng ddi sd'ng dgo dQc eua nQdc ta hien nay mang nhieu net phQc tgp, cd e i i da djnh hinh, cd cai dang phdi thai v i nhQng nhin td mdi e i tich cUe va tieu cue x u l t h i i n .

V i n hda chinh tri, vdi tu each l i mdt loai hinh cua van hda, la khii niem ndi ve su tham thiu cua van hda vao chinh tri, l i chfnh tri ed tinh van hda. Nhu vay, v i n hoa ehfnh tri khdng p h i i la ban t h i n chinh tri, b i n than van h o i , hay la su tdng hpp ddn giin cQa hai ITnh vgc nay, ma dd l i ehinh tri bao ham tinh van hda tU b i n c h i t ben trong cua nd, la nhQng g i i tri van hda duge b i l u hiin trong ddi sd'ng ehinh tri.

Van hda chinh tri hUdng d i n nhOng gia tri nhan v i n cao c i cQa ddi sd'ng chfnh tri, dd l i (*) Vi$n nghien etfu Khoa hQc Hdnh ehinh, HQC vi$n Hanh chinh Qud'c gia

nhQng gia tri d i n chii, hUdng tdi mgc dIch eao nhi't l i vi con ngudi, giii phdng con ngudi, tdn trgng quyln con ngudi, tgo dilu kiin cho con ngudi phat trien tu do, toin d i i n , hai hda. Day la tinh n h i n van sau sic cQa mpt n l n chinh tri cd van hda.

Van hda ehfnh tri t i c ddng den ddi sdng chinh tri cung gidng nhU t i e ddng eua van hda d i n ddi sdng xa hdi ndi chung. Dd l i sQc mgnh khdng dga vao quyln lgc hay ep budc m i thdng qua c i m hda, khdi d i y tinh than sang tao, y thQc tg giie cua cac ting Idp xa hpi, thdng qua Idng tQ tdn cua mdi c i nhan, mdi cgng ddng.

NhQng yi'u td lam n i n net dae s l e eiia v i n hda ehinh tri Viet Nam l i ^ thQc dpc l$p dan tdc, tg lUe tu cudng, tinh t h i n y i u nudc, doan k i t cdng ddng da trd thanh ndi dung b i n vQng mang tinh truyin thdng eua vin hda chinh tri V i i t Nam; l i Idng tU hao, tU tdn dan tdc, n l n v i n hien qude gia, tinh t h i n yiu nUdc, doan k i t , p h i t huy ndl luc, sQc mgnh eiia mpi tang Idp nhan d i n , gan lien vdi vi^c coi trgng, tdn vinh hien tai da tao n i n sQc sdng cua van hda chinh tri; la sg tdn trpng dao ly, tdn trpng chfnh nghTa, b i o v i cdng 1^, y chi q u i t cQdng d i n tdc, ldng nhin i i , khoan dung, dp lugng, vj tha. NhOng net dgp dd da t i c ddng, i n h hudng, lam cho van hda chinh tri V i i t Nam mang tfnh n h i n v i n , nhin dgo s i u s i c . T i t e i nhQng gia trj can b i n n i y tgo n i n net dgp eua van hda chinh tri ciia con ngudi Viet Nam va cung l i nhQng g i i tri dgo dQc tdt dep dQpc IUu truyen qua cac the h i .

^

To chi'rc nha nuoc sd 12/2014

Van hda chinh tri ludn cd sQ t h i m t h l u cQa nhQng g i i trj dgo dQc trong dd. Mdi ngQdi can bd, cdng chQc hogt ddng trong n l n edng vy ludn cd y thQc giQ gin va p h i t huy nhQng g i i tri van hda chinh tri eao dep cung ehinh l i giQ gin va phit huy nhOng g i i tri dao dQc. Trong c i c y l u td d u thinh van hda ehinh trj, cd mdt y l u td rat quan trpng l i t h i i dp, phong eich, y thQc... ciia cac chu t h i chfnh tri khi tham gia v i o ddi sd'ng chinh tri.

NhQ vgy, nhOng can bd, cdng chQc vdi tu cich l i eae chu the chinh tri, hogt ddng trong ITnh vQc chinh tri, cung c l n p h i i dat d i n mdt trinh do van hda chfnh tri nha't dinh. Ogo ddc ngudi c i n bd, cdng chQe gan chat vdi van hda ehinh tri, l i mdt bd ph$n cua v i n hda chinh tri- Vi vay, p h i t huy nhQng gia tri dgo dQc td't dgp cua ngQdi c i n bd, cdng chQc cung la gdp p h l n p h i t triln v i n hda ehinh tri d V i i t Nam.

2. T i c dpng cCia cd che thj trUdng ddi vdi dgo diirc va v i n hoa chmh trj

Cd c h i thj trudng da md ra k h i n i n g t i l m tang giii phdng mpi n i n g iQc eua con ngUdi, ggt bd nhQng cai cu ky, lac hau, cd vu cho nhQng e i i mdi, hpp quy lugt. Su p h i bd cd c h i tap trung, quan l i i u , bao d p da tgo da cho nhQng c h u i n mQc dgo ddc mdi ra ddi v i phit t r i l n .

Tuy nhiin, n l n kinh te thj trudng cd nhQng m i t trai de lam cho con ngQdi sa nga trQdc nhQng cam dd, ldi ich vat ehi't, nhO'ng chuan mQc dao dQc truyen thd'ng bj xem nhg. SU suy t h o i i dgo ddc dang dien ra trong xa hdi, d i e biet l i trong mdt bg phgn khdng nhd can bg, cdng chQe. Khdng it nhQng vu viie tieu cQc trong thdi gian qua da chdng td d i l u dd.

V i n d l d i t ra cho xa hpi ta h i i n nay l i vQa phat triln kinh t l thj trQdng, vda giQ vQng dugc nhQng g i i tri dgo dQc truyen thdng cua d i n tde, vQa xay dQng dupc cac quan h i v i pham chat mdi phii hpp vdi thdi dgi mdi eua sQ p h i t t r i l n kinh t l - xa hdi b i o d i m tinh djnh hudng xa hdi chQ nghTa. Hogt dgng edng vg g i n vdi quyln lgc cua n h i nudc, t i c

ddng trgc tiep d i n ddi sdng xa hdi, do v$y, neu dgo dQc ngudi c i n bd, cdng chQc dupe xem trpng se gdp p h l n dUa xa hdi phat trien, ngugc lai, nd s i la mdt trd lue ddi vdi sg phat trien chung.

Hien nay, cd nhieu nguyen nhan t i e ddng di'n dgo dUe eua ngudi c i n bd, edng ehUe va cung la nguyin n h i n d i n di'n nhQng tdn tai, han e h l cua v i n hda chinh tri, trong dd cd v i n d l thudc v l ehu quan eiia ngQdi edng chUe, nhU: thiiu dQpc ren luyen, thieu tuan thu nhOng quy djnh cQa eae quy t i e Qng xQ trong n l n cdng vy; nhung cung cd nhQng yi'u td khich quan tQ b i n ngoii t i e ddng lam eho ngudi cdng chQc khd tuan thu nhQng chuan muc b i t budc v l dgo dQc, ve hanh vi xQ sQ v i tg tao ra nhOng hinh vi mdi.

Mdt trong nhQng nguyen nhan dan den sg suy thoii dao dQc l i sg du nhgp cQa ldi sdng thgc dgng trong mdt bd p h i n d i n cQ eung nhu anh hudng cua cd c h i kinh t l thj trudng. Cd e h l thj trudng kieh thfch c i i "tdi"

mdt c i c h t h i i qua va la t i e nhan lam mi't can ddi, tham chf l i m lieh lac trong su phat trien nhan each. Dieu n i y khii'n cho nhQng g i i tri cQa van hda chinh trj khdng dQde ehu trpng. Cd quan n i i m cho ring, trong d i l u kiin n l n kinh t l thj trQdng egnh tranh khd'c liet hien nay ndi di'n ly tudng, nilm tin... thi t h i t xa vdi v i t h i l u thye te. TQ dd, hg chuyen sang ldi sdng thgc dung mdt cieh triit d l . Ldi sdng thgc dgng c h i c c h i n s i la sai l l m , khdng sdm thi mudn cung se bj t r i gia. Vi mdi c i n h i n ehl ed the dgt dQpc hgnh phQc khi cd sg hai hda, c i n ddi trong quan n i i m v l vgt c h i t v i tinh than, giQa ea nhan va xa hgi, giOa hiin dai va truyen thd'ng.

Bao e i o cQa 30 ed quan, td chQc S Trung Qdng va 60 tinh, thanh phd trgc thudc Trung gdng v l v i i c thQc hiin c i c quy djnh eua p h i p luat v l d i m bao cdng khai, minh bgch 6 3.605 ed quan, td chQc, da phat hien 118 cd quan, td chQc, ddn vj cd vi phgm; tien h i n h hdn 4.000 cugc kilm tra v i i c thgc hien cac che dp, djnh mQc, t i i u chuin, phat hien To ehirc nhA nuoc sd 12/2014

®

188 vy VI phgm; t i i n hanh 4.392 eudc kiem tra viic thQc hien quy t i e Qng xQ, quy t i e dgo ddc nghe nghiep, da phat h i i n , ehan chinh c i c sai pham tai 70 cd quan, td chUe, ddn vj; chuyen ddi vj tri cdng t i c 32.427 can bd, edng chde; xQ ly trach nhiim 69 trQdng hdp ngudi dUng dau cd quan, td ehUe, ddn vj do de x i y ra tham nhung'^'.

Trong nam 2013, nginh thanh tra da triln khai 8.921 eudc thanh tra hanh chi'nh v i 197.690 cudc thanh, kiem tra chuyen nganh.

Qua dd phit hiin 45 vg, 99 dd'i tugng ed hinh vi liin quan den tham nhung, kiln nghj thu hdi 354 ty ddng, kie'n nghj xQ ly hanh chinh ddi vdi 10 t i p the, 104 ca nhan, chuyen ed quan dieu tra 26 vu, 39 dd'i tupng.

Kiem toan Nha nudc d i tiln hinh 151 eudc kiem t o i n , qua dd kiln nghj xii ly t i i chinh hdn 22.821 ty ddng, kii'n nghj xQ ly trich nhiim 31 c i nhan. Cd quan d i l u tra da khdi td 275 vy, 602 bj can. V i i n kiem s i t c i c d p da truy td 293 vy, 675 bj can. Tda i n c i c cap da xet xQ sd tham 271 vu, 566 bj cao v l c i c tdi danh tham nhung'^'. T i t c i nhQng con sd n i y cho t h i y sg xuong d p v l dao dQc cua mdt bd phgn khdng nho can bd, edng chUc hiin nay, hg s i n s i n g vi nhOng lgi ich riing m i eha dgp l i n nhUng chuan muc m i ngudi e i n bd, cdng chQc c l n ed.

Mdt trong nhQng yi'u td eau thinh cQa van hda ehinh tri ndi chung v i dgo dQc ngQdi cdng ChQc ndi riing ia nilm tin, ly tgdng, nilm tg h i o d i n tpc, y thQc tu ton d i n tgc.

Tuy nhiin, bdi sg i n h hudng cQa Idi sd'ng thgc dgng, dilu nay dudng nhu dang bj lu md. Su sQng ngogi, s i n sang tilp thu van hda nude ngoai ma khdng chgn lgc, can nhic d i dan d i n hau q u i l i danh mi't niem tg h i o d i n tpc, sU tU trgng vdn cd cua moi con ngudi Viet Nam d mot bd p h i n khdng nhd ngUdi d i n , nhi't la d cac dd thj cung nhU trong bg p h i n khdng nhd can bg, cdng chde.

Mdt sd ngudi ch? chu y de'n ddi sd'ng vat chat ma quen mi't c i c g i i tri v i n hda, tinh t h i n va trd thanh nhQng con ngQdi c l n edi v l t i m hdn, dm yeu ve n h i n each.

Vdi Id'i sd'ng thgc dyng, chgy theo ddng t i l n , ngQdi e i n bd, cdng chQg s i n sang bo qua nhQng gia tri, n h i n each d l trgc lpi. Khi nhQng gia tri dgo dQc bj xud'ng d p , gidng lin hdi chudng d i n g bao ddng thi nhQng gia tri van hda ehinh tri cung bj bao mdn.

V i n hda chfnh tri ndi riing va v i n hda ndi chung cd mdt sQc mgnh to Idn, dd la quyen lue m i m ma moi d i n tde, mdi qud'c gia d i u p h i i chu trgng, nd l i m n i n sQc manh tdng the eua mpt qudc gia, tgo da eho qudc gia l y vQng bQdc di l i n .

3. Mdt sd kidn nghj va giii phap Trong giai dogn h i i n nay, de han ehl nhQng mat t r i i eua n l n kinh t i ' thj trQdng tie ddng den van hda ehinh tri, dgo dQc cdng chQe c l n ki't hpp nhieu bien p h i p ddng bd.

ThU nhit, hoan t h i i n h i thdng phip lugt, cd ehe q u i n ly, d i e biit tren ffnh vgc kinh t l , q u i n ly di't dai, vd'n, t i i s i n doanh nghiep n h i nQdc, e l p phep d i u tQ. X i y dgng quy e h l edng vy, dgo dQc cdng chQc lam cd sd cho hogt ddng cua c i c e i n bd, cdng chQc.

Van hda chinh tri t h i h i i n qua y" thUe dao dUc ciia moi ngQdi can bd, edng chQc trong hogt ddng cdng vy. Vi vay, c l n cd mpt h i thdng phip lugt ddng bd, thdng nha't d l dieu ehinh hoat ddng edng vu, trong dd quy dinh rd trich nhiim va quyen han cua can bd, cdng ehUe, nhat l i trach nhiim vdi nhan d i n .

ThU hai, can xay dUng nghj dinh v l trich nhiim giai trinh cQa can bd, cdng chQc, ngudi dQng d i u cd quan, td chQc, ddn vj trong v i i c thUe h i i n nhiem vy, edng vg. Mdi can bd, cdng chQc va ngudi lanh dao, quin ly p h i i cd trach nhiim trUdc cac hanh vi eiia minh. Giai trinh dupc xem l i t i t yeu khi chung ta mud'n xay dQng nen h i n h chinh hieu q u i , vi dan phye vy. Moi can bg, edng ChQe trong khi thi hanh cdng vg c l n y thQc ve trach nhiim cua minh trong mpi hogt ddng dupe giao, thgc ehi't dd l i ganh v i e trach nhiim do nhan d i n giao phd.

ThU ba, tiep tgc chQdng trinh e i i cich h i n h Chinh, phit h i i n v i logi bd nhOng thQ tgc khdng d n thii't, bat hgp ly, gay philn To chuc nha nudc sd 12/2014

h i , s i c h nhiiu, d i e biit trong ITnh vQc q u i n ly d i t dai, hd tjch hd khau, d p phep... vi d i y se l i m i n h dat m i u md d i n i y sinh tham nhung, Ipi dgng chQe vy quyln han de tQ Ipi.

ChQng ta dang thuc h i i n cai cich thii tge hinh ehinh theo hgdng mdt cQa, mdt cQa liin thdng. Day s i l i nhUng bQdc di d l gdp phln xay dung mdt nen h i n h chinh van minh, h i i n dgi, vl dan phgc vg.

ThU tu, d l gdp phan nang eao van hda chinh tri va dgo dQc cho mdi ngQdi c i n bg, edng chQc c l n d i e biit quan tam, ehu trgng d i n cdng t i c giio dgc, bdi dUdng p h i m chat cho can bp, edng chQc, de cao trich nhiem thuc h i i n c i c quy djnh cua phap luat, can, kiim, l i i m , ehinh, ehi edng vd tQ, giQ gin ldi sdng g i i n dj, trong sgch, tdn trpng v i t i n tyy phye vu n h i n d i n . D i y p h i i dQde xem la nhQng t i i u ehi d i n h g i i c i n bd, cdng chQc trong qua trinh thgc thi edng vg. NhQng t i i u chf n i y c l n p h i i dQpc cy t h i hda trong eae v i n b i n p h i p quy. Mdi ca nhan c l n p h i i xem day la d i l u kien can thii't v i t i t y l u d l hp trd thinh can bd, cdng chQc trong n l n cdng vg.

ThU ndm, tiep tgc day manh cai c i c h e h l dd cdng vg, cdng chQc n h i m mgc t i i u x i y dQng mdt n l n cdng vy chuyen nghiip, nang ddng, hiiu q u i . Trong dd, d i e biet chQ trpng ning cao ky luit, ky eUdng trong hogt dpng cdng vu, phdng chdng t i i u cue trong cdng t i c q u i n ly cdng chQe, v i i n chQe. D i m bao y i u d u minh bgch hda trong mpi k h i u cua qua trinh t u y i n dgng, quy hoach, dao tgo, bdi dudng, danh gia, bo nhiem, bd nhiim lai, luin chuyen, d i l u dgng, biit p h i i , mien nhiim... ddi vdi cdng chQc, v i i n chQc.

Odng thdi, can ed nhQng quy djnh cg the, rd rang v l trinh tg, thu tyc bd nhiim c i c chQc danh lanh dgo, trong dd lam ro cac tieu chuan ehdc danh lanh dgo, q u i n ly trong eae cd quan hanh chinh n h i nQdc, b i o d i m sg thdng nha't glQa quy dinh cua Oing v i phap lugt cua Nha nQdc ve cdng t i e n i y , tgo thuin lpi cho cdng t i e bd nhiim can bd lanh dgp, hgn e h l t i i u cQc.

ThU sdu, tang cQdng cdng t i e thanh tra, kiem tra trong mgi hoat ddng eua can bd, edng chQc n h i nQdc, cd b i i n p h i p xQ ly nghiim ddi vdi mgi h i n h vi vi phgm phip luit, nhi't l i nhQng h i n h vi vl pham dgo dQc ngQdi c i n bg, edng chQc •

(1, (2) Xem Website cQa Thanh tra Chinh phu: http:/fthanhtra.gov.vn/

Tai ligu tham khio:

1. Abdullah Sanusi B Ahmad, "Public Administration Reform In PJIalaysia: A developing Country Perspective", Malaysia, 2010.

2. Acuna-Alfaro, Jairo, "Public asdministration reform arxi Anti-corrupSon: VWtere flioes Civil Service Reform Fit In", UNDP Vietnam Policy Brief, 2010.

3. Ding C6ng sin Viet Nam, Vdn klen Dal hdi dal biiu todn quic lan thUXl, Nxb CTQG, H. 2011.

4. Mauro, Paulo, "The Persistence of Corruption and Slow Economic Growth", IMF Working Paper, No 02/2013, November.

5. Salomon, Matthieu, "The Issue of corrup- tion in recruitment, appointment and promotion of civil servents In Vietnam".

6. Pan Suk Kim, "A brief Comparative Study on Civil Sen/ice Laws in Four Asian Countries:

China, Japan, Korea and Vietnam".

7. Transparency International, "Corruption Perception Index-Regional Highlights: Asia pacific region", 2012.

8. LUdng Xuin Quy, D l tai KX01.12/06-10, Vai trd cua nha nUdc Viet Nam trong qud trinh chuyin sang kinh te thi trUdng dinh hudng XHCN vd hdi nhdp kinh te quoc ti".

9. Nguyen Duy Quy, Nguyin T i t Viln, "Nhd nUdc phdp quySn xa hdi chO nghTa cua ddn, do ddn, v) ddn, l^ ludn vd thuc tidn", Nxb CTQG, H.2008.

10. Nguyin Duy Quy: D6I mdi tU duy va (x>ng cudc doi mdi d Vidt Nam, Nxb Khoa hpe xa hpi, H. 2008.

Td chuc nhd nuoc sd 12/2014