:ﻮﮕﺨﺳﺎﭘ هﺪﻧرﺎﮕﻧ *
قدﺎﺻ يﺪﺳا :ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا ﺖﺴﭘ . [email protected]
هرﺎﻤﺷ ،ﻢﻫدﺰﻧﺎﭘ ﺪﻠﺟ د
مو ، ﺗ نﺎﺘﺴﺑﺎ 1401
ﻲﺸﻫوﮋﭘ ﻪﻟﺎﻘﻣ
http://dx.doi.org/10.22077/escs.2020.3792.1916
ﻲﺑﺎﻳزرا ﺦﺳﺎﭘ
يﺎﻫ ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻳﺰﻴﻓ ﭗﻴﺗﻮﻛا
يﺎﻫ ﻪﻧاﺪﻫﺎﺷ Cannabis sativa L.)
رد
(
حﻮﻄﺳﻒﻠﺘﺨﻣ يرﺎﻴﺑآ
قدﺎﺻ
1يﺪﺳا
،*
ﻦﻴﺴﺣ
2مﺪﻘﻣ
، ﻲﻠﻌﻨﺴﺣ يﺪﻘﻧ
3يدﺎﺑ
، ﺎﺿرﺪﻤﺤﻣ
4يﻮﻘﻧ
، ﺎﺿﺮﻴﻠﻋﺪﻴﺳ ﻲﻣﺎﻠﺳ
5
1 . يﻮﺠﺸﻧاد يﺮﺘﻛد يژﻮﻟﻮﻛا نﺎﻫﺎﻴﮔ
،ﻲﻋارز ﺲﻳدﺮﭘ يزروﺎﺸﻛ و ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﻌﻴﺒﻃ هﺎﮕﺸﻧاد
،ناﺮﻬﺗ جﺮﻛ
2 . رﺎﻳدﺎﺘﺳا هوﺮﮔ ﺖﻋارز و حﺎﻠﺻا
،تﺎﺗﺎﺒﻧ ﺲﻳدﺮﭘ يزروﺎﺸﻛ و ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﻌﻴﺒﻃ هﺎﮕﺸﻧاد
،ناﺮﻬﺗ جﺮﻛ
3 . رﺎﻴﺸﻧاد ﺰﻛﺮﻣ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ نﺎﻫﺎﻴﮔ
،ﻲﻳوراد هﺪﻜﺸﻫوﮋﭘ نﺎﻫﺎﻴﮔ
ﻲﻳوراد دﺎﻬﺟ
،ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاد جﺮﻛ
4 . دﺎﺘﺳا هوﺮﮔ ﺖﻋارز و حﺎﻠﺻا تﺎﺗﺎﺒﻧ ) يژﻮﻟﻮﻨﻜﺗﻮﻴﺑ (
، ﺲﻳدﺮﭘ يزروﺎﺸﻛ و ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﻌﻴﺒﻃ هﺎﮕﺸﻧاد
،ناﺮﻬﺗ جﺮﻛ
5 . رﺎﻴﺸﻧاد هوﺮﮔ مﻮﻠﻋ ﻲﻧﺎﺒﻏﺎﺑ و يﺎﻀﻓ ﺰﺒﺳ ) يژﻮﻟﻮﻨﻜﺗﻮﻴﺑ (
، ﺲﻳدﺮﭘ يزروﺎﺸﻛ و ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﻌﻴﺒﻃ هﺎﮕﺸﻧاد
،ناﺮﻬﺗ جﺮﻛ
هﺪﻴﻜﭼ
ﻪﻟﺎﻘﻣ تﺎﺼﺨﺸﻣ
ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻲﺑﺎﻳزرا ﺦﺳﺎﭘ يﺎﻫ ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻳﺰﻴﻓ ﭗﻴﺗﻮﻛا
يﺎﻫ ﻪﻧاﺪﻫﺎﺷ ﺖﺤﺗ ﺮﻴﺛﺄﺗ حﻮﻄﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ
،يرﺎﻴﺑآ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ ﺑ ﻪ ترﻮﺻ
ﻞﻳرﻮﺘﻛﺎﻓ رد ﺐﻟﺎﻗ حﺮﻃ
ًﺎﻠﻣﺎﻛ ﻲﻓدﺎﺼﺗ ﺎﺑ ﻪﺳ راﺮﻜﺗ رد ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﺲﻳدﺮﭘ يزروﺎﺸﻛ و ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﻌﻴﺒﻃ هﺎﮕﺸﻧاد ﺗ ناﺮﻬ رد لﺎﺳ
1396 - 1395 مﺎﺠﻧا ﺪﺷ . ﻞﻣﺎﻋ يرﺎﻴﺑآ رد ﻪﺳ ﺢﻄﺳ ) 50
، 75 و 100 ﺪﺻرد ﺖﻴﻓﺮﻇ ﻲﻋارز ( و ﻞﻣﺎﻋ ﭗﻴﺗﻮﻛا ﺎﺑ 12 ﺢﻄﺳ
)
،ﻪﻴﻣورا
،جﺪﻨﻨﺳ
،ﺰﻳﺮﺒﺗ ﺖﺷد
،نﺎﻐﻣ
،ﺖﺷر
،ﻦﻴﻤﺧ
،ناراد
،ﻢﻗ
،دوﺮﻫﺎﺷ
،نﺎﻣﺮﻛ ﺲﺒﻃ و ناواﺮﺳ ( دﻮﺑ . ﺞﻳﺎﺘﻧ نﺎﺸﻧ داد
ﻪﻛ ﺎﺑ ﺶﻳاﺰﻓا ﺶﻨﺗ
،ﻲﻜﺸﺧ ياﻮﺘﺤﻣ ﺖﺑﻮﻃر
،ﻲﺒﺴﻧ ناﺰﻴﻣ ﻞﻴﻓوﺮﻠﻛ
،a وb ﻞﻴﻓوﺮﻠﻛ ﻞﻛ و ﺪﻴﺋﻮﻨﺗورﺎﻛ ﺶﻫﺎﻛ ﺖﻓﺎﻳ ﻲﻟو
ناﺰﻴﻣ ﺖﺸﻧ ﺖﻴﻟوﺮﺘﻜﻟا
،ﺎﻫ
،ﻦﻴﻟوﺮﭘ ﻢﻳﺰﻧآ يﺎﻫ زﺎﻟﺎﺗﺎﻛ و لﻮﻛﺎﻳﺎﮔ زاﺪﻴﺴﻛاﺮﭘ ﺶﻳاﺰﻓا ﺖﻓﺎﻳ . رد ﻦﻴﺑ ﭗﻴﺗﻮﻛا ﻫ
،ﺎ ﭗﻴﺗﻮﻛا
ﺲﺒﻃ ﻦﻤﺿ اراد ندﻮﺑ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ناﺰﻴﻣ ياﻮﺘﺤﻣ ﺖﺑﻮﻃر
،ﻲﺒﺴﻧ ﺪﻴﺋﻮﻨﺗورﺎﻛ
،
،ﻦﻴﻟوﺮﭘ زﺎﻟﺎﺗﺎﻛ و لﻮﻛﺎﻳﺎﮔ ﻛاﺮﭘ
،زاﺪﻴﺴ ياراد
ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ راﺪﻘﻣ ﺖﺸﻧ ﻲﺘﻴﻟوﺮﺘﻜﻟا ﺎﻳ
ﻲﺗرﺎﺒﻋ ﻪﺑ ياراد ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ناﺰﻴﻣ يراﺪﻳﺎﭘ ﺎﺸﻏ ﺰﻴﻧ دﻮﺑ و يﺮﺗﺮﺑ ﻞﺑﺎﻗ ﻲﻬﺟﻮﺗ رد
ﻆﻔﺣ ياﻮﺘﺤﻣ ﺖﺑﻮﻃر
،ﻲﺒﺴﻧ ﻆﻔﺣ ياﻮﺘﺤﻣ ﻞﻴﻓوﺮﻠﻛ و ﻆﻔﺣ يراﺪﻳﺎﭘ ﺎﺸﻏ رد حﻮﻄﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺶﻨﺗ ﺖﺷاد . ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
ﭗﻴﺗﻮﻛا ﺰﻳﺮﺒﺗ ﺎﺑ اراد ندﻮﺑ ياﻮﺘﺤﻣ ﺖﺑﻮﻃر
،ﻲﺒﺴﻧ ﺪﻴﺋﻮﻨﺗورﺎﻛ و
ﻦﻴﻟوﺮﭘ
،ﺮﺘﻤﻛ ياراد ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ﺖﺸﻧ ﻜﻟا ﻲﺘﻴﻟوﺮﺘ ﺎﺸﻏ
دﻮﺑ و ظﺎﺤﻟزا زا ﺖﺳد نداد ياﻮﺘﺤﻣ ﺖﺑﻮﻃر
،ﻲﺒﺴﻧ ياﻮﺘﺤﻣ ﻞﻴﻓوﺮﻠﻛ و يراﺪﻳﺎﭘ ﺎﺸﻏ رد حﻮﻄﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ
،ﺶﻨﺗ ﺒﺴﻧ ﺖ
ﻪﺑ ﺮﻳﺎﺳ ﭗﻴﺗﻮﻛا ﺎﻫ سﺎﺴﺣ ﻦﻳﺮﺗ ﭗﻴﺗﻮﻛا ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ﺪﺷ . ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﻲﻣ ناﻮﺗ ﻪﺠﻴﺘﻧ ﺖﻓﺮﮔ ﻪﻛ يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ﻳﺰﻴﻓ
ﻚﻳژﻮﻟﻮ
هزاﺪﻧا يﺮﻴﮔ هﺪـﺷ ﺖـﺤﺗ ﺶﻨﺗ ﻲﻜﺸﺧ ﻲﻣ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ يرﺎـﻴﻌﻣ رد ﺖـﻬﺟ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ﭗﻴﺗﻮﻛا يﺎﻫ ﻞﻤﺤﺘﻣ و ﺴﺣ سﺎ
ﻪﺑ رﺎﻛ ﺪﻧور .
:يﺪﻴﻠﻛ يﺎﻫهژاو
ﻦﻴﻟوﺮﭘ
ﺶﻨﺗ ﻲﻜﺸﺧ
زﺎﻟﺎﺗﺎﻛ ﻞﻴﻓوﺮﻠﻛ
لﻮﻛﺎﻳﺎﮔ زاﺪﻴﺴﻛاﺮﭘ
رﺎﺗ ﻳ ﺦ رد ﻳ ﺖﻓﺎ :
17 / 07 / 1399
:شﺮﻳﺬﭘ ﺦﻳرﺎﺗ 07 / 10 / 1399
:رﺎﺸﺘﻧا ﺦﻳرﺎﺗ
ﺗ نﺎﺘﺴﺑﺎ 1401
373 - 361 ):
2 ( 15
ﻪﻣﺪﻘﻣ زا ﻲﻜﻳ ﻲﻜﺸﺧ ﻢﻬﻣ
ﻦﻳﺮﺗ ﺶﻨﺗ هﺪﻨﻨﻛدوﺪﺤﻣ ﻲﻄﻴﺤﻣ يﺎﻫ
و هﺪﺷ بﻮﺴﺤﻣ نﺎﻬﺟ ﺮﺳاﺮﺳ رد ﻲﻫﺎﻴﮔ تﺎﻟﻮﺼﺤﻣ ﺪﻴﻟﻮﺗ دراد هﺎﻴﮔ ﻮﻤﻧ و ﺪﺷر ﺮﺑ ﻲﺑﻮﻠﻄﻣﺎﻧ تاﺮﺛا Lum et al., 2014)
.(
يور ﻲﻜﺸﺧ ﺶﻨﺗ تاﺮﺛا ﻪﻨﻴﻣز رد ﻪﻛ ﻲﻧاواﺮﻓ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻢﻏﺮﻴﻠﻋ ﻦﻳا رد يﺮﺘﻤﻛ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﻣا ،دراد دﻮﺟو نﺎﻫﺎﻴﮔ زا يرﺎﻴﺴﺑ ﻲﻳوراد نﺎﻫﺎﻴﮔ زا ﻲﺧﺮﺑ ياﺮﺑ ﻪﻨﻴﻣز ﻪﺑ
هﮋﻳو هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﻧاﺪﻫﺎﺷ
.ﺖﺳا ﻪﻧاﺪﻫﺎﺷ Cannabis sativa L.)
،(
،ﻲﻔﻠﻋ ﻲﻫﺎﻴﮔ ﻚﻳ
ﻮﻧﺎﺧ ﻪﺑ ﻖﻠﻌﺘﻣ ،ﻪﻟﺎﺳ Cannabaceaهدا
) ﺖﺳا Ahmed
et al., 2008 ﻪﻛ (
رد ﺪﻴﻟﻮﺗ هدروآﺮﻓ ﻲﻳﺎﻫ ﺪﻨﻧﺎﻣ
،ﺮﺒﻴﻓ
،ﺬﻏﺎﻛ
جاﺮﺨﺘﺳا ﻦﻏور
و ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺐﻴﻛﺮﺗ يﺎﻫ ﻲﻳوراد و رﺪﺨﻣ ﻞﺑﺎﻗ
هدﺎﻔﺘﺳا ) ﺖﺳا Aladić et al., 2015 ﻪﺑ ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ .(
ﻢﻴﻠﻗا رد ﺪﺷر ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ ،ﻲﻜﺸﺧ ،نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ يﺎﻫ
ﻲﻜﻴﺘﻧژ عﻮﻨﺗ ﺎﻟﺎﺑ
Amaducci et al., 2008) ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻪﺑ ﺪﺷر يرﺎﮔزﺎﺳ و (
ﻲﮔﮋﻳو زا ناﺮﻳا ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻛا ﻒﻠﺘﺨﻣ .ﺖﺳا ﻪﻧاﺪﻫﺎﺷ ﺪﻨﻤﺷزرا يﺎﻫ
نﺎﻫﺎﻴﮔ
ًﺎﻣﻮﻤﻋ ﺦﺳﺎﭘ زا ﻲﻋاﻮﻧا يﺎﻘﻟا ﻖﻳﺮﻃ زا يﺎﻫ
و ﻲﻳﺎﻴﻤﻴﺷﻮﻴﺑ ،ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻳﺰﻴﻓ ﻜﺸﺧ ﺶﻨﺗ ﻪﺑ ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻓرﻮﻣ
ﻲ
ﻲﻣ رﺎﮔزﺎﺳ ﺪﻧﻮﺷ
و ماﺪﻛﺮﻫ ﻦﻳا زا ﻞﻣاﻮﻋ ﻲﻣ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﻲﻓﺮﻌﻣ رد
ا ﻗر ﺎ ﻞﻤﺤﺘﻣ م ﻲﻜﺸﺧ ﻪﺑ
ﺮﺛﺆﻣ ﺷﺎﺑ ﻨ ﺪ . ﻲﮔﮋﻳو نﺎﻴﻣ رد يﺎـﻫ
يراﺪـﻳﺎﭘ ،گﺮـﺑ بآ ﺖﻴﻌـﺿو ،ﻚـﻳژﻮﻟﻮﻳﺰﻴﻓ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ،ءﺎﺸﻏ
ﺖـﻴﻤﻫا زا نآ ﺎـﺑ ﻂﺒﺗﺮـﻣ ﻞـﻣاﻮﻋ و ﺰﺘﻨـﺳﻮﺘﻓ ﻳﺎﻟﺎﺑ
ﻲ رﻮﺧﺮﺑ راد
ﺪﻨﺘﺴﻫ زا ﻲﻟﻮﻠﺳ يﺎﺸﻏ . ﻦﻴﻟوا
ماﺪﻧا ﻲﻳﺎﻫ ﺖﺤﺗ ﻪﻛ ﺖﺳا
ﻲﻣ ﺐﻴﺳآ ،ﺶﻨﺗ ﻂﻳاﺮﺷ نآ ﻲﻳاواﺮﺗ و ﺪﻨﻴﺑ
اﺰﻓا ﻳ ﺶ ﻳ ﻪﺘﻓﺎ ﺖﺸﻧ و
ا ﻲﺘﻴﻟوﺮﺘﻜﻟ ELI)
١(
، ﻲﻣ نآ گﺮﻣ ﺚﻋﺎﺑ لﻮﻠﺳ زا ددﺮﮔ
Farooq et al., 2009) ) ﻦﻳﺪﺗ و ردﺎﻬﺑ .(
Bahador and
Tadayon, 2018 ﻢﻛ ﺶﻨﺗ حﻮﻄﺳ ﻲﺳرﺮﺑ ﺎﺑ (
ﻪﻧاﺪﻫﺎﺷ رد ﻲﺑآ
ناﺰﻴﻣ ﻲﻜﺸﺧ تﺪﺷ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﻛ ﺪﻧدﺮﻛ هﺪﻫﺎﺸﻣ ELI
،ﺶﻨﺗ تﺪﺷ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ ﺰﻴﻧ يﺮﮕﻳد ﺶﻫوﮋﭘ رد .ﺖﻓﺎﻳ ﺶﻳاﺰﻓا ELI ﺺﺧﺎﺷ
، لﺎـﻐﻴﺘﻳرﺎﻣ رد Silybum marianum L.)
(
ﺶﻳاﺰﻓا ) ﺖﻓﺎﻳ Daliri et al., 2010 .(
ياﻮﺘﺤﻣ ﺺﺧﺎﺷ
ﺖﺑﻮﻃر گﺮﺑ ﻲﺒﺴﻧ RWCL)
٢( ، ﻲﻣ ﺪﻧاﻮﺗ رد هﺎـﻴﮔ يﺪﻨﻤﻧاﻮﺗ
ﻞـﻤﺤﺗ ار ﺶﻨﺗ ﻪﺑ ﻪﺑ
ﻲﺑﻮﺧ ـﻫد نﺎـﺸﻧ .ﺪ
ﺶﻫﺎـﻛ راﺪﻘﻣ ﻦـﻳا
زا ﻲـﻜﻳ ﺖﻔـﺻ ﻢﻬﻣ
ﺖـﺳا ﻲﻜـﺸﺧ ﺶﻨـﺗ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﻦﻳﺮﺗ
Wang and Bughrara, 2007) ) دارآ شراﺰﮔ .(
Arad,
ﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ ﻪﻧاﺪﻫﺎﺷ يور ﻲﻜﺸﺧ ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ رد (2016 ناﺰﻴﻣ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ .ﺖﻓﺎﻳ ﺶﻫﺎﻛ ﺶﻨﺗ حﻮﻄﺳ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑRWCL
ﺶﻨﺗ ﻢﻛ ﻲﺑآ راﺪﻘﻣ ﺶﻫﺎﻛ ﺐﺟﻮﻣ ﮓﻧﺮﻠﮔ رد RWCL
Amiri et al., 2017) ) ﻪﻳﻮﺒﺷردﺎﺑ و (
Jalalvand et al.,
.ﺪﺷ (2019
ماود گﺮﺑ ﻞﻴﻓوﺮﻠﻛ ﻆﻔﺣ و ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﻲﻜﺸﺧ ﺶﻨﺗ ﺖﺤﺗ
ﻪﻠﻤﺟزا ﺺﺧﺎﺷ ﺐﺳﺎﻨﻣ ﻚﻳژﻮﻟﻮﻳﺰﻴﻓ يﺎﻫ ياﺮﺑ
ﻪﺑ ﺖﻣوﺎﻘﻣ
ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻲﻜﺸﺧ Sadat Rasti Sani et al., 2014)
شراﺰﮔ .(
ﻪﻛ ﺖﺳا هﺪﺷ آ دﻮﺒﻤﻛ
ب
، ياﻮﺘﺤﻣ ﻞﻴﻓوﺮﻠﻛ وa
رد ارb هﺎﻴﮔ
ﺎﻓوز Hyssopus officinalis L.) (
ﺎﻣا داد ﺶﻫﺎﻛ ﺖﻈﻠﻏ
ﻞﻴﻓوﺮﻠﻛ ﺸﻴﺑb
ﺮﺘ ﻞﻴﻓوﺮﻠﻛ زا ﺶﻫﺎﻛa
) ﺖﻓﺎﻳ Raasam et
al., 2015 ) دارآ ﺞﻳﺎﺘﻧ .(
Arad, 2016 نﺎﺸﻧ ﻪﻧاﺪﻫﺎﺷ يور (
ناﺰﻴﻣ ﻲﻜﺸﺧ حﻮﻄﺳ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﻛ داد ﺪﻴﺋﻮﻨﺗورﺎﻛ
ﺶﻫﺎﻛ
شراﺰﮔ .ﺖﻓﺎﻳ زا ﻲﻛﺎﺣ ﺎﻫ
ﻲﻳﺎﻟﺎﺑ ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻴﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ﻦﻴﺑ
ناﺰ
ﻦﻴﻟوﺮﭘ ﺶﻨﺗ ﻪﺑ ﻞﻤﺤﺗ و ﻂﺳﻮﺗ ﻦﻴﻟوﺮﭘ ﺖﻈﻠﻏ ﺶﻳاﺰﻓا .ﺖﺳا ﺎﻫ
) هدازﺪﻤﺤﻣ Mohammadzadeh, 2011
ﻟ يور ( ﺎﻴﺑﻮ
Phaseolus vulgaris L.) ) نارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﻳﺎﺑﺎﺑ و (
Babaei
et al., 2010 ) ﻦﺸﻳوآ يور (
Thymus vulgaris L.
(
1. Electrolyte leakage Index
2.Relative Water Content of Leaf
نﺎﺸﻧ هﺪﻨﻫد زﺎﻟﺎﺗﺎﻛ ﻢﻳﺰﻧآ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﺶﻳاﺰﻓا .ﺖﺳا عﻮﺿﻮﻣ ﻦﻳا
CAT)
٣( ) زاﺪﻴﺴﻛاﺮﭘ لﻮﻛﺎﻳﺎﮔ و (GPX
ﺖﻣوﺎﻘﻣ زوﺮﺑ رد ،٤
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﺶﻳاﺰﻓا .دراد ﻲﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ ﻲﻜﺸﺧ ﺶﻨﺗ ﺖﺤﺗ نﺎﻫﺎﻴﮔ ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ نﺎﻫﺎﻴﮔ ﺮﺜﻛا رد ﻲﻜﺸﺧ ﺮﺛا رد CAT
Terzi et al., 2010) (
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﺶﻳاﺰﻓا ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ . ﺖﺤﺗGPX
) دﻮﺨﻧ يور ﻲﻜﺸﺧ ﺶﻨﺗ Cicer arietinum L.
ﻂﺳﻮﺗ (
) ﻲﻳﺎﻄﻋ Ataei, 2005 ) مﻮﮔرﻮﺳ و (
Sorghum bicolor L.
(
ﻂﺳﻮﺗ ) ﻲﻋﺎﺳ Saeei, 2004 .ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ (
و ﻲﻳوراد ﺖﻴﻤﻫا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ عﻮﻨﺗ دﻮﺟو و ﻪﻧاﺪﻫﺎﺷ ﻲﺘﻌﻨﺻ
رد نآ دﺎﻳز ناﺮﻳا
ﻲﻜﺸﺧ تﺪﺷ و ،رﻮﺸﻛ ﺮﺑ ﻢﻛﺎﺣ
مزﺎﻟ ﺖﺳا
يﺎﻫرﺎﻛوزﺎﺳ هﺎﻴﮔ ﻦﻳا
رد ﺦﺳﺎﭘ ﻪﺑ اﺬﻟ .دﻮﺷ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ﻲﻜﺸﺧ
بﺎﺨﺘﻧا و ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﻲﭙﻴﺗﻮﻛا ﻪﻛ ﺪﻧاﻮﺘﺑ رد ﺶﻨﺗ ﻂﻳاﺮﺷ ﺪﻴﻟﻮﺗ
ﺪﻳﺎﻤﻧ ﻲﺑﻮﻠﻄﻣ زا
ﺖﻴﻤﻫا ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ رد ﻲﺻﺎﺧ ﻪﺑ يﺎﻫ
ﺪﻫاﻮﺧ يداﮋﻧ
.ﺖﺷاد ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ فﺪﻫ زا ﻦﻳا
،ﻖﻴﻘﺤﺗ ﭗﻴﺗﻮﻛا ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ يﺎﻫ
سﺎﺴﺣ و ﻞﻤﺤﺘﻣ ﻪﺑ ﻪﻧاﺪﻫﺎﺷ ﻲﻜﺸﺧ سﺎﺳا ﺮﺑ
ﺦﺳﺎﭘ يﺎﻫ
ﺖﺳا ﻚﻳژﻮﻟﻮﻳﺰﻴﻓ .
شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻲﺑﺎﻳزرا ﺦﺳﺎﭘ يﺎﻫ ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻳﺰﻴﻓ ﻲﺧﺮﺑ
ﭗﻴﺗﻮﻛا يﺎﻫ
ﻪﻧاﺪﻫﺎﺷ ﺖﺤﺗ ﺮﻴﺛﺄﺗ حﻮﻄﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ
،يرﺎﻴﺑآ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ ﻪﺑ
ﺻ ترﻮ
ﻞﻳرﻮﺘﻛﺎﻓ رد
ﺐﻟﺎﻗ حﺮﻃ
ًﺎﻠﻣﺎﻛ ﻲﻓدﺎﺼﺗ ﺎﺑ ﻪﺳ راﺮﻜﺗ رد ﮔ ﻪﻧﺎﺨﻠ
ﺲﻳدﺮﭘ يزروﺎﺸﻛ و
ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﻌﻴﺒﻃ هﺎﮕﺸﻧاد ناﺮﻬﺗ رد لﺎﺳ
1396 - 1395 اﺮﺟا ﺪﺷ . ﻞﻣﺎﻋ يرﺎﻴﺑآ A) ( ﺎﺑ ﻪﺳ ﺢﻄﺳ 50
ﺪﺻرد ﺖﻴﻓﺮﻇ ﻲﻋارز ) ﺶﻨﺗ ﺪﻳﺪﺷ (
، 75 ﺪﺻرد ﺖﻴﻓﺮﻇ ﻲﻋارز
) ﺶﻨﺗ ﻒﻴﻔﺧ ( و 100 ﺪﺻرد ﺖﻴﻓﺮﻇ ﻲﻋارز ) يرﺎﻴﺑآ لﺎﻣﺮﻧ ( و
ﻞﻣﺎﻋ ﭗﻴﺗﻮﻛا B) ( ﺎﺑ 12 ﺢﻄﺳ )
،ﻪﻴﻣورا
،جﺪﻨﻨﺳ
،ﺰﻳﺮﺒﺗ ﺖﺷد
،نﺎﻐﻣ
،ﺖﺷر
،ﻦﻴﻤﺧ
،ناراد
،ﻢﻗ
،دوﺮﻫﺎﺷ
،نﺎﻣﺮﻛ ﺲﺒﻃ و
ناواﺮﺳ ( دﻮﺑ . تﺎﺼﺨﺸﻣ ﻲﻤﻴﻠﻗا
و ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ ﻖﻃﺎﻨﻣ
ﻒﻠﺘﺨﻣ
ﭗﻴﺗﻮﻛا يﺎﻫ ﻪﻧاﺪﻫﺎﺷ ﻊﻤﺟ يروآ هﺪﺷ رد لوﺪﺟ 1 و تﺎﺼﺨﺸﻣ
ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ و ﻲﻳﺎﻴﻤﻴﺷ كﺎﺧ
درﻮﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ياﺮﺑ ﺖﺷﺎﻛ رد ﺟ لوﺪ
2 ﻪﺋارا هﺪﺷ ﺖﺳا .
هزاﺪﻧا ﺮﻄﻗ و عﺎﻔﺗرا ناﺪﻠﮔ ﺎﻫ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ 30
و 35 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ
و ناﺰﻴﻣ كﺎﺧ ناﺪﻠﮔ ﺎﻫ 20 مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ دﻮﺑ . رد ﺮﻫ ناﺪﻠﮔ داﺪﻌﺗ
10 دﺪﻋ رﺬﺑ رد ﻖﻤﻋ 5 / 1 ﺎﺗ 2 ﻲﺘﻧﺎﺳ يﺮﺘﻣ ﺖﺸﻛ ﺪﺷ . رد
هرود ﻲﻫﺪﻠﮔ ﺲﭘ زا ﺺﺨﺸﻣ نﺪﺷ ﺖﻴﺴﻨﺟ ﻪﺗﻮﺑ ﺎﻫ ظﺎﺤﻟزا ﻧ ﺮ
و هدﺎﻣ
،ندﻮﺑ ﻪﺗﻮﺑ يﺎﻫ ﺮﻧ و هدﺎﻣ ياﺮﺑ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ يﺮﮕﻳد ﺖﺷادﺮﺑ
ﺪﻧﺪﺷ و ﺎﻬﻨﺗ ﻚﻳ ﻪﺗﻮﺑ هدﺎﻣ ﺎﺗ نﺎﻳﺎﭘ ﺪﺷر يراﺪﻬﮕﻧ ﺪﺷ .
3. Catalase
4. Guaiacol Peroxidase
لوﺪﺟ 1 .
،ﺪﻛ ﻢﻴﻠﻗا و ﻞﺤﻣ تﺎﺼﺨﺸﻣ ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ
ﻖﻃﺎﻨﻣ ﭗﻴﺗﻮﻛا يﺎﻫ ﻊﻤﺟ يروآ هﺪﺷ ﻪﻧاﺪﻫﺎﺷ رد ناﺮﻳا
Table 1. Coding, climatic and geographical characteristics of hemp ecotypes collection regions in Iran.
ﭗﻴﺗﻮﻛا Ecotype
*ﭗﻴﺗﻮﻛا ﺪﻛ Ecotype
Code*
ﻲﮔﺪﻧرﺎﺑ ناﺰﻴﻣ
Rainfall (mm)
ﻢﻴﻠﻗا Climate
ضﺮﻋ ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ Latitude, N
ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ لﻮﻃ Longitude, E
ﺢﻄﺳ زا عﺎﻔﺗرا ﺎﻳرد Altitude (m)
(ﻲﺑﺮﻏ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ) ﻪﻴﻣورا Urmia (West Azerbaijan)
247 CS 341 ﻚﺸﺧ لﺪﺘﻌﻣ 37• 52' 45• 4' 1345
(نﺎﺘﺳدﺮﻛ) جﺪﻨﻨﺳ
Sanandaj (Kurdistan) 248 CS 458.4 ﻚﺸﺧ لﺪﺘﻌﻣ 35• 30' 47• 03' 1538 (ﻲﻗﺮﺷ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ) ﺰﻳﺮﺒﺗ
Tabriz (East Azerbaijan)
249 CS 310 ﻚﺸﺧ لﺪﺘﻌﻣ 38• 5' 46• 28' 1365
(ﻞﻴﺑدرا) نﺎﻐﻣ ﺖﺷد Dasht-e-Moghan (Ardabil)
250 CS 303.9 ﻚﺸﺧ لﺪﺘﻌﻣ 39• 64' 47• 92' 388
(نﺎﻠﻴﮔ) ﺖﺷر
Rasht (Gilan) 251 CS 1359 بﻮﻃﺮﻣ لﺪﺘﻌﻣ 37• 22' 49• 63' 3 (كارا) ﻦﻴﻤﺧ
Khomein (Arak) 252 CS 341.7 ﻚﺸﺧﻪﻤﻴﻧ 33• 63' 50• 07' 1811 (نﺎﻬﻔﺻا) ناراد
Daran (Isfahan) 253 CS 122.8 ﻚﺸﺧﻪﻤﻴﻧ 32• 98' 50• 41' 2325 (ﻢﻗ) ﻢﻗ
Qom (Qom) 254 CS 151.1 ﻚﺸﺧﻪﻤﻴﻧ 34• 64' 50• 89' 934 (نﺎﻨﻤﺳ) دوﺮﻫﺎﺷ
Shahroud (Semnan) 255 CS 140.8 ﻚﺸﺧﻪﻤﻴﻧ 36• 39' 54• 94' 1308 (نﺎﻣﺮﻛ) نﺎﻣﺮﻛ
Kerman (Kerman) 256CS 135 ﻚﺸﺧ 30• 29' 57• 06' 1755
(ﻲﺑﻮﻨﺟ نﺎﺳاﺮﺧ) ﺲﺒﻃ Tabas (South Khorasan)
257 CS 84.85 ﻚﺸﺧ 33• 86' 56• 93' 682
(ناﺪﻫاز) ناواﺮﺳ
Saravan (Zahedan) 258 CS 90.6 ﻚﺸﺧ 27• 38' 62• 32' 1164 .ناﺮﻳا ،جﺮﻛ ،ﻲﻳوراد نﺎﻫﺎﻴﮔ نژ ﻚﻧﺎﺑ ،ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاد دﺎﻬﺟ ﻲﻳوراد نﺎﻫﺎﻴﮔ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺰﻛﺮﻣ :*
*: Ecotype codes were obtained from: Medicinal Plants Research Center, Institute of Medicinal Plants, ACECR, Karaj, Iran.
لوﺪﺟ 2 كﺎﺧ ﻲﻳﺎﻴﻤﻴﺷ و ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ تﺎﺼﺨﺸﻣ . هدﺎﻔﺘﺳادرﻮﻣ
.ﺖﺷﺎﻛ ﺖﻬﺟ Table 2. Physical and chemical characteristics of the soil used for planting.
ﻲﻋارز ﺖﻴﻓﺮﻇ
FC ﻪﺘﻳﺪﻴﺳا
pH ﺖﻳاﺪﻫ ﻲﻜﻳﺮﺘﻜﻟا
EC ﻲﻟآ هدﺎﻣ
OC ﻦﺷ
Sand سر
Clay ﺖﻠﻴﺳ
Silt كﺎﺧ ﺖﻓﺎﺑ
Soil Texture
% dSm-1
---%--- Clay loam
22 7.9
1.62 0.82
30 32
38 ﻲﺳر مﻮﻟ
ﺖﻬﺟ ﻪﻧاﻮﺟ ﻲﻧز و ﺰﺒﺳ نﺪﺷ
،ﺖﺧاﻮﻨﻜﻳ يرﺎﻴﺑآ
ياﺮﺑ ﻪﻤﻫ
ناﺪﻠﮔ ﺎﻫ ﻪﺑ ترﻮﺻ نﺎﺴﻜﻳ مﺎﺠﻧا ﺪﺷ و لﺎﻤﻋا يﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ
ﻢﻛ يرﺎﻴﺑآ ﺲﭘ زا راﺮﻘﺘﺳا ﻞﻣﺎﻛ هﺎﻴﮔ رد ﻪﻠﺣﺮﻣ 5 ﺖﻔﺟ ﻲﮔﺮﺑ
) ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ يژﻮﻟﻮﻨﻓ ﺮﻫ
ﭗﻴﺗﻮﻛا ( ترﻮﺻ ﺖﻓﺮﮔ و ﺎﺗ نﺎﻣز
ﺖﺷادﺮﺑ هﺎﻴﮔ ﻪﻣادا ﺖﺷاد . ياﺮﺑ لﺎﻤﻋا يﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ ﻢﻛ
،يرﺎﻴﺑآ
ﺖﺑﻮﻃر كﺎﺧ ناﺪﻠﮔ ﺎﻫ ﻪﺑ شور ﻲﻧزو هزاﺪﻧا يﺮﻴﮔ ﺪﺷ . تﺎﻔﺻ
ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻳﺰﻴﻓ رد
ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻲﻫﺪﻠﮔ ﻞﻣﺎﻛ و ﻞﻳاوا هﻮﻴﻣ ﻲﻫد رﺮﺑ ﻲﺳ ﺪﺷ
. ياﺮﺑ هزاﺪﻧا يﺮﻴﮔ RWCLتﺎﻔﺻ
ELIو زا ناﻮﺟ ﻦﻳﺮﺗ
گﺮﺑ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻳ ﻪﺘﻓﺎ
، ﻪﻌﻄﻗ يﺎﻫ ﻚﻳ ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ﻲﻌﺑﺮﻣ ﻪﻴﻬﺗ ﺪﺷ و
ﻪﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا ﻂﺑاور 1 و 2 ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺪﺷ .
RWCL=FW-DW/TW-DW×100 [1] ECI = Ec1/Ec2×100 [2] ﻪﻛ رد ﻪﻄﺑار 1 FW،
، نزو گﺮﺑ رد ﺖﻟﺎﺣ TW؛ﺮﺗ
نزو گﺮﺑ
رد ﺖﻟﺎﺣ عﺎﺒﺷا DWو
، نزو گﺮﺑ رد ﺖﻟﺎﺣ
؛ﻚﺸﺧ و رد ﻪﻄﺑار
2 EC1 ،
، ناﺰﻴﻣ ﺖﻳاﺪﻫ ﻲﺘﻴﻟوﺮﺘﻜﻟا رد
ﺖﻟﺎﺣ عﺎﺒﺷا
؛ﻪﻴﻟوا و
،EC2 ناﺰﻴﻣ ﺖﻳاﺪﻫ ﻲﺘﻴﻟوﺮﺘﻜﻟا رد
ﺖﻟﺎﺣ عﺎﺒﺷا ﻲﻳﺎﻬﻧ ﺳا ﺖ .
هزاﺪﻧا يﺮﻴﮔ ناﺰﻴﻣ هﺰﻴﮕﻧر يﺎﻫ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﺮﺑ
يﺎﻨﺒﻣ شور
نﻮﻧرآ Arnon, 1967) (
و ياﺮﺑ ﺖﺋاﺮﻗ بﺬﺟ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ زا
هﺎﮕﺘﺳد ﺮﺘﻣﻮﺘﻓوﺮﺘﻜﭙﺳا Shimadzu UV-160)
( هدﺎﻔﺘﺳا
ﺪﺷ . ﺖﻳﺎﻬﻧرد زا
ﻂﺑاور ﺮﻳز ناﺰﻴﻣ ﻞﻴﻓوﺮﻠﻛ
،a ﻞﻴﻓوﺮﻠﻛ
،b
ﻞﻴﻓوﺮﻠﻛ ﻞﻛ و ﺪﻴﺋﻮﻨﺗورﺎﻛ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ
ﺪﺷ .
ﻞﻴﻓوﺮﻠﻛ ﻲﻠﻴﻣ)a
(ﺮﺗ گﺮﺑ مﺮﮔ رد مﺮﮔ =
[(12.7× A663) – (2.69× A645)]×V / 1000× W [3] ﻞﻴﻓوﺮﻠﻛ ﻲﻠﻴﻣ)b
(ﺮﺗ گﺮﺑ مﺮﮔ رد مﺮﮔ =
[(22.9× A645) – (4.69× A663)]×V / 1000× W [4] ﻲﻠﻴﻣ) ﻞﻛ ﻞﻴﻓوﺮﻠﻛ (ﺮﺗ گﺮﺑ مﺮﮔ رد مﺮﮔ
=
[(20.2× A645) + (8.02× A663)]×V / 1000× W [5] ﺪﻴﺋﻮﻨﺗورﺎﻛ ﻲﻠﻴﻣ)
(ﺮﺗ گﺮﺑ مﺮﮔ رد مﺮﮔ
=
[7.6 × (A480) - 14.9 × (A510)]× V/1000×W [6] ناﺰﻴﻣ
،ﻦﻴﻟوﺮﭘ ﺮﺑ سﺎﺳا شور ﺖﻴﺑ Bates et al., 1973) (
و ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا هﺎﮕﺘﺳد ﺮﺘﻣﻮﺗﻮﻓوﺮﺘﻜﭙﺳا رد
لﻮﻃ جﻮﻣ 500
ﺮﺘﻣﻮﻧﺎﻧ ﺐﺴﺣﺮﺑ ﻲﻠﻴﻣ مﺮﮔ ﺮﺑ مﺮﮔ نزو ﺮﺗ گﺮﺑ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺷ ﺪ .
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﻢﻳﺰﻧآ زﺎﻟﺎﺗﺎﻛ CAT) ( رد ﺎﻣد ي 25 ﻪﺟرد ﻲﺘﻧﺎﺳ داﺮﮔ
ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا هﺎﮕﺘﺳد ﺮﺘﻣﻮﺘﻓوﺮﺘﻜﭙﺳا رد
لﻮﻃ جﻮﻣ 240 ﺮﺘﻣﻮﻧﺎﻧ
ﻲﺑﺎﻳزرا ﺪﺷ . لﻮﻠﺤﻣ ﺎﻫ و داﻮﻣ هدﺎﻔﺘﺳا هﺪﺷ ﻞﻣﺎﺷ 3000
وﺮﻜﻴﻣ ﺮﺘﻴﻟ ﺮﻓﺎﺑ تﺎﻔﺴﻓ ) pH=7 ( 50 ﻲﻠﻴﻣ
،رﺎﻟﻮﻣ 5 وﺮﻜﻴﻣ ﺮﺘﻴﻟ
ﺪﻴﺴﻛاﺮﭘ نژورﺪﻴﻫ )
O2
H2
( 30 ﺪﺻرد و 50 ﺮﺘﻴﻟوﺮﻜﻴﻣ هرﺎﺼﻋ
ﻢﻳﺰﻧآ دﻮﺑ و ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﻢﻳﺰﻧآ ﻪﺑ تﺪﻣ 5 ﻪﻘﻴﻗد رد ﻞﺻاﻮﻓ 20
ﻪﻴﻧﺎﺛ يا ﺖﺒﺛ ﺪﻳدﺮﮔ ناﺰﻴﻣ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ زﺎﻟﺎﺗﺎﻛ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا از ﺐﻳﺮﺿ
ﻲﺷﻮﻣﺎﺧ
1) cm- 1
= 39.4 mM-
(Ɛ و ﺐﺴﺣﺮﺑ ﺪﺣاو
رد
ﻲﻠﻴﻣ مﺮﮔ ﻦﻴﺌﺗوﺮﭘ نﺎﻴﺑ ﺪﻳدﺮﮔ Chance and Mahely, )
.(1995 ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﻢﻳﺰﻧآ لﻮﻛﺎﻳﺎﮔ زاﺪﻴﺴﻛاﺮﭘ GPX)
( ﺰﻴﻧ ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ
ﻢﻳﺰﻧآ زﺎﻟﺎﺗﺎﻛ رد يﺎﻣد 25 ﻪﺟرد ﻲﺘﻧﺎﺳ داﺮﮔ هزاﺪﻧا يﺮﻴﮔ ﺪﺷ .
عﻮﻧ و ناﺰﻴﻣ داﻮﻣ مزﺎﻟ ﻞﻣﺎﺷ 3000 ﺮﺘﻴﻟوﺮﻜﻴﻣ ﺮﻓﺎﺑ
تﺎﻔﺴﻓ
) pH=7 ( 50 ﻲﻠﻴﻣ
،رﺎﻟﻮﻣ 10 ﺮﺘﻴﻟوﺮﻜﻴﻣ ﺪﻴﺴﻛاﺮﭘ
نژورﺪﻴﻫ
30
،ﺪﺻرد 3 ﺮﺘﻴﻟوﺮﻜﻴﻣ لﻮﻠﺤﻣ
لﻮﻛﺎﻳﺎﮔ 200 ﻲﻠﻴﻣ رﺎﻟﻮﻣ و 50
وﺮﻜﻴﻣ ﺮﺘﻴﻟ هرﺎﺼﻋ ﻲﻤﻳﺰﻧآ دﻮﺑ . هﺎﮕﺘﺳد ﺮﺘﻣﻮﺘﻓوﺮﺘﻜﭙﺳا ر
يو
470 ﺮﺘﻣﻮﻧﺎﻧ ﻢﻴﻈﻨﺗ ﺪﺷ و ﺎﺑ لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻫﺎﺷ ﻪﻛ ﻞﻣﺎﺷ ﻪﻤﻫ اﻮﻣ د
هﺪﺷﺮﻛذ ﻪﺑ
يﺎﻨﺜﺘﺳا هرﺎﺼﻋ
ﻢﻳﺰﻧآ
،دﻮﺑ هﺮﺒﻴﻟﺎﻛ ﺪﺷ . ﺎﻌﻓ ﺖﻴﻟ ﻢﻳﺰﻧآ
ﻪﺑ تﺪﻣ 5 ﻪﻘﻴﻗد و رد ﻞﺻاﻮﻓ ﻲﻧﺎﻣز 20 ﻪﻴﻧﺎﺛ يا ﺖﺒﺛ
ﺪﻳدﺮﮔ . ناﺰﻴﻣ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﻢﻳﺰﻧآ لﻮﻛﺎﻳﺎﮔ زاﺪﻴﺴﻛاﺮﭘ ﺎﺑ
ﺘﺳا هدﺎﻔ زا
ﺐﻳﺮﺿ ﻲﺷﻮﻣﺎﺧ
1) cm- 1
= 26.6 mM-
(Ɛ و ﺮﺑ سﺎﺳا راﺪﻘﻣ
بﺬﺟ ﺐﻴﻛﺮﺗ ﻲﺠﻧرﺎﻧ ﮓﻧر لﻮﻛﺎﻳﺎﮔاﺮﺘﺗ رد
ﻲﻠﻴﻣ مﺮﮔ ﻈﻠﻏ ﺖ
ﻦﻴﺌﺗوﺮﭘ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺪﺷ Chance and Mahely, 1995) .(
ﺖﻳﺎﻬﻧرد
، ﻪﻳﺰﺠﺗ ﺲﻧﺎﻳراو هداد ﺎﻫ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا مﺮﻧ راﺰﻓا
) SAS ﻪﺨﺴﻧ 2 / 9 ( مﺎﺠﻧا ﺪﺷ و ياﺮﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺎﻫ زا
نﻮﻣزآ ﺪﻨﭼ ﻪﻨﻣاد يا ﻦﻜﻧاد رد ﺢﻄﺳ لﺎﻤﺘﺣا 5 ﺪﺻرد هدﺎﻔﺘﺳا
ﺪﻳدﺮﮔ .
ﺚﺤﺑ و ﺞﻳﺎﺘﻧ
ياﻮﺘﺤﻣ ﺖﺑﻮﻃر
ﻲﺒﺴﻧ گﺮﺑ )
(RWCL
ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻪﻳﺰﺠﺗ ﺲﻧﺎﻳراو نﺎﺸﻧ داد ﻪﻛ ﺮﺛا ﻲﻠﺻا
،ﭗﻴﺗﻮﻛا ﺳ حﻮﻄ
ﻒﻠﺘﺨﻣ يرﺎﻴﺑآ و ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﺮﺛا
ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﭗﻴﺗﻮﻛا و حﻮﻄﺳ آ يرﺎﻴﺑ
ﺮﺑ ناﺰﻴﻣ ردRWCL
ﺢﻄﺳ لﺎﻤﺘﺣا 1
% ﻲﻨﻌﻣ راد دﻮﺑ ) لوﺪﺟ
3 .(
ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ حﻮﻄﺳ
يرﺎﻴﺑآ نﺎﺸﻧ داد ﻪﻛ
ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ راﺪﻘﻣ
طﻮﺑﺮﻣ RWCL ﻪﺑ
يرﺎﻴﺑآ لﺎﻣﺮﻧ ) 21 / 77
ﺪﺻرد ( و ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ راﺪﻘﻣ نآ طﻮﺑﺮﻣ ﻪﺑ ﺶﻨﺗ ﺪﻳﺪﺷ ) 18 / 53
ﺪﺻرد ( دﻮﺑ ) لوﺪﺟ 4 .(
ﺞﻳﺎﺘﻧ نﺎﺸﻧ داد ﻪﻛ ﺎﺑ ﺶﻳاﺰﻓا تﺪﺷ
ﺶﻨﺗ زا ناﺰﻴﻣ ﻪﺘﺳﺎﻛ RWCL
،ﺪﺷ ﻪﺑ يرﻮﻃ ﻪﻛ راﺪﻘﻣ
ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑRWCL ﻪﺑ
ناﺰﻴﻣ 70 / 16 و 13 / 31 رد ﺶﻨﺗ ﻒﻴﻔﺧ
و ﺶﻨﺗ ﺪﻳﺪﺷ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﺪﻫﺎﺷ ﺶﻫﺎﻛ ﺖﻓﺎﻳ ) لوﺪﺟ 4 .(
رد ﻦﻴﺑ
ﭗﻴﺗﻮﻛا
،ﺎﻫ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ راﺪﻘﻣ طﻮﺑﺮﻣRWCL
ﻪﺑ ﭗﻴﺗﻮﻛا ﺲﺒﻃ
) 42 / 73 ﺪﺻرد ( و ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ راﺪﻘﻣ ﻦﻳا ﺖﻔﺻ طﻮﺑﺮﻣ ﻪﺑ ﻴﺗﻮﻛا ﭗ
ﺖﺷد نﺎﻐﻣ ) 05 / 56 ﺪﺻرد ( دﻮﺑ ) لوﺪﺟ 4 .(
ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺶﻨﻜﻤﻫﺮﺑ
حﻮﻄﺳ يرﺎﻴﺑآ و ﭗﻴﺗﻮﻛا نﺎﺸﻧ داد ﻪﻛ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ راﺪﻘﻣ
ردRWCL يرﺎﻴﺑآ
لﺎﻣﺮﻧ رد ﭗﻴﺗﻮﻛا ﻪﻴﻣورا ) 61 / 84 ﺪﺻرد (
و ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ راﺪﻘﻣ ﻦﻳا ﺖﻔﺻ ﺰﻴﻧ رد ﺶﻨﺗ ﺪﻳﺪﺷ رد ﭗﻴﺗﻮﻛا
ﺰﻳﺮﺒﺗ ) 11 / 42 ﺪﺻرد ( ﻪﻈﺣﺎﻠﻣ ﺪﺷ ) لوﺪﺟ 5 .(
رد ﻦﻴﺑ
ﭗﻴﺗﻮﻛا يﺎﻫ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣدرﻮﻣ
، ﭗﻴﺗﻮﻛا يﺎﻫ
،ﻪﻴﻣورا
،ﺲﺒﻃ ناواﺮﺳ
و نﺎﻣﺮﻛ رد ﺮﻫ ود ﻂﻳاﺮﺷ يرﺎﻴﺑآ لﺎﻣﺮﻧ و ﺶﻨﺗ ﺪﻳﺪﺷ زا راﺪﻘﻣ
يﺮﺗﺎﻟﺎﺑ RWCL رادرﻮﺧﺮﺑ
ﺪﻧدﻮﺑ و ﭗﻴﺗﻮﻛا يﺎﻫ
،ﺰﻳﺮﺒﺗ
،دوﺮﻫﺎﺷ
،ﺖﺷر جﺪﻨﻨﺳ و ﺖﺷد نﺎﻐﻣ ﺰﻴﻧ زا راﺪﻘﻣ RWCL
يﺮﺘﻤﻛ رد ﺮﻫ ود ﻂﻳاﺮﺷ رادرﻮﺧﺮﺑ ﺪﻧدﻮﺑ
. ﻪﺑ ﻲﻠﻛرﻮﻃ
ﭗﻴﺗﻮﻛا يﺎﻫ ﻞﻤﺤﺘﻣ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﭗﻴﺗﻮﻛا يﺎﻫ سﺎﺴﺣ ﻲﺘﺣ د ر
ﻂﻳاﺮﺷ نوﺪﺑ ﺶﻨﺗ ياراد يﺮﺘﺸﻴﺑ RWCL
هدﻮﺑ و ردﺎﻗ
ﺪﻨﺘﺴﻫ رد حﻮﻄﺳ يﺎﻟﺎﺑ RWCL،ﺶﻨﺗ
دﻮﺧ ار رد ﺢﻄﺳ ﻲﻳﺎﻟﺎﺑ
ﻪﮕﻧ ﺪﻧراد و زا تﺎﻣﺪﺻ ﺮﺘﻤﻛ ﻲﺷﺎﻧ زا ﻲﮔﺪﻴﺑﺎﺴﭘ و
ﺶﻫﺎﻛ
ياﻮﺘﺤﻣ بآ رادرﻮﺧﺮﺑ ﺪﻧدﺮﮔ . ناﺰﻴﻣ ﻦﻴﺑRWCL
ﭗﻴﺗﻮﻛا يﺎﻫ
ﻒﻠﺘﺨﻣ رد حﻮﻄﺳ يرﺎﻴﺑآ لﺎﻣﺮﻧ و ﺶﻨﺗ ﺪﻳﺪﺷ ياراد فﺎﻠﺘﺧا
يدﺎﻳز ﺖﺳا و ﻲﭙﻴﺗﻮﻛا ﻖﻓﻮﻣ ﺖﺳا ﻪﻛ ﺪﻧاﻮﺘﺑ دﻮﺧRWCL
ار
ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻆﻔﺣ ﺪﻨﻛ . ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﻦﻳا عﻮﺿﻮﻣ ﭗﻴﺗﻮﻛا ﺲﺒﻃ رد ﺮﻫ
ود ﻂﻳاﺮﺷ ﺶﻨﺗ ﻒﻴﻔﺧ و ﺪﻳﺪﺷ يﺮﺗﺮﺑ ﻞﺑﺎﻗ ﻲﻬﺟﻮﺗ رد ﻔﺣ ﻆ
بآ
،گﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﺮﻳﺎﺳ ﭗﻴﺗﻮﻛا ﺎﻫ ﻪﺘﺷاد ﺖﺳا اﺮﻳز رد ﺳ حﻮﻄ
ﻒﻠﺘﺨﻣ
،ﺶﻨﺗ ناﺰﻴﻣ بآ يﺮﺘﻤﻛ ) ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ 14
/ 8 و 05 / 18
ﺪﺻرد رد ﺶﻨﺗ ﻒﻴﻔﺧ و ﺪﻳﺪﺷ ( ار ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﺮﻳﺎﺳ ﭗﻴﺗﻮﻛا زا
ﺖﺳد هداد ﺖﺳا ﺲﭘ ﺪﻳﺎﺷ ناﻮﺘﺑ ﻦﻴﻨﭼ رﺎﻬﻇا ﺖﺷاد ﻪﻛ
ﭗﻴﺗﻮﻛا ﺲﺒﻃ ياراد ﻞﻴﺴﻧﺎﺘﭘ ﻞﻤﺤﺗ
ﻪﺑ ﻲﻜﺸﺧ ﺮﺘﺸﻴﺑ ي
ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﺮﻳﺎﺳ ﭗﻴﺗﻮﻛا ﺎﻫ ﺖﺳا
؛ اﺮﻳز رد ﻦﻳا ﺎﺘﺳار اﻮﻠﻴﺳ و
نارﺎﻜﻤﻫ Silva et al., 2007)
( شراﺰﮔ ﺪﻧدﺮﻛ RWCLﻪﻛ
ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﻚﻳ ﺺﺧﺎﺷ ﺪﻴﻔﻣ رد ﺶﻨﻳﺰﮔ ياﺮﺑ ﻞﻤﺤﺗ ﻪﺑ ﻜﺸﺧ ﻲ ﻲﺑﺎﻳزرا هﺪﺷ ﺖﺳا . ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ مﺎﻠﻋا
ﺪﻧدﺮﻛ ﻪﻛ نﺎﻫﺎﻴﮔ ﻞﻤﺤﺘﻣ
ﻪﺑ ﻲﻜﺸﺧ ﺎﺑ بﺬﺟ بآ زا
،ﺖﺳﺎﻠﭘﻮﺗﺮﭘ بآ
يﺮﺘﺸﻴﺑ ار رد ﺧ دﻮ
يراﺪﻬﮕﻧ ﻲﻣ
ﺪﻨﻨﻛ ﻪﺠﻴﺘﻧرد ياراد
راﺪﻘﻣ يﺮﺗﺎﻟﺎﺑ RWCL
ﺪﻨﺘﺴﻫ . هوﺎﻠﻋ ﺮﺑ
،ﻦﻳا شراﺰﮔ هﺪﺷ ﺖﺳا RWCLﻪﻛ ﻲﻣ
ﺪﻧاﻮﺗ
يﺪﻨﻤﻧاﻮﺗ هﺎـﻴﮔ
رد ﻞـﻤﺤﺗ ﻪﺑ ﺶﻨﺗ ار ﻪﺑ ﻲﺑﻮﺧ نﺎـﺸﻧ ﺪـﻫد
ﻪﺑ رﻮﻃ ي ﻪﻛ ﺶﻫﺎـﻛ ﻦـﻳا ﺖﻔـﺻ ﻲـﻜﻳ زا ﻢﻬﻣ ﻦﻳﺮﺗ تاﺮﻴﻴﻐﺗ
ﺶﻨـﺗ ﻲﻜـﺸﺧ ﺖـﺳا Wang and Bughrara, 2007) .(
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ يﺮﮕﻳد يور ود ﻢﻗر مﺪﻨﮔ نﺎﺸﻧ داد ﻪﻛ ﺶﻫﺎﻛ راﺪﻘﻣ
رد RWCL ﻢـﻗر
موﺎـﻘﻣ رد ﻂﻳاﺮﺷ ﺶﻨﺗ ﺮﺘﻤﻛ هدﻮﺑ ﺖﺳا
Sairam and Srivastava, 2001) RWCL .(
مﺎﻗرا سﺎﺴﺣ
ﻪﺑ ﻲﻜـﺸﺧ رد ﻪـﺴﻳﺎﻘﻣ ﺎـﺑ مﺎﻗرا
،ﻞﻤﺤﺘﻣ رد ﻂﻳاﺮـﺷ
،ﺶﻨـﺗ
ﺶﻫﺎـﻛ يﺮﺘـﺸﻴﺑ اﺪـﻴﭘ
ﻲﻣ ﺪﻨﻛ .
لوﺪﺟ 3 . ﻪﻳﺰﺠﺗ ﺲﻧﺎﻳراو تﺎﻔﺻ ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻳﺰﻴﻓ رد
ﭗﻴﺗﻮﻛا يﺎﻫ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻪﻧاﺪﻫﺎﺷ ﺖﺤﺗ ﻂﻳاﺮﺷ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻢﻛ يرﺎﻴﺑآ
Table 3. Analysis of variance on Physiological traits in different ecotypes of cannabis under deficit irrigation conditions.
S.O.V تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﻊﺒﻨﻣ
ﻪﺟرد يدازآ df
ﺖﺑﻮﻃر ياﻮﺘﺤﻣ ﻲﺒﺴﻧ Relative water
content
ﻲﻧﻮﻳ ﺖﺸﻧ Electrolyte
leakage
ﻞﻴﻓوﺮﻠﻛ a
Chlorophyll a
ﻞﻴﻓوﺮﻠﻛ b
Chlorophyll b
ﻞﻛ ﻞﻴﻓوﺮﻠﻛ
Total Chlorophyll Irrigation levels (A) يرﺎﻴﺑآ حﻮﻄﺳ 2 5206.08 ** 2536.95 ** 0.4064 ** 0.55 ** 1.911 **
Ecotyps (B) ﭗﻴﺗﻮﻛا 11 310.46 ** 598.14 ** 0.7253 ** 0.050 ** 1.033 **
A*B ﭗﻴﺗﻮﻛا× يرﺎﻴﺑآ حﻮﻄﺳ 22 26.77 ** 14.26 * 0.0054 ns 0.0028 ** 0.0135 **
Error ﺎﻄﺧ 72 4.71 8.26 0.0034 0.0011 0.0073
C.V (%) (%) تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﺐﻳﺮﺿ - 3.34 4.68 5.33 9.31 5.83
لوﺪﺟ 3 ﻪﻣادا . Table 3. Continued
S.O.V تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﻊﺒﻨﻣ
ﻪﺟرد يدازآ df
ﺪﻴﺋﻮﻨﺗورﺎﻛ
Carotenoid
ﻦﻴﻟوﺮﭘ
Proline
زﺎﻟﺎﺗﺎﻛ
Catalase (CAT)
زاﺪﻴﺴﻛاﺮﭘ لﻮﻛﺎﻳﺎﮔ
Gayacol Peroxidase (GPX) Irrigation levels (A) يرﺎﻴﺑآ حﻮﻄﺳ 2 0.3049 ** 2.87 ** 0.0046 ** 0.1195 **
Ecotyps (B) ﭗﻴﺗﻮﻛا 11 0.1941 ** 0.7266 ** 0.0019 ** 0.0832 **
A*B ﭗﻴﺗﻮﻛا× يرﺎﻴﺑآ حﻮﻄﺳ 22 0.0016 ns 0.0139 ns 0.0002 ns 0.0175 ns
Error ﺎﻄﺧ 72 0.0090 0.0092 0.0001 0.0107
C.V (%) (%) تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﺐﻳﺮﺿ - 17.06 10.81 18.36 23.05
،**
و*
:ns
ﻲﻨﻌﻣ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ يراد
ﺢﻄﺳ رد لﺎﻤﺘﺣا 1
،ﺪﺻرد 5 ﻲﻨﻌﻣ ﺮﻴﻏ و ﺪﺻرد راد
ي ﺖﺳا .
*,** and ns: represent significant at of 5% and 1% probability level and not significant, respectively.
لوﺪﺟ 4 ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻳﺰﻴﻓ تﺎﻔﺻ يور ﭗﻴﺗﻮﻛا و يرﺎﻴﺑآ حﻮﻄﺳ ﻲﻠﺻا ﺮﺛا ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ .
Table 4. Mean comparison of simple effects of irrigation levels and ecotype on physiological traits.
Treatment ﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ
ﺖﺑﻮﻃر ياﻮﺘﺤﻣ ﻲﺒﺴﻧ Relative water
content
ﺖﺸﻧ ﻲﻧﻮﻳ
Electrolyte leakage
ﻞﻴﻓوﺮﻠﻛ a
Chlorophyll a
ﻞﻴﻓوﺮﻠﻛ b
Chlorophyll b
ﻞﻛ ﻞﻴﻓوﺮﻠﻛ
Total Chlorophyll ---%--- ---mg.g-1Fw--- Irrigation يرﺎﻴﺑآ
Severe ﺪﻳﺪﺷ 53.18 c 69.49 a 0.99 c 0.23 c 1.22 c
Mild ﻒﻴﻔﺧ 64.32 b 62.16 b 1.11 b 0.37 b 1.49 b
Normal لﺎﻣﺮﻧ 77.21 a 52.74 c 1.21 a 0.48 a 1.69 a
Ecotype ﭗﻴﺗﻮﻛا
Urmia ﻪﻴﻣورا 71.52 ab 59.85 de 1.52 a 0.42 c 1.94 a Sanandaj جﺪﻨﻨﺳ 59.30 f 71.53 b 0.82 f 0.30 de 1.12 f Tabriz ﺰﻳﺮﺒﺗ 60.17 f 74.41 a 1.09 d 0.32 de 1.41 d Dasht-e-Moghan نﺎﻐﻣ ﺖﺷد 56.05 g 68.72 c 0.55 g 0.29 e 0.84 g
Rasht ﺖﺷر 60.62 f 66.96 c 1.29 c 0.32 de 1.61 c
Khomein ﻦﻴﻤﺧ 63.01 de 61.34 d 0.94 e 0.33 d 1.27 e
Daran ناراد 63.46 d 57.91 e 1.05 d 0.33 d 1.38 d
Qom ﻢﻗ 67.39 c 54.39 f 1.28 c 0.33 d 1.61 c
Shahroud دوﺮﻫﺎﺷ 61.07 ef 66.95 c 0.84 f 0.31 de 1.16 f Kerman نﺎﻣﺮﻛ 70.51 b 53.73 f 1.06 d 0.40 c 1.46 d
Tabas ﺲﺒﻃ 73.42 a 50.91 g 1.31 c 0.53 a 1.84 b
Saravan ناواﺮﺳ 72.29 ab 50.84 g 1.45 b 0.47 b 1.92 a
لوﺪﺟ 4 ﻪﻣادا .
Table 4. Continued
Treatment
ﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ
ﺪﻴﺋﻮﻨﺗورﺎﻛ
Carotenoid
ﻦﻴﻟوﺮﭘ
Proline
زﺎﻟﺎﺗﺎﻛ Catalase (CAT)
زاﺪﻴﺴﻛاﺮﭘ لﻮﻛﺎﻳﺎﮔ
Gayacol Peroxidase (GPX)
---mg.g-1Fw--- ---Mc.min-1 mg-1 pro--- Irrigation
يرﺎﻴﺑآ
Severe
ﺪﻳﺪﺷ 0.46 c 1.19 a 0.0778 a 0.5036 a
Mild ﻒﻴﻔﺧ 0.57 b 0.83 b 0.0669 b 0.4556 a
Normal
لﺎﻣﺮﻧ 0.64 a 0.63 c 0.0551 c 0.3889 b
Ecotype
ﭗﻴﺗﻮﻛا
Urmia ﻪﻴﻣورا 0.57 bc 1.27 a 0.0814 ab 0.5800 a
Sanandaj جﺪﻨﻨﺳ 0.47 cd 0.58 e 0.0556 de 0.4144 cde
Tabriz ﺰﻳﺮﺒﺗ 0.34 e 0.55 ef 0.0696 bc 0.4278 cde
Dasht-e-Moghan نﺎﻐﻣ ﺖﺷد 0.49 cd 0.48 f 0.0567 de 0.3878 de
Rasht ﺖﺷر 0.44de 0.84 c 0.0494 ef 0.2744 f
Khomein ﻦﻴﻤﺧ 0.36 e 0.74 d 0.0396 f 0.3322 ef
Daran ناراد 0.62 b 0.97 b 0.0792 ab 0.5478 ab
Qom ﻢﻗ 0.64 b 1.04 b 0.0854 a 0.4800abcd
Shahroud دوﺮﻫﺎﺷ 0.52 cd 0.67 d 0.0591 cde 0.3900 de
Kerman نﺎﻣﺮﻛ 0.78 a 0.98 b 0.0643 cd 0.4467 bcd
Tabas ﺲﺒﻃ 0.79 a 1.23 a 0.0820 ab 0.5611 a
Saravan ناواﺮﺳ 0.66 b 1.19 a 0.0769 ab 0.5300 abc
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ،نﻮﺘﺳ ﺮﻫ رد لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد كﺮﺘﺸﻣ فوﺮﺣ ياراد يﺎﻫ
5 ﻲﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﺪﺻرد راد
.ﺪﻧراﺪﻧ
In each column, averages with the same letters are not significantly different at 5% level of probability.
