اهی نوین رد کشاورزی و منابع طبیعی اولین همایش ملی ایده

(1)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)

887

پیتونژ لباقتم رثا یبایزرا پیتونژ طیحم ×

بیس یاه ینیمز

L.) (Solanum tuberosum

هرامآ زا هدافتسا اب هدیا پیتونژ شنیزگ صخاش کینکت و کیرتماراپ یاه

لآ (SIIG)

سدقم انیم یبارها هداز

1

لوسر ،*

ایرکز یرغصا نسح دواد ،2

3هانپ عراز رصان ،

4

شناد1

لیبدرا ،یلیبدرا ققحم هاگشناد ،یعیبط عبانم و یزرواشک هدکشناد ،تاتابن حلاصا و تعارز هورگ ،ارتکد هتخومآ داتسا2

،تاتابن حلاصا و تعارز هورگ ،رایشناد و لیبدرا ،یلیبدرا ققحم هاگشناد ،یعیبط عبانم و یزرواشک هدکشناد

لیبدرا یعیبط عبانم و یزرواشک تاقیقحت زکرم یشهوژپ رایداتسا3

لووسم هدنسیون * ؛

[email protected]

هدیکچ پیتونژ یسررب موزل طیحم و پیتونژ لباقتم رثا دوجو هنماد رد اه

یم باجیا ار یطیحم طیارش زا یا تاعلاطا قیرط زا ات دنک

رضاح هعلاطم رد .دبای شیازفا ماقرا یفرعم و شنیزگ ییآراک ،هلصاح بیس هدغ درکلمع یرادیاپ یسررب روظنم هب

ب ینیمز هدافتسا ا

زا 12 شور ،یرتماراپ 11 لک مقر راهچ هارمه هب نو (

Caesar

، ،Luca Savalan

و

Agria

) نادمه ،لیبدرا یتاقیقحت هاگتسیا هس رد

کولب حرط بلاق رد و لاس ود یط ،جرک و نامزمه یسررب جیاتن .دنتفرگ رارق یبایزرا دروم رارکت هس اب یفداصت لماک یاه

12

شور یرتماراپ هدیا پیتونژ باختنا صخاش و لآ

(SIIG)

پیتونژ ، یاه نولک(G1

75 - 16

،) نولک(G12

75 - 2

،) مقر(G15

،)Luca

نولک(G4

75 - 11 و ) نولک(G2

75 - 9 هب ار ) پیتونژ نیرترادیاپ ناونع بیس یاه

یسررب دروم قطانم رد تشک تهج ینیمز

یفرعم درک .

:یدیلک ناگژاو هرامآ

بیس ،یرتماراپ یاه ینیمز

(Solanum tuberosumL.)

، باختنا صخاش هدیا پیتونژ

لآ

(SIIG)

.

همدقم بیس یم ایند رد یلصا تلاوصحم زا یکی ینیمز هب و هدوب روهشم تاجیزبس ناطلس هب هک دشاب

ناونع مهم یعارز لوصحم نیمراهچ

مدنگ زا دعب

(Triticumaestivum L.)

جنرب ،

(Oryza sativa L.)

ترذ ،

(Zea mays L.)

( تسا هدش هتخانش ناهج رد 1

) رثا دوجو .

پیتونژ لباقتم ینعم طیحم×

پیتونژ شنیزگ و ییاسانش هجیتن رد و هدش پیتونف و پیتونژ نیب یگتسبمه شهاک بجوم ،راد یاه

یم وربور یراوشد اب رترب پیتونژ لباقتم رثا تخانش .دنک

پیتونژ یرادیاپ هیزجت و طیحم× پیتونژ باختنا رد نارگحلاصا هب اه

یاه

یم کمک رادیاپ بولطم ( دنک

6 ) شور زا .

پیتونژ یرادیاپ دروآرب تهج هک یرادیاپ هیزجت یاه یم هدافتسا اه

یم ددرگ شور هب ناوت یاه

پیتونژ شنیزگ یارب هکنیا هب هجوت اب .دومن هراشا یرتماراپ تسا رتهب هکلب تسین بولطم ییاهنت هب صخاش کی ندرب راکب رادیاپ یاه

پیتونژ یرادیاپ ا صخاش نیدنچ زا هدافتسا اب اه

صخاش دادعت شیازفا اب هکنیا هب هجوت اب زین و ددرگ یبایزر تنا تسا نکمم ،اه

باخ

هدیا پیتونژ باختنا صخاش شور زا راب نیلوا یارب یشهوژپ یطنیققحم زا یدادعت ،ددرگ راوشد ققحم یارب بسانم پیتونژ لآ

(SIIG)

پیتونژ شنیزگ یارب1

( دندرک هدافتسا ازلک رادیاپ یاه 16

شور .) لدم زا هتفرگربSIIG

TOPSIS

تیولوا ای2

ساسا رب یدنب

هدیا لح هار هب تهابش یم لآ

هب راب نیلوا هک دشاب هب نیققحم هلیسو

میمصت شور کی ناونع ( دیدرگ یفرعم هرایعم دنچ یریگ

5 .)

پیتونژ لباقتم رثا یسررب روظنم هب رضاح قیقحت هدغ درکلمع رب طیحم×

15 بیس پیتونژ طیحم شش رد ینیمز

شور ساسا رب یاه

کینکت زا هدافتسا و یرتماراپ یرادیاپ تهجSIIG

پیتونژ ییاسانش بیس یاه

.دوب لااب درکلمع اب هارمه رادیاپ ینیمز

1- Selection index of ideal genotype

2- Technique of order preference by similarity to ideal solution

(2)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

888

شور و داوم اه

،یرادیاپ هیزجت روظنم هب 11

بیس نولک هارمه هب ینیمز

راهچ ( هتیراو

Caesar

،

Luca

،

Savalan

و

Agria

) لودج(

1 ) لاس ود یط

یعارز 94 و 95 هس رد کولب حرط بلاق رد و جرک و نادمه ،لیبدرا فلتخم هقطنم رارق یسررب دروم رارکت هس اب یفداصت لماک یاه

دنتفرگ . .تفرگ ماجنا پیتونژ ندوب تباث و ناکم و لاس ندوب یفداصت ضرف اب بکرم سنایراو هیزجت کلمع نیگنایم تاسیاقم

هدغ در

پیتونژ طیحم رد اه روم یاه

ینعم فلاتخا لقادح نومزآ زا هدافتسا اب یسررب د راد

(LSD)

.دش ماجنا دصرد جنپ لامتحا حطس رد

مرن زا نیگنایم تاسیاقم و بکرم سنایراو هیزجت ماجنا تهج رازفا

(V.9.1.3) SAS

شور .دیدرگ هدافتسا رتماراپ یاه

تهج فلتخم ی

پیتونژ یرادیاپ دروآرب هدافتسا اه

ندش ایراو لماش هک د رمور یطیحم سن

xi) (S2

( 12 گربنناک و سیسنارف عونت بیرض ،)

i)

((CV

4 ،)

نوسنیکلیو و یلنیف نویسرگر بیرض

i)

((b

3 لسار و تراهربا شور ،)

i) d

2

((S

1 سوتنیپ نییبت بیرض ،)

2) (Ri

( 9 کیر سنلااووکا ،)

2) (Wi

( 14 لاکوش یرادیاپ سنایراو ،)

2) (σi

( 13 نوسرتپ و دتسیلپ هرامآ ،)

i)

((θ

11 ) دتسیلپ هرامآ،

(i))

((θ

10 یناکم نورد سنایراو ،)

زنیب و نیل

y/l)

((MS

7 زنیب و نیل یرترب صخاش و )

i)

((P

8 ) لودج( دوب 2

.) باختنا صخاش کینکت زا شهوژپ نیا رد نینچمه

هدیا پیتونژ لآ

(SIIG)

شور(

TOPSIS

) پیتونژ ییاسانش تهج بیس یاه

شور همه ساسا رب رادیاپ ینیمز یرتماراپ یرادیاپ یاه

( دیدرگ هدافتسا 5

.) شور رد روکذم هب صخاش ره یارب فیعض و نیرتهب هناگادج روط

ره یارب نینچمه .دش باختنا پیتونژ نیرت

هدیا پیتونژ زا هلصاف ،پیتونژ هدیاریغ پیتونژ زا هلصاف و لآ

هب لآ یدرگ هبساحم ریز طباور زا بیترت :د

di+= √∑ (r^m_j=1 ij− r_j⁺)²i = 1, 2, ..., n

d_i⁻= √∑ (r^m_j=1 ij− r_j⁻)² i= 1, 2, ..., n

قوف طباور رد

i+

هدیا پیتونژ زا هلصافd

و لآ

i-

هدیاریغ پیتونژ زا هلصاف d

یم لآ سیدنا .دشاب یاه

وi

هبj

پیتونژ فرعم بیترت و اه

صخاش اه دنتسه نآ رد هک .

i+

رادقم نیرتهبr

پیتونژ مامت نیب زا صخاش نیماi

و اه

i-

رادقم نیرتدبr

مامت نیب زا صخاش نیماi

پیتونژ یم اه پیتونژ .دشاب هک ییاه

rij

اب ربارب اهنآ

i+

وr

i-

دنشابr

هب پیتونژ نیرتدب و نیرتهب بیترت اه

یم بوسحم دندرگ

،تیاهن رد .

هدیا پیتونژ باختنا صخاش هرامآ لآ

( )SIIG

ریز هطبار زا :دش هبساحم

SIIG = d_i⁻ d_i⁺+ d_i⁻

0 ≤ SIIG ≤ 1 i=1, 2, … , m

رادقم یم رییغت کی و رفص نیبSIIG

هدیا پیتونژ هب رظن دروم پیتونژ هچ رهو دنک کیدزن لآ

رادقم ،دشاب رت کیدزن کی هب نآSIIG

رت

.دوب دهاوخ

(3)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

889

لودج 1 پیتونژ نیدلاو و ینولک دک ،یپیتونژ دک . یاه

بیس .هعلاطم دروم ینیمز

یپیتونژ دک ینولک دک نیدلاو یپیتونژ دک ینولک دک نیدلاو

G1 16-75 ♂Caesar ×♂Luca G9 Agria Agria

G2 9-75 ♂Caesar ×♂Luca G10 14-75 ♂Caesar ×♂Luca G3 15-75 ♂Caesar ×♂Luca G11 3-75 ♂Caesar ×♂Luca

G4 11-75 ♂Caesar ×♂Luca G12 2-75 ♂Caesar ×♂Luca

G5 13-75 ♂Caesar ×♂Luca G13 Caesar Caesar G6 5-75 ♂Caesar ×♂Luca G14 5-27 ♂Savalan ×♂Luca

G7 23-75 ♂Caesar ×♂Luca G15 Luca Luca

G8 Savalan Savalan

لودج 2 لومرف . هرامآ هب طوبرم یاه .یرتماراپ یاه

قوف طباور رد Xij :

پیتونژ نیگنایم = (i

1, 2, ...p

= )i طیحم رد (j 1, 2, ...q

= )j X̅.j ، طیحم نیگنایم = ،j

X̅i.

پیتونژ نیگنایم = طیحم همه ردi

اه X̅.. ، لک نیگنایم = ،

Mj

=

طیحم رد درکلمع رثکادح یاراد پیتونژ

، j وq طیحم دادعت =m اه

، پیتونژ دادعت =p اه

SSGE ، پیتونژ لباقتم رثا تاعبرم عومجم = و

طیحم

عبنم لومرف یرتماراپ یاههرامآ

( 12

) _S_xi²_{= ∑(X}_ij_{− X̅}_i.₎²

q

j=1

/(q − 1) S_xi²

( 4

) _CV_i_{= (S}_i_/X̅_i._{) × 100} _CV_i

( 3

) _b_i_{= ∑(X}_ij_{− X̅}_i._)(X̅_.j_{− X̅}_.._{)/ ∑(X̅}_.j_{− X̅}_..₎²

q

j=1

b_i

( 1

) _S_di² _{= {∑(X}_ij_{− X̅}_i.₎²

p

i=1

− b_i∑(X̅_.j− X̅_..)²

q

j=1

} /(q − 2) S_di²

( 9

) R_i²= b_i²∑(X̅_.j− X̅_..)²

q

j=1

/ ∑(X_ij− X̅_i.)²

q

j=1

R²_i

( 14

) W_i²= ∑(X_ij− X̅_i.− X̅_.j+ X̅_..)² W_i² (

13

) _δ_𝑖²= [ p

(p − 2)(q − 1)] W_i²− SS_GE

(p − 1)(p − 2)(q − 1) δ𝑖2

( 11

) θ_i= [ p

2(p − 2)(q − 1)] W_i²+ SS_GE

2(p − 1)(q − 1) θ_i (

10

) _θ_(i)_{= − [} ^p

(p − 1)(p − 2)(q − 1)] W_i²+ SS_GE

(p − 2)(q − 1) θ_(i) (

7

) _MS

Y/L=∑^q_j=1∑^y_k=1(X_ijk− X̅_ij.)²

q MS_Y/L

( 8

) P_i= ∑(X_ij− M_j)²

m

j=1

/2m P_i

(4)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

890

ثحب و جیاتن تارثا ،بکرم هیزجت لودج جیاتن ساسا رب ینعم ناکم رد و لاس رد پیتونژ لباقتم تارثا زین و ناکم و لاس ،پیتونژ یلصا

د دوب را

پیتونژ ییاسانش تهج نیاربانب شور زا هدافتسا اب یرادیاپ هیزجت رادیاپ یاه

هرامآ زا لصاح جیاتن .تفرگ ماجنا یرتماراپ یاه ه

یا

لودج رد یرتماراپ 3

.تسا هدمآ شنیزگ یارب هکنیا هب هجوت اب

پیتونژ تسین بولطم ییاهنت هب صخاش کی ندرب راکب رادیاپ یاه

ب پیتونژ یرادیاپ تسا رتهب هکل صخاش دادعت شیازفا اب هکنیا هب هجوت اب زین و ددرگ یبایزرا صخاش نیدنچ زا هدافتسا اب اه

نکمم ،اه

ورنیا زا ددرگ راوشد ققحم یارب بسانم پیتونژ باختنا تسا هدیا پیتونژ باختنا صخاش زا هدافتسا اب رضاح شهوژپ رد

لآ

(SIIG)

،

هرامآ همه زا هب یرتماراپ یاه

پیتونژ یرادیاپ یبایزرا تهج نامزمه روط بیس یاه

پیتونژ باختنا صخاش رادقم .دیدرگ هدافتسا ینیمز

هدیا لآ

(SIIG)

یم کی و رفص نیب ، پیتونژ .دشاب

ریداقم اب یاه هب کیدزنSIIG

بولطم کی پیتونژ نیرت

پیتونژ و اه ریداقم اب یاه

هب ،رفص هب کیدزنSIIG

بولطمان ناونع پیتونژ نیرت

یم هتخانش اه .دنوش

هلصاح جیاتن ساسا رب

، پیتونژ یاه نولک(G1

75 - 16

،)

G12

نولک(

75 - 2 ،) مقر(G15

،)Luca

نولک(G4

75 - 11 ) و نولک(G2

75 - 9 ) هب نیرترادیاپ ناونع پیتونژ

طیحم رد اه دروم فلتخم یاه

.دندش هتخانش یسررب لودج (

4 صخاش زا هدافتسا اب نیققحم زا یدادعت .) شورSIIG

یاه و هدرک ماغدا ار یرادیاپ هیزجت فلتخم

پیتونژ یازلک یاه

Cooper

و

Lilian

هب ار پیتونژ ناونع ( دندرک یفرعم رادیاپ یاه

16 .)

لودج 3 . دروآرب هرامآ یاه یارب یرتماراپ یرادیاپ 15

بیس پیتونژ .طیحم شش رد ینیمز

: MY ،هدغ درکلمع نیگنایم Pi

،یرترب صخاش :

2xi

: S ،یطیحم سنایراو CVi

: ،عونت بیرض MSy/l

: ،یناکم نورد سنایراو CVy/l

: ،یناکم نورد عونت بیرض

i2

: W سنلااووکا

،کیر

i2

: σ ،لاکوش یرادیاپ سنایراو θi

: ،نوسرتپ و دتسیلپ هرامآ θ(i)

: ،دتسیلپ هرامآ bi

: ،نویسرگر بیرض di

S2

: و نویسرگر زا فارحنا

i2

: R .نییبت بیرض

پیتونژ MY Pi Sxi2 CVi MSy/l CVy/l Wi2 σi2 θi θ(i) bi S²di Ri2

G1 39/99 b 80/57 64/83 20/13 19/89 8/77 50/87 2/86 63/19 123/52 1/18 21/60 0/86 G2 31/85def 210/17 90/64 29/89 6/82 7/28 99/15 14/00 68/36 122/73 1/38 43/76 0/84 G3 36/37bcd 109/97 77/43 24/19 105/03 25/33 228/88 43/94 82/26 120/59 0/89 51/73 0/41 G4 34/23cde 177/85 96/21 28/66 0/68 2/61 115/31 17/73 70/09 122/46 1/40 49/27 0/83 G5 45/57 a 15/08 84/88 20/22 107/14 2/60 407/71 85/21 101/42 117/64 0/54 78/74 0/14 G6 32/83def 153/33 74/23 26/24 63/02 22/63 82/25 10/10 66/55 123/01 1/21 31/39 0/80 G7 39/67 b 84/27 65/47 20/40 84/08 15/23 399/68 83/35 100/56 117/77 0/32 65/60 0/06 G8 38/82bc 130/70 73/44 22/08 29/04 14/09 199/94 37/26 79/16 121/07 0/91 45/62 0/46 G9 36/30bcd 97/58 25/90 14/02 37/56 15/54 254/62 49/87 85/02 120/17 0/19^* 22/74 0/06 G10 33/46def 138/34 53/09 21/78 62/70 21/02 114/31 17/50 69/99 122/48 0/87 22/19 0/58 G11 31/99def 214/44 145/81 37/75 31/45 14/54 231/57 44/56 82/55 120/54 1/73 94/80 0/83 G12 25/93 g 301/23 14/88 14/88 10/24 10/48 113/30 17/26 69/88 122/49 0/40 -1/81 0/44 G13 26/54 g 317/95 115/24 40/45 18/45 17/93 176/55 31/86 76/66 121/45 1/49 68/82 0/78 G14 30/22ef 243/00 125/50 37/06 8/96 9/19 152/34 26/27 74/06 121/85 1/67 72/20 0/90 G15 27/90ef 269/41 48/36 24/92 4/22 7/30 119/68 18/74 70/56 122/39 0/80 19/91 0/54

(5)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

891

لودج 4 هدیا پیتونژ باختنا صخاش ریداقم . (SIIG) لآ

، پیتونژ زا هلصاف

هدیا لآ

+) هدیاریغ پیتونژ زا هلصاف ،(d لآ

-) هبتر و(d پیتونژ یدنب .اه

عبانم

1. Eberhart, S.A. and Russell, W.A. 1966. Stability parameters for comparing varieties. Crop Science. 6: 36-40.

2. FAOSTAT. 2015. Food and Agriculture Organization of the United Nations Statistics. Available at [http://faostat.fao.org/site/562/default.aspx]. Accessed May 17, 2015.

3. Finlay, K.W. and Wilkinson, G.N. 1963. The analysis of adaptation in a plant breeding program.Australian Journal of Agricultural Research. 14: 742-754.

4. Francis, T.R. and Kannenberg, L.W. 1978. Yield stability studies in short-season maize (I). A descriptive method for genotypes.

Canadian Journal of Plant Science. 58: 1029-1034.

5. Hwang, C.L. and Yoon, K. 1981. Multiple Attributes Decision Making Methods and Applications. Springer. Berlin Heidelberg.

6. Kang M.S. 1990. Understanding and utilization of genotype-by-environment interaction in plant breeding, in: M.S. Kang (Ed.), Genotype-by-Environment, Interaction and Plant Breeding. Louisiana State University. Department of Agronomy. Baton Rouge.pp 52-68.

7. Lin, C.S. and Binns, M.R. 1988a. A method of analyzing cultivar × location × year experiments: A new stability parameter.

Theoretical and Applied Genetics.76: 425-430.

8. Lin, C.S. and Binns, M.R. 1988b. A superiority measure of cultivar performance for cultivar×location data.CanadianJournal of Plant Science. 68: 193-198.

9. Pinthus, M.J. 1973. Estimate of genotypic value: A proposed method. Euphytica. 22: 121-123.

10. Pliasted, R.L. 1960. A shorter method of evaluating the ability of selection to yield consistently over seasons. AmericanPotato Journal. 37: 166-172.

11. Plaisted, R.L. and Peterson, L.C. 1959. A technique for evaluating the ability of selection to yield consistently in different locations or seasons. American Potato Journal. 36: 381-385.

12. Roemer, T. 1917. Sinde die ertragsreichensortenertragssicherer? Mitt. DLG. 32: 87-89.

13. Shukla, G.K. 1972. Some statistical aspects of partitioning genotype-environmental components of variability. Heredity. 29:

237-242.

14. Wricke, G. 1962. Ubereinemethodezurerfassung der geologischensterubretic in feldversuchen .Pflanzuecht. 47: 92-96.

15. Yilmaz, G., Tuzen, M., Kandemir, N., Mendil, D. and Sari, H. 2005. Trace metal levels in some modern cultivars and Turkish landraces of potato. Asian Journal of Chemistry. 17: 79-84.

16. Zali, H., Sofalian, O., Hasanloo, T., Asghari A. andHoseini, S.M. 2015. Appraising of drought tolerance relying on stability analysis indices in canola genotypes simultaneously, using selection index of ideal genotype (SIIG) technique: Introduction of new method. Biological Forum-An International Journal. 7: 703-711.

پیتونژ d⁺ d^- SIIG هبتر

G1 0/353 1/100 0/757 1 G2 0/550 0/965 0/637 5 G3 0/863 0/615 0/416 12 G4 0/546 0/991 0/645 4 G5 1/027 0/715 0/410 14 G6 0/632 0/875 0/580 9 G7 0/968 0/620 0/390 15 G8 0/569 0/790 0/581 8 G9 0/624 0/886 0/587 7 G10 0/570 0/874 0/605 6 G11 0/918 0/640 0/411 13 G12 0/496 1/089 0/687 2 G13 0/840 0/720 0/462 11 G14 0/761 0/837 0/524 10 G15 0/487 1/001 0/673 3