2. ความหมาย แนวคิดทฤษฎี ความเปนมา ลักษณะทั่วไป รูปแบบ ความสําคัญเกี่ยวกับ
2.7 ความสําคัญของอุตสาหกรรมผลิตไฟฟาจากพลังงานชีวมวลที่มีผลตอระบบ
ในบรรดาพลังงานทางเลือกที่มีอยูในประเทศไทย พลังงานชีวมวลถือวามีศักยภาพสูงสุด โดยเห็นไดจากความตื่นตัวในพลังงานทางเลือกจากพลังงานชีวมวล ซึ่งภาครัฐใหความสําคัญเปอยางมา โดยมีเปาหมายที่กําหนดไวแลวของกระทรวงพลังงานที่ตั้งเปาในป พ.ศ. 2556 จะสงเสริมการผลิตไฟฟา จากพลังงานชีวมวลใหได 3,000 เมกะวัตต รองลงมาเปนพลังงานทางเลือกอื่นๆ เชนพลังน้ํา 156 เมกะวัตต พลังลม 115 เมกะวัตต ขยะ100 เมกะวัตต แสงอาทิตย 45 เมกะวัตต และกาซชีวภาพ 60 เมกะวัตต
ศักยภาพของการผลิตชีวมวลในประเทศมีแนวโนมเพิ่มขึ้นในอนาคต89 เนื่องจากปริมาณผลผลิตทาง การเกษตรที่กอใหเกิดชีวมวลมีแนวโนมจะผลิตไดเพิ่มขึ้น อีกทั้งราคาชีวมวลในปจจุบันยังไมแพง เมื่อเทียบกับเชื้อเพลิงสมัยใหมในปริมาณความรอนที่เทากัน90 ทั้งนี้เพราะปจจัยสําคัญหลายประการ เชน การเพิ่มจํานวนพื้นที่เพาะปลูก และการพัฒนาเทคโนโลยีทางการเกษตร เปนตน
เหตุผลที่ภาครัฐใหความสําคัญกับพลังงานชีวมวลก็เพราะประเทศไทยเปนประเทศ เกษตรกรรม เราจึงมีวัสดุเหลือใชจากการเกษตรจํานวนมากไมวาจะเปนแกลบ ฟางขาว ชานออย เศษไม ซึ่งกากวัสดุเหลือใชเหลานี้สามารถนํามาใชเปนเชื้อเพลิงในการผลิตไฟฟาไดเปนอยางดี91 โดยนํามาแปรเปลี่ยนเปนพลังงานที่เรียกวา พลังงานชีวมวล โดยแกลบ ฟางขาว และชานออย ถือเปนวัตถุดิบที่นิยมใชผลิตพลังงานชีวมวลมากที่สุด เนื่องจากพลังงานจากเศษวัสดุเหลานี้
นอกจากจะผลิตกระแสไฟฟาแลว ยังนํามาใชประโยชนไดสารพัด ทั้งใชกับเครื่องยนต การอบ หรือ
บมสินคาเกษตรกรรม สินคาอุตสาหกรรม พลังงานชีวมวลเปนพลังงานหมุนเวียนที่สะอาด มีผลกระทบตอสิ่งแวดลอมนอย เนื่องจากมีปริมาณกํามะถันต่ํากวาเชื้อเพลิงประเภทอื่นที่มาจาก
89 แผนแมบทการปฏิรูปรัฐวิสาหกิจสาขาพลังงาน. (2554). วารสารนโยบายพลังงาน. ม.ป.ท.. หนา 4-5.
90 สํานักงานคณะกรรมการกํากับกิจการพลังงาน (กกพ.) กระทรวงพลังงาน. อางแลว เชิงอรรถที่ 84.
91 สํานักงานนโยบายและแผนพลังงาน กระทรวงพลังงาน. (2554). การใชเชื้อเพลิงชีวมวลในการผลิตไฟฟา.
วารสารนโยบายพลังงาน (พิมพครั้งที่ 1), ปที่ 2554 (ฉบับที่ 1). หนา 12.
ฟอสซิล ไมกอใหเกิดกาซเรือนกระจกและลดภาวะโลกรอน นอกจากนี้การนําวัตถุดิบที่มีอยูมาใช
ถือเปนการใชทรัพยากรอยางมีประสิทธิภาพ เกษตรกรก็มีรายไดเพิ่มมากขึ้นจากการขายวัสดุเหลือ ใชทางการเกษตร
เมื่อพลังงานชีวมวลมีความสําคัญและประโยชนเชนนี้ รัฐบาลจึงเขามาสงเสริมโดยการ รณรงคใหภาคเกษตรกรรมอุตสาหกรรมหันมาเห็นความสําคัญของพลังงานชีวมวล สงเสริม อุตสาหกรรมผลิตไฟฟาในระดับครัวเรือนและชุมชน กระตุนการผลิตไฟฟาขนาดเล็กและขนาด กลาง เพื่อใหมีการใชทรัพยากรภายในประเทศอยางมีประสิทธิภาพสูงสุด92
พลังงานจากชีวมวลมีศักยภาพสูงมาก ประมาณกันวารอยละ 40 ของประชากรโลก อาศัย ชีวมวลในการหุงตมและใหความอบอุน และหากพิจารณาเฉพาะปริมาณการใชในประเทศกําลัง พัฒนาทั่วโลกนั้น การใชพลังงานชีวมวลจะมีสัดสวนที่ประมาณรอย 35-40 ของการใชพลังงานทั้งหมด โดยมีประเทศจีนและอินเดียเปนประเทศที่ใชมากที่สุด สําหรับในเอเชียตะวันออกเฉียงใตมี
โครงการพลังงานชีวมวลเกิดขึ้นเปนจํานวนมาก เนื่องจากการใหความสําคัญมากขึ้นและการ เจริญเติบโตทางเศรษฐกิจทําใหจําเปนตองหาพลังงานทางเลือกใหมๆ สําหรับพลังงานชีวมวลสมัย ไมวาจะเปนการใชในกระบวนการอุตสาหกรรม การผลิตกระแสไฟฟาหรือการผลิตเชื้อเพลิง สําหรับภาคการขนสง พบวามีแนวโนมเพิ่มขึ้นในอัตราสูง93
การลงทุนในกิจการสาธารณูปโภคที่เปนปจจัยพื้นฐานของประเทศเปนอีกธุรกิจหนึ่งที่
ไดรับความสนใจจากภาคเอกชนเขามารวมแขงขันมากขึ้น ซึ่งบางครั้งการลงทุนในกิจการผลิต พลังงานไฟฟายังมีความจําเปนตองอาศัยการลงทุนจากตางประเทศซึ่งในประเทศกําลังพัฒนาได
ตระหนักดี สําหรับปจจัยพื้นฐานที่สําคัญในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศและแสดงใหเห็นถึง ความเจริญของประเทศ คือ ไฟฟา นอกจากนี้ไฟฟายังเปนปจจัยสําคัญในการผลิตของ ภาคอุตสาหกรรม ดังนั้น เมื่อการการขยายตัวทางเศรษฐกิจและภาคอุตสาหกรรมภายในประเทศสูงขึ้นนั่น หมายถึงความตองการไฟฟายิ่งเพิ่มมากขึ้น เพื่อตอบสนองความตองการที่เพิ่มขึ้นภาครัฐจึงตองมีการ พัฒนาและสงเสริมการลงทุนดานอุตสาหกรรมการผลิตไฟฟาจากพลังงานชีวมวลใหมากขึ้น94
92 เรื่องเดียวกัน. หนา 27
93 คณะกรรมการนโยบายพลังงานแหงชาติ. กรมพัฒนาพลังงานทดแทนและอนุรักษพลังงาน (พพ.) กระทรวง พลังงาน. (2554) . ความสําคัญของแผนพัฒนากําลังการผลิตไฟฟา (แผน Power Development plan: PDP) ของ ประเทศไทย (ออนไลน). เขาถึงไดจาก: http://www.dede.go.th. [2555, 19 มิถุนายน].
94 สํานักงานคณะกรรมการสงเสริมการลงทุน (บีโอไอ). ประกาศคณะกรรมการสงเสริมการลงทุน ที่ 10 /2552.
ประเภท ขนาด และเงื่อนไขของกิจการที่ใหการสงเสริมการลงทุน (ออนไลน). เขาถึงไดจาก: www.boi.go.th.
[2555, 19 มิถุนายน].
ในปจจุบันพลังงานชีวมวลมีบทบาทสําคัญตอระบบเศรษฐกิจของประเทศเปนอยางมาก โดยมีการพัฒนาดานอุตสาหกรรมผลิตไฟฟาจากพลังงานชีวมวล มีการนําเทคโนโลยีขั้นสูงมาใชใน กระบวนการผลิตซึ่งมีสวนสําคัญทําใหเกิดการพัฒนาอุตสาหกรรมผลิตไฟฟามากขึ้น มีการแขงขัน ประกอบการลงทุนในกิจการผลิตไฟฟาขึ้นมากโดยเฉพาะการผลิตไฟฟาจากพลังงานชีวมวล กอใหเกิดประโยชนจากการใชพลังงานชีวมวลที่มีผลตอระบบเศรษฐกิจของประเทศ สามารถแยก อธิบายไดดังตอไปนี้95
2.7.1 ขอบขายทั่วไป
แมวาพลังงานชีวมวลไมไดมีราคาสูสีกับเชื้อเพลิงฟอสซิลภายใตเทคโนโลยีในปจจุบัน และเงื่อนไขของตลาดในหลายประเทศที่พัฒนาแลว การผลิตพลังงานจากชีวมวลมีขอดีที่เปน ประโยชนในดานอื่นๆหลายประการ เชน การลดการปลอยกาซเรือนกระจกจากการเผาไหมของ เชื้อเพลิงฟอสซิลที่เปนสาเหตุของสภาวะโลกรอน สรางงานสรางรายไดจากการพัฒนา อุตสาหกรรมพลังงานชีวมวล และใชวัตถุดิบในทองถิ่นใหเปนประโยชน เพิ่มความมั่นคงใน พลังงานลดการนําเขาจากภายนอกประเทศ แตประโยชนเหลานี้นั้นเทียบไมไดกับราคาการผลิต พลังงานชีวมวล96 การประเมินประโยชนทําใหเราเขาใจภาพรวมของการแขงขันผลิตพลังงานชีว มวล เพื่อการปรับปรุงนโยบายของการพัฒนาการผลิตพลังงานชีวมวล
2.7.2 การลดของปริมาณน้ํามัน
ทรัพยากรปาไมและถานหินเคยอุดมสมบูรณและพอเพียงตอความตองการพลังงาน อยางไร ก็ตามมนุษยไดใชเกินกวาที่จําเปนเพื่อการผลิตพลังงานและเทคโนโลยี ปริมาณน้ํามันของโลกมี
ปริมาณลดลงเกิดความไมแนนอนทางพลังงานประกอบกับความตองการบริโภคน้ํามันของโลกตอวัน เพิ่มขึ้น เมื่อราคาของปโตรเลียมไดทะยานสูงขึ้นอาจจะทําใหเศรษฐกิจทรุดลงถาผูคนไมเปลี่ยนไปใช
พลังงานอื่นแทน การใชพลังงานทดแทนทางเลือกอื่นหรือพลังงานชีวมวลจะทําใหยืดอายุของปริมาณ น้ํามันสํารอง โดยสามารถสะทอนใหเห็นประโยชนของพลังงานชีวมวลไดอยางชัดเชน
2.7.3 ภาวะโลกรอน
เมื่อทั่วโลกมีอัตราการปลอยกาซเรือนกระจก เชน คารบอนไดออกไซคเพิ่มมากขึ้น ซึ่งสงผลกระทบอันตรายของสภาพอากาศของโลก มีการคาดการณวาในทุกๆปจะมีการปลอย
95 คณะกรรมการนโยบายพลังงานแหงชาติ. กรมพัฒนาพลังงานทดแทนและอนุรักษพลังงาน (พพ.) กระทรวง พลังงาน. อางแลว เชิงอรรถที่ 93.
96 คณะกรรมการนโยบายพลังงานแหงชาติ. กรมพัฒนาพลังงานทดแทนและอนุรักษพลังงาน (พพ.) กระทรวง พลังงาน. อางแลว เชิงอรรถที่ 93.
คารบอนไดออกไซคออกสูบรรยากาศมากกวา 20 ลานเมตริกตัน ถาแนวโนมเปนเชนนี้ไปเรื่อยๆ อาจเกิดภัยธรรมชาติอันรายแรง เชน ปริมาณฝนตกมากผิดปกติ ซึ่งทําใหเกิดน้ําทวม และความแหง แลงผิดสมดุลทั่วไป พลังงานชีวมวลนั้นมาจากสารชีวมวล ซึ่งเปนทรัพยากรในการผลิตพลังงานที่มี
ปริมาณเปนอันดับที่สี่ของโลกรองจากถานหิน ปโตรเลียม และกาซธรรมชาติ ซึ่งสามารถให
พลังงานเทากับ 14 % ของความตองการพลังงานขั้นตนของโลก ดังนั้นพลังงานชีวมวลจึงถือเปน แหลงทรัพยากรพลังงานที่มีความสําคัญตอระบบเศรษฐกิจของโลก
เพื่อที่จะลดการปลอยกาซเรือนกระจกจากการใชพลังงาน นโยบายตางๆไดถูกนําออกมา ใช เชน ภาษีการปลอยกาซ ใบอนุญาตในการปลอยกาซ เปนตน นโยบายบรรเทาเหลานี้สงเสริมขอ ไดเปรียบของการใชของการใชพลังงานชีวมวลแทนเชื้อเพลิงฟอสซิล แตอยางไรก็ตามการที่จะ เปลี่ยนสารชีวมวลเปนพลังงานชีวมวลตองอาศัยพลังงานในการเปลี่ยน ซึ่งสวนใหญมาจากรูปแบบ ตางๆของเชื้อเพลิงฟอสซิล วัฎจักรสมดุลพลังงานของสารชีวมวลนั้นเปรียบเทียบกับเชื้อเพลิงฟอส ซิลควรเปนบวกซึ่งขึ้นกับกระบวนการที่เลือกใช
2.7.4 ยกระดับของคุณภาพชีวิต
เมื่อการเกษตรมีบทบาทสําคัญในระบบเศรษฐกิจ ดังนั้นการเกษตรที่ยั่งยืนจึงจําเปนตอ การยกระดับคุณภาพชีวิตของเกษตรกรและรายได การศึกษาเปนเรื่องสําคัญ เมื่อความรูของผูคนใน ชนบทนั้นไมสูงมาก จึงจําเปนที่จะตองใหขอมูลที่เหมาะสมและเทคโนโลยีแกเกษตรกร เพื่อให
เขาใจในการใชสารชีวมวลเพื่อผลิตเปนพลังงานชีวมวลนําพลังงานชีวมวลมาผลิตเปนกระแสไฟฟา ใชในทองถิ่น อุตสาหกรรมขนาดเล็กและขนาดกลางไดอยางมีประสิทธิภาพ97
2.7.5 เพิ่มรายไดใหเกษตรกร
สองประการที่จะชวยเกษตรกรหนึ่ง คือ ชวยเหลือทางพลังงานเพื่อที่จะไดเขาถึงเชื้อเพลิง ที่เปนประโยชนในประเทศไทย มีการผลิตไฟฟาจากพลังงานชีวมวลเพื่อใชในสถานประกอบการ ทองถิ่นและขายไฟฟาใหกับภาครัฐ นับวาเปนการเกษตรที่ยั่งยืนเนื่องจากลดการใชเชื้อเพลิงฟอสซิ
ลในการผลิตพลังงานไฟฟา สองคือชวยเหลือทางการเงิน เมื่อเกษตรกรปลูกพืชเพื่อนํามาผลิตเปน พลังงานชีวมวลและขายในราคาที่สูงขึ้น ระบบนี้ถือเปนการกระจายรายไดแกชุมชน
2.7.6 ความมั่นคงทางพลังงาน
ในระบบเศรษฐกิจของทุกประเทศโดยเฉพาะอยางยิ่งในประเทศที่พัฒนาแลวบางประเทศ นั้นขึ้นอยูกับปริมาณความมั่นคงทางพลังงาน ความมั่นคงทางพลังงาน หมายถึง ความสอดคลองกัน เพียงพอกับพลังงานที่มีอยู ซึ่งเงื่อนไขเหลานี้ตองทนทานในระยะยาวเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน การให
97 คณะกรรมการนโยบายพลังงานแหงชาติ. กรมพัฒนาพลังงานทดแทนและอนุรักษพลังงาน (พพ.) กระทรวง พลังงาน. อางแลว เชิงอรรถที่ 93.