^ Mr.ui(iN cCru L» L U A N V A T 6 N G KgTTHl/CTIEM
TANG C I / O N G VAI TRO CUA NHA NlTdC TAO SULIEN KET ON D P , H I E U Q U A G I O A
BON NHA'TRONG PHAT TRIEN NONG NGHIEP
• ThS NGUYEN T H | THUY Truang Dai hoc Ngoai thuang
Q
uyet dinh sd 80/2002/QD-TTg, ngiy 24-6-2002 ciia Thu tudng Chinh phu vl ehinh sach khuyin khieh tiiu thii ndng sin hing hda thdng qua hop ddng da tao tiln dl eho vile lien kit "bdn nha" (nhi ndng - Nhi nude - nhi doanh nghiep - nhi khoa hpc) trong phat trien nin ndng nghiip Vi|t Nam thdi ky diy manh CNH, HDH vi hdi nhjp qudc tl.Liln kit "bdn nha" da md ra hudng dl tich cue, giup eho sin xuit nOng ngiii$p gin vdi ehi biln vi tiiu diu nong sin, thu hut nhieu doanh nghiip vi ndng din tham gia. Tuy nhiln, mdi lien kit "bdn nhi" didi gian qua edn chua hi|u qua, ning vl hinh thitc mi chua di vio thue chit; vai trd cua cie "nhi" vin chua duQc dil hiln to, dac bilt la Nha nude vdi vai ttd nhu mdt "nhac ttudng" ttong mdi liln kit. Dl khic phuc nhiing ban chi tten vi nhim khing dinh vai ttd cua Uln kit "bdn nhi" ddi vdi phit triln
Lf LUAN CHfNHTRI-Sol/2013
ndng nghiip theo hudng CNH, HDH, Dji h^i XI cda Ding da chi rd: "Thvc hi|n tdt vi$c gjin kit chat chi "bdn nhi" (nhi ndng, nhi khoa hoc, nhi doanh nghiip, nhi nudc] vi phit ttiln edng nghiip, tiiu thu edng nglii^p, dich vu dkhu vi,rc ndng thdn"'".
1. Vai trd cua Nhi ntrdc trong m^i Uln ket
"bon nhi" hifn nay
Vai ttd cua Nhi nude Ii t^o ra mdt "co ehi"
dl vita khuyin khich, tgo co sd vi ddng lyc cho cic "nhi" cd thi phit huy tdt nhit vai ttd vi khi ning cua minh, vita tao ra hinh lang phip ly buQC cic "nhi" min thu theo dung phip luit, tjo su liln kit giiia cie "nhi" mang tinh bin viing, liu dai vi liilu qui.
Vd chinh sieh tieu £h(i ndng sin thdng qua hap ddng: Sau Quylt dinh 80/2002/QD-TT|
Thu ttrdng Chinh phu ra Chi thj si 25/2008/CT- TTg (25-8-2008) VI vide ting cudngchid^o tidu thu ndng sin thdngquabi^
ddng. Trong dd ed cic chinh sieh liln q/a^
din sin xuit, chi biln vi tiiu thu ndng si%
Ngiy 4-6-2010, Thd Wdng Chinh phd ra (JuyS dinhsd800/QD-TTg VSChuang trinh mvctXl!
qudegia vS xiy difag ndng thdn mdi giai do0
m
2010-2020, di ra nhi^u nOi dung co tdc dpng tich cue toi mdi lien kit "bfin nhd"'*'.
Vi chinh sieh dit dai: Sau khi Luat Ddt dai ndm 1993 ra doi, ngdy 10-12-2003, Ludt Ddt dai duoc siia ddi, dieu chmh cdn bdn cdc moi quan hi giua Nhd nuoc v6i cdc t6 chiic, cd nhan ve quyln vd nghia vu voi ddt dai; bd sung them mdt sd ngi dung, trong do c6 ngi dung Uen quan din sii dung ddt ndng nghidp, dd Id cdc hg ndng ddn cd 7 quyin ddi vdi ddt dai so vdi 5 quyin dugc giao trudc day. Ctmg vdi Ludt Dat dai, Chinh phii da han hdnh nhi6"u vdn ban quy pham phap ludt, ddc biet Nghi dinh 135/2005/ND-CP v^
viic giao khodn ddt ndng nghiep, ddt rung san xudt vd mdt nudc nudi trdng thu;^ sdn trong ndng trudng qudc doanh vd ldm trudng qudc doanh. Ngoai ra, nhdm khdc phuc tinh trang san xudt ndng nghi§p manh miin, nhd le, gay khd khan cho viec dau tu thdm canh vd cu gidi hod ndng nghiep, Ddng vd Nha nudc da cd chu truong "ddn difi'n, ddi thiia". Viec trien khai chu truong nay da thu dugc nhiing kit qua u'ch cue tai mdt sd dia phuang.
Chinh sach dat ndng nghiep da tao dieu kien cho nhiing ndng ddn cd kha ndng tien hdnh tich tu vd tap trung rudng ddt hudng tdi sdn xudt hang hod. Day la dilu kien vat chat thudn lgi cho viec thuc hien mdi hen ket
"bdn nhd".
" D6 la: Quy hoach sii dung dat va ha tdng thilt ylu cho phat Uiln san xudt ndng nghidp hang h6a, cdng nghiep, Uiu did cdng nghidp va dich vu;
chuyin dich ca cau kinh tl, co cdu san xudt nong nghiep theo huong ph^t triln sdn xudt hang h6a cd hieu qud kinh t l cao; tSng cudng cdng tac khuyen ndng; ddy nhanh nghien cuu Ung dung tiln bp khoa hoc ky thudt vao sdn xuat ndng - ldm - ngu nghiip; phat triln kinh tlhp, trang trai, hipp tdc xa;
phat triln doanh nghiep viia va nhd a nong thdn;
xdy dung co chi, chinh sdch thiic day lien kit kinh te giiia cac logi hinh kinh te d nong thdn.
Chinh sieh hd tra diu tuphit triin ndng nghiep: Dl khuyefn khich cdc doanh nghidp ddu tu vao ndng nghiep, ndng thdn, ngay 4-4- 2010, Chinh phii ban hdnh Nghi dinh 61/20I0/ND-CP vl Chinh sach khuyen khich doanh nghiip diu tu vio ndng nghipp, ndng thdn, theo dd, cdc doanh nghiSp ddu tu vdo ndng nghiep, ndng thdn se dugc hudng nhilu uu ddi vd hd trg ddu tu bd sung ciia Nha nudc ve ddt dai, ddo tao nhdn luc, phdt triln thi trudng, hd trg dich vu tu van, dp dung khoa hgc -cdngngh^...
Thuc hi?n chinh sdch ciia Nhd nudc, ngudn dau tu cho ndng nghiep, ndng thdn tir ngdn sdch nhd nudc tdng ve gid tri trong tdng dau tu ciia Nhd nudc cho nin kinh td. Ngudn vdn FDI giai doan 1988-2008 thu hiit dugc 966 du an vdi tdng vdn dau tu dang ky tren 4,7 ty^ USD, chi^m 10% sd du dn vd 3,3% sd vdn dau tu true tiep nudc ngodi'^'.
Dau tu cua Nhd nudc cho linh vuc khoa hgc ndng nghidp diroc chii trpng. Tii ndm 2006 den nam 2010, dau tu tii ngan sdch nha nudc cho khoa hpc va cdng nghe ndng nghiep vd phdt trien ndng thdn tang trung binh 1%/ndm. Ngdy 15-11-2010, Qudc hdi khda XII da thdng qua nghi quyet, trong dd, vdn ngan sdch cho linh vuc ndng nghiep, ndng thdn nam 2011 Id 68.920 ty ddng, tdng 24,4% so vdi ke hogch ndm 2010'^'. Vdi miic dau tu nay, Uong thdi gian qua, chuong trinh gidng cay trong va vat nudi da thu dugc nhilu k^t qud.
Tin dung cho phit triin ndng nghiip: Dl tdng ngudn vdn tin dung cho phat trien ndng nghiep, ngdy 12-4-2010, Chinh phii ban hanh Nghi dinh 41/2010/ND-CP ve Chinh sieh tin dung phuc vuphat trien nong nghiip, ndng thon. Nghi dinh de ra cac chinh sdch thdng thoang, phu hgp hon so vdi cac chinh sdch tin
LYLUANCHfNHTRI-Sol/2013
w
N G H I C N C U U L * L U A N V A T d N G K f T T H I / C TIENdtmg dinh eho ndng nghiip, ndng thdn tnrdc dd, nhtr muc eho vay khdng ihl chip ting iln va md rdng ddi tupng dttpc vay. Chinh sieh hd tto tin dvng trong nhiing nim qua di t^o dilu ki|n cho cie hd ndng dan, hop tic xi vi cic trang trai khic phyc tinh ttgng thilu vdn trong sin xuit kinh doanh.
Mic du cd su quan tim vl eo ehi, ehinh sach vi diu tu cho linh vuc ndng nghiip, ndng din, ndng thdn, nhung qua thuc t l triln khai hoat ddng vin cdn nhung h ^ chi, bit cap:
Thu nhit, ben canh nhiing chinh sieh khi U'ch cue cung cdn khdng it chinh sach chua sit thue tl, chdng ehio, thim ehi kim ham sin xuit. Ching ban nhu chinh sieh vd dit dai, mic du hd ndng dan da duoc giao dit su dung dn dinh, lau dai vdi 7 quyln nhtmg do diln tich dat ndng nghiep ed han, sd hd ndng din lai nhilu, dac biet la do each giao dat theo phttong thue ed tdt, ed xiu, cd gin, cd xa nen dit dai d ndng thdn bi xl nhd, phan tan". Day li mdt trd ngai rit ldn trong viec hinh thinh va phat ttiln kinh te hd nong dan sin xuit hang hoa.
Theo Luat Dit dai nam 2003, quy dinh mue han diln edn cung nhic, din din tinh trang ngudi thi thira dat, ngirdi lai thilu dit. Mat khic, vdi thdi han su dung dat qui ngin vi mire ban diln qua thip da han ebl ndng din diu tu vdn ldn lip eae ttang trai sin xuit ndng sin hing hoi, thue hiln co gidi hoi, ip dyng edng nghl eao...
Hop tic xa (HTX) li mot mo hlnh tdt dl thuc hiln liln kit "bdn nhi", dihd tto ngudi ngheo, nhtmg hi|n nay Nhi mrdc chua cd eae chinh
'*' d ddng bang BAc Bp, binh quan m6i hp nong dan chi duoc giao tu 2.000 - 4.000m2 dit nhung lai phan tan d gin chuc m i n h khac nhau nen rupng dit manh mun.
sieh bio dim cho HTX; quyln Igd vi ttich nhi|m cua nhirng ngudi tham gia HTX khdng rd ring, khd khuyin khieh duoc tinh nang ddng, sing t?o, s\f mgnh djin diu tu phit triln sin xuit eua nhung ngtrdi dung diu HTX Mat khic, HTX tuy la hinh thttc kinh t l tflp thi nhung vin phii chiu thul gii tri gia ting 5%
diu ra va thul thu nhip doanh nghi|p 25%
nhu doanh nghi?p, nin vi$e hinh thinh cic HTX khd thuc hi|n.
Vd chinh sieh khuydn khich tiiu tAyndng sin: Trong Quylt dlnh 80/2002/QD-TTg ciia Thu tudng Chinh phd, eic dilu khoin mdi dimg d muc dd khuyin khich, ddng viin mil chua cd chiln luge ciing nhu chira "thilt kl"
duoc nhirng md hinh vi phirong thuc eii thi dl thilt lap mdi lien kit mang tilth bin vimg, dim bio su thuan lgi vi dem l?i lgi Ich cho cic bin tham gia; eo sd phip ly rang bude ttich nhi^m din sir giua cic bin tham gia ky kit hgp ddng, die bilt li hgp ddng san xuit vi tiiu thu sto pham giira nhi doanh nghigp vi nhi ndng con thilu hoac chua to ring nin tinh ttang phi v6 hoic khdng tuin thu hgp ddng edn khi phi biln. Nhiing tnrdng hgp thi|t hai do cic nguyen nhin bit khi khing, Nhi nudc cung chua cd ehinh sach cu thi dl hd ttg dii$t h?i eho cic bin tham gia.
Thiihai, vl diu tu, nim 2000, diu tucho nSng nghiip cd ty ttgng li 13,85% tdng diu tu cho xa hdi, din nam 2005 li 7,50%, nam 2008 ha xudng cdn 6,45%, vi nim 2009 ehi cdn 6,26%. Trong nam 2011, tdng vdn dau tucho nganh ndng nghiip eung chi dip ling dugc 40% nhu ciu. Diu tu cho ndng nghiip glim din theo tung nam, ttong khi dd ddng gdp cho GDP hing nam cua nginh niy ludn d mdc khoang 20%»i. Nhu vjy, diu tu vio ndng nghigp, ndng thdn cda Vi|t Nam edn tit diip.
LY LUAN CHINHTR|-So 1/2013
JI
khdng ddp iing dugc ydu cdu phdt triln ndng nghiip hdng hod ldn vdi chdt lugng cao, gid thdnh h?i.
Thd ba, cdng tdc td chiic, triln khai thuc hi0n ca chi chinh sdch ciia Nhd nudc dl tdng cudng mdi hen kit cdn chua dugc chii trpng vd dieu chinh kip thdi theo tinh hinh thuc tiln;
thuc hi§n Quylt dinh 80/2002/QD-TTg, Nhd nudc cdn chua cd si^ hd trg ve chinh sdch thul, vdn tin dyng uu dai ddu tu, quy hd trg xudt khdu... Ngudi ndng dan khdng tilp can dupc vdi ngudn vdn tii ngan hdng do thii tue vay ngan hang cdn rudm ra.
Thu tu, kit cdu ha tdng chua ddp ung edc yeu cau phdt triln san xudt ndng san quy md ldn, nhdt la 6 edc viing miln niii. Kit cau ha tdng tai cdc viing ndng thdn cham dugc xay dipig va nang cap, la van de nghiem trpng can ho phdt triln cua dia ban ndy.
Thd nim, su chi dao, dilu hanh vd vai trd trgng tdi ciia Nha nudc chua the hien ro. Quylt djnh 80 chua phdn loai dugc eae hinh thiic khdc nhau trong sdn xuat theo hgp ddng. Nha nude vdn chua tao ra dugc hanh lang phdp ly gidi quylt tranh chdp giiia edc "nha", nhdt la hgp ddng san xudt vd tieu thu san pham giua nha ndng va nha doanh nghiep. Khi cd chuyen
"b^ keo", Nhd nudc chua cd ehi tdi xii phat cu thi ndn bin bi thiet hai khdng dugc din bu.
Tinh trang tranh mua, tranh ban diln ra gay gdt trong tung thdi vij, mdt sd doanh nghiep khdng ky hgp ddng ddu tu tu ddu vu san xudt md chi thi^ hien hinh thiic thu gom; sd ddng cdc doanh nghiip khdng true tilp k^ hgp ddng md phu thudc vao thuong ldi khien cd doanh nghidp va ngudi sdn xudt phdi phu thugc mang ludi nay. Day chinh la nhdn td tao su khdng dn dinh trong tieu thy ndng sdn cua nha ndng vd doanh nghiip nhilu ndm qua.
Ngodi ra, mgt sd ldnh dao dia phuong cdn hilu chtra ddy dii vl chinh sdch lien kit "bdn nha", nin chua cd su hd trg mdt edeh hgp ly;
qud trinh triln khai cdc hinh thiic liln kit chi mang tinh phong trao, ddn din tinh trang
"khiing hodng thiia" do cd qud nhilu md hinh ciing sdn xudt mgt loai sdn phdm...
2. M$t s6 gidi phdp tang cuifng sy- lien ket mang tinh on dinh va lau dai giua **bon nhd"
- Nhd nudc cdn xay dung hanh lang phdp ly cho cdc bin dl thuc hien liln kit ed hieu qud trong sdn xudt, kinh doanh, nhdt la trong sdn xudt, chi biln va tieu thu ndng sdn, theo hudng:
Hoan thien chinh sieh dch tu rupng dat cho sin xuit ndng nghiip: Nhd nude cdn chmh sua, bd sung phap luat ve dat dai nhdm tao ra khung phdp ly thdng nhat cho qud trinh ddn diln, ddi thiia, khde phuc xu hudng chia nhd cac manh rudng... dl ndng dan, nha dau tu an tam phdt trien trang trai san xudt ndng san hang hda.
Cdn cd su dilu chinh, bd sung quy dinh vl
"ddt sii dung ed thdi han" tai Ludt Ddt dai nam 2003. Theo Dilu 67 Ludt Ddt dai, thdi han giao dat, thul ddt ddi vdi edc hd ndng dan, ed nhan tii 20 din 50 ndm tiiy theo ddt trdng cdy hdng ndm, cay lau nam, ddt riing cdn thdi han giao ddt, thue ddt ddi vdi td chiic kinh t l la 50 din 70 nam. Nhu vay, viec giao ddt vd thul dat ddi vdi cay trdng hdng ndm la 20 ndm hodc thdp hrai la qud ngdn dd han chi ndng dan dau tu cho san xudt.
Hoan thien he thdng phip luit vihgp ddng trong linh vuc ndng nghiip: Bg Luat dan su va Luat Thuong mai cdn ddnh mOt chuong rieng de dilu ehinh quan he hpp ddng tiiu thu ndng san. Can phdi xdc dinh ro hgp ddng tieu thu ndng san Id hgp ddng dan su hay hgp ddng kinh tl; cdn phai dieu chinh cu thi quyen sd
LYLUAN CHI'NH TRI-So 1/2013
^ MrtuieN CtfU vi LUAN VAT6NG K£TTHUCTIEN
Dua cagi&i hoa vao dong rudng httu ndng sin trong tnrdng hgp hai bin eung
diu tu sin xuit ndng sin, vi ndng sin dugc sin xuit theo md hinh lien kit "bdn nhi" li tai sin thudc quyln sd hiiu chung cua doanh nghiip va ngudi sin xuat'^'.
- Didu cliinh, bdsunghoac ban hinh quyet dinh mdi, thay eho Quylt dinb 80/2002/QD- TTg vl chmh sicb khuyin khich tiiu thu ndng sin hing hda thdng qua hgp ddng, phu hgp vdi mdi trudng kinh doanh da cd nhilu thay ddi;
Nha nudc can xiy dung cac loai quy bio hilm nii ro dl ban che thiet hai cho ngudi sin xuit trong Iinh vue ndng nghiip.
- Nha nudc can hudng din vi giam sat cac ben tham gia thuc hien cd hieu qui eic qui trinh liln kit. Dl bjn chi nhiing hi$n tugng Ip gia trong thu mua nguyin ligu, cin cd sv giim sit, kilm tra thudng xuyIn cua cic co quan chiie ning, nhat la vile xic dinh chit lugng sin pham hgie phuong diuc thu mua nguyin ligu.
Chinh phd cin ban hanh van bin quy ph^uti phip luit vl chi tii xd Iy ttanh chip ddi vdl cic hgp ddng thu mua ndng sin.
- Nhi nudc can chi dao tdng kit kinh nghiim, nhin rdng diln hinh vi phit huy stf chd ddng, sing tao cua cic chu thi ttong qui trinh thvic hi|n hen kit.
- Thirdng xuyIn chd ttgng din vile dio t?o nhim nang can trinh dd quan Iy, nang Ivrc tl chuc cua ein bd ttong liin kit "bdn nhi"a
mXSVN: Vanki$nDaihdidaibidutoinqudcUll (/li>A7, Nxb Chinh tri qudc gia, HaNOi 2011, tr.196.
(2) Vfl Huy Dung: Bin vd vai tro cua nongn^pp vi chinh sieh phit tridn. Tap chi Nghien cuu Quictl, sS7 (398)-2011.
(3) http://www.baomoi.eom/:T/iu/iufdiun/pijif friln kinh tdnong nghlep, ndng thon.
(4) Tingcudngdiu tucho ndng n^ep, gopptik thuc diy si/phit triln kinh ti, Bao di$n ti DJng Cgng sin Viet Nam, ngay 6-1-2012.
(5) Xem them Bao Trung: £)ui/i/iuongsiia c/iua, M sung Quyet dlnh 80/2002/(}D-Trg ngay 26-2-2002 cda Thu Wdng Chinh phd, Ngi san so thing 1-2011 cua Truong Can bp quin ly nong nghidp va phit triln nOng than 2.
LVLUAN CHfNH TRj-So 1/2013
