[ ^ xi mm 85 NAM NGAYTHANH LAP DANG CQNG SAN VlgT NAM (1930 - 2015)
THANH Tl/UVA KINH NGHIEM TRONG LANH DAO XAY DI/NG NHA NUOfC
PHAP QUYEN XAHOICHUNGHiA;.
• PGS, TS T R I N H DU'C T H A O Vi^n Nhd nu&c vd Phdp luat, HQC vien Chinh tri quoc gia Ho ChiMinh
K
hdi niem "Nha nudcphap quyin"\in.ddu tign dupc giti nhdn chinh thuc ttong Vdn kien Hdi nghi dai bieu todn qudc giua nhiem ky khod VU (1994): "Tidptue xiy dung va timg budc hoan thien Nha nude pbip quyin Viet Nam. Dd la nhi nudc cua nhin dan, do nhin dan, vi nhan dan, quin ly moi mit ddi sdng xahdi bing pbip luat, dua ddt nude pbit trien theo dinh hudngxa hdi ebu nghia". Sau hon 20 nam xay dung Nhd nudc phdp quygn XHCN dudi su ldnh dao ctia Dang Cdng sdn Viet Nam, chting ta da dat dupc nhiing thanh tuu quan ttgng. Trgn binh dien nghign ciiu co ban da dat dugc su thdng nhdt trong viec xac dinh su can thiet, ban chdt, vai ttd, nhung ddc tnmg co bdn ctia Nha nuoc phap quyin XHCN Viet Nara. VI mat quyet tara ehinh tri, nhiem vu xay dung Nha nudc phdp quyin XHCN Viet Nam dd dugc
xdc dinh la mot ttong nhiing nltigm vu trpng tara ctia thdi ky qud dp len CNXH 6 Viet Nam, Trdn phuang dien lap phdp, xay dung Nha nudc phdp quyin XHCN Viet Nam la mot nguyen tdc hign dinh. Dudi gdc dp chinh tri - phdp ly cd the khdi qudt nhung thanh tuu co ban cua Dang ta trong xay dung Nha nudc phap quygn XHCN nhu sau:
Mdt la. Dang Cdng san Viet Nam da xac lap rapt sd nguyen tdc co ban, la ngn tang tu tudng va quan diem cho viec kien tao mdt Nhd nudc phdp quyin XHCN ctia nhan dan, do nhan dan, vi nhan dan. Dd la cdc nguygn tdc quyin luc nha nuac thudc vl nhdn ddn vdi cdc CO ehe bao dam cho quyen lue nha nudc ludn ludn ndm trong quy dao phyc vu nhdn dan; Nguyen tdc bao dara quyin luc nha nuoc la thdng nhat, cd su phan cdng, phdi hop va kiera soat giua cdc eo quan nha nuac trong viee thuc hien cac quygn lap phdp, hanh phap va tu phdp, cd su kilm tta, gidm sat chat che viec thuc hien quyen luc nhd nudc tir phia nhdn dan; Nguyen tdc Ddng ldnh dao xay dung Nha nuoc phap quyin...
Nhung nguyen tdc nay khdng chi diing 6
LfLUANCHlNHTRI-So2/2015
m
nhiing chti truong chinh tti ma dd dugc the chg ttong Hien phdp nam 2013- Dao ludt gdc, dao ludt ea ban nhat ctia Nha nudc. Dieu nay, ddi hdi trong qua trinh xay dimg Nhd nude phdp quygn XHCN phai khdng ngimg qudn triet, van dung vd hien thuc hda nhiing nguyen tdc hien dinh.
Hai la, xac dinh rd hon vi tri, vai trd vd chue ndng eua Nha nudc. Nhd nudc phdp quyin la Nhd nudc dg cao vai trd cua phdp ludt, tinh dpe lap etia co quan xgt xti, hoat ddng cua Nhd nude vi con ngudi va bao ve quyin con ngudi, quyin cdng dan. Nhan thtic ro nhung gid tri nay, trong ldnh dao xdy dung Nha nudc phap quygn XHCN, Dang Cpng san Viet Nara da xdc dinh rd vi tri, vai trd ctia Nha nudc la tru egt, trung tam ctia he thdng ehinh tri, chuygn manh chtic nang ctia Nha nudc theo hudng phuc vu nhan dan.
Theo do, rapt mat, Ddng ta da lanh dao phat huy tdi da vai trd trung tdm ctia Nhd nudc ttong qudn ly kinh te - xa hdi, day manh cai edch td chtic va boat ddng etia cae bd phan quygn luc nha nudc - tu lap phap, hanh phdp, tu phap, phdt huy dan chu, tang eudng phdp che. Nha nudc tu ehd Id ngudi true tidp digu hdnh san xudt kinh doanh, phdn phdi, sang la ngirdi cd vai trd dinh hudng, dilu riet, phdi hpp, hudng dan mpt each co ke hoach ngn kinh te thi trudng. Nha nuoc dang tro thanh ngudi bao tro, xue tde, tao lap mdi trudng, huy dgng cac ngudn lue vd dilu kien thudn lgi eho boat ddng kinh te, ngdn chan, hem che nhirng mat tieu cue vd khuydt tat cua kinh te thi tnidng, bdo dam cdng bdng xa hpi, bdo ve lpi Ich ctia nhdn dan. Mat khac, qud trinh xa hdi hda dang dugc day nhanh, tung budc loai bo ddn su can thigp cua Nha nudc vac nhiing linh vuc quan he xd hdi ma tlnh chat ctia chting khdng ddi hdi su can thiep dy,
tdng cudng vai ttd vd kha nang ddc lap ctia cac thiet ehe chinh tri - xa hdi theo hudng tao ra nhihig chu the binh ddng va cd tu each kilm sodt boat ddng etia Nha nudc.
Ba la, cdng tdc phdng ngua vd dau tranh chdng quan heu, tham nhiing dat dugc nhilu ket qua. Vdi chg dp chinh tri nhdt nguyen thi quan heu, tham nhting Id mdt nguy eo hien thue, de dpa nin dan ehu. Vi vdy, phdng ngua vd ddu tranh chdng quan lieu, tham nhung, Idm ttong sach bd may ctia Dang vd Nha nudc la mdt nhiera vu tat yeu dupe ddt ra. Trong thuc tg, nhigm vu ndi trdn dd dupc trign khai thuang xuyen va dat nhirng ket qud nhat dinh. Cdc vdn kien ctia Dang tu Dai hdi IX ddn nay deu ddnh gid: trong nhieu nim qua, nhiem vu xay dung, cbinb ddn Dang da duac coi trong. Nhdng bidu biin suy thoii dao due, ldi sdng cua mot bd phan cin bo, dang vien da giam khi nhiiu va dang tidp tiic duac canh tinh, ran de; mot sd nai tbam nhung, quan lieu, ling phi, trong dd cd khdng it vu viee tdn dong keo dai nhiiu nam, da duac tiip tuc giai quydt...
Bdn la, Dang Gdng san Viet Nara giu vung dupc vai ttd lanh dao Nhd nudc va xa hdi, tiing budc tun tdi va dan ddt qua trinh nhan thtic ciing nhu qua trinh the che hda cdc quan didm, tu tudng vg Nhd nudc phdp quyen XHCN tten ca phuong dien chinh tri va phap ly.
Dang ngay cdng xdc dinh rd hon ndi dung etia phuong thuc ldnh dao va cac kenh, cac con dudng ddi radi phuong thiic lanh dao ctia Dang cam quygn ddi vdi Nha nuoc phdp quyin XHCN.
Ngi dung lanh dao ctia Dang ddi vdi Nha nuae bao qudt toan bg nhiing vdn dg then chdt ve td chuc vd boat dgng etia bd may nha nudc, the hien a ba bd phdn trgng ygu: 1) lanh
LfLUAN CHfNH TRI-So 2/2015
^ 1 IfV Mi^M 85 N A M NGAY THANH L A P P A N G CONG S A N V I E T N A M ( 1 9 3 0 - 2 0 1 5 )
dao Nha nudc thg che hda dudng ldi, chti truong eua Dang thdnh phdp luat, ehinh saeh ctia Nha nudc va td chue thuc hien thdng qua bd rady nha nudc, bao dam cho dudng \6i, ehu truang ctia Dang ttd thdnh hien thuc sinh ddng ttong ddi sdng xd hdi cua nhan dan; 2) ldnh dao xdy dung ddi ngu can bd, cdng chuc ddp ling yeu cdu ctia cdng cupc xay dung Nha nude phdp quyin XHCN Viet Nam; 3) ldnh dao kiem tra, thanh tta, gidm sdt hoat dgng ctia cdc CO quan nhd nudc.
Phuong thuc ldnh dao etia Dang ddi vol Nha nudc va xa hpi duoc cai tien theo hudng ngdy cdng cd nhilu each lam rtiidm thuc hien va md rpng dan chti trong quan he Dang - Nha nuoc - Dan (iing cu tu do, cdng khai cac cude hgp etia Qudc hpi, cdng bd cac du thao Iuat dg nhan dan gdp y, cdng bd ndi dung cdc ky hpp ctia Chinh phti...); eae phuang tien thdng tin dai chting ngay cdng phdt huy vai trd tuygn truyen, gido due, thuygt phue nhan dan va vai ttd ngudi phdn bien ddi vdi cdc chti tnrong, chinh sdch ctia Dang vd Nha nude.
Ngdy cang phan dinh rd hon chuc nang ctia ede td chuc dang va cdc co quan nhd nud'c, nhdt la d Trung uong, giam bdt su chong cheo.
Theo hudng dd, boat ddng ctia Dang va radi quan he giiia Dang vd Nha nudc thg hien ngay cang rd hon tinh ehat phdp quyen. Vai ttd ctia cdc td chue nha nudc ngay cang dugc phat huy, dugc ddi mdi ve td chiie va phuong thiic boat ddng, tinh ehu ddng, hieu luc va hieu qua ngdy eang dupc nang cao.
Dang bd tri can bd, dang vidn ctia minh giu nhung cuong vi chu chdt ttong bg rady ehinh quygn ede cap, nhd' dd, giu vflng dugc su ldnh dao toan dien va tuyet ddi ctia Dang ddi vai he thdng chinh tri.
Nam li, vi phuong dien td chue quyen luc.
Dang ldnh dao ddi radi td chuc, hoat dpng
ctia Nha nudc theo hudng minh bach, cu the cdc bd phan thue hien quygn iuc va mdi quan he giua cdc edp chinh quygn.
Cung vdi su khdng dinh ve su thdng nhdt cua quyin luc nhd nudc va sy tdn tai cua ba bg phdn quygn luc trong mdi quan he phan cdng, phdi hgp, kiera sodt quyin luc nha nuac thi viec phan cdng, phdi hgp va kilm sodt giua cac ca quan nha nudc trong thuc hien cac quyin lap phap, hanh phdp va tu phap ngay eang the hien rd hon. Td chuc v^
phuang thuc boat ddng ctia bd mdy nhd nudc phdp quyen ndi chung, cua timg loai co quan nha nudc tiing buac dugc ddi radi; chil truong cai each tdng thg bd mdy nhd nudc dang dugc triin khai ed kgt qua:
Trong linb dao td chiic, kien toan boat ddng eua Qudc boi
Hoat ddng lap phap da ed su ddi mdi manh mg trong xay dung cdc dao luat, nghi quyit, phap lenh, da kip thdi thg che hda dudng ldi ctia Dang va bao quat hdu hgt cdc linh vuc etia ddi sdng xa hpi. Dang lanh dao Qudc hgi thuc hien tdt chuc ndng quygt dinh cdc vdn dg quan ttgng va chtic nang giara sat td chiic boat ddng ctia bd may nha nudc.
Trong linb dao td chuc, kien toan boat ddng cua Cbinh phu
Ddng lanh dao Chinh phti thdng qua chi5 truong, dudng ldi vd cdc phuong thiic khde d^
dinh hudng boat ddng, dilu hda, phdi hpp giua cdc ca quan ctia Chinh phti vai cdc co quan Trung uong va giua Ghinh phti vdi ehinh quygn dia phuong. Thdng qua dd, Dang kilm tta, gidm sat todn bp hoat ddngvd CO che dilu hanh ctia Ghinh phti, bao dam cho Ghlrtii phti thuc hign duac quyin hanh phdp, ddng thdi phai bao dam dugc tuih dinh hudng ehinh tri thg hien trong duong ldi, chinh sdch ctia Dang.
LfLUAN CHfNH TRj-So 2/2015
Ji
Trong lanh dao td chuc, kiin toan boat ddng cua cic eaquan tuphip
Dang xae dinh dting vi tri, chue nang, tham quyin etia tiing co quan tu phap va eae thiet chg bd trg' tu phdp ttong mdi Udn he vdi khau trung tam la xet xu theo yen cau ctia Nha nudc phap quygn. Dd la cac ydu cdu vg tlnh dde ldp, khdch quan, phung cdng, thti phap, ehl cong vd tu, tinh than trach nhiem truoc nhan ddn, ddn chu, minh bach. Viec td chue thue hien cac chti truong vg cai cdeh tu phdp eua Ddng, eac quy dinh ctia phap luat vg chtic ndng, nhiem vu ctia ea quan ttong thoi gian qua da va dang tao su chuyen bien tich eye ttong nhan thtic etia toan xa hdi vg vi tri, vai ttd va tdm quan trpng ctia edng tac tu phdp trong dilu kign xdy dung va hodn thign Nhd nuoc phap quyin XHCN etia nhan dan, do nhan dan, vi nhan ddn.
Trong linb dao td ehiie, kien toin boat ddng, da dang hda md binh cua chinh quyen dia phuang cic cap
Hign phdp ndm 2013 da tao ra budc tien lap phap quan trpng, lam ngn tang cho viec kien toan td chuc va hoat dpng ctia chinh quyin dia phuong theo hudng da dang hda cac md hinh, gdn vol thuc tiln vd didu kign td ehiic chinh quygn dd thi, md hinh td chuc chinh quyin ndng thdn, phti hpp vdi dac digm ndng thdn, do thi, hai dao, don vi hanh chinh - kinh t l dac biet do Iuat dinh.
Tu thuc tiln ctia tinh hinh lanh dao xay dung Nha nudc phap quygn XHCN ctia nhan dan, do nhan dan, vi nhan dan thdi gian qua c6 the due rut mdt sd kinh nghiem sau:
Thti nhdt, pbit huy dan chu, tao dung ca chd nhan din tbam gia vi ddng gdp y kidn vao qui trinh xiy dung, ban hanh eae ebu truang, dudng ldi eda Ding, cbinh sicb, phap luat cua Nhi nudc.
Hoan thien eo chd de tiep can vdi nhilu quan diera khac nhau, phat huy dupc tri tue, vai ttd gidm sat eua eae tdng ldp nhan dan va giam thieu cdc khidm khuygt trong ban hdnh va thuc thi cae quyet sdch. Theo dd, edn nghidn eiiu xay dung ca chg thara gia ddng gdp y kiln ctia ede tang lap nhdn dan, nhat la dpi ngu tri thiic cho cdc du thao nghi quydt eua Dang; xdy dung ehinh sdch, phdp ludt va quyet sdch nhung van dl quan ttpng eua ddt nudc, nhiing vdn dl ndng bdng cd lidn quan true tiep dgn ddi sdng ctia nhdn dan, nhung van dg dupc du luan quan tam.
Tbiibai, ludn diing vdng trin l$p trudng quan didm cua ebii ngbia Mic-Lenin, tu tudng Hd Cbi Minh, tiip tbu cd chon loc nbdnggia tnphdbien vexaydungNbi nuoc phip quyen tren tbi gidi
Tra thdnh Dang edm quyin, lanh dao cdng cupc xdy dung GNXH, Dang Cdng san Viet Nam khong ngiing phdt trign quan diera ctia chti nghia Mae - Lenin, tu tuong Hd Chi Mmh vl xay dung nha nudc XHCN ctia dan, do dan, vi ddn. Dae biet, trong qua trinh thuc hien dudng ldi ddi moi. Dang ta khdng ngiing tim tdi, nghien cihi, chpn lpc, tilp thu va phat ttign mdt cdeh sang tao nhirng tinh hoa, gid tri tiln bp vl nha nudc phap quyin ctia thg gidi.
Nhimg quan dilm, ndi dung va phuang thtic cam quyen dupc Dang ta nhan thue ngay eang sdu sde va van dung sang tao vao lanh dao xdy dung Nhd nudc phdp quygn XHCN.
Ddc thti edch mang XHCN Viet Nam thi hien ddc thti cua ban chdt, ndi dung, phuong thtic cdm quygn ctia Ddng Cdng san Viet Nam; va do eting Id dac dilra ctia mdi quan he giua Dang edm quyin va Nha nudc phap quyin XHCN Viet Nara. Tuy nhien, dti la dac diem nao, thi nhiing vdn dl cd tinh ban chdt, cd tinh nguyen tdc, ca vl ndi dung, phuong
LYLUAN CHfNH TRI-S6 2/2015
^ KV WI^M 85 N A M N G A Y T H A N H L A P P A N G C 6 N G S A N V I E T N A M ( 1 9 3 0 - 2 0 1 5 )
thdc, c4ch thdc cua nha nudc phap quyte, mdi quan h6 giua dang cim quyen va xay dtmg nha nudc phap quyen van phai b4o dam tlnh chung, tinh phd quat.
Thdba, Dingcam quyenlanh daoxaydimg Nha nudc phii giuvimg nguyin tic Bang lanh dao bing quan diem, duang loi cbinb Oi va cim quyin linh dao bing phip luat.
Xay dung Nha nudc phap quySn XHCN 6 nudc ta la cdng viec hoan toan mdi me, can ddn dnh tich cue, chu dong va sang tao rSt ldn cua Ding. Cdng cude xay dimg xa hoi va nha nudc khdng ihi rap khudn theo cac gi4 tri va md hinh xay dtmg cua cac nudc phuang Tay vdi cdc thS chd chinh hi khac the chd chinh tri d Vidt Nam. Cdng cugc xay dung Nha nudc phap quyen Viet Nam phai bao dim nguy6n ly cua mdi quan he gida dang cam quyte va nha nudc phap quyen.
Dang Cdng san Viet Nam la nhiing ngudi tu nguyen td chuc va hoat dpng, dau tranh thuc hien muc tieu CNXH - thuc hien ly tudng la xay dimg Viet Nam trd thanh mpt nudc: giau, manh, dan chd, cdng bing, van minh. Tinh chinh ding cua Dang Cpng sin Viet Nam vol tu cich la Ding cam quyen, linh dao he thdng chinh tri va xa hdi duoc ghi trong Hidn phip nudc Cdng hdaxa hdi chd nghia Viet Nam. Dd li khia canh truyen thdng ve tinh chinh dang chinh tri cua Dang ta. Tinh chinh ding cua Ding ta cung the hien rd net d uy tin, sir tin tudng, su eudn hut cua Ding ddi vdi nhan dan;
tinh hieu qui linh dao - phit trifo kinh td, vin hda, xi hpi, dip ungyeu cau, loi ich nhin dan.
Tuy nhien, de tidn nhanh ciing vdi xu thd phat tridn xa hdi hien dai, su cim quy& cua Ding trong quan he vdi xiy dtmg Nha nudc phip quyen cin khdng ngung ddi mdi: quyto luc chinh tn cua Dang gin hen vdi quyen luc Nha nudc vi die biet la quyen luc cua nhin dan.
Thii tu. Bang lanh dao xay dung Nhi nudc pbip quyin phai ludn ton trong, bao dam, bao vi quyin cong dan, bao vi quyen con ngudi.
Ding cam quyen vi Nha nudc phip quyen d Viet Nam hien nay phil bao dam Nha nudc tdn tai de phuc vu nhin dan, chu khdng phii nhan dan tdn tai de phiic vu nha nudc. Trong mdt xa hdi din chd, nha nudc phii la ngudi bio ve quydn cdng dan, bao ve quyen con nguoi, chu khdng phii de han chd cdng din thuc hien quydn dan chu cua minh. Muc dp dan chu cua xa hpi duoc do bing chat luong quyen cdng din, quydn con ngudi mi ngudi cdng dan cd thd thuc hien tren thuc td; muc do tien bg xa hgi cung thd hidn 6 trinh dd ti chitc va van hinh cua nha nudc phip quyin theo hudng chu quydn nhan dan, vi lgi ich cua nhan dan.
Thii nim, thudng xuyen quan tim xiy dung doi ngd dang vien, cin bo, cdng chic nhi nuoc co trinh do, ningluc vipbam chit dao dire each mang trong thdiky mdi, titng budc lam trong sach bo miy cua Ding vi Nha nutic.
Ding linh dao xiy dtmg Nhi nudc phip quydn phii ludn chu trpng viec lua chpn, gidi thieu dgi ngu cin bg cua Ding cd ning luc chuydn mdn, pham chat dao due va bin linh chinh tri vimg vang van cac chuc danh chi chdt trong bd may nha nudc. Ben canh do, phii thuc hien tdt cdng tic kiem tra, giim sat ddi ngu cin bd, cdng chuc la ding vien vi xi ly nghiem minh ddi vdi nhting cin bg ding vien vi pham phap luit. Ding cd nhiing bito phip xd ly nghiem minh ddi vdi cic hanh vi tham nhiing, lang phi cua cin bd, dang vi^n, tham chi ke ca nhiing cin bd ding vien gifi nhiing trgng trich quan trgng trgng hd thdng chinh tri •
LV LUAN CHlNHTRhSo 2/2015
