ﻪﻠﺠﻣ مﻮﻠﻋ يزار ﻲﻜﺷﺰﭘ هرود
18
، هرﺎﻤﺷ 87 رﻮﻳﺮﻬﺷ ، ﻲﺸﻫوﮋﭘ ﻪﻟﺎﻘﻣ 1390
ﻪﻣﺪﻘﻣ يرﺎﻤﻴﺑ ،ﺲﻳزوﺮﻠﻜﺳا ﻞﭙﻴﺘﻟﺎﻣ ﻪـﺑ ًاﺮﺜﻛا ﻪﻛ ﺖﺳا يا
نﻮﻴــﺳﺎﻨﻴﻠﻴﻣد ﺪــﻨﻳاﺮﻓ ﻚــﻳ ﺖــﻠﻋ (demyelinating)
ﻲﻣ خر يﺰﻛﺮﻣ بﺎﺼﻋا ﻢﺘﺴﻴﺳ رد ﻲﺑﺎﻬﺘﻟا ﺪﻫد
. ﻦـﻳا ﻦﻴـﻋ رد ﺎـﻣا دراد ﺺﺨـﺸﻣ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ ﺪﻧور ﻚﻳ يرﺎﻤﻴﺑ
و ﺖـﺳا ﺮـﻴﻐﺘﻣ رﺎﻴﺴﺑ يرﺎﻤﻴﺑ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ ﺖﻋﺮﺳ لﺎﺣ مﺮﻓ هﺪـﻳد يرﺎـﻤﻴﺑ ﺪـﻧور رد ﺰـﻴﻧ لﻮـﻤﻌﻣ ﺮـﻴﻏ يﺎﻫ
ﻲﻣ
)دﻮﺷ
1
.(
ﺪـﻨﭼ تﺎﻌﻳﺎـﺿ ،نآ ﻚـﻳژﻮﻟﻮﺗﺎﭘ ﻪﺼﺨﺸﻣ
* ﻲــﺳﺪﻘﻣ يﺪــﻬﻣ ﺮــﺘﻛد :
ــﺸﻧاد
،بﺎــﺼﻋا و ﺰــﻐﻣ يﺎــﻫ يرﺎــﻤﻴﺑ ﺺــﺼﺨﺘﻣ و رﺎﻴ
ناﺮــﻳا ،ناﺮــﻬﺗ ،مﺮــﻛا لﻮــﺳر نﺎﺘــﺳرﺎﻤﻴﺑ ،ناﺮــﻬﺗ ﻲﻜــﺷﺰﭘ مﻮــﻠﻋ هﺎﮕــﺸﻧاد .
) * ﻮﻧ ﻳ هﺪﻨــﺴ
لﻮﺌﺴﻣ (.
ﻲﻨﻴﺴﺣ ﻪﻔﻃﺎﻋ ﺮﺘﻛد ﺐﺴﻧ
: مﺮﻛا لﻮﺳر نﺎﺘﺳرﺎﻤﻴﺑ ،ناﺮﻬﺗ ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،بﺎﺼﻋا و ﺰﻐﻣ يﺎﻫ يرﺎﻤﻴﺑ رﺎﻴﺘﺳد
، ناﺮﻬﺗ ، ناﺮﻳا . [email protected]
ﻲﻠﻋﺮﻴﺷ ﺮﻴﻣا ﺮﺘﻛد :
ﻲﻣﻮﻤﻋ ﻚﺷﺰﭘ
، ناﺮﻬﺗ اﺮﻳا ، ن [email protected]
ﻔﻄﺼﻣ ﺮﺘﻛد ﻲ
ﺮﺠﻨـﺳ نﺎﻄﻠـﺳ ي
:
ﻢـﺸﭼ يﺎـﻫ يرﺎـﻤﻴﺑ ﺺـﺼﺨﺗ قﻮـﻓ و رﺎﻳدﺎﺘـﺳا )
ﻢـﺴﻴﺑاﺮﺘﺳا (
، ،مﺮـﻛا لﻮـﺳر نﺎﺘـﺳرﺎﻤﻴﺑ ناﺮـﻬﺗ ﻲﻜـﺷﺰﭘ مﻮـﻠﻋ هﺎﮕـﺸﻧاد
، ناﺮـﻬﺗ ، ناﺮـﻳا .
هﺮﻤﻧ و ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ طﺎﺒﺗرا ﻲﺳرﺮﺑ ﻘﻣ
ﻴ سﺎ ﻌﺿو ﻴ ﺖ ﻧاﻮﺗﺎﻧ ﻲ هدﺮﺘﺴﮔ (EDSS)
رد
عﻮﻧ ﺲﻳزوﺮﻠﻜﺳا ﻞﭙﻴﺘﻟﻮﻣ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﻴﺑ Relapsing – Remitting
هﺎﮕﻧﺎﻣرد ﻪﺑ هﺪﻨﻨﻛ ﻪﻌﺟاﺮﻣ
مﺮﻛا لﻮﺳر نﺎﺘﺳرﺎﻤﻴﺑ بﺎﺼﻋا و ﺰﻐﻣ )
ص (
هﺪﻴﻜﭼ فﺪﻫ و ﻪﻨﻴﻣز :
دراد ﻲﻳاﺰﺳ ﻪﺑ ﺖﻴﻤﻫا ﺲﻳزوﺮﻠﻜﺳا ﻞﭙﻴﺘﻟﺎﻣ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﻴﺑ رد ﻲﻧاﻮﺗﺎﻧ زوﺮﺑ ﻊﻗﻮﻣ ﻪﺑ ﺺﻴﺨﺸﺗ .
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا فﺪﻫ ﻞﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻲﺳرﺮﺑ
گﺮﺒﻟﺪﻴﻫ ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﻓاﺮﮔﻮﻣﻮﺗ شور زا هدﺎﻔﺘﺳا زا Heidelberg Retinal Tomography)
= (HRT ﻪـﺑ ﻪﻴﻜﺒـﺷ ﻲﺒـﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ يﺮﻴﮔ هزاﺪﻧا رد
ﺪﺷﺎﺑ ﻲﻣ نارﺎﻤﻴﺑ ﻦﻳا ﻲﻜﻴﻨﻴﻠﻛ ﻲﻧاﻮﺗﺎﻧ ناﺰﻴﻣ ﺎﺑ نآ طﺎﺒﺗرا ﻦﻴﻨﭼ ﻢﻫ و ﺲﻳزوﺮﻠﻜﺳا ﻞﭙﻴﺘﻟﺎﻣ يرﺎﻤﻴﺑ ﺮﻴﺳ ﻲﻳﻮﮔ ﺶﻴﭘ ياﺮﺑ ﻲﺼﺧﺎﺷ نوﺎﻨﻋ .
رﺎﻛ شور ﻲﻌﻄﻘﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا رد:
- ،ﻲﻔﻴﺻﻮﺗ 69 ياراد ﺪـﻟﺎﻧود ﻚـﻣ هﺪـﺷ ﺮـﻈﻧ ﺪﻳﺪﺠﺗ يﺎﻫرﺎﻴﻌﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻪﻛ ﺲﻳزوﺮﻠﻜﺳا ﻞﭙﻴﺘﻟﺎﻣ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ رﺎﻤﻴﺑ
سﺎـﻴﻘﻣ و ﻪـﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻚﻳژﻮﻟورﻮﻧ ﻖﻴﻗد ﻪﻨﻳﺎﻌﻣ درﻮﻣ ،ﺪﻧدﻮﺑ يرﺎﻤﻴﺑ ﺺﻴﺨﺸﺗ ﺖﻬﺟ ﻞﻣﺎﻛ ﻲﻄﻳاﺮﺷ )EDSS
Expanded Disability Status Scale (
نآ ياﺮﺑ ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺎﻫ .
ﺖـﻳرﻮﻧ ﻪﻘﺑﺎـﺳ ،هﺪـﺷ نﺎﺘـﺳرﺎﻤﻴﺑ رد نﺪـﺷ يﺮﺘـﺴﺑ ﻪـﺑ ﺮـﺠﻨﻣ ﻪﻛ تﻼﻤﺣ داﺪﻌﺗ ،يرﺎﻤﻴﺑ تﺪﺷ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ تﺎﻋﻼﻃا ﻦﻴﻨﭼ ﻢﻫ
ﻚﻴﺘﭘا ) Optic Neuritis (ON=
ﻪـﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨـﺿ يﺮـﻴﮔ هزاﺪـﻧا ﺖﻬﺟ نارﺎﻤﻴﺑ و ﺪﺷ ﺖﺒﺛ ﻲﻓﺮﺼﻣ نوﺮﻓﺮﺘﻨﻳا عﻮﻧ ،نآ فﺮﺼﻣ تﺪﻣ و نوﺮﻓﺮﺘﻨﻳا فﺮﺼﻣ ،
شور ﻪﺑ ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﺪﻧﺪﺷ عﺎﺟرا نﺎﺘﺳرﺎﻤﻴﺑ ﻲﻜﺷﺰﭘ ﻢﺸﭼ هﺎﮕﻧﺎﻣرد ﻪﺑHRT
. راﺰﻓا مﺮﻧ ﻂﺳﻮﺗ تﺎﻋﻼﻃا ﺎﺘﻳﺎﻬﻧ SPSS V.18
و ﺖـﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻞﻴﻠﺤﺗ درﻮﻣ
زا ﺮﺘﻤﻛ يراد ﻲﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ 05
/ 0 ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد .
66) / 0
= (p
ﺎﻫ ﻪﺘﻓﺎﻳ : زا نارﺎﻤﻴﺑ 17 ﺎﺗ 59 ﺺﺧﺎﺷ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ،ﺪﻨﺘﺷاد ﻦﺳ لﺎﺳ ﻪﺑEDSS
ﺑ نﺎـﻧز و نادﺮـﻣ ياﺮﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﺮـﺑاﺮ
69 / 2 و 86 / 2 ﻲـﻣ توﺎـﻔﺗ ﻪـﻛ ﺪـﺷﺎﺑ
ﻲﻨﻌﻣ ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ يراد .
نﺎﻴﻣ ﻲﻃﺎﺒﺗرا ﻪـﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﻴﺑ رد ﻢﺸﭼ ود ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ وEDSS
) Relapsing – Remitting (
RR.MS
ﺪﺸﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ 66)
/ 0
= .(p هدﺮـﻛ فﺮـﺼﻣ نوﺮﻓﺮﺘﻨﻳا ﻪﻛ ﻲﻧارﺎﻤﻴﺑ رد ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻦﻴﻨﭼ ﻢﻫ ﺪـﻧا
23 / 0 فﺮـﺼﻣ ﻪـﻛ ﻲﻧﺎـﺴﻛ رد و
ﻲﻤﻧ ﺪﻧدﺮﻛ 22 / 0 ﺪﺸﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ يراد ﻲﻨﻌﻣ يرﺎﻣآ توﺎﻔﺗ و دﻮﺑ .
ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ ،ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻲﻣ ﻢﺸﭼ ود ﺮﻫ ياﺮﺑ ﻚﻴﺘﭘا ﺖﻳرﻮﻧ ﻪﻘﺑﺎﺳ ياراد ﻪﻛ ﻲﻧارﺎﻤﻴﺑ
ﺪﺷﺎﺑ ﻲﻣ ﺮﺗ كزﺎﻧ ﺎﻫ نآ ﻪﻴﻜﺒﺷ ،
ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﻴﺑ رد ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺎﻣا )
ﻚﻳ زا ﺮﻈﻧ فﺮﺻ ﻢﺸﭼ ود ﺎﻳ ﻢﺸﭼ
( ﺖـﻳرﻮﻧ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ ﺮﻴﻏ و
ﺖﺷاﺪﻧ يراد ﻲﻨﻌﻣ يرﺎﻣآ توﺎﻔﺗ ،ﻚﻴﺘﭘا 204)
/ 0
= . (p
ﻪﺠﻴﺘﻧ يﺮﻴﮔ : هﺮـﻤﻧ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ رد ﺶﻫﺎﻛ ﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا EDSS
شور رد نﺎـﺸﻧ ﺪﻫاﻮـﺷ ،ﺪـﺸﻧ ﺖـﻓﺎﻳHRT
ﻲﻣ ﻢﻫ ﻪﻛ ﺪﻨﻫد يرﻮﻧ ﻲﻓاﺮﮔﻮﻣﻮﺗ مﺎﺠﺴﻧا ﻢﻫ وHRT
) tomography coherence
OCT= Optical (
ﻲـﻣ ﻲﺒـﺼﻋ ﻪـﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨـﺿ ﺶﻫﺎـﻛ ﺪـﻨﻧاﻮﺗ
ﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ار ﻪﻴﻜﺒﺷ ﺪﺳر ﻲﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻖﺒﻃ ﺎﻣا
ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺗ سﺎﺴﺣOCT .
هژاوﺪﻴﻠﻛ ﺎﻫ : هﺮﻤﻧ ،ﺲﻳزوﺮﻠﻜﺳا ﻞﭙﻴﺘﻟﺎﻣ يرﺎﻤﻴﺑ ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ ،EDSS
.
ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳرﺎﺗ :
24 / 2 / 90 شﺮﻳﺬﭘ ﺦﻳرﺎﺗ
: 4 / 4 / 90
...سﺎﻴﻘﻣهﺮﻤﻧ و ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ طﺎﺒﺗرا ﻲﺳرﺮﺑ
37
ﻲﻧﻮﻧﺎﻛ (multifocal) ﺪﺷﺎﺑ ﻲﻣ ﻲﺑﺎﻬﺘﻟا نﻮﻴﺳﺎﻨﻴﻠﻴﻣد
ﺪﺘﻓا ﻲﻣ قﺎﻔﺗا يﺰﻛﺮﻣ بﺎﺼﻋا ﻢﺘﺴﻴﺳ رد ﻪﻛ
) 2
.(
ﻼﺘـﺒﻣ نارﺎـﻤﻴﺑ رد نآ ﺖﻓﺮـﺸﻴﭘ و يرﺎﻤﻴﺑ رﺎﺑ ﻪـﺑ
ﺲﻳزوﺮﻠﻜـــﺳا ﻞـــﭙﻴﺘﻟﺎﻣ زا هدﺎﻔﺘـــﺳا ﺎـــﺑ هراﻮـــﻤﻫ
ﻚﻴﻨﻜﺗ و يﺮـﻴﮔ هزاﺪـﻧا ﻲـﻔﻠﺘﺨﻣ يﺮـﻴﮔ هزاﺪﻧا يﺎﻫ
ﻲﻣ لﺮﺘﻨﻛ دﻮﺷ
. ناﻮـﺗ ﻲـﻣ ﺎـﻫ ﻚﻴﻨﻜﺗ ﻦﻳا ﻪﻠﻤﺟ زا
رﺎﻴﻌﻣ وMRI دﺮﺑ مﺎﻧ ارEDSS
) 3 - 5
.(
ﻪﻠﻴـﺳو ﻪﺑ ﻪﻛ ﻦﻳا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ زا ناﻮـﺗ ﻲـﻤﻧMRI
ﺖــﻓﺎﺑ رد لﺎﻧﻮـﺴﻛآ ﻪﻣﺪـﺻ زا ار ﻦﻴـﻠﻴﻣ ﻦﺘـﻓر ﻦﻴـﺑ رد نﻮـﺴﻛآ ﻦﺘـﻓر ﺖـﺳد زا و دﺮـﻛ ﺺﺨـﺸﻣ يﺰﻐﻣ ﺲﻳزوﺮﻠﻜــﺳا ﻞــﭙﻴﺘﻟﺎﻣ ﻞــﺑﺎﻗﺮﻴﻏ يﺎــﻫ ﻲﻧاﻮﺗﺎــﻧ ﺎــﺑ
يﺎـﻫ شور ﻪـﺑ زﺎـﻴﻧ ،ﺪـﺷﺎﺑ ﻲـﻣ طﺎﺒﺗرا رد ﺖﺸﮔزﺎﺑ ﺎﻫ نﻮﺴﻛآ ﻦﺘﻓر ﻦﻴﺑ زا ناﺰﻴﻣ يﺮﻴﮔ هزاﺪﻧا ﻲﻤﻛ ﻪﻛ,
ﻟﻮﻳﺰﻴﻓ يﺎﻫ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﺎﺑ ار نآ ناﻮﺗ ﻪﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ دﺮﻓ ﻚﻳژﻮ
دﻮﺷ ﻲﻣ سﺎﺴﺣا ،دﻮﻤﻧ .
رد ﺎـﻫ نﻮﺴﻛآ ﻦﺘﻓر ﻦﻴﺑ زا
ﺲﻳزوﺮﻠﻜــﺳا ﻞــﭙﻴﺘﻟﺎﻣ ﻚــﻳژﻮﻟﻮﺗﺎﭘورﻮﻧ تﺎــﻌﻟﺎﻄﻣ رد
ﺖـﺳا هﺪﻴـﺳر تﺎـﺒﺛا ﻪﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ
) 6 و 7
.(
ﻪـﻠﻤﺣ زا ﺪـﻌﺑ
ﻚﻴﺘﭘا ﺖﻳرﻮﻧ رد
ﺲﻳزوﺮﻠﻜﺳا ﻞﭙﻴﺘﻟﺎﻣ ﻲﮔﺪﻳﺮﭘ ﮓﻧر ،
ﻦﻴـﺑ ﻪﻴﻜﺒـﺷ ﻲﺒـﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ ﺶﻫﺎﻛ و ﻚﺴﻳد دﻮﺷ ﻲﻣ دﺎﺠﻳا هﺎﻣ ﺪﻨﭼ ﺎﺗ ﻪﺘﻔﻫ ﺪﻨﭼ
) 8 و 9
.(
OCT شور ﺪـﺷﺎﺑ ﻲـﻣ هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﻚﻴﻨﻜﺗ ﻚﻳ
يﺮﻴﮔ هزاﺪﻧا ياﺮﺑ ﻪﻛ ﻪﻴﻜﺒـﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ
و
رد ار ﻦﻴـﺗر ﻪـﻳﻻ ﻪﻛ ﻲﻳﺎﻫ يرﺎﻤﻴﺑ رد رﻻﻮﻛﺎﻣ ﻢﺠﺣ
دور ﻲـﻣ رﺎـﻛ ﻪـﺑ ﺪـﻨﻛ ﻲﻣ ﺮﻴﮔرد ﻢﺸﭼ .
ور ﻦـﻳا ش
يﺎـﻫ لﻮﻠـﺳ داﺪـﻌﺗ و هزاﺪـﻧا ﺮـﺑ ﻲـﻨﺒﻣ ﻲﻳﺎﻫ ﻪﺘﻓﺎﻳ دزﺎﺳ ﻲﻣ ﻢﻫاﺮﻓ ﺎﻣ ياﺮﺑ ار ﻪﻴﻜﺒﺷ رد ﻲﻧﻮﻴﻠﮕﻧﺎﮔ
) 10
.(
ﻖـﻳﺮﻃ زا ﻪـﻛ ﻲﻳﺎـﻨﻴﺑ ﺐـﺼﻋ يﺮﻫﺎـﻇ يﺎﻫ هزاﺪﻧا ﻚﻴﻨﻜﺗ ﺪﻳآ ﻲﻣ ﺖﺳد ﻪﺑHRT
ﻢﻫ, ﺎﺑ ﻲﻳﻻﺎﺑ ﻲﮕﺘﺴﺑ
ﺖـﺳد ﻪـﺑ رﺎﻤﻴﺑ دﺮﻓ ﺪﻳد ناﺪﻴﻣ زا ﻪﻛ دراد يﺮﻳدﺎﻘﻣ ﺪﻳآ ﻲﻣ .
ﻲﻳﻻﺎـﺑ ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ ﻚـﻴﻨﻜﺗ ﻦﻳا هزاﺪـﻧا ياﺮـﺑ
ﻪـﺑ ﻲﻳﺎـﻨﻴﺑ ﺐـﺼﻋ ﺮـﺳ رد ﻪﻛ ﻲﻤﻛ تاﺮﻴﻴﻐﺗ يﺮﻴﮔ ﺪﺷﺎﺑ ﻲﻣ اراد ،ﺪﻳآ ﻲﻣ دﻮﺟو
) 11
.(
ﻪـﻨﻳﺰﻫ ﻪـﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
ﺮﺗ ﻦﻴﻳﺎﭘ ﺖـﺳا ردﺎـﻗ ﻪـﻜﻨﻳاو ندﻮـﺑ ﻲﻤﺟﺎـﻬﺗﺮﻴﻏ ,
و ﻚـﻴﺘﭘا ﻚـﺴﻳد زا يﺪـﻌﺑ ﻪﺳ ﻚﻴﻓاﺮﮔﻮﭘﻮﺗ ﺮﻳوﺎﺼﺗ دروآ ﻢﻫاﺮـﻓ روﺎـﺠﻣ ﻲﺒـﺼﻋ يﺎﻫﺮﺒﻴﻓ ﻪﻳﻻ ﻦـﻳا رد,
ﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻲﺳرﺮﺑ ﻪﺑ ،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ شور زا هدﺎﻔﺘـﺳا زا ﻞـﺻ
ﻪﻴﻜﺒـﺷ ﻲﺒـﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ يﺮﻴﮔ هزاﺪﻧا ردHRT ﻢــﻫ و ﺲﻳزوﺮﻠﻜـﺳا ﻞـﭙﻴﺘﻟﺎﻣ ﻪـﺑ ﻼﺘـﺒﻣ نارﺎـﻤﻴﺑ رد
ناﺰـﻴﻣ ﺎﺑ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ طﺎﺒﺗرا ﻦﻴﻨﭼ ﻧاﻮﺗﺎـﻧ
ﻲ
ﻠﻛ ﻴ ﻨ ﻴ ﻜ ﻦﻳا ﻲ ﺑﻴ نارﺎﻤ دﻮـﺟو ترﻮﺻ رد ﺎﺗ ﻢﻴﺘﺧادﺮﭘ ﻪـﺑ ﻪﻴﻜﺒـﺷ ﻲﺒـﺼﻋ ﻪـﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ زا ناﻮﺗ ﻪﺑ طﺎﺒﺗرا
ﺖــﻬﺟ يرﺎــﻴﻌﻣ ناﻮــﻨﻋ ﻲﻧاﻮﺗﺎــﻧ زوﺮــﺑ ﻲﻳﻮﮕــﺸﻴﭘ
ﺲﻳزوﺮﻠﻜـﺳا ﻞـﭙﻴﺘﻟﺎﻣ ﻪـﺑ ﻼﺘـﺒﻣ نارﺎـﻤﻴﺑ ﻲﻜﻴﻨﻴﻠﻛ دﻮﻤﻧ هدﺎﻔﺘﺳا
) 12
.(
رﺎﻛ شور
ﻲﻓدﺎـﺼﺗ رﻮـﻃ ﻪﺑ ﻲﻔﻴﺻﻮﺗ ﻲﻌﻄﻘﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا رد 69 ﻪـﺑ ﻼﺘـﺒﻣ رﺎﻤﻴﺑ RR.MS
يﺎـﻫرﺎﻴﻌﻣ سﺎـﺳا ﺮـﺑ
نوﺪﺑ ﺎﻳ ﺎﺑ ﺪﻟﺎﻧود ﻚﻣ هﺪﺷ ﺢﻴﺤﺼﺗ
ﻚـﻴﺘﭘا ﺖـﻳرﻮﻧ ،
ﺪﻧﺪــﺷ ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ دراو .
تﺎــﻋﻼﻃا اﺪــﺘﺑا رد ﻌﻤﺟ
ــﻴ ﺖ
ﻲﺳﺎﻨﺷ ،داﺮﻓا ﺲﻨﺟ و ﻦﺳ ﻞﻣﺎﺷ نارﺎﻤﻴﺑ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ
ﻪـﻠﻤﺣ ﻪﻘﺑﺎـﺳ ،يرﺎﻤﻴﺑ تﺪﻣ لﻮﻃ
ﻚـﻴﺘﭘا ﺖـﻳرﻮﻧ و
زا نآ تﺪــﻣ و نوﺮــﻓﺮﺘﻨﻳا فﺮــﺼﻣ ﻪﻘﺑﺎــﺳ ﻦﻴــﻨﭽﻤﻫ ﻪـﻃﻮﺑﺮﻣ تﺎﻋﻼﻃا و ﺪﺷ يروآ ﻊﻤﺟ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﻖﻳﺮﻃ هﺪﻧوﺮﭘ رد ﺪﺷ ﺖﺒﺛ نارﺎﻤﻴﺑ يﺎﻫ
. نﺎـﻧآ ﻲﻣﺎﻤﺗ ﺲﭙﺳ
ﻦﻴــﻴﻌﺗ ﺖــﻬﺟ ﻪﻴﻜﺒــﺷ ﻲﺒــﺼﻋ ﻪــﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨــﺿ
ﻪــﺑ
مﺮﻛا لﻮﺳر نﺎﺘﺳرﺎﻤﻴﺑ ﻲﻜﺷﺰﭘ ﻢﺸﭼ هﺎﮕﻧﺎﻣرد
) ص (
و ﺪﻧﺪـﺷ هداد عﺎﺟرا
ﻪﻴﻜﺒـﺷ ﻲﺒـﺼﻋ ﻪـﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨـﺿ
ﺪﺷ يﺮﻴﮔ هزاﺪﻧا ﻚﺷﺰﭘ ﻢﺸﭼ ﻚﻳ ﻂﺳﻮﺗ .
ﻦﻴﻨﭼ ﻢﻫ
ﻘﻣ ـــﻴ سﺎ ﻌـــﺿو ﻴ ﺖ ﻧاﻮﺗﺎـــﻧ ﻲ هدﺮﺘـــﺴﮔ (EDSS=
Expanded disability status scale) ﻚــﻳ ﻪــﻛ
نارﺎــﻤﻴﺑ ﻲــﻜﻴﻨﻴﻠﻛ ﻲﻧاﻮﺗﺎــﻧ ﻲﺑﺎــﻳزرا ياﺮــﺑ ﺺﺧﺎــﺷ ﻠﻜﺳا ﻞﭙﻴﺘﻟﺎﻣ ﺲﻳزوﺮ
ﺪﺷﺎﺑ ﻲﻣ ﺮـﻔﻧ ﻚـﻳ ﻂﺳﻮﺗ ﺰﻴﻧ,
ﺪﻳدﺮﮔ ﺖﺒﺛ و يﺮﻴﮔ هزاﺪﻧا .
ﻪـﻛ ﺮﻔـﺻ زا ﺺﺧﺎﺷ ﻦﻳا
ﻪـﻛ ﻲﻣﺎـﮕﻨﻫ هد ﺎـﺗ ﺪـﺷﺎﺑ ﻲﻣ لﺎﻣﺮﻧ ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ ﻪﻨﻳﺎﻌﻣ يرﺎﻤﻴﺑ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ گﺮﻣ ﺲﻳزوﺮﻠﻜﺳا ﻞﭙﻴﺘﻟﺎﻣ
ﺪﺷﺎﺑ ﻲﻣ
دﻮﺷ ﻲﻣ يﺪﻨﺑ ﻪﻘﺒﻃ .
يﺮـﻴﮔ هزاﺪـﻧا ياﺮﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا رد ﻪـﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨـﺿ
ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ شور زا
ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳاHRT ﻚـﻳ ﻪـﻛ
confocal scanning رﺰــﻴﻟ زا ﻪــﻛ ﺪــﺷﺎﺑ ﻲــﻣ
670
ﻪـﺑ ار ﻪﻴﻜﺒـﺷ ﺖﻋﺮـﺳ ﻪﺑ و ﺪﻨﻛ ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺮﺘﻣﻮﻧﺎﻣ يﺎـﻫرﻮﺤﻣ رد ﻪﻄﻘﻧ ﻪﻄﻘﻧ ترﻮﺻ وx
ﻲـﻣ ﻦﻜـﺳاy
ﺪﻨﻛ . ﺮﻳوﺎـﺼﺗ يﺮـﺳ ﻚـﻳ شور ﻦﻳا رد confocal
زا
رﺎـﻨﻴﻣﻻوﺮﺗر ﻪـﻴﺣﺎﻧ ﺎـﺗ ﻚـﻴﺘﭘا ﻚﺴﻳد ﻲﻣاﺪﻗ ﺢﻄﺳ دﻮﺷ ﻲﻣ ﻪﻴﻬﺗ ﻚﺴﻳد .
ود ﺎـﺗ ﻚـﻳ ﻦﻜـﺳا ﻲﻠﻛ ﻖﻤﻋ
ﺪﺷﺎﺑ ﻲﻣ ﺮﺘﻣ ﻲﻠﻴﻣ
) 13
.(
ﻦﻳا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ هﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻪﻛ
نﺪﺷ كزﺎﻧ
ﻪﻴﻜﺒـﺷ ﻲﺒـﺼﻋ ﻪـﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ لﻮـﻃ رد
ﻪﻠﻤﺣ زا هﺎﻣ ﺶﺷ ﺎﺗ ﻪﺳ ﻞﻗاﺪﺣ ﻚـﻴﺘﭘا ﺖﻳرﻮﻧ
يور
يﺮﻴﮔ هزاﺪﻧا ،ﺪﻫد ﻲﻣ ﺿ
ﻪﻴﻜﺒـﺷ ﻲﺒـﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨ
ﺮﺘﻛد ﻬﻣ
نارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﺳﺪﻘﻣ يﺪ 38 هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ
-1 يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﺖﻴﻌﻤﺟ ﻲﺳﺎﻨﺷ
ﺮﻴﻐﺘﻣ 12
/ 4
SD= لﺎﺳ29/4 ﻦﺳ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
56 ﺮﻔﻧ ) 16 / 81 (%
نز دﺮﻣ (%18/84)ﺮﻔﻧ13 ﺲﻨﺟ
33 ﺮﻔﻧ ) 83 / 47
(% ﻚﻴﺘﭘا ﺖﻳرﻮﻧ ﻪﻘﺑﺎﺳ
13 / 1
SD= لﺎﺳ4/68 يرﺎﻤﻴﺑ ﻪﺑ ﻼﺘﺑا تﺪﻣ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
56 / 0
SD= 2/83 EDSS هﺮﻤﻧ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
30 ﺮﻔﻧ ) 5 / 43
(% نوﺮﻓﺮﺘﻨﻳا ﺖﻓﺎﻳرد
223 / 0 ﺮﺘﻣوﺮﻜﻴﻣ
نارﺎﻤﻴﺑ ﻞﻛﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ -2
ﻪﻄﺑار ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺎﺑEDSS
ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ نارﺎﻤﻴﺑ رد ﻢﺸﭼ ود
..
ناﺰﻴﻣ
EDSS ﻦﺳﺮﻴﭘﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺐﻳﺮﺿ
ﻪﻘﺑﺎﺳ ﺪﻧراﺪﻧON
ﺪﻧرادON ﻪﻘﺑﺎﺳ نارﺎﻤﻴﺑ ﻞﻛ 18
/ 0 -
-0/08 0/027 نارﺎﻤﻴﺑ ﻢﺸﭼ ود ردﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ 28
/ 0
0/66 0/83 Pراﺪﻘﻣ
ﻪﻛ ﻲﻧارﺎﻤﻴﺑ رد ﻚﻴﺘﭘا ﺖﻳرﻮﻧ
ﺪﻧا ﻪﺘﺷاد
، ﻪﺳ ﻞﻗاﺪﺣ
ﻪﻠﻤﺣ زا ﺪﻌﺑ هﺎﻣ ﻚﻴﺘﭘا ﺖﻳرﻮﻧ
ﺖـﻓﺮﮔ مﺎـﺠﻧا
) 14 و 15
.(
ﻦﻴـﺑ طﺎﺒﺗرا ﺎﺘﻳﺎﻬﻧ
ﻪﻴﻜﺒـﺷ ﻲﺒـﺼﻋ ﻪـﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨـﺿ و
ﻢﻳدﺮﻛ ﻲﺳرﺮﺑ يرﺎﻣآ يﺎﻫ شور ﻖﻳﺮﻃ زا ارEDSS .
و ﺪـﺸﻧ ﻞـﻴﻤﺤﺗ نارﺎﻤﻴﺑ ﺮﺑ يا ﻪﻨﻳﺰﻫ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا رد تﺎﻋﻼﻃا ﺖﺳا هﺪﻳدﺮﮔ ﺮﻛذ ﺎﻫ نآ مﺎﻧ نوﺪﺑ نارﺎﻤﻴﺑ
.
مﺮـﻧ زا هدﺎﻔﺘــﺳا ﺎـﺑ هﺪــﻣآ ﺖـﺳد ﻪــﺑ تﺎـﻋﻼﻃا راﺰــﻓا
يرﺎـﻣآ SPSS راﺮـﻗ يرﺎـﻣآ ﻞـﻴﻠﺤﺗ و ﻪـﻳﺰﺠﺗ درﻮـﻣ
يﺰــﻛﺮﻣ ﺺﺧﺎــﺷ زا هدﺎﻔﺘــﺳا ﺎــﺑ ،ﺞﻳﺎــﺘﻧ و ﺪــﻨﺘﻓﺮﮔ رﺎــﻴﻌﻣ زا فاﺮــﺤﻧا ﻲﮔﺪــﻨﻛاﺮﭘ ﺺﺧﺎــﺷ و ﻦﻴﮕﻧﺎــﻴﻣ ﺪﺷ ﻒﻴﺻﻮﺗ .
زا ،ﺎـﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ﻪـﺴﻳﺎﻘﻣ ياﺮـﺑ ﻦﻴـﻨﭽﻤﻫ
يرﺎـﻣآ يﺎـﻫ ﺖﺴﺗ Chi Square
Mann Whitney ،
Pearson Correlationو ﺢﻄــﺳ و ﺪــﺷ هدﺎﻔﺘــﺳا
ﻲﻨﻌﻣ زا ﺮﺘﻤﻛ يراد 05
/ 0 رد ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ .
ﻳ ﻪﺘﻓﺎ ﺎﻫ
زا نارﺎﻤﻴﺑ 17
ﻲﻟا 59 ﻦﻴﮕﻧﺎـﻴﻣ و ﻪﺘﺷاد ﻦﺳ لﺎﺳ
ﺎﻫ نآ ﻲﻨﺳ )
12 / 4 SD= ( 4 / 29 دﻮـﺑ لﺎﺳ 13.
ﺮـﻔﻧ
) 84 / 18 (%
و دﺮﻣ 56 ﺮﻔﻧ ) 16 / 81 (%
ﺪﻧدﻮﺑ نز .
يرﺎﻤﻴﺑ تﺪﻣ لﻮﻃ ﻪﻨﻣاد RR.MS
نارﺎـﻤﻴﺑ ياﺮـﺑ زا
2 ﻲـﻟا هﺎﻣ 20
ﻲـﻣ لﺎـﺳ نآ ﻦﻴﮕﻧﺎـﻴﻣ ﻪـﻛ ﺪـﺷﺎﺑ
) 13 / 1 SD= ( 68 / 4 ﻪــﺑ و هدﻮــﺑ لﺎــﺳ ياﺮــﺑ ﺐــﻴﺗﺮﺗ
ﺮﺑاﺮﺑ نﺎﻧز و نادﺮﻣ 05
/ 4 و لﺎﺳ 83 / 4 ﺖﺳد ﻪﺑ لﺎﺳ
ﺪﻣآ . رد ﻚﻴﺘﭘا ﺖﻳرﻮﻧ ﻪﻘﺑﺎﺳ 33
رﺎﻤﻴﺑ ) 83 / 47 (%
دﻮﺟو
،ﻦﻴﺑ ﻦﻳا زا ﻪﻛ ﺖﺷاد 4
و ﻢـﺸﭼ ود ﺮﻫ رد درﻮﻣ 29
هﺪـﻳد ﻢـﺸﭼ ﻚﻳ رد درﻮﻣ و ﺪـﺷ
36 ﻪﻘﺑﺎـﺳ رﺎـﻤﻴﺑ
ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ ﻚﻴﺘﭘا ﺖﻳرﻮﻧ .
رد 5 ﺮﻔﻧ ) 46 / 38 (%
داﺮـﻓا زا
و ﺮﻛﺬﻣ 28 ﺮﻔﻧ ) 50 (%
ﺖـﻳرﻮﻧ ﻪﻘﺑﺎـﺳ ﺚﻧﻮﻣ داﺮﻓا زا
ﺖـﺷاد دﻮﺟو ﻚﻴﺘﭘا .
هرﺎﻤـﺷ لوﺪـﺟ 1
ﺮـﻴﻐﺘﻣ يﺎـﻫ
ﺖﻴﻌﻤﺟ ﻲﺳﺎﻨﺷ ﺪﻫد ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ار
.
36 ﺮﻔﻧ ) 17 / 52 (%
ﻚـﻴﺘﭘا ﺖﻳرﻮﻧ ﻪﻘﺑﺎﺳ نارﺎﻤﻴﺑ زا
و ﻪﺘﺷاﺪﻧ 33
ﺳ ﻪﻛ ﺪﻨﺘﺷاد ﺮﻔﻧ ﻪﻘﺑﺎ
4 ود ﺮـﻫ رد ﺮـﻔﻧ
و ﻢﺸﭼ 29
دﻮـﺑ ﻢـﺸﭼ ﻚﻳ رد ﺮﻔﻧ .
لﻮـﻃ ﻦﻴﮕﻧﺎـﻴﻣ
ﻪـﻠﻤﺣ ﻪﻘﺑﺎـﺳ ﻪﻛ يداﺮﻓا ياﺮﺑ يرﺎﻤﻴﺑ تﺪﻣ ﺖـﻳرﻮﻧ
ﻚﻴﺘﭘا ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ
، 17 / 4 لﺎﺳ ﻪـﻠﻤﺣ ﻪﻘﺑﺎﺳ ﻪﻛ يداﺮﻓا ،
ﺪﻨﺘﺷاد ﻢﺸﭼ ﻚﻳ رد 98
/ 4 ﻢﺸﭼ ود و لﺎﺳ 7
لﺎﺳ
ﻲﻣ
ﻲـﻣ نﺎـﺸﻧ ﺮﻳدﺎـﻘﻣ ﻦﻳا ﻪﻛ ﺪﺷﺎﺑ لﺎـﻤﺘﺣا ﺪـﻨﻫد
ﻪــﻠﻤﺣ ﻚــﻴﺘﭘا ﺖــﻳرﻮﻧ ﺎــﻤﻴﺑ ياﺮــﺑ
ﻪﻘﺑﺎــﺳ ﻪــﻛ ﻲﻧار
يرﺎﻤﻴﺑ زا يﺮﺘﺸﻴﺑ ﺲﻳزوﺮﻠﻜﺳا ﻞﭙﻴﺘﻟﺎﻣ
ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺪﻧراد
...سﺎﻴﻘﻣهﺮﻤﻧ و ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ طﺎﺒﺗرا ﻲﺳرﺮﺑ
39
هرﺎﻤﺷ رادﻮﻤﻧ -1
طﺎﺒﺗرا لﻮﻃ ﻚﻴﺘﭘا ﺖﻳرﻮﻧ ﻪﻘﺑﺎﺳ و يرﺎﻤﻴﺑ تﺪﻣ .
رادﻮﻤﻧ -2 ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ
ﺖﺳار ﻢﺸﭼ سﺎﺳا ﺮﺑ
ﺖﻳرﻮﻧ
ﻚﻴﺘﭘا ﻢﺸﭼ ﺮﻫ رد .
رادﻮﻤﻧ -3 ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ ﭗﭼ ﻢﺸﭼ
سﺎﺳا ﺮﺑ
ﻚﻴﺘﭘا ﺖﻳرﻮﻧ ﻢﺸﭼ ﺮﻫ رد
.
ﻲﻣ هرﺎﻤـﺷ رادﻮـﻤﻧ رد ﻪـﺠﻴﺘﻧ ﻦـﻳا ،ﺪـﺷﺎﺑ 1
ﺮﺘـﺸﻴﺑ ﻲﻣ
هرﺎﻤـﺷ رادﻮـﻤﻧ رد ﻪـﺠﻴﺘﻧ ﻦـﻳا ،ﺪـﺷﺎﺑ 1
ﺮﺘـﺸﻴﺑ
نﺎﻳﺎﻤﻧ ﺖﺳا .
ﺲﻟﺎﭘ ﺖﻓﺎﻳرد ناﺰﻴﻣ رد نارﺎـﻤﻴﺑ نﻮﺗرﻮﻛ
24 ﺮـﻔﻧ
) 8 / 34 (%
،ﺲﻟﺎﭘ ﻚﻳ 22
ﺮﻔﻧ ) 9 / 31 (%
،ﺲﻟﺎﭘ ود 14
ﺮﻔﻧ ) 3 / 20 (%
و ﺲﻟﺎﭘ ﻪﺳ 9
ﺮﻔﻧ ) 13 (%
ﻪـﺳ زا ﺶﻴﺑ
ﺪﻧدﺮﻛ ﺖﻓﺎﻳرد ﺲﻟﺎﭘ .
ﻦﻴﻨﭼ ﻢﻫ 30
ﺮﻔﻧ ) 5 / 43 (%
زا
ﺪﻧدﺮﻛ ﺖﻓﺎﻳرد نوﺮﻓﺮﺘﻨﻳا نارﺎﻤﻴﺑ .
ﺺﺧﺎﺷ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ )EDSS
56 / 0 SD= ( 83 / 2 هﺮـﻤﻧ
ﻪﺑ و دﻮﺑ نادﺮـﻣ ياﺮـﺑ ﺐـﻴﺗﺮﺗ
ﺮـﺑاﺮﺑ نﺎـﻧز و 69
/ 2 و
86 / 2 ﻪـﺑ توﺎﻔﺗ ﻦﻳا ﻪﻛ دﻮﺑ رادﺎـﻨﻌﻣ يرﺎـﻣآ ظﺎـﺤﻟ
ﻲﻤﻧ ﺪﺷﺎﺑ ) 63 / 0 p= ( .
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ
نارﺎـﻤﻴﺑ ﻞﻛ
) 05 / 0 SD= ( 23 / 0 دﻮـــﺑ ﺮـــﺘﻣوﺮﻜﻴﻣ .
ﻲـــﺳرﺮﺑ رد
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ
،ﺖـﺳار ﻢـﺸﭼ
،ﺪﻨﺘــﺷاﺪﻧ ﻚــﻴﺘﭘا ﺖــﻳرﻮﻧ ﻪــﻛ ﻲﻧارﺎــﻤﻴﺑ رد 24
/ 0
ﺖــﻳرﻮﻧ ﻢــﺸﭼ ﻚــﻳ رد ﻪــﻛ ﻲﻧارﺎــﻤﻴﺑ رد ﺮــﺘﻣوﺮﻜﻴﻣ ﺪﻨﺘﺷاد ﻚﻴﺘﭘا 22
/ 0 ﻪـﻛ ﻲﻧارﺎـﻤﻴﺑ رد و ﺮـﺘﻣوﺮﻜﻴﻣ
ﺪﻨﺘﺷاد ﻪﻓﺮﻃود ﻚﻴﺘﭘا ﺖﻳرﻮﻧ 18,
/ 0 دﻮـﺑ ﺮﺘﻣوﺮﻜﻴﻣ
) رادﻮﻤﻧ 2 .(
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻲﺳرﺮﺑ رد ﻦﻴﻨﭼ ﻢﻫ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ
ﻪﻴﻜﺒﺷ ارﺎﻤﻴﺑ رد ،ﭗﭼ ﻢﺸﭼ ﻚـﻴﺘﭘا ﺖـﻳرﻮﻧ ﻪـﻛ ﻲﻧ
،ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ 22
/ 0 ﻚـﻳ رد ﻪـﻛ ﻲﻧارﺎـﻤﻴﺑ رد ﺮﺘﻣوﺮﻜﻴﻣ
ﺪﻨﺘـﺷاد ﻚـﻴﺘﭘا ﺖﻳرﻮﻧ ﻢﺸﭼ 22
/ 0 رد و ﺮـﺘﻣوﺮﻜﻴﻣ
ﺪﻨﺘـﺷاد ﻪـﻓﺮﻃود ﻚـﻴﺘﭘا ﺖﻳرﻮﻧ ﻪﻛ ﻲﻧارﺎﻤﻴﺑ 16
/ 0
دﻮﺑ ﺮﺘﻣوﺮﻜﻴﻣ .
رادﻮﻤﻧرد 3
ﻲﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ دﻮﺷ
، ﻲﻧارﺎﻤﻴﺑ
ﻪـﻠﻤﺣ ﻪﻘﺑﺎﺳ ياراد ﻪﻛ
ﻚـﻴﺘﭘا ﺖـﻳرﻮﻧ ودﺮـﻫ ياﺮـﺑ
ﻲﻣ دﻮﺧ ﻢﺸﭼ ﻪﻴﻜﺒـﺷ ﻲﺒـﺼﻋ ﻪـﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ ﺪﻨﺷﺎﺑ
نآ كزﺎﻧ ﺎﻫ ﺪﺷﺎﺑ ﻲﻣ ﺮﺗ
.
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻦﻴﻨﭼ ﻢﻫ ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ
ود
،ﺪﻨﺘــﺷاد ﻚــﻴﺘﭘا ﺖــﻳرﻮﻧ ﻪــﻛ ﻲﻧارﺎــﻤﻴﺑ ﻢــﺸﭼ ) 05 / 0 SD= ( 22 / 0 ﺖـﻳرﻮﻧ ﻪﻛ ﻲﻧارﺎﻤﻴﺑ و ﺮﺘﻣوﺮﻜﻴﻣ
،ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ ﻚﻴﺘﭘا )
051 / 0 SD= ( 23 / 0 دﻮـﺑ ﺮﺘﻣوﺮﻜﻴﻣ
) رادﻮﻤﻧ 4 .(
ﺘﺒﻟا ود نﺎـﻴﻣ يراد ﻲﻨﻌﻣ يرﺎﻣآ توﺎﻔﺗ ﻪ
ﺪﺸﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ هوﺮﮔ )
204 / 0 p= ( .
يرﺎـﻤﻴﺑ هرود لﻮـﻃ ﺶﻳاﺰـﻓا ﺎـﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻪـﺘﻓﺎﻳ ﺶﻫﺎﻛ ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ ,ﺖـﺳا
ﺎـﻣا
و يرﺎﻤﻴﺑ تﺪﻣ نﺎﻴﻣ يراد ﻲﻨﻌﻣ ﻲﻃﺎﺒﺗرا ﺖﻣﺎﺨـﺿ
ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو نارﺎﻤﻴﺑ
) 63 / 0 p= (.
طﺎـﺒﺗرا ﻲﺳرﺮﺑ رد ﺮﮕﻳد فﺮﻃ زا ﻦﻴﮕﻧﺎـﻴﻣ وEDSS
ﺮﺘﻛد ﻬﻣ
نارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﺳﺪﻘﻣ يﺪ 40
رادﻮﻤﻧ -4 ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻢﺸﭼ ود
.ON رادﻮﻤﻧ
5 - ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ ﺖﻓﺎﻳرد سﺎﺳا ﺮﺑ ﻢﺸﭼ ود
نوﺮﻓﺮﺘﻨﻳا .
ﻪﻴﻜﺒـﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ طﺎـﺒﺗرا ﺰـﻴﻧ ﻢـﺸﭼ ود
ﺪﻣﺎﻴﻧ ﺖﺳد ﻪﺑ يرﺎﻣآ راد ﻲﻨﻌﻣ )
هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ 2
.(
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ
ﻢـﺸﭼ ود ﺮﻫ
ﻲﻣ فﺮﺼﻣ نوﺮﻓﺮﺘﻨﻳا ﻪﻛ ﻲﻧارﺎﻤﻴﺑ رد ،ﺪﻧدﺮﻛ
232 / 0
فﺮــﺼﻣ نوﺮــﻓﺮﺘﻨﻳا ﻪــﻛ ﻲﻧارﺎــﻤﻴﺑ رد و ﺮــﺘﻣوﺮﻜﻴﻣ ﻲﻤﻧ ﺪﻧدﺮﻛ 216 / 0 هﺪﻫﺎـﺸﻣ توﺎﻔﺗ ﻪﻛ دﻮﺑ ﺮﺘﻣوﺮﻜﻴﻣ
ﻲــﻨﻌﻣ يرﺎــﻣآ ﺮــﻈﻧ زا هﺪــﺷ دﻮــﺒﻧ راد
) رادﻮــﻤﻧ 5 (
122) / 0 (p= .
ﻦﻴﮕﻧﺎــﻴﻣ ﺮــﮕﻳد فﺮــﻃ زا ﻲﺒــﺼﻋ ﻪــﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨــﺿ
ﻪﻴﻜﺒــﺷ نوﺮــﻓﺮﺘﻨﻳا ﻪــﻛ ﻲﻧارﺎــﻤﻴﺑ رد ﺖــﺳار ﻢــﺸﭼ
ﻲﻣ فﺮﺼﻣ ،ﺪﻧدﺮﻛ
232 / 0 ﻲﻧارﺎـﻤﻴﺑ رد و ﺮـﺘﻣوﺮﻜﻴﻣ
ﻲﻤﻧ فﺮﺼﻣ نوﺮﻓﺮﺘﻨﻳا ﻪﻛ ﺪـﻧدﺮﻛ
206 / 0 ﺮـﺘﻣوﺮﻜﻴﻣ
دﻮﺑ . ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻦﻴﻨﭼ ﻢﻫ ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ
فﺮــﺼﻣ نوﺮــﻓﺮﺘﻨﻳا ﻪــﻛ ﻲﻧارﺎــﻤﻴﺑ رد ﭗــﭼ ﻢــﺸﭼ ﻲــﻣ ،ﺪــﻧدﺮﻛ 232
/ 0 ﻪــﻛ ﻲﻧارﺎــﻤﻴﺑ رد و ﺮــﺘﻣوﺮﻜﻴﻣ
ﺼﻣ نوﺮﻓﺮﺘﻨﻳا ﻲﻤﻧ فﺮ
ﺪﻧدﺮﻛ 227 / 0 دﻮـﺑ ﺮﺘﻣوﺮﻜﻴﻣ .
ﻲﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﻪﺘﺒﻟا ﺪﺸﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ يراد
.
ﺚﺤﺑ ﻪﺠﻴﺘﻧ و يﺮﻴﮔ
ﻞﭙﻴﺘﻟﺎﻣ ﻊﻳﺎﺷ ﺲﻳزوﺮﻠﻜﺳا
ﻦﻳﺮـﺗ يرﺎـﻤﻴﺑ ﻦﻣﺰـﻣ
ﻲﺑﺎﻬﺘﻟا ﻲﻨﻤﻳادﻮﺧ ﻢﺘﺴﻴﺳ
ﻲﺒﺼﻋ يﺰﻛﺮﻣ ﻞﻣﺎﺷ ﺰﻐﻣ
و بﺎﻨﻃ ﻲﻋﺎﺨﻧ ﺪﺷﺎﺒﻴﻣ
ﺎـﺑ ﻪـﻛ نﻮﻴـﺳاﺰﻴﻨﻴﻠﻴﻣد و
زا
ﺖﺳد ﻦﺘﻓر نﻮﺴﻛآ ﻦﻳا ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺺﺨـﺸﻣ ﻲـﻣ
دﻮـﺷ
) 13
.(
رد دوﺪﺣ مﻮﺳ ود نارﺎـﻤﻴﺑ
ﺲﻳزوﺮﻠﻜـﺳا ﻞـﭙﻴﺘﻟﺎﻣ
ﻦﻴﺑ 20 ﺎﺗ 40 ﺪـﺷﺎﺑ ﻲﻣ لﺎﺳ .
ﻚـﻴﭘ ﻲﻨـﺳ عوﺮـﺷ
يرﺎﻤﻴﺑ رد ﺎﻫ ﻢﻧﺎﺧ ﺮﺘﺸﻴﺑ لﺎﺳ ﺞﻨﭘ دوﺪﺣ
زا نﺎﻳﺎﻗآ
ﺖﺳا . شراﺰﮔ هﺪﺷ
يرﺎـﻤﻴﺑ عوﺮﺷ ﻦﺳ ﻪﻛ RR.MS
ﻦﻴﺑ 25 ﺎﺗ 29 ﻦﺳ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﻛ ﻲﻟﺎﺣ رد ؛ﺖﺳا لﺎﺳ
رد عوﺮـــﺷ PR.MS
ﻦﻴـــﺑ 40 ﺎـــﺗ 44 رد و لﺎـــﺳ
PP.MS ﻦﻴﺑ
35 ﺎﺗ 39 ﺪﺷﺎﺑ ﻲﻣ لﺎﺳ .
ﻲﻬﮔآ ﺶﻴﭘ نﺎﻨﭼ ﻢﻫ يرﺎﻤﻴﺑ
درﻮـﻣ ﺚـﺤﺑ ﺖـﺳا .
ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ هزوﺮﻣا ﻲﺳﺎﻴﻘﻣ
ﻪﻛ ياﺮـﺑ ﻲﺑﺎـﻳزرا ﻲﻧاﻮﺗﺎـﻧ
ﻲﻣ رﺎﻜﺑ نارﺎﻤﻴﺑ EDSS دور
ﺪﺷﺎﺑ ﻲﻣ
) 4
. (
رد لﺎـﺣ
ﺮﺿﺎﺣ ﻪﺑEDSS
ﻲـﺳﺎﻴﻘﻣ ناﻮﻨﻋ دراﺪﻧﺎﺘـﺳا
ﺖـﻬﺟ
ﻲﺑﺎﻳزرا ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ و هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﻳﺬﭘ يرﺎﻤﻴﺑ
زا ﺎﺟ نآ ﻪﻛ
ﻲﻧاﻮﺗﺎﻧ يرﺎﻤﻴﺑ ار ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﺮﻳﺎﺳ شور ﺎـﻫرﺎﻴﻌﻣ و ﺎﻫ
رد دﺎﻌﺑا ﻊﻴـﺳو يﺮـﺗ درﻮـﻣ ﻲﺑﺎـﻳزرا راﺮـﻗ
ﻲـﻣ ،ﺪـﻫد
ﻦﻳﺰﮕﻳﺎﺟ ﺮﻳﺎﺳ
شور ﺎﻫ هﺪﺷ ﺖﺳا . ،ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد
ﺺﺧﺎﺷ هﺪﻫﺎـﺸﻣ و ﻲﻜﺷﺰﭘ ﻪﻨﻳﺎﻌﻣ ﻖﻳﺮﻃ زا EDSS
هزاﺪﻧا نارﺎﻤﻴﺑ ياﺮﺑ ﻲﻜﻴﻨﻴﻠﻛ ﻢﻳﻼﻋ ﺪﺷ يﺮﻴﮔ
. ﺞﻳﺎـﺘﻧ
ﻦﻴﮕﻧﺎـﻴﻣ نﺎـﻴﻣ ﻲﺗوﺎـﻔﺗ ﻪـﻛ داد نﺎﺸﻧ ﻦﻴـﺑ EDSS
ﻲﻤﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ دﺮﻣ و نز نارﺎﻤﻴﺑ دﻮﺷ
.
داد نﺎـﺸﻧ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦـﻳا زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻦﻴﻨﭼ ﻢﻫ ناﺰــﻴﻣ نﺎــﻴﻣ طﺎــﺒﺗرا ﻪــﻛ ﻪــﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨــﺿ وEDSS
ور ﻪﺑ ﻪﻛ ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ HRT ش
راﺮﻗ ﻲﺑﺎﻳزرا درﻮﻣ
ﻲـﻤﻧ رادﺎـﻨﻌﻣ يرﺎـﻣآ ظﺎـﺤﻟ ﻪﺑ ،دﻮﺑ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺪـﺷﺎﺑ
. زا
لﺎـﺳ رد ﻪـﻛ يا ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ،ﺮﮕﻳد يﻮﺳ 2008
مﺎـﺠﻧا
ﺶﻫﺎـﻛ ﻪـﻛ داد نﺎـﺸﻧ ،ﺪﺷ ﻲﺒـﺼﻋ ﻪـﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨـﺿ
ﻪﻴﻜﺒﺷ تﺪـﺷ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ يرادﺎﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﻞـﭙﻴﺘﻟﺎﻣ
ﺲﻳزوﺮﻠﻜﺳا
ﺖـﺳا طﺎـﺒﺗرا رد .
ﺖـﻬﺟ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦـﻳا
ﻲﺳرﺮﺑ
ﺒـﺷ ﻲﺒـﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ ﻪﻴﻜ
شور زا OCT
دﻮﺑ هدﺮﻛ هدﺎﻔﺘﺳا
) 2
.(
يﺮﮕﻳد ﻖﻴﻘﺤﺗ رد ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ
رد
نارﺎـــــــﻤﻴﺑ progressive
)MS primary ﺎـــــــﻳ
secondary (
نوﺪــﺑ ﺎــﻳ ﺎــﺑ ﻚــﻴﺘﭘا ﺖــﻳرﻮﻧ
شور ﻪــﺑ
...سﺎﻴﻘﻣهﺮﻤﻧ و ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ طﺎﺒﺗرا ﻲﺳرﺮﺑ
41
ﺪــﺷ يﺮــﻴﮔ هزاﺪــﻧاOCT
، ﻞــﺑﺎﻗ طﺎــﺒﺗرا ﺪــﻨﺘﻓﺎﻳرد
ﻦﻴﺑ ﻲﻬﺟﻮﺗ وEDSS
ﻪﻴﻜﺒـﺷ ﻲﺒـﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ
دراﺪﻧ دﻮﺟو .
ﻦﻴﺑ ﻲﻃﺎﺒﺗرا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا رد ﻦﻴﻨﭼ ﻢﻫ
و يرﺎﻤﻴﺑ تﺪﻣ
ﻪﻴﻜﺒـﺷ ﻲﺒـﺼﻋ ﻪـﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ اﺪـﻴﭘ
) ﺪﺸﻧ
2
.(
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻪـﺴﻳﺎﻘﻣ رﻮـﻈﻨﻣ ﻪـﺑ ﻪـﻛ ﺎﻴﻧﺎﭙـﺳا رد يا
يرادﺮﺑﺮﻳﻮﺼﺗ يﺎﻫ شور وOCT
،ﺪـﺷ مﺎـﺠﻧاHRT
ﺪـﻨﻧاﻮﺗ ﻲـﻣ شور ود ﺮـﻫ ﻪـﻛ ﺪﻧﺪﻴﺳر ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻦﻳا ﻪﺑ
رد ار ﻪﻴﻜﺒـﺷ ﻲﺒـﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ ﺶﻫﺎﻛ نارﺎـﻤﻴﺑ
ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ ﺲﻳزوﺮﻠﻜـﺳا ﻞﭙﻴﺘﻟﺎﻣ
هوﺮـﮔ ﺎـﺑ ﻪـﺴﻳﺎﻘﻣ رد
،سﺎـﻴﻘﻣ ود ﻦـﻳا لﺎـﺣ ﻦـﻳا ﺎـﺑ ؛ﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ لﺮﺘﻨﻛ ﻦـﻳا ﻪـﻛ ﺪـﻧداد نﺎـﺸﻧ ﺮﮕﻳﺪـﻜﻳ ﺎـﺑ ﻲﻔﻴﻌـﺿ طﺎﺒﺗرا يﺎـﻫ ﻪـﺒﻨﺟ ﺪﻳﺎـﺷ ﻪـﻛ ﺖـﺳا ﻦـﻳا ﺮﮔ نﺎﻴﺑ عﻮﺿﻮﻣ رد دﻮــﺟﻮﻣ ﻲﺘﻓﺎــﺑ تاﺮــﻴﻴﻐﺗ زا ﻲﺗوﺎــﻔﺘﻣ ﻞــﭙﻴﺘﻟﺎﻣ
ﺲﻳزوﺮﻠﻜــﺳا اﺪــﻧا درﻮــﻣ ﺎــﻫ شور زا ﻚــﻳ ﺮــﻫ رد
هز
دﺮﻴﮔ ﻲﻣ راﺮﻗ يﺮﻴﮔ .
ﺪﻴﺳر ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﻦﻴﻨﭼ ﻢﻫ OCT
ﻪـﺑ تاﺮـﻴﻴﻐﺗ نداد نﺎـﺸﻧ ياﺮﺑ يﺮﺗ سﺎﺴﺣ ﻚﻴﻨﻜﺗ رد هﺪﻣآ دﻮﺟو
ﺲﻳزوﺮﻠﻜـﺳا ﻞـﭙﻴﺘﻟﺎﻣ ﺪـﺷﺎﺑ
) 16
.(
ﺮـﺑ
ﺪـﻣآ ﺖـﺳد ﻪـﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﻖﻴﻘﺤﺗ رد ﻪﻛ ﻲﺠﻳﺎﺘﻧ سﺎﺳا ﻪﻛ ﻢﻴﻨﻛ نﺎﻴﺑ ناﻮﺗ ﻲﻣ ياﺮـﺑ ﻲﺳﺎﺴﺣ ﻪﻠﻴﺳو HRT
يﺮﻴﮔ هزاﺪﻧا ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ
ﺎﻤﻴﺑ رد نار
ﺖﺳا هدﻮﺒﻧ ﺎﻣ .
تاﺮـﻴﻴﻐﺗ ﻲـﻠﺒﻗ هﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ سﺎـﺳا ﺮﺑ ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ نآ ﺖﻣﺎﺨﺿ ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺪﻨﻧﺎﻣ
ﻪـﻠﻤﺣ زا هﺎـﻣ ﺶـﺷ ﺎـﺗ ﻪﺳ ﻞﻗاﺪﺣ لﻮﻃ رد ﺖـﻳرﻮﻧ
ﻚﻴﺘﭘا ﺪـﻌﺑ لﺎﺳ ﻚﻳ ﺎﺗ ﻲﺘﺣ ﻲﻫﺎﮔ و ﺪﻫد ﻲﻣ يور
ﺪﺸﻛ ﻲﻣ لﻮﻃ ﻢﻫ .
ﻲﻧﺎـﻣز ﻪﻠـﺻﺎﻓ ﺮـﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد
ﻦﻴﺑ هﺎﻣ ﻪﺳ ﻞﻗاﺪﺣ
ﻚـﻴﺘﭘا ﺖـﻳرﻮﻧ يﺮـﻴﮔ هزاﺪـﻧا و
ﻪﻴﻜﺒـﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ و ﺪـﺷ ﻪـﺘﻓﺮﮔ ﺮـﻈﻧ رد
ﻪـﺳ ﻲﻧﺎـﻣز ﻪﻠﺻﺎﻓ نﻮﭼ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا رد ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ زا ﻞﺻﺎﺣ مدا ،ﻢﻳدﺮﻛ بﺎﺨﺘﻧا ار هﺎﻣ ﻚﻴﺘﭘا ﺖﻳرﻮﻧ
رد
و ﺪـﺷﺎﺑ هﺪـﻧﺎﻣ ﻲﻗﺎـﺑ نﺎﻣز ﻦﻳا لﻮﻃ ﻪـﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨـﺿ
ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﺪﻫد نﺎﺸﻧ ﺮﺗﻻﺎﺑ بذﺎﻛ رﻮﻃ ﻪﺑ ار
.
ﻤﻴﺑ ،داد نﺎﺸﻧ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﻘﺑﺎﺳ ياراد ﻪﻛ ﻲﻧارﺎ
ﻪﻠﻤﺣ ﻚﻴﺘﭘا ﺖﻳرﻮﻧ ﻲﻣ دﻮﺧ ﻢﺸﭼ ودﺮﻫ ياﺮﺑ
ﺪﻨﺷﺎﺑ
رد يﺮﺘﻛزﺎـﻧ ﻪﻴﻜﺒـﺷ ﻲﺒـﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ نوﺪـﺑ نارﺎﻤﻴﺑ ﺎﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ
ﻚـﻴﺘﭘا ﺖـﻳرﻮﻧ ﺎـﻳ
ﺖـﻳرﻮﻧ
ﻚﻴﺘﭘا نآ لﺎﺣ ؛ﺪﻧراد ﻢﺸﭼ ﻚﻳ رد ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻦﻴﺑ ﻪﻛ
ﻪﻴﻜﺒـﺷ ﻲﺒـﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ رد نارﺎـﻤﻴﺑ ﻢـﺸﭼ ود
ﻪﻘﺑﺎﺳ ﻪﻛ يداﺮﻓا ﻳرﻮﻧ
ﻚﻴﺘﭘا ﺖ ﻪﺘﺷاد
ﺪﻧا ) ﺮﻈﻧ فﺮﺻ ﻢﺸﭼ ود ﺎﻳ ﻢﺸﭼ ﻚﻳ زا
( ﻪﻘﺑﺎﺳ ﻪﻛ يداﺮﻓا ﺎﺑ ﺖﻳرﻮﻧ
ﻚﻴﺘﭘا ﻪﺘﺷاﺪﻧ ﺪﺸﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ يرادﺎﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﺪﻧا .
ﻢﻴﻈﻨﺗﺮﻴﺛﺎـﺗ ﻲـﺳرﺮﺑ ،ﺶﻫوﮋـﭘ ﻦﻳا فاﺪﻫا زا ﻲﻜﻳ هﺪـــﻨﻨﻛ ﻲـــﻨﻤﻳا يﺎـــﻫ
Immunomodulators) (
رد
ﻪﻴﻜﺒــﺷ ﻲﺒــﺼﻋ ﻪــﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨــﺿ و ﻲﻧاﻮﺗﺎــﻧ ﺖﻴﻌــﺿو ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﻴﺑ RR.MS
ﺖﺳا هدﻮﺑ .
ﻲﻜﻳ زا ﺎﻫوراد
ﻞﻳﺪﻌﺗ ياﺮﺑ ﺮﻴﺳ
يرﺎﻤﻴﺑ نوﺮﻓﺮﺘﻨﻳاﺎﺘﺑ ﺎﻫ
ﺪﻨﺘﺴﻫ .
رد تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ ياراد
ﺪﻫﺎـﺷ ﻮﺒـﺳﻼﭘ ﺮـﻫ
ﻪـﺳ عﻮـﻧ
نوﺮﻓﺮﺘﻨﻳاﺎﺘﺑ ﻲﻬﺑﺎﺸﻣ ﺞﻳﺎﺘﻧ
ﻪـﺑ ترﻮـﺻ ﺶﻫﺎـﻛ
30
يﺪﺻرد تﻼﻤﺣ
ﺲﻳزوﺮﻠﻜﺳا ﻞﭙﻴﺘﻟﺎﻣ رد
نارﺎﻤﻴﺑ زﺎﻓ
ﻪﺘﺷادRR
) ﺪﻧا
17 و 18
.(
رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
ﻲـﺸﺨﺑﺮﺛا يﺮـﮕﻳد
ﺮـﻫ ﻪـﺳ عﻮـﻧ ﺎـﺘﺑ نوﺮـﻓﺮﺘﻨﻳا رد
نﺎـﻣرد ﻞـﭙﻴﺘﻟﺎﻣ
ﺲﻳزوﺮﻠﻜﺳا ﻲﺳرﺮﺑ
و ﺪﺷ ﻪﺠﻴﺘﻧ يﺮﻴﮔ دﺮﻛ ﻪﻛ ﻪﺳ
رﻮﻛﺬﻣ يوراد )
نوﺮﻓﺎﺘﺑ ،ﻒﻴﺑر ،ﺲﻜﻧوآ (
رﻮﻄﺑ ﻲـﻨﻌﻣ
يراد ﺚﻋﺎﺑ ﺶﻫﺎـﻛ و دﻮـﻋ
ﻲـﻣ EDSS ﺪـﻧدﺮﮔ
) 19
. (
ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻪﺑﺎﺸﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ مﺎـﺠﻧا
هﺪـﺷ رد
ﺶﻫﺎـﻛ ﺎـﻴﻟﺎﺘﻳا
ﻲﻨﻌﻣ راد 55 دﻮـﻋ يﺪﺻرد تﻼـﻤﺣ
ﺎـﺑ هدﺎﻔﺘـﺳا زا
ﺲﻜﻧوآ ار نﺎﺸﻧ
)داد
20
.(
ﺞﻳﺎـﺘﻧ ﻖـﺒﻃ لﺎـﺣ ﻦﻴﻋ رد
رد يدوﺪــﺣ ﺎــﺗ نوﺮــﻓﺮﺘﻨﻳا فﺮــﺼﻣ ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦــﻳا ﺶﻫﺎﻛ زا يﺮﻴﮔﻮﻠﺟ
ﻪﻴﻜﺒـﺷ ﻲﺒـﺼﻋ ﻪـﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨـﺿ
يرﺎـﻣآ ظﺎﺤﻟ زا ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻦﻳا ﻪﺟرد ﺪﻨﭼ ﺮﻫ ،ﺖﺳا ﺮﺛﻮﻣ ﻲﻤﻧ رادﺎﻨﻌﻣ ﺪﺷﺎﺑ
.
ﺮﻳﺎــﺳ و ﺮــﺿﺎﺣ ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻴــﺑ دﻮــﺟﻮﻣ تﺎــﻓﻼﺘﺧا
ﺮـﺑ نﺎـﻣرد ﺮﻴﺛﺎـﺗ نﻮﻣاﺮﻴﭘ ، هﺪﺷ ﻪﻳارا تﻻﺎﻘﻣ ﺪـﻧور
تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﺰﻴﻧ و نارﺎﻤﻴﺑ ﻲﻧاﻮﺗﺎﻧ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ
ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻲـﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﺮﺗ ﻖﻴﻗد ﻲﻠﻜﺷ ﻪﺑ ﺪﻳﺎﺑ ،
دﺮﻴﮔ راﺮﻗ .
ﻪـﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ،ﺮﺘﻤﻛ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻢﺠﺣ زا هدﺎﻔﺘﺳا
يﺎــﻫ شور زا هدﺎﻔﺘــﺳا ﺰــﻴﻧ و ،دﻮــﺟﻮﻣ تﻼﻜــﺸﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ توﺎﻔﺘﻣ يرادﺮﺑﺮﻳﻮﺼﺗ ﻞﻠﻋ زا ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﻲﻣ ،HRT
ﺎﺑ ﻲﻳﺎﻫ توﺎﻔﺗ ﻦﻴﻨﭼ زوﺮﺑ ﺪﻨﺷ
.
يرادﺎـﻨﻌﻣ طﺎـﺒﺗرا ،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا ﻪﻛ ﻦﻳا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ نارﺎـﻤﻴﺑ ﻲـﻜﻴﻨﻴﻠﻛ ﻲﻧاﻮﺗﺎـﻧ ناﺰـﻴﻣ نﺎﻴﻣ EDSS)
( و
شور ﻪـﺑ ﻪـﻛ ،ﻪﻴﻜﺒـﺷ ﻲﺒـﺼﻋ ﻪـﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ HRT
ﺎـﺑ ﺰـﻴﻧ و ،داﺪﻧ نﺎﺸﻧ ار ،دﻮﺑ ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻲﺑﺎﻳزرا درﻮﻣ ﻪﺠﻴﺘﻧ ناﻮﺗ ﻲﻣ ،هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﺑﺎﺸﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ شور زا هدﺎﻔﺘـﺳا ،دراﻮـﻣ ﺮـﺜﻛا رد ﻪـﻛ ﺖﻓﺮﮔ OCT
نارﺎـﻤﻴﺑ ﻪﻴﻜﺒـﺷ ﻲﺒـﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﺖﻬﺟ ﺲﻳزوﺮﻠﻜﺳا ﻞﭙﻴﺘﻟﺎﻣ يﺮـﺗ ﻊﻣﺎﺟ تﺎﻋﻼﻃا ﺪﻧاﻮﺗ ﻲﻣ ،
ﺪﻫد ﺖﺳد ﻪﺑ درﻮﻣ ﻦﻳا رد .
ـﻳا ﻪﺑ ياﺮـﺟا ،رﻮـﻈﻨﻣ ﻦ
ﻖﻴﻗد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮـﺗ ﻖـﻴﻗد ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ و ﻲﺑﺎﻳزرا ﺖﻬﺟ ،ﺮﺗ
ﺮﺘﻛد ﻬﻣ
نارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﺳﺪﻘﻣ يﺪ 42
تاﺮـﻴﻴﻐﺗ ﻲـﺳرﺮﺑ ﺰﻴﻧ و شور ود ﻦﻳا ﻪـﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨـﺿ
ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ يرﺎﻤﻴﺑ ﺮﻴﺳ رد
ﺲﻳزوﺮﻠﻜـﺳا ﻞﭙﻴﺘﻟﺎﻣ
و يرﺎـﻤﻴﺑ ﺮﻴـﺳ ﻲﻨﻴﺑ ﺶﻴﭘ ياﺮﺑ ﻲﺼﺧﺎﺷ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ دﺎﻬﻨـﺸﻴﭘ ﺐـﺳﺎﻨﻣ ﻲﻧﺎـﻣرد يﺎﻫ يﮋﺗاﺮﺘﺳا حﺮﻃ ﺰﻴﻧ ﻲﻣ ددﺮﮔ .
ﺮﻜﺸﺗ و ﺮﻳﺪﻘﺗ
ﻳا ﻦ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻞﺻﺎﺣ نﺎﻳﺎﭘ ﻪﻣﺎﻧ ﺮﺘﻛد
ﻲﻨﻴـﺴﺣ ﻪـﻔﻃﺎﻋ -
ﺐﺴﻧ رد ﻊﻄﻘﻣ ياﺮﺘﻛد ﻲﺼﺼﺨﺗ
ﻲﻳﺎﻤﻨﻫار ﻪﺑ ﺮـﺘﻛد
ﻲـﺳﺪﻘﻣ يﺪﻬﻣ هروﺎـﺸﻣ و
ﻔﻄـﺼﻣ ﺮـﺘﻛد ﻲ
نﺎﻄﻠـﺳ
ﺮﺠﻨﺳ ي رد لﺎﺳ 1390 و ﺪﻛ 900 ﻣ ﻲ ﺪـﺷﺎﺑ ﻪـﻛ ﺎـﺑ
ﺖﻳﺎﻤﺣ هﺎﮕﺸﻧاد مﻮـﻠﻋ
ﻲﻜـﺷﺰﭘ ناﺮـﻬﺗ
اﺮـﺟا هﺪـﺷ
ﺖﺳا .
ﻊﺑﺎﻨﻣ
1. Bradley WG, Daroff RB, Fenichel GM, Jankovic J. Neurology in clinical practice. 5th Ed. New York: Butterworth & Heinemnn; 2008.
P 1631.
2. Henderson AP, Trip SA, Schlottmann PG, Altmann DR, Garway-Heath DF, Plant GT, et al. An investigation of the RNFL in progressive Multiple Sclerosis using optic coherence tomography. Brain. 2008 ;131 :277 – 287.
3. Miller DH, Grossman RI, Reingold SC, McFarland HF. The role of magnetic resonance techniques in understanding and managing multiple sclerosis. Brain. 1998; 121(1):3-24.
4. Kurtzke JF. Rating neurologic impairment in multiple sclerosis: an expanded disability status scale (EDSS). Neurology. 1983; 33:1444-1452.
5. Rudick R, Antel J, Confavreux C , Cutter G , Ellison G, Fischer J, et al. Recommendations from the national multiple sclerosis society clinical outcomes assessment task force. Ann Neurol. 1997; 42:379-382.
6. Trapp BD, Peterson J, Ransohoff RM , Rudick R., Mörk S., Bö L.. Axonal transection in the lesions of multiple sclerosis. N Engl J Med .1998; 338:278-285.
7. Ferguson B, Matyszak MK, Esiri MM, Perri VH. Axonal damage in acute multiple sclerosis lesions. Brain .1997;120 ( 3):393-399.
8. Kerrison JB, Flynn T, Green WR. Retinal pathologic changes in multiple sclerosis. Retia.
1994; 14:445-451.
9. Trip SA, Sclottmann PG, Jones SJ, Li WY, Garway-HeathDF, Thompson AJ, et al.. Optic nerve atrophy and retinal nerve fiber layer thinning following optic neuritis: evidence that axonal loss is a substrate of MRI-detected
atrophy. Neuroimage. 2006; 31:286-293.
10. Chen TC, Cense B, Miller JW, Rubin PA, Deschler DG, Gragoudas ES, et al. Histologic correlation of in vivo optical coherence tomography images of the human retina. Am J Ophtalmol. 2006;113 :324-332.
11. Park KH, Caprioli J. Development of a novel reference plane for the Heidelberg retina tomography with optical coherence tomography measurements. J Glaucoma. 2002 Oct;
11(5):385-91.
12. Frohman E, Costello F, Zivadinof R, Stuve O, Conger A, Winslow H,et al. Optical coherence tomography in multiple sclerosis. Lancet Neurol. 2006; 5: 853-63.
13. Weinstock-Guttman B, Bakshi R. Combination therapy for multiple sclerosis: the treatment strategy of the future? CNS Drugs. 2004;
8:777-92.
14. Fisher JB, Jacobs DA, Markowitz CE, Markowitz CE, Galetta SL, Volpe NJ, et al.
Relation of visual function to retinal nerve fiber layer thickness in multiple sclerosis.
Ophthalmology. 2006; 113:324-332.
15. Sergott CR. Historical perspective and future prospective for retinal nerve fiber loss on optic neuritis and multiple sclerosis. Ophthalmology.
2006; 108: 215 – 225.
16. Toledo J, Sepulcre J, Salinas-Alaman A, García-Layana A, Murie-Fernandez M, Bejarano B,et al. Retinal nerve fiber layer atrophy is associated with physical and cognitive disability in multiple sclerosis. Mult Scler. 2008 Aug; 14(7):906-12.
17. Tornator C, Bartlett D. Tolerability of interferon beta-1b can be significantly improved using both interferon-free needle and automated injection techniques. J Neurol. 2002; 244:814.
18. Wu X, Dastidar P, Kuusisto H, Ukkonen M, Huhtala H, Ebvaara I. Increased disability and MRI lesions after discontinuation of IFN-beta- 1a in secondary progressive MS. Acta Neurol Scand. 2005; 112:242-47.
19. Etemadifar M, Janghorbani M, Shaygannejad V.
Comparison of Betaferon, Avonex, and Rebif in treatment of relapsing-remitting multiple sclerosis.
Acta Neurol Scand 2006;113(5):283-7.
20. Wu X, Dastidar P, Kuusisto H, Ukkonen M, Huhtala H, Ebvaara I. Increased disability and MRI lesions after discontinuation of IFN-beta- 1a in secondary progressive MS. Acta Neurol Scand. 2005; 112:242-47.
...سﺎﻴﻘﻣهﺮﻤﻧ و ﻪﻴﻜﺒﺷ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻳﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ طﺎﺒﺗرا ﻲﺳرﺮﺑ
43
ﻪﻠﺠﻣ مﻮﻠﻋ يزار ﻲﻜﺷﺰﭘ
هرود 18
، هرﺎﻤﺷ 87
، رﻮﻳﺮﻬﺷ 1390
Original Article
Evaluation of relation between the retinal nerve fiber layer and Expanded Disability Status Scale (EDSS) in patients with relapsing-
remitting form of multiple sclerosis referring to Rasool-e- Akram Hospital
*Mehdi Moghaddasi, MD. Assistant Professor of Neurology, Hazrat Rasool-e- Akram Hospital, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran . (*Corresponding author). [email protected].
Atefeh Hosseini Nasab, MD. Assistant of Neurology, Hazrat Rasool-e- Akram Hospital, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran. [email protected].
AmirAli Shirali, MD. General Practitioner, Tehran, Iran. [email protected].
Mostafa Soltan Sanjari, MD. Assistant Professor of Ophthalmology, Hazrat Rasool-e- Akram Hospital, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran. [email protected]
Abstract
Background: Early diagnosis of multiple sclerosis (MS) disability is very important in managing patients. The aim of this study is to use Heidelberg Retinal Tomography (HRT) to evaluate the Retinal Nerve Fiber Layer (RNFL) of MS patient as a predictor factor of their disability scales.
Methods: In this cross-sectional study a total of 69 patients with Relapsing-Remitting MS (RR.MS) were selected based on the revised McDonald criteria. They were examined by a neurologist to calculate their Expanded Disability Status Scale (EDSS) scores. Patients’ demographic information and related data such as history of Optic Neuritis (ON) and used Interferones were collected. Patients were referred to ophthalmology department in Rasool-e- Akram Hospital for assessment of their RNFL thickness using HRT method. Data was analyzed by SPSS software and p< 0.05 was considered to be significant.
Results: The range of patient’s age was 17 to 59 years. The mean of EDSS scores of men and women were 2.69 micrometer and 2.86 micrometer that showed no significant difference (p=0.63). Spearman Correlation showed that there is no significant correlation between EDSS and mean RNFL thickness in both left and right eyes (p=0.081 for the right and p=0.052 for the left). Also, there was no significant correlation between EDSS and mean RNFL thickness of both eyes in patients with or without optic neuritis (p=0.66, 0.28). Mean RNFL thickness of both eyes showed no significant difference in patients with and without optic neuritis (0.209).
Conclusion: This study pointed out that no decrease was detected in RNFL thickness by increasing EDSS scores using HRT method. There are evidence that both HRT and Optical Coherence Tomography (OCT) methods can show decrease of RNFL but OCT appears to be more sensitive.
Keywords: MS, EDSS, Retinal Nerve Fiber Layer (RNFL).
Razi Journal of Medical Sciences Vol. 18, No. 87, Aug-Sept 2011 43
