Entomological Society of Iran Research Article pISSN: 0259-9996
2022, 41 (2),157−171 https://doi.org/10.52547/jesi.42.2.4 eISSN: 2783-3968
ﺮﺘﻣارﺎﭘ ﻦﺳ ﯽﺴﻨﺟ ود ﯽﮔﺪﻧز لوﺪﺟ و ﯽﺘﺴﯾز يﺎﻫ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ﻪﻠﺣﺮﻣ
-Trialeurodes vaporariorum
)
Hemiptera: Aleyrodidae
(
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﻢﻬﻣ لﻮﺼﺤﻣ ﻪﺳ يور يا
يﺮﻗﺎﺑ ﺎﺿرﺪﻤﺤﻣ
1 و
ﻦﺴﺣ يﺪﻬﻣ ،2
رﻮﭘ ﯽﻠﮔ ﯽﻠﻋ ،2
هداز ﯽﺧﺮﻓ ماﺮﻬﺷ و2 3
1 - ﮐﺮﻣ ،يزروﺎﺸﮐ ﺞﯾوﺮﺗ و شزﻮﻣآ ،تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ نﺎﻣزﺎﺳ و يزروﺎﺸﮐ شزﻮﻣآ و تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰ
هﺎﯿﮔ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺶﺨﺑ ،نﺎﻬﻔﺻا نﺎﺘﺳا ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ ناﺮﯾا ،نﺎﻬﻔﺻا ،ﯽﮑﺷﺰﭘ
[email protected] https://orcid.org/0000-0002-5819-7147 2 - هﺪﮑﺸﻧاد ،ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد هﺎﯿﮔ هوﺮﮔ ،ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ
ناﺮﯾا ،ﻞﯿﺑدرا ،ﯽﮑﺷﺰﭘ
[email protected] https://orcid.org/0000-0002-5409-428X
[email protected] https://orcid.org/0000-0002-4003-9343 3 - هﺎﯿﮔ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﺴﺳﺆﻣ ،يزروﺎﺸﮐ ﺞﯾوﺮﺗ و شزﻮﻣآ ،تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ نﺎﻣزﺎﺳ ﮐ ﯽﮑﺷﺰﭘ
ناﺮﯾا ،ناﺮﻬﺗ ،ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ لﺮﺘﻨﮐ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺶﺨﺑ ،رﻮﺸ
[email protected] https://orcid.org/0000-0002-3056-0610
ﺎﺗ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻪﭽﺨﯾر
ﺖﻓﺎﯾرد : 21 / 08 / 1401
شﺮﯾﺬﭘ : 18 / 09 / 1401
ﯽﺼﺼﺨﺗ ﺮﯿﺑد :
ﯽﺤﺘﻓ بﻮﻘﻌﯾ رﻮﭘ
هﺪﯿﮑﭼ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ : ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ Trialeurodes vaporariorum ﻢﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ تﻻﻮﺼﺤﻣ تﺎﻓآ ﻦﯾﺮﺗ ﺎﯿﻧد ﺮﺳاﺮﺳ رد يا
ﯽﻣ ﺖﺴﯾز ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد .ﺪﺷﺎﺑ ﻦﺳ ﯽﺴﻨﺟود ﯽﮔﺪﻧز لوﺪﺟ و ﯽﺳﺎﻨﺷ
- ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﻢﻬﻣ لﻮﺼﺤﻣ ﻪﺳ يور ﺖﻓآ ﻦﯾا ﻪﻠﺣﺮﻣ يا
ﻞﻣﺎﺷ
ﻪﺟﻮﮔ و رﺎﯿﺧ ،نﺎﺠﻣدﺎﺑ يﺎﻣد رد ﯽﮕﻧﺮﻓ
2 25± ﻪﺟرد ﯽﺒﺴﻧ ﺖﺑﻮﻃر ،سﻮﯿﺴﻠﺳ 10
65± يرﻮﻧ هرود و ﺪﺻرد 16:8
:ﯽﮑﯾرﺎﺗ) ﺖﻋﺎﺳ
(ﯽﯾﺎﻨﺷور ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ .ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ تﻮﺑ شور سﺎﺳا ﺮﺑ رﺎﯿﻌﻣ يﺎﻄﺧ و ﺎﻫ
ﮏﯾ ﺎﺑ پاﺮﺘﺳا سﺎﺳا ﺮﺑ .ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ راﺮﮑﺗ راﺰﻫ ﺪﺻ
ﻪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ،هﺪﻣآ ﺖﺳد ﺎﯿﻣ ﻦﯿﺑ
ﯽﮔﮋﯾو ﻪﯿﻠﮐ ﻦﯿﮕﻧ و ﺖﻓآ ﯽﺘﺴﯾز يﺎﻫ
ﺖﻓآ ﺖﻌﯿﻤﺟ ﺪﺷر يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ﻪﯿﻠﮐ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻦﯿﺑ هﺎﯿﮔ ﻪﺳ يور
ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ نﺎﺑﺰﯿﻣ .ﺖﺷاد دﻮﺟو راد
هﺪﺷ دﺎﯾ نﺎﺑﺰﯿﻣ هﺎﯿﮔ ﻪﺳ رد (ﻎﻟﺎﺑ تاﺮﺸﺣ رﻮﻬﻇ ﺎﺗ ﻢﺨﺗ زا) ﻎﻟﺎﺑﺎﻧ ﻞﺣاﺮﻣ يﺎﻤﻧوﻮﺸﻧ نﺎﻣز تﺪﻣ
ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ 17 /0 87± / 21 ، 19 /0 34± / 23 و 15 /0 37± / 25 لﻮﻃ ،زور ﻪﺑ هدﺎﻣ ﻎﻟﺎﺑ تاﺮﺸﺣ ﺮﻤﻋ ﺐﯿﺗﺮﺗ
24 /1 96± / 32 ، 40 /1 76± /
28233/93± /820 ﺐﯿﺗﺮﺗﻪﺑ ﯽﮔﺪﻧز لﻮﻃ رد هدﺎﻣ هﺮﺸﺣ ﺮﻫ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ ﻪﺘﺷاﺬﮔ ﻢﺨﺗ داﺪﻌﺗ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ و زور 25/21± /092و ، ﻪﺑ ﯽﮕﻧﺮﻓﻪﺟﻮﮔ و رﺎﯿﺧ ،نﺎﺠﻣدﺎﺑ يور ﺖﻓآ(r)ﺖّﯿﻌﻤﺟ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﺗاذ خﺮﻧ.ﺪﻣآ ﺖﺳدﻪﺑ129/39± /466 و 156/73± /501 ﺐﯿﺗﺮﺗ
005 /0 144± /0 ، 005 /0 128± /0 و 005 /0 118± /0 ﻞﺜﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺺﻟﺎﺧ خﺮﻧ و (زور ﺮﺑ) )
R0
ﻪﺑ ( ﺐﯿﺗﺮﺗ 76 / 15 90± / 108
، ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد ،عﻮﻤﺠﻣ رد .ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ (ﻢﺨﺗ) 57/35± /853 و 68/96± /922 نﺎﺑﺰﯿﻣ ﺮﮕﯾد هﺎﯿﮔ ود ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد نﺎﺠﻣدﺎﺑ
ﺐﺳﺎﻨﻣ و ﺎﻤﻧوﻮﺸﻧ ياﺮﺑ يﺮﺗ ﺖّﯿﻌﻤﺟ ﺶﯾاﺰﻓا
ﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ .ﺪﺷ ﯽﺑﺎﯾزرا ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏ
هژاو يﺎﻫ يﺪﯿﻠﮐ : ﻦﺳ ﯽﺴﻨﺟود ﯽﮔﺪﻧز لوﺪﺟ -
.ﺖﯿﻌﻤﺟ ﺪﺷر يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ،نﺎﺑﺰﯿﻣ هﺎﯿﮔ ،ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ،ﻪﻠﺣﺮﻣ
Citation: Bagheri, M.R.; Hassanpour, M., Golizadeh, A. and Farrokhi, S, (2022) Biological and age–stage, two-sex life table parameters of greenhouse whitefly, Trialeurodes vaporariorum (Hemiptera, Aleyrodidae) on three important greenhouse crops. J.
Entomol. Soc. Iran, 42 (2), 157-171.
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻪﺟﻮﮔ ﺖﺸﮐ و زﺎﺑ يﺎﻀﻓ رد رﻮﺸﮐ هﺪﻤﻋ يﺰﯿﻟﺎﺟ لﻮﺼﺤﻣ ﻪﺳ نﺎﺠﻣدﺎﺑ و رﺎﯿﺧ ،ﯽﮕﻧﺮﻓ د ناﺮﯾا .ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺶﺷﻮﭘﺮﯾز يﺎﻫ
لﺎﺳ ر 2020 دوﺪﺣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺎﺑ 2/
1 ﻦﺗ نﻮﯿﻠﯿﻣ
،رﺎﯿﺧ 6/
0 و نﺎﺠﻣدﺎﺑ ﻦﺗ نﻮﯿﻠﯿﻣ 8/
5 ﻪﺟﻮﮔ ﻦﺗ نﻮﯿﻠﯿﻣ ﻪﺒﺗر رد ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﯽﮕﻧﺮﻓ
) ﺖﺷاد راﺮﻗ نﺎﻬﺟ ﻢﺘﻔﻫ و ﻢﺸﺷ ،مرﺎﻬﭼ يﺎﻫ
faostat.org
لﺎﺳ رد .(
1399
ﺢﻄﺳ 452 و ﯽﮕﻧﺮﻓﻪﺟﻮﮔ ﺖﺸﮐ ﻪﺑ رﺎﺘﮑﻫ2424 ،رﺎﯿﺧ ﺖﺸﮐ ﻪﺑ رﺎﺘﮑﻫ7539 نﺎﯿﻣ ﻦﯾا زا ﻪﮐ دﻮﺑ رﺎﺘﮑﻫ17134 رﻮﺸﮐ ياﻪﻧﺎﺨﻠﮔ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﺖﺸﮐ ﺮﯾز ﺖﺸﮐ ﻪﺑ رﺎﺘﮑﻫ
صﺎﺼﺘﺧا نﺎﺠﻣدﺎﺑ ﺖﺷاد
(Anonymous, 2021)
. ﻪﺳ ﻦﯾا نﺎﺑﺰﯿﻣ زا هﺎﯿﮔ ﻢﻬﻣ يﺎﻫ
ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ،ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ
Trialeurodes vaporariorum (Westwood, 1856)
(Hemiptera: Aleyrodidae)
.ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺖﻓآ ﻦﯾا ﻢﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ يدﺎﺼﺘﻗا ﺮﻈﻧ زا ﻪﻧﻮﮔ ﻦﯾﺮﺗ
ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ يﺎﻫ ﯽﻣ هدز ﻦﯿﻤﺨﺗ و ﺖﺳا
يور دﻮﺷ 859 زا ﻪﻧﻮﮔ 121 هﺮﯿﺗ
ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﯽﻫﺎﯿﮔ
(Manzari & Fathipour, 2021)
هﺮﯿﺗ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺎﺑ ار يرﺎﮔزﺎﺳ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﯽﻟو يﺎﻫ
Solanaceae
و
Cucurbitaceae
د نﺎﺸﻧ ﺖﺳا هدا
(Mound & Halsey, 1978)
. هﺮﯿﺷ زا ﻪﯾﺬﻐﺗ ﺎﺑ ﺖﻓآ ﻦﯾا ﺶﻫﺎﮐ ،ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ تﻻﻼﺘﺧا دﺎﺠﯾا ،ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﺶﻫﺎﮐ ،هﺎﯿﮔ نﺪﺷ ﻒﯿﻌﺿ ﺐﺟﻮﻣ ﯽﻫﺎﯿﮔ
50 يﺪﺻرد
لﻮﺼﺤﻣ دﺮﮑﻠﻤﻋ
(Byrne & Bellows, 1991)
سوﺮﯾو لﺎﻘﺘﻧا و ﺮﻄﺧ ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ
ﺪﻨﻧﺎﻣ كﺎﻧ
Beet Pseudo Yellow Virus (BPYV)
،
Tomato Infectious
Chlorosis Virus (TICV)
و
Tomato Chlorosis Virus (ToCV)
نﺎﺑﺰﯿﻣ ﻪﺑ ﯽﻣ دﻮﺧ يﺎﻫ دﻮﺷ
(Jones, 2003)
. ﯽﻣ دﻮﺧ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷﺖﺨﯾر ﺎﯾ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫﯽﮔﮋﯾو رد ﯽﯾﺎﻫتوﺎﻔﺗ ندﻮﺑ اراد ﻞﯿﻟد ﻪﺑ نﺎﺑﺰﯿﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ تاﺮﯿﺛﺄﺗ ﺎﻬﻧآ ﯽﻌﯿﺒﻃ نﺎﻨﻤﺷد و تﺎﻓآ يور ﺪﻨﻧاﻮﺗ
ﺪﻧراﺬﮕﺑ
(Gregory et al., 1986)
. هﺪﻧز ﻪﻠﻤﺟ زا ،ﯽﺘﺴﯾز يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ سﺎﺳا ﻦﯿﻤﻫ ﺮﺑ ﻞﺜﻣﺪﯿﻟﻮﺗ و ﯽﻧﺎﻣ
T. vaporariorum
ﺰﯿﻧ ﻪﻧﻮﮔ يور ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽﻫﺎﯿﮔ مﺎﻗرا و ﺎﻫ
ا ﻪﮐ ﺖﺳا توﺎﻔﺘﻣ رﺎﯿﺴﺑ ﻢﻬﻣ ز
ﯽﻣ نآ ﻞﯾﻻد ﻦﯾﺮﺗ ﯽﮔﮋﯾو ﺪﻧاﻮﺗ
ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ يﺎﻫ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ شروﺮﭘ نآ يور هﺮﺸﺣ
)
van Lenteren &
Noldus, 1990
.(
ﯽﮔﮋﯾو ﺮﯿﻈﻧ هﺎﯿﮔ ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ يﺎﻫ ﻪﻧزور ﻢﮐاﺮﺗ و هزاﺪﻧا و گﺮﺑ ﺖﻣﺎﺨﺿ و مﻮﻣ ،كﺮﮐ
ﺎﻫ )
Madadi et al., 2007
؛
Gholami Moghaddam et
al., 2013
؛
Naeim Amini et al., 2021
( ﮔﮋﯾو و ﯽ ﺎﻫﻮﺑ و ﺪﻬﺷ ،ﻪﺤﺷﺮﺘﻣ داﻮﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ نآ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﯿﺑ يﺎﻫ
(Sarraf Moayeri et al., 2006)
ﯽﻣ ﻨﻧاﻮﺗ ﺮﺑ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺎﺑ ﺪ
ﯽﮔﮋﯾو هﺎﯿﮔ يور هﺮﺸﺣ ﺖﻣﺎﻗا نﺎﻣز تﺪﻣ و هﺎﮕﻫﺎﻨﭘ دﺎﺠﯾا ،راﺮﻘﺘﺳا ،ﺐﻠﺟ نآ ﯽﺘﺴﯾز يﺎﻫ
.ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ﯽﺗاﺮﯿﯿﻐﺗ شﻮﺨﺘﺳد ار
ﯽﮔﺪﻧز لوﺪﺟ
T. vaporariorum
:ﻪﻠﻤﺟ زا .ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻦﯿﻘﻘﺤﻣ ﻂﺳﻮﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ يور
Campos et al. (2003)
ﺖﺴﯾز -
ﺎﯿﺑﻮﻟ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻢﻗر ﺞﻨﭘ يور ار ﺖﻓآ ﻦﯾا ﯽﺳﺎﻨﺷ
(Phseolus vulgaris L.)
ﺎﯾﻮﺳ و
(Glycine max L.)
.ﺪﻧدﺮﮐ ﯽﺳرﺮﺑ
Manzano & van Lenteren (2009)
T. ﯽﺘﺴﯾز يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ﺮﺑ ار نژوﺮﺘﯿﻧ ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ تاﺮﺛاHosseini et al. (2015) .ﺪﻧداد مﺎﺠﻧا ﺎﯿﺑﻮﻟ ﻢﻗر ود يور ﯽﻄﯿﺤﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻂﯾاﺮﺷ رد ار ﯽﺳرﺮﺑ ﻦﯾا ﺰﯿﻧ
vaporariorum
ﻪﺟﻮﮔ هﺎﯿﮔ رد گﺮﺑ ندﻮﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ .ﺪﻧدﺮﮐ ﯽﺑﺎﯾزرا ﮏﯿﻧﻮﭘورﺪﯿﻫ ﺖﺸﮐ رد ﯽﮕﻧﺮﻓ
ﻪﺟﻮﮔ يﺎﻫ ياﺮﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻦﯿﻨﺳ رد ﯽﮕﻧﺮﻓ
Bemisia tabaci
(Gennadius)
ﭗﯿﺗﻮﯿﺑ) و (B
T. vaporariorum
ﻂﺳﻮﺗ
Zhang & Wan (2012)
ﻒﻠﺘﺨﻣ مﺎﻗرا يور ﺖﻓآ ﯽﺘﺴﯾز يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ .ﺪﺷ ﺶﯾﺎﻣزآ
ﻪﺟﻮﮔ ﻓﺮ ﯽﮕﻧ
(Prijović et al., 2013)
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ رﺎﯿﺧ و يا
(Mirzamohammadzadeh et al., 2015)
ﻮﻣ و ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ در
Naeim Amini et al.
(2021)
ﺰﯿﻧ ار ﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ﻦﯾا نﺎﻫﺎﯿﮔ يور
رﺎﯿﺧ
(Cucumis sativus L.)
ﻮﻧاﻮﯿﮐ ،
(Cucumis metuliferus May)
و هﺰﺑﺮﺧ ﺦﻠﺗ
(Momordica charantia
(Hook))
هزاﺪﻧا .ﺪﻧدﺮﮐ يﺮﯿﮔ
ﺺﺧﺎﺷ ﺰﻓا ﻦﯿﯿﻌﺗ و ﺖﯿﻌﻤﺟ ﺪﺷر يﺎﻫ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد نآ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﯾ ﺶﯾا
ﺖّﯿﻌﻤﺟ ﻢﺴﯿﻣﺎﻨﯾد ي ﺸﺣ
ـﺮ رد تا ﻣـ ﺖﯾﺮﯾﺪ آﻓ ـﺎ و ت ﻇﺎﻔﺣ ــ ﺖ ﻪﻧﻮﮔ زا ،ﺪﯿﻔﻣ يﺎﻫ
ﻪﻠﺌﺴﻣ ﮏﯾ ﯽﮔﺪﻧز لوﺪﺟ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ .ﺪﻧراد ﯽﺳﺎﺳا و ﻢﻬﻣ يدﺮﺑرﺎﮐ و هدﻮﺑ ﺖﯿﻌﻤﺟ يژﻮﻟﻮﮐا رد يدﺎﯿﻨﺑ ي
ﺻﻮﺗ ـ ﺟ ﯽﻔﯿ ـ ﻊﻣﺎ زا ﺸﻧ ـﻮ و ﺎﻤﻧ ز ، ﺪﻧ ه ﯽﻧﺎﻣ ﻪﺋارا ار يروآداز و
ﯽﻣ ز لوﺪﺟ .ﺪﻨﻫد ﻧـ
ﺪ ﯽﮔ يروآداز ﺑـ ﺎد ﺎﺒﻧ ل ﺮﮐ ز ند ﺪﻧ ه ﺮﮔ ﯽﻧﺎﻣ و ﯽﻫ ا زا ﺮﻓ ﻢﻫ دا ز يﺎﻫداﺪﺧر ﯽﻣﺎﻤﺗ ﺖﺒﺛ و ﻦﺳ ﯽﺘﺴﯾ
هﺪﻧز ﻞﻣﺎﺷ) ﺎﻬﻧآ ﻢﺨﺗ داﺪﻌﺗ و ﯽﻧﺎﻣ
ﻪﺘﺷاﺬﮔ يﺎﻫ
هﺪﺷ ﯽﻣ دﺎﺠﯾا هوﺮﮔ دﺮﻓ ﻦﯾﺮﺧآ گﺮﻣ نﺎﻣز ﺎﺗ (زور ﺮﻫ رد هدﺎﻣ دﺮﻓ ﺮﻫ ﻂﺳﻮﺗ ﯽﻣ لوﺪﺟ ﻦﯾا زا .دﻮﺷ
هﺪﻧز خﺮﻧ و ﺎﻤﻧوﻮﺸﻧ نﺎﻣز ﻒﯿﺻﻮﺗ ياﺮﺑ ناﻮﺗ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﺮﻫ رد ﯽﻧﺎﻣ
ﺶﯿﭘ ،يﺪﺷر هزاﺪﻧا ﯽﻨﯿﺑ
و ﺺﺨﺸﻣ نﺎﻣز ﮏﯾ رد نآ ﯽﻨﺳ رﺎﺘﺧﺎﺳ و هﺮﺸﺣ ﮏﯾ ﺖّﯿﻌﻤﺟ ﯽﮔﮋﯾو و ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻪﻠﻤﺟ زا ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺮﺛا ندﺮﮐ ﺺﺨﺸﻣ ياﺮﺑ
يﺎﻫ هﮋﯾو ﯽﮔﺪﻧز لواﺪﺟ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﺠﻧآ زا .(Southwood & Henderson, 2009)دﺮﮐ هدﺎﻔﺘﺳا هﺮﺸﺣ ﯽﻠﺜﻣﺪﯿﻟﻮﺗ ﺖﯿﻓﺮﻇ يور نﺎﺑﺰﯿﻣ هﺎﯿﮔ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ ،هدﺎﻣ ﯽﻨﺳ
ﺖﯿﻌﻤﺟ ﺎﺑ ًﺎﻓﺮﺻ هﺪﻧز يور و ﻪﺘﺷاد رﺎﮐوﺮﺳ هدﺎﻣ يﺎﻫ
ﯽﻣ هﺪﯾدﺎﻧ ار ﻞﺣاﺮﻣ ﻦﯿﺑ توﺎﻔﺗ و ﺮﻧ ﺖﯿﻌﻤﺟ و هﺪﺷ ﺰﮐﺮﻤﺘﻣ هدﺎﻣ داﺮﻓا يروآداز و ﯽﻧﺎﻣ رد ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ،دﺮﯿﮔ
ﯽﻨﺤﻨﻣ و تﺎﺒﺳﺎﺤﻣ هﺪﻧز يﺎﻫ
ﺑ ﯽﯾﺎﻫﺎﻄﺧ يروآداز و ﯽﻧﺎﻣ ﻪ
.ﺪﯾآ دﻮﺟو ﯽﻣ ،داﺮﻓا ﻦﯿﺑ ﺪﺷر خﺮﻧ تاﺮﯿﯿﻐﺗ و ﺲﻨﺟ ود ﺮﻫ تاﺮﺛا ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ لوﺪﺟ زا ناﻮﺗ
ﻦﺳ ﯽﮔﺪﻧز - ﻪﻠﺣﺮﻣ ﯽﺴﻨﺟود دﺮﮐ هدﺎﻔﺘﺳا )
Chi, 1988
؛
Chi & Su, 2006
.( ،ﯽﺴﻨﺟودﻪﻠﺣﺮﻣ- ﻦﺳ ﯽﮔﺪﻧز لوﺪﺟ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا رد ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ﺖّﯿﻌﻤﺟ ﺪﺷر و ﯽﺘﺴﯾز يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ
T. vaporariorum
ﻪﺳ يور
ﻪﺟﻮﮔ و رﺎﯿﺧ ،نﺎﺠﻣدﺎﺑ ﯽﻫﺎﯿﮔ نﺎﺑﺰﯿﻣ هزاﺪﻧا نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻦﯾا ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﯽﺧﺮﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﯽﮕﻧﺮﻓ
يﺮﯿﮔ ﺪﺷ زا ﯽﺸﺨﺑ نﺪﺷ ﻦﺷور ﺎﺑ ﺎﺗ
ﺶﻨﮑﻤﻫﺮﺑ ﺖﻓآ ﻦﯿﺑ يﺎﻫ ﺖﻓآ ﻦﯾا ﺮﺘﻬﺑ لﺮﺘﻨﮐ يﺎﺘﺳار رد يﺮﺛﺆﻣ مﺎﮔ ناﻮﺘﺑ نﺎﺑﺰﯿﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ و
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ تﻻﻮﺼﺤﻣ رد يا
.ﺖﺷادﺮﺑ
شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
ﺶﯾﺎﻣزآ مﺎﺠﻧا ﻂﯾاﺮﺷ ﺶﯾﺎﻣزآ.
ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ شزﻮﻣآ و تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ رد ﺎﻫ نﺎﺘﺳا
هﺎﯿﮔ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺶﺨﺑ ،نﺎﻬﻔﺻا شروﺮﭘ .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﯽﮑﺷﺰﭘ
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ رد نﺎﺑﺰﯿﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ يﺎﻣد رد ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ يﺎﻫ
5 25± ﻪﺟرد ﯽﺒﺴﻧ ﺖﺑﻮﻃر ،سﻮﯿﺴﻠﺳ 10
60± ﭻﯿﻫ دﺮﺑرﺎﮐ نوﺪﺑ ،ﯽﻌﯿﺒﻃ يرﻮﻧ ﻂﯾاﺮﺷ و ﺪﺻرد هﺮﺸﺣ ﻪﻧﻮﮔ
ﯽﺸﮐ
قﺎﺗا رد تاﺮﺸﺣ .ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ يﺎﻣد رد ﺖﺑﺎﺛ تراﺮﺣ يﺎﻫ
2 25± ﻪﺟرد يرﻮﻧ هرود ،سﻮﯿﺴﻠﺳ 16:8
ﯽﺒﺴﻧ ﺖﺑﻮﻃر و (ﯽﯾﺎﻨﺷور :ﯽﮑﯾرﺎﺗ) ﺖﻋﺎﺳ 10
65± ﺪﺻرد
ﻧﺪﺷ هداد شروﺮﭘ ﺶﯾﺎﻣزآ .ﺪ
هﺮﺸﺣ هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ رد ﺪﺷر ﮏﻗﺎﺗا ﻞﺧاد رﻮﮐﺬﻣ يرﻮﻧ هرود و ﯽﺘﺑﻮﻃر ،ﯽﯾﺎﻣد ﻂﯾاﺮﺷ رد ﺎﻫ .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﯽﺳﺎﻨﺷ
نﺎﺑﺰﯿﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ و ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ شروﺮﭘ .
رﺎﯿﺧ روﺬﺑ
(C. sativus L.)
ﻢﻗر
Ever green
ﻪﺟﻮﮔ ، ) ﯽﮕﻧﺮﻓ
Lycopersicon esculentum L.
ﻢﻗر (
Hilario
نﺎﺠﻣدﺎﺑ و
(Solanum melongena L.)
ﻢﻗر
Lango
ناﺪﻠﮔ رد ) ﮏﭼﻮﮐ ﯽﮑﯿﺘﺳﻼﭘ يﺎﻫ 5
× 10 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ و هﺪﺷ ﻪﺘﺷﺎﮐ سﺎﻣ ﺖﯿﭘ يوﺎﺣ (ﺮﺘﻣ ﺎﺗ ﺎﻫ
ﺶﯾﺎﻣزآ رد هدﺎﻔﺘﺳا نﺎﻣز ﮏﻗﺎﺗا رد ﺎﻫ
ﭻﯿﻫ دﺮﺑرﺎﮐ نوﺪﺑ ،ﺪﺷر يﺎﻫ ﺖﻓآ ﻪﻧﻮﮔ
ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ زا يداﺪﻌﺗ .ﺪﻧﺪﺷ يراﺪﻬﮕﻧ ﯽﺸﮐ ناﺪﻠﮔ ﻪﺑ تاﺮﺸﺣ ﯽﻨﻠﮐ دﺎﺠﯾا ياﺮﺑ ﺎﻫ
يﺎﻫ ﯽﺘﻧﺎﺳ110×70×60 دﺎﻌﺑا ﻪﺑ50 ﺶﻣ ﺎﺑ يرﻮﺗ يﺎﻫﺲﻔﻗ رد گﺮﺑ كﺎﺧ ﺎﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﻞﯾﺮﺘﺳا كﺎﺧ يوﺎﺣ (ﺮﺘﻣﯽﺘﻧﺎﺳ20×12) ﺮﺘﮔرﺰﺑ ﺪﺷر دﻮﺒﻬﺑ ياﺮﺑ و ﻞﻘﺘﻨﻣ ﺮﺘﻣ
ﻪﺗﻮﺑ ﯽﯾاﺬﻏ لﻮﻠﺤﻣ زا ﺎﻫ )
Kristalon™
(
N.P.K (18-18-18+TE)
راﺰﻫ رد ﮏﯾ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﯽﻧﺎﻣز نﺎﺑﺰﯿﻣ هﺎﯿﮔ ﺢﻄﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ياﺮﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا
ﮐ عﺎﻔﺗرا ﻪ
ﻪﺗﻮﺑ دوﺪﺣ ﻪﺑ ﺎﻫ 25
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﻧاﻮﺟ ،ﺪﯿﺳر يﺮﺘﻣ ﻪﯿﻘﺑ .ﺪﺷ ﻊﻄﻗ ﺎﻬﻧآ ﯽﯾﺎﻬﺘﻧا
ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ ﺶﯾﺎﻣزآ مﺎﺠﻧا ياﺮﺑ ﺎﻫ .ﺪﻧﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﻫ
،ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ
T. vaporariorum
، زا ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ نﺎﻬﻔﺻا نﺎﺘﺳا يرﺎﺠﺗ يﺎﻫ ﻊﻤﺟ
يروآ ﻪﺴﺳﺆﻣ رد ﻪﻧﻮﮔ ﺪﯿﯾﺄﺗ زا ﺲﭘ و هﺎﯿﮔ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ
رﻮﺸﮐ ﯽﮑﺷﺰﭘ
رد.ﺪﺷ هداد شروﺮﭘ ﻪﻧﺎﮔاﺪﺟ رﻮﻃﻪﺑ ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫنﺎﺑﺰﯿﻣ زا ماﺪﮐﺮﻫ يور ،ﺪﻧدﻮﺑ هﺪﺷ هﺪﻧﺎﺷﻮﭘ ﻒﯾﺮﻇ يرﻮﺗﻪﭼرﺎﭘ ﺎﺑ ﻪﮐﺮﺘﻣﯽﺘﻧﺎﺳ110×70×60 دﺎﻌﺑا ﻪﺑ يﺰﻠﻓ يﺎﻫﺲﻔﻗ ﺶﯾﺎﻣزآ مﺎﺠﻧا .
ﻪﺑ ياﺮﺑ ﻢﻫ هوﺮﮔ ﮏﯾ ندروآ ﺖﺳد ناﺪﻠﮔ ،ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ زا ﻦﺳ
عﺎﻔﺗرا ﻪﺑ ﮏﭼﻮﮐ يﺎﻫ 10
ﺮﻄﻗ و 5 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﮔ يوﺎﺣ ﺮﺘﻣ ﻪﭽﻫﺎﯿ
يﺎﻫ 4 ﺎﺗ 6 ﺮﻫ زا ﯽﮔﺮﺑ
ﻢﺨﺗ ﺎﻬﻧآ يور ﺎﺗ ﺪﺷ هداد راﺮﻗ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ﻎﻟﺎﺑ تاﺮﺸﺣ رﺎﯿﺘﺧا رد ،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﯽﻫﺎﯿﮔ نﺎﺑﺰﯿﻣ ﻪﺳ زا ﺲﭘ .ﺪﻨﻨﮐ يراﺬﮔ
12 داﺪﻌﺗ و فﺬﺣ ﻎﻟﺎﺑ تاﺮﺸﺣ ،ﺖﻋﺎﺳ
100 24 ﺮﻫ ﺎﻫﻢﺨﺗ و ﻞﻘﺘﻨﻣ ﺪﺷر ﮏﻗﺎﺗا ﻪﺑ ﺎﻫناﺪﻠﮔ .ﺪﻧﺪﺷ هدﺮﺑ ﻦﯿﺑ زا ﻒﯾﺮﻇ نزﻮﺳ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺎﻫﻢﺨﺗﻪﯿﻘﺑ و بﺎﺨﺘﻧا ﻢﺨﺗ دﺪﻋ و ﯽﻨﯿﻨﺟ هرود و ﺪﯾدزﺎﺑ رﺎﺒﮑﯾ ﺖﻋﺎﺳ
ﺪﻧور ،ﻢﺨﺗ ﺦﯾﺮﻔﺗ زا ﺲﭘ .ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﻢﺨﺗ ﺦﯾﺮﻔﺗ ﺪﺻرد يﺎﻤﻧوﻮﺸﻧ
هرﻮﭘ ﺲﭘ .ﺪﺷ ﺖﺒﺛ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻦﯿﻨﺳ گﺮﻣ نﺎﻣز و ﯽﮔرﻮﭘ ﻦﯿﻨﺳ زا ﮏﯾ ﺮﻫ نﺎﻣز تﺪﻣ لﻮﻃ و ﺎﻫ
ﻪﺑ زور ﮏﯾ زا ﺮﺘﻤﮐ ﺮﻤﻋ ﺎﺑ هدﺎﻣ و ﺮﻧ تاﺮﺸﺣ ،ﻦﯿﻐﻟﺎﺑ رﻮﻬﻇ زا ترﻮﺻ
نﺎﺑﺰﯿﻣ يور ﺖﻔﺟ ﻪﮐ ﺎﺠﻧآ زا .ﺪﻧﺪﺷ هداد شروﺮﭘ ﮏﯿﻧﻮﭘورﺪﯿﻫ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﺮﻈﻧ درﻮﻣ ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ
ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ﺖﻔﺟ رﺎﺘﻓر ﺎﺑ ﯽﺗاﺮﺸﺣ ﺎﻫ يﺮﯿﮔ
ﻪﻧﺎﮔﺪﻨﭼ
(Polygamous)
ﺪﻨﺘﺴﻫ هﺮﺸﺣ ﺮﻫ و ﯽﻣ هدﺎﻣ
هﺮﺸﺣ ﺪﻨﭼ ﺎﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﺖﻔﺟ ﺮﻧ
فﺮﻇ ﺮﻫ رد ؛ﺲﮑﻌﻟﺎﺑ و ﺪﻨﮐ يﺮﯿﮔ
10 ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ"ﻪﺘﺳد ﮏﯾ رد دﻮﺟﻮﻣ هدﺎﻣ داﺮﻓا داﺪﻌﺗ ﺮﺑ ﻢﯿﺴﻘﺗ هﺪﺷ ﻪﺘﺷاﺬﮔ يﺎﻫﻢﺨﺗ ﻞﮐ داﺪﻌﺗ"ﻪﻟدﺎﻌﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ يروآداز و هﺪﺷ ﺎﻫر هدﺎﻣ و ﺮﻧهﺮﺸﺣ ﺖﻔﺟ15 ﺎﺗ ﺪﺷ
)
Jauset et al., 2000
؛
Greenberg et al., 2002
؛
Zhang & Wan, 2012
( . شور سﺎﺳا ﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻦﯾﺪﺑ
Pedley (2010)
ﻪﻗﺎﺳ ياراد ﻪﮐ نﺎﺑﺰﯿﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ
هزاﺪﻧا ناﻮﯿﻟ برد يور هﺪﺷ ﻪﯿﺒﻌﺗ ﺬﻔﻨﻣ زا و هﺪﺷ اﺪﺟ ﺎﻬﺘﻧا زا ﺪﻧدﻮﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ گﺮﺑ ﮏﯾ ﻞﻗاﺪﺣ و ﮏﯾ يﺎﻫ
عﺎﻔﺗرا ﺎﺑ) فﺮﺼﻣ رﺎﺑ 11
ﻪﻧﺎﻫد ﺮﻄﻗ و 8
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻞﺧاد (ﺮﺘﻣ
آ يوﺎﺣ ناﻮﯿﻟ ناﻮﯿﻟ دﺪﻋ ﮏﯾ .ﺪﺷ ﻪﺘﺷاﺬﮔ ﺮﻄﻘﻣ ب
ﻪﭼرﺎﭘ ﺎﺑ و هﺪﺷ هﺪﯾﺮﺑ نآ ﯽﻧﺎﺘﺤﺗ ﺖﻤﺴﻗ ﻪﮐ ﻪﺑﺎﺸﻣ ﻪﺑ ،دﻮﺑ هﺪﺷ هﺪﻧﺎﺷﻮﭘ ﻒﯾﺮﻇ يرﻮﺗ
يور سﻮﮑﻌﻣ رﻮﻃ
ناﻮﯿﻟ ﻪﺒﻟ و ﺪﺷ ﻪﺘﺷاﺬﮔ رﻮﮐﺬﻣ يﺎﻫ ناﻮﯿﻟ يﺎﻫ
هﺮﯿﮔ ﺎﺑ ﺎﻫ ﻪﺸﯿﺷ لﺎﯾو يﺮﯿﮔراﺮﻗ ياﺮﺑ ﯽﮑﭼﻮﮐ ﺬﻔﻨﻣ ،مود ناﻮﯿﻟ يور .ﺪﻧﺪﺷ ﻞﺼﺘﻣ ﻢﻫ ﻪﺑ ﯽﺴﻔﻗ ياﺮﺑ يا
يزﺎﺳﺎﻫر
ﻢﺨﺗ داﺪﻌﺗ شرﺎﻤﺷ ياﺮﺑ .ﺪﺷ ﻪﯿﺒﻌﺗ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ﻞﻣﺎﮐ تاﺮﺸﺣ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﻧازور ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ
ﻪﺘﺷاﺬﮔ ﺎﻫ ﯽﻣ ناﻮﯿﻟ ،ﺪﺷ ﯽﺒﯾﺮﻘﺗ تﺪﻣ ﻪﺑ ﺎﻫ 10
- 15 لﺎﭽﺨﯾ رد ﻪﻘﯿﻗد
دوﺪﺣ يﺎﻣد ﺎﺑ 6
ﻪﺟرد ﯽﻣ ﻪﺘﺷاﺬﮔ سﻮﯿﺴﻠﺳ ﯽﺑ ًﻼﻣﺎﮐ تاﺮﺸﺣ ﺎﺗ ﺪﺷ
ﺪﯿﻔﺳ ،ﻒﯾﺮﻇ رﻮﺗاﺮﯿﭙﺳآ ﮏﯾ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ .ﺪﻧﻮﺷ ﺲﺣ ﮏﻟﺎﺑ
ﻊﻤﺟ هدﺎﻣ و ﺮﻧ يﺎﻫ ﻪﻠﺻﺎﻓﻼﺑ و يروآ
ﯽﻣ ﻞﻘﺘﻨﻣ ﺪﯾﺪﺟ ﯽﺷروﺮﭘ فﺮﻇ ﻪﺑ ﻢﺨﺗ داﺪﻌﺗ .ﺪﻧﺪﺷ
ﯽﻣ ﺖﺒﺛ و شرﺎﻤﺷ پﻮﮑﺳوﺮﮑﯿﻣﻮﯾﺮﺘﺳا ﺮﯾز رد هﺪﺷ ﻪﺘﺷاﺬﮔ يﺎﻫ و ﺮﻧ داﺮﻓا مﺎﻤﺗ گﺮﻣ نﺎﻣز ﺎﺗ ﻞﻤﻋ ﻦﯾا .ﺪﺷ
زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ هدﺮﻣ تاﺮﺸﺣ ﺖّﯿﺴﻨﺟ .ﺖﻓﺎﯾ ﻪﻣادا هدﺎﻣ ﺮﺒﺘﻌﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ
)
Gerling, 1990
؛
Shahbazvar et al., 2011
( رد ﺮﻫ ياﺮﺑ .ﺪﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ پﻮﮑﺳوﺮﮑﯿﻣﻮﯾﺮﺘﺳا ﺮﯾز
نﺎﺑﺰﯿﻣ زا ماﺪﮐ ﻪﺟﻮﮔ ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ
ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ نﺎﺠﻣدﺎﺑ و رﺎﯿﺧ ،ﯽﮕﻧﺮﻓ 28
، 33 و 27 .ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد راﺮﮑﺗ
هزاﺪﻧا ﻮﻣ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و ﺮﻔﺴﻓ ،تزا ناﺰﯿﻣ يﺮﯿﮔ گﺮﺑ رد دﻮﺟ
نﺎﺑﺰﯿﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ .
هزاﺪﻧا ياﺮﺑ گﺮﺑ رد رﻮﮐﺬﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ ناﺰﯿﻣ يﺮﯿﮔ زا ،نﺎﺑﺰﯿﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ
هﺎﯿﮔ ﺮﻫ 5 ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺲﭙﺳ .ﺪﻧﺪﺷ ﻊﻄﻗ ﻪﻗﻮﻃ ﻞﺤﻣ زا نﺎﻫﺎﯿﮔ و بﺎﺨﺘﻧا ﺖﻓآ زا يرﺎﻋ ناﺪﻠﮔ تﺪﻣ ﻪﺑ و هﺪﺷ هداد ﻮﺸﺘﺴﺷ ﺮﻄﻘﻣ بآ ﺎﺑ ﺎﻫ
48 يﺎﻣد رد ﺖﻋﺎﺳ 75
ﻪﺟردﺐﯿﮐﺮﺗ (Sulfosalicylic acid )ﮏﯿﻠﯿﺴﻟﺎﺳﻮﻔﻟﻮﺳ ﺪﯿﺳا ﺐﻌﮑﻣ ﺮﺘﻣﯽﺘﻧﺎﺳ3 ﺎﺑ مﺮﮔ /025 ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺮﻫ زا .ﺪﻧﺪﺷ بﺎﯿﺳآ ،نﺪﺷ ﮏﺸﺧ زا ﺲﭘ و يراﺪﻬﮕﻧ سﻮﯿﺴﻠﺳ ﺪﺷ ﻪﺟرد330 يﺎﻣد ﺎﺗ ﺞﯾرﺪﺗﻪﺑ و ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻪﻧﮋﯿﺴﮐا بآ ﺎﺑ ﺎﻫﻪﻧﻮﻤﻧ ،تﺪﻣ ﻦﯾا زا ﺲﭘ .ﺪﻨﻧﺎﻤﺑ هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻣد رد ﺖﻋﺎﺳ24 تﺪﻣ ﻪﺑ ﺪﺷ هداد هزﺎﺟا و تراﺮﺣ سﻮﯿﺴﻠﺳ
د ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﺗ ﺪﺷ هدا ﻪﻧﻮﻤﻧ .ﺪﻧﻮﺷ فﺎﻔﺷ ًﻼﻣﺎﮐ ﺎﻬﻧآ ﮓﻧر و ﻢﻀﻫ ﺎﻫ
ﻢﺠﺣ ﻪﺑ ﺮﻄﻘﻣ بآ ﺎﺑ هﺪﺷ ﻢﻀﻫ يﺎﻫ 50
ﯽﺘﻧﺎﺳ رﻮﮐﺬﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﺪﺻرد ﺲﭙﺳ .ﺪﺷ هﺪﻧﺎﺳر ﺐﻌﮑﻣﺮﺘﻣ
گﺮﺑ رد هزاﺪﻧا (ﺮﯿﯿﻐﺗ ﯽﻤﮐ ﺎﺑ) بآ و كﺎﺧ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﺴﺳﺆﻣ ﻞﻤﻌﻟارﻮﺘﺳد سﺎﺳا ﺮﺑ نﺎﺑﺰﯿﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ ﺪﺷ يﺮﯿﮔ
(Emami, 1996)
.
ﻪﯾﺰﺠﺗ هداد ﺎﻫ . ﻪﻧازور ﻊﯾﺎﻗو ﻞﺣاﺮﻣ مﺎﻤﺗ نﺎﻣز ﻞﻣﺎﺷ گﺮﻣ ﺎﺗ ﺪﻟﻮﺗ زا داﺮﻓا مﺎﻤﺗ
ﯽﺘﺴﯾز هﺮﺸﺣ و هرﻮﭘ ،ﻢﺨﺗ) زا ﻞﺒﻗ ﻪﮐ يداﺮﻓا و هدﺎﻣ ،ﺮﻧ) داﺮﻓا ﺖّﯿﺴﻨﺟ ،(ﻞﻣﺎﮐ
ﻪﻧازور يروآداز و (ﺪﻧدﻮﺑ هدﺮﻣ غﻮﻠﺑ هدﺎﻣ
مﺮﻧ رد ﺎﻫ راﺰﻓا
Notepad
لوﺪﺟ لﺪﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ و ﺖﺒﺛ ﻦﺳ ﯽﺴﻨﺟود ﯽﮔﺪﻧز
ﻪﻠﺣﺮﻣ–
(Chi, 1998)
مﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ و راﺰﻓا
TWOSEX-MSChart (version 2015.002)
ﺪﺷ ﻪﯾﺰﺠﺗ
(Chi, 2015)
. (sxj)ﻪﻠﺣﺮﻣ– ﻦﺳ هﮋﯾو ﯽﻧﺎﻣهﺪﻧز خﺮﻧ ،(lx)ﻦﺳ هﮋﯾو ﯽﻧﺎﻣهﺪﻧز خﺮﻧ نآ رد ﻪﮐ)
وx
j
ﻪﺑ ﻪﻠﺣﺮﻣ و ﻦﺳ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﯽﺘﺴﯾز
ﻦﺳ هﮋﯾو يرورﺎﺑ ،(ﺖﺳا ﻪﻠﺣﺮﻣ–
) fxj
ﻦﺳ هﮋﯾو يروآداز ،( )
mx
ﺖّﯿﻌﻤﺟ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﺗاذ خﺮﻧ ﻞﻣﺎﺷ ﺖّﯿﻌﻤﺟ ﺪﺷر يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ و( )
r
ﺖّﯿﻌﻤﺟ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻫﺎﻨﺘﻣ خﺮﻧ ،(
λ)
ﻞﺜﻣﺪﯿﻟﻮﺗ ﺺﻟﺎﺧ خﺮﻧ ،( )
R0
خﺮﻧ ،(
ﻞﺜﻣﺪﯿﻟﻮﺗ ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ
(GRR)
ﻞﺴﻧ نﺎﻣز تﺪﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ، تﺪﻣ و(T)
ﺖّﯿﻌﻤﺟ نﺪﺷ ﺮﺑاﺮﺑ ود نﺎﻣز ﺪﻧﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ ﻂﺑاور ﻖﺒﻃ(DT)
(Chi, 1988)
.
) ﺖّﯿﻌﻤﺟ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﺗاذ خﺮﻧ ﺮﺘﻣارﺎﭘ ﻪﻟدﺎﻌﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ (r
ﺮﻠﯾوا ) ﺎﮑﺗﻮﻟ–
∑𝛽𝛽𝛼𝛼=0𝑒𝑒−𝑟𝑟(𝑥𝑥+1)𝑙𝑙𝑥𝑥𝑚𝑚𝑥𝑥= 1
ﺪﺷ دروآﺮﺑ ( )
Goodman, 1982
( ندﺮﮐ رادراﺮﮑﺗ ياﺮﺑ .
ﺮﺘﻣارﺎﭘ شور زا ﺎﻫ
Bootstrap
ﮏﯾ ﺎﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ و ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا راﺮﮑﺗ راﺰﻫ ﺪﺻ رﺎﯿﻌﻣ يﺎﻄﺧ و ﺎﻫ
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ و ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ(SE)
هدوﺪﺤﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ ﺎﻫ نﺎﻨﯿﻤﻃا
%
95 )ﺪﻧﺪﺷ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣTWOSEX-MSChart (version 2015.002)ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ رد هﺪﺷ ﺖﻔﺟBootstrap نﻮﻣزآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ( Confidence Interval (CI))
Efron &
Tibshirani, 1993
؛
Smucker et al., 2007
؛
Akca et al., 2015
.(
ﯽﻨﺤﻨﻣ و ﺎﻫ مﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺎﻫرادﻮﻤﻧ راﺰﻓا
SigmaPlot 12.0 (Systat software Inc.)
ﺳر .ﺪﻧﺪﺷ ﻢ ﻦﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ هداد ﻪﮐ
ﻪﺑ يﺎﻫ فوﺮﮔﻮﻤﻟﻮﮐ نﻮﻣزآ) ﺪﻧدﻮﺒﻧ لﺎﻣﺮﻧ هﺎﯿﮔ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﺶﯾﺎﻣزآ زا هﺪﻣآ ﺖﺳد -
هداد اﺪﺘﺑا ،(فﻮﻧﺮﯿﻤﺳا ﻪﻄﺑار زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺎﻫ
Arcsin(x/100)
ﻪﺘﺴﺑ رد ﯽﻓدﺎﺼﺗ ٌﻼﻣﺎﮐ حﺮﻃ ﺐﻟﺎﻗ رد ﺲﭙﺳ و ﻞﯾﺪﺒﺗ مﺮﻧ
يراﺰﻓا
SAS v. 9.1 (SAS Institute Inc.2004)
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ و ﻪﯾﺰﺠﺗ سﺎﺳا ﺮﺑ ﺎﻫ
.ﺪﻧﺪﺷ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ ﯽﮐﻮﺗ نﻮﻣزآ
ﺎﺘﻧ ﯾ ﺞ
،ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ﯽﮔﺪﻧز لوﺪﺟ و ﯽﺘﺴﯾز يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ
T. vaporariorum
. هرود لﻮﻃ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ﯽﺘﺴﯾز ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻞﺣاﺮﻣ يﺎﻤﻧوﻮﺸﻧ
T.
vaporariorum
ﻒﻠﺘﺨﻣ نﺎﺑﺰﯿﻣ هﺎﯿﮔ ﻪﺳ يور رد
لوﺪﺟ 1 ﯽﻧﻻﻮﻃ .ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ ﻪﺟﻮﮔ رد ﺖﻓآ ﯽﻨﯿﻨﺟ هرود ﻦﯾﺮﺗ
ﯽﮕﻧﺮﻓ 07 /0 65± /7 ﻪﮐ ﺪﯿﺸﮐ لﻮﻃ زور
رﺎﯿﺧ رد ﺮﻇﺎﻨﺘﻣ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﺎﺑ
(CI: 9.660 & 0.548)
نﺎﺠﻣدﺎﺑ و
(CI: 0.326 & 0.770)
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ياراد و رﺎﯿﺧ هﺎﯿﮔ ود ﻦﯿﺑ ﺮﺘﻣارﺎﭘ ﻦﯾا رد فﻼﺘﺧا .دﻮﺑ راد
ﯽﻨﻌﻣ نﺎﺠﻣدﺎﺑ راد
دﻮﺒﻧ
(CI: -1.812 & 0.470)
ﺶﯾﺎﻣزآ ﻂﯾاﺮﺷ و نﺎﺑﺰﯿﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ ،ﺎﻣد ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑ ،ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ رد. رد هرود ﻦﯾا لﻮﻃ .ﺖﺳا هﺪﺷ ﺮﮐذ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ﯽﻨﯿﻨﺟ هرود ياﺮﺑ ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ ﺮﯾدﺎﻘﻣ
يﺎﻣد 3 23± يور و سﻮﯿﺴﻠﺳ ﻪﺟرد ﺰﺒﺳ ﺎﯿﺑﻮﻟ هﺎﯿﮔ
ﻦﯿﺑ 38 /0 2/± 6 ﺎﺗ 34 /0 1± /7 زور
(Campos et al., 2003)
ﻪﺟﻮﮔ ﻒﻠﺘﺨﻣ مﺎﻗرا يور ؛ و ﯽﮕﻧﺮﻓ
يﺎﻣد رد
1 25± سﻮﯿﺴﻠﺳ ﻪﺟرد
(Greenberg et al., 2002)
و 4 22± سﻮﯿﺴﻠﺳ ﻪﺟرد
(Hosseini et al., 2015)
دوﺪﺣ 7 نﺎﺠﻣدﺎﺑ رد و زور رد
يﺎﻣد 2 24± ﻪﺟرد
ﻮﯿﺴﻠﺳ س 07 / 0±
78 /7 زور
(Zaini, 2005)
ﻪﺟﻮﮔ نﺎﻫﺎﯿﮔ رد ﺮﺿﺎﺣ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ .دراد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ نﺎﺠﻣدﺎﺑ و ﯽﮕﻧﺮﻓ
ﯽﻨﻌﻣ ﺰﯿﻧ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ﯽﮔرﻮﭘ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻦﯿﻨﺳ هرود لﻮﻃ يور نﺎﺑﺰﯿﻣ هﺎﯿﮔ ﺮﺛا ﯽﻧﻻﻮﻃ .دﻮﺑ راد
ﮔرﻮﭘ مرﺎﻬﭼ ﺎﺗ لوا ﻦﯿﻨﺳ هرود ﻦﯾﺮﺗ ﺎﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﯽ
07 /0 52±
/4 ، 09 /0 86±
/2 ، 06 /0 11±
/3 و 08 /0 07±
/7 زور ﻪﺟﻮﮔ رد ﺪﺷ ﺖﺒﺛ ﯽﮕﻧﺮﻓ )
لوﺪﺟ 1 .(
Greenberg et al. (2002)
هرود لﻮﻃ ﺎﺗ لوا ﻦﺳ زا ﯽﮔرﻮﭘ
ﻪﺟﻮﮔ هﺎﯿﮔ رد ار مرﺎﻬﭼ ﻦﺳ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﯽﮕﻧﺮﻓ
4/
4 ، 2 ، 2/
3 و 6 دروآﺮﺑ زور ﻖﯿﻘﺤﺗ رد .ﺪﻧدﺮﮐ
Hosseini et al. (2015)
لوا ﻦﺳ ﯽﮔرﻮﭘ هرود 22
/0 7/± 4
ﺎﺗ 117/± /055 ﺎﺗ 95/± /027 مرﺎﻬﭼ ﻦﺳ و زور 108/± /049 ﺎﺗ 89/± /027 مﻮﺳ و مود ﻦﯿﻨﺳ عﻮﻤﺠﻣ ،زور /50±7/22 .ﺪﯿﺸﮐ لﻮﻃ زور
Mirzamohammadzadeh et al. (2015)
ﺎﯿﺧ ﻒﻠﺘﺨﻣ مﺎﻗرا يور ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ﯽﺘﺴﯾز يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ﯽﺳرﺮﺑ رد ﯽﯾﺎﻣد هدوﺪﺤﻣ رد ر
19 ﺎﺗ 26 ﻪﺟرد
،سﻮﯿﺴﻠﺳ ﻪﺑ ار ﯽﮔرﻮﭘ مﻮﺳ ﺎﺗ لوا ﻦﯿﻨﺳ هرود لﻮﻃ ﻦﯿﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ
16 /0 59± /4 ﺎﺗ 12 /0 46± /5 ، 17 /0 38± /5 ﺎﺗ 12 /0 27± /6 و 11 /0 18± /4 ﺎﺗ 18 /0 64± /5 و زور
ﻦﯿﺑ ار ﯽﮔﺮﯿﻔﺷ هرود لﻮﻃ 14
/0 97± /2 ﺎﺗ 20 /0 25± /4 ﻪﺑ ﺮﻇﺎﻨﺘﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ دروآﺮﺑ زور يﺎﻣد ،مﺎﻗرا رد توﺎﻔﺗ .ﺖﺳا توﺎﻔﺘﻣ ﺮﺿﺎﺣ ﻖﯿﻘﺤﺗ رد هﺪﻣآ ﺖﺳد
ﺖّﯿﻌﻤﺟ ،ﺶﯾﺎﻣزآ ﯽﻣ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ شور و ﺶﯾﺎﻣزآ رﺎﺘﺧﺎﺳ ،هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ يﺎﻫ
ﯾدﺎﻘﻣ ندﻮﺑ توﺎﻔﺘﻣ ﻞﯾﻻد زا ﺪﻧاﻮﺗ هﺪﺷ دروآﺮﺑ ﺮ
ﺶﻫوﮋﭘ رد رﻮﮐﺬﻣ يﺎﻫ ﺮﺿﺎﺣ ﻖﯿﻘﺤﺗ و
.ﺪﺷﺎﺑ هرود ﻞﻣﺎﺷ ،غﻮﻠﺑ زا ﺶﯿﭘ هرود لﻮﻃ يور نﺎﺑﺰﯿﻣ هﺎﯿﮔ ﺮﺛا ﯽﻨﻌﻣ ﺰﯿﻧ ﯽﮔرﻮﭘ ﻦﺳ رﺎﻬﭼ و ﯽﻨﯿﻨﺟ
ﻪﺑ ،دﻮﺑ راد هوﺮﮔ ﻪﺳ رد ﺮﻈﻧ ﻦﯾا زا نﺎﺑﺰﯿﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻪﮑﯾرﻮﻃ
) ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ توﺎﻔﺘﻣ لوﺪﺟ
1 .(
هﺎﺗﻮﮐ ﺑ زا ﺶﯿﭘ هرود ﻦﯾﺮﺗ ) نﺎﺠﻣدﺎﺑ رد غﻮﻠ
17 /0 87± / 21 ﯽﻧﻻﻮﻃ و (زور ﻪﺟﻮﮔ رد ﻦﯾﺮﺗ
) ﯽﮕﻧﺮﻓ 15 /0 37± / 25 .ﺪﺷ ﺖﺒﺛ (زور
Curry & Pimentel (1971)
ﻪﺟﻮﮔ ﻢﻗر ود رد ار هﺮﺸﺣ ﻦﯾا غﻮﻠﺑ زا ﺶﯿﭘ هرود نﺎﻣز تﺪﻣ يﺎﻣد رد و ﯽﮕﻧﺮﻓ
4 22±
سﻮﯿﺴﻠﺳ ﻪﺟرد
، فﻼﺘﺧا نوﺪﺑ
ﯽﻨﻌﻣ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ راد 33
/0 4/± 48 و 23 /0 78± / 47 ﻪﺑ زور ﻪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدروآ ﺖﺳد .دراد يدﺎﯾز توﺎﻔﺗ ﺮﺿﺎﺣ ﻖﯿﻘﺤﺗ رد هﺪﻣآ ﺖﺳد
Greenberg et al. (2002)
ﻪﺟﻮﮔ ﻒﻠﺘﺨﻣ مﺎﻗرا رد ار ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ غﻮﻠﺑ زا ﺶﯿﭘ هرود لﻮﻃ ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا نوﺪﺑ ،ﯽﮕﻧﺮﻓ
ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ راد 9/
22 زور .دﺮﮐ دروآﺮﺑ
Zhang & Wan (2012)
ﯽﯾﺎﻣد هدوﺪﺤﻣ رد ار هرود ﻦﯾا لﻮﻃ 20
ﺎﺗ 26 ،سﻮﯿﺴﻠﺳ ﻪﺟرد ﻦﯿﺑ
39 /0 92± / 20 ﺎﺗ 39 /0 75± / 21 و زور
Prijović et al. (2013)
يﺎﻣد رد 2 27±
ﻪﺟرد
سﻮﯿﺴﻠﺳ ﻦﯿﺑ 08 /0 64± / 20 ﺎﺗ 60 /0 07± / 22 ﺰﮔ زور ﺖّﯿﻌﻤﺟ رد توﺎﻔﺗ ،هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﻢﻗر .ﺖﺳا توﺎﻔﺘﻣ ﺮﺿﺎﺣ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شرا درﻮﻣ يﺎﻫ
ﯽﻣ ﯽﺘﺑﻮﻃر و ﯽﯾﺎﻣد ﻂﯾاﺮﺷ و ﯽﺳرﺮﺑ .ﺪﺷﺎﺑ فﻼﺘﺧا ﻦﯾا ﻞﯾﻻد زا ﺪﻧاﻮﺗ
Naeim Amini et al. (2021)
ﺖﻓآ غﻮﻠﺑ زا ﺶﯿﭘ هرود لﻮﻃ يﺎﻣد رد ار
4 22±
ﻪﺟرد
ﺳ سﻮﯿﺴﻠ هﺎﯿﮔ يور و رﺎﯿﺧ
19 /0 34± / 25 .دراد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ ﺮﺿﺎﺣ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ دروآﺮﺑ زور
هﺎﺗﻮﮐ هدﺎﻣ تاﺮﺸﺣ زا ﺮﻧ تاﺮﺸﺣ ﺮﻤﻋ لﻮﻃ ،ﯽﻫﺎﯿﮔ نﺎﺑﺰﯿﻣ ﻪﺳ ﺮﻫ رد ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ هﺎﯿﮔ رد هدﺎﻣ و ﺮﻧ تاﺮﺸﺣ ﻦﯿﺑ ﺮﻤﻋ لﻮﻃ فﻼﺘﺧا ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ .ﺖﺳا ﺮﺗ
ﻪﺑ ،ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ نﺎﺠﻣدﺎﺑ ا رد ﻪﮑﯾرﻮﻃ
ﺮﻧ هﺮﺸﺣ ﺮﻤﻋ لﻮﻃ نﺎﺑﺰﯿﻣ ﻦﯾ 07
/1 65± / 19 هدﺎﻣ هﺮﺸﺣ و زور 24
/1 96± / 32 دﻮﺑ زور ) لوﺪﺟ 1 ،هدﺎﻣ تاﺮﺸﺣ فﻼﺧﺮﺑ .(
ﯽﻣ نآ ﻞﯾﻻد زا ﯽﮑﯾ .ﺖﺳا كﺪﻧا ﺮﻧ تاﺮﺸﺣ ﺮﻤﻋ لﻮﻃ درﻮﻣ رد سﺮﺘﺳد رد ﯽﻤﻠﻋ ﻊﺑﺎﻨﻣ اﺮﺸﺣ سﺎﺳا ﺮﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﺖﻓآ ﯽﮔﺪﻧز لوﺪﺟ ﯽﺳرﺮﺑ شور ﺪﻧاﻮﺗ
تNaeim Amini et al. وHosseini et al. (2015) يﺎﻨﺜﺘﺳا ﻪﺑ ،ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺐﻠﻏا رد .ﺪﻧﻮﺷﯽﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔ هﺪﯾدﺎﻧ ًﻻﻮﻤﻌﻣ ﺮﻧ تاﺮﺸﺣ و هﺪﺷ ﻢﯿﻈﻨﺗ هدﺎﻣ
(2021)
هﺎﺗﻮﮐ ﺮﻧ تاﺮﺸﺣ ﺮﻤﻋ لﻮﻃ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ مﺎﻤﺗ رد زا ﺮﺗ
هدﺎﻣ لﺎﺜﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ .ﺖﺳا ﺎﻫ
Campos et al. (2003)
ﻦﯿﺑ ار هدﺎﻣ تاﺮﺸﺣ ﺮﻤﻋ لﻮﻃ
00 / 6±0 / 18 ﺎﺗ 14 / 14 0/± 30 ﻦﯿﺑ ار ﺎﻫﺮﻧ و زور 64
/ 12 5/± 15 ﺎﺗ 67 /6 6/± 25 نﺎﺑﺰﯿﻣ ﻦﯿﺑ ﺮﻈﻧ ﻦﯾا زا ﯽﻟو ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ زور توﺎﻔﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ
ﯽﻨﻌﻣ .ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو يراد
Zhang & Wan (2012)
ﻦﯿﺑ ار هدﺎﻣ تاﺮﺸﺣ ﺮﻤﻋ لﻮﻃ 22
/1 50± / 12 ﺎﺗ 96 /1 00± / 19 ﻪﺟﻮﮔ گﺮﺑ ﻦﺳ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ) زور و (ﯽﮕﻧﺮﻓ
Prijović et al., (2013)
ﻦﯿﺑ ار نآ 14 /1 57± / 18 ﺎﺗ 72 /2 0/± 27 ﻪﺟﻮﮔ ﻒﻠﺘﺨﻣ مﺎﻗرا يور) زور .ﺪﻧدﺮﮐ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ (ﯽﮕﻧﺮﻓ
Naeim Amini et al. (2021)
رد /548± /026 ار هدﺎﻣ تاﺮﺸﺣ و زور /703± /032 ار ﺮﻧ تاﺮﺸﺣ ﺮﻤﻋ لﻮﻃ رﺎﯿﺧ هﺎﯿﮔ
.دراد يدﺎﯾز توﺎﻔﺗ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا رد هﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ زور
نﺎﺑﺰﯿﻣ ،ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ﯽﮔﺪﻧز هرود لﻮﻃ يور ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ
T. vaporariorum
ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺰﯿﻧ ﻎﻟﺎﺑ تاﺮﺸﺣ گﺮﻣ نﺎﻣز ﺎﺗ ﻢﺨﺗ زا ، .ﺪﻨﺘﺷاد يراد
هﺎﺗﻮﮐ ﯽﻧﻻﻮﻃ و ﻦﯾﺮﺗ ﻪﺟﻮﮔ رد ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ هﺮﺸﺣ ﯽﮔﺪﻧز هرود لﻮﻃ ﻦﯾﺮﺗ
) ﯽﮕﻧﺮﻓ 73 /1 06± / 39 ) نﺎﺠﻣدﺎﺑ و (زور 65
/1 41± / 45 لﻮﻃ ﺪﻨﭼﺮﻫ .ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ (زور
ﻪﺟﻮﮔ رد ﺮﻇﺎﻨﺘﻣ راﺪﻘﻣ زا رﺎﯿﺧ رد هﺮﺸﺣ ﯽﮔﺪﻧز هرود ﻓ
دﻮﺑ ﺮﺘﻤﮐ نﺎﺠﻣدﺎﺑ زا و ﺮﺘﺸﯿﺑ ﯽﮕﻧﺮ لوﺪﺟ)
2 (
، ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﻦﯾا ﺎﻣا دﻮﺒﻧ راد
(CI: -1.510 & 7.887)
و
(CI: -1.425 & 7.766)
يﺮﮕﯾد شراﺰﮔ رد .
van Sas (1978)
رﺎﯿﺧ رد ار ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ﯽﮔﺪﻧز هرود لﻮﻃ 75
نﺎﺠﻣدﺎﺑ ،زور 74
ﻪﺟﻮﮔ ،زور ﯽﮕﻧﺮﻓ 49 ،زور
ﻪﻧاوﺪﻨﻫ 44 ﯽﺷﺮﺗرﺎﯿﺧ ،زور 34
اﺮﺑرژ رد و زور 26
ﯽﺳرﺮﺑ رد نﺎﮔدﺮﺒﻣﺎﻧ .ﺪﻧدﺮﮐ دروآﺮﺑ زور ﻞﺻاﻮﻓ ﺎﺑ يﺎﻫﺪﯾدزﺎﺑ زا دﻮﺧ يﺎﻫ
21 ﺎﻫﺪﯾدزﺎﺑ ﯽﺘﻗو .ﺪﻧدﺮﮐ هدﺎﻔﺘﺳا هزور
ﻪﻠﺻﺎﻓ ﻪﺑ ي 48 ﻪﺑ ﺰﯿﻧ ﺖﻓآ ﯽﮔﺪﻧز هرود لﻮﻃ ،ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﺘﻋﺎﺳ ﺘﻔﮔ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ تﺪﺷ
ﯽﻣ نآ ﻞﯿﻟد ﻦﯿﻘﻘﺤﻣ ﻦﯾا ﻪ درﻮﻣ تاﺮﺸﺣ مواﺪﻣ يرﺎﮑﺘﺳد ﺪﻧاﻮﺗ
يﺎﻫﺪﯾدزﺎﺑ رد ﯽﺳرﺮﺑ 48
.ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﻋﺎﺳ
يروآداز
T. vaporariorum
ﻪﺑ ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ) نﺎﺠﻣدﺎﺑ يور هﺪﺷ ﻪﺘﺷاﺬﮔ ﻢﺨﺗ داﺪﻌﺗ .ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ نﺎﺑﺰﯿﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ يراد 2/
8 93± / 233 رﻮﻃ ﻪﺑ (
ﯽﻨﻌﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ رد ﺮﻇﺎﻨﺘﻣ ﺮﯾدﺎﻘﻣ زا يراد ) رﺎﯿﺧ
01 /5 73± / 156 ﻪﺟﻮﮔ و ( ) ﯽﮕﻧﺮﻓ 66 /4 39± / 129 دﻮﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ (
(CI: 76.359 & 112.871)
و
(CI: 58.556 &
95.817)
ﻪﺟﻮﮔ رد ﺖﻓآ يروآداز فﻼﺘﺧا . ﯽﻨﻌﻣ ﺰﯿﻧ رﺎﯿﺧ و ﯽﮕﻧﺮﻓ
دﻮﺑ راد
(CI: 4.067 & 30.789)
) لوﺪﺟ 2
.( .ﺖﺳا هﺪﺷ ﺮﮐذ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ﻞﮐ يروآداز ياﺮﺑ ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ ﺮﯾدﺎﻘﻣ دﻮﺟﻮﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ رد
Curry & Pimentel (1971)
رد ار ﺖﻓآ ﻞﮐ يروآداز يﺎﻣد
5 27±
سﻮﯿﺴﻠﺳ ﻪﺟرد يور و
ود ﻪﺟﻮﮔ ﻢﻗر ﯽﮕﻧﺮﻓ 1/
19 7/± 249 و 8/
11 1/± 92 ؛
van Sas et al. (1978)
رﺎﯿﺧ و نﺎﺠﻣدﺎﺑ رد 666
رد و ﻪﺟﻮﮔ ﯽﮕﻧﺮﻓ 197 ؛
Capinera (2008)
يﺎﻣد رد 5/
22 ﻪﺟرد سﻮﯿﺴﻠﺳ و زا ﺶﯿﺑ نﺎﺠﻣدﺎﺑ يور 500
ﻪﺟﻮﮔ و رﺎﯿﺧ رد و ﻪﺑ ﯽﮕﻧﺮﻓ
ﺐﯿﺗﺮﺗ 175 و 200 .ﺪﻧدﺮﮐ ﺮﮐذ هدﺎﻣ/ﻢﺨﺗ
Zhang
& Wan (2012)
ﻪﺘﻔﻫ ود رد هﺪﺷ ﻪﺘﺷاﺬﮔ ﻢﺨﺗ داﺪﻌﺗ ﺪﻧز لوا
گﺮﺑ رد هدﺎﻣ هﺮﺸﺣ ﯽﮔ ﻪﺟﻮﮔ ﺮﯿﭘ و ﻎﻟﺎﺑ ،ناﻮﺟ يﺎﻫ
ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ار ﯽﮕﻧﺮﻓ 05
/3 21± / 11
، ﺖّﯿﻌﻤﺟ رد توﺎﻔﺗ .ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ هدﺎﻣ/ﻢﺨﺗ25/45± /332 رﺎﯿﺧ هﺎﯿﮔ ردNaeim Amini et al. (2021) و20/21± /220 و32/6±94/16 ،ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ يﺎﻫ
نﺎﺑﺰﯿﻣ ﻂﯾاﺮﺷ و ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ ﻪﺑ ،ﯽﻄﯿﺤﻣ
ﯽﻣ ﯽﺘﺑﻮﻃر و ﯽﯾﺎﻣد ﻂﯾاﺮﺷ هﮋﯾو .ﺪﺷﺎﺑ هﺪﺷ شراﺰﮔ ﺮﯾدﺎﻘﻣ رد توﺎﻔﺗ ﻞﯿﻟد ﺪﻧاﻮﺗ
نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻢﺨﺗ زا ﺶﯿﭘ هرود ﺮﺑ نﺎﺑﺰﯿﻣ
يراﺬﮔ
(Adult Pre-Oviposition Period of female adult) (APOP)
ﻢﺨﺗ زا ﺶﯿﭘ هرود ﻞﮐ و يراﺬﮔ
(Total Pre-
Oviposition Period of female counted from birth) (TPOP)
ﯽﻨﻌﻣ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ) نﺎﺠﻣدﺎﺑ هﺎﯿﮔ رد رﻮﮐﺬﻣ يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ .دﻮﺑ راد 09
/0 07± /1
و ﻢﺨﺗ زا ﺶﯿﭘ هرود ﻞﮐ ﺮﻈﻧ زا نﺎﺑﺰﯿﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ .ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ (زور26/54± /024 و /143±01/ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ) ﯽﮕﻧﺮﻓﻪﺟﻮﮔ هﺎﯿﮔ رد ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ و (زور22/0±63/18 يراﺬﮔ
ﮔاﺪﺟ هوﺮﮔ ﻪﺳ رد راﺮﻗ ﻪﻧﺎ
) ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ لوﺪﺟ 2 .(
Romanow et al. (1991)
ﭗﯿﺗﻮﻧژ مﺎﻤﺗ رد ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ ﻪﺟﻮﮔ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ يﺎﻫ
رد ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ،ﯽﮕﻧﺮﻓ
ﻢﺨﺗ دﻮﺧ ﯽﮔﺪﻧز لوا زور ود وﺮﺘﯿﻧ حﻮﻄﺳ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑ ،يﺮﮕﯾد ﻖﯿﻘﺤﺗ رد .دﺮﮐ عوﺮﺷ ار يراﺬﮔ
ﻢﺨﺗ زا ﺶﯿﭘ هرود لﻮﻃ ،هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ نژ يور ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ يراﺬﮔ
ﻪﺟﻮﮔ ﻦﯿﺑ ﯽﮕﻧﺮﻓ 23
/0 1/± 1 ﺎﺗ 66 /0 6/± 2 ﻢﺨﺗ زا ﺶﯿﭘ هرود ﻞﮐ و زور يراﺬﮔ
64 /0 1/± 31 ﺎﺗ 32 /1 7/± 37 دﻮﺑ زور
(Hosseini et al., 2015)
شراﺰﮔ رد .
Naeim Amini et al. (2021)
ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ رﺎﯿﺧ هﺎﯿﮔ رد ﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ﻦﯾا ﺮﯾدﺎﻘﻣ 10
/0 66± /0 و 25 /0 77± / 25 رد هﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ ﺮﮐذ زور
ﻢﻫ ﺮﺿﺎﺣ ﻖﯿﻘﺤﺗ .دراد ﯽﻧاﻮﺧ
لوﺪﺟ 1 - هرود لﻮﻃ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ﯽﺘﺴﯾز ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻞﺣاﺮﻣ يﺎﻤﻧوﻮﺸﻧ (زور)
Trialeurodes vaporariorum
ﮔ ﻪﺳ يور ) ﻒﻠﺘﺨﻣ نﺎﺑﺰﯿﻣ هﺎﯿ .(داﺮﻓا داﺪﻌﺗ :n
Table 1. Developmental time (day) of different stages of the greenhouse whitefly, Trialeurodes vaporariorum on three different host plants (n: number of individuals).
Tomato Cucumber
Eggplant
Developmental stages Mean± SE n Mean±SE n Mean±SE n
66 7.65±0.07 a
73 7.33±0.09 b
58 7.1±0.09 b
Egg 3.8±0.1 b 56 4.0±0.08 b 70 4.52±0.07 a 61
1st instar
57 2.86±0.09 a
69 2.41±0.08 b
56 2.36±0.07 b
2nd instar
57 3.11±0.06 a
67 3.01±0.05 a
53 2.15±0.06 b
3rd instar
56 7.07±0.08 a
64 6.59±0.09 b
53 6.6±0.08 b
4th instar
56 25.37±0.15 a
64 23.34±0.19 b
53 21.87±0.17 c
Total pre-adult
28 14.14±0.6 b
31 18.61±0.69 a
26 19.65±1.07 a
Adult male
28 25.21±0.92 c
33 28.76±1.4 b
27 32.96±1.24 a
Adult female
Means followed by the same letters in each row are not significantly different (Paired bootstrap test, P<0.05).
لوﺪﺟ 2 - هرود لﻮﻃ ،ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ﻎﻟﺎﺑ داﺮﻓا ﯽﻠﺜﻣﺪﯿﻟﻮﺗ يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ و ﯽﮔﺪﻧز
Trialeurodes vaporariorum
) ﻒﻠﺘﺨﻣ نﺎﺑﺰﯿﻣ هﺎﯿﮔ ﻪﺳ يور داﺪﻌﺗ :n
.(داﺮﻓا
Table 2. Adult longevity and reproductive parameters of the greenhouse whitefly Trialeurodes vaporariorum on three different host plants (n: number of individuals).
Tomato Cucumber
Eggplant
Parameters Mean±SE n Mean±SE n Mean±SE n
68 39.06±1.73 b
75 42.24±1.68 ab 58
45.41±1.65 a Adult longevity (day)
28 50.32±0.89 b 33
52.39±1.48 ab 27
54.52±1.27 a Adult female longevity (day)
28 39.57±0.62 b 31
41.65±0.75 a 26
41.85±1.07 a Adult male longevity (day)
28 1.43±0.1 a
31 1.09±0.08 b 27
1.07±0.09 b Adult preoviposition period (day)
28 26.54±0.24 a 31
24.73±0.26 b 27
22.63±0.18 c Total preoviposition period (day)
28 15.71±0.73 b 31
15.27±0.78 b 27
23.96±0.08 a Oviposition period (day)
28 129.39±4.66 c 31
156.73±5.01 b 27
233.93±8.2 a Fecundity (egg/female)
Means followed by the same letters in each row are not significantly different (Paired bootstrap test, P<0.05).
ﯽﻧﻻﻮﻃ ،نﺎﺑﺰﯿﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻦﯿﺑ رد ﻢﺨﺗ هرود ﻦﯾﺮﺗ
يراﺬﮔ
T. vaporariorum
) ﺪﺷ ﺖﺒﺛ نﺎﺠﻣدﺎﺑ رد 8/
0 96± / 23 رﺎﯿﺧ رد ﺮﻇﺎﻨﺘﻣ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﻪﮐ (زور
(CI:
6.517 & 10.861)
ﻪﺟﻮﮔو ﯽﮕﻧﺮﻓ
(CI: 6.148 & 10.346)
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ياراد .ﺖﺳا راد
Hosseini et al. (2015)
ﻪﺟﻮﮔ رد ار ﺮﺘﻣارﺎﭘ ﻦﯾا راﺪﻘﻣ ﯽﮕﻧﺮﻓ
ﻦﯿﺑ 81 /3 7/± 21 ﺎﺗ 08 /2 5/± 33 ﻪﺟﻮﮔ هﺎﯿﮔ ياﺮﺑ هﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ راﺪﻘﻣ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ (نژوﺮﺘﯿﻧ حﻮﻄﺳ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑ) زور ) ﺮﺿﺎﺣ ﻖﯿﻘﺤﺗ رد ﯽﮕﻧﺮﻓ
73 /0 71± /
15 /306± /022 رﺎﯿﺧ رد ار ﺮﺘﻣارﺎﭘ ﻦﯾا راﺪﻘﻣNaeim Amini et al., (2021) ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺖﺳا توﺎﻔﺘﻣ (زور ﻖﯿﻘﺤﺗ رد هﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ راﺪﻘﻣ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ دروآﺮﺑ زور
) رﺎﯿﺧ هﺎﯿﮔ ياﺮﺑ ﺮﺿﺎﺣ 78
/0 27± / 15 .دراد يدﺎﯾز توﺎﻔﺗ (زور
هدﺎﻣ) ﯽﺴﻨﺟ ﺖﺒﺴﻧ ،ﺮﺿﺎﺣ ﻖﯿﻘﺤﺗ رد ﻪﺟﻮﮔ و رﺎﯿﺧ ،نﺎﺠﻣدﺎﺑ رد ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ (ﺖّﯿﻌﻤﺟ ّﻞﮐ ﻪﺑ
ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ نوﺪﺑ ﯽﮕﻧﺮﻓ ﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ راد
ﻪﺑ ،ﺮﮕ ﺐﯿﺗﺮﺗ 47 /0 ، 44
/0 ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ شور رد .ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ /061 ﯽﮕﻧﺮﻓﻪﺟﻮﮔ يور ار ﺖﺒﺴﻧ ﻦﯾاGreenberg et al., (2002) ﻪﮐﯽﻟﺎﺣ رد .دﻮﺑ /041 و غﻮﻠﺑ زا ﺶﯿﭘ ﻪﮐ يداﺮﻓا ،ﻦﯿﻔﻟﺆﻣ ﻦﯾا
ﺪﻧدﻮﺑ هدﺮﻣ
، ﺪﺸﻧ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد .ﺪﻧ
Campos et al. (2003)
ﺎﯾﻮﺳ رد ار ﺖﻓآ ﻦﯾا ﯽﺴﻨﺟ ﺖﺒﺴﻧ 30
/0 ﻦﯿﺑ ﺎﯿﺑﻮﻟ ﻒﻠﺘﺨﻣ مﺎﻗرا رد و 30
/0 ﺎﺗ 60 /0 .ﺪﻧدﺮﮐ دروآﺮﺑ
Mirzamohammadzadeh et al. (2015)
و
Naeim Amini et al. (2021)
ﺖﺒﺴﻧ ﯽﺴﻨﺟ
T. vaporariorum
ﻪﺑ رﺎﯿﺧ رد ار ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﯽﻬﺑﺎﺸﻣ ناﺰﯿﻣ
1:1
و ﺖﺳا اﺬﻏ ﺖﯿﻔﯿﮐ و ﯽﯾﺎﺠﺑﺎﺟ ،ﯽﻧﺎﻣهﺪﻧز ،ﺦﯾﺮﻔﺗ خﺮﻧ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ دﺎﯾز لﺎﻤﺘﺣا ﻪﺑ و دراﺪﻧ ﯽﮑﯿﺘﻧژ ﺄﺸﻨﻣ ﯽﺴﻨﺟ ﺖﺒﺴﻧ .ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ /050± /006
(Shapiro et al., 2009)
. ﺖّﯿﻌﻤﺟ رد و عراﺰﻣ رد .ﺖﺳا ﺮﯿﯿﻐﺗ لﺎﺣ رد لﺎﺳ لﻮﻃ رد ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ﯽﺴﻨﺟ ﺖﺒﺴﻧ
ﺾﻗﺎﻧ عﻮﺿﻮﻣ ﻦﯾا .دراد دﻮﺟو هدﺎﻣ دﺮﻓ ود ﺮﻧ دﺮﻓ ﺮﻫ يازا ﻪﺑ ،ﯽﻌﯿﺒﻃ يﺎﻫ
ﯽﺴﻨﺟ ﺖﺒﺴﻧ 1:1
ﯽﻣ ،ﺮﻧ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ هدﺎﻣ تاﺮﺸﺣ داﺪﻌﺗ ندﻮﺑ دﺎﯾز ﻞﯾﻻد زا ﯽﮑﯾ اﺮﯾز ،ﺖﺴﯿﻧ ﺖﻓآ هدﺎﻣ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺮﻤﻋ لﻮﻃ ﺪﻧاﻮﺗ
ﺪﺷﺎﺑ ﺎﻫ
(Byrne & Bellows, 1991)
. نﺎﺑﺰﯿﻣ ﻪﭼﺮﮔا .داد خر ﯽﮔرﻮﭘ لوا ﻦﺳ و ﻢﺨﺗﻪﻠﺣﺮﻣ رد ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ﺮﯿﻣ و گﺮﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا رد خﺮﻧ ﺮﻈﻧ زا ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ
هﺪﻧز غﻮﻠﺑ زا ﺶﯿﭘ ﻞﺣاﺮﻣ ﯽﻧﺎﻣ ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ
د ﺮﺘﻣارﺎﭘ ﻦﯾا راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﺎﻣا ،ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ راد ﺪﺷ ﺖﺒﺛ نﺎﺠﻣدﺎﺑ هﺎﯿﮔ ر
) 0/
0 37± / 91
( ارﯽﮕﻧﺮﻓﻪﺟﻮﮔ و نﺎﺠﻣدﺎﺑ ،رﺎﯿﺧ يور ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ﻎﻟﺎﺑﺎﻧ ﻞﺣاﺮﻣهﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺮﯿﻣ و گﺮﻣ ﺪﺻردvan Sas et al. (1978) ﻖﯿﻘﺤﺗ ﮏﯾ رد.( 3 لوﺪﺟ) ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ 1 ، 2 و 12 .ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ ﺪﺻرد ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
van de Merendonk & van Lenteren (1978)
ﻞﺣاﺮﻣ ﺮﯿﻣ و گﺮﻣ ﺪﺻرد ﺮﻈﻧ زا نﺎﺑﺰﯿﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﺳرﺮﺑ رد
ﻪﺑ ار ﺎﻬﻧآ ،ﻎﻟﺎﺑﺎﻧ ﺖﻨﺑ :ﺪﻧدﺮﮐ ﺐﺗﺮﻣ ﺮﯾز ترﻮﺻ
ﻪﺟﻮﮔ ،اﺮﺑرژ ،نﻮﺗﻮﺗ ،ﻦﯾﺮﯿﺷ ﻞﻔﻠﻓ و لﻮﺴﻨﻗ ا ﻪﺑ .نﺎﺠﻣدﺎﺑ و رﺎﯿﺧ ،هﺰﺑﺮﺧ ،ﺎﯿﺑﻮﻟ ،ﯽﮕﻧﺮﻓ
و گﺮﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﮐ ﯽﻨﻌﻣ ﻦﯾ
رد ﻎﻟﺎﺑﺎﻧ ﻞﺣاﺮﻣ ﺮﯿﻣ
» ﻦﯾﺮﯿﺷ ﻞﻔﻠﻓ و لﻮﺴﻨﻗ ﺖﻨﺑ «
رد ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و
» نﺎﺠﻣدﺎﺑ و رﺎﯿﺧ «
.داد خر
Greenberg et al. (2002)
هﺪﻧز خﺮﻧ ﯽﻧﺎﻣ غﻮﻠﺑ زا ﺶﯿﭘ ﻞﺣاﺮﻣ
ﻪﺟﻮﮔ رد ار ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ﯽﮕﻧﺮﻓ
3/
4 3/± 70 و
Zhang & Wan (2012)
ﻦﯿﺑ 44 /4 98± / 50 ﺎﺗ 73 /4 69± / 58 و ﺪﺻرد
Hosseini et al. (2015)
ﻦﯿﺑ ار نآ
29 ﺎﺗ 52 هﺪﻧز خﺮﻧ زا ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ دروآﺮﺑ ﺪﺻرد آ رﺎﺘﺧﺎﺳ و ﯽﻫﺎﯿﮔ نﺎﺑﺰﯿﻣ ؛ﺖﻓآ ﭗﯿﺗﻮﯿﺑ رد توﺎﻔﺗ ﺮﺑ هوﻼﻋ .ﺖﺳا ﺮﺘﻤﮐ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا رد هﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﯽﻧﺎﻣ
ﺰﯿﻧ ﺶﯾﺎﻣز
ﯽﻣ هﺪﻧز خﺮﻧ ندﻮﺑ توﺎﻔﺘﻣ رد ﺪﻧاﻮﺗ ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﺖﻓآ غﻮﻠﺑ زا ﺶﯿﭘ ﻞﺣاﺮﻣ ﯽﻧﺎﻣ
. ( exj) ﺪﺷرﻪﻠﺣﺮﻣ- ﻦﺳ هﮋﯾو ﯽﮔﺪﻧز ﻪﺑ ﺪﯿﻣا هﺪﺷ ﺪﻟﻮﺘﻣ هزﺎﺗ دﺮﻓ ﮏﯾ
T. vaporariorum
ﻪﺟﻮﮔ و رﺎﯿﺧ ،نﺎﺠﻣدﺎﺑ نﺎﻫﺎﯿﮔ يور رد ﯽﮕﻧﺮﻓ
ﻞﮑﺷ 1 ﺶﯾﺎﻤﻧ
ﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ هداد لدﺎﻌﻣ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪ
41 / 45 ، 24 / 42 و 06 / 39 ﻪﺑ ﺮﻧ تاﺮﺸﺣ ياﺮﺑ راﺪﻘﻣ ﻦﯾا .ﺖﺳا زور ﺐﯿﺗﺮﺗ
85 / 21 ، 65 / 20 و 57 / 15 هدﺎﻣ تاﺮﺸﺣ ياﺮﺑ و زور
ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ 52 / 34 ، 39 / 31 و 32 / 27 ﺪﯾدﺮﮔ دروآﺮﺑ زور .
لوﺪﺟ 3 - ﻪﻠﺣﺮﻣ ﺮﯿﻣ و گﺮﻣ ﺪﺻرد هﺪﻧز خﺮﻧ و يا
ﻪﻠﺣﺮﻣ ﯽﻧﺎﻣ ،ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ غﻮﻠﺑ زا ﺶﯿﭘ
Trialeurodes vaporariorum
.ﻒﻠﺘﺨﻣ نﺎﺑﺰﯿﻣ هﺎﯿﮔ ﻪﺳ يور
Table 3. Immature stage mortality and pre-adult survival rates of the greenhouse whitefly, Trialeurodes vaporariorum on three different host plants.
Developmental stages Mortality (%)
Eggplant Cucumber Tomato
Egg 0 2.7 2.5
1st instar 3.5 4 7.4
2nd Instar 0 1.3 5.9
3rd instar 5.2 2.7 0
4th instar 0 4 1.5
Total 8.6 14.7 17.6
Pre-adult survival rate 0.91±0.37 a 0.85±0.04 a 0.82±0.046 a
Means followed by the same letters in the last row are not significantly different (Paired bootstrap test, P<0.05).
ﻞﮑﺷ 1 - ﻦﺳ هﮋﯾو ﯽﮔﺪﻧز ﻪﺑ ﺪﯿﻣا -
ﻪﻠﺣﺮﻣ
) exj
،ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ( Trialeurodes vaporariorum
.ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽﻫﺎﯿﮔ نﺎﺑﺰﯿﻣ ﻪﺳ يور
Fig. 1. Age- stage specific life expectancy (exj) of the greenhouse whitefly, Trialeurodes vaporariorum on three different host plants.
ﻧز خﺮﻧ هﺪ ﻦﺳ هﮋﯾو ﯽﻧﺎﻣ -
ﻪﻠﺣﺮﻣ
) sxj
رد ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ نﺎﺑﺰﯿﻣ ﻪﺳ رد(
ﻞﮑﺷ 2 ﯽﻨﺤﻨﻣ .ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ هﺪﻧز خﺮﻧ يﺎﻫ
ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﯽﻧﺎﻣ ،عﻮﻤﺠﻣ رد ﻪﮐ ﺪﻫد
هﺪﻧز خﺮﻧ ﺮﮕﯾد نﺎﺑﺰﯿﻣ ود ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ نﺎﺠﻣدﺎﺑ يور ﻪﺘﻓﺎﯾ شروﺮﭘ ﺖّﯿﻌﻤﺟ خﺮﻧ رد فﻼﺘﺧا ﺪﻨﭼﺮﻫ ،دراد يﺮﺗﻻﺎﺑ ﯽﻧﺎﻣ
هﺪﻧز نﺎﺑﺰﯿﻣ رد ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ ﯽﻧﺎﻣ درﻮﻣ يﺎﻫ
Eggplant
Age (day)
0 20 40 60 80
Life expectancy (e xj)
0 10 20 30 40 50
egg nymph I nymph II nymph III nymph IV female male
Tomato
Age (day)
0 20 40 60 80
Life expectancy (
e x)j
0 10 20 30 40
50 Egg
Nymph I Nymph II Nymph III Nymph IV Female Male Cucumber
Age (day)
0 20 40 60 80
Life expectancy (
e x)j
0 10 20 30 40 50
Egg Nymph I Nymph II Nymph III Nymph IV Female Male
ﯽﻨﻌﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ) ﺖﺴﯿﻧ راد
لوﺪﺟ 3 ﯽﻧﻻﻮﻃ ﯽﮔﺪﻧز هرود زا ﯽﺷﺎﻧ فﻼﺘﺧا ﻦﯾا .(
ﻦﯿﯾﺎﭘ ﺮﯿﻣ و گﺮﻣ ﺪﺻرد و ﻦﯿﻐﻟﺎﺑ ﺮﺗ نﺎﺠﻣدﺎﺑ رد ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ غﻮﻠﺑ زا ﺶﯿﭘ ﻞﺣاﺮﻣ ﺮﺗ
.ﺖﺳا هﺪﻧز خﺮﻧ ﯽﻨﺤﻨﻣ ﻦﺳ هﮋﯾو ﯽﻧﺎﻣ
) lx
)(
ﻞﮑﺷ 2 هدﺎﺳ ( ﻪﻄﺑار زا ﻒﯿﺻﻮﺗ ﻦﯾﺮﺗ ﯽﻣ ﻪﺋارا ار ﻦﺳ و گﺮﻣ ﻊﯾزﻮﺗ ﻦﯿﺑ
ﺪﻨﮐ
) 2009 Southwood & Henderson,
.(
ﻦﺳ ﻪﺑ داﺮﻓا نﺪﯿﺳر لﺎﻤﺘﺣا ،رﻮﮐﺬﻣ ﯽﻨﺤﻨﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ 20
ﻪﺟﻮﮔ و رﺎﯿﺧ ،نﺎﺠﻣدﺎﺑ رد ﯽﮔزور ﻪﺑ ﯽﮕﻧﺮﻓ
ﺐﯿﺗﺮﺗ 98 ، 95 و 92 ﺻرد ﺮﯿﻣ و گﺮﻣ ،ﯽﻨﺤﻨﻣ ﻦﯾا رد .ﺖﺳا ﺪ
ﻪﺑ و هدﻮﺑ دﺎﯾز ناﻮﺟ داﺮﻓا رد ﯽﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﻦﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﺞﯾرﺪﺗ
ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻪﺑ نﺪﯿﺳر ﺎﺑ ﺎّﻣا ،ﺪﺑﺎﯾ ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ًادﺪﺠﻣ ﺮﯿﻣ و گﺮﻣ خﺮﻧ ،داﺮﻓا نﺪﺷ ﺮﯿﭘ و غﻮﻠﺑ
.ﺪﺑﺎﯾ
ﻞﮑﺷ 2 - هﺪﻧز خﺮﻧ هﮋﯾو ﯽﻧﺎﻣ ﻦﺳ - ﻪﻠﺣﺮﻣ )
sxj
( ،ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﮏﻟﺎﺑﺪﯿﻔﺳ
Trialeurodes vaporariorum
ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽﻫﺎﯿﮔ نﺎﺑﺰﯿﻣ ﻪﺳ يور .
Fig. 2. Age- stage specific survival rate (sxj) of the greenhouse whitefly, Trialeurodes vaporariorum on three different host plants.
Cucumber
Age (day)
0 10 20 30 40 50 60 70 80
Survival rate (sxj)
0.0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0
EggNymph I Nymph II Nymph III Nymph IV Female Male
Eggplant
Age (day)
0 10 20 30 40 50 60 70 80
Survival rate (
s x)j
0.0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0
Egg Nymph I Nymph II Nymph III Nymph IV Female Male
Tomato
Age (day)
0 10 20 30 40 50 60 70 80
Survival rate (
s x)j
0.0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0
Egg Nymph I Nymph II Nymph III Nymph IV Female Male
