هدکشناد زرواشک ی بط عبانم و یعی
یشزومآ هورگ تتاابن حلاصا و تعارز
نایاپ همان هجرد تفایرد یارب دشرا یسانشراک
هتشر یزرواشک یسدنهم شیارگ
تعارز
نیلا و ماقرا یراگزاس یسررب سراپ هقطنم رد لاقاب فلتخم یاه
ناغم دابآ
رگشهوژپ :
روپداوج نسحم
امنهار داتسا :
رتکد رتکد و هبوت دمحا یروپ یلق مویقلادبع
رواشم داتسا :
رتکد رادهد مارهب هویز یفیرش زیورپ رتکد و
رویرهش 98
ناونع : :روآدیدپ مان نیلا و ماقرا یراگزاس یسررب
ناغم دابآ سراپ هقطنم رد لاقاب فلتخم یاه
روپداوج نسحم
داتسا نا امنهار : رتکد هبوت دمحا و رتکد یروپ یلق مویقلادبع
داتسا :رواشم نا رتکد
رادهد مارهب رتکد و
یفیرش زیورپ هویز
خیرات :عافد 24
/ 06 / 1398
دادعت حفص :تا 108
.ص
نایاپ هرامش :همان
تاتابن حلاصا و تعارز
:هدیکچ :فده ه و باختنا ،یس ررب نیا زا فد یفرعم
نیلا یاه لاقاب اب هقطنم طیارش اب راگزاس و لااب دركلمع
نازرواشک هب هیصوت تهج )ناغم( لیبدرا دوب
.
شور :شهوژپ یس انش شور
یعارز لاس رد شیامزآ :شهوژپ یس انش 97
- 1396 یش هوژپ هعرزم رد
کولب حرط بلاق رد )ناغم( لیبدرا ناتس ا یعیبط عبانم و یزرواش ک تاقیقحت زکرم یاه
یفداص ت لماک
اب 8 و رامیت 4 شیامزآ یاهرامیت .تفرگ ماجنا راركت لماش ی
7 لاقاب شخب دیما نیلا لماش
G-FABA -
،1-2 G-FABA -145
،
G-FABA -520
،
G-FABA -20
، ضیف مقر ، ناداااش مقر و
G-FABA -262
هب
)تکرب مقر( هقطنم دهاش هارمه .دندوب
هتفای اه : یس ررب دروم ماقرا یارب سنایراو هیزجت جیاتن لماش
،یعرف هخاش دادعت ،هتوب عافترا تافص
دادعت ،هناددااص نزو ،زبااس فلاغ دركلمع ،هناد دركلمع ،فلاغ رد هناد دادعت ،هتوب رد فلاغ دادعت ات زور
فلاغ هد نیرتش یب هک داد ناش ن اه نیگنایم هس یاقم جیاتن .دندیدرگ راد ینعم هناد نیئتورپ دص رد و ی
ماقرا یارب لاقاب هتوب عافترا
G-FABA-145
،
G-FABA-520
،
G-FABA-20
و نادااااش مقر نیرتمک و
ماقرا هک داد ناش ن هدمآ تس دب جیاتن .دمآ تس دب تکرب مقر یارب هدش تبث عافترا
FABA-145
و مقر
ناداااش رظن زا نزو رت کت هتوب اب مقر هک داد ناااشن جیاتن .دندوب رترب هااشیر
G-FABA-262
نیرتااشیب ،
دادعت فلاغ عورش ات زور ار یهد
ماقرا داد ناش ن جیاتن .تش اد
G-FABA-145
و ناداش مقر نیرتش یب
هتوب رد فلاغ دادعت هک داد ناااشن جیاتن .دندوب رترب رظن نیا زا و هدوب اراد شیامزآ ماقرا همه نیب رد ار
یط 3 هنومن هلحرم ماقرا نیگنایم روطب یرادرب
G-FABA-145
و ناداااش مقر نیرتااشیب
رد هناد دادعت
اد ار فلاغ .دندوب ار
ب رد نی ماقرا امزآ نیرتش یب نیگنایم روطب هک دیدرگ صخش م ،شی نزو
کش خ دص
هناد ماقرا یارب لاقاب
G-FABA-145
و ناداش مقر یط رد هدمآ تسدب جیاتن قبط .دمآ تسدب
3 هلحرم
هنومن ماقرا ،یرادرب
G-FABA-145
و نادااااش مقر نازیم نیرتاااشیب
کت زباااس دركلمع هتوب
دوخ هب ار
صتخا .دنداد صا اتن هب هاگن اب
جی دش صخشم دروم رد هک
دركلمع هناد ماقرا ،لاقاب
G-FABA-145
و مقر
ناداش ب ش ی رت نی هناد دركلمع ب رد ار
نی همه ماقرا امزآ شی دوب اراد دن . ماقرا هدمآ تس دب جیاتن قبط
G-
FABA-145
و ناداش مقر لاقاب هناد نیئتورپ دصرد نیرتشیب
دنداد صاصتخا دوخ هب ار ماقرا ریاس اب هک
ینعم فلاتخا شیامزآ هورگ .دنتااشاد یراد
نیلا یدنب هزادنا تافااص یانبم رب اه
اب شیامزآ هدااش یریگ
هش وخ هیزجت زا هدافتس ا یاراد هلص اح مارگوردند هک هداد ناش ن یا
4 یاراد لوا هورگ .دوب زیامتم هورگ
2 پی تونژ
G=FABA-262
یاراد مود هورگ ،)ده اااااش( تک رب مقر و 2
پی تونژ
G=FABA-1-2
،
G=FABA-520
یاراد موس هورگ ، 2
پیتونژ ضیف مقر ،
G=FABA-20
یاراد مراهچ هورگ و 2
پیتونژ
G=FABA-145
، ناداش مقر .دندوب
هجیتن :یریگ پیتونژ اتیاهن یاه
G=FABA-145
، ناداااش مقر هب تبااسن هدااش یااسررب تافااص رظن زا
پیتونژ یاه رگید دابآ سراپ هقطنم یارب و دندوب رترب .دنتسه هیصوت لباق
هژاو :یدیلک یاه
لاقاب ، هناددص نزو ،هناد دركلمع ،هناد نیئتورپ دصرد ،هتوب رد فلاغ دادعت
1 فده و همدقم -
1-1 - همدقم
یزرواشک تلاوصحم رتشیب دیلوت ،ییاذغ زاین شیازفا عبطلاب و تیعمج نوزفا زور دشر هچرگا .تااسا هدرک یرورااو دااشر لاح رد تیعمج زاین دروم ییاذغ داوم نیمأت یارب ار
و یلصا شقن تلاغ یم افیا رما نیا رد ار هیلوا
هب اما ،دننک نیئتورپ دصرد ندوب نییاپ تلع
نیئتورپ نیمأت یارب دوجوم تیدودحم و تلاغ فرااصم هب مومع هجوت هزورما یناویح یاه
هب تابوبح تاااسا هداااش بلج نااااسنا زاین دروم نیئتورپ نیمأت رد مهم عبنم کی ناونع
،ناینامز(
1392 اقرا دربراک و ییاسانش .) یم هک تسا یمهم لماع بسانم م
دیلوت رد دناوت
،هاش یلاع و یموص عمدیس ( دش اب راذگریثأت لوص حم تیفیک و دركلمع تیاهن رد و 1395
.)
مهم هک تس ا یص اخ لماوع عبات یزرواش ک تلاوص حم دركلمع شیازفا و باختنا نآ نیرت
شور .تسا رظن دروم هقطنم اب راگزاس هدش حلاصا رذب تشک د فلتخم یاه
داجیا تهج ر
نویاااساداایربیه قیرط زا هااچ یكیتنژ عونت هاانوگ نیب و نورد یاااه
هار زا هااچ و یا
نویااساتوم نآ ماغدا و ییایمیااش و یكیزیف یاه
تیلاعف و اه زا هدافتااسا اب اریخا هک ییاه
هدش ایند رد هتفرش یپ و رابرپ ماقرا داجیا ببس ،هتفرگ تروص ایند رد کیتنژ یس دنهم ،ناراكمه و ییابطابط( تسا 1391
.) روشک رد تیعمج شیازفا دشر هب ور دنور هب هجوت اب
زرا ،اطاس دحاو رد یزروااشک تلاواصحم دیلوت شیازفا هب نوزفا زور زاین نینچمه و یبای
مرژ عونت مااسلاپ
هرهب یارب دوجوم یاه نآ زا رتااشیب یرادرب
همانرب رد ،اه هب یاه
یتآ یداژن
شهوژپ ماجنا و تااسا یرورااو و مزلا یم ار طبترم و دتمم یاه
هب دنیارف رد .دبلط ،یداژن
2 ناغم دابآ سراپ هقطنم رد لاقاب فلتخم یاه نیلا و ماقرا یراگزاس یسررب
تثارو ،یكیتنژ عونت نازیم نازیم نییعت رد رثؤم و مهم لماع هس ،شنیزگ تدش و یریذپ
هب خس اپ یروطب .تس ا تفص ره رد شنیزگ
شور زا یكی اتس ار نیا رد هک یارب دیفم یاه
مرژ کی یكیتنژ عونت دروم رد دمآراک تاعلاطا بس ک شور زا هدافتس ا ،مس لاپ
یرامآ یاه
هب هریغتم دنچ پیتونژ ییااااساناااش روظنم
یقلات ماجنا یارب باااسانم و بولطم یاه یاه
هب .تس ا راگزاس یا دربراک ،رگید ترابع
شور ن یكیتنژ لیس ناتپ ییاس انش رد یرامآ یاه
هب فادها اب طبترم تافص ،یوس وم و ییاکاک( درک دهاوخ ینایاش کمک یداژن
1396 .) رد
حلاص ا نآ یپیتونف تایص وص خ یانبم رب ار هایگ تاتابن یم باختنا اه
دننک دیاب هكیلاح رد
ایراو هب یگتااسب یدایز رادقم هب باختنا ریثأت هک تااشاد هجوت دراد یپیتونژ سن
. یارب اذل
حلاصا نارگ
، یم شزرا اب و مهم رایسب یمک تفص یور رب طیحم ریثأت نازیم نتسناد دشاب
،رفداااشرف(
1376 .) هب اب هزورما نینچمه ماظن یریگراک
هب بااسانم یعارز یاه کی ناونع
تینما داجیا و یعارز تلاوااصحم دیلوت دوبهب و یرادیاپ شیازفا رد رثؤم راكهار رد ییاذغ
متس یس نارگش هوژپ .تس ا هتفرگ رارق نیص ص ختم رظندم ناهج اطس ار یفلتخم یاه
ولخم تااشک یعارز بوانت تایلمع زا هدافتااسا اب دیلوت یرادیاپ و یروراب شیازفا تهج موگل اب هلاس كی تلاغ هدرک ارجا اه
دنا
(Dhima et al., 2007)
متس یس . ولخم تش ک یاه
م دوبهب ار دركلمع تابث ی
یم ناش ن دركلمع رد یرتش یب یرادیاپ و دش خب نیا لیلد .دهد
کاخ زا تظفاحم رد ولخم تشک یدنمدوس زا رما
(Strydhorst et al., 2008)
هدافتسا ،
دیلوت هنیزه شهاک و عبانم زا رتدمآراک
(Deveikyte et al., 2009)
فلع لرتنک زره یاه
(Hamzei et al., 2012; Poggio, 2005)
یازفا و یم یشان ،دركلمع ش دركلمع یرترب .دوش
متسیس رب لک وج و لاقاب ریظن موگلریغ اب موگل ولخم تشک یاه
(Trydemanknudsen,
2004)
کت متسیس اب هسیاقم رد .تسا هدش تباث یتشک
هناد تابوبح اد اب هک دنتاااسه نیئتورپ نازرا و مهم عبنم کی یا
تیبثت ییاناوت ندوب ار
ب نژورتین روط
متس یس وکا رد یتایح شقن ،تس یزمه یم یزاب یزرواش ک یاه
جیاتن .دننک
نژورتین یكیژولویب تیبثت قیرط زا کاخ نژورتین نیمأت هک داد ناشن یسررب کی
(BNF)
فده و همدقم :لوا لصف 3
تاااسا نآ یور تبثم ریثأت یاراد و تاااسا جنرب دیلوت رد نژورتین یلاااصا عبانم زا یكی
(Rahman et al., 2014)
رارق زا لاااصاح یایازم . ریااااس اب بوان ت رد تابوبح نتفرگ
هب نژورتین فلتخم ریداقم لداعم ،تلاوص حم تس ا هتفر راک
(Jensen et al., 2012)
. ناوت
تااشاک ناكما هجیتن رد و ندوب تااسودامرااس ،نژورتین کیژولویب تیبثت یارب لاقاب دایز هب نم رد( یرایبآ هب زاین نتااشادن یتح ای مک زاین نآ عبت هب و هزییاپ تروااص یلامااش قطا
یرامیب و تافآ ندوب دودعم ،)روشک تشاک ناكما هجیتن رد و راهب رد ماگنهدوز تشادرب ،اه
و نادرگباتفآ ،دجنک ،مگروس ،جنرب ،ترذ ،ایوس دننام تسودامرگ یعارز ناهایگ زا یرایسب یم نآ تاااشاک شرتاااسگ و تاااسا تیمها زئاح نآ اب بوانت رد هبنپ یتح یرادیاپ دناوت
متس یس ز یاه .دش خب دوبهب ار یعار
،کاخ تزا تیبثت ییاناوت هب هجوتاب لاس ره هایگ نیا
400-100 ااوا کاخ هب راتكه رد تزا مرگولیک
متااسیااس رد دناوت یم هک دنک یم هفا یاه
دشاب تیمها زئاح کیناگرا یزرواشک خیش و تسرپرس(
، 1389 ).
یم ار لوااصحم دركلمع بااسانم تااشاک خیرات و بوانت باختنا اب ناوت و یمک رظن زا
،ناراكمه و یلنیز( داد شیازفا یفیک 1392
اب لاقاب .) نیمأت
دننام یندعم حلاما و نیئتورپ
نااااسنا هیذغت رد یمهم شقن ،نیماپود و میاااسلک رد لاقاب ینغ ماااسلاپ مرژ دوجو .دراد
هنازخ مواقم و ینیشام تشادرب تیلباق اب بولطم پیت یفرعم ،روشک ینژ یاه یرامیب هب
اه
اب ناكما ار لااب هناد دركلمع ریذپ
یم دنک نیا .
هایگ رد موب ماظن اب بوانت رد یزرواااشک یاه
هدمع شخب یعارز ناهایگ ریااااس ار دوخ زا دعب یعارز ناهایگ زاین دروم نژورتین زا یا
یم مهارف نتااسكااش و اهدتامن تیعمج شهاک کعاب تلاغ اب بوانت رد نینچمه .دزاااس
یرامیب لكیس و هدش اه
یم شهاک ار ییایمیش مومس فرصم دهد
(Singh et al., 2013)
.
یرتکاب دوجو هش یر رد نژورتین هدننک تیبثت یاه
کاخ یزیخلص اح بجوم ،لاقاب هایگ ی
یم هب و ددرگ یم کاخ رد اوه نژورتین هدننک تیبثت مهم ناهایگ زا یكی ناونع
داااشاب
(Haciseferogullari et al., 2003)
یم نآ یایاقب . ت
هب دناو ییولیااس بوخ هدام کی ناونع
یم بوسحم ینیئتورپ مهم عبانم زا یكی و دریگ رارق هدافتسا دروم نونجم( دوش
،ینیسح
4 ناغم دابآ سراپ هقطنم رد لاقاب فلتخم یاه نیلا و ماقرا یراگزاس یسررب
1372 نیعمان یداااشر تداع لاقاب هایگ .)
(Indeterminate Growth)
ات یهدلگ و ،دراد
شنت یخرب اب هایگ ندااش هجاوم رتین دوبمک ،نادنبخی ،امرگ ،یكااشخ زا یااشان یاه
،نژو
نونجم( دبای همادا تسا نكمم ییایمیش ای یكیناكم تامدص ،ینیسح
1387 .)
ییاجنآ زا تعراس اب اقیرفآ لاماش و ایاسآ برغ طاسوتم تیعمج هک
3 لاح رد داصرد
نآ یارب نیئتورپ نیمأت ظاحل زا اصوصخم یفاک یاذغ هیهت ناكما و تسا شیازفا دوجو اه
ماجنا تاعلاطم قبط راااواح لاح رد .درادن نیئتورپ اب تلاغ زا یباااسانم بیکرت ،هتفرگ
یم تابوبح تابوبح نیئتورپ .دنک یریگولج هنیمآ یاهدیس ا دوبمک و هیذغت ءوس زا دناوت
هنیمآدیس ا رظن زا یلو ینغ نیزیل رظن زا .تس ا ریقف نینویتم ریظن راددرگوگ یرورو یاه
هب تلاوقب هداوناخ تاجیزبس ب عبنم ث نیماتیو ندوب اراد ظاحل
تملاس ظفح یارب یشزرا ا
یم ناااسنا ندب دنااشاب
et al., 2008) Lajide
) هب هجوت اب هایگ نیا یارب اااواقت ور نیا زا .
تسا شیازفا هب ور ینیئتورپ عبانم ریاس هب یسرتسد شهاک و تیعمج شیازفا
(Turpin
et al., 2002)
.
2-1 - شهوژپ تیمها و ترورض
ان دنور هب هجوت اب وب
هقطنم رد کاخ ید تشک رثا رد ناغم
کاخ یگتسخ و رمتسم یاه
زین و دنراد ار کاخ تزا تیبثت ییاناوت هک یناهایگ تسا یرورو ،رصانع تشادرب زا یشان امرااس هب مواقم دنتااسه
شااشوپ ار کاخ ،ناتااسمز لااصف لوط رد و یم
دنهد زا ار نآ و
هد یم تاجن یبآ و یداب شیاسرف بوانت رد ،دن
رگید تلاوصحم اب ریگ رارق
.دن هكنیا نمو
وص حم لاقاب یم تش ادرب لص ف لیوا رد هک تس ا یل
لوص حم تش ک تص رف عراز و دوش
.دراد زین ار یرگید
3-1 - لاوس شهوژپ یاه
1 سراپ( هقطنم یمیلقا طیارش اب یسررب دروم فلتخم ماقرا ای مقر یراگزاس ناكما ایآ .
؟تشاد دهاوخ دوجو )ناغم دابآ
فده و همدقم :لوا لصف 5
2 لاقاب ندش دراو ناكما ایا .
؟هن ای دراد دوجو تلاوصحم ریاس اب بوانت رد
4-1 - هیضرف شهوژپ یاه
1 - هقطنم یمیلقا طیارش اب یس ررب دروم فلتخم ماقرا ای مقر یراگزاس ناكما سراپ(
.تشاد دهاوخ دوجو )ناغم دابآ 2 - .دراد دوجو تلاوصحم ریاس اب بوانت رد لاقاب ندش دراو ناكما
2 نابم- ی پ و ی ش ی هن قحت ی ق
1-2 - لاقاب یسانشهایگ تایصوصخ
لاقاب
(Vicia faba L.)
قلعتم هب هریت تلاوقب تس ا . رد نابز یس راف نیا هایگ لاقاب و هب
نابز یااسیلگنا اب
مان
Faba Bean
هتخانااش یم
دوااش . رد اپورا عاونا رذب زیر و طااسوتم ار
Field bean
و عاونا رذب تش رد ار
Broad bean
یم دنمان (
Katerj, 2005
) دادجا یش حو
لاقاب زونه ییاااسانااش هدااشن
دنا . هزوح هنارتیدم و
یحاون رواخ کیدزن ناكم یاه یلامتحا
هاگتساخ لاقاب
دنتسه و
ًلاامتحا زا دودح هرازه مجنپ لبق زا دلایم نیا هایگ رد نیا قطانم
یلها هدش تس ا . لاقاب رد هنایمرواخ (
هب صوص خ رد
،رص م
،هیروس هیکرت و ندرا )،
نیچ و
یتح یطاقن زا اپورا و ایلارتااسا هب
ناونع عبنم نیئتورپ هیذغترد
ناااسنا و ماد دروم هجوت
یدایز هتفرگرارق تاااسا
(
Salem and Osman, 2001
تاااسا یهایگ یملع مان اب لاقاب .)
هداوناخ زا هلاس كی
Fabacea
قمع ات و میقتس م نآ یلص ا هش یر ، 120
- 100 یتناس ،رتم
یم یناوارف یبناج تاباعش نا یاراد هش یر .دش اب
یگتس جرب یاراد لاقاب یاه هک تس ا ییاه
یرتکاب یواح یم مویبوزیر مان هب یااصوااصخب
.تااسا رثؤم کاخ تزا شیازفا رد هک دااشاب
هقاااس یاراد عافترا اب و تااسار یاه
30 ات 180 یتناااس و یلاخوت ،میخااو اتبااسن ،رتم
،ناینامز( تسا )رادرایش( شوگراهچ 1392
هقاس اب یهایگ لاقاب .) ،مكحتسم ،هداتسیا یاه
یوق تااسا گرب رپ و کرک نودب ،هینب
(Daur et al., 2011; Bakry et al., 2011)
عافترا .
زا رتااشیب لاقاب 1
هجنپ تردق یاراد لاومعم نآ هاتوکاپ عاونا .تااسا رتم .تااسا یدایز ینز
یاراد رثکادح دنلباپ عاونا 2
لماش گرب ره .تس ا هقاس 2
ات 6 تس ا لكش یض یب هچگرب
،تسویپ(
1385 لگ .) هب ،هاتوک نیذآ هب و بکرم هشوخ تروص
رشف مه گرب روحم رد و هد اه
لماش هش وخ ره .تس ا هدش عقاو 6
- 1 گنر هب لگ لاخ اب دیفس ،صلاخ دیفس یاه
یاه
یم شفنب و یناوغرا ،هایااس هب یناااشفا هدرگ هایگ نیا رد .دااشاب
ماجنا ینااشگ دوخ تروااص
یم لاومعم هرگ ره رد .دریگ 2
ات 4 یم دیلوت هویم ددع دادعت نآ لخاد رد هک دوااش
3 ات 6
د ددع اب .تااسا توافتم ،فلتخم ماقرا هب تبااسن هناد هزادنا و گنر ،لكااش .دراد دوجو هنا
هناد ندیسر فلاغ تسوپ ،اه
هایس نیزوریت نویسادیسکا تلع هب نآ گنر و هدش میخو اه
یم زا لاقاب هناد دااص نزو .دوااش 35
ات 200 یم ریغتم مرگ هوق .دااشاب
طیارااش رد نآ هیمان
یرادرابنا بس انم 3
یم لاس یم دایز یامرگ .دش اب ددرگ نینج دش ر تلالاتخا کعاب دناوت
لگ ندات فا نآ هج یتن هک یم اه
دراد یپ رد ار فلاغ رد هن اد نداااش مک ای و داااشاب
نونجم(
،ینیسح 1372
،تسویپ ؛ 1385
،ناینامز ؛ 1392
.)
اب دی ئولپید یهای گ لاقاب 12
( موزومورک 12
= 2X
= 2n
و زونیموگل هریت هب قلعتم )
هناورپ هداوناخریز یم اسآ
هنوگ .دشاب :زا دنترابع لاقاب یاه
1 - هنوگریز
Pauciguga
یم یدنه مقر دنچ لماش : .دشاب
2 - هنوگریز
eu-faba
یم تفای ایسآ و اپورا رد هک یم میسقت هتیراو هس هب ودوش
:دوش
هتیراو )فلا
minor
هب لكش یتش لاب و درگ ،کچوک یاهرذب اب مان
یاه
Pigeon bean
و
Tick pea
. هتیراو )ب
eu-uina
طس وتم لوط و لكش یتش لاب و طس وتم یاهرذب اب 5
/ 1 یتناس رتم
هب مان
Horse bean
.
هتیراو )ج
major
طااسوتم لوط و طااسوتم ،نهپ ،گرزب یاهرذب اب 5
/ 2 یتناااس و رتم
فلاغ هب دنلب یاه مان
یاه
Board bean
و
Faba bean
نونجم(
،ینیسح 1387
.)
8 ناغم دابآ سراپ هقطنم رد لاقاب فلتخم یاه نیلا و ماقرا یراگزاس یسررب
2-2 - یرات ناهج و ناریا رد لاقاب تشک هچخ
یمیدق زا لاقاب هب ناهایگ نیرت
یم رامااش خیرات زا لبق هب نآ راک و تااشک هقباااس و دیآ
یمرب هنومن .ددرگ کاروخ یارب زورما هک دنتاااسه یزیر یلیخ روذب یاراد نآ یمیدق یاه
هفولع لاقاب( ماد یم تشک زین )یا
هیحان دایز لامتحا هب لاقاب أشنم .دنوش بونج و هنارتیدم
یم )ناریا یلاوح( ایس آ یبرغ یم اقیرفآ لامش ار تش رد لاقاب أدبم .دش اب
ینانوی .دنناد و اه
یمور هب ار لاقاب اه مااسیواف هدام نتااشاد لیلد
تیااساااسح یهایگ ار نآ ،1
یم از و دنتااسناد
یم یثرا یراج نهان یرامیب زورب هب رجنم نآ دح زا شیب فراااصم دندوب دقتعم دواااش
جم(
نون ،ینیااسح 1387
یمیدق ءزج لاقاب .) هک تااسا ناهج رد هدااش یلها تلاوقب نیرت
زا شیب ایند رد نآ هنلاااااس دیلوت 5
تاااسا نت نویلیم
.(FAO, 2010)
نایم رد هایگ نیا
زا شیب رد هک دراد یمهم هاگیاج تابوبح 50
یم تااشک ناهج روااشک یاهروااشک .دوااش
هدننک دیلوت نیرتگرزب رصم و یپویتا ،نیچ هب لوصحم نیا
یم رامش مین و ود هنلااس .دنور
یم صاااصتخا لاقاب تااشک هب ناهج یزرواااشک یااوارا زا راتكه نویلیم زا شیب .دبای
37
یم تشادرب لوصحم نیا زا نت نویلیم هک دوش
60 یاهروشک مهس ،دیلوت نازیم زا دصرد
دودح و ییایسآ 30
وت اب ناریا .تسا ییاقیرفآ یاهروشک مهس زین دصرد شیب هنلااس دیل
زا 46 اطس رد لاقاب نت رازه 36
ناهج رد ار لوصحم نیا دیلوت مهدزاود ماقم ،راتكه رازه
رکذ هب مزلا دراد ار هزییاپ و هراهب تشک تیلباق ،تسا هلاسكی و یفلع یهایگ هک لاقاب .دراد عیااسو نآ هراهب تااشک هک تااسا ،ناریا رد لوااصحم نیا تااشک یلااصا قطانم .تااسا رت
ناتسا زا شیب تشادرب اب ناتسلگ ناتسا هک تسا ناردنزام و ناتسلگ ،ناتسزوخ یاه 32
یم بوسحم روشک رد لوصحم نیا هدننک دیلوت نیلوا لاس رد نت رازه اطس رظن زا و دوش
تس ا هداد صاص تخا دوخ هب ار مود ماقم ناردنزام ناتس ا زا دعب تش ک
(Anonymous,
2012)
. ب لاقاب دركلمع طسوتم روط
4000 - 2000 دودح و کشخ رذب راتكه رد مرگولیک 8
تسا زبس فلاغ راتكه رد نت
.(FAO, 2010)
1. Favism
3-2 - لاقاب تیفیک و ییاذغ شزرا
ب دننام یتلاغ رد دوجوم نیئتورپ نازیم ربارب ود هب کیدزن تابوبح نیئتورپ لومعم روط
تاااسا مدنگ
(FAO, 2016)
مه لمكم تلاغ و تابوبح نیئتورپ نیا رب نوزفا . رد و هدوب
یم عومجم همه زا یفاک ریداقم دنناوت
هنیمآ یاهدیاااسا ی دن نک مهارف ار یروراااو ی
(McDermott and Wyatt, 2017)
. ب یروط یارب هعس وت لاح رد یاهروش ک رد تابوبح هک
هب مدرم رتشیب یم هتخانش نیئتورپ یلصا عبنم ناونع
دوش
(FAO, 2016)
هب لاقاب . تروص
ا هیذغت رد هروظنم ود یم رارق هدافتااسا دروم ماد و ناااسن
دریگ
(Mousavi et al., 2010)
.
هب تلاغ زا دعب تابوبح هب نیئتورپ رظن زا صواااصخب ،راااشب ییاذغ عبنم نیرتمهم ناونع
یم رامااش دودح لماااش هایگ نیا غلاب هناد .دنیآ
45 دودح و هتااساااشن دااصرد 30
دااصرد
یم رارق ماد و ناااسنا فرااصم دروم هک تااسا نیئتورپ گ
دری
(Ali et al., 2016)
هیذغت رد .
دودح ناسنا 32
،نیئتورپ دصرد 33
و یبرچ دصرد 7
تاردیهوبرک زا دصرد زاین دروم یاه
یم نیمأت عبنم نیا زا ،ماد هی ذغ ت رد .ددرگ
38 ،یهای گ نیئتورپ داااصرد 5
داااصرد
یم نیمأت عبنم نیا زا تاردی هوبرک ئتورپ داوم نیمات رد یمهم شقن نیئتورپ .ددرگ
ینی
نونجم( دراد رش ب زاین دروم ،ینیس ح
1387 نهآ و میس لک ،رفس ف زا راش رس لاقاب هناد .)
،لوانایانب و یكچوک( تس ا 1383
.) یواح لاقاب 43
- 30 یاهدیس ا لماش نیئتورپ دص رد
و نینژرآ،نینویتم ،نیزیل هنیمآ داااشاب یم هریغ
یارب شزرا اب ییاذغ عبنم لاقاب نینچمه.
زلولس ،هتس اش ن دیلوت یم تاناویح زا یض عب و ناس نا یارب ییاذغ رص انع ریاس و
.دش اب
(Haciseferogullari et al., 2003)
هنیمآ یاهدیاااسا دوبن . ،نینویتم دننام راددرگوگ ی
یم بوااسحم لاقاب هناد نیئتورپ صقن ،نافوتپیرت و نیئتااسیااس اب هارمه هچنانچ هک دوااش
ناربج نآ هنیمآ یاهدیسا دوبمک دوش فرصم تلاغ نونجم( دش دهاوخ
،ینیسح 1387
.)
مد لكش هب ،تس ا ناوارف لاقاب ییوراد فراص م یاهدرد نیكس ت یارب هش یر و لگ هدرک
یم رارق هدافتااسا دروم هناثم و هیلک گنااس نامرد ،مااسیتامر و یلااصفم یاراد لاقاب .دریگ
ناک و نیسیو ،دیزوکولگ ریظن یتابیکرت ه مسیواف تابیکرت زا یشخب هک تسا نیسیو
دنتس
10 ناغم دابآ سراپ هقطنم رد لاقاب فلتخم یاه نیلا و ماقرا یراگزاس یسررب
مک یرامیب و یم داجیا ناااسنا رد ار کیتولومه ینوخ
،یرقاب و اااسراپ( دننک 1387
لاقاب .)
هب هش یر متس یس ندوب اراد لیلد یدیفم هایگ ،کاخ شیاس رف زا یریگولج و هدرتس گ یا
یم بوسحم دودح( یهجوت لباق هفولع ،هایگ نیا .دوش
20 ات 40 اب زبس هدام راتكه رد نت
ت )لااب نیئتورپ یم دیلو
یم نآ زا هک دنک هب ناوت
رانک رد .درک هدافتس ا یش ش وپ هایگ ناونع
هیذغتدو یاهروتکاف یخرب یاراد ،دراد هک ییایازم و دیاوف هدننک راهم ریظن یا
زائتورپ یاه
مه ،نیسپیرت دننام یم زین کینجونایس و نیجورتلا ،نینوپاس ،اهدیزکولگ ،نینیتولگا
.دشاب
ا دوجو ،لاح نیا اب تماااسق رد داوم نی
و هناد ،گرب ،لگ( یناردنزام لاقاب فلتخم یاه
هتاسوپ تاسا هداش هایگ نیا یوق ییایرتکابداو تیاصاخ بباس )هناد ی
(Peyvast and
Khorsandi, 2007)
.
4-2 - شهوژپ تیّمها و ترورض
تزا تیبثت لیلدب هااشیر رد
زا ریغ هزییاپ ناهایگ ریاااس هب تبااسن هایگ نیا ،دوخ یاه
داوناخ اخ زا تظافح روظنم هب و دراد زاین یرتمک هتزا دوک هب تابوبح ه نیرتمک اب ،ک
یم یزروکاخ تایلمع ت
تشک یارب یرتشیب تصرف لاقاب تشک اب ،دومن تشک هب مادقا ناو
دوب دهاوخ هراهب .
هب یرثؤم کمک تاااشادرب زا سپ نآ یایاقب ندرب کاخریز و ندنادرگرب
هیوهت شیازفا ،تزا شیازفا ،یلآ داوم نیمأت بجوم و دوب دهاوخ کاخ یزیخلصاح شیازفا و کاخ رد بآ یرادهگن تیفرظ شیازفا ،کاخ یگدرش ف زا یریگولج ،کاخ یریذپذوفن و داب و یبآ شیاااسرف شهاک یم ی
یواح لوااصحم نیا دوااش نیماتیو
حلاما و ث.ب.آ یاه
ا یدیفم یم هریغ و نهآ ،رفااسف ،کهآ هلمج ز دااشاب
یلااب یداااصتقا شزرا اب نینچمه .
یم یبوخ دمآرد تارداااص یتح و دیلوت اب لوااصحم نازرواااشک دیاع دناوت
و نازیم .ددرگ
لاقاب تاردااااص شزرا
vicia faba
عون زا
Major
هف ولع یلاقاب و یا
Vicia faba
عون زا
equine
،
Vicia faba
عون زا
Major
،کشخ
،هدنک فلاغ اب هدش هپل ای هدنک تسوپ یتح
نزو 63459 شزرا هب مرگولیک 205380
تسا هدوب رلاد لاس یزرواشک داهج ترازو رامآ(
93 ).
لاقاب
(vicia faba L.)
تشک ریز اطس اب 9
/ 2 یلیم هناد تلاوقب نیرتمهم زا راتكه نو یا
یم راماااش هب ایند دور
یتح و هنایمرواخ رد هایگ نیا و هب ایلارتاااسا و اپورا زا یطاقن
ناونع
رد ینیئتورپ عبنم یم هجوت دروم ماد و ناسنا هیذغت
هب هجوت اب هایگ نیا یارب اواقت .دشاب
یم شیازفا هب ور ینیئتورپ عبانم ریااااس هب یاااسرتاااسد شهاک و تیعمج شیازفا داااشاب
(
Turpin et al., 2002
هیاپ رب ) و یگنرف دوخن ،ایبول زا دعب تیمها رظن زا لاقاب وئاف شرازگ
یم تاااشاک اطاااس رظن زا تابوبح نیمراهچ دوخن هناد رد دوجوم نیئتورپ رادقم .داااشاب
هناد رد دوجوم نیئتورپ زا رتااشیب ربارب هااس ات ود تابوبح تابوبح هفولع و هدوب تلاغ یاه
ا یاراد لااب نیئتورپ دص رد نتش اد هطس او هب زین یم ییلااب ییاذغ شزر
اب لاقاب هایگ .دش اب
نتااشاد 38
- 25 تااسا ییلااب ییاذغ شزرا یاراد تابوبحریاااس دننامه نیئتورپ دااصرد
(
Jelenic et al., 2000
،هتساشن ،نیئتورپ دا یلوت یارا ب شزرا اا ب ییاذا غ عبنم کی لاقاب )
یم تاناویح زا یضعب و ناسنا یارب ییاذاااغ رصانع ریاس و زلولس شاب
اب لوصحم نااایا .دااا
دودا ح اا ب شزرا 18
اا ت 36 دروم یا نیئتورپ داوم نیمأت رد یمهم شقن نیئتورپ دا صرد
اب و دراد راشب زاین یرتکااب دواجو ا
نژورااتین هدااننک تاایبثت یااه ببااس هااشیر رد
یم کاخ یزیخلصاح هب و ددرگ
ثت مهم ناهایگ زا یاااكی ناونع رد اوه نژورتین هدننک تیب
خ یم کا ( دشاب
Haciseferogullari et al., 2003
).
و هدوب یبوخ رایاااسب یبوانت رثا یاراد نژورتین تیبثت ییاناوت نتاااشاد هب هجوت اب لاقاب یم کاخ یكیژولویب و ییایمیااش یزیخلااصاح و تیوقت کعاب ( ددرگ
Dahmarde et al.,
زبس دوک ناونع هب قطانم یضعب رد نینچمه هایگ نیا .)2010
یم هدافتسا ( دوش
pala et
al., 2000
هب تزا ندوزفا رب هولاع و هدوب تلاغ اب بوانت رد یباااسانم رایاااسب هایگ لاقاب .)
یرامیب زا یرایسب هخرچ نتسكش بجوم کاخ نآ نامتخاس حلاصا و کاخ لوادتم یاه
یم تلاغ شیازفا بوانت رد تلاغ مهس شیازفا تلع هب کاخ دتامن نازیم هک یماگنه .دوش
یم شهاک کعاب هجیتن رد و هداد شهاک ار اهدتامن تیعمج ،بوانت رد لاقاب نداد رارق دبای
یم )داصتقا و تسیز طیحم هب کمک( ییایمیش مومس فرصم ( دوش
lopez et al., 2001
.)
12 ناغم دابآ سراپ هقطنم رد لاقاب فلتخم یاه نیلا و ماقرا یراگزاس یسررب
ب تس یز طیحم رد لاقاب یدیلک شقن ه
طس وت یناش فا هدرگ و هدرگ و دهش عبنم ناونع
تسا هتفرگ رارق هجوت دروم لوصحم یارب دیفم تارشح
(Duc et al., 2015)
5-2 - یرامیب و تافآ لاقاب یاه
هااسااسؤم تاتابن ظفح هعومجم رد لاااس ردCRBI
2005 زا ، 34 ،چراق هنوگ 18
هنوگ
،دیئوریو و سوریو 4
و اماااسلاپوتیف و یرتکاب هنوگ 4
وگ هب دتامن هن یاهرگرامیب ناونع
تیاااسبو شرازگ ساااسا رب .تااسا هدااش دای ناهج فلتخم قطانم زا لاقاب هدااش شرازگ لاس یم هام نایاپ ات ،اكیرمآ هدحتم تلاایا یزرواش ک 2009
،یدلایم 579
هک چراق هنوگ
یرامیب زا .تسا هدش شرازگ ایند رد دنراد تیلاعف لاقاب یور رب یم هایگ نیا مهم یاه
ناوت
لاقاب گنز هب
(Uromyces fabae)
هوهق هكل ، لاقاب )یتلاكاااش( یا
(Botrytis fabae)
هكل ،
لاقاااب یگرب
(Alternaria alterrnata)
قرب ، لاقاااب یگدز
(Ascochyta fabae)
یرااامیب ،
یدنوآ یگدرمژپ
(Fusarium oxyporum)
یحطاااس کدیفاااس ،
(Levellula taurica)
،
لاقاب کیئازوم یرامیب
(BYMV)
رارق هلمح دروم ار لاقاب هایگ زین یدنچ تافآ .درب مان ،
یم یم ماجنا لاقاب تش ک هکروش ک فلتخم قطانم رد تافآ نیا تیمها و دادعت ،دنهد ،دوش
یم لاقاب مهم تافآ زا .تاااسا توافتم لاقاب هایاااس هتاااش هب ناوت
(Aphis fabae)
،نوزلح ،
بش ای سیتورگآ یناتسمز هرپ
(Spodoptera exigua)
نوزلح و
(Pomaceacanaliculata)
نایک( درک هراشا ،تخب
1393 .)
6-2 - موب یاهزاین لاقاب یسانش
زا و تسا عیسو رایسب هایگ نیا تشک هنماد 9
زا شیب ات هجرد 40
یلامش ضرع هجرد
زا شیب ات ایرد کیدزن زا و 2000
رد لاقاب نیاربانب .تااسا هدااش هدرتااسگ ایرد یلااب رتم
میژر ضرعم یاه
قطانم رد نآ هناتااسمز تااشک.دراد رارق کیدویرپوتف و یترارح فلتخم
زا رتلااب عافترا ات میلام ناتااسمز اب ریااسمرگ 1200
رد .تااسا لومعم ایرد اطااس زا رتم
هب دیدش نادنبخی زا بانتجا یارب هلدتعم قطانم یم تش ک هراهب یعارز هایگ ناونع
.دوش
طس وتم یامد هب بولطم دش ر یارب لاقاب 27
- 21 یتناس هجرد تش ک هب و دراد زاین دارگ
یم ناااشن یبوخ شنکاو هناتااسمز ماگنه دوز یترارح میژر .دهد
20 یتناااس هجرد رد دارگ
و زور 15 - 10 یتناس هجرد یم لاقاب یهدلگ عیرس ت بجوم ،بش رد دارگ
ای شیازفا و دوش
یم ریخأت هب ار یهدلگ ،یترارح میژر نیا شهاک دش ر هلحرم هچنانچ دزادنا
یلاقاب یش یاز
پیتونژ رد لوص حم شهاک بجوم ،دریگب رارق لااب یاهامد ضرعم رد هدش تش ک رید یاه
زا امد هک یتقو ،لاقاب رد زتنسوتف لمع .دش دهاوخ فلتخم 15
هب 30 یتناس هجرد رد دارگ
یامد رد دش اب نتفر لااب لاح 25
یتناس هجرد یم دوخ رادقم رثکادح هب دارگ
رد اما .دس ر
یامد 30 یتناااس هجرد دودح ات زتنااسوتف رادقم زا دارگ
20 یم هتااساک دااصرد رد .دوااش
دودح ات زتنس وتف نازیم زین نادنبخی طیارش 30
و هناتس مز ماقرا رد دص رد 60
رد دص رد
یم شهاک لاقاب هراهب ماقرا نونجم( دبای
،ینیااسح 1387
هنوگ ریاااس هب تبااسن لاقاب .) یاه
هب تبس ن یرتش یب تیس اس ح تابوبح هب شیور لوط رد و دراد یكش خ
600 ات 1000
یلیم هدودحم رد .دراد زاین بسانم شنکارپ اب یگدنراب رتم ربارب PH
6 ات 3 / 7 بسانم دشر
هناوج یارب ترارح هجرد لقادح و دراد نیب نآ ینز
5 - 4 یتناس هجرد هجوت اب .تس ا دارگ
هب یمیلقا طیاراااش هب 4
- 2 زاین ومن و داااشر لوط رد یرایبآ راب بوطرم یاوه و بآ .دراد
زاغآ و یهدلگ ماگنه هایگ نیا یارب یرایبآ هلحرم نیرتمهم و تاااسا باااسانم لاقاب یارب فلاغ یم یدنب دااشاب
(Kashiwagi et al., 2006)
ییاجنآ زا . هنماد هک
لاقاب ییامد لمحت ی
4-27 یتناس هجرد رد یریس مرگ همین و لدتعم قطانم رد نآ تش اک نیاربانب ،تس ا دارگ
همین نابآ لوا ی نیدرورف رخاوا رد نآ تااشادرب و زاغآ هام
تااشهبیدرا لیاوا و هام ماجنا هام
یم ،ناراكمه و یلنیز( دوش 1392
.)
7-2 - ییاوه و بآ طیارش
بیس آ هب امرس زا یش ان یاه یعارز تلاوص حم رد ،یفیک و یمک بولطمان ریثأت تهج
م رد نییاپ یامد .دراد رارق هجوت دروم هراومه هلحر
هچهایگ ی رارقتس ا بجوم یش یاز و یا
یم لوصحم نییاپ دركلمع هب رجنم تیاهن رد و هدش کدنا هناد دیلوت و دنک دوش
14 ناغم دابآ سراپ هقطنم رد لاقاب فلتخم یاه نیلا و ماقرا یراگزاس یسررب
Title and Author: Study on compatibility of various broad bean cultivars and lines in Parsabad Moghan
Supervisor: Dr. Ahmad Toeh & Dr. Abdolghayoum Gholipouri Graduation date: 15/9/2019
Number of pages: 108 Abstract
Research Aim: The purpose of this study was to select and introduce high yield faba bean lines in accordance with Ardabil (Moghan) region conditions for recommendation to farmers.
Research method: The experiment was carried out in a randomized complete block design with 8 treatments and 4 replications at pars abad Agricultural Research Center (Oltan) during the years 2017-2018. Experimental treatments consisted of 7 promising faba bean lines including G-FABA -1-2, G-FABA -145, G-FABA-520, G-FABA-20, feiz cultivare, shadan cultivar and G -FABA -262 along with the control (Barakat cultivar in Moghan).
Findings: Analysis of variance for the studied cultivars were significant for plant height, number of branches, number of pods per plant, number of seeds per pod, grain yield, green pod yield, 100-seed weight, number of days to pod and seed protein percentage. Mean comparison results showed that the highest plant height was obtained for G-FABA-145, G- FABA-520, G-FABA-20 and shadan cultivar and the lowest recorded height for Barakat cultivar. The results showed that FABA-145 and shadan cultivar were best in root weight. The results showed that G-FABA-262 had the highest number of days to pod start. The results showed that G-FABA-145 and shadan cultivar had the highest number of pods per plant among all the tested cultivars. The results showed that the average of 3 sampling stages G- FABA-145 and shadan cultivar had the highest number of seeds per pod. Among the experiment cultivars, it was found that the highest average dry weight of 100 bean seeds was obtained for shadan cultivar and G-FABA-145. Based on the results obtained during the 3 sampling stages G-FABA-145 and shadan cultivar had the highest green one plant yield. The results showed that in terms of bean yield, G-FABA-145 and shadan cultivar had the highest grain yield among all tested cultivars. According to the results, G-FABA-145 had the highest percentage of faba bean protein, which was significantly different from other test cultivars.
Clustering of lines based on measured traits using cluster analysis showed that the dendrogram had 4 distinct groups. The first group has 2 genotypes G = FABA-262 and the bracket (control), the second group has 2 genotypes G = FABA-1-2, G = FABA-520, the third group has 2 genotypes feiz cultivar, G FABA-20 and the fourth group had 2 genotypes G = FABA- 145, shadan cultivar.
Conclusion: Finally, G=FABA-145, shadan cultivar genotypes were superior to other genotypes for the studied traits and could be recommended for pars abad region.
Keywords:
Broad bean, Number of pods per plant, Grain protein percentage, Grain yield, Seed weight
University of Mohaghegh Ardabili Faculty of Agriculture and Natural Resource
Department of Agronomy and Plant Breeding
Dissertation submitted in partial fulfillment for the degree of Master of Science in Agronomy
Study on compatibility of various broad bean cultivars and lines in Parsabad Moghan
By:
Mohsen Javadpour
Supervisor:
Dr. Ahmad Toeh & Dr. Abdolghayoum Gholipouri
Advisor:
Dr. Bahram Dehdar & Dr. Parviz Sharifi Ziveh
September 2019
