رد تنس و نید شقن رب نآ ریثأت و ناوریشونا ورسخ ۀرود رد ناریا یجراخ طباور ناگناگیب هاگن

هرامش ،مهدزای لاس ،خیرات رد شهوژپ ۳۱

ناتسمز و زییاپ ، ۱۴۰۰

رد تنس و نید شقن رب نآ ریثأت و ناوریشونا ورسخ ۀرود رد ناریا یجراخ طباور

ناگناگیب هاگن

یداباب نیما

1

:تفایرد خیرات ۰۱

/ ۰۳ / ۱۴۰۰

:شریذپ خیرات ۱۸

/ ۰۵ / ۱۴۰۰

هدیکچ

هب شترهش زا یشخب هک تسا یناساس روهشم یسایس ۀرهچ ناوریشونا ورسخ تیقفوم طباور رطاخ

یسایس زیمآ

تلود اب و اه تموکح مه یاه ورسخ .دوب ناریا اب زرم

، هبور یدج تلاکشم اب تنطلس ودب رد هک دش قفوم ،دوب ور

یزادنارب و نمی حتف ،سنازیب تسکش اب و دشاب هتشاد ار لااب تسد تاقوا رتشیب رد ناگناگیب اب یماظن ییورایور رد ر رد اما .دهد شرتسگ یدایز نازیم هب ار یناساس ورملق یلاتپه تموکح یتوافتم درکیور ورسخ یگنهرف طباو

ماو هب و درک ذاختا تلود اب یگنهرف و یملع ۀدوارم و یریگ

تلود یملع تفرشیپ نآ ۀجیتن هک تخادرپ هناگیب یاه

شناد ییاورنامرف ناونع هب ورسخ ترهش و یناساس زا هدافتسا اب رضاح شهوژپ رد .دوب ناگناگیب دزن تسود

ردص و ینایرس ،یسنازیب عبانم

تموکح اب ناریا یگنهرف و یسایس طباور ملاسا ناوریشونا نامز رد هناگیب یاه

میسرت ورسخ زا یقلاخا و یگنهرف تبثم ً

اتبسن ۀرهچ ملاسا ردص و ینایرس ،یسنازیب عبانم .دش دهاوخ یسررب یم هصرع رد ورسخ یجراخ قفوم طباور باتزاب هک دننک نیب یگنهرف و یسایس یاه

سررب .تسا یللملا عبانم ی

یم ناشن تلود اب دوخ یملع و یگنهرف ،یسایس طباور رد ورسخ هک دهد تموکح و اه

هراومه راوجمه یاه

دم ار ناینیشیپ تنس و یتشترز نید رب یکتم یژولوئدیا

یم ناماس ساسا نیا رب ار شلامعا و تشاد رظن .داد

ور رد ورسخ هک تساعدم نیا تابثا شهوژپ نیا یلصا ۀلئسم نیاربانب و یتشترز یژولوئدیا زا ناگناگیب اب طبا

هرهب ناینیشیپ تنس یم

.دش ناگناگیب دزن وا یمانکین ثعاب تیاهن رد هک درب

:یدیلک ناگژاو یناساس یتلود نید ،یناساس یجراخ طباور ،ناوریشونا ورسخ

،نارهت هاگشناد ،ناتساب ناریا خیرات یرتکد یوجشناد .1

aminabdalbabadi69@gmail.com

۸۸ / ناوریشونا ورسخ هرود رد ناریا یجراخ طباور رد تنس و نید شقن

۱ همدقم .

زا دوب )لداع ای و( رگداد ناوریشونا هب بقلم هک یناساس مکی ورسخ ۵۳۱

ات ۵۷۹ رب یدلایم

مین ً

ادودح نارود .دنار نامرف یناساس یهاشنهاش تلاوحت نامز دیاب ار وا تموکح ینرق

هزوح رد هک تسناد یناساس یهاشنهاش ینورد راتخاس رد هدرتسگ نوچ یفلتخم یاه

ناوید ،داصتقا ،یرادا تامیسقت زا یخرب و تسویپ عوقو هب یماظن روما و تعنص ،یرلااس

ات وا تاحلاصا

تدم مدرم مومع قح رد وا تاحلاصا رثا رد .تشاد ماود زین ملاسا زا سپ اه

دش لیدبت وا مان زا یشخب هب )لداع( رگداد بقل (

Shahbazi, 2005 Shapur

) . ناوریشونا ورسخ

تخت زاغآ رد .دزادرپب سنازیب یروتارپما اب مکی دابق نارود مامتان گنج هب دوب روبجم ینیشن

یمور رطخ زا هک قرش رد نایلاتپه رطخ نینچمه ار یناساس ناوج هاش نهذ ،دوبن رتمک اه

هتخاس دوخ لوغشم

هب .دوب چوک مدرم یاهدربتسد رطخ یدوز رم رد زین برع و رزخ ور

تدش اهز

یجراخ یاهرطخ یزکرم یایسآ رد ناکرت تردق روهظ اب ورسخ تموکح مود ۀمین رد و تفرگ نیا اب .دندیسر دوخ جوا هب مهم تبسن نامه هب یتلاکشم اب زین روشک لخاد رد ورسخ لاح

هبور هوک نامدرم شروش ،نایکدزم شزیخ ۀعقاو ینعی ؛دوب ور نینچمه و چولب و لیگ نیشن

نا شرسپ شروش شو

ۀلئسم یناساس نامدود رمع تاقوا رتشیب نوچمه نیب نیا رد .داز

یم لیکشت نایحیسم ار نانآ ۀدمع هک ناشیدنارگد .دوب رادروخرب ییلااب تیمها زا زین دنداد

یم باجیا ار جراخ و لخاد رد یماظن ۀدرتسگ تایلمع روکذم تلاکشم ً

ابیرقت ورسخ هک درک

ار لااب تسد اهنآ ۀمه رد رد .دش نکمم یماظن ۀزوح راهچ هب روشک میسقت اب مهم نیا و تشاد

شخب و دوب زوریپ هرود دنچ رد ناریا هاپس سنازیب ۀهبج ار نمشد کاخ زا یعیسو یاه

تمارغ نایمور زا و داد رارق زات و تخات شوختسد ورسخ قرش رد .تفرگ تفگنه یاه

، داحتا اب

خادنارب ار نایلاتپه ،روهظون ِناکرت اب هدایز اب هک ینامز و ت

هبور ناکرت یهاوخ زین ار نانآ ،دش ور

شخب مامت رب نایناساس طلست قرش رد اهدربن مامت ۀجیتن و درک رود دوخ یاهزرم زا بونج یاه

شخب نینچمه و نوحیج زا سپ اهرزخ رطخ زاقفق لامش رد .دوب دور نیا لامش زا ییاه

زا یشخب نتسویپ و ورسخ یاوق زا نانآ تسکش

یارحص رد و دش فرطرب ناریا شترا هب نانآ

تیلاعف .دش رارقرب مظن نایطاخ نشخ بوکرس اب ناتسبرع ثعاب ورسخ یگنهرف و یملع یاه

میقتسمریغ و میقتسم تروص هب زین )همادا هب دیرگنب( هناگیب عبانم ،یناریا عبانم رب هولاع ات دش

۸۹ /۱۴۰۰ ناتسمز و زییاپ ،۳۱ هرامش ، مهدزای لاس ،خیرات رد شهوژپ

یدنج هاگشناد .دنزادرپب وا شیاتس هب رود رد روپاش

میظع تضهن و دیسر ییافوکش جوا هب وا نا

همجرت یم یربهر وا هک یا هیاپ درک

.دش ملاسا ناهج یملع ییافوکش یارب یا

نیمزرس اب ورسخ یگنهرف و یداصتقا ،یسایس طباور یسررب ،سنازیب( راوجمه یاه

هبش چوک ماوقا و ناتسبرع ۀریزج یم ناشن )قرش لامش یور

سایس تابسانم رد وا هک دهد ی

یم یوریپ یصاخ یشم طخ زا ناگناگیب اب دوخ نینچمه و یتشترز نید رد ار نآ دیاب هک درک

تسد هک( ورسخ ناینیشیپ تنس هنومن وا نامز رد مک

.تفای )دندوب تلود و نید یردارب زا یا

طخ نداد رارق اب ورسخ تموکح ات دوب شلات رد یتشترز نید یانبم رب دوخ یسایس یشم

یناساس دنمورین رد .دبایزاب دوب هدش یبسن فعض راچد یدلایم مجنپ نرق رد هک ار نیتسخن ِنا

تردق اب هطبار رد یسایس درکیور رد ناینیشیپ تنس و یتشترز نید نداد رارق انبم نیب نیا یاه

،هار ینعم هب تغل رد »تنس« ۀژاو .تسا رضاح ثحب عوضوم ،نامز نآ ۀدش هتخانش ناهج ( تسا تریس و شور

،نیعم ۱۳۸۷ :

هعماج فیرعت رد و )۶۰۳

هظفاحم اب یگنتاگنت ۀطبار یسانش -

ک ( دراد یرا

،لاشلکا ۱۳۸۵ : ۸۲ -

مه ًلاماک نآ اب یلو )۸۵

زا روظنم رضاح شهوژپ رد .تسین وس

هب هک تسا نیشیپ ناهاش ینید و یقلاخا یارآ و بادآ تنس زا یشخب هب نامز رورم

ب هدش لیدبت ناریا رد یرادروشک لمعلاروتسد یم ار نآ ۀنومن هک( دندو

هبطخ رد ناوت یاه

یدایز ریثأت ناوریشونا یرادروشک رد و )دید یسودرف ۀمانهاش رد یناساس ناهاش یهاشداپ بحاص ،شهوژپ نیا رد »ناگناگیب« زا روظنم .دنتشاد تلود عبات نارظن

و سنازیب یاه

تموکح رد یناساس تلود اب ار هطبار نیرتشیب هک تسا یملاسا یاه زا سپ و ناوریشونا نامز

.دندوب یناساس ناریا تلاوحت ریثأت تحت یعون هب و دنتشاد یناساس تلود یشاپورف اب هطبار رد یناساس مکی ورسخ تسایس رب مکاح یژولوئدیا یسررب ثحب نیا یلصا ۀلئسم

اگناگیب هاگن رب نآ ریثأت نینچمه و ناینیشیپ تنس و یتشترز نید اب نآ طباور و ناگناگیب هب ن

شهوژپ هکنیا اب .تسا یناساس نارود زا هدنامزاب عبانم ساسا رب ،ورسخ تیصخش یاه

هدش ماجنا ناوریشونا ورسخ نارود رد ناریا یجراخ طباور ۀرابرد یرامشرپ

نونک ات اما تسا

شهوژپ درکیور .تسا هتخادرپن ناگناگیب اب هطبار رد ورسخ یسایس یژولوئدیا یسررب هب یسک هشیدنا رضاح هداد یروآدرگ و تسا هنایارگ

هب اه هناخباتک تروص هدش ماجنا یا

.تسا

۹۰ / ناوریشونا ورسخ هرود رد ناریا یجراخ طباور رد تنس و نید شقن

۲ ناگناگیب اب طباور رد ناوریشونا ورسخ ینید یژولوئدیا .

زین ناوریشونا کولس و قلاخا

، یجراخ و یلخاد هجو ود یاراد ،رگید یسایس ۀرهچ ره نوچمه

ه و یجراخ نمشد و تسود لابق رد ورسخ درکلمع یواکاو .تسا ناگناگیب هاگدید نینچم

یم ،وا یرادروشک ۀرابرد نآ رب لاد دهاوش .دنک لیمکت وا تیصخش هب تبسن ار ام دید دناوت

ۀرابرد ناگناگیب هاگ و هتشاد تنوشخ اب هاگ و عطاق یدرکلمع ناگناگیب ربارب رد ورسخ هک تسا هدرک زاربا یفنم یدید وا تیصخش .دنا

دوخ ۀمانراک رد ورسخ دوخ ،رصیق زا نتفرگ جاب زا سپ هک دراد اعدا

۱۰ هب ار نآ رانید رازه

تسا هدیشخب مور نایاونیب (

،هیوکسم ۱۳۶۹ :

)۱۷۰

. اب یناریو مجح هب هجوت رد هدش داجیا یاه

سنازیب تلود نیشنزرم ماوقا تیامح بلج لیلد هب دایز لامتحا هب ورسخ ششخب ،گنج نیا ب هطبار رد .تسا هدوب دوخ بناج هب تملاسم طباور ورسخ ً

ارهاظ زین نیچ ا یم حیجرت ار زیمآ

-

،ینیچ یتیاور هب انب .تسا هداد دوخ تموکح زاغآ رد ً

ارهاظ ورسخ

ار ادوب نادند کی ،

زا هک

داتسرف نیچ رابرد هب یریفس هارمه ،دوب هدروآ تسد هب لباک (

نیرز ،بوک ۱۳۸۳ :

)۱۶۹

. نینچمه

و نیچ ناهاش نداتسرف هیده زا یدوعسم یم یهاوگ ورسخ رابرد هب تبت

دهد (

،میاهتلآ ۱۳۹۸ :

۱۴۰-۱۴۱

) . نیا ،دندوب زین نیچ تلود نمشد ناریا یاهزرم رد هدیسرون ناکرت هک ییاجنآ زا

یم یرتشیب یسایس موهفم ناینیچ اب ورسخ ۀناتسود تابسانم .دبای

رازگ هب .درکن اهر ار تسایس رد طایتحا بناج ورسخ زین اهرزخ اب هطبار رد زا هیوکسم ش

ناوریشونا ۀمانراک لاس رد ورسخ ،

۵۶۸ نامرف ملاعا زا سپ ،یدلایم ،اهرزخ بناج زا یرادرب

داد ناکسا ناجیابرذآ و نارا رد ار اهنآ زا یرامشرپ دادعت

(

،هیوکسم ۱۳۶۹ : ۱۷۶ ،یزابهشروپاش ؛

۱۳۸۹ : ۵۴۷-۵۴۸

) . یم ار ورسخ لمع نیا میکحت تهج رد یمادقا مه ناوت

یعافد یاهورین

فلاتئا هک اهرزخ و ناکرت نایم فلاتخا داجیا یارب یمادقا مه و تسناد زاقفق زرم کیدزن .دندوب هداد لیکشت زاقفق ات نوحیس زا ناریا یلامش یاهزرم رد ار یکانرطخ

حلص یهاش تئیه رد ورسخ ناگناگیب اب روکذم طباور رد یم رادومن تسود

ۀرهچ نیا هک دوش

نم رد یتح وا هب سنازیب عبات نایزات زواجت یربط ۀتفگ هب .تسا یبایدر لباق زین یناریاریغ عبا

و مور روتارپما هب همان لاسرا اب ورسخ .درک هریت ار تلود ود طباور ناریا عبات نایزات ورملق ن یریگرد داجیا زا ات دوب شلات رد یهاوخداد تساوخرد ظ

یب اب یلو دنک یریگولج یما ییانتعا

۹۱ /۱۴۰۰ ناتسمز و زییاپ ،۳۱ هرامش ، مهدزای لاس ،خیرات رد شهوژپ

هب رصیق دوب ریذپان بانتجا گنج ،ورسخ تساوخرد (

،یربط ۱۳۸۹ :

)۱۶۷

. شرازگ نیا دنچره

ار یناریا تایاور یعون هب گنج زاغآ لیلد زا سویپوکورپ تیاور اما تسا یناساس عبانم زا رثأتم یم دییأت وا .دنک

، نایم فلاتخا داجیا یارب نینیتسوژ شلات هب ،نایزات فلاتخا دییأت نمض

هریح هاش( رذنم نوه هب وا ۀمان نینچمه و ورسخ و )

هراشا ناریا هب هلمح یارب نانآ کیرحت و اه

یم دنک (

Procopius, 2/I

) . عیرس مادقا یقرش زرم رد نانآ یمئاد رطخ زین نایلاتپه اب هطبار رد

یم ار ورسخ جارخ ناریا زا ناوریشونا تموکح لیاوا ات نایلاتپه هک دراد لامتحا .دیبلط

یم ( دنتفرگ

آ ،لیتسا و میاهتل ۱۳۹۱

: ۷۷ نتسیرک ؛ ،نس ۱۳۶۸ :

رب ار ینیگنس یداصتقا راب هک )۴۱۰

یم لامعا ناریا درک

1. بوکرس نایزات اب هطبار رد هار رد تینما داجیا فده هب رتشیب اه

یاه

نایم نایم یطابترا هبش و نادور

دوب هریزج (

،یمعلب ۱۳۵۳ : ۱۰۷۵ -

)۱۰۷۶

. شرازگ نیا هتبلا هب اه

تردق هاش دیابن ار ناوریشونا هک تسین ینعم نیا تسایس هک تفگ دیاب هکلب تشادنپ یبلط

تلود اب حلص ظفح ۀیاپ رب وا یلک تموکح و اه

یاج ات )ناکرت و نایلاتپه ،سنازیب( راوجمه یاه

.دشن نکمم عقاوم رتشیب رد هتبلا هک دوب نکمم حلص تسایس نیا ونا یتسود

یم ار ناوریش یپ تشترز نید رد ناوت

مهدزای دنب رد .درک یریگ

تاه زا ۴۸ ناهاگ هدمآ تشترز

رد هک دننایک« :تسا

غورد ربارب دنهاوخ شمار راوخنوخ ناتسرپ

»تفای دهاوخ هار کین شنم ییاسانش ناشدزن هب هک یناسک دننایک ؟داد

(

،دووادروپ ۱۳۸۴ :

)۵۵۲

؟ موس درکنید رد

اش ۀرابرد زین کین ناهاش ناونع هب نتم رد هک( ناریا نیشیپ ناه

زا مان

یم هدرب مان اهنآ ییوکن هب و دندش اریذپ ار یرتسگداد ناشیا هک هاگره« :تسا هدمآ )دوش

تشک و دربن و بیرف ۀتسبرب و دنراد یگماک متس رب تشپ هک یناهاشداپ زا و دندرک یرادروشک لواپچ و راتشک و یب هکلب ؛دندوبن دنا

شک ت رب هتسارآرف یرتسگداد اب و راتشکو

یم نامرف[ نانآ -

»دوب ینوزف هب ور ناشزیچ همه ،]دندنار (

،مکی رتفد ،موس درکنید ۱۳۸۱

:

)۵۴

. روکذم شرازگ هچرگا

و ینید راثآ هکنیا هب هجوت اب اما ،تسا شدوخ روشک یایاعر اب هاش ۀطبار هب طوبرم رتشیب هج هاش ار ناریا ناهاش یناریا یسامح یم نا

تسد( ناهاش رگید و دنتسناد زا یرایسب مک

نیمزرس یخرب دوخ تموکح نارود رد دابق هک دراد لامتحا .1

هک دشاب هدرک حتف ار تسب و راهدنق دودح رد یقرش یاه

نیا و دندوب نایلاتپه ورملق رد نآ زا شیپ ات دیاش هجیتن یارب کرادم .دوب نایلاتپه اب دابق ۀلباقم رگناشن ً

لاامتحا یریگ

،ستاپ( :هب دیرگنب .دنتسین یفاک یعطق ۱۳۹۸

: ۸۴ - ۸۵ .)

۹۲ / ناوریشونا ورسخ هرود رد ناریا یجراخ طباور رد تنس و نید شقن

جارخ ار )مور و دنه نوچ هناگیب ناهاش یم ناریا رازگ

یم ،دنتسناد هطبار هب ار شرازگ نیا ناوت

تموکح اب .داد میمعت زین روکذم ۀناگیب یاه

هو رهش ورسخ ،روهشم تیاور کی رد هیکاطنا

نایم رد ورسخ یم یمور یارسا یارب ار نادور

-

س هب ار رهش نیا مدرم ،هیکاطنا حتف زا سپ ورسخ ،یربط نوچ یناریا عبانم شرازگ هب انب .دزا یلکش هب ؛تخاس ناریا تختیاپ راوج رد نانآ یارب هیکاطنا نوچمه یرهش و درب ناریا هب تراسا

( دوب هیکاطنا نوچمه تایئزج نیرتکچوک رد ون رهش هک

،یربط ۱۳۸۹ :

)۱۶۷

. نینچمه یربط

یم شرازگ درک ررقم یزور ،دوب هدیناچوک هیمور هب هیکاطنا زا هک یناسک یارب« ورسخ هک دهد

یم راک شیارب هک نازر َوتسد رب رتشیپ هک ار ناتسزوخ نایحیسم زا یدرم و هداد تسایر دندرک

»تشامگرب نانآ یتسرپرس یارب ،تشاد مان زارب و دوب (

:نامه

)۱۶۸

. هاوگ شرازگ نیا

هتکن ود رب

یارسا هب دازآ یدنورهش قح یاطعا و ورسخ یرادا نامزاس رد نایحیسم تفرشیپ ناکما :تسا یم رارقا دننامه یشرازگ رد زین سویپوکورپ .روشک هب هدش هدیناچوک یحیسم ورسخ هک دنک

مامح و نادیم ارسا نیا یارب یگدنز و حیرفت هب دوخ رهش دننام دنناوتب ات تخاس گرزب یاه

ع هاشنهاش یایاعر ار نانآ و دننک مهارف ار مدرم هافر لیاسو ات داد نامرف ورسخ .دنزادرپب یدا

دنشاب هاشنهاش نامرف ریز ً

امیقتسم ات دنمانب (

Procopius, 2/XIV

) . سویپوکورپ روظنم لاامتحاٌ

یمور ناخروم شرازگ هک تسناد دیاب هتبلا .تسا هدوب یهاش درگتسد کی هب رهش نیا لیدبت کی رایسب مور اب ورسخ یاهدربن زا تسرد هب( یگنج تایانج یخرب نداد تبسن زا و هدوب هفرط

یمن یراددوخ یناساس هاش هب )طلغ ای شرازگ ؛دندرک

یناریا دانسا اب ً

اضعب هک ییاه

هب(

( همانهاش صوصخ

،یسودرف ۱۳۶۶ : ۷ /

اهنآ عبت هب و یناریا دانسا هتبلا .دنراد تریاغم ))۱۳۶

شرازگ یاه هدش هتشون ورسخ هب تبسن هنارگشیاتس یدید اب زین یملاسا یارب نیاربانب و دنا

.درک تیاعر ار طایتحا بناج دیاب عبانم ۀتسد ود ره زا هدافتسا هب زواجت دصق ایماپا رهش حتف رد هک یزابرس اب ورسخ راتفر زا سویپوکورپ رگید یاج رد

یم نخس تشاد ار یرتخد ر زابرس نیا ورسخ .دیوگ

ا،

یلع درک مادعا ،رهش مدرم ششخب مغر

(

Ibid, 2/XI

) . یلصا ناکرحم زا دیدرت نودب زین یماظن طابضنا ،ناتساد یقلاخا راب زا ریغ هتبلا

نامه .تسا هدوب لمع نیا یارب ورسخ هتشاد نیا رب یعس یسنازیب ناخروم ،دش نایب هک روط

-

( سویپوکورپ شرازگ زا اما ؛دنزادنیب ورسخ ندرگ هب ار سنازیب اب گنج زاغآ هانگ هک دنا و )2/I

۹۳ /۱۴۰۰ ناتسمز و زییاپ ،۳۱ هرامش ، مهدزای لاس ،خیرات رد شهوژپ

ملاسا عبانم ( ی

،یربط ۱۳۸۹ : ۱۶۷ ،یرونید ؛ ۱۳۶۴

:

یمرب )۹۷

تاکیرحت لیلد هب گنج هک دیآ

.تسا هدش زاغآ سنازیب ( درک انب رهش جنپ ناوریشونا زین )روشک یقرش شخب( ناسارخ تسوک رد

،ییایرد ۱۳۸۸ :

)۳۹

هطبار وا یقرش تاحوتف اب لاامتحا هکً

و دراد هنیرید ۀقباس ناریا گنهرف رد یزاسرهش .دراد

یلع ( یشنماخه ۀرود رد هدرتسگ یزاسرهش زا یهاگآ مغر

،رفوهزیو ۱۳۸۰ :

یزاسرهش هب ،)۱۰۳

هدش هراشا یناساس عبانم رد زین ناینایک

تسا نتم ً

لاثم(

ناتسرهش رهشناریا یاه

هک

تیصخش هب ار فلتخم طاقن رد یزاسرهش یم تبسن ینایک یاه

یزاسرهش نیب نیا رد .)دهد

ایدنفسا طسوت خلب رد یم ادیپ یصاخ دومن ر

باتک شرازگ هب .دنک ناتسرهش

رهشناریا یاه :

رد ار دنواجرو مارهب شتآ و .تخاس پساتشگ رسپ رایدنفسا ار هزاون ناتسرهش یماب خلب رد«

و ناقاخ لوچ و ناقاخ وبجنس و ناقاخ وغبی هب و دز اجنآ رد ار شیوخ ۀزین زین و ،دیناشن اجنآ و واژت و مرهگ و گرزب ناقاخ

هب هکره ،دیرگنب نم ۀزین هب هک داتسرف مایپ نانویخ هاش بساجرا

( »هدیزات رهشناریا هب هک تسا نیا دننامه ،درگنب هزین نیا شزو ناتسرهش

رهشناریا یاه ،

۱۳۸۸ :

)۳۸

. یم ،رایدنفسا ینید ۀنیشیپ هب هجوت اب نیا رب انب یزاسرهش زا یبیکرت هک( ار لمع نیا ناوت

رد یرادزرم و یارب ورسخ یزاسرهش .تشادنپ ینید یلمع )تسا یتشترزان نانویخ ربارب

یم ار قرش رد یزاسرهش نینچمه و یمور یارسا ناریا خیرات رد یتنس یلمع بوچراچ رد ناوت

مه و اهزرم ماکحتسا مه ،نمشد تسکش مه نآ یط هک تسناد ناگناگیب اب هلباقم یارب یارسا یارب بسانم یتسیز طیارش یرارقرب دم هناگیب

نتم هکنیا هب هجوت اب .دوب رظن

ناتسرهش رهشناریا یاه

هدش هتشاگن یناساس ۀرود رخاوا رد (

:نامه

یم ،)۱۳

هک تشادنپ ناوت

همین لمع نیا ۀرطاخ هدوب هدنز ناوریشونا ۀرود رد رایدنفسا ینید

.تسا

مع نشخ هاگ و عطاق زین ناگناگیب اب یداصتقا و یسایس تابسانم رد ورسخ یم ل

هدرک

یم لقن )ظفاحم( روتکتورپ ردنانم زا ار یشرازگ اضر رتکد .تسا و نایدغس هک ینامز هک دنک

رد ناکرت زا یریفس نداتسرف اب ،دندوب ناریا مشیربا تراجت راصحنا نتسکش یارب شلات لاح

یلد هک ورسخ .دهدب اهنآ هب مور هب ناریا هار زا ار مشیربا لمح ۀزاجا ات دنتساوخ ورسخ یارب ل

یمن ار ناریا یارب مشیربا یللاد نلاک دوس زا ندیشک تسد و نایدغس اب شزاس شخب ،دید

( دیشک شتآ هب نانآ ۀدنیامن نامشچ لباقم رد و هدرک یرادیرخ ار نایدغس راب مظعا

،اضر ۱۳۷۴ :

۹۴ / ناوریشونا ورسخ هرود رد ناریا یجراخ طباور رد تنس و نید شقن

یم نایمور و نایدغس نایم طابترا یرارقرب عنام زین نآ زا سپ و )۹۵

( دش

،ایاکسولوگیپ ۱۳۹۴

:

)۶۴

. کانرطخ ناگیاسمه هک ناکرت هب ندش کیدزن رد سنازیب تسایس لباقم رد سپس ورسخ

تسب داحتا نامیپ دندوب هیاسمه سنازیب اب ناکلاب لامش رد هک اهراوآ اب ،دندوب یناساس ناریا

(

،اضر ۱۳۹۳ :

)۶۰۹

. دندش یناریا ناناگرزاب اب یراکمه هب روبجم نایدغس تادیهمت نیا ۀجیتن رد

هجیتن رد و ؛دندوب هتفرگ تسد هب ار یراجت طباور مامز نیمز قرشم طاقن یصقا رد ً ارهاظ هک نیب شیپ زا شیب یقرش لامش رد تراجت ( دش یللملا

Frye, 1993: 75

) .

ب ناوریشونا نامز رد ناریا طباور عومجم رد گنج هب رجنم هک دوب شنترپ ناگیاسمه ا

یاه

ۀیاسمه ود تسکش و )نایلاتپه و نمی( رواجم نیمزرس ود لماک حتف اب تیاهن رد و دش یرامشرپ یم نامگ یخرب هتبلا .تفای نایاپ ناریا و ناوریشونا دوس هب هجیتن ،)ناکرت و سنازیب( رگید دننک

یریگرد و ناوریشونا ۀنمادرپ تاحوتف اب شیاه

تلود اب یراجت تباقر یارب رتشیب ناگیاسمه

( دوب هتفرگ شیپ ار یهباشم تسایس هک تسا هدوب سنازیب

Frye, 1972: 269

) . دیابن لاح نیا اب

لاس زا سپ یتدم .دوب لفاغ یگنهرف تادوارم زا ۵۲۹

ۀفسلاف ۀسردم مور روتارپما نینیتسوی هک

ناریا هب هسردم نیا نادنمشناد ،درک لیطعت ار نتآ

مان .تفریذپ ار نانآ زین ورسخ و دندمآ یاه

،هیگیرف زا سویملاوا ،لیسیس زا سویسیلپمیس ،هیروس زا سویکساماد :زا تسا ترابع اهنآ ( هیقینیف زا سوناجوید و هیقینیف زا سایمره ،هزغ زا رودیزیا ،یدیل زا سونایکسیرپ

،ییازریم

۱۳۹۵ :

)۱۹۹

. یتاثحابم ورسخ رابرد رد نادنمشناد نیا دندرک فیلأت زین یبتک یتح و دنتشاد

(

،ییایرد ۱۳۹۴ :

)۲۱۰

. هب تشاد سونایکسیرپ اب ورسخ هک یملع و یفسلف ۀثحابم کی یتح

خساپ« مان هب یباتک تروص ( دش رشتنم »هاشنهاش ورسخ کوکش رب سونایکسیرپ یاه

،یلضفت

۱۳۷۶ :

)۱۶۰

. یم نینچمه ژپ یارب دنه هب کشزپ ۀیوزرب یملع رفس هب ناوت

یدنه مولع رد شهو

(

،یبلاعث ۱۳۶۸ : ۴۰۶ ،یشنم هللارصن ؛ ۱۳۹۲

:

شرازگ« یولهپ ۀلاسر نینچمه .درک هراشا )۳۰

( »ریشدرا وین شهن و جنرطش

،یولهپ نوتم ۱۳۷۱

: ۱۵۲ -

هناسفا یراتشون هچرگا ،)۱۵۷

رظن هب یا

یم یم لاحره هب اما ،دیآ هراشا دناوت

رد دنه و ناریا یگنهرف طباور هب یا .دشاب ناوریشونا ۀرود

نیمزرس بتک ۀمجرت میظع تضهن ( ناوریشونا تموکح نارود رد رگید یاه

،یلضفت ۱۳۷۶ :

.درب دای زا دیابن زین ار )۳۱۶

۹۵ /۱۴۰۰ ناتسمز و زییاپ ،۳۱ هرامش ، مهدزای لاس ،خیرات رد شهوژپ

.تسج یتشترز نید رد شناد و ملع تیمها رد دیاب ار ناوریشونا ورسخ یملع درکیور نیا دنب رد تشترز ۱۵

تاه زا ۳۲ ناهاگ زیچره زا« :تسا هتفگ هک تسا ییاسراپ ِدرم ِشزومآ رتهب

( »دشاب شوه یور زا

،دووادروپ ۱۳۸۴ :

)۴۸۰

. موس درکنید رد

)صقن و بیع( وهآ« :تسا هدمآ زین

و ناج یهابت زیگنا نب نیا هک تسا شناد رد یتساک هار زا ناج ]ۀرتسگ[ رد نامدرم یریذپ ( »تسا یوخ یهابت

،مکی رتفد ،موس درکنید ۱۳۸۱

:

)۷۶

یاتسوا. ود ۀمه عمجم زین یناساس ۀر

نیا نایناساس ای( دوب مولع یم روط

زا یشرازگ رد .)دنتشادنپ متفه درکنید

کی و« :تسا هدمآ

ییاناد ۀمه ۀدیکچ و ناهج رترب نانخس ۀمه هک تساتسوا دوخ ]رگید[ یتفگش نیرترب و تساه

( »تسا راتفگ

،متفه درکنید ۱۳۸۹

:

)۲۴۹

. شدوخ یاعدا هب ناوریشونا دنچره تنس و نید زا ار اپ

یم نخس رگید یاهروشک مولع رد شهوژپ و روغ زا دوخ ۀمانراک رد هک نانچ داهن رتارف دیوگ

(

،هیوکسم ۱۳۶۹ : ۱۸۰ -

یم هراشا مور و دنه نوچ رواجم للم مولع رد ؛)۱۸۱

( دنک

نبا ،میدن ۱۳۸۱ :

رد نینچمه و )۴۳۷

مراهچ درکنید هب فلتخم للم مولع ندش هفاضا هب

اتسوا مکی روپاش طسوت

یم هراشا ( دوش

،مراهچ درکنید ۱۳۹۳

:

ناگناگیب اب هطبار رد ورسخ یملع تامادقا نیا رب انب .)۶۴

هتشاد یتنس و ینید ۀقبس .تسا

کیرات ورسخ زین یگنهرف و یرنه طباور رد یتح لباقتم طباور حلص نارود رد .دوبن شیدنا

و تاعلاطا لدابت هب سنازیب و ناریا ،نویناحور ،فارشا نیب هک اهرابرد نایم اهنت هن تایبرجت

یم رجنم زین نایماظن و هفسلاف ( دش

Canepa, 2010: 123

) . یسنازیب عبانم یخرب شرازگ هب

ییایاده ناونع هب سنازیب تقو روتارپما نینیتسوی )اتاکومیس سوتکلایفوئت و سویپوکورپ نوچ(

ورسخ خاک تخاس دربشیپ یارب ،کیتاملپید نیصصختم نینچمه و رمرم گنس نوفسیت رد

گنس و نییزت ( داتسرف یراک

Ibid: 138

) . یم دهاوش نیا رد تابث هب ورسخ لیم رگناشن دناوت

.دشاب ناگیاسمه اب اهزرم

۳ ناگناگیب هاگن زا ناوریشونا ورسخ .

بحاص و ناخروم ۀمه تارظن حیرشت یمن راتسج نیا رد ورسخ ۀرابرد نهک نارظن

ن و دجنگ زای

یم لاح نیا اب .دراد هناگادج یثحب هب .تسجزاب هناگیب عبانم رد ار وا تیصخش باتزاب ناوت

هتشون رب شخب نیا دیکأت مه لیلد هب( سایثاگآ ،سویپوکورپ یاه

ۀطبار و ورسخ اب ینامز

۹۶ / ناوریشونا ورسخ هرود رد ناریا یجراخ طباور رد تنس و نید شقن

نآ و )ناوریشونا نامز ناریا اب یگنهرف و یماظن میقتسم

دننام( ملاسا ردص نامکاح زا هتسد

ایپ ناوید اب میقتسم لکش هب هک تسا )مراهچ و مود ۀفیلخ ،ملاسا ربم ییانشآ یناساس یرلااس

ِرصاعم یسنازیب خروم ۀتفگ هب .دندوب هدرک کرد ً

امیقتسم ار ورسخ تاحلاصا ریثأت و دنتشاد یم تمدخ نمشد شترا رد هک ،یرصیق سویپوکورپ ورسخ هنیک رایسب یدرف ورسخ ،درک

وج

( دوب )1/XI

. هنتف و مارآان یهاش ار ورسخ نینچمه وا یم زیگنا

نامه هتبلا .تسناد نایب هک روط

اب دیاش .دوب نینیتسوی دوخ تاکیرحت لصاح رتشیب مور اب ورسخ یریگرد ،دش

ییاضف هب هجوت

هئطوت و دیسر یهاش هب نآ رد ورسخ هک ینیبدب نیا یدودح ات ،وا هیلع شناردارب و نایکدزم یاه

هیجوت دوش (

،ییازریم ۱۳۹۵ :

)۲۱۷

.

شناد و دنمشناد یدرف ار ورسخ سایثاگآ مولع رب وا طلست زا ریحت اب و هدرک یفرعم تسود

هدنار نخس یفسلف

هدیزگ .تسا یم همادا رد وا نانخس زا یا

ۀرابرد یمک دیاب زاغآ رد« :دیآ

یم ارف شیاتس اب ار ورسخ مدرم ؛میوگب ورسخ چنآ زا رتشیب ار وا و دنناوخ

یم تسا هتسیاش ه -

یم اعدا .دنتسه نینچ زین نایمور یخرب هکلب ،نایناریا اهنت هن .دنیاتس یبدا قوذ وا هک دننک

یسراف نابز هب وا یارب ینانوی راثآ هک داد روتسد و دوب رحبتم رایسب زین ام ۀفسلف رد و تشاد نیا .دوش همجرت یم هتفگ هنوگ

م )وطسرا( تیریگاتس زا رتشیب وا هک دوش ینیاپ بوذج

ای نی

هزومآ زا راشرس وا .دوب هدش سورلا رسپ نامه یم .دوب نوتسیرآ رسپ نوطلافا یاه

هک دنیوگ

یاهوگتفگ رگید یتح و )ینوطلافا یاهوگتفگ ناونع( سایگرگ و ودیاف زین و سویامیت هدیچیپ و هنادنمشوه لباق وا یارب سدینمراپ دننام رت

یم روصت هچرگ .دوب مهف نودب منک

کش

یم یسدنه ۀیرظن ینوگرگد ۀرابرد و تسناد

یم شهوژپ تعیبط یاه روصت نم رظن زا اما .درک

.تسا نکممریغ ،دشاب هتفرگ رارق راوشد تاعوضوم ۀرابرد یمیلعت نینچ تحت ورسخ هکنیا نآ ،یناتساب ناگژاو تلاصا و صولخ هنوگچ ینابز رد عوضوم تعیبط اب هتسیاش و روخرد نانچ

یلاخ و بیجع

یم تفارظ زا هب دناوت

( »دشاب هدنام اج

،یمهدا ۱۳۹۳ : ۶۴۴ -

)۶۴۵

؟ شرازگ نیا زا

شناد و ملع هک تسا صخشم نابز ۀرابرد سایثاگآ یرواد .دوب روهشم زین مور رد ورسخ یتسود

یمن ار یولهپ نابز وا نوچ تسین ربتعم زین یولهپ ۀمجرت تساوخرد یمان سویگرس زا و تسناد

شرازگ م یولهپ یاه هدرک ار یناساس نزاخ

( دوب

نتسیرک ،نس ۱۳۶۸ :

)۱۱۸

. ترعس ۀماندادیور رد

۹۷ /۱۴۰۰ ناتسمز و زییاپ ،۳۱ هرامش ، مهدزای لاس ،خیرات رد شهوژپ

هدش شرازگ نینچ زین

هب ار هفسلف وا هک تسا

یم عماج روط ( تسناد

،لیتسا و میاهتلآ ۱۳۹۱

:

)۳۴۵

. رکذ زا تیاهن رد زین وا اما ،تشاد ورسخ هب تبسن هنامصخ یدید بلغا سایثاگآ هچرگا

یاهراک« هکنیا یگنادرم و فرگش

هدرک یهاشنهاش نیرترب ار وا نیناوق و اه وا نامز ات هک تسا

( »تسا هدنار نامرف رهشناریا رب

،یزابهشروپاش ۱۳۸۹

:

هدرکن یراددوخ )۵۵۳

شرازگ زا .تسا

یمرب نینچ سایثاگآ هک هدوب روهشم ناریا روشک ،سنازیب مدرم نایم رد ورسخ نامز رد هک دیآ

ایسب یتلود یاراد نامه ینامرآ یهاشداپ ،تسا لداع ر

دم نوطلافا هک هنوگ

نآ رب هتشاد رظن

دوجو تیانج و یدزد اهنآ نایم رد هک یلکش هب دنتسه مظنم و طبضنم رایسب مدرم ،تسا مکاح یم رس هب لماک تینما رد روشک و درادن ( درب

،یمهدا ۱۳۹۳ :

)۶۴۵

.

د ورسخ ۀرابرد تبثم یدید ً

اعومجم زین ینمرا سوئبس هب رطاخ قلعت« هک یسک ار وا و درا

یم »تکلمم ردپ« و »داد ناشن قلخ تداعس و حلص یم وا لوق زا و ؛دمان

ار مدرم نیا« :دیوگ

یم تسود منادنزرف و ناتسود نوچمه ( »متشاد

،سوئبس ۱۳۹۶ :

)۷۴

. فصو رد ایاکسولوگیپ

یم لقن یسوسفا یانحوی زا ورسخ یم وا لامعا زا هکنانچ« :دنک

د ناوت ،دنمدرخ یدرم ،تفایر

یگدنز رسارس رد و دوب دنمتریغ و اشوک ( »تخادرپ هفسلف نتخومآ هب شا

،ایاکسولوگیپ ۱۳۷۲

:

)۶۷۸

. هناسفا تیاور جوبماک رد یتح یم نامگ مدرم یخرب نآ ساسا رب هک دراد دوجو یا

دننک

نیا و تسا ناوریشونا نامه هک دراد مان »ن َو َسرون« نانآ یدادجا هاش نیتسخن

هب یباتک مدرم

( دشاب مکی یورسخ اب طبترم ً

لاامتحا هک دنتشاد زین ن َو َ شرون مان

،یمهدا ۱۳۹۳ :

)۶۴۸

.

تلود هجوت دروم ناوریشونا تیصخش زین یملاسا ۀرود رد ثیدح و هدوب ناخروم و نادرم

هتفگ هک ملاسا ربمایپ زا یروهشم

وه و لداعلا کلملا نمزلا یف تدلو« :تسا رد »ناورشونا

هتشون ( .تسا هدش رارکت فلتخم ناخروم یاه

،یزیدرگ ۱۳۶۳ : ۸۷ ،یبلاعث ؛ ۱۳۶۸ : ۳۹۱ لمجم ؛

،صصقلا و خیراوتلا ۱۳۱۸

: ۹۶ ،یربط ؛ ۱۳۸۹ :

هب ناریا ناهاش یرادروشک ۀتفیش زین رمع )۱۷۶

یم درگ ار نایناریا زا یهورگ و دوب ناوریشونا صوصخ ار ناریا ناهاش ناتساد ات دروآ

وا رب

( دوش هاگآ نانآ یرادروشک و ریبدت ۀویش زا ات دنناوخب

یحتاف ،داژن ۱۳۹۳ : ۴۰ -

)۴۱

.

یم دییأت )ناریا زا رثأتم ای و( یناریا عبانم رد ناگناگیب هاگن نیا شرازگ عومجم و دوش

یاه

اب یتح( دوخ زا سپ نارود و دوخ نامز رد ورسخ ِکین ِمان ترهش رب یهاوگ یجراخ و یلخاد

۹۸ / ناوریشونا ورسخ هرود رد ناریا یجراخ طباور رد تنس و نید شقن

دوجو یم وا ۀرابرد یرونید .تسا )نایناریا نید رییغت سک چیه ناریا ناهاشداپ نایم« :دیوگ

( »دوب تمکح و بدا نونف عماج دوخ و دوبن اشوک ملع بلط رد ناوریشونا زا شیب

،یرونید

۱۳۶۴ :

)۱۰۰

. نبا یم ورسخ زا ینانخس رکذ زا سپ ریثا هتفگ نیا هب کنیا« :دیوگ

هک دیرگنب اه

ناد ینوزف رب نتشیوخ یورین و درخ یناوارف و ش

یم یهاوگ یراد راک و راگزور هک ار یسک .دهد

( »دننادب یرگداد ۀنومن ار یو زیخاتسر زور ات هک تسا راوازس ،دشاب نینچ

نبا ،ریثا ۱۳۸۴ :

)۵۴۰

.

هرود رد یتح رگداد یهاش ناونع هب ناوریشونا تیصخش نانچمه زین یملاسا نیسپ یاه

ب ناهذا رد بوبحم و هزادنا ات ؛دوب هدنام یقا

یم نامگ هک یا راثآ رد اهزردنا لقن رظن زا دننک

( دراد ار تسخن هاگیاج نایعیش تسخن ماما زا سپ ناوریشونا ،یملاسا نارود

،ییازریم ۱۳۹۵ :

۲۳۴-۲۳۵

) . یم شرافس دوخ دنزرف هب هدروآ درگ ار ناوریشونا یاهزردنا یلاعملارصنع .دنک

ریشونا وا ۀتفگ هب یتح هخسن دوب هداد نامرف ناو

هماندنپ زا یا شهاگمارآ راوید یور ار شا

( دش هدنادرگرب یزات هب نومأم نامرف هب هک دنسیونب

،راکوج ۱۳۷۹ :

)۱۰۱

. ناتسلگ رد زین یدعس

یم :دیوگ

هدنز دنامن ناوریشون هک تشذگ یسب هچرگ / ریخ هب ناوریشون خرف مان تس (

،یدعس ۱۳۸۹ :

)۳۵

یخرب ناشن دهاوش یم

ملاسا ناگرزب یخرب هب یملاسا نارود رد ناوریشونا نانخس هک دهد

و نایعیش تسخن ماما نوچ

هدش هداد تبسن زین ...

نم نموملا غ َدلُی لا« ثیدح ًلاثم .تسا

نبا زا تیب نیا اب یدایز تهابش نایعیش تسخن ماما زا »نیَترم ٍدحاو ٍرج ُج لوق زا نیمی

هک دراد ناوریشونا :

رابود ددرگن نامیشپ یراک ز / رایشوه لدانیب کنآ رگد (

،راکوج ۱۳۷۹ :

)۱۱۰

هجیتن

نیرتگرزب زا یکی نینچمه و یناساس ناهاش نیرتگرزب زا رگداد ِناوریشونا هب روهشم مکی ورسخ تیصخش یسایس یاه

ایسآ هبنج رد هک تسا و یسایس ،ینید ،یگنهرف ،یملع فلتخم یاه

یماظن تیلاعف رامشرپ تلاکشم اب نتسشن تخت هب نامز زا وا .تشاد یرکذ نایاش یاه

زاین مظنم و بلاغ یژولوئدیا کی هب اهنآ ندرک فرطرب یارب هک دوب هجاوم یسایس و یداصتقا یم ناشن دهاوش .تشاد هک( ناینیشیپ تنس و تشترز نید رد ار یژولوئدیا نیا ورسخ هک دهد

۹۹ /۱۴۰۰ ناتسمز و زییاپ ،۳۱ هرامش ، مهدزای لاس ،خیرات رد شهوژپ

تسد یر ورسخ ۀدیقع هب مک ود اب زاغآ رد ورسخ اهزرم رد .تفای )تشاد یتشترز نید رد هش

هب جارخ تخادرپ و سنازیب اب گنج هک یطیارش رد دوب هجاوم یلاتپه و سنازیب مصاختم تردق ناریا اب ناکرت یماظن تردق نایلاتپه طوقس اب دعب یتدم .دوب هدرب ثرا هب ردپ زا ار نایلاتپه ا نایلاتپه نوچمه هک دش هیاسمه چوک یمدرم هیلو

تلاکشم نینچمه .دندوب رگتراغ و نیشن

یناساس تلود عیرس تامادقا ،برغ بونج رد و قرش لامش رد تراجت رازاب نوچمه یداصتقا یم ار نارحب دش قفوم ورسخ .دیبلط شیپ یجراخ یاه

هرهب اب ار هدمآ ناینیشیپ تنس زا یریگ

ک رد تابث و حلص ظفح رب هک تشترز نید تاروتسد و دیکأت اهزرم رد تینما شرتسگ ران

و یملع ۀدوارم زا ورسخ ،یسایس تلاکشم مغر هب .دنک لرتنک یدایز نازیم هب ،دنتشاد تلود اب یگنهرف یسنازیب یرارف نادنمشناد شریذپ اب و دیشکن تسد هیاسمه مصاختم یاه

وبهب یدایز نازیم هب ار یناساس یهاشنهاش یملع هاگیاج روشک رد ملع شرتسگ و .دیشخب د

تلود مولع زا هدافتسا رد نینچمه تلم و اه

کیرات ورسخ ،رگید یاه نارود رد و دوبن شیدنا

تیلاعف .دندش همجرت هنایم یسراف هب یدنه و یمور یملع بتک زا یدایز رامش وا تموکح یاه

هرهچ وا زا ورسخ یملع شرگن نینچمه و هناهاوخداد هک تخاس یلخاد عبانم رد تبثم یا

دروم هب هنامصخ یدید دنچره یسنازیب ناخروم .تفرگ رارق زین رصاعم ۀناگیب ناخروم ۀراشا

تیلاعف و هتسجرب قلاخا رکذ زا اما دنتشاد ورسخ تبثم ۀرهچ نیا .دندرکن غیرد وا تبثم یاه

.تفرگ رارق دییأت دروم زین ملاسا ربمایپ بناج زا یتح و درک ادیپ یرتشیب دومن یملاسا عبانم رد پ نیا یم ناوریشونا یجراخ طباور رد دراوم رتشیب رد هک درک حرطم ار هیضرف نیا شهوژ ناوت

قفوم ً

اتبسن زین اهنآ زا هدافتسا رد ورسخ و تفایزاب ار ناینیشیپ تنس و یتشترز نید هب وا هجوت .درک لمع

ذخآم و عبانم

،ستنارف ، میاهتلآ ۱۳۹۸

نوه و نایناساس ، اه

گنشوه ۀمجرت ، .زور نازرف :نارهت ،یقداص

،لبوگ تربور و لیتسا تور و .ف ،میاهتلآ ۱۳۹۱

یناساس تلود داصتقا خیرات ، نارهت ،یقداص گنشوه ۀمجرت ،

:

.یگنهرف و یملع ،دمحم نبا یلع ،ریثا نبا ۱۳۸۳

لماک خیرات ، .ریطاسا :نارهت ،یناحور نیسح ۀمجرت ،

۱۰۰ / ناوریشونا ورسخ هرود رد ناریا یجراخ طباور رد تنس و نید شقن

،قاحسا نبا دمحم ،میدن نبا ۱۳۸۱

تسرهفلا ، .ریطاسا :نارهت ،ددجت اضردمحم ۀمجرت ،

،یشنم هللارصن یلاعملاوبا ۱۳۹۲

هنمد و هلیلک ، .ثلاث :نارهت ،یونیم یبتجم حیحصت ،

،کمایس ،یمهدا ۱۳۹۳

،»ناوریشونا ورسخ تیصخش« ،

مود دلج ناریا عماج خیرات ،مدقا ناوخا ادن ۀمجرت ،

هریاد :نارهت ،یملاسا گرزب فراعملا

۶۳۷ - ۶۵۰ .

،تربار ،لاشلکا

۱۳۸۵ هظفاحم« ، همدقم ،»یراک

یژولوئدیا رب یا :نارهت ،دئاق دمحم ۀمجرت ،یسایس یاه

.زکرم ،دمحم نبا دمحم یلعوبا ،یمعلب ۱۳۵۳

یمعلب خیرات ، .شبات :نارهت ،راهب یقتدمحم حیحصت ،

لیند ،ستاپ

ت . ، ۱۳۹۸ ناساس ناریا« ، ،»کیتاملپید طباور و عافد ،نآ یقرش لامش یاهزرم و ی

یدنج روپاش ،

ۀرامش ،مجنپ لاس ۲۰

،ناتسمز ، ۷۰

- ۹۱ .

،میهاربا ،دووادروپ ۱۳۸۴

اهتاگ ، .ریطاسا :نارهت ،

،انین ،ایاکسولوگیپ ۱۳۷۲

هدس رد ناریا و یقرش مور یاهزرم دودح بارعا ، مراهچ یاه

- یدلایم مشش ۀمجرت ،

تیانع هللا .یگنهرف تاقیقحت و تاعلاطم ۀسسوم :نارهت ،اضر

--- ،

۱۳۹۴ هدس رد سنازیب و ناریا ، یدلایم متفه و مشش یاه

.سونقق :نارهت ،ءاهبریم زیبماک ۀمجرت ،

،دمحا ،یلضفت ۱۳۷۶

ملاسا زا شیپ ناریا تایبدا خیرات ، .نخس :نارهت ،

،لیعامسا نبا دمحم نبا کلملادبع روصنموبا ،یبلاعث ۱۳۶۸

مهریس و سرف کولم رابخا ررغ ، دمحم ۀمجرت ،

.هرقن :نارهت ،یلئاضف

،فجن ،راکوج

۱۳۷۹

، نبا ناوید رد ناوریشونا ۀماندنپ«

،»رگید یبدا رثا دنچ اب هسیاقم و یدمویرف نیمی

تخانش ۀرامش ، ۲۸ ، ۹۷ - ۱۱۰ .

،جروت ،ییایرد ۱۳۹۴

یناساس یهاشنهاش ، بقاث یضترم ۀمجرت ،

.سونقق :نارهت ،رف

د

،مکی رتفد موس درکنی ۱۳۸۱

.ادخهد گنهرف :نارهت ،تلیضف نودیرف ۀمجرت و یسیوناوآ ،

،مراهچ درکنید ۱۳۹۳

.یملع :نارهت ،نایرع دیعس رظن ریز ،ییاضر میرم شهوژپ ،

متفه درکنید ،

۱۳۸۹ .یگنهرف تاعلاطم و یناسنا مولع هاگشهوژپ :نارهت ،لصحمدشار یقتدمحم ،

تیانع ،اضر ،هللا

۱۳۷۴ نایناساس راگزور رد ناکرت و ناریا ، .یگنهرف و یملع :نارهت ،

،_______

۱۳۹۳

»یناساس یهاشنهاش یجراخ تسایس« ، مود دلج ناریا عماج خیرات،

هریاد :نارهت ، فراعملا

،یملاسا گرزب ۵۷۵

- ۶۲۰ .

نیرز ،نیسحلادبع ،بوک ۱۳۸۳

ملاسا زا دعب ناریا خیرات ، .ریبکریما :نارهت ،

ئبس ،سو ۱۳۹۶ سوئبس خیرات ، نارهت ،یدنجریب یلضاف دومحم ۀمجرت ،

: .سونقق

،هللادبع نبا حلصم نیدلا فرشم ،یدعس ۱۳۸۹

ناتسلگ ، .لماک فراع :نارهت ،یغورف یلعدمحم حیحصت ،

،اضریلع ،یزابهشروپاش ۱۳۸۹

نایناساس خیرات ، .یهاگشناد رشن زکرم :نارهت ،

۱۰۱ /۱۴۰۰ ناتسمز و زییاپ ،۳۱ هرامش ، مهدزای لاس ،خیرات رد شهوژپ

ناتسرهش رهشناریا یاه ،

۱۳۸۸ شوک هب ، .سوت :نارهت ،نایلیلج مارهش ۀمجرت ،ییایرد جروت ش

،ریرج نبدمحم ،یربط ۱۳۸۹

نایناساس خیرات باتک رد جردنم :یربط خیرات ، ،یزابهشروپاش اضریلع ۀمجرت ،

.یهاگشناد رشن زکرم :نارهت ع ،داژن یحتاف .

، ۱۳۹۳ برع و نایناریا« ، ،»حوتف رصع ات ملاسا زا شیپ زا اه

مشش دلج ناریا عماج خیرات :نارهت ،

هریاد ،یملاسا گرزب فراعملا ۸

- ۷۰ .

،یسودرف ۱۳۶۶ همانهاش ، کرویوین ،قلطم یقلاخ للاج حیحصت ، .

نتسیرک ،روترآ ،نس ۱۳۶۸

نایناساس نامز رد ناریا ، اضرملاغ ۀمجرت ،

باتک یایند :نارهت ،یمسایدیشر .

،یحلادبعدیعسوبا ،یزیدرگ ۱۳۶۳

یزیدرگ خیرات ، .باتک یایند :نارهت ،یبیبح یحلادبع حیحصت ،

یولهپ نوتم ،

۱۳۷۱ :نارهت ،نایرع دیعس شرازگ ،اناسآ بساماج یج رهچونم روتسد یج بساماج یروآدرگ ،

.یلم ۀناخباتک لمجم خیراوتلا ، ۱۳۱۸ کلم حیحصت ، ارعشلا

.رواخ :نارهت ،راهب ی

،یلعوبا ،هیوکسم ۱۳۶۹

مملاا براجت ، .شورس :نارهت ،یماما مساقلاوبا ۀمجرت ،لوا دلج ،

،دمحم ،نیعم ۱۳۸۷

نیعم یسراف گنهرف ، .امن گنهرف :نارهت ،

یلع ،ییازریم ،رغصا

۱۳۹۵ یناساس ناوریشونا مکی ورسخ ، .هسراپ باتک رشن و همجرت هاگنب :نارهت ،

زوی ،رفوهزیو

،ف ۱۳۸۰ ناتساب ناریا ، .سونقق :نارهت ،رف بقاث یضترم ۀمجرت ،

Canepa, Matthew.P, 2010, “Distant Displays of Power”, Ars Orientalis, Vol 38, Theorizing Cross-Cultural Interaction Among the Ancient and Early Medieval Mediterranean, Near East and Asia, Michigan: Freer Gallery of Art, The Smithsonian Instituation and Department of History of Art, University of Michigan.

Frye, Richard N., 1972, “Byzantine and Sasanian Trade Relation with Northeastern Russia”, Dumbarton Oak Papers, Vol 26, 263-269.

_____________, 1993, “Sasanian-Central Asian Trade Relation”, Bulletin of the Asia Institute , New Series, Vol 7, Iranian Studies in Honor of A.D.H. Bivar, 73-77.

Procopius, 1914, History of the wars, Translated by Dewing. H. B, Edited by T.E. Page, W. H. D. Rouse, London: W. Heinemann.

Shapur Shahbazi, Alireza, “SASANIAN DYNASTY,” Encyclopædia Iranica, online edition, 2005, available at http://www.iranicaonline.org/articles/sasanian-dynasty (accessed on 27 January 2016).