Journal of Forest and Wood Product

(1)

University of Tehran Press

Journal of Forest and Wood Product

Home Page: https://jfwp.ut.ac.ir

Online ISSN: 2383-0530

Changes evaluation of some soil properties under effects of management characteristics

(Case study: forests of Gisom region of Guilan province)

Morvarid Khademy Kamal¹  Ramin Naghdi^2*  Ali Salehi³  Rasoul Yousefpour⁴

1. Ph.D. Student in Forestry, Faculty of Natural Resources, University of Guilan, Someh sara, I.R. Iran. Email:

[email protected]

2. Prof., Faculty of Natural Resources, University of Guilan, Someh sara, I.R. Iran. Email: [email protected] 3. Assoc., Prof., Faculty of Natural Resources, University of Guilan, Someh sara, I.R. Iran. Email: [email protected] 4. Assist., Prof., Department of Forestry Economics and Forest Planning, University of Freiburg, Freiburg, Germany. Email:

[email protected]

ARTICLE INFO ABSTRACT

Article type:

Research Article

The aim of this study was to investigate some soil properties that were affected by management including logging, tourism and forest reserve in Guilan province, Iran.

In each of the studied area, five transects with a length of 200 meters, perpendicular to the road, were selected and soil samples at 10, 50, 100, 150, and 200-meters distances from the road were gathered. In each transect, five samples of 25 m² were selected. Measured soil properties were consisted of bulk density, porosity, pH, organic carbon, and microbial respiration. The results showed that with increasing distance from the road, the mean of bulk density in the area of logging, tourism and forest reserve decreased from 1.64 to 1.10, 1.33 to 1.07 and 1.11 to 1.08 gr/cm³, respectively, and mean of pH decreased from 6.96 to 5.48, 6.57 to 5.48 and 4.88 to 4.56, respectively. The highest and lowest levels of organic carbon and rate of microbial respiration were observed in the control and logging areas, respectively.

The results of analysis of variance showed that there is a significant difference between all soil properties in the sampled areas and different road distances. Mean comparison also showed that there was a significant difference between the mean of soil properties in the control area with the logging and tourism areas. The results of this study showed that the type of management of natural areas may have different destructive effects on soil properties.

Article History:

Received 04 February 2022 Revised 14 June 2022 Accepted 26 June 2022 Published 01 March 2023

Keywords:

Recreation impact, Forest park, Soil properties,

Sustainable management.

Cite this article: Khademy Kamal, M., Naghdi, R., Salehi, A., Yousefpour, R., (2023). Changes evaluation of some soil properties under effects of management characteristics (Case study: forests of Gisom region of Guilan province). Journal of Forest and Wood Product, 75 (4), 309-319. DOI: http//doi.org/10.22059/jfwp.2022.338143.1205

DOI: http//doi.org/10.22059/jfwp.2022.338143.1205

(2)

تاراشتنا نارهت هاگشناد

هدروارف و لگنج ةيرشن بوچ ياه

:هيرشن تياس https://jfwp.ut.ac.ir

:يكينورتكلا اپاش 0530

- 2383

هصخشم یخرب تارییغت یبایزرا و ریثأت تحت کاخ یاه

ی گژ ی اه ی یتیریدم

علاطم(

ۀ یدروم :

لگنج اه ی قطنم ۀ )نلایگ ناتسا موسیگ

دیراورم لامک یمداخ

1

یدقن نیمار

^*2

یحلاص یلع

3

ی لوسر فسو

4روپ

1 نلایگ هاگشناد ،یعیبط عبانم ۀدکشناد ،یرادلگنج یرتکد یوجشناد . هعموص ،

ارس ا ، ی نار :همانایار . [email protected]

2 . یرادلگنج هورگ داتسا

، نلایگ هاگشناد ،یعیبط عبانم ۀدکشناد هعموص ،

ارس ا ، ی نار :همانایار . [email protected]

3 یرادلگنج هورگ رایشناد .

، نلایگ هاگشناد ،یعیبط عبانم ۀدکشناد هعموص ،

ارس ا ، ی نار . :همانایار [email protected]

4 رایداتسا . هورگ داصتقا یرادلگنج و همانرب یزیر

،لگنج هاگشناد

،گروبیارف گروبیارف ، آ نامل . :همانایار [email protected]

هلاقم تاعلاطا هدیکچ

:هلاقم عون یشهوژپ خیرات :هلاقم یاه

رات ی خ رد ی تفا : 15 / 11 / 1400

رات ی خ یرگنزاب : 24 / 03 / 1401

رات ی خ ذپ ی شر : 05 / 04 / 1401

رات ی خ راشتنا 10 : / 12 / 1401 یخرب تارییغت یبایزرا ،قیقحت نیا فده

ههصخشم اهه ی دهم ری رهت تهحت اهخ ی

ر ی ت اهه ی لماها هلتخم

هرهب رادرب ی خذ و یرگادرگ ، ی

هر هاگ قطنم( یلگنج ۀ

قطانم زا مادک ره رد .تسا نلایگ ناتسا رد )دهاا تحت

یسررب لوط هب تکسنارت جنپ ، 200

صخشم هداج ریسم رب دومع رتم دا

هنومن و رادرب ی لهصاوف رد اهخ زا

10 ، 50 ، 100 ، 150 و 200 ماجنا هداج زا یرتم تفرگ

نومن هعطق جنپ ،تکسنارت ره لوط رد . ۀ

25 رتم یعبرم

هنومن و رقتسم اه

ی قمع زا اخ هنومن کی هنومن هعطق ره زکرم رد .دا تاادرب اخ 10

- 0 تناهس ی رهتم ی

هزادنا اخ تایصوصخ .دا تاادرب گ

ی ر ی تیدیسا ،لخلخت دصرد ،یرهاظ صوصخم مرج لماا هدا ۀ

، اهخ

لآ نبرک یرهاظ صوصخم مرج نیگنایم ،هداج زا هلصاف شیازفا اب هک داد ناشن جیاتن .دوب یبورکیم سفنت و ی

قطنم رد ۀ هرهب رادرب ی هب دهاا و یرگادرگ ، ترت

ی ب زا 64 / 1 هب 10 / 1 زا ، 33 / 1 ههب 07 / 1 زا و 11 / 1 ههب 08 / 1

یتناس رب مرگ رتم

نیگنایم و بعکم هب زینpH

ترت ی ب زا 96 / 6 هب 48 / 5 زا ، 57 / 6 هب 48 / 5 زا و 88 / 4 ههب 56 / 4

.تفای شهاک ههب اهخ یهبورکیم سفنهت و یلآ نبرک رادقم نیرتمک و نیرتشیب

ترت هی ب و دهاها قطاهنم رد

هرهب رادرب ی .دا هدهاشم هدا یزجت جیاتن

ۀ نعم فلاتخا هک داد ناشن سنایراو ی

راد ی همه نیهب ۀ تایهصوصخ

هنومن قطانم رد اخ رادرب

ی وجو هداج لتخم لصاوف و سیاقم .دراد د

ۀ فلاتهخا ههک داد ناهشن زهین نیگنایم

نعم ی راد ی قطنم رد اخ تایصوصخ نیگنایم نیب ۀ

قطنم ود اب دهاا ۀ

هرهب رادرب ی .دراد دوهجو یرگهادرگ و

هصرع تیریدم عون هک داد ناشن شهوژپ نیا جیاتن اه

ی هم یعیبط ی دهناوت ر ا یاهه تایهصوصخ رهب یهبرخم

.دااب هتااد اخ لتخم

هژاودیلک اه :

ر ا یاه ،جرفت ،یلگنج راپ

رادیاپ تیریدم

،

هصخشم اه ی . اخ

دانتسا : لامک یمداخ ؛دیراورم ، یدقن ، نیمار ؛ یحلاص ، یلع ؛ ی سو روپ ، لوسر ( 1401 .) هصخشم یخرب تارییغت یبایزرا و ری رت تحت اخ یاه

ی گژ ی اه ی یتیریدم علاطم(

ۀ یدروم :

لگنج اه ی قطنم ۀ )نلایگ ناتسا موسیگ هدروارف و لگنج ۀیرشن.

بوچ یاه ، 75 ( 4 ،) 309 - 319 . DOI: http//doi.org/10.22059/jfwp.2022.338143.1205

.ناگدنسیون© :رشان

.نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسؤم

DOI:http//doi.org/10.22059/jfwp.2022.338143.1205

(3)

1 . همدقم

اجنآزا هک اپ ی راد ی نلاوط ی تدم سوکا ی متس اه ی لگنج ی ظفح هب هتسباو ک

یف ی ت اخ ،تسا هاگآ ی زا عضو ی ت اخ قطانم لگنج ی

و سررب ی را آ لاعف ی ت اه ی لتخم تروص رب هتفرگ هصخشم اه ی نآ سب ی را رد و مهم دم

ی ر ی ت ر ؤم لگنج تسا

[ 1 ] ، زا ای ن ور اب ی د اب

هب لقادح دناسر ن هب دراو تاراسخ اخ

، ور ی هاگش اه ار ارب ی روآداز ی هدامآ درک دوبهب و ظفح هب و ک

یف ی ت هدوت اه ی لگنج ی

.تخادرپ ی ک ی زا هار اه ی سر ی ند هب ای ن ،مهم هاگآ ی زا رادقم تدا و سآ ی ب اه ی هب دراو لگنج یارجا ر ا رد حرط

اه ی لتخم

.تسا یتیریدم نتااد

حرط اه ی یتیریدم مظنم نودم و هب روظنم رادا ۀ لگنج تظافح نتفرگ رظن رد اب فده اب و لگنج

یرادیاپ

نآ تیمها هتاذگ زا هتااد

.تسا هجوت اب لاس زا هک لگنج سفنت حرط هب 1396

ساسارب لمعلاروتسد اه

ی دیدج ارجا تاادرب و

لگنج تیریدم ،دا ملاعا عونمم لگنج زا بوچ هب

یارجا تمس حرط

اه ی قوس یبوچریغ یدیلوت یرادلگنج تفای

. لگنج اه

هب ۀلزنم عبانم ی اب سا هدافت اه ی عونتم ، هئارا دنهد ۀ تامدخ ژولوکا ی ک ، داصتقا ی و عامتجا ی دنتسه [ 2 ]،

لو ی دافتسا تروص رد ۀ

تسردان ،تامدخ نیا زا تسا نکمم

تاراسخ ینیگنس دراو لگنج هب دنروآ

. شور اه ی لتخم هرهب رادرب ی هلمج زا لگنج زا

لگنج زا یعرف تلاوصحم و بوچ تاادرب و

لگنج یرگادرگ تیفرظ زا هدافتسا م

ی دنناوت اخ و یروآداز هب یفلتخم تامدص

دراو لگنج دننک

[ 3 ].

زا اجنآ هک لگنج اخ ظفح

، اقب یارب ی مزلا لگنج تسا

و دنیآ ۀ نیمضت ار نآ م

ی نک د

، یسررب تدا

دراو تراسخ دا

شور طسوت ه لتخم یاه

هرهب رادرب ی لگنج رب ییازسب ر ا

لگنج متسیسوکا یرادیاپ و تظافح رد تااد دهاوخ

.

هب بیسآ و بیرخت ببس هک لگنج زا بوچ تاادرب دننامه لگنج تایح دیدجت و اخ

م ی دوا

، نارگادرگ رد

لگنج زین

تسا نکمم لماع

ا ی داج داضت بی ن تظافح و جرفت بط

ی تع و نچمه ی ن ب ی ن و جرفت لوت ی د دنااب بوچ .

هب روط وی هژ لاعف ی ت اه یی

دننام پی هدا ور ی ،لگنج رد تخپ

و ،اذغ ندرک هدامآ و زپ بوچ زا هدافتسا

لگنج یاه هب

مزیه یاج و

ای داج لگنج رد تحارتسا لحم

هب روط ،تقوم م ی دناوت لگنج هب سآ

ی ب دراو دنک و ای ن سآ ی ب اه رد تمسق اه ی شرتسگ لگنج لتخم م

ی ی دنبا [ 4 ].

زا ای ن ور زرا ی با ی ری رت لاعف ی ت اه ی جرفت ی ، هب ۀلزنم رضاح لاح ریذپانراکنا تیعقاو لگنج

اه ، مدق ی رد سر ی ند هب دم ی ر ی ت اپ ی راد

لگنج اه تس . قاحسا ی دار ( ناراکمه و 2011

ج راپ اخ رب جرفت ر ا یسررب رد ) دنداد ناشن ملایا زبساغچ یلگن

،یلآ نبرک دصرد هک

نم رد گربالا قمع و یلدابت میساتپ ،بذج لباق رفسف ،لک تزا قطا

ضرعم رد هتفای شهاک دیدا جرفت

، رادقم رب یلو تیدیسا

ۀ اخ و

تسا هدا هدوزفا هقطنم نیا اخ یرهاظ صوصخم مرج [

4 ].

( ناراکمه و یشخب 2012

شاوپ ،یروآداز رب جرفت ری رت یسررب اب )

هک دندرک نایب رون یلگنج راپ رد اخ و یفلع قمع رد لخلخت و یگدیبوک ،یروآداز رادقم ،یفلع شاوپ دصرد رب جرفت تدا

5 - 0

تناس ی رتم ی اخ ری رت نعم ی راد ی دراد

، رادقم رب یلو دام

ۀ درادن ری رت اخ یلآ [

5 ].

( ناراکمه و یمظاک 2015

) یشهوژپ رد یسررب اب

ری رت هرهب رادرب ی کت شور هب لگنج زا ینیزگ

رب هصخشم اه ی و یکیزیف ایمیا

ی ی اخ رد لگنج اه ی هک دنداد ناشن ناردنزام رهشهب

فلاتخا نعم ی راد ی نیب هصخشم اه ی سررب ی دا ۀ اخ قطنم رد ۀ هرهب رادرب ی اب قطنم ۀ دراد دوجو دهاا [

6 ] . ( ناراکمه و نو 2016

) رد

زا یاان بیرخت ر ا یسررب یرگادرگ

رب وی گژ ی اه ی قطنم رد اخ ۀ

یچنایت نیچ هک دنتفایرد مسیروت زا یاان بیرخت داد ناشن جیاتن

شیازفا ببس تیدیسا

ۀ هدا اخ صوصخم مرج و اخ

، ب یلو ه روط نعم ی راد ی دام شهاک ببس ۀ

تسا هدا لک نژورتین و یلآ [

7 ] . رد

رگید یشهوژپ ( گنز

2018 ) تاری رت زا یاان بیرخت یرگادرگ

رب ار ریداقم و نژورتین ،نبرک لاعف

ی ت اه ی کی رد اخ یمیزنآ زا ی

راپ یاه یبایزرا و یسررب نیچ یرها دندرک

هک دنتفرگ هجیتن و تارتین ،یلآ نژورتین ،یلآ نبرک ،لک نژورتین ، اخ یلآ نبرک

اخ رد نژورتین موینومآ و نژورتین هب

روط نعم ی راد ی هب تبسن قطنم

ۀ دهاا تسا هتفای شهاک [

8 ].

( ناراکمه و سنیلیآ 2018

اب )

ری رت یسررب هرهب

رادرب ی رب هصخشم اه ی ( اخ ییایمیا هتیدیسا

رد )نژورتین و یلآ نبرک ، لگنج

اه ی هروب لآ دنداد ناشن هیسور هک

رادقم تیدیسا ۀ رد اخ قطنم ۀ قطانم زا رتشیب دهاا هرهب

رادرب ی و رد نژورتین و یلآ نبرک ریداقم قطنم

ۀ قطانم زا رتمک دهاا

هرهب رادرب ی تسا هدوب [ 9 ].

هزورما و یناریا نارگادرگ هاگ

یجراخ

، زا یفلتخم قطانم زا

ناریا هب تروص یمسرریغ یتح ای یمسر ب

یم دیدزا دننک قطانم نیا .

دوجو ناریا لتخم طاقن رد دنراد

و تغارف تاقوا شیازفا ،یگنهرف حطس رییغت ،یداصتقا تیعضو رییغت هلمج زا لتخم لیلاد هب و

ار نارگادرگ روضح شیازفا ناریا لتخم طاقن رد ...

م ی ناوت هدهاشم درک یخرب رد . شهوژپ

یاه هب یتسیز طیحم رت

ی ر تیلاعف

اما ،تسا هدا هتخادرپ یدح ات یعیبط طیحم رب نارگادرگ م

ی اوت ن رد تفگ تشیب ر قطانم تحت رت ی ر لاعف ی ت اه ی ناسنا ی - جرفت ی

(4)

312 ةيرشن

هدروارف و لگنج بوچ ياه

، رود ة جنپ و داتفه رامش ،

مراهچ ة ، 1401

ا رد ی نار

، لگنج تیریدم هاگدید زا ه

ی چ اپ ی ش ی یسررب فده اب عضو

ی ت سوکا ی متس زا دعب لگنج لمع

ی تا جرفت من تروص ی

گ ی در . رد

قحت ی ق یسررب اب رضاح تدا

تاراسخ اخ ر ا رد لاعف ی ت اه ی یرگادرگ و

ب هره یرادرب

، عون ری رت دم

ی ر ی ت اه ی رد لتخم تدا

هب دراو تاراسخ یخرب

اخ یتسیز و ییایمیا ،یکیزیف تایصوصخ تسا هدا هسیاقم

. شهوژپ نیا فده یخرب تارییغت یبایزرا

هصخشم اه ی ری رت تحت اخ دم

ی ر ی ت اه ی لماا لتخم هرهب

رادرب ی و یرگادرگ ، خذ

ی هر هاگ رد )دهاا هقطنم( یلگنج لگنج

اه ی

.تسا نلایگ ناتسا موسیگ

2 . و داوم شور اه

2 . 1 . قطنم شهوژپ ۀ

فده هب هجوت اب

،شهوژپ هقطنم یا اخ ،یفارگوپوت ظاحل زا نگمه ایرد حطس زا عافترا و یسانا

دا باختنا لدم هس نآ رد هک

،یرگادرگ ،بوچ تاادرب( لتخم یتیریدم خذ

ی هر هاگ .دوب هدا ارجا )یلگنج قطنم

ۀ لوا صرع ۀ هرهب رادرب ی هدا تحاسم هب 7

/ 139

راتکه ( عطق ۀ )موسیگ کی یرس یرادلگنج حرط راهچ هک دوب

لوط رد لاس اه ی مع هتاذگ ماجنا نآ رد یارورپ تایل

تفرگ و

تایلمع نیرخآ هرهب

رادرب ی ندرک کنت یارورپ تایلمع(

بوچ جورخ اب هارمه روتکارت زا هدافتسا اب

یزرواشک ) لاس رد 1390 تروص

تفریذپ هقطنم نیا . لوط رد ییایفارغج تیعقوم رظن زا

48 و هجرد 57 و هقیقد 36 ۀینا ضرع و یقرا 37

و هجرد 44 و هقیقد 11

ۀینا تسا عقاو یلاما .

قطنم ۀ مود صرع ۀ یرگادرگ تحاسم هب

1141 راتکه )راکتسرد رتکد یلگنج راپ(

تسا هب هجوت اب هک

هبذاج اه ی حرط یابیز و یعیبط زا

زابرید اب نارگادرگ لابقتسا هدا هجاوم

لاس زا و هب

یمسر روط هب

ناونع نآ زا یلگنج راپ

هرهب رادرب ی تسا هدا ییایفارغج تیعقوم رظن زا و

لوط رد 48 و هجرد 59 و هقیقد 36 ۀینا ضرع و یقرا 37

و هجرد 41 و هقیقد

39 ۀینا .تسا هدا عقاو یلاما قطنم

ۀ دهاا ( خذ ی هر هاگ )موسیگ داشما یلگنج زین

تحاسم هب 200

راتکه هب ناونع قطنم ۀ موس

باختنا دا نآ رد هک ه

ی چ هنوگ هرهب رادرب ی لوط رد ییایفارغج تیعقوم رظن زا و هتفرگن تروص 48

و هجرد 1 و هقیقد 20 ۀینا

ضرع و یقرا 37

و هجرد 38 و هقیقد 13 ۀینا تسا عقاو یلاما لکا(

1 ) . اجنآزا هک هس صرع ۀ باختنا هدا رارق مه ترواجم رد

ایرد حطس زا عافترا رثکادح و لقادح ،دنراد رد

روکذم قطانم هب

بیترت 20 - ات 10 رتم تسا . عون زا قطانم اخ هوهق

ا ی یلگنج تسا

اخ تفاب و رد

ۀقبط رارق یمول م

ی گ ی در . هنلااس یگدنراب نیگنایم 5

/ 1365 م یل ی رتم نیگنایم و جرد

ۀ هنلااس ترارح 7

/ 15 جرد ۀ

تناس ی دارگ تسا . رتشیب شاوپ یلگنج اکسوت هقطنم تسا

قطانم یضعب رد و اپ

ی ه اه ی دراد دوجو یلیجنا و ربونص ،گرل .

شاوپ

لگنج ک یهایگ هنوگ

اه ی و کارت ،یتماتم ،لاچماپ ،هشفنب ،سارگ ،هنیمارگ ،یفلع ...

تسا . ساسارب هقطنم میلقا هقبط

دنب ی

عون زا هژربمآ یلیخ

بوطرم اب ناتسمز اه ی کنخ تسا [ 10 ، 11 ].

لکش 1 . قطانم ییایفارغج تیعقوم شهوژپ

(5)

2 . 2 . قیقحت شور

یارجا یارب شور زا شهوژپ نیا

هنومن رادرب ی ره رد روظنم نیدب .دا هدافتسا تکسنارت ،یرگادرگ( قطانم زا مادک

هرهب رادرب ی

و خذ ی هر هاگ

،)یلگنج تکسنارت جنپ لوط هب

200 رتم هزادنا گ ی ر ی .دا لصاف ۀ تکسنارت اه رگیدکی زا 100

رتم دوب و هب تروص دومع

.دندوب هدا یحارط هداج رب تکسنارت ره لوط رد

هنومن رادرب ی اخ قمع رد 5 - 0 تناس ی رتم ی لصاوف رد و 10

، 50 ، 100 ، 150

و 200 ماجنا هداج زا یرتم تفرگ

. عومجم رد 75

هنومن هقطنم ره رد( اخ 25

.دا تاادرب )هنومن هصخشم

اه ی اخ

هزادنا گ ی ر ی ،یرهاظ صوصخم مرج لماا هدا ،یقیقح صوصخم مرج

،لخلخت دصرد .دوب یبورکیم سفنت و یلآ نبرک ،pH

یارب هزادنا گ ی ر ی اخ یقیقح و یرهاظ صوصخم مرج هب

و هخولک شور زا بیترت یرتمونکیپ شور

بسحرب رب مرگ

تناس ی م بعکمرت هزادنا گ ی ر ی دا سپس . زا هدافتسا اب لخلخت دصرد طبار

ۀ 1 دا هبساحم [

12 ]:

هطبار ( 1

BD )

P 100 1 00 PD

 

   

لخلخت دصرد :P

رب مرگ( اخ یرهاظ صوصخم مرج :BD

تناس ی رتم بعکم )

رب مرگ( اخ یقیقح صوصخم مرج :PD

تناس ی رتم بعکم )

رضاح شهوژپ رد هاگتسد زا هدافتسا اب یرتمویسناتپ شور هب اخpH

و رتمpH

هب گراک ی ر ی طولخم 5 / 2 : 1 م بآ و اخ رطق

هزادنا یریگ دا . یارب هزادنا گ ی ر ی اخ یلآ نبرک زا

دصرد ساسارب و رت نویسادیسکا شور هدافتسا

دا [ 13 ].

اب یبورکیم سفنت

بسحرب هتسب یرطب شور زا هدافتسا م

یل ی مرگ د ی سکا ی د دا نییعت زور رد نبرک [

14 ].

2 . 3 . زجت ی ه لحتو ی ل یرامآ هداد اه

ندوب لامرن یسررب یارب هداد

اه فورگوملوک نومزآ زا -

دا هدافتسا فونریمسا .

یارب و ییایمیا ،یکیزیف تایصوصخ یسررب

هداج زا هلصاف و تیریدم عون لقتسم یاهریغتم ری رت تحت اخ یتسیز نومزآ زا

یزجت ۀ سنایراو ود هفرط یارب و سیاقم ۀ توافت

نیب هورگ اه زا آ نومز تناد .دا هدافتسا ۀمه

هیزجت لیلحتو زا هدافتسا اب یرامآ یاه مرن

رازفا یرامآ

IBM SPSS ver. 22

تروص

تفرگ و مه ۀ زا هدافتسا اب اهرادومن مرن

رازفا لسکا 2013 .دا میسرت

3 . ثحب و جیاتن اخ یرهاظ صوصخم مرج جیاتن ،هداج زا هلصاف شیازفا اب هک داد ناشن

نیگنایم یشهاک دنور اخ یرهاظ صوصخم مرج

دراد ؛ هب روط ی اخ یرهاظ صوصخم مرج رادقم نیرتمک هک رد

قطنم ۀ دهاا رد و لصاف ۀ 200 ( هداج زا یرتم 03

/

±0 08 / 1 مرگ

رب تناس ی رتم بعکم ) و رد اخ یرهاظ صوصخم مرج رادقم نیرتشیب قطنم

ۀ هرهب رادرب ی رد و لصاف ۀ 10 هداج زا یرتم

( 15 /

±0 64 / 1 رب مرگ تناس ی رتم بعکم ) .دا هدهاشم رد هک داد ناشن اخ لخلخت دصرد جیاتن یسررب نینچمه

مه ۀ قطانم

هنومن رادرب ی خلخت دصرد ،هداج زا هلصاف شیازفا اب هدا ل

اخ شیازفا تسا هتفای لودج(

1 ) .

لودج 1 نیگنایم جیاتن. هابتاا±

رایعم هصخشم اه ی ( اخ یکیزیف صوصخم مرج

یرهاظ )لخلخت دصرد و

یکیزیف تایصوصخ هقطنم عون

هداج زا هلصاف

10 50

100 150

200

یرهاظ صوصخم مرج ( g/cm³ ) هرهب

رادرب ی 03 /

±0 64 / 1 008 /

±0 40 / 1 002 /

±0 34 / 1 01 /

±0 20 / 1 004 /

±0 10 / 1

یرگادرگ 006

/

±0 33 / 1 004 /

±0 15 / 1 001 /

±0 13 / 1 008 /

±0 13 / 1 004 /

±0 07 / 1

دهاا 008

/

±0 11 / 1 0008 /

±0 10 / 1 006 /

±0 10 / 1 008 /

±0 08 / 1 006 /

±0 08 / 1

لخلخت دصرد هرهب

رادرب ی 786 /

±0 99 / 30 494 /

±0 09 / 37 08 /

±0 49 / 41 222 /

±0 73 / 44 178 /

±0 95 / 44

یرگادرگ 10

/

±1 63 / 38 288 /

±0 29 / 45 034 /

±0 67 / 46 244 /

±0 97 / 48 142 /

±0 41 / 49

دهاا 034

/

±0 67 / 47 324 /

±0 13 / 50 274 /

±0 71 / 51 590 /

±0 22 / 55 594 /

±0 50 / 56

(6)

314 ةيرشن

مراهچ ة ، 1401

یزجت ۀ سنایراو هصخشم اه ی فلاتخا هک داد ناشن اخ یکیزیف نعم

ی راد ی نیب اخ یکیزیف تایصوصخ سررب

ی هدا رد

لتخم لصاوف و قطانم سررب

ی هدا حطس رد 01

/ 0 دصرد دراد دوجو ری رت هداج زا هلصاف و تیریدم عون مأوت ر ا نینچمه .

نعم ی راد ی دراد اخ یکیزیف تایصوصخ رب لودج(

2 .) سیاقم ۀ فلاتخا هک داد ناشن اخ یرهاظ صوصخم مرج نیگنایم

نعم ی راد ی لتخم لصاوف نیب سررب

ی هدا رد قطنم ۀ تظافح هدا درادن دوجو )دهاا(

، لاحرد ی هک لصاف نیب ۀ 10 ب یرتم رگید ا

لصاوف سررب ی هدا فلاتخا ، نعم

ی راد ی لکا( دا هدهاشم 2

فلاتخا هک داد ناشن جیاتن نینچمه .) نعم

ی راد ی مرج نیب

لصاف رد اخ یرهاظ صوصخم ۀ

200 لکا( درادن دوجو هقطنم هس رد یرتم 2

سیاقم .) ۀ داد ناشن اخ لخلخت دصرد نیگنایم

فلاتخا هک نعم

ی راد ی لصاوف نیب 150

و 200 م یرت قطنم ۀ تظافح هدا لصاوف و قطانم رگید اب )دهاا(

سررب ی هدا دراد دوجو

لکا(

3 .) هب روط لک ی مرج اخ یرهاظ صوصخم هب

و هیلقن لیاسو ددرت و یبوکدگل ر ا رد اخ ندا هدرشف و مدرم ددرت لیلد

اام ی ن تلاآ هرهب رادرب ی شیازفا م ی ی دبا . مساق هداز ( ناراکمه و 2020

) یکیزیف تایصوصخ رب یرگادرگ یاهدمایپ یسررب اب

اخ رد خذ ی هر هاگ ری رت هک دندرک نایب لیبدرا ولقدنف یلگنج لاعف

ی ت اه ی رب یجرفت مرج

اخ یرهاظ صوصخم نعم

ی راد تسا و

شیازفا اب نآ قباطم و اخ یگدیبوک ،رگادرگ ددرت

مرج شیازفا اخ یرهاظ صوصخم م

ی ی دبا شهوژپ نیا جیاتن اب هک

دراد یناوخمه [

15 ].

رگید یشهوژپ رد ( ناراکمه و اراس

2015 ) هک دنداد ناشن مرج

ر ا رد اخ یرهاظ صوصخم دایز ددرت

ناگدننکدیدزاب یم دایز

دوا اب و هدیبوک شیازفا ،نیمز ندا

مرج شیازفا اخ یرهاظ صوصخم م

ی ی دبا [ 16 ].

رد نینچمه

شهوژپ اه ی رگید لتخم هلمج زا

( ناراکمه و رکاچ 2010

) رد لگنج اه ی کرت دارگلب هی

[ 17 ] و قاحسا ی دار ( ناراکمه و 2011

)

ملایا زبساغچ یلگنج راپ رد [

4 ] نایب دا ر ا رد هک لاعف

ی ت اه ی اخ ،یجرفت رخت

ی ب یم دوا هجیتن رد و مرج

صوصخم

شیازفا اخ یرهاظ م

ی ی دبا ، اخ یگدیبوک و یگدرشف شیازفا اب جرفت و یرگادرگ .دراد یناوخمه شهوژپ نیا جیاتن اب هک

ببس نآ تارذ نیب یلاخ یاضف شهاک هدا

شهاک بجوم تیاهن رد و لاعف

ی ت اه ی زیر نارادناج تکرح و هیوهت شهاک ،یزکاخ

بآ م ی دوا . نامه روط هک شهوژپ اه تسا هداد ناشن

، طبار ۀ نیب مرج ظ صوصخم و هدوب سوکعم لخلخت دصرد و اخ یرها

شیازفا اب مرج

شهاک اخ لخلخت دصرد ، اخ یرهاظ صوصخم م

ی ی دبا نیا رد . هنیمز

، کم بان ( ناراکمه و 2001

) رد

لگنج اه ی یگدیبوک راچد اخ ،ردیکسا ددرت ر ا رد هک دندرک نایب اداناک یاتربلآ یم

دوا زادنا ، اخ ندا مکارتم ر ا رد و ۀ

رفح ه ه ا بآ تاادهگن تیفرظ و و

رد جیتن ۀ شهاک اخ لخلخت دصرد نآ م

ی ی دبا دراد یناوخمه شهوژپ نیا جیاتن اب هک [

18 ] .

( ناراکمه و گناژ 2009

) نایب زین دندرک طبار هک ۀ راشف نیب یسوکعم زا لصاح

ددرت دوجو اخ لخلخت نازیم و ناگدننکدیدزاب

شهوژپ نیا جیاتن اب وسمه هک دراد تسا

[ 19 ].

ۀتفگ هب ( ناراکمه و یدقن 2014

)،

هب کیدزن لصاوف رد اخ لخلخت دصرد

رتمک هداج تسا

هب نآ زا هلصاف شیازفا اب و نیرتشیب

دوخ دح م ی دسر دراد تقباطم شهوژپ نیا جیاتن اب هک [

20 ].

یسررب رادقم تیدیسا ۀ رادقم هک داد ناشن اخ م شهاک هداج زا هلصاف شیازفا اب اخ pH

ی ی دبا . داد ناشن جیاتن نینچمه

مه رد هک ۀ

سررب لصاوف ی

هدا رادقم نیرتمک و نیرتشیب ، هب اخpH

هرهب قطانم رد بیترت رادرب

ی لودج( دا هدهاشم دهاا و

3 قطنم رد هصخشم نیا رادقم نیرتشیب هک داد ناشن زین اخ یلآ نبرک یسررب .) ۀ

قطنم رد نآ رادقم نیرتمک و دهاا ۀ

هرهب رادرب ی هاشم هدا هداج زا هلصاف شیازفا اب .دا هد

، قطنم رد اخ یلآ نبرک نیگنایم ۀ

هرهب رادرب ی یشهاک دنور

،دراد لاحرد ی

هک شهاک سپس و شیازفا ادتبا دهاا هقطنم رد یم

دبای لودج(

3 .)

لودج 2 . یزجت ۀ سنایراو هصخشم اه ی تحت اخ یکیزیف ری رت

و تیریدم لصاف هداج زا ه

یکیزیف تایصوصخ عبنم

تارییغت تاعبرم عومجم

جرد ۀ یدازآ تاعبرم نیگنایم

رادقم F نعم ی راد ی

یرهاظ صوصخم مرج ( g/cm³ ) هقطنم

763 / 0 2

381 / 0 3

/ 88 00

/ 0

هلصاف 643

/ 0 4

161 / 0 2

/ 37 00

/ 0

هقطنم × هلصاف 418

/ 0 8

052 / 0 0

/ 12 00

/ 0

اطخ 259

/ 0 60

004 / 0 -

-

لخلخت دصرد هقطنم

98 / 1920 2

49 / 960 1

/ 179 00

/ 0

هلصاف 63

/ 1220 4

16 / 305 9

/ 56 00

/ 0

/ 112 8

11 / 14 6

/ 2 015

/ 0

اطخ 71

/ 321 60

36 / 5 -

-

(7)

لکش 2 . سیاقم ۀ نیگنایم یرهاظ صوصخم نزو قطانم رد اخ

هنومن رادرب ی هداج زا لتخم لصاوف و

لکش 3 . سیاقم ۀ نیگنایم دصرد قطانم رد لخلخت هنومن

رادرب ی هداج زا لتخم لصاوف و

لودج 3 . نیگنایم جیاتن هابتاا±

تایصوصخ رایعم ییایمیا

( اخ تیدیسا ۀ اخ یلآ نبرک و )

ییایمیش تایصوصخ هقطنم عون

هداج زا هلصاف

10 50

100 150

200

هتیدیسا هرهب

رادرب 186 ی

/

±0 96 / 6 034 /

±0 08 / 6 012 /

±0 74 / 5 006 /

±0 61 / 5 008 /

±0 48 / 5

یرگادرگ 096

/

±0 57 / 6 038 /

±0 02 / 6 01 /

±0 72 / 5 006 /

±0 60 / 5 006 /

±0 48 / 5

دهاا 054

/

±0 88 / 4 086 /

±0 68 / 4 034 /

±0 81 / 4 064 /

±0 56 / 4 032 /

±0 04 / 5

یلآ نبرک هرهب

رادرب ی 16 /

±0 10 / 2 034 /

±0 43 / 3 0002 /

±0 90 / 3 064 /

±0 36 / 4 144 /

±0 46 / 5

یرگادرگ 11

/

±0 12 / 3 034 /

±0 36 / 4 04 /

±0 24 / 5 014 /

±0 81 / 5 0002 /

±0 24 / 6

دهاا 036

/

±0 16 / 7 072 /

±0 68 / 7 072 /

±0 68 / 7 088 /

±0 48 / 7 052 /

±0 44 / 7

(8)

316 ةيرشن

مراهچ ة ، 1401

یزجت ۀ فلاتخا هک داد ناشن اخ ییایمیا تایصوصخ سنایراو نعم

ی راد ی ود نیب صخشم ۀ رد اخ یلآ نبرک و هتیدیسا

لتخم لصاوف و قطانم سررب

ی هدا دراد دوجو حطس رد(

01 / 0 )دصرد زا هلصاف و )هقطنم( تیریدم عون لباقتم ر ا نینچمه .

ری رت هداج نعم

ی راد ی رب هصخشم اه ی دراد اخ ییایمیا لودج(

4 .) سیاقم ۀ فلاتخا هک داد ناشن اخ هتیدیسا نیگنایم

نعم ی راد ی لتخم لصاوف رد سررب

ی دا ۀ قطنم ۀ ود اب دهاا قطنم

ۀ دراد دوجو رگید

، فلاتخا یلو نعم

ی راد ی نیب نیگنایم تیدیسا ۀ

رد اخ لصاف ۀ 10 ود یرتم قطنم

ۀ هرهب رادرب ی لکا( دشن هدهاشم یرگادرگ و 4

.) سیاقم ۀ هک داد ناشن یلآ نبرک نیگنایم

فلاتخا نعم ی راد ی لتخم لصاوف نیب سررب

ی هدا رد قطنم ۀ درادن دوجو دهاا

، نیب یلو قطنم ۀ ود اب دهاا قطنم

ۀ فلاتخا رگید

نعم ی راد ی لکا( دا هدهاشم 5

.) شیازفا لیلاد زا و یرگادرگ قطانم ردpH

هرهب رادرب ی م ی ناوت زا یاان اخ یگدرشف هب

و نارگادرگ ددرت اام

ی ن تلاآ شهاک ،یشکبوچ ۀدام رادقم

قمع و یلآ مک

.درک هرااا گربالا قاحسا

ی دار ( ناراکمه و 2011

)

نایب ملایا زبساغچ یلگنج راپ رد اخ یلآ نبرک رب جرفت ری رت یسررب اب دندرک

اخ یلآ نبرک رب جرفت ر ا هک نعم

ی راد ی تسا

،جرفت تحت قطانم رد و رادقم

زا رتمک اخ یلآ نبرک قطنم

ۀ دهاا تسا دراد تقباطم شهوژپ نیا جیاتن اب هک [

4 ].

مساق هداز و

( ناراکمه 2020

رد یلآ نبرک رب جرفت ری رت یسررب اب ) خذ

ی هر هاگ ولقدنف یلگنج ی

رد یلآ نبرک دصرد هک دنداد ناشن لیبدرا

قطنم ۀ یرگادرگ و جرفت تحت قطانم زا رتشیب دهاا تسا

دراد یناوخمه شهوژپ نیا جیاتن اب هک [

15 ].

هرهب قطانم رد هلصاف شیازفا اب هک داد ناشن زین یبورکیم سفنت یسررب رب

راد ی شیازفا یبورکیم سفنت ،یرگادرگ و

یم

،دبای قطنم رد هک یلاحرد ۀ

لودج( دشن هدهاشم هداج زا هلصاف هب هجوت اب یمظنم تارییغت دنور دهاا 5

مه رد .) ۀ لصاوف

سررب ی هدا هب(

زج لصاف ۀ 200 نیرتشیب ،)یرتم نیرتمک و

اخ یبورکیم سفنت ریداقم هب

بیترت قطنم رد ۀ قطنم و دهاا ۀ

هرهب رادرب ی لودج( دا هدهاشم 5

.)

لودج 4 . یزجت ۀ هداج زا هلصاف و تیریدم ری رت تحت اخ ییایمیا تایصوصخ سنایراو

یکیزیف تایصوصخ تارییغت عبنم

تاعبرم عومجم جرد

ۀ یدازآ تاعبرم نیگنایم

هتیدیسا هقطنم

55 / 21 2

77 / 10 3

/ 100 00

/ 0

هلصاف 39

/ 7 4

84 / 1 2

/ 17 00

/ 0

/ 4 8

51 / 0 8

/ 4 00

/ 0

اطخ 44

/ 6 60

10 / 0 -

-

یلآ نبرک هقطنم

65 / 169 2

82 / 84 5

/ 560 00

/ 0

هلصاف 33

/ 44 4

08 / 11 23

/ 73 00

/ 0

/ 17 8

21 / 2 62

/ 14 00

/ 0

اطخ 08

/ 9 60

15 / 0 -

-

لکش 4 . سیاقم ۀ نیگنایم قطانم ردpH

هنومن رادرب ی هداج زا لتخم لصاوف و

(9)

لکش 5 سیاقم . ۀ نیگنایم قطانم رد یلآ نبرک هنومن

رادرب ی هداج زا لتخم لصاوف و

لودج 5 . نیگنایم جیاتن هابتاا±

رایعم صخشم ۀ ( اخ یتسیز یبورکیم سفنت

)

هقطنم عون هداج زا هلصاف

10 50

100 150

200

هرهب رادرب ی 0002

/

±0 11 / 0 008

/

±0 19 / 0 01

/

±0 34 / 0 008

/

±0 46 / 0 018

/

±0 62 / 0

یرگشدرگ 0002

/

±0 22 / 0 0002

/

±0 22 / 0 008

/

±0 35 / 0 008

/

±0 47 / 0 036

/

±0 70 / 0

دهاش 042

/

±0 46 / 0 012

/

±0 37 / 0 044

/

±0 54 / 0 048

/

±0 58 / 0 028

/

±0 42 / 0

یزجت ۀ فلاتخا هک داد ناشن اخ یبورکیم سفنت سنایراو نعم

ی راد ی لتخم لصاوف و قطانم نیب سررب

ی هدا دراد دوجو

حطس رد(

01 / 0 )دصرد لودج(

6 جیاتن .) سیاقم ۀ فلاتخا هک داد ناشن زین نیگنایم نعم

ی راد ی نیب قطنم ۀ ود اب دهاا قطنم

ۀ رگید

نیب نینچمه .دراد دوجو لصاف

ۀ 150 اب 200 یرتم و لصاف ۀ 10 اب 50 فلاتخا یرتم نعم

ی راد ی لکا( دشن هدهاشم 6

.)

زع ی ز ی رهم ( ناراکمه و 2020

) ییایوپ رب بیرخت تدا ر ا یسررب اب لاعف

ی ت اه ی شخب رد اخ یمیاویب و یبورکیم هگلج

ا ی

بیرخت هک دنداد ناشن رهاون ور

ی هاگش اه ی زا یرایسب رب یفنم تاری رت یلگنج صخاا

اه ی و یبورکیم لاعف

ی ت اه ی یمیاویب

اب طبترم هخرچ

اه ی شهوژپ نیا جیاتن اب وسمه هک دراد اخ ییاذغ رصانع تسا

[ 21 ] . شهوژپ ساسارب ناراکمه و نارود

( 2016 ) هصخشم اه ی ار یبورکیم سفنت هلمج زا اخ یبورکیم م

ی ناوت ری رت عیرس یبایزرا یارب تدا

اه ی تلاخد لتخم

تیفیک رب لگنج اخ

اه ی یلگنج تفرگ رظن رد [

22 ] و یرگادرگ قطانم رد یبورکیم سفنت زین رضاح شهوژپ رد هک

هرهب رادرب ی هک ری رت تحت تلاخد

اه ی زا رتمک ،دندوب یناسنا قطنم

ۀ .دوب دهاا ( هرقن و چوک

2019 ) یشهوژپ رد ناتسرها رد

رهاون دنتفایرد تفا اب یضارا یربراک رییغت و لگنج بیرخت هک صخاا

اه ی داوم تیفیک آ

شهاک بجوم اخ و یل لاعف

ی ت اه ی

اخ یمیاویب و یبورکیم م

ی دوا [ 23 ].

هب روط یلک لاعف ی ت اه ی رف و یبورکیم ا

اب هسیاقم رد ییایمیاویب یاهدنی رگید

اخ ییایمیا و یکیزیف یاهرتماراپ هب

ینوگرگد هنوگ ره هب ندوب ساسح لیلد ای

هداداج یایحا ای بیرخت تدا ر ا ، ور

ی هاگش اه ،

صخاا اه ی رد اخ تملاس و تیفیک یسررب یارب یبسانم سوکا

ی متس اه ی یلگنج سه دنت [ 24 ].

لودج 6 . یزجت ۀ سنایراو هصخشم یتسیز هداج زا هلصاف و تیریدم ری رت تحت اخ

تایصوصخ یتسیز

تارییغت عبنم تاعبرم عومجم

جرد ۀ یدازآ تاعبرم نیگنایم

یبورکیم سفنت هقطنم

23 / 0 2

11 / 0 44

/ 7 001

/ 0

هلصاف 40

/ 1 4

35 / 0 54

/ 22 00

/ 0

/ 0 8

08 / 0 32

/ 5 00

/ 0

اطخ 93

/ 0 60

01 / 0 -

-