University of Tehran Press
Private Law
Home Page: https://jolt.ut.ac.ir
Online ISSN: 2423-6209
Dismissal of the Right to Object the Civil Judgment Mahdi Hasanzadeh
Department of Private Law, Faculty of Law, University of Qom, Qom, Iran. Email: [email protected]
ARTICLE INFO ABSTRACT
Article type:
Research Article
The Code of Civil Procedure has stated the waiver of the right of appeal (Article 333) and the waiver of the right of Appeal to the Supreme Court (paragraph 4 of Article 369), but has remained silent on the possibility of dismissal of the protest and third party objection. The necessity, form and nature of the agreement on the dismissal of the right to appeal as well as the time and scope of the dismissal of the appeal are among the issues that need to be analyzed and examined. The investigation of the case shows that the right to protest and retrial should also be considered dismissible, unless the defendant requests a retrial on the basis of fraud or forgery of the document which the judgment is based.. However, the waiver of the right of third party to object is not acceptable, because it entails the abolition of the fundamental right to sue. Dismissal of the complaint, except in the protest, must be agreed upon by the parties and in any case in writing, and it is not necessary that the agreement be in the form of a civil contract.
Article History:
Received April 05, 2023 Revised May 17, 2023 Accepted May 17, 2023
Published online 16 October 2023
Keywords:
Dismissal of the right to appeal, Appeal,
Appeal to the Supreme Court, Retrial.
Cite this article: Hasanzadeh, M. (2023). Dismissal of the right to object to the civil judgment. Private Law.20 (1), 45-58. DOI:
http//doi.org/10.22059/jolt.2023.357415.1007190
© Mahdi Hasanzadeh Publisher: University of Tehran Press.
DOI: http//doi.org/10.22059/jolt.2023.357415.1007190
تاراشتنا نارهت هاگشناد
یصوصخ قوقح
:هیرشن تیاس https://jolt.ut.ac.ir
:يكينورتكلا اپاش 6209
- 2423
یندم یأر زا تیاکش قح طاقسا
نسح یدهم هداز
هورگ یصوصخ قوقح ،
دکشناد ة قوقح هاگشناد ، مق ، .ناریا ،مق :همانایار [email protected]
هلاقم تاعلاطا هدیکچ
:هلاقم عون یشهوژپ خیرات :هلاقم یاه
رات ی خ رد ی تفا 16: / 01 / 1402
رات ی خ یرگنزاب : 27 / 02 / 1402
رات ی خ ذپ ی شر : 27 / 02 / 1402
رات ی خ راشتنا : 24 / 07 / 1402 دام( یهاوخرظندیدجت قح طاقسا یندم یسرداد نییآ نوناق
ة 333 ااجرف قح طاقسا و ) دادن( یهاواخ
4 داام ة
369 تسا هدرک ناین ار ) .
یهاواخاو طاقسا ناکما صوصخ رد اما و
دااعا ة ا اث اثاص شارارعا و یاسرداد
لکص ،ترورض .تسا هدرک توکس
، ورامرق و ناامز نیادچمه و یأر زا تیاکص قح طاقسا رن قفاوت تیهام و
رد قیقحت .دنراد یسررن و لیرحت هن زاین هک ددرسه عوضوم نیا رد حن لناق لئاسم زا یأر زا تیاکص طاقسا صوصخ یم ناشن عوضوم داعا و یهاوخاو قح دهد
ة مینادن طاقسا لناق دیان مه ار یسرداد
؛ هاک ییاج رد رگم
وکحم داعا تساوخرد مکح یادبم ددس ندون یرعج ای برقت و هریح دادرسا هن هیرع ة
طاقاسا ااما .دادک یسرداد
تاسین یدرفریفاپ تاسا یهاواخداد یساسا قح طاقسا زررسم نوچ اث اثص شاررعا قح قاح طاقاسا .
یابرک تروص هن لاح ره رد و نیفرط قفاوت ان تسا زلا دراد هاوخاو هن صاصرخا هک یهاوخاو رد زج تیاکص .دصان یندم دقع ب اق رد قفاوت هک درادن یترورض و دصان
:هژاودیلک طاقسا اکص قح تی أر زا
،ی
ةداعا
،یسرداد
،یهاوخرظندیدجت اجرف
،یهاوخ یهاوخاو .
:دانتسا نسح یدهم ،هداز ( 1402 .) یندم یأر زا تیاکش قح طاقسا یصوصخ قوقح.
، 20 ( 1 ) 45 - 58 DOI: http//doi.org/10.22059/jolt.2023.357415.1007190
یدهم© نسح هداز :رشان
.نارهت هاگشناد تاراشرنا هسسؤم
DOI: http//doi.org/10.22059/jolt.2023.357415.1007190
همدقم یأر زا تیاکص عنام هک یدراوم زا یکی یم
حابم زا یأر زا تیاکص قح طاقسا عوضوم و تسا یأر زا تیاکص قح طاقسا دوص
.تسارآ زا تیاکص هن طونرم مهم
ًافرص یندم یسرداد نییآ نوناق ( رظندیدجت قح طاقسا
دام ة 333 ( اجرف و ) ددن
4
، دام ة 369 ار )
هن ،یهاوخاو( تایاکص ریاس طاقسا ناکما دع ای ناکما صوصخ رد و تسا هدرک ررقم تحارص داعا
ة یسرداد
، اثص شاررعا
یهاوخاو قح طاقسا تیعضو هک تسا حرطم لاؤس نیا ،نیارنادن .تسا هدرک توکس ) اث و
داعا ة و یسرداد اثص شاررعا
؟تسا هنوگچ اث یأر زا تیاکص قح طاقسا صوصخ رد هرکن
دراد یسررن و لیرحت هن زاین هک دراد دوجو یتلااؤس و اه
؛ یارن ایآ هکدیا هرمج زا
ان راک نیا ای تسا زلا اوعد نیفرط قفاوت یأر زا تیاکص قح طاقسا دارا
ة اجنا لناق مه فرط کی نداد
یبرک قفاوت ایآ ؟تسا
یدقع تیهام یقفاوت نیدچ ایآ ؟تسیچ یأر زا تیاکص قح طاقسا رن قفاوت تیهام ؟تسا رثؤم مه یهافص قفاوت ای تسا زلا یأر زا تیاکص شریفپ رد قرطم عدم بجوم یأر زا تیاکص قح طاقسا رن قفاوت ایآ ؟تسا هنوگچ یقفاوت نیدچ نامز ؟دراد یم ثرسا و تیدودحم ای دوص
؟دراد یتائاد
یهاوخرظندیدجت قح طاقسا طاقسا رب یبتک قفاوت
دام ة 333 :هدرک لاعا . .د.آ.ق
« ددصان هدرک طقاس ار دوخ یهاوخرظندیدجت قح یبرک قفاوت ان اوعد نیفرط هک یتروص رد
دون دهاوثن عومسم نانآ یهاوخرظندیدجت
؛ یضاق ای هاگداد تیحلاص صوصخ رد رگم دددکرداص
ة یأر .»
وت ان دیق هن هج
« قفاوت
یبرک » دیان مه یقفاوت نیدچ و تسا زلا قفاوت یهاوخرظندیدجت قح طاقسا یارن ایآ هک تسا حرطم لاؤس نیا ،هدام نیا رد
کی تروص هن ای دصان یبرک ان و هبناج
دارا ة وکحم قفاوت ان نیدچمه و هیرع ریغ
مه یبرک یم
طقاس ار یهاوخرظندیدجت قح ناوت
روهشم ؟درک رداد
یس ناناد
، طاقسا ناکما و یهاوخرظندیدجت ندون قح هن دادرسا ان کی
بناج ة طاقسا ،قح کی
بناج ة رظندیدجت قح
زاجم ار هرسناد قفاوت وز رن یرارصا و دنا هدرکن
( دنا ،سمص ← 1387 : 329
؛ یرجاهم ، 1389 : 201
؛ یرجاهم ، 1390 : 493
؛
،یندم 1375 : 541
؛ یمیرک و پ وتر ، 1395 : 149
؛
،یشثنادخ 1392
: 725
؛ یمرهجراثرفا و
ناس ا ، 1396 : 226
؛ یتایح ، 1390 ف ا :
161
؛ یتایح ، 1390 ب : 569
؛ تعارز ، 1389 : 752
؛ یمارهن ، 1388 : 108 و 197
؛
،یدسحم 1398
: 254 رظن رد هاگدید نیا .)
یتروشم رادا ة یتروشم رظن( تسا هدص عقاو دییأت دروم زین تاضق تسشن و یررسگداد یقوقح رامص
ة 694 / 7 - 14 / 2 /
← 74
،یدیسح 1390 : 218
؛ یررسگداد ییاضق تسشن رویرهص ،زیربت
1383 هن نیدچمه .) دیق رن اهدت
« یبرک » رد دام ة 333 . .د.آ.ق
لاعا یخرن هکرن ،هدشن رارصا و دیکأت هدرک
رهاظ فلاخرن دنا دصان یبرک و حیرص رظندیدجت قح طاقسا تسین زلا هدام نیا
راثرفا(
یمرهج و ناس ا ، 1396 : 226 .)
یهاوخرظندیدجت قح طاقسا رن قفاوت هن از ا هدص لاعا ،لناقرم رظنراهظا کی رد بدج
ة راورسا ادبم نیا رن و دراد یریامح
رد و یقاح ا یاهدادرارق رد هک تسا ةمه
ار فرط کی هک یدراوم دناورن تسا یوق هطن
دارا ة لیمحت فیعض فرط رن ار دوخ ددک
دوخ رظندیدجت قح طاقسا هن راداو ار وا و ددک
( یهوکص
،هداز 1400 : 63 و 64 .)
عوضوم لیرحت رد یم
رد تفگ ناوت عوضوم
هن ررشین رظندیدجت قح طاقسا بدج
ة یندم قوقح میهافم و عوضوم یصوصخ
هجوت ص هد هن ،ساسا نیا رن .تسا دیق هن یرحار
« یبرک قفاوت »
رد دام ة 333 . .د.آ.ق ین هن و هدص یهجوت یناسآ
طاقسا کی بناج ة
یهاوخرظندیدجت قح قح یهاوخرظندیدجت هک تسا تسرد .تسا هدص هرخادص زاجم
وکحم قوقح و تسا هیرع طاقسا لناق
هرفریفپ لصا کی یندم قوقح رد هدارا یدازآ لصا هک تسا حیحص و ددرسه سا هدص
رکن ،ت ة یندم یسرداد قوقح رد هک یمهم
نآ زا ترفغ و دوص هجوت نآ هن تسا زلا یم
ن ههارین هن ار ام دناوت
،اوعد باحصا رن هولاع ،یندم یواعد رد هک تسا نیا دناشک
مه یرگید فرط رگا و تسا هاگداد نآ و دص لفاغ نآ زا دیابن و تسا یمهم فرط هک تسه
باحصا فلارخا دروم عوضوم هچ
د اوع کی طنار ة حرطم هاگداد رد یرقو ،تسا یصوصخ یم
و هاگداد یأر و یگدیسر دوص طنار
ة هفاضا مه اوعد باحصا و هاگداد
یم هرصاف ندون ضحم یصوصخ زا عوضوم و دوص یم
دراو و کیدزن یمومع قوقح ورمرق هن و دریگ یم
نیدچ .دوص هطنار
یا
رگید و دراد ار دوخ صاخ تائاضرقا یمن
ان ناوت داس لیرحت و هاگن ة
یندم قوقح تاحلاطصا و اهداهن مه
ة و یسررن ار نآ لئاسم
شیارن .درک فیرکت نییعت دجت هک تسا حرط لناق لکص نیا هن یسررن دروم عوضوم رد برطم نیا اوعد باحصا رن زکرمت ان رظندی
هرحرم هک تسا یا
وکحم هیرع یم لات و دزادرپن دوخ زا عافد هن هرحرم نآ رد دناوت زا اما .ددک فرطرن ار دوخ تیموکحم ددک ش
یواز ة هاگداد هن هجوت
رحرم ة رظندیدجت رحرم
ة مهارف یرصرف هک تسا یسرداد ود یم
رد هدصرداص یأر دوص رحرم
ة رد فلارخا دروم عوضوم و یودن
یسررن رتلاان عجرم دوص
ای تحص و تحص دع
دوص رداص دیدج مکح وز تروص رد و لاعا و اثشم یأر نیا زا یرقو .
سم هن رظدم ئ
رظن هن میدک هاگن هر یم
ان فلارخا فیرکت و دصان هرصادن دوجو هرحرم نیا ای هک تسا نیا بسادم و یقطدم دسر
دص رارق رگا ای دوص نییعت یعطق تروص هن یودن یأر نامه رحرم
ة رد فرط ود ره یارن هرحرم نیا دصان هرصاد دوجو رظندیدجت
ود ره و دصان سررسد حرط ناکما زا فرط
یبرطم نیدچ .ددصان رادروخرن عافد و تیاکص و شاررعا مزلا
ة تسه مه رظادت لصا
دراد ار اضرقا نیا مه رظندیدجت هاگداد عماج و لماک یگدیسر و .
دیق ،دص هرفگ هچنآ هن هجوت ان
« قفاوت » رد دام ة 333 ار . .د.آ.ق یم
نوناق هک درک لیرحت نیدچ ناوت رظن رد ان رافگ
نرفرگ
تسا هدرک هدارا اوعد باحصا و هاگداد و یسرداد تایضرقم و ح اصم رحرم
ة ناودع هن رظندیدجت رحرم
ة رد و مهارف یسرداد ود
دصان سررسد
؛ فرط ود ره هک ییاج رد رگم دارا
ة نوناق رگید ترابع هن .دددک لاعا یهاوخرظندیدجت دع رن ار دوخ هرساوخ رافگ
ای رحرم ة ناکما رظندیدجت چیه یارن و دصان هرصادن دوجو یرک روط هن ای فرط ود ره یارن دصان ریفپ
رگا .دصابن سررسد رد کی
هرحرم کی ان یسرداد هک تصاد دهاوخ هاگداد و اوعد باحصا یارن ار تیزم نیا دددک طقاس ار دوخ یهاوخرظندیدجت فرط ود ره نایاپ یم و دریفپ رحرم ة ار دوخ یهاوخرظندیدجت فرط کی هک میریفپن رگا اما .دون دهاوثن راک رد تسا ه اطا زررسم هک یدعن
و ددک طقاس د
هن یریعضو نیدچ ،ددک یهاوخرظندیدجت یرگی ندص یفردم تیزم اهدت
رحرم ة شهاک و رظندیدجت اطا
ة ار یسرداد
یگدیسر و درادن رحرم
ة اجنا تسا ه اطا زررسم هک رظندیدجت یم
و لاکصا نیا ان هکرن ،دوص هن هک دص دهاوخ هجاوم مه داریا
تسوا ررض هن هک یأر زا یشثن هن تبسن یهاوخرظندیدجت زا رگید فرط ندص ورحم و فرط کی یهاوخرظندیدجت لی د اجنا اقان تروص هن و عوضوم زا یشثن رد ًافرص رظندیدجت هاگداد یگدیسر یم
یقطدم ،نیارنادن .دوص بسادم و
هک تسا نیا
تروص رد ات دوشن هداد رثا بیترت و هجوت مه رگید فرط طاقسا هن تسین یهاوخرظندیدجت قح طاقسا هن رضاح فرط کی رگا ندص رارقرن و هدرکن طقاس ار دوخ رظندیدجت قح هک یفرط یهاوخرظندیدجت رحرم
ة دناورن مه رگید فرط رظندیدجت
حرطم ان ات ددک حرطم ار دوخ یهاوخرظندیدجت ندص
تیاکص تیاعر نمض ،فرط ود ره یاه بسادم
ناکما ،رظادت لصا رت
یگدیسر لماک و رت عماج یسررسد و رظندیدجت هاگداد یارن عوضوم رت نئمطم
.دوص مهارف ت ادع یارجا و قح قاقحا هن رت
دیق دروم رد
« یبرک » رد دام ة 333 یم مه . .د.آ.ق تسا ی اح رد نیا .تسا ه اطا ان هارمه یعیبط روط هن یسرداد تفگ ناوت
شیپ زاو و تامدقم و یصاوح زا یروما یسرداد رد هک یم
هن یریصفت یگدیسر هک دیآ نآ
و هاگداد تقو فرص زررسم زین اه
اطا ة دوص تقد دیان ،نیارنادن .تسا یسرداد رد ررشین
، داد ،یرورض رادقم و دراوم رد زج ریگرد هاگ
یگدیسر یروما هن لصفم یاه
زا ریغ سم رد .دوشن اوعد یرصا عوضوم ئر
ة دیق زین حن دروم
« یبرک » رد دام ة 333 هاگداد ات تسا هدمآ روظدم نیمه هن . .د.آ.ق
ندص ریگرد زا ار ن
ه بورکم هک یقفاوت زارحا یارن ینلاوط و لصفم یسررن کی تسین
هچ و تسا فرط کی راکنا دروم اسن عنام
،فرط کی راکنا و فلارخا تروص رد ،دصان یبرک قفاوت رگا .دوص یم
ان تصاد دیما ناوت ئارا
ة هن یسررن کی و یبرک ددس ناددچ
دوص زارحا قفاوت دوجو ینلاوط .
قفاوت زارحا ی و ریغ
ه دا یسررن زررسم یبرک هک تسا نآ ریغ و دوهص تداهص لیبق زا یا
یم و هدیچیپ یددیارف هن دناوت هن .ددک یرنارن عوضوم لصا هن یگدیسر نامز تدم ان نآ نامز تدم هک دوص لیدبت ینلاوط رایسن
یم رظن نوناق دسر رافگ
، دیق ،ب اطم نیا نرفرگ رظن رد ان
« یبرک » دام رد ار ة 333 هرصاد هژیو رظن و هجوت نآ هن و هدروآ . .د.آ.ق
اطا زا یریگورج مهم تحرصم و تسا ة
یمن سپ .تسا هرفرگ رظن رد ار یسرداد رد یرنارنددچ هن ناوت
دیق نیا هن یرحار
ین طاقسا ناکما هن رظن نآ نرفرگ هدیدان ان و درک یهجوت ریغ
مه یندم قوقح رد .داد مه یبرک
، لصا و هدارا یدازآ لصا هک
یدازآ رن هک دراد دوجو یتافیرشت دوقع ،دراد یمومع ترهص هدارا لاعا لیاسو یریلاد هن ،صاخ یدراوم رد نآ ساسا
، نوناق رافگ
یم ندون یبرک لیبق زا یصاخ لکص هن ًافرص ار هدارا لاعا .دریفپ
رکن ة بوصم( قناس یندم یسرداد نییآ نوناق تیمکاح نامز رد هک تسا نیا لمأت لناق 1318
ددن رد هکدیا ان ) 4
دام ة 476
دیق نوناق نآ
« یبرک » اقسا رن قفاوت صوصخ رد یقفاوت نیدچ ندون یبرک وز رن نانادقوقح ،دون هدماین یهاوخرظندیدجت قح ط
نیرم( ددرصاد رارصا یررفد
، 1381 : 117
؛ یندم ، 1375 : 542 ).
بوصم( یندم یسرداد نییآ نوناق رد هک یرییغت ان ی و 1379
رد )
دیق و دص داجیا هدیمز نیا
« یبرک » دام رد ة 333 دص هفاضا . .د.آ.ق
، دیق نیا هن دشن هجوت نآ هن و دص هرفرگ هدیدان یرحار .
هن هجوت ان تابثا و زارحا ترورض
طاقسا اکص قح ی ت هک تسا سرداد ی ناناد هرفگ دنا رظندیدجت قح طاقسا دیان
هنوگ هن یا دصان
برطم نیا رن ت لاد هک ددک
سمص(
، 1387 : 329 ) و مکح رودص زا دعن رگا وکحم
لاعا هیرع ددک
رن ت لاد ،درادن یضاررعا ًلاعف
رظندیدجت قح طاقسا یمن
یرجاهم( ددک ،
1389 : 203
،یدسحم( دصان حیرص یأر زا تیاکص قح طاقسا تسا زلا هکرن ،) 1398
:
254 و 257 .) ( هدص هرفگ هچنآ فلاخرن ،ساسا نیا رن راثرفا←
یمرهج و ناس ا ، 1396 : 226 هنوگ هن اثص لاعا رگا ،) دصان یا
هک حا رظندیدجت قح طاقسا زار دصان هرصاد یریصفت یسررن هن زاین
، .دریگ رارق رثا بیترت و هجوت دروم دیابن
یهاوخرظندیدجت قح طاقسا رب قفاوت نامز و تیهام
یهاوخرظندیدجت قح طاقسا رن قفاوت ایآ هک تسا حرطم لاؤس نیا
، دام رد هک ة
333 رد ؟دراد یدقع تیهام ،هدص ررقم . .د.آ.ق
نهذ زین یدراوم نیدچ اه
، هن ،یندم قوقح یاهداهن و میهافم ریثأت تحت یم لقردم دادرارق و دقع هن تعرس
دوص . رظن هن ی و
یم ترورض و تائاضرقا هن تسا زلا مه هدیمز نیا رد دسر ژیو یاه
ة اوصد و هدیچیپ زا و دوص هجوت یندم یسرداد ین ندرک ر
یاج
فرکت داجیا و یسرداد راک یاه
ریغ بادرجا رورض وص
د نیا زا شیپ هک یریرحت ان . هئارا
اضرقا یسرداد تحرصم دص اثشم ،دص
یم یرک روط هن ات دصان اوعد فرط ود ره زا طاقسا نیا دوص طقاس یهاوخرظندیدجت قح تسا رارق رگا ددک رحرم
ة رد رظندیدجت
دوص یفردم اوعد نآ
؛ طاقسا فرط کی هکدیا هن و ددک
ان دجت ی هاوخرظند ی
فرط دی رگ سرداد ی رد ةرحرم دجت ی رظند همادا ی دنا . نیا
دوص عقاو رثؤم و هرفریفپ اوعد فرط ود ره زا یهاوخرظندیدجت قح طاقسا دراد اضرقا برطم
؛ ب اق رد یطاقسا نیدچ هکدیا زا معا
دصان یندم قوقح رد دقع طیارص تیاعر ان و دقع کی هن .دصان راک رد یدقع هکدیا نودن و هناگادج لاعا و هدارا ود تروص هن ای
کی طاقسا هک تسا نیا مهم ،رگید ترابع دصان فرط ود ره زا و هبناجود هکرن ،دصابن هبناج
. هن هک رظن نیا زا نآ لکص ی و
.درادن یریصوصخ و تیمها نآ نودن ای دصان دقع کی بجوم رد ،یندم یسرداد نییآ رد دیقم .تسا هدص بتررم رثا نآ رن و هدص هجوت اوعد فرط ود ره ادقا و میمصت هن ،یددعرم دراوم
مه رد هکدیا هن ندص ة
دارا تسا زلا دراوم نیا ة
و دیاز یفرکت دصان یندم دقع ب اق رد فرط ود ره ریغ
ین و تسا رورض یهجوت
رط ود ادقا و تساوخ و هدارا هن ف
، بن یندم دقع ب اق رد هک هدو
، و ددعرم طورص تیاعر رن رارصا و پ
دیچی ة راک دراوم نیا رد دقع
یم ار یسرداد ین دناوت
ّدج للاخا و لاکصا ان تهج .ددک هجاوم ی
ژاو ندرن راک هن ،نیارنادن ة
« قفاوت » دام رد ة 332 مه ان دقع کی زارحا وز رن رارصا لماع دیابن . .د.آ.ق ة
رد نآ طیارص
دوص یندم قوقح ؛
نامه ط نوناق هناشم دروم رد هک رو ددن رد رافگ
4 ةدام 369 .تسا هدربن راک هن ار نآ ریاظن ای همرک نیا . .د.آ.ق
یسرداد زا یخرن نثس ،ساسا نیا رن یرجاهم( ناناد
، 1389 : 201
؛ یمیرک و وترپ ، 1395 : 149 )،
هک عوضوم قفاوت ةدام
333
فرط زا کی ره طاقسا هن رظان ار . .د.آ.ق اوعد یاه
هرسناد مزلا هک دنا ة
هجوت لناق رظن نیا زا ،تسا دقع کی زارحا وز دع نآ
تسا ؛ هرفریفپ مه ار فرط کی طاقسا و هدرک یفن ار فرط ود ره طاقسا وز لصا هک رظن نیا زا هچرگا هچنآ هن هجوت ان ،دنا
.تسا داقرنا لناق ،دص هرفگ نیا زا شیپ ت قح طاقسا نامز هک تسا نیا رگید لاؤس هاگدید ،صوصخ نیا رد ؟تسا هنوگچ یهاوخرظندیدج
هدص هئارا یددعرم یاه
، زا
هرمج : )ف ا نیرم( نآ زا لبق و مکح رودص زا دعن رظندیدجت قح طاقسا ناکما یررفد
، 1381 : 117
؛ یندم ، 1375 : 541 و 542
؛
یرجاهم ، 1389 : 202
؛ یرجاهم ، 1390 : 493 ؛) )ب ا لبق و مکح رودص زا دعن طاقسا ناکما زا دعن یگدیسر نیح رد نآ ز
ةماقا
یرهنا( اوعد ،
1391 : 226
؛ تعارز ، 1389 : 753 ؛) )ج سمص( فلارخا داجیا نامز زا نآ زا لبق و مکح رودص زا دعن طاقسا ناکما ،
1387 : 328 ؛) )د رد یرح مکح زا دعن و دقع نمض رد طاقسا ناکما ةرحرم
رفا( رظندیدجت راث
یمرهج و ناس ا ، 1396 : 226 و
227 ؛) )ه کی طاقسا ناکما و اوعد ققحت زا دعن و مکح زا لبق قفاوت ان طاقسا ناکما یتایح( مکح زا دعن هبناج
، 1390 ف ا : 161
؛
یتایح ، 1390 ب : 569 )؛
)و زا دعن ،یهاوخرظندیدجت طاقسا رن قفاوت ناکما ةماقا
رد مکح رودص زا دعن و مکح رودص زا لبق و اوعد
وکص( فرط ود ره تیموکحم تروص یه
،هداز 1400 : 59 و 60 ) هرسد زین ییاضق تسشن رد . لناق یرظنراهظا رد تاضق زا یا
ترابع هن دادرسا ان ،لمأت
« ددصان هدرک طقاس
»
، رد ةدام 333 . .د.آ.ق
، طاقسا لبق هن طونرم ار هدام نیا رد یهاوخرظندیدجت قح
هرسناد مکح رودص زا هدرک لاعا و دنا
زا دعن طاقسا صوصخ رد دنا دام ساسا رن ،مکح رودص
ة هدصدای
، یمن لمع قبط هکرن ،دوص
یم لمع یرگید داوم اما .دوص
ةرسد رگید ناکما دییأت ار مکح رودص زا دعن و لبق یهاوخرظندیدجت قح طاقسا هدرک
تسشن( دنا
درکرهص یررسگداد ییاضق
، تشهبیدرا 1383
← ، یمارهن ، 1388 : 196 و 197 .)
نامه یم هظحلام هک روط دوص
و تارظن هاگدید
.تسا توافرم و ددعرم یهاوخرظندیدجت قح طاقسا نامز صوصخ رد اه
مکح رودص زا سپ طاقسا هجاوم یرکشم و لاکصا ان
هدشن تسا و فرط ی ن م ی ددناوت
، دجت قح ،قفاوت ان ی
هاوخرظند ی
طاقسا ار
.دددک لبق طاقسا صوصخ رد اما ص زا
سم نیا مکح رود ئ
هدون حرطم هر و هدشن رداص یمکح زوده یرقو هک
یهاوخرظندیدجت قح
لعف ان تروص هن یم هنوگچ هدشن ققحم
هدافرسا یندم قوقح یاهداهن و تاحلاطصا زا مه هدیمز نیا رد ؟درک طاقسا ار نآ ناوت
نآ ببس دوجو رابرعا هن قح طاقسا و هدص تسا هدص هرفریفپ
یچ هچ ان یهاوخرظندیدجت قح ببس هکدیا رد اما . ققحم یز
یم فررثم تارظن بسح و تسا فررثم تارظن دوص )ف ا
ماقا ة
،اوعد )ب فلارخا داجیا
، )د نآ یارجا رد نیفرط هک یدقع داقعنا
یم فلارخا راچد هدص هرفریفپ یهاوخرظندیدجت قح داجیا ببس ناودع هن دنوص
تسا .
یسرداد یادثا ات دقع داقعنا نامز زا ار یهاوخرظندیدجت قح طاقسا هک یهاگدید ،نایم نیا رد رحرم
ة تسا هرفریفپ رظندیدجت
راثرفا(
یمرهج ناس ا و ، 1396 : 226 و 227 هدررسگ ) طاقسا یارن ار ینامز ورمرق نیرت نیا .تسا هدص لئاق یهاوخرظندیدجت قح
ادرنا تهج زا مه هاگدید ج زا مه
ته رظن هن داقرنا لناق تسا هرفریفپ یهاوخرظندیدجت قح طاقسا یارن هک ینامز تدم یاهرنا
یم دسر . یهاوخرظندیدجت زا سپ یهاوخرظندیدجت قح طاقسا شریفپ اریز وکحم
هیرع رحرم رد و ة
طرخ زررسم رظندیدجت
هاوخرظندیدجت .تسا رظندیدجت دادررسا و یهاوخرظندیدجت قح طاقسا داهن ود ندرک یم
فرصدم دوخ یهاوخرظندیدجت زا دناوت
دوص . قناطم و یهاوخرظندیدجت قح طاقسا ب اق رد هن یراک نیدچ اما دام
ة 333 ساسا رن و دادررسا ناودع ان هکرن . .د.آ.ق دام
ة
363 یم اجنا . .د.آ.ق دوص
؛ هولاع رن ت طاقسا هکدیا یهاوخرظندیدجت قح یارجا زا لبق ا
قدص یم ی و ،ددک
، وکحم یرقو هیرع
ِطاقسا نآ یارجا ان و تسا هدرک ارجا ار دوخ یهاوخرظندیدجت قح درک یهاوخرظندیدجت رد رظن دروم
دام ة 333 وهفم و ادعم
درادن . هرب ا رد تروص ی هک ی ک ی زا فرط ی
،ن رد رحرم ة دجت ی
،رظند قفاوت ی برک ی فرط نآ بجوم هن هک ددک هئارا ی
ن قح طاقسا راهظا
دجت ی هاوخرظند ی
دچ ددصان هدرک ی
ن قفاوت ی د هن ی ل ا ی هکد واح ی لاعا دارا ة دجت ی هاوخرظند سر وادت دع رن
ی گد ی رحرم ة
دجت ی رظند تسا دجت تساوخداد دادررسا ی
رظند قرت ی م ی دوص .
پ هن یقطدم مه فلارخا داجیا زا شیپ و دادرارق نمض رد یهاوخرظندیدجت قح طاقسا شریف یمن رظن
دسر . یارجا رد اریز
دقع دیآ دوجو هن یددعرم تافلارخا تسا نکمم .
دقع نمض رد یهاوخرظندیدجت قح طاقسا ،نیارنادن قح طاقسا
ةدیمز رد
و تسا دوجومان و ی ایخ و وهوم یرما دقع نامز رد و تسین اثشم مه نآ دادعت هکرن نآ تیفیک طقف هن هک تسا ییاوعد
« ببس » سناد یهاوخرظندیدجت قح یارن دقع نر
« ببس
» قن هک تسا رود رایسن لماع کی نرخادص رد یهجوت لناق ریثأت و ش
قح داجیا درادن رظندیدجت
. ا یارن ،نیارنادن تسا زلا لقادح یهاوخرظندیدجت قح طاقسا ناکم
زا سپ و دوص ققحم فلارخا
یم فلارخا ققحت .تسناد دوجوم ار یهاوخرظندیدجت قح ببس ناوت
لاص مدع و یضاق تیحلاص مدع یانثتسا هااااا تیح
ددن رد
« د
» دام ة 348 . .د.آ.ق
« هاگداد ای یضاق تیحلاص دع دددکرداص
ة یأر » رحرم رد یأر ضقن تاهج هرمج زا ة
رظندیدجت
رد .تسا هدص ناین دام
ة 333 :تسا هدمآ هدرک ررقم ار یهاوخرظندیدجت قح طاقسا هک مه . .د.آ.ق
« تیحلاص صوصخ رد رگم
یضاق ای هاگداد دددکرداص
ة أر ی .»
وکحم ،یهاوخرظندیدجت قح طاقسا رن قفاوت دوجو ان یرح ،ساسا نیا رن یم هیرع
هن دناوت
یضاق تیحلاص دع ای هاگداد تیحلاص دع دادرسا دددکرداص
ة .ددک یهاوخرظندیدجت یأر
هاگداد ایآ دصان تواضق طیارص دع روظدم رگا هک تسا حرطم لاؤس نیا ،یضاق تیحلاص دع صوصخ رد رظندیدجت
یم یسرداد ؟ددک یگدیسر نآ هن دناوت هداد یفدم خساپ لاؤس نیا هن ناناد
یخرن و دنا
، هولاع ار یضاق تیحلاص دع تهج هکدیا ان
رن
« ( سرداد در دراوم دام
ة 91 ). .د.آ.ق » هرسناد مه تواضق طیارص دع لماص هدرک حیرصت ،دنا
یمن رظندیدجت هاگداد هک دنا دناوت
رص نادقف هن طیا
یتروص رد هکرن ،ددک یگدیسر یضاق یم ضقن تهج نیا هن یأر
رص نادقف هک دوص یماظرنا عجرم رد یضاق طیا
طونرم
،سمص( دصان هدص تابثا 1387
: 345
؛
،یتایح 1390 ب : 595 و 596
؛ ینادرم و
،یرشهن 1389 : 156 اما .) هدع رگید یا
، هن
جت هاگداد رد یضاق طیارص هن یگدیسر ناکما دع لی د هرسناد سرداد در دراوم هن رظان ًافرص ار یضاق تیحلاص دع ،رظندید
دنا
،یرجاهم(
1389 : 256
،تعارز ؛ 1389
: 782
؛
،یمارهن 1388 : 138 .)
رد یریثأت سرداد در دراوم هدص لاعا و هدص عقاو تف اثم دروم سرداد در دراوم رن یضاق تیحلاص دع لومص هاگدید بجوم و درادن یضاق تیحلاص یمن یضاق تیحلاص دع
ْسرداد در دراوم رد و دوص دراد یگدیسر تیحلاص یضاق
؛ رایرخا ی و
درادن یسرداد .
نیمه هن
،ببس یم رداص یگدیسر زا عادرما رارق دراوم نیا رد یهوکص( تیحلاص دع رارق هن دوص
،هداز 1400 : 68 .)
رادا ة یقوقح وق ة اضق ی مه هی رد ًافرص ار یضاق طیارص هن یگدیسر یگدیسر نیدچ و هرسناد هطونرم یماظرنا عجارم
هاگداد رد ار یا
رظن( تسا هدرک لاعا نکممان رظندیدجت رامص
ة 307 / 7 - 13 / 2 / 1374 و 67 / 7 - 8 / 2 / 1365 رادا ة یقوقح وق ة اضق ی
← ،هی
،یدیسح
1390 : 213 و 214 .)
هن رظن م ی دسر ان هجوت هن ا ی هکد ادبم ی دراوم در سرداد ن لصا ی فرط ی ضاق ی و گورج ی ر ی زا جورخ زا ن ی فرط ی تسا و رد
تروص دع اعر ی ت دراوم در سرداد ی ک ی ساسا لوصا زا ی
سرداد ی اعر ی ت جرت ،تسا هدشن ی
ح د ان ی هاگد ی حلاص دع هک تسا ی
ت
ضاق ی ار
، ارص نادقف رن هولاع ی
ط ع رد و هرسناد مه سرداد در دراوم لماص ،تواضق ی
ن ارص نادقف تابثا لاح ی
ط ضاق ی رد ار
حلاص ی ت .تسا هرخادص طونرم عجرم
صوصخ رد یخرن زین هاگداد تیحلاص دع
، قلاطا دوجو ان دام
ة 352 ددن کلام هن دادرسا ان ،. .د.آ.ق 1
دام ة 371 ،. .د.آ.ق
رحرم رد یأر ضقن ة
ناکما یتروص رد ار یرحم تیحلاص دع دادرسا هن رظندیدجت هرسناد ریفپ
هاگداد تیحلاص دع هن هک دنا
هدص داریا
،سمص( دصان 1387
: 345
؛
،یتایح 1390 ب : 596 لاعا ،لناقرم یرظنراهظا رد .) هدص
نوناق و یتاذ تیحلاص نین رافگ
مه ار هاگداد یرحم تیحلاص دع و هدشن لئاق توافت یرحم
، جوم ،داریا طرص نودن یمرهجراثرفا( تسا هرسناد ضقن ب
و
،ناس ا 1396 : 257 و 274 .) هدرک دیکأت و هجوت یرحم تیحلاص ندون یریمکت ای یرما هن هدیمز نیا رد مه یخرن
،یرهنا( دنا
1391 : 226
؛
،تعارز 1389 : 753 .)
نوناق ارچ هک تسا نیا لاؤس و هرکن رافگ
، تاهج زا رد ررقم
دام ة 348 . .د.آ.ق
،
ًافرص دع و هاگداد تیحلاص دع تهج
یضاق تیحلاص دددکرداص
ة سا ار یأر رد ررقم مکح یادثر
دام ة 333 ؟تسا هداد رارق نوناق نآ رد
ی اح رد ررقم تاهج ریاس هک
دام ة 348 مهم رگا ،تیمها رظن زا ددرسین رادروخرن ررمک تیمها زا ،ددصابن هدصدای تهج زا رت
؛ هن و عرص ان یأر تف اثم تهج هژیو
ددن( نوناق
« ه
» دام ة 348 یمن برطم نیا لیرحت رد .). .د.آ.ق درک دادرسا یضاق و هاگداد تیحلاص دعاوق ندون یرما هن ناوت
.
یاهددن ریاس هن طونرم دعاوق نوچ دام
ة 348 ددرسه یرما مه . .د.آ.ق .
نیا دوجو ان یهاوخرظندیدجت قح طاقسا رن قفاوت ،
رد
ةدیمز مه ة .تسا رثؤم تاهج نآ
نوناق مکح نیا هیجوت رد یم رافگ
و هاگداد تیحلاص طرص تفگ ناوت و زلا ییاضق یأر کی ققحت یارن یضاق تیحلاص
دددکرداص یضاق و هاگداد تیحلاص رد یرقو و تسا یرورض ة
حن یأر یم دصابن یدیدرت و
ار ادن تاهج ریاس صوصخ رد ناوت
و تحص رن نادقف
اما .تصافگ تاهج نآ
، یضاق و هاگداد تیحلاص هن شاررعا و دیدرت دوجو ان دددکرداص
ة یمن ،یأر ار لصا ناوت
و یأر تحص رن
ِدوبن داد رارق لاکصا .
اریز
، رد دچ ی ن دراوم ی
، أر ققحت رد ی
اضق یی درت ی د درت ان و دراد دوجو ی
د أر ققحت رد ی
من ی ناوت لصا تحص ار ارن ی فن ی اس ی ر تلااکصا راج
ی درک . نیا اثشم ینامز برطم
ّدج و رت ی تیحلاص دع هک تسا رت
ص ای عجرم دددکرداص اث
ة راکصآ وحن هن یأر .دصان ورعم
ًلاثم هن هک یعوضوم صوصخ رد رگا هاگداد تیحلاص رد تحارص
ارآ هطونرم یماظرنا عجرم رد تواضق طیارص برس لاعا دوجو ان ای دصان هدص رداص یمومع هاگداد رد ییأر تسا بلاقنا ی
طسوت ی
ِیضاق
ِبرس طیارص نیدچ رد ،دصان هدص رداص هدص یدراوم
، ر ان ام ققحم یأ دص
ة ینوناق
ِلصا ان میناورن هک میرسین هجاوم یا تحص
ِریاس رد ار تلااکصا اوت دادرسا هن و مینادن یفردم نآ
اوخرظندیدجت قح طاقسا رن قف ه
رحرم رد نآ هن یگدیسر زا ی ة
رظندیدجت
.دوص یراددوخ ةمزلا هک تسا نیا لیرحت نیا تهج
ترابع
« تیحلاص دع و هاگداد تیحلاص دع دددکرداص یضاق
ة یأر
» رد ةدام 333
قیضم ار . .د.آ.ق زا رت
ای ن تهج ترابع نیمه ددن رد
« د » ةدام 348 میدک ریسفت نوناق نآ هن رصحدم ار یضاق تیحلاص دع و
مینادن هاگداد یتاذ تیحلاص هن رظان ًافرص ار هاگداد تیحلاص دع و تواضق طیارص برس دراوم .
ت اح نیا رد طقف اریز اه
هک تس
سم هاگداد ای یضاق تیحلاص دع ئر
ة تسا یرصا و یساسا
؛ هنوگ هن دیابن ار یهاوخرظندیدجت قح طاقسا رن قفاوت هک یا ةرانرد
ت اح نیا رد طقف هدصدای لیرحت و تخادص رثؤم نآ لومشم هاگداد یرحم تیحلاص و سرداد در دراوم اما .تسا هئارا لناق اه
لیرحت هدصدای یمن ظن زا و دوص زا و دنراد هاگداد یتاذ تیحلاص و یضاق طیارص برس هن تبسن توافرم ًلاماک یریعضو حن نیا ر
لناق روما نیا دادرسا هن ار هدصرداص یأر یهاوخرظندیدجت قح طاقسا رن قفاوت دوجو ان هک ددرسین رادروخرن یشقن نادچ .مینادن رظندیدجت
نآ عجرم و میمصت یگنوگچ
نوناق صوصخ رد رافگ وکحم یهاوخرظندیدجت قح طاقسا دوجو ان رگا هکدیا
اثشم روط هن ،ددک یهاوخرظندیدجت هیرع
، هچ
یم هرفرگ یعجرم هچ رد و یمیمصت یسرداد زا یخرن .تسا هدرکن فیرکت نییعت دوص
هدرک لاعا ناناد یضاق دنا
، هن غلانا نودن
ار یهاوخرظندیدجت یاوعد در رارق ،حیاو لدابت و لناقم فرط یم رداص
ددک یمیرک(
و
،وترپ 1395 : 149 رگید یرظنراهظا رد .)
،تعارز( ددک رداص تساوخداد در رارق دیان رظندیدجت هاگداد هدص هرفگ 1389
: 753 .)
یم رظن هن ددن رد ررقم مکح دسر
2 دام ة 339 بسادم نیارنادن .تسا یقطدم مه دروم نیا رد . .د.آ.ق هار نیرت
تسا نیا لح
میوص لئاق هک وکحم یهاوخرظندیدجت تروص رد
هیرع
، هاگداد ،یهاوخرظندیدجت قح طاقسا رن قفاوت دوجو ان دددکرداص
ة یأر
یم رداص ار یهاوخرظندیدجت تساوخداد در رارق .تسا یهاوخرظندیدجت لناق غلانا زا زور تسین فرظ رارق نیا و ددک
ریاس طاقسا تیاکش قرط
ارآ زا
ماجرف قح طاقسا یهاوخ
داوم رد هکدیا زا سپ یندم یسرداد نییآ نوناق 367
و 368 رد ،هدرک لاعا ار اجرف لناق یارآ دام
ة 369 یدراوم ، ار
،مکح هک
لومشم هچرگا داوم
367 و 368 دصان عقاو رد .تسا هدرک ناین تسا اجرف لناق ریغ ،
، دراوم دام ة 369 داوم تائادثرسا 367
و 368
ددن رد .تسا 4
دام ة 369
« ا اجرف قح نیفرط هک یماکح ددصان هدرک طقاس نآ هن تبسن ار دوخ یهاوخ
» هن ار ةناثم زا یکی
دروم نیا .تسا هدرک لاعا اجرف لناق اکحا تائادثرسا
، نامه تصفگ نیا زا شیپ هک روط
، دراد دوجو مه رظندیدجت رد
، اما وحن ة
نوناق ناین هدیمز نیا رد رافگ
تسا توافرم
؛ ن د تروص نی اجرف فلاخرن هک
، اجرف طاقسا رن قفاوت هک ددن رد یهاوخ
4 دام ة 369
نوناق ،رظندیدجت رد ،تسا هدمآ اجرف لناق اکحا تائادثرسا ءزج راکصآ وحن هن و رد ار رظندیدجت طاقسا رن قفاوت رافگ
رصبت ة
دام ة 331 درواین ه رد و لقرسم تروص هن ار نآ هکرن ، دام
ة 333 دروآ تسا ه هرب ا . یمن ببس ناین رییغت نیا هک دوص
دام ة 333 ءزج
رد رظندیدجت لناق یارآ تائادثرسا دام
ة 331 .دصابن
رد هک تسا نیا رگید توافت دام
ة 333 نوناق ناین هنوگ هن رافگ
یا و اکحا زا معا ،رظندیدجت لناق یارآ لماص هک تسا
اهرارق
، یم دوص
،اما . ددن رد 4 دام ة 369
، ندرن راک هن ان او
ژ ة
« اکحا
»
، صوصخ رد طقف ایآ هک تسا هدرک داجیا ار لاؤس نیا
اجرف قح طاقسا رن قفاوت اجرف لناق اکحا ناکما یهاوخ
رانرد و تسا ریفپ ة
ق یاهرارق سین نکمم یقفاوت نیدچ اجرف لنا
؟ت
یم اق ا نهذ هن ار برطم نیا نوناق ترابع رهاظ ددک
. ری د ی و ی و اجرف و رظندیدجت توافت هیجوت و برطم نیا یارن یقطدم
یمن نهذ هن رظن نیا زا اجرف لناق یاهرارق و اکحا توافت نیدچمه یم رظن هن .دسر
لهس زا یصان برطم نیا دسر و یراگنا
ین نوناق یرقد تسا رافگ
؛ یم هنرگو اجرف قح طاقسا رن قفاوت یرقو تفگ ناوت
اکحا زا یهاوخ ناکما
دصان ریفپ رد یقفاوت نیدچ ،
،ی وا قیرط هن ، اجرف لناق یاهرارق صوصخ دوص هرفریفپ دیان
اجرف قح طاقسا هکدیا نمض . یهاوخ
ةرانرد ییاهن ببس اکحا
یعطق مکح ندص
، تسا رادروخرن ورثم رما رابرعا زا هک
، یم دوص
؛ رد ی اح اجرف قح طاقسا هک یهاوخ
ةرانرد یعطق یاهرارق
نآ ندص ییاهن ببس یم اه
،نیا دوجو ان هک دوص س رارق دروم رد زج
ناکما ،اوعد طوق ماقا
ة اوعد ددجم .دراد دوجو
هن عوضوم طاقسا قح اجرف هاوخ ی هسیاقم رد ، یررمک حابم و هدص یررمک هجوت ،یهاوخرظندیدجت قح طاقسا ان
رد
نآ صوصخ اقسا ،نیا دوجو ان .تسا هدص حرطم
اجرف قح ط اجرف قح هک تسا هدص عقاو داقرنا دروم رظن نیا زا یهاوخ
،یهاوخ
،تساوعد باحصا قح هکدیا رن هولاع بدج
ة دراد مه یمومع .
تیاعر و نوناق زا تظفاحم یارن روشک ی اع ناوید تراظن اریز
تسا مکاحم رد نوناق .
اجرف قح ددصان هرصاد هزاجا فلارخا زا شیپ یرح اوعد باحصا رگا راک نیا ان ،دددک طاقسا ار یهاوخ
،
هرفریفپ ار نوناق تیاعر دع
،یندم( دنا 1375
: 561 اجرف قح طاقسا ،لناقم رد .) یهاوخ
رن یدربم هدارا تیمکاح لصا ریثأت و ذوفن
،یتایح( تسا هدص هرخادص 1390
ف ا : 200 .)
خ رد طاقسا ناکما دع ای ناکما صوص کی
ةبناج اجرف قح اجرف طاقسا ناکما دع ای ناکما نیدچمه و یهاوخ
رد یهاوخ
( تسا هدص هئارا یرناقرم یاهرظن زین فلارخا داجیا زا شیپ و دادرارق نمض
،یندم← 1375 : 561
؛
،ردص زرواشک 1351
: 20 و 21 .)
یم رظن هن اجرف قح طاقسا تیعضو دسر
ا تهج زا یهاوخ کی طاقسا ناکما دع ای ناکم
،هبناج نیدچمه
، تیهام و نامز
هدیمز نیا رد نیا زا شیپ هک یب اطم و تسا یهاوخرظندیدجت قح طاقسا ددنام طاقسا رن قفاوت یهاوخرظندیدجت قح طاقسا رد اه
اجرف قح طاقسا رد دص هرفگ ف قح طاقسا رد هرکن ود اما .تسا حرط لناق مه یهاوخ
ین اجر هن زا ،تسثن :دراد لیرحت و یسررن
اجرف قح طاقسا تائادثرسا ، ود و طاقسا ندون یبرک تیعضو .یهاوخ
وز صوصخ رد دع ای
اجرف قح طاقسا ندون یبرک وز اوخ
بوصم( قناس یندم یسرداد نییآ نوناق رد ،یه 1318
ددن رد )
4 دام ة 522 دیق
« یبرک » یسرداد و دون هدص حیرصت اناد
اجرف قح طاقسا ندون یبرک وز رن مه ن دندون هدرک دیکأت یهاوخ
،یندم(
1375 : 561
،ردص زرواشک ؛ 1351
: 21 ددن رد اما .) 4
دام ة 369 بوصم . .د.آ.ق 1379
دیق
« یبرک » برطم نیا و هدماین
عقاو داقرنا دروم یمیرک( تسا هدص
و
،وترپ 1395 : 174 و 175 هن داقرنا نیا .) نوناق ارچ تسین اثشم و تساج
رافگ
، دوجو ان
دیق هن حیرصت
« یبرک » رد دام ة 333 . .د.آ.ق
، ددن رد ار دیق نیا رظندیدجت رد 4
دام ة 369 ار برطم نیا هک یری د و تسا هدرواین
یمن نهذ هن ددک هیجوت
ّدج ینامز داقرنا نیا .دسر ی
یم رت هک دوص هرکن نیا هن میدک هجوت
هک ددن رد 2 ام د ة 369 و رصبت ة دام ة
333 دیق سادصراک رظن هن ددرسم یأر صوصخ رد یناسکی وحن هن
« یبرک » تسا هدص حیرصت
؛ هکدیا رن هولاع مه
ة زا شیپ هچنآ
اجرف طاقسا رن قفاوت ندون یبرک صوصخ رد دص هرفگ یهاوخرظندیدجت قح طاقسا رن قفاوت ندون یبرک وز رد نیا مه یهاوخ
یم قدص .ددک
یارنادن ن
، یم رظن هن دیق ندماین دسر
« یبرک
» ددن رد 4 دام ة 369 لهس رثا رد . .د.آ.ق ین و یراگنا
نوناق یرقد رافگ
کلام و تسا دام
ة 333 اجرف قح طاقسا صوصخ رد دراد اضرقا . .د.آ.ق .مینادن زلا ار قفاوت ندون یبرک مه یهاوخ
لیذ رد دام ة 333 وم رظندیدجت صوصخ رد . .د.آ.ق یضاق ای هاگداد تیحلاص دع درا
دددکرداص ة ادثرسا هدام نآ مکح زا یأر
تسا هدص .
رد ، اجرف رد اما دام
ة 369 . .د.آ.ق
، یدبم و لاؤس و داقرنا ببس ناین توافت نیا .تسا هدشن ییادثرسا نیدچ هن حیرصت
رن حماسم ة نوناق
،سمص( تسا هدص هدرمص رافگ 1387
: 388 و 389 .) هجوت نمض مه ناگددسیون زا یکی یناین توافت نیدچ هن
هدرک لاعا صیصخ هن هجوت ان
ة اجرف یضاق و هاگداد تیحلاص هن طونرم دعاوق ندون هرمآ تیحلاص دع تروص رد یهاوخ
یضاق ای هاگداد
، دراوم رد یرح دام
ة 369 . .د.آ.ق
، ناکما
،یرهنا( تسا ریفپ 1391
: 258 سا ان یرگید نادقوقح .) دام هن دادر
ة 366
دراوم رد هدص هداد روشک ی اع ناوید هن ینوناق تاررقم و یعرص نیزاوم ان یأر قابطنا ایثشت رایرخا هکدیا لاعا و . .د.آ.ق دام ة 369 اجرف زین . .د.آ.ق ناکما ار ینوناق تاررقم و یعرص نیزاوم ان قابطنا تهج زا یهاوخ
،یرجاهم( تسا هرسناد ریفپ
1389 : 315 .) نوناق ناین توافت یم رتراکصآ ینامز رافگ
نوناق میدک هجوت هک دوص یضاق و هاگداد تیحلاص دع یادثرسا رافگ
دددکرداص ة
رد رظندیدجت رد ار یأر رصبت
ة دام ة 331 دروآ مه . .د.آ.ق ه
ددن رد هکدیا و
« د
» دام ة 348 رظندیدجت رد ضقن تهج ناودع هن مه
تسا هدص ررقم
؛ رد ی و دام ة 371 یضاق تیحلاص دع . .د.آ.ق دددکرداص
ة روشک ی اع ناوید رد یأر ضقن تهج ناودع هن یأر
حیرصت مه یرحم تیحلاص دع دروم رد و هدشن عقاو حیرصت دروم یم ضقن بجوم داریا تروص رد هکدیا هن هدص
.دوص
توافت نیا یم فیعضت ار لامرحا نیا اه
یحلاص دع یادثرسا هن حیرصت دع هک ددک یضاق ای هاگداد ت
دددکرداص ة رد یأر
دام ة 369 حماسم رثا رد . .د.آ.ق ة
نوناق رد هاگداد تیحلاص دع زا روظدم رگا هک تسا نیا برطم عقاو اما .دصان هدون رافگ دام
ة
333 ک یری د ،مینادن تواضق طیارص برس ار هدام نآ رد یضاق تیحلاص دع زا دوصقم و یتاذ تیحلاص دع ار . .د.آ.ق توافت ه
یمن رظن هن ددک هیجوت ار صوصخ نیا رد اجرف و رظندیدجت نین یم راچان .دسر
رد مکح نیا کلام هن ناوت دام
ة 333 رد . .د.آ.ق
ِدوجو ان و درک دادرسا مه اجرف
ِطاقسا
ِقح اجرف اجرف یهاوخ یضاق طیارص برس ای هاگداد یتاذ تیحلاص دع دادرسا هن یهاوخ
ناکما ار ریفپ .تسناد
یهاوخاو قح طاقسا
عوضوم تسا یفردم مکح رودص زا شیپ و یسرداد یادثا رد یهاوخاو قح طاقسا .
وکحم قح یهاوخاو اریز بیاغ هیرع
تسا و
مئاق ای هددیامن ای لیکو هن شدوخ هن هدناوخ هک تسا ینایغ ینامز مکح چیه رد شماقم
و هرصادن روضح یسرداد تاسرج زا کی
حیلا ة قت هیعافد ( دصان هدشن یعقاو غلانا وا هن مه هیراطخا و دصان هدرکن مید دام
ة 303 دع لی د هن ،یطیارص نیدچ رد .). .د.آ.ق
و تسا یفردم یسرداد یادثا رد یهاوخاو قح طاقسا ،هدناوخ روضح یسرداد
، طاقسا لاعا تروص رد یهاوخاو قح
فرط زا
هدناوخ
، د مکح و تصاد دهاوثن ار ندون ینایغ طیارص .دون دهاوخ یروضح هاگدا
م ی ناوت تفگ هاوخاو قح طاقسا ی
ادثا رد ی سرداد ی ا ان ی ن ن لکشم ی ز هاوخاو هک تسا هجاوم ی
وکحم قح رع
ی ه اغ ی ب تسا و
ارص ی ط مکح غ ی نا ی هن هنوگ ا ی تسا هک ات سرداد ی اپ ی نا ن ی دنا من ی ناوت رد صوصخ ققحت
نآ مصت ی م تفرگ . نوچ نامز ره رد
تسا نکمم دناوخ
ة اغ ی ب رد هاگداد رضاح ص و د دقت ان و ی م لا ی ح ة عافد ی ه ارص ققحت زا عنام ی
ط غ مکح ی نا ی سپ .دوص
، ای داج قح
هاوخاو ی اپ ان همزلام ی
نا سرداد ی پ ات و دراد مکح رودص و ی
ش من نآ زا ی ناوت هاوخاو قح ی
ا رن .تسناد مرسم ار ی
ن رگا ،ساسا
دناوخ ة اغ ی ب
، ماقا زا سپ ة
هسرج غلانا زا لبق و اوعد هاوخاو قح طاقسا رن قفاوت ،اوعد زا علاطا نودن و
ی دچ ،دصان هدرک ی
ن
قفاوت ی م ار ی ناوت د هن ی ل نادقف هاوخاو قح ی
ن نامز نآ رد ی
رثا تسناد . هن رط ی ق وا ی
، ماقا زا لبق رگا ة
دچ اوعد ی ن قفاوت ی هدص
لکشم ان نآ نرخادص رثؤم دصان ی
هدصدا هجاوم تسا .
ةرانرد یهاوخاو قح طاقسا زین مکح رودص زا سپ
، هن صاصرخا قح نیا هکدیا هن هجوت ان ةدناوخ
،دراد هدص وکحم هک بیاغ
عوضوم ن قفاوت سا ًافرص هکرن ،تسین حرطم طاقسا ر کی طاق
وکحم طسوت هبناج یسرداد .تسا یسررن لناق بیاغ هیرع
فارصنا ناناد
وکحم ترهم رد وا یهاوخرظندیدجت و یهاوخاو زا بیاغ هیرع هرفریفپ ار یهاوخاو
،سمص( دنا 1387
: 294
؛
،یرجاهم 1389
: 86 و
90
؛
،تعارز 1389 : 696
؛
،یمارهن 1388 : 28 و 31 هاگدید نیا .) یتروشم یاهرظن رد
ةرادا وق یقوقح ة
اضق ی تسشن رد نیدچمه و هی
رظن( تسا هدص دییأت مه تاضق ةرامص
5307 / 7 - 3 / 7 / 1382
←،
،یحیسم 1387 : 244
؛ رظن ةرامص 7707 / 7 - 18 / 2 / 1377
← ،
،یدیسح 1390 : 202
؛ ،نارهت یررسگداد تاضق ییاضق تسشن نارهت نارسا یررسگداد یمرع تاقیقحت ییاضق تنواعم←
، 1378 :
98
؛ ،زاریص یررسگداد ییاضق تسشن 1380
← ،
،یمارهن 1388 : 50 و 51 .) قرط ریاس ددنام مه یهاوخاو هدص لاعا نیدچمه
ودهد یربکا( دراد طاقسا تیرناق و تساوعد نیفرط قوقح زا ارآ زا تیاکص و
،یزابهص 1393 : 27 .)
یم رظن هن وکحم طسوت یهاوخاو قح طاقسا دسر
نور یعنام ان بیاغ هیرع ه
تسین ور . و یهاوخرظندیدجت قح طاقسا اریز
اجرف یهاوخ
، داوم رد هک 333
و 369 هن . .د.آ.ق ،هدص ررقم تحارص
رگناین دعاق ة و تسا یأر زا تیاکص قح ندون طاقسا لناق
هدعاق نیدچ و یهاوخرظندیدجت فلاخرن هک تسا نیا رد اجرف و رظندیدجت ان یهاوخاو توافت .تسا یراج مه یهاوخاو رد یا
اجرف یهاوخ
، هدصدای داوم هن هجوت ان هک عوضوم
ت ندون یبرک و قفاوت رن یحیرصت یهاوخاو رد ،دون حرطم ندون یبرک و قفاو
درادن دوجو .
ناسآ ،نیارنادن یم رت
کی طاقسا ناوت تفریفپ ار ندون یبرک وز دع و هبناج
. نامه هکدیا رن هولاع زا شیپ هک روط
درادن دروم و ادعم مکح رودص زا سپ یهاوخاو طاقسا رن قفاوت دص هرفگ نیا .
وچ وکحم قح ًافرص یهاوخاو ن .تسا بیاغ هیرع
وکحم دصق هرب ا دصان زرحم تسا زلا فارصنا رن هیرع
. وکحم هک یتروص رد ،نیارنادن هن بیاغ هیرع
ار دوخ فارصنا تحارص
هدون ی اوحا و عاضوا هارمه و یطیارص رد وا یهاوخرظندیدجت ای هدرک لاعا یهاوخاو زا دصان
ناشن اراکصآ هک ددهد
ة دارا ة رن وا
ص هرفریفپ وا فارصنا تسا زلا دصان یهاوخاو زا فارصنا و
رگا اما .درفا نایرج هن رظندیدجت هاگداد رد وا یهاوخرظندیدجت و د
وکحم یهاوخرظندیدجت ناشن هک دصان یطیارص رد یهاوخاو ترهم رد بیاغ هیرع
ددهد ة دارا ة دصابن یهاوخاو زا فارصنا رن وا ا
ًلاثم یهاوخاو قح زا یهاگآ دع رثا رد ادصان
دارا ای ة وکحم ،یطیارص نیدچ رد ،دصابن زرحم یهاوخاو زا فارصنا رن یدبم هیرع
دیدجت تساوخداد میدقت ادص یهاوخاو قح طوقس بجوم دیابن ار رظن
یقطدم ،ت اح نیا رد .تخ کلام زا هدافرسا ان هک تسا نیا
رصبت ة 3 دام ة 306 تساوخداد . .د.آ.ق وکحم یهاوخرظندیدجت
ص هرخادص یهاوخاو بیاغ هیرع و
هاگداد رد و د دددکرداص
ة مکح
.دوص یگدیسر ینایغ رکن ة رظندیدجت قح طاقسا فلاخرن هک دوص یریگرثس دیابن مه رظن نیا زا یهاوخاو قح طاقسا رد هکدیا رگید هجوت لناق
،
کی و یأر ندص یعطق بجوم هک هرحرم
یم یسرداد ندص یا ا ،دوص
درادن یرثا نیدچ یهاوخاو قح طاقس و
وکحم بیاغ هیرع
یم دناوت
، یهاوخرظندیدجت ان
، .ددک تساوخرد رظندیدجت هاگداد رد ار دوخ تایعافد هن یگدیسر
زا شیپ ایآ هک تسا حرطم لاؤس نیا ماقا
ة یم نیفرط اوعد تروص رد هک دددک قفاوت ددناوت
ماقا ة ندون بیاغ و اوعد دناوخ
ة
مکح اوعد یسرداد زا یخرن ؟دصان یهاوخاو لناق ریغ هرداص
هداد تبثم خساپ لاؤس نیا هن ناناد دادرارق نمض ار یقفاوت نیدچ و دنا
ناکما هرسناد ریفپ دنا
یمرهجراثرفا(
و
،ناس ا 1396 : 204 یم رظن هن ،تصفگ نیا زا شیپ هچنآ هن هجوت ان .) طاقسا دسر
قح
کی ای قفاوت تروص هن یهاوخاو
،هبناج ماقا زا شیپ ة
تسین هجاوم یعنام ان ،اوعد .
زا سپ لقادح تسا زلا یطاقسا نیدچ اما
.دصان فلارخا داجیا ان ،دصان هدشن طقاس یهاوخرظندیدجت قح هک یتروص رد ،یهاوخاو قح طاقسا هن هجوت
وکحم عافد ناکما رد بیاغ هیرع
رحرم ة یم رظن هن دییأت لناق ،رظندیدجت طاقسا رگا اما .دسر
نیدچ نوچ ،یهاوخرظندیدجت قح طاقسا ان دصان هارمه یهاوخاو قح
طاقسا یم یسرداد رد عافد قح زا درف تیمورحم بجوم ییاه قح کی هدناوخ عافد قح .تسا راوصد نآ ناکما شریفپ ،دوص
نیمأت و یسرداد رد یساسا دددک
ة ای میقرسم روط هن نآ طاقسا و تسا هنلاداع یسرداد ریغ
نیا رن .تسین لوبق لناق میقرسم
،یهاوخرظندیدجت قح و یهاوخاو قح طاقسا لاعا تروص رد ،ساسا رگا
لاعا نیا مه اه
صان نامز د ان حیجرت ،د نأک
م نکی
.تسا رخؤم قح طاقسا نرسناد یفردم ان حیجرت ینامز بیترت تروص رد و یهاوخاو قح طاقسا نرسناد
طاقسا ااعا ة یسرااا
کما صوصخ رد طاقسا ناکما دع ای نا
داعا ة یمن تفای نوناق رد یمکح ،یسرداد یندم یسرداد قوقح یتاع اطم عنادم رد .دوص
.تسا هدشن هدید هدیمز نیا رد یبرطم مه طاقسا ناکما لامرحا هک دص هظحلام رظنراهظا کی رد ًافرص
داعا ة هداد حیجرت یسرداد
قوقح اوعد باحصا هک یماگده هدص لاعا و هدص یم طاقسا ار یسرداد رد دوخ
نآ میمصت هن تسا زلا دددک هرصافگ اررحا اه
ودهد یربکا( تسا هدص دیکأت قرطم روط هن ارآ زا تیاکص قح طاقسا ناکما رن ساسا نیا رن و دوص هداد رثا بیترت نآ هن و دوص و
،یزابهص 1393
: 25 و 26 .)
للادرسا ،عوضوم نیا صوصخ رد لناق یرناقرم یاه
یم یفرط زا .تسا هئارا نوناق یرقو تفگ ناوت
قح طاقسا رافگ
ار یهاوخرظندیدجت
، رحرم و یأر زا یداع تیاکص هک ة
ود یم لاعا زاجم ،تسا یسرداد ( ددک
ةدام 333 ی وا قیرط هن ،). .د.آ.ق
دیان ةداعا یسرداد
، قوف قرط زا هک داع ا
ة تیو وا نیا .دصان طاقسا لناق ،تسا یأر زا تیاکص قح طاقسا ان هک تسا لی د نیا هن
( هرحرم کی هن هاگداد یگدیسر یهاوخرظندیدجت ةرحرم
یم رصحدم )یودن هچ هک دوص
دصان تاهابرصا یواح اسن .
اما
، طاقسا ان
داعا ة هاگداد یعطق مکح ،یسرداد
، رحرم ًلاومعم هک ة
،تسا ررمک رایسن نآ رد هابرصا لامرحا و هدنارفگ ار رظندیدجت و یودن
قیرط هن تیاکص زا نوصم ةداعا
یم یسرداد اجرف تاررقم کلام تدحو هن .دوص
یم مه یهاوخ درک دادرسا ناوت
. نوناق نوچ رافگ
اجرف طاقسا یهاوخ
،ار قوف قرط زا هک داع ا
ة تسا یأر زا تیاکص
، ( تسا هدرک ررقم ن
دد 4
، ةدام 369 نیا رظن زا و ). .د.آ.ق
داعا برطم ة
.درادن اجرف ان یقرف یسرداد لناقرم للادرسا رد یم
تفگ ناوت
« تاهج ةداعا یسرداد ( » ةدام 426 نیگدس ). .د.آ.ق مکح کی رد هک ددرسه یتلااکصا نیرت
نآ زا یخرن هک دصان هرصاد دوجو تسا نکمم اه
، هدافرسا و برقت و هریح ددنام ،اوعد فرط دمعت لی د هن ،لوعجم ددس زا
ةبدج مظن
