شزرا دﺎﺼﺘﻗا
ي - زﯾ ﺖﺴ ﺤﻣ ﯿ ﻄ ﯽ ﻣ ﯿ ناﺰ ﻦﺑﺮﮐ ﺧذ ﯿ هﺮ هﺪﺷ رد كﺎﺧ ﻪﺻﺮﻋ ﺎﻫ
ي
ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺶﺨﭘ
ﺳ ﯿ بﻼ اﯾ هﺎﮕﺘﺴ ﺮﺛﻮﮐ
ﺎﺘﺳور داﻮﺟﺪﻤﺤﻣ
*1
نﺎﻤﯿﻠﺳ دﻮﻌﺴﻣﺪﯿﺳ ، رﻮﭘ
ﯽﺘﯾﺎﻨﻋ ﺐﮐﻮﮐ ،2
حﺎﺒﺼﻣ ﺪﯿﻤﺣﺪﯿﺳ ،3
ﯽﻟﺎﻤﮐ شرﻮﮐ ،4
5
و1 - *
هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ) ﺴﻣ ي ﻮ (لو ﯿﺸﻧاد : رﺎ ، تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ ،يرادﺰﯿﺨﺑآ و كﺎﺧ ﺖﻇﺎﻔﺣ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺶﺨﺑ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ شزﻮﻣآ و
اﺮﯾا ،زاﺮﯿﺷ ،يزروﺎﺸﮐ ﺞﯾوﺮﺗ و شزﻮﻣآ ،تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ نﺎﻣزﺎﺳ ،سرﺎﻓ نﺎﺘﺳا ن
- 2 رﺎﯾدﺎﺘﺳا ، ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ شزﻮﻣآ و تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ ،يرادﺰﯿﺨﺑآ و كﺎﺧ ﺖﻇﺎﻔﺣ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺶﺨﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ،سرﺎﻓ نﺎﺘﺳا
اﺮﯾا ،زاﺮﯿﺷ ،يزروﺎﺸﮐ ﺞﯾوﺮﺗ و شزﻮﻣآ ،تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ) ن
- 3 سﺎﻨﺷرﺎﮐ ﺪﺷرا ، نﺎﻣزﺎﺳ ،سرﺎﻓ نﺎﺘﺳا ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ شزﻮﻣآ و تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ ،يرادﺰﯿﺨﺑآ و كﺎﺧ ﺖﻇﺎﻔﺣ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺶﺨﺑ
ﺤﺗ اﺮﯾا ،زاﺮﯿﺷ ،يزروﺎﺸﮐ ﺞﯾوﺮﺗ و شزﻮﻣآ ،تﺎﻘﯿﻘ ) ن
- 4 ،ﯽﺸﻫوﮋﭘ ﯽﺑﺮﻣ نﺎﻣزﺎﺳ ،سرﺎﻓ نﺎﺘﺳا ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ شزﻮﻣآ و تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ ،يرادﺰﯿﺨﺑآ و كﺎﺧ ﺖﻇﺎﻔﺣ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺶﺨﺑ
اﺮﯾا ،زاﺮﯿﺷ ،يزروﺎﺸﮐ ﺞﯾوﺮﺗ و شزﻮﻣآ ،تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ن
- 5 هﺪﮑﺸﻫوﮋﭘ ،ﯽﺸﻫوﮋﭘ ﯽﺑﺮﻣ ي
ﺖﻇﺎﻔﺣ كﺎﺧ و
،يرادﺰﯿﺨﺑآ نﺎﻣزﺎﺳ
،تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ شزﻮﻣآ و ﺞﯾوﺮﺗ
،يزروﺎﺸﮐ
،ناﺮﻬﺗ ناﺮﯾا
هﺪﯿﮑﭼ
ياﺮﺑ ﺺﺨﺸﻣ نﺪﺷ ﺶﻘﻧ يراﺪﻧاﻮﺨﺑآ رد
ﺶﻫﺎﮐ ناﺰﯿﻣ د ي ﻦﺑﺮﮐﺪﯿﺴﮐا اﻮﻫ
و ﺮﯿﺧذ ه ي نآ ﺑ ﻪ ترﻮﺻ ﺑﺮﮐ ﻦ
،ﯽﻟآ ﻪﺳ ﻪﻧﻮﻤﻧ زا
،اﺪﺘﺑا ﻂﺳو و ﺎﻬﺘﻧا ي ﺮﻫ راﻮﻧ ﺨﭘ ﺶ ﺳ ﯿ بﻼ زا ﻖﻤﻋ ﺎﺗ0 ﺘﻧﺎﺳ30 ﯽ ﺮﺘﻣ ي ﻪﯿﻬﺗ ﺪﯾدﺮﮔ و رد ﺪﻫﺎﺷ ﻧ ﯿ ﺰ ﻪﺳ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺑ رﻮﻃ
ﻓدﺎﺼﺗ ﯽ ﻪﺘﺷادﺮﺑ ﺪﺷ و اﺰﯿﻣ ن ﺑﺮﮐ ﻦ ﻧﻮﻤﻧ ﯽﻟآ ﻪ ) ﺎﻫ زاﺪﻧا (ﻪﻧﻮﻤﻧ36 ه
داد ،ﺖﯾﺎﻬﻧ رد .ﺪﯾدﺮﮔ يﺮﯿﮔ ه
ﺑ يﺎﻫ ﻪ ﺎﺑ هﺪﻣآ ﺖﺳد
حﺮﻃ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻮﻠﺑ يرﺎﻣآ
ك ﻣﺎﮐ يﺎﻫ ﻞ ﯿﮕﻧﺎﯿﻣ و هﺪﯾدﺮﮔ ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﻦ
ﺢﻄﺳ رد ﻦﮑﻧاد نﻮﻣزآ ﺎﺑ ﺎﻫ ﺪﺻرد5
.ﺪﻧﺪﺷ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎﺘﻧ
ﯾ ﺞ ﺰﺠﺗ ﯾﻪ راو ﯾ ﺲﻧﺎ داد ه ﺎﻫ نﺎﺸﻧ داد ﺨﭘ ﺶ ﺮﺑرﺎﮐ رد بﻼﯿﺳ ي
ﺑﺮﮐ ﺪﺻرد ﺮﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻦ
ناﺰﯿﻣ و ﯽﻟآ
ﯿﺳﺮﺗ ﺐ ﺢﻄﺳ رد كﺎﺧ رد ﻦﺑﺮﮐ ﻨﻌﻣ ﺪﺻرد1
ﯽ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺪﺷ راد ي
ﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻦ ﺎﻫ رد ﺮﺑرﺎﮐ ي سﻮﺘﭙﯿﻟﺎﮐوا ﻢﮐاﺮﺘﻣ ﻞﮕﻨﺟ
هاﺮﻤﻫ ﺎﺑ ﺨﭘ ﺶ ﺳ ﯿ بﻼ رد ﺎﻘﻣ ﯾ ﻪﺴ ﺎﺑ
،ﺪﻫﺎﺷ نﺎﺸﻧ داد ﻪﮐ ﺑ ﺸﯿ ﺮﺘ ﯾ ﻦ راﺪﻘﻣ ﻦﺑﺮﮐ ﺑ ﻪ ﻣﯿ ناﺰ /2 ﻦﺗ44 رد
،رﺎﺘﮑﻫ ﯾ ﻨﻌ ﯽ لدﺎﻌﻣ
/2 ﻦﺗ162 زﺎﮔ د ي ﺴﮐا ﯿ ﻦﺑﺮﮐﺪ دﻮﺟﻮﻣ رد اﻮﻫ رد كﺎﺧ ﺳﺮﺗ ﯿ ﺐ هﺪﺷ
،ﺖﺳا رد ﺗرﻮﺻ ﯽ ﻪﮐ رد ﺮﺑرﺎﮐ ي ﺪﻫﺎﺷ ) ﻊﺗﺮﻣ نوﺪﺑ
ﺨﭘ ﺶ ﺳ ﻼﯿ ب (،
راﺪﻘﻣ ﺳﺮﺗ ﯿ ﺐ ﻦﺑﺮﮐ لدﺎﻌﻣ /07 ﻦﺗ6 رد رﺎﺘﮑﻫ ﻦﺑﺮﮐ ﻌﺗ ﯿﯿ ﻦ دﺮﮔ ﯾ ﺪ . ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﺳ ﯽ لﺎﺳ ﺨﭘ ﺶ ﺳ ﯿ بﻼ رد
اﯾ ﻦ ﺻﺮﻋ ﻪ
،ﺎﻫ ﺮﻫ رﺎﺘﮑﻫ زا ﻪﺻﺮﻋ ي ﻞﮕﻨﺟ ﻢﮐاﺮﺘﻣ ﻟﺎﮐوا ﯿ سﻮﺘﭙ ﺑ ﻪ رﻮﻃ
،ﻂﺳﻮﺘﻣ ﻪﻧﻻﺎﺳ /4 ﻦﺗ5 زﺎﮔ د ي ﺴﮐا ﯿ ﻦﺑﺮﮐﺪ دﻮﺟﻮﻣ
رد اﻮﻫ ار ﺑ ﻪ ترﻮﺻ دﺎﻣ ه ي ﻟآ ﯽ رد كﺎﺧ ﺳﺮﺗ ﯿ ﺐ هدﺮﮐ و ﺶﻘﻧ ﻤﻬﻣ ﯽ ار رد ﺎﮐ ﺶﻫ ﮔدﻮﻟآ ﯽ اﯾ ﺎﻔ هدﻮﻤﻧ ﺖﺳا يدﺎﺼﺘﻗا شزرا .
ﺖﺴﯾز ﺑﺮﮐ ﯽﻄﯿﺤﻣ ﻦ
ﺻﺮﻋ رد هﺪﺷ ﺐﯿﺳﺮﺗ ﻪ
لدﺎﻌﻣ ،سﻮﺘﭙﯿﻟﺎﮐوا ﻢﮐاﺮﺘﻣ ﻞﮕﻨﺟ يﺎﻫ /36
ﻣ رﺎﺘﮑﻫ رد لﺎﯾر درﺎﯿﻠﯿﻣ1 ﯽ
.ﺪﺷﺎﺑ
:يﺪﯿﻠﮐ نﺎﮔژاو اﯾ
هﺎﮕﺘﺴ
،ﺮﺛﻮﮐ ﺶﺨﭘ ﺳ ﯿ
،بﻼ ﺳﺮﺗ ﯿ ﺐ
،ﻦﺑﺮﮐ سرﺎﻓ
ﻪﻣﺪﻘﻣ هﺮﯿﺧذ) ﺐﯿﺳﺮﺗ ي
ﻪﺧﺮﭼ رد ار ﯽﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ ﻦﺑﺮﮐ ( ﯽﻧﺎﻬﺟ ي
ﯽﻣ ﺎﻔﯾا ﻦﺑﺮﮐ ﻞﻤﻋ يﺪﻨﯾآﺮﻓ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻦﺑﺮﮐ ﺐﯿﺳﺮﺗ .ﺪﻨﮐ
ﯽﻣ يد نآ ﯽﻃ ﻪﮐ ﺪﻨﮐ ﺖﻓﺎﺑ رد ،هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻮﺟ زا ﻦﺑﺮﮐﺪﯿﺴﮐا
تارﺪﯿﻫ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ ﺲﭙﺳ ،ﻪﺘﺸﮔ هﺮﯿﺧذ ﻦﺑﺮﮐ يﺎﻫ
ﯽﻣ هﺮﯿﺧذ ﯽﻟآ ﻦﺑﺮﮐ و گﺮﺒﺷﻻ ﻦﺑﺮﮐ ترﻮﺻ ﻪﺑ نآ زا ﯽﺸﺨﺑ ،يﺪﺒﻋ) ددﺮﮔ
.(1385 ز راﺪﻘﻣ ﻪﻟﺎﺳ ﺮﻫ ،ﯽﻧﺎﻬﺟ سﺎﯿﻘﻣ رد يدﺎﯾ
زا ﺶﯿﺑ) ﻦﺑﺮﮐ ﯽﻣ ﺐﯿﺳﺮﺗ (ﻦﺗ درﺎﯿﻠﯿﻣ 100
،ﺖﺧﻮﺳ ترﻮﺻ ﻪﺑ بﻮﭼ قاﺮﺘﺣا ،ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺲﻔﻨﺗ ﻖﯾﺮﻃ زا ﻦﺑﺮﮐ ،نﺎﻣﺰﻤﻫ .دﻮﺷ
ﺖﺴﯾز فﺮﺼﻣ ﻪﯾﺰﺠﺗ و اﺬﻏ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ هدﻮﺗ
ﯽﻣ رﺎﺸﺘﻧا ﻮﺟ ﻪﺑ ﯽﻌﯿﺒﻃ ي يد زﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا ناﺰﯿﻣ .ﺪﺑﺎﯾ
لﺎﺳ رد ﻦﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا رد2012
ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ ،ﯽﻧﺎﻬﺟ ﺢﻄﺳ هدﻮﺑ ﻦﺗ درﺎﯿﻠﯿﻣ32
ﯽﻣ هﺎﻣ رد زﺎﮔ ﻦﯾا ﺖﻈﻠﻏ و ، ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ2013
هﺪﺷ شراﺰﮔ نﻮﯿﻠﯿﻣ رد ﺖﻤﺴﻗ 400
) ﺖﺳا Rivers ، ﯽﻣ ﻦﺑﺮﮐ رﺎﺸﺘﻧا و ﺐﯿﺳﺮﺗ نﺎﯿﻣ يدﺪﻋ توﺎﻔﺗ .(2014 اﺮﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
ي هزاﺪﻧا ﺖﺴﯾز ﯽﺒﺴﻧ ﻢﻬﺳ يﺮﯿﮔ رد هدﻮﺗ
ﻪﺧﺮﭼ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﻦﺑﺮﮐ ي ) دﺮﯿﮔ راﺮﻗ
Kerckhoffs و
،Reid .(2007 ) Lal ﺮﻓ ﺶﯾاﺰﻓا (2008
زا ﯽﮑﯾ ار كﺎﺧ ﺶﯾﺎﺳ
ﻦﺑﺮﮐ ﺖﻈﻠﻏ ﺶﯾاﺰﻓا ﻞﯾﻻد ﻮﺟ
ﯽﻣ ﺪﻧاد و هﺪﻧﺮﺑ رﺎﮑﻫار ﮏﯾ ار ﻦﺑﺮﮐ ﺐﯿﺳﺮﺗ -
هﺪﻧﺮﺑ ﯽﻣ ﯽﻓﺮﻌﻣ ﺪﯾﺎﻤﻧ
) نارﺎﮑﻤﻫ و يﺪﺒﻋ . (1387
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد نﻮﮔ رد ﻦﺑﺮﮐ ﺐﯿﺳﺮﺗ ﺖﯿﻓﺮﻇ دروآﺮﺑ رد ﻪﮐ يا ﺖﺴﯾز رد ﻪﮐ ﺪﻧﺪﯿﺳر ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻦﯾا ﻪﺑ ﺪﻧداد مﺎﺠﻧا يﺰﮐﺮﻣ نﺎﺘﺳا يﺎﻫراز
-
مﻮﺑ
،ﯽﻌﺗﺮﻣ يﺎﻫ هﮋﯾو ﻪﺑ و
نﻮﮔ ﺖﺴﯾز ﻦﺑﺮﮐ ﻊﯾزﻮﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺖﺳا ﯽﻟآ ﻦﺑﺮﮐ نﺰﺨﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ كﺎﺧ ،ﺎﻫراز هدﻮﺗ
ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﻞﮐ ي
هﺮﯿﺧذ ﺖﺴﯾز رد ﻦﺑﺮﮐ ي هدﻮﺗ
ي ماﺪﻧا ﻪﺸﯾر زا ﺶﯿﺑ ،ﯽﯾاﻮﻫ يﺎﻫ .دﻮﺑ ﺎﻫ
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﯽﺒﺟر بﺎﻗﻮﻧ ) (1390 نﺎﺸﻧ ﺪﻧداد ﻪﮐ
راﺪﻘﻣ ﻦﺑﺮﮐ ﺐﯿﺳﺮﺗ هﺪﺷ رد كﺎﺧ ﺖﺤﺗ ﺶﺷﻮﭘ ﻪﭽﺘﺧرد يﺎﻫ ﺎﺑ ماد ﯽﻫﻮﮐ و ﻮﻣ ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ و3541 ﮐ2714 ﯿ مﺮﮔﻮﻠ رد رﺎﺘﮑﻫ
ﺖﺳا . ﺖﺧﻮﺳ رﺎﺸﺘﻧا ﺶﻫﺎﮐ زا ﺪﻌﺑ يد ﻊﻤﺠﺗ ﺶﻫﺎﮐ زا ﯽﻤﻬﻣ ﺶﺨﺑ ،ﯽﻠﯿﺴﻓ يﺎﻫ
ﺖﺴﯾز رد ﻦﺑﺮﮐ ﺐﯿﺳﺮﺗ ﻪﺑ ﻮﺟ ﻦﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا -
مﻮﺑ ﯽﻣ ﺮﺑ ﯽﻌﯿﺒﻃ يﺎﻫ .ددﺮﮔ
ﺖﺴﯾز رد ﻦﺑﺮﮐ ﺐﯿﺳﺮﺗ هدﻮﺗ
هدﺎﺳ ،كﺎﺧ و ﯽﻫﺎﯿﮔ ي ﯽﻠﻤﻋ يدﺎﺼﺘﻗا ظﺎﺤﻟ ﻪﺑ و ،ﻦﯾﺮﺗ
ﻦﯾﺮﺗ رﺎﮑﻫار ،
ﻦﺑﺮﮐ ﺶﻫﺎﮐ ياﺮﺑ ﻦﮑﻤﻣ ﻮﺟ
ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ ي ،ﯽﺳﺎﺒﻠﮐ) ددﺮﮔ
،ﯽﻤﯿﺷ ؛1365 ﯽﺳرﺮﺑ .(1364
هداد نﺎﺸﻧ ﺎﻫ شﺮﺘﺴﮔ ﻪﮐ ﺪﻧا
ﻪﺻﺮﻋ ﺮﺑ بﻼﯿﺳ ناﻮﺨﺑآ ي
ﻪﻨﯾﺰﮔ ،ﺎﻫ ﻢﮐ زا ﯽﺷﺎﻧ تﻼﮑﺸﻣ ﺶﻫﺎﮐ ياﺮﺑ بﻮﻠﻄﻣ يا ﻖﻃﺎﻨﻣ رد بﻮﭼ و ﻪﻓﻮﻠﻋ ﺪﯿﻟﻮﺗ و ،ﻞﯿﺳ ،ﯽﺑآ
ﻪﻤﯿﻧ و ﮏﺸﺧ ﺖﺳد ياﺮﺑ شور ﻦﯾا .ﺖﺳا ﮏﺸﺧ
ﺑﺎﯾ زا ﺲﭘ ،هزوﺮﻣا .ﺖﺳا هﺪﺷ اﺮﺟا ناﺮﯾا ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد ﺺﺨﺸﻣ ﯽﻓاﺪﻫا ﻪﺑ ﯽ
نﺎﻣزﺎﺳ زا يرﺎﻤﺷ ،رﻮﺸﮐ رد ﯽﯾاﺮﺟا و ﯽﻤﻠﻋ شﻼﺗ ﻪﻫد ﺪﻨﭼ ﻪﻠﻤﺟ زا ﯽﻧﺎﻬﺟ يﺎﻫ
،UNU UNESCO و
ICARDA ﻦﯾا ،
رﺎﮑﻫار زا ﯽﮑﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ار ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻪﻤﯿﻧ و ﮏﺸﺧ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد ﯽﺿارا راﺪﯾﺎﭘ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ياﺮﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ يﺎﻫ
ﻧد ﮏﺸﺧ راﺮﻗ ﺪﯿﯾﺄﺗ درﻮﻣ ،ﺎﯿ
هداد ﻪﻨﯾﺰﻫ ﻪﮐ ﺎﺠﻧآ زا .ﺪﻧا ﻪﺻﺮﻋ ﻦﯾا ﺰﯿﻬﺠﺗ و ﻪﻌﺳﻮﺗ ،يراﺪﻬﮕﻧ ،ثاﺪﺣا ياﺮﺑ ﯽﻬﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ يﺎﻫ
راﺮﻗ ،ﺮﮕﯾد يﻮﺳ زا و هﺪﺷ فﺮﺻ ﺎﻫ
ﺶﯿﭘ فاﺪﻫا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ،ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ،دﻮﺷ اﺮﺟا نﺎﻬﺟ ﺮﮕﯾد ﻖﻃﺎﻨﻣ رد ﻮﮕﻟا ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ رﺎﮑﻫار ﻦﯾا ﺖﺳا ﯾارﺎﮐ ﯽﺑﺎﯾزرا ،هﺪﺷ ﯽﻨﯿﺑ
ﯽ
ﺶﺨﭘ ﺳ ﻪﺒﻨﺟ زا بﻼﯿ ﻪﺻﺮﻋ ﻦﯾا كﺎﺧ رد ﻦﺑﺮﮐ ﺐﯿﺳﺮﺗ ﻖﯾﺮﻃ زا اﻮﻫ ﯽﮔدﻮﻟآ ﺶﻫﺎﮐ رد نآ ﺶﻘﻧ هﮋﯾو ﻪﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
،ﺎﻫ
.ﺖﺳا ﺮﯾﺬﭘﺎﻧرﺎﮑﻧا ﯽﺗروﺮﺿ
شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
رد ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا هﺎﮕﺘﺴﯾا
ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ
، ﯽﺷزﻮﻣآ و ﯽﺠﯾوﺮﺗ ﺶﺨﭘ بﻼﯿﺳ و ناﻮﺨﺑآ يراد
،ﺮﺛﻮﮐ ﻊﻗاو رد ﺖﺷد مﺎﺠﻧا نﺎﮕﯾﺎﺑﺮﮔ
ﺘﺴﯾا .ﺪﺷ هﺎﮕ ﺮﺛﻮﮐ رد يﺮﺘﻣﻮﻠﯿﮐ 50 بﻮﻨﺟ
ﯽﻗﺮﺷ ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ رد ﺎﺴﻓ ﻪﺟرد 28
و ﻪﻘﯿﻗد38 ي ضﺮﻋ ﯽﻟﺎﻤﺷ و ﻪﺟرد 53 و 55
ﻪﻘﯿﻗد ي لﻮﻃ ﺮﺑ ﯽﻗﺮﺷ طوﺮﺨﻣ ﻪﻨﮑﻓا ي ﺰﯿﺨﺑآ ﺮﺘﻣﻮﻠﯿﮐ192
ﯽﻌﺑﺮﻣ ﻪﺸﯿﺑ درز ﻊﻗاو هﺪﺷ سﺎﺳا ﺮﺑ .ﺖﺳا تﺎﻤﯿﺴﻘﺗ
ﯾا ،يرﻮﺸﮐ ﻦ
هﺎﮕﺘﺴﯾا رد نﺎﺘﺳا سرﺎﻓ
، نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ
،ﺎﺴﻓ ﺶﺨﺑ
،هﻮﮑﺒﯿﺷ و نﺎﺘﺴﻫد هﺪﻧﺎﯿﻣ راﺮﻗ زا .دراد ﺮﻈﻧ ﯽﺘﺴﭘ و ،يﺪﻨﻠﺑ ﻞﺤﻣ ﻪﻨﻬﭘ اﺮﺟا يا
ﺖﺳا ﺐﯿﺷ ﺎﺑ رد 6
راﺰﻫ ﻪﮐ ﻦﯿﺑ ﻂﺧ ﯽﻋﺎﻔﺗرا ﺎﺗ1140
راﺮﻗ ﺎﯾرد ﺢﻄﺳ زا ﺮﺘﻣ1160 رﺎﻣآ سﺎﺳا ﺮﺑ .ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ
ﻪﻟﺎﺳ12 ي
ﺺﺧﺎﺷ ،ﯽﺳﺎﻨﺷاﻮﻫ هﺎﮕﺘﺴﯾا و بآ يﺎﻫ
ﺮﯾز حﺮﺷ ﻪﺑ نﺎﮕﯾﺎﺑﺮﮔ ﺖﺷد ﯽﯾاﻮﻫ ،حﺎﺒﺼﻣ) ﺖﺳا
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ :(1382 ﻪﻧﻻﺎﺳ شرﺎﺑ
/1 206
ﯽﻠﯿﻣ ﻪﻨﯿﺸﯿﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ،ﺮﺘﻣ ﻖﻠﻄﻣ يﺎﻣد ي
ﻪﻧﻻﺎﺳ /58 ﻪﺟرد 29 ﯽﺘﻧﺎﺳ ي ﻪﻨﯿﻤﮐ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ،داﺮﮔ ﻪﻧﻻﺎﺳ ﻖﻠﻄﻣ يﺎﻣد ي
/84 10
ﻪﺟرد ﯽﺘﻧﺎﺳ ي ﻪﻧﻻﺎﺳ يﺎﻣد ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ،داﺮﮔ /92
ﻪﺟرد19 ﯽﺘﻧﺎﺳ ي ﯿﺨﺒﺗ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ،داﺮﮔ ﺮ
ﻪﻧﻻﺎﺳ /09 ﯽﻠﯿﻣ2548
،ﺮﺘﻣ ﻂﺳﻮﺘﻣ و
داﺪﻌﺗ ناﺪﻨﺒﺨﺑ يﺎﻫزور .لﺎﺳ رد زور26
ﻪﻧﻮﻤﻧ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ،كﺎﺧ زا يرادﺮﺑ
اﺪﺘﺑا هدوﺪﺤﻣ ﯽﯾﺎﻫ ﻪﮐ ﺶﺨﭘ ﺳ ﯿ بﻼ مﺎﺠﻧا ﯽﻣ دﻮﺷ ) ﻪﮑﺒﺷ ﺎﻫ ( و هدوﺪﺤﻣ يا ﻪﮐ يﺮﯿﮕﺑآ
ﻤﻧ ﯽ دﻮﺷ ) ﺪﻫﺎﺷ (،
يور ﻣز ﯿ ﻦ و ﻪﺸﻘﻧ ﺺﺨﺸﻣ دﺮﮔ ﯾ ﺪﻧﺪ . ﻪﻧﻮﻤﻧ يرادﺮﺑ زا ﻖﻤﻋ ﺎﺗ0 ﯽﺘﻧﺎﺳ 30 ﺮﺘﻣ ي
،كﺎﺧ رد ﺮﻫ راﻮﻧ زا
ﻪﮑﺒﺷ ﺎﻫ ي ﺶﺨﭘ ﺳ ﯿ
،بﻼ ﻪﺳ ﻪﻧﻮﻤﻧ زا
،اﺪﺘﺑا ﻂﺳو و ﺎﻬﺘﻧا ي ﺮﻫ راﻮﻧ مﺎﺠﻧا
،ﺪﺷ و رد ﻪﻌﻄﻗ ي ﺪﻫﺎﺷ ﻧ ﯿﺰ ﻪﺳ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺑ رﻮﻃ ﻓدﺎﺼﺗ ﯽ
ﺖﺷادﺮﺑ دﺮﮔ ﯾ ﺪ ) ﺎﻌﻤﺟ ﻪﻧﻮﻤﻧ36
.(
ﻪﻧﻮﻤﻧ يرادﺮﺑ ﺎﺗ ﻖﻤﻋ ﯽﺘﻧﺎﺳ30
يﺮﺘﻣ
،كﺎﺧ ﺮﺑ سﺎﺳا ﺖﺳﻮﯿﭘ ﻖﻓاﻮﺗ ﻪﻣﺎﻧ ي ﺲﯾرﺎﭘ ) (2016
رد صﻮﺼﺧ رﺎﯿﻌﻣ هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ ناﺰﯿﻣ ﺐﯿﺳﺮﺗ ﻦﺑﺮﮐ رد كﺎﺧ رد ﺮﻈﻧ ﻪﺘﻓﺮﮔ هﺪﺷ ﺖﺳا
،ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ . ﺶﻫوﮋﭘ
يﺎﻫ ﻦﯿﺸﯿﭘ نﺎﺸﻧ هداد -
ﻧا ﺪ ﻪﮐ ناﺰﯿﻣ ﻦﺑﺮﮐ ﯽﻟآ كﺎﺧ رد قﺎﻤﻋا ﺶﯿﺑ زا ﯽﺘﻧﺎﺳ30 ﺮﺘﻣ رﺎﯿﺴﺑ ﺰﯿﭼﺎﻧ هدﻮﺑ و ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻨﻌﻣ يراد دراﺪﻧ )
،رﺎﺑدﺮﺑ (1384 .
ﻪﯿﻬﺗ زا ﺲﭘ ي
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﻟآ ﻦﺑﺮﮐ ناﺰﯿﻣ ،كﺎﺧ يﺎﻫ ﻟاو شور ﻪﺑ ﺎﻫ
ﯽﻠﮑ - ) كﻼﺑ Nelson و
Sommers ،
هزاﺪﻧا (1986
.ﺪﺷ يﺮﯿﮔ هوﻼﻋ
ﺮﺑ اﯾ
،ﻦ ﻪﻧاﻮﺘﺳا شور دﺮﺑرﺎﮐ ﺎﺑ ،ﻪﻄﻘﻧ ﺮﻫ رد كﺎﺧ يﺮﻫﺎﻇ صﻮﺼﺨﻣ مﺮﺟ ي
ﻪﻧﻮﻤﻧ ،ﺲﭙﺳ .ﺪﯾدﺮﮔ ﻦﯿﯿﻌﺗ يرادﺮﺑ
ﻪﻄﺑار زا (كﺎﺧ رد ﻦﺑﺮﮐ ﺐﯿﺳﺮﺗ ناﺰﯿﻣ) كﺎﺧ رد هﺪﺷ هﺮﯿﺧذ ﯽﻟآ ﻦﺑﺮﮐ ناﺰﯿﻣ ،كﺎﺧ ﻖﻤﻋ و يﺮﻫﺎﻇ صﻮﺼﺨﻣ مﺮﺟ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ :ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺮﯾز ي Cs = 10000 × OC (%) ×BD ×D
ناﺰﯿﻣ
ﻦﺑﺮﮐ ﯽﻟآ كﺎﺧ (رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ)
=
Cs
ﺪﺻرد ﻦﺑﺮﮐ ﯽﻟآ =
% OC
مﺮﺟ صﻮﺼﺨﻣ يﺮﻫﺎﻇ
كﺎﺧ ) مﺮﮔ ﺮﺑ ﺘﻧﺎﺳ ﯽ ﺮﺘﻣ ﺐﻌﮑﻣ ( = BD
ﻖﻤﻋ ﻪﻧﻮﻤﻧ يرادﺮﺑ ) ﺘﻧﺎﺳ ﯽ ﺮﺘﻣ ( = D
هداد ،ﺖﯾﺎﻬﻧ رد حﺮﻃ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ هﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ يﺎﻫ
كﻮﻠﺑ يرﺎﻣآ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ و هﺪﺷ ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﮐ يﺎﻫ
ﺎـﺑ ﺎـﻫ
ﺢﻄﺳ رد ﻦﮑﻧاد نﻮﻣزآ ﯾدﺮﮔ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺪﺻرد5
.ﺪﻧﺪ
ﺚﺤﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ
ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺎﺘﻧ
ﯾ ﺞ لوﺪﺟ ،1 ﯽﻣ ﺺﺨﺸﻣ ﺶﺨﭘ لﺎﺳ ﯽﺳ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻪﮐ دﻮﺷ
يﺮﺑرﺎﮐ رد بﻼﯿﺳ و ﯽﻟآ ﻦﺑﺮﮐ ﺪﺻرد ﺮﺑ ،ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﺢﻄﺳ رد كﺎﺧ رد ﻦﺑﺮﮐ ﺐﯿﺳﺮﺗ ناﺰﯿﻣ ﯽﻨﻌﻣ ﺪﺻرد 1
ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺪﺷ راد ﯽﮔﮋﯾو ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ي
هزاﺪﻧا يﺎﻫ رد هﺪﺷ يﺮﯿﮔ
يﺮﺑرﺎﮐ ﺎﻫ ي لوﺪﺟ رد ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺎﺸﻧ2
هﺪﺷ هداد ن ﻪﺻﺮﻋ كﺎﺧ رد ﯽﻟآ ﻦﺑﺮﮐ ﺪﺻرد ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ .ﺪﻧا
سﻮﺘﭙﯿﻟﺎﮐوا ﻢﮐاﺮﺘﻣ ﻞﮕﻨﺟ ﺎﺑ يﺎﻫ
.ﺪﯾدﺮﮔ هﺪﻫﺎﺸﻣ لوﺪﺟ
- 1 ﯽﮔﮋﯾو تﺎﻌﺑﺮﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ يﺮﺑرﺎﮐ رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ يﺎﻫ
ﺶﺨﭘ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ بﻼﯿﺳ
تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ
يدازآ ﻪﺟرد
ﯽﻟآ ﻦﺑﺮﮐ ﺪﺻرد
ﻦﺑﺮﮐ ﺐﯿﺳﺮﺗ ناﺰﯿﻣ
راﺮﮑﺗ 2
ns 002167 / 0 ns 653095 / 8
يﺮﺑرﺎﮐ) رﺎﻤﯿﺗ (ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
4
**
920743 / 0
**
42470 / 998
ﺎﻄﺧ 8
003033 / 0 595062 / 4
تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺐﯾﺮﺿ
/48
10 /63
11
،**
و* ﯽﻨﻌﻣ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ،ns ﺢﻄﺳ رد راد
،ﺪﺻرد1 ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﻏ و ﺪﺻرد5 راد
لوﺪﺟ - 2 ﯽﮔﮋﯾو ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ هزاﺪﻧا يﺎﻫ
يﺮﺑرﺎﮐ رد هﺪﺷ يﺮﯿﮔ ﺶﺨﭘ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
بﻼﯿﺳ
ﺎﮐ يﺮﺑر ﯽﻟآ ﻦﺑﺮﮐ ﺪﺻرد
ﻦﺑﺮﮐ ﺐﯿﺳﺮﺗ ناﺰﯿﻣ (رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ)
ﻊﺗﺮﻣ - ﺶﺨﭘ نوﺪﺑ بﻼﯿﺳ - (ﺪﻫﺎﺷ) قﺮﻗ نوﺪﺑ
c /14 0 c
/07 6
ﻊﺗﺮﻣ - قﺮﻗ - ﺶﺨﭘ نوﺪﺑ بﻼﯿﺳ c
/24 0 c
/35 7
سﻮﺘﭙﯿﻟﺎﮐوا ﮏﻨﺗ ﻞﮕﻨﺟ -
ﺶﺨﭘ نوﺪﺑ بﻼﯿﺳ b
/38 0 b
/05 16
سﻮﺘﭙﯿﻟﺎﮐوا ﻢﮐاﺮﺘﻣ ﻞﮕﻨﺟ -
ﺶﺨﭘ بﻼﯿﺳ a /50 1 a
/27 50
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ،نﻮﺘﺳ ﺮﻫ رد * لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد ﻦﮑﻧاد نﻮﻣزآ ﺎﺑ يرﺎﻣآ ﺮﻈﻧ زا ،كﺮﺘﺸﻣ فوﺮﺣ ياراد يﺎﻫ
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﺪﺻرد5 راد
ي ..ﺪﻧراﺪﻧ
ﺮﺑرﺎﮐ ي ﻊﺗﺮﻣ هاﺮﻤﻫ ﺎﺑ ﺶﺨﭘ ﺳ ﯿ بﻼ و ﺮﺑرﺎﮐ ي ﻞﮕﻨﺟ نوﺪﺑ ﺶﺨﭘ ﺳ ﯿ
،بﻼ ﺚﻋﺎﺑ دوﺪﺣ /5 ﺮﺑاﺮﺑ2 ي ﻣ ﯿ ناﺰ ﻦﺑﺮﮐ ﻟآ ﯽ كﺎﺧ
رد ﺎﻘﻣ ﯾ ﻪﺴ ﺎﺑ ﺪﻫﺎﺷ ) ﻊﺗﺮﻣ نوﺪﺑ ﺶﺨﭘ ﺳ ﯿ بﻼ ( دﺮﮔ ﯾ ﺪ . رد ﺗرﻮﺻ ﯽ ﻪﮐ قﺮﻗ ﻊﺗﺮﻣ ﻢﻫ نوﺪﺑ ﺶﺨﭘ ﺳ ﯿ بﻼ ﺖﺴﻧاﻮﺘﻧ ﺚﻋﺎﺑ اﺰﻓا ﯾ ﺶ
ﻨﻌﻣ ﯽ راد ﻣ ﯿ ناﺰ ﻦﺑﺮﮐ ﻟآ ﯽ كﺎﺧ دﻮﺷ . اﺮﺑﺎﻨﺑ ﯾ
،ﻦ ﺺﺨﺸﻣ ﻣ ﯽ ددﺮﮔ دﻮﺟو ﺖﺑﻮﻃر رد كﺎﺧ ﻪﮐ زا ﺮﻃ ﯾ ﻖ ﺶﺨﭘ ﺳ ﯿ بﻼ ﻣﺄﺗ ﯿ ﻦ
،هﺪﺷ
رد اﯾ ﻦ اﺮﺷ ﯾ ﻂ ﻢﻬﻣ ﺮﺗ زا ﺛﺄﺗ ﯿﺮ قﺮﻗ ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ . ﺮﺑرﺎﮐ ي ﻊﺗﺮﻣ وﺪﺑ ن ﺶﺨﭘ ﺳ ﯿ بﻼ و نوﺪﺑ
،قﺮﻗ ﺚﻋﺎﺑ ﺳﺮﺗ ﯿ ﺐ ﻦﺑﺮﮐ رد كﺎﺧ ﻪﺑ ﻣ ﯿ ناﺰ
/07 ﻦﺗ6 رد رﺎﺘﮑﻫ دﺮﮔ ﯾ
؛ﺪ رد ﺗرﻮﺻ ﯽ ﻪﮐ ﺮﺑرﺎﮐ ي ﻊﺗﺮﻣ نوﺪﺑ ﺶﺨﭘ ﺳ ﯿ بﻼ رد اﺮﺷ ﯾ ﻂ
،قﺮﻗ اﯾ ﻦ ﻣ ﯿ ناﺰ ﺳﺮﺗ ﯿ ﺐ ﻦﺑﺮﮐ ار ﺎﻬﻨﺗ ﻪﺑ
ﻣﯿ ناﺰ /28 ﻦﺗ1 رد رﺎﺘﮑﻫ اﺰﻓا ﯾ ﺶ داد . اﺮﺑﺎﻨﺑ ﯾ
،ﻦ ﺺﺨﺸﻣ ﻣ ﯽ دﻮﺷ ﻪﮐ ﺶﺨﭘ ﺳ ﯿ بﻼ رد ﻊﺗﺮﻣ ﺚﻋﺎﺑ اﺰﻓا ﯾ ﺶ ﺗ ﺳﺮ ﯿ ﺐ ﻦﺑﺮﮐ ﻪﺑ ﻣ ﯿ ناﺰ
/32 ﻦﺗ6 رد رﺎﺘﮑﻫ هﺪﺷ ﺖﺳا . ﺖﺷﺎﮐ نﺎﺘﺧرد ﻟﺎﮐوا ﯿ سﻮﺘﭙ ﻪﺑ ترﻮﺻ ﻞﮕﻨﺟ ﻢﮐاﺮﺘﻣ هاﺮﻤﻫ ﺎﺑ ﺶﺨﭘ ﺳ ﯿ
،بﻼ ﻣ ﯿ ناﺰ ﻦﺑﺮﮐ ﻟآ ﯽ
كﺎﺧ ار زا /38 ﺪﺻرد0 رد ﺮﺑرﺎﮐ ي ﻞﮕﻨﺟ ﻟﺎﮐوا ﯿ سﻮﺘﭙ نوﺪﺑ ﺶﺨﭘ ﺳ ﯿ بﻼ ﻪﺑ /50 ﺪﺻرد1 رد ﺮﺑرﺎﮐ ي ﻞﮕﻨﺟ ﻢﮐاﺮﺘﻣ ﻟﺎﮐوا ﯿ سﻮﺘﭙ
هاﺮﻤﻫ ﺎﺑ ﺶﺨﭘ ﺳ ﯿ بﻼ اﺰﻓا ﯾ ﺶ داد ) دوﺪﺣ ﺮﺑاﺮﺑ 4
.(
زا ﺮﻈﻧ ﺺﺧﺎﺷ ﻣ ﯿ ناﺰ ﺳﺮﺗ ﯿ ﺐ ﻦﺑﺮﮐ رد
،كﺎﺧ ﺮﺑرﺎﮐ ي ﻞﮕﻨﺟ ﻢﮐاﺮﺘﻣ
ﻟﺎﮐوا ﯿ سﻮﺘﭙ هاﺮﻤﻫ ﺎﺑ ﺶﺨﭘ ﺳ ﯿ
،بﻼ ﺚﻋﺎﺑ ﺪﺷ ﺑ ﯿ ﺮﺘﺸ ﯾ ﻦ ﻣ ﯿ ناﺰ ﻦﺑﺮﮐ ﻪﺑ ﻣ ﯿ ناﺰ /27 ﻦﺗ50 رد رﺎﺘﮑﻫ ) رد ﺎﻘﻣ ﯾ ﻪﺴ ﺎﺑ
،ﺪﻫﺎﺷ /2 44
ﻦﺗ رد رﺎﺘﮑﻫ ( و ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ اﯾ ﻦ ﻪﮐ ﺮﻫ ﻦﺗ ﻦﺑﺮﮐ لدﺎﻌﻣ ﺎﺑ /67 ﻦﺗ 3 زﺎﮔ د ي ﮐا ﺴ ﯿ ﺪ ﻦﺑﺮﮐ ﻣ ﯽ
،ﺪﺷﺎﺑ راﺪﻘﻣ /2 ﻦﺗ 162 زﺎﮔ
د ي ﺴﮐا ﯿ ﺪ ﻦﺑﺮﮐ دﻮﺟﻮﻣ رد اﻮﻫ رد كﺎﺧ ﺧذ ﯿ هﺮ دﻮﺷ . شزرا دﺎﺼﺘﻗا ي - زﯾ ﺖﺴ ﺤﻣ ﯿ ﻄ ﯽ نآ ﺮﺑ سﺎﺳا ﭘ ﯿ دﺎﻬﻨﺸ Rivers ) (،2014
ﻪﮐ ﻣ ﯿ ناﺰ ﻟﺎﻣ ﯿ تﺎ ﺮﺑ ﻦﺑﺮﮐ ار ﻪﺑ ازا ي ﺮﻫ ﻦﺗ د ي ﺴﮐا ﯿ ﺪ ﻦﺑﺮﮐ رﻻد 200
مﻼﻋا
،هدﺮﮐ و ﻢﻫ نﻮﻨﮐا خﺮﻧ ﺮﺑاﺮﺑ ي ﺮﻫ رﻻد اﺮﺑ ﺮﺑ ﺎﺑ
42000 ر ﯾ لﺎ
،ﺖﺳا لدﺎﻌﻣ /36 ﯽﻣ رﺎﺘﮑﻫ رد لﺎﯾر درﺎﯿﻠﯿﻣ1 .ﺪﺷﺎﺑ
ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﺳ ﯽ لﺎﺳ ﺶﺨﭘ ﺳ ﯿ بﻼ رد اﯾ ﻦ ﻪﺻﺮﻋ
،ﺎﻫ ﺮﻫ رﺎﺘﮑﻫ
زا ﻪﺻﺮﻋ ي ﻞﮕﻨﺟ ﻢﮐاﺮﺘﻣ ﻟﺎﮐوا ﯿ سﻮﺘﭙ ﻪﺑ رﻮﻃ ﻂﺳﻮﺘﻣ ﻪﻧﻻﺎﺳ /40 ﻦﺗ5 زﺎﮔ د ي ﺴﮐا ﯿ ﺪ ﻦﺑﺮﮐ دﻮﺟﻮﻣ رد اﻮﻫ ار ﻪﺑ ترﻮﺻ هدﺎﻣ ي
ﻟآ ﯽ رد كﺎﺧ ﺳﺮﺗ ﯿ ﺐ
،هدﺮﮐ زا اﯾ ﻦ
،ﺮﻈﻧ ﺶﻘﻧ ﻤﻬﻣ ﯽ ار رد ﺶﻫﺎﮐ ﮔدﻮﻟآ ﯽ اﯾ ﺎﻔ
،هدﻮﻤﻧ و ﻪﻌﺳﻮﺗ ي اﯾ ﻦ شور رد ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺪﻌﺘﺴﻣ
ﺶﺨﭘ ﺳ ﯿ بﻼ ياراد ﻪﯿﺟﻮﺗ دﺎﺼﺘﻗا ي ﺖﺳا . رد اﺮﺷ ﯾ ﻂ مﺪﻋ ﺶﺨﭘ ﺳ ﯿ
،بﻼ ﻞﮕﻨﺟ رﺎﮐ ي ﺎﺑ ﻟﺎﮐوا ﯿ
،سﻮﺘﭙ راﺪﻘﻣ /05 ﻦﺗ16 رد رﺎﺘﮑﻫ
ﻦﺑﺮﮐ ار رد كﺎﺧ ﺳﺮﺗ ﯿ ﺐ دﻮﻤﻧ . زا ﺎﻘﻣ ﯾ ﻪﺴ ي اﯾ ﻦ ود ﺮﺑرﺎﮐ ي ﻣ ﯽ ناﻮﺗ ﻨﭼ ﯿ ﻦ ا طﺎﺒﻨﺘﺳ دﺮﮐ ﻪﮐ ﺶﺨﭘ ﺳ ﯿ بﻼ ﺚﻋﺎﺑ اﺰﻓا ﯾ ﺶ ﺑ ﯿ ﺶ زا
ﺳ ﻪ ﺮﺑاﺮﺑ ي ﻣ ﯿ ناﺰ ﺧذ ﯿ هﺮ ي ﻦﺑﺮﮐ رد كﺎﺧ دﺮﮔ ﯾ هﺪ ﺖﺳا . اﺰﻓا ﯾ ﺶ ناﻮﺗ ﻆﻔﺣ ﺖﺑﻮﻃر كﺎﺧ ﺐﺒﺳ اﯾ دﺎﺠ اﺮﺷ ﯾ ﻂ ﺪﻋﺎﺴﻣ ياﺮﺑ ﺷر ﺪ
ﮔﯿ ﻫﺎ ﯽ و اﺰﻓا ﯾ ﺶ ﺧذ ﯿ هﺮ ي ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ گﺮﺒﺷﻻ و ﺧذ ﯿ هﺮ ي ﻦﺑﺮﮐ رد كﺎﺧ ﺤﻣ ﯿ ﻂ ﻣ ﯽ ددﺮﮔ . اﺮﺑﺎﻨﺑ ﯾ
،ﻦ
ًﻻﺎﻤﺘﺣا ﺖﯿﻌﺿو ﺑآ ﯽ كﺎﺧ ﺑ ﻪ
ناﻮﻨﻋ ﯾ ﮏ ﻞﻣﺎﻋ ﻢﻬﻣ ﻌﺗ ﯿﯿ ﻦ هﺪﻨﻨﮐ ي ﻣ ﯿ ناﺰ ﻦﺑﺮﮐ بﻮﺴﺤﻣ ﻣ ﯽ دﻮﺷ ) وWang
،نارﺎﮑﻤﻫ .(2012
ﻪﺠﯿﺘﻧ يﺮﯿﮔ
ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﺳ ﯽ لﺎﺳ ﺶﺨﭘ ﺳ ﯿ بﻼ رد اﯾ ﻦ ﻪﺻﺮﻋ
،ﺎﻫ ﺮﻫ رﺎﺘﮑﻫ زا ﻪﺻﺮﻋ ﻞﮕﻨﺟ ﻢﮐاﺮﺘﻣ ﻟﺎﮐوا ﯿ سﻮﺘﭙ ﻪﺑ رﻮﻃ ﻂﺳﻮﺘﻣ ﻪﻧﻻﺎﺳ
/4 ﻦﺗ5 زﺎﮔ د ي ﺴﮐا ﯿ ﺪ ﻦﺑﺮﮐ دﻮﺟﻮﻣ رد اﻮﻫ ار ﻪﺑ ترﻮﺻ هدﺎﻣ ي ﻟآ ﯽ رد كﺎﺧ ﺳﺮﺗ ﯿ ﺐ
،هدﺮﮐ و ﺶﻘﻧ ﻤﻬﻣ ﯽ ار رد ﺶﻫﺎﮐ ﮔدﻮﻟآ ﯽ
اﯾ ﺎﻔ هدﻮﻤﻧ ﺖﺳا يدﺎﺼﺘﻗا شزرا ﻪﮐ ﺎﺠﻧآ زا . -
ﺖﺴﯾز ﻪﺻﺮﻋ رد هﺪﺷ ﺐﯿﺳﺮﺗ ﻦﺑﺮﮐ ﯽﻄﯿﺤﻣ سﻮﺘﭙﯿﻟﺎﮐوا ﻢﮐاﺮﺘﻣ ﻞﮕﻨﺟ يﺎﻫ
/36 1
ﯽﻣ رﺎﺘﮑﻫ رد لﺎﯾر درﺎﯿﻠﯿﻣ ؛ﺪﺷﺎﺑ
ﻪﻌﺳﻮﺗ ي اﯾ ﻦ شور رد ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺪﻌﺘﺴﻣ ﺶﺨﭘ ﺳ ﯿ بﻼ زا ﺮﻈﻧ دﺎﺼﺘﻗا ي
ًﻼﻣﺎﮐ ﺟﻮﺗ ﯿ ﻪ ﺬﭘ ﯾﺮ ﺖﺳا .
هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ
.1
،رﺎﺑدﺮﺑ س .
،ك .1384 ﺳرﺮﺑ ﯽ ﺴﻧﺎﺘﭘ ﯿ ﻞ ﺧذ ﯿ هﺮ ي ﻦﺑﺮﮐ رد ﻞﮕﻨﺟ رﺎﮐ ي ﺎﻫ ي ﻟﺎﮐا ﯿ سﻮﺘﭙ و ﺳﺎﮐا ﯿﺎ رد ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺑﺮﻏ ﯽ نﺎﺘﺳا
،سرﺎﻓ ﻪﻟﺎﺳر ي
ﺮﺘﮐد ي ﺼﺼﺨﺗ ﯽ
، ﻪﺘﺷر ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ ي -
ﻞﮕﻨﺟ ،يراد هﺪﮑﺸﻧاد ي زروﺎﺸﮐ ي و ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺒﻃ ﯿﻌ ﯽ
، هﺎﮕﺸﻧاد دازآ ﻣﻼﺳا ﯽ
، و ﺪﺣا مﻮﻠﻋ
و ﻘﺤﺗ ﯿ تﺎﻘ
،ناﺮﻬﺗ ص153 .
ﯽﺒﺟر .2 ،و ،بﺎﻗﻮﻧ لﺪﻣ ﯽﺠﻨﺳاو نﺎﮑﻣا ﯽﺳرﺮﺑ و ﻮﻣ و ﯽﻫﻮﮐ مادﺎﺑ هﺎﯿﮔ ود رد ﻦﺑﺮﮐ ﺐﯿﺳﺮﺗ دروآﺮﺑ .1390
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ) ﻦﺑﺮﮐ ﺐﯿﺳﺮﺗ يﺎﻫ ي
ﻦﯿﺴﺣ هﺎﮕﺘﺴﯾا يدرﻮﻣ ﻪﺘﺷر ،(دﺎﺑآ
نﺎﯾﺎﭘ ،ﯽﻧﺎﺑﺎﯿﺑ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ي ﻪﻣﺎﻧ
ي ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ هﺪﮑﺸﻧاد ،ﺪﺷرا اد ،يزروﺎﺸﮐ ي
،زاﺮﯿﺷ هﺎﮕﺸﻧ
.ص119
،پ ،ﯽﻤﯿﺷ .3 هﺎﻣ ،نﻮﺘﯾز .مﺪﻨﮔ عراﺰﻣ رد ﺶﻠﮐ نﺪﻧازﻮﺳ تاﺮﺛا .1364
ﻪﻣﺎﻧ ي ﻤﻠﻋ ﯽ - ،يزروﺎﺸﮐ ترازو ﯽﺼﺼﺨﺗ :125
-9 .18
.4 ﺪﺒﻋ ي
،
،ن .1385 دروآﺮﺑ ﻓﺮﻇ ﯿ ﺖ ﺳﺮﺗ ﯿ ﺐ ﻦﺑﺮﮐ ﻂﺳﻮﺗ ﺲﻨﺟ نﻮﮔ ) زﯾ ﺲﻨﺟﺮ Tragacanth (
رد نﺎﺘﺳا ﺎﻫ ي ﺰﮐﺮﻣ ي و
،نﺎﻬﻔﺻا ﻪﻟﺎﺳر ي
ﺮﺘﮐد ي ﺼﺼﺨﺗ ﯽ
، ﺘﺷر ﻪ ي مﻮﻠﻋ
،ﻊﺗﺮﻣ هﺪﮑﺸﻧاد ي زروﺎﺸﮐ ي و ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺒﻃ ﯿﻌ ﯽ
، هﺎﮕﺸﻧاد دازآ ﻣﻼﺳا ﯽ ﺪﺣاو مﻮﻠﻋ و ﻘﺤﺗ ﯿ تﺎﻘ
،ناﺮﻬﺗ
ص194 .
حاﺪﻣ ،.ن ،يﺪﺒﻋ .5 يﺪﻫاز و ،.ح ،ﯽﻓرﺎﻋ
.ق ،يﺮﯿﻣا نﻮﮔ رد ﻦﺑﺮﮐ ﺐﯿﺳﺮﺗ ﺖﯿﻓﺮﻇ دروآﺮﺑ .1387
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ) يﺰﮐﺮﻣ نﺎﺘﺳا يﺎﻫراز ي
:يدرﻮﻣ
ﻪﻘﻄﻨﻣ ي ﻞﺼﻓ ،(ﺪﻧزﺎﺷ نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ ﺮﯿﻤﻟﺎﻣ ﻪﻣﺎﻧ
ي ﻤﻠﻋ ﯽ - ،ناﺮﯾا نﺎﺑﺎﯿﺑ و ﻊﺗﺮﻣ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﯽﺸﻫوﮋﭘ )15
:(2 -269 .282
،ر.م ،ﯽﺳﺎﺒﻠﮐ .6 كﺎﺧ رد ﯽﻟآ داﻮﻣ ﺖﯿﻌﺿو .1365
هﺮﮕﻨﮐ ﻦﯿﻤﺠﻨﭘ تﻻﺎﻘﻣ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ .ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ دﻮﮐ ﺶﻘﻧ و ناﺮﯾا يﺎﻫ ي
،ناﺮﯾا كﺎﺧ مﻮﻠﻋ
،ﺪﻬﺸﻣ .ص7
.7
،حﺎﺒﺼﻣ س .
،ح .1382 ﯽﺳرﺮﺑ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺶﺨﭘ بﻼﯿﺳ رد تﻻﻮﺤﺗ ﯽﻤﮐ و ﯿﮐ ﯽﻔ ﺶﺷﻮﭘ ﯽﻫﺎﯿﮔ نﺎﮕﯾﺎﺑﺮﮔ
،ﺎﺴﻓ هژوﺮﭘ ﯽﯾﺎﻬﻧ شراﺰﮔ ي
،ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ
هﺪﮑﺸﻫوﮋﭘ ،يرادﺰﯿﺨﺑآ و كﺎﺧ ﺖﻇﺎﻔﺣ ي نﺎﻣزﺎﺳ
ﻘﺤﺗ ﯿ تﺎﻘ شزﻮﻣآ و وﺮﺗ ﯾ ﺞ زروﺎﺸﮐ ي
، .ص72
8. Kerckhoffs, L.H.J. and Reid, J.B. 2007. Carbon sequestration in the standing biomass of orchard crops in New Zealand. Hastings, New Zealand: New Zealand Institute for Crop & Food Research Ltd. 1-4 p.
9. Lal, R., 2008. Carbon sequestration in soil. Forest Ecology and Management, 3: 20-34.
10. Nelson, D.W. and Sommers, L.P. 1986. Total carbon, organic carbon and organic matter, P539-579. In:
Page, A.L. (ed.), Methods of Soil Analysis: Part 2, Agronomy Handbook No 9, American Society of Agronomy and Soil Sci. Soc. Am., Madison, WI.
11. Rivers, N., 2014. The Case for a Carbon Tax in Canada, Canada 2020. Article available athttp://canada2020.ca/canada-carbon-tax/.
12. Wang, Sh., Wang, X. and Ouyang, Zh. 2012. Effects of land use, climate, topography and soil properties on regional soil organic carbon and total nitrogen in the UpstreamWatershed of Miyun Reservoir, North China.
Journal of Environmental Sciences, 24(3): 387–395.
The environmental and economic values of carbon sequestration in the soil of different treatments at the Kowsar Floodwater
Spreading Station
Abstract
It is a vital solution for reducing the atmospheric CO2 and other GHG. To identify the role of spate irrigation (SI) of afforested plots and rangeland in CS, soil samples (36 samples) were collected from the 0-30 cm top soil in different treatments, namely:
control without protection, control with protection, afforestation with SI, afforestation without SI, and SI rangeland. Random samples were collected from the upper, middle, and lower sections of SI plots of afforested and rangeland and different locations of control plots. Organic carbon (OC) was measured by the standard laboratory procedure, then converted to the sequestered soil carbon (SOC). The data were analyzed using the randomized complete block design using the SAS software. The means were compared with the Duncan test at P<0.05. The results of data analysis of variance showed that the effect of 30 years of flood spreading on different uses was significant for OC, and SOC at the P<0.01. Comparison of means showed that all of the measured characteristics had significantly improved in the dense eucalyptus forest in comparison control. This soil
control; this is equivalent to 162.12 tons of CO2; this amounts to 5.4 tons of CO2 per year. The annual income of the dense Eucalyptus camaldulensis Dehnh. forest at the Kowsar Station is $1080.00 per hectare.
Keywords: Carbon Sequestration, Fars, Flood Spreading, Kowsar Station
