Nghién cilu trao doi
Khài quat vé kétoàn diéu tra
và sir càn thiét nghièn cufu vé Ké toàn ffiéu tra
Ì ! ^ ThsJrà'n Ngoc DIèp*
SI/ già tàng gian làn trong bào cào tài ciiinh (BCTC) trong ttiài gian gan day dà ttìùc day viéc tàng a/òng cài càci) nói dung /ce toàn kiém toàn trén ptiam vi toàn cau Si/ Mf hgp giffa ke toàn. kiém toàn và càc ky nàng diéu tra dà hình thành nèn mot nói dung mói trong ké toàn, dò là ké toàn diéu tra. Ké toàn diéu tra là mot lìnti vile cu ttié trong ké toàn tht/c té, cung cap càc bào cào xuat phàt tir càc yéu càu pììàp iy tioàc fu" mot tranh chàp vé vàn de tài chinh có lién quan. Bay là mot noi dung khà mói, do dò càn tàp hgp càc nghièn cùv và kinh nghiém tir càc doanh nghiép (DN) de nghién cùu và pho bién càc nói dung vé Hnh vi/c này Bài bào này trình bay mot so khài nièm vé ké toàn diéu tra, tàm quan trong và si/ can thiét phài nghièn cùu vé noi dung này
Tff khóa • Ké toàn diéu tra forensic accounting, gian làn fraud, kiém toàn auditing, diéu tra forensics.
Abstract:
The recent wave of corporate fraudulent financial reporting has prompted globai actions for reforms in accounting and auditing standard-setting. The integration of accounting, auditing and investigative skilis creates the specialty, known as foren- sic accounting. In fact, Forensic is a specific practice accounting area that describes engagements, which result from actual or antidpated disputes or litiga- tion. Because forensic accounting is relatively a new area of study a series of working definitions and sharing of corporate experiences shouid be undertaken and encouraged to ensure a common understanding. This paper presents a set ofacceptable definitions of forensic accounting, the importance and motivates to research for this special Tield.
Mò dàu:
Gian làn trong còng bó thóng tin trèn BCTC là mot trong nhOng chù de thòi su hièn nay, dàc tjièt sau su kién hàng Ioat càe eòng ty hàng dàu trèn thè giói bi phà san vào dàu the ky 21, có t h i k l ra rat nhiéu nhu: Lucent, Rite Aid, Waste Management, Micro Strategy Raytheon, Sunbeam, Enron, Worideom, Global Crossing, Adelphia, Qwest,.,. Nhà quàn ly cao càp gòm cà giàm dòc diéu hành, ké toàn truòng và còng ty kilm toàn cùa nhOng eòng ty này déu bj cho ràng dà tham già vào vièc che bién so liéu dua dén BCTC gian lan Viéc phàt sinh gian làn trèn BCTC ò nhffng còng ty có tàm vóc Iòn
da iàm phàt sinh sy quan tàm ngày càng nhiéu vé tfnh trung thyc, hc^ ly cùa BCTC cùng nhu nhOng lo ngai vé chat lugng eòng vièc kilm toàn, ké toàn. Trong bòi cành dò, khài nièm ké toàn diéu tra duoc dua ra nham két nói càc ngành ké toàn, kiém toàn và eàc co quan phàp luàt nhàm muc dfch phàt hién và ngàn ngffa gian làn trong ké toàn. Bài bào này sé trình bay khài quàt mot so nói dung vé ké toàn diéu tra và su càn thiét phài nghièn effu vé ké toàn diéu tra tai Vièt Nam.
Nói dung
Khài niém vé kétoàn diéu tra
Véljch su phàt triln, kétoàn diéu tra tón tai rat làu mac dù truóc dò khóngNhàn: 06/9/2018 Bién tàp- 19/9/2018 Duyét dàng: 28/9/2018
dugc ggi là ké toàn diéu tra và khóng có tài liéu nào ghi nhàn. Khài nièm kétoàn diéu tra (Forensic Accouting) làn dàu tién xuàt hièn vào nàm 1946 trong mot bài bào eùa Maurice E. Peloubet. Theo Peloubet (1946), ké toàn diéu tra bao gòm diéu tra thu thàp bang chffng vé gian làn, xàc dtnh thièt hai do gian làn gay ra, cuòi cùng là giài trình két qua tai tóa àn.Dich vy kè toàn diéu tra xuàt hièn à càe nuòc phàt triln trong nhffng nam 1980, dò dàp ùng nhu càu phàt trièn cùa nén kinh té thj truòng và hoàn thièn he thóng phàp luàt. Tff dò, càe còng trình nghién cùu ngày càng nhiéu và càc tàc già cung de càp dèn khài niém vé kè toàn diéu tra.
Boigna and Linquist (1995) ké toàn diéu tra là còng vièe két hgp kT nàng cùa kè toàn, kièm toàn và diéu tra d i giài quyét càc vàn de tài chfnh con tón tal dya trèn càc bang ehùng. Theo dò, myc tièu eùa kétoàn diéu tra là phàt hièn và phàn tfch càc giao dich có sai sót, gian làn d i iàm ró dóng eo thàt sy cùa thù pham bang càch phuong phàp khàc nhau.
Theo Apostolou, Hassell, và Webber (2000) ké toàn diéu tra là su két hgp chuyén món ké toàn, kiém toàn và eàc ky nàng diéu tra d i hó trg càc vàn de phàp ly. Day là mot ITnh vyc chuyén ngành ké toàn nhàm cam két xàc dmh két qua càc vy tranh chàp, kièn tung thuc té hoàc du kién. Kétoàn diéu tra có thi, do dò, dugc xem nhu là mot ITnh vffc cùa ké toàn, két hc^ vói muc dich phàp ly và cung càp mùc dÓ dàm bào eao nhàt.
*Dal hgc Duy Tàn
,%^. r/uJ^é'ém'i V Jì
mf 9/20/8
Nghièn cóu trao dà!
Theo Hopwood, (2008) ké toàn diéu tra là viéc vàn dyng kT nàng diéu tra và phàn tìch de giài quyèt eàc vàn de tài chfnh theo yéu càu eùa tèa àn, ké toàn diéu tra là dich vu két hgp cóng vièe eùa ké toàn vién, kilm toàn vién truyén thòng và dai dièn ùy quyén truóc phàp luàt,
Arokiasamy và Cristal-Lee, 2009;
Dhar và Sarkar, 2010, ké toàn diéu tra su dyng eàc kT thuàt và quy trình kilm toàn và kT nàng kè toàn d i phàn tfch và giài quyét càe và'n de lièn quan dèn phàp ly, càn dugc diéu tra mot càch toàn dièn.
Howard và Sheetz, (2006);
Stanbury và Paley-Menzies( 2010), kè toàn diéu tra là còng vièc thu thap, phàn tich mot vàn de tài chfnh càn dugc diéu tra mot càch rÓ ràng, sue tich dya trèn càc bang ehùng d i cung càp cho tóa àn hoàc co quan dai dièn phàp luàt
Theo Xianghua Hao (2010), ké toàn diéu tra thuòng do mot ben thff ba dóe làp thyc hién, thòng qua càe thù tyc và phuong phàp nhàt djnh de khào sàt, tinh toàn, phàn tich và quàn ly càc chi tièu tài chinh, tón thàt kinh té, hoac càc vàn de phàp ly trong viéc quàn ly càc xung dot lói fch kinh té và làp càc bào cào kè toàn diéu tra, cung càp eàc tài lièu tham khào cho tóa àn hoàc co quan trgng tài hoac co quan quàn ly, xàc nhan tràch nhièm phàp ly, hoàc cung càp dich vu tu vàn quàn ly. Ké toàn diéu tra xuàt hièn do su phàt trién cùa mói truòng kinh té, su phàt triln eùa nghé nghiép.
Ùy ban Djch vu Diéu tra và Hó trg phàp ly My AICPA (The AICPA Forensic and Litigation Services Committee - FLS),ngày 15/7/2004, AICPA dà phàt hành bàn ghi nhó thòa thuàn "Dich vy diéu tra, kilm toàn và quàn trj DN: két nói khoàng càch" nham mò tà vé djch vu ké toàn diéu tra và càc tiéu ehuàn trò thành ké toàn diéu tra vién. Theo dò. kè toàn diéu tra là cóng vièe ùng dung càc nguyén tac, ly thuyét và quy djnh ké toàn de phàn tich mot vàn de can dugc diéu tra theo yèu càu cùa phàp luàt.
Nhu vày, có thè thày ké toàn diéu tra
là su két hop cùa kè toàn, kiem toàn và càc kT nàng diéu tra d i dua ra kèt luàn vé mot và'n de tài chinh càn dugc gjàl quyèt.
Vai trò cùa kétoàn diéu tra
Ké toàn diéu tra bao góm hai chffc nàng chfnh là: HÓ trg phàp ly (Litigation Support) và diéu tra ké toàn (Investigative Accounting) Ho trg phàp ly (Litigation Support): Là su ho trg chuyèn món ké toàn trong càc vàn de lièn quan dèn phàp ly. Nò chù yéu lièn quan dén vièe djnh lugng già tri thièt hai.Diéu tra kè toàn (Investigative Accounting): Là vièc tìm kiém bang ehùng xàc dinh thù pham nhu diéu tra biln thù tài san cùa nhàn vièn, hoàc tìm kièm bang ehùng làm eo so bòi thuòng thièt hai nhu bòi thuòng bào hiém, bòi thuòng tai nan lao dóng,...
Nhièm vu cùa kétoàn diéu tra
Ké toàn diéu tra tà djch vu dugc thuc hién theo yèu càu tff khàch hàng. Khàch hàng eùa kè toàn diéu tra có thè là càc eà nhàn, DN hoac càc co quan phàp luàt. Ké toàn diéu tra duoc su dung trong càc truàng hc^ nhu do luòng thièl hai kinh té cùa càc tò chùc trong taròng hop tal co càu, xày ra tranh chàp hay kién tung, dinh già tài san, do luòng thiét hai cùa càc cà nhàn trong càc taròng hgp tranh chàp nhu ly hòn, bào hilm,.,, và diéu tra thù pham theo yèu càu cùa tòa àn Tùy theo yèu càu eùa khàch hàng, ké toàn diéu tra sé thyc hièn càc nhiém vy khàc nhau Nhin chung, kétoàn diéu tra thuc hièn càe nhièm vu sau:+ Thuc hién diéu tra vé vàn de ké toàn theo yéu càu cùa khàch hàng, phyc vu eho vièc giài quyét càc tranh chàp cùa cà nhàn, tó chffc hay ho trg phàp ly truòc tòa. Diéu tra dugc thue hièn thòng qua viée làp ké hoach diéu tra, td chOe diéu tra và dua ra bào cào diéu tra dya trén càc bang ehùng thu thàp dugc,
+ Phàn tich dff iièu diéu tra, hó trg xù ly hàu qua, tu vàn diéu chinh eàc vàn de vé kè toàn trong pham vi cùa mình.
+ Nhàn dién, dy doàn càe rùi ro, gian làn có thè xày ra và tu vàn ho trg càch phòng ngUa rùi ro, gian làn dò.
Quy trình làm viéc trong ke toàn diéu tra
Theo Zysman (2004), Godwind (2015), ké toàn diéu tra hoat dòng theo quy trình góm càc buóc nhu sau:
1. Gap khàch hàng; Nàm ró càc thòng tin chfnh xàc vé khàeh hàng, xàe dinh càc vàn de càn diéu tra và càc ben eó lién quan,
2. Dua ra càc thòa thuàn- Dua ra eàc diéu khoàn ró ràng truóc khì tién hành hoat dóng ve càc thóng tin nhu pham vi cùa djch vu ké toàn diéu tra, khoàng thòi gian càn tién hành diéu tra, càc nói dung càn diéu tra, muc dfch diéu tra dóng thói thòa thuàn vé chi phf thuc hién djch vy ké toàn diéu tra,...
3. Diéu tra ban dàu: Thue hìèn diéu tra thu thàp thòng tin ban dàu lién quan dèn cuòc diéu tra, Thu thàp thòng tin tu càc bang ehùng eò san và thóng tin tu càc cuòc diéu tra khàc dà hoàn thành có lién quan néu co. Bào cào diéu tra ban dàu càn chf ró càe thóng tin con thiéu, eàn bó sung, ehi rò eàc nghi ngò và rùi ro có lièn quan.
4. Xày dLfng kè hoach: Làp ké hoach cu t h i de tién hành diéu tra, chi rò pham vi diéu tra, mue dfch và phuong phàp tién hành diéu tra.
5. Tim kiém càe bang chffng có lièn quan: Dua vào kT nàng ké toàn, kilm toàn và diéu tra d i tién hành tìm kièm, phàt hién càc bang ehùng là càe ehùng to, so sàch, nhàn chffng,,,, vé vàn de càn diéu tra,
6. Phàn tfch dff lièu: Tùy vào myc dich. noi dung tffng cuòc diéu tra de tién hàng càc nói dung phàn tich, eó thè bao góm do luòng thiét hai kinh té, thòng kè SÒ lugng càc giao djch, do luòng già tri hién tal, phàn tich hói quy tuyén tfnh,...
7. Làp bào cào: Trình bay và phàn tieh tàt eà eàc thóng tin lién quan dèn vàn de càn diéu tra, càe nghi ngò và nli ro eó lièn quan. Bào cào cùng eàn chi ra y kién cùa ké toàn vièn diéu tra vé vièc thóng tin cho diéu tra dà dù hay càn bò sung thém, có càn tiép tue diéu tra hay khòng thè tién hành thém do càc ly do khàch quan và chù quan néu có.
'^Ja/t r/tt .'J/é'/fjf/ii '<-' -'J/wni /càn ^'//làun 9/20/8 \
Nghièn cóu trao do)
Su can thiéì phài nghién cùu vé kétoàn diéu tra tai Viét Nam
Thù nhàt, càn phàt trién ké toàn diéu tra d i tàng cuòng phàt hièn và kièn nghi xù ly gian làn trong ké toàn. Cùng vói su phàt trièn cùa kinh té thj truàng, gian làn trong cóng tàc hach toàn và lap bào cào ké toàn nham truc igi cho càc cà nhàn, ttì chùc ngày càng già tàng.
Màt khàc, nói dung nghièp vy kè toàn ngày càng phùc tap, do dò vièc rà soàt, tìm kièm và phàn tich càc hành vi vi pham dòi hòi nguòi thyc hièn phàì eó am hièu vé ké toàn, kiém toàn dóng thòi biél vàn dung càc phuong phàp, kT thuàt diéu tra, Xét tu khia canh kilm toàn BCTC, kièm toàn nhàn manh vièc dàm bào BCTC phàn ành trung thue và hgp ly trén càc khfa canh trgng yéu, do dò tàp trung thiét ké và thuc hién càe thù tyc kièm toàn trong pham vi và nói dung vffa dù de phàt hièn càc sai sót trgng yèu trong BCTC (khòng quan tàm dèn bàn chat, nguón gÓc cùa sai sót), Màt khàc, ké toàn diéu tra tò chùc diéu tra theo yéu cau cùa khàch hàng, tàp trung giài quyét và'n de cu thè dua trèn eàc bang ehùng, tìm hilu ai, cài gì, khi nào, ò dàu, càch thùc cung nhu dóng co sai sót, gian làn xày ra hay có thè xày ra, tO dò tu vàn càch khac phyc và ngàn chàn eàc hành vi tudng tu dièn ra. Ké toàn diéu tra là su két nói giffa kè toàn, kièm toàn và diéu tra, két hgp càc ly luàn, phucmg phàp và kT thuàt cùa eà ba ITnh vye, là cóng cu hffu hiéu de diéu tra gian làn trong ké toàn.
Thù hai, càn nghièn cùu và phàt trièn kétoàn diéu tra de hoàn thièn và da dang hóa càc chuyén ngành ké toàn. Ké toàn diéu tra dà và dang duoc nghièn effu và tò chffc vàn dung tal nhiéu quóc già, Càe quòe già nhu Canada, Hoa Ky, Ùc. . da thffa nhàn ke toàn diéu tra là mot nghé nghiép, xày dung và ban hành càc quy djnh cu the vé nói dung ké toàn diéu tra cung nhu càe tièu chuà'n hành nghé cùa ké toàn vièn diéu tra Mòn hgc vé ké toàn diéu tra cùng dugc dua vào chuong trình dào tao tal càc taròng dai hgc và càc ttì chffc nghé nghièp ké toàn kièm toàn quÒc tè, Mat khàc, theo
Chién luge kè toàn, kièm toàn dén nàm 2020, tàm nhìn 2030 dugc Chfnh phù phé duyèt, theo Quyét dinh so 480/QD"
TTG, ngày 18/03/2013, dà chi rÓ Viét Nam sé phàt trièn manh me thj truàng djch vu ké toàn, kièm toàn, tàng nhanh SÒ lugng DN djch vu ké toàn - kiè'm toàn và SÒ lugng kilm toàn vièn, ké toàn vièn hành nghé; Mò róng thj truàng djch vy ké toàn - kiém toàn trong và ngoài nuóc;
Nàng cao chat iugng dich vy ké toàn - kiém toàn; Da dang hóa eàc san pham dich vy kétoàn - kiém toàn dàp ffng yèu càu quàn ly cùa nén kinh tè quÒc dàn.
Do dò, ké toàn diéu tra, vói tu càch là mot phàn nhành cùa ké toàn, càn dugc dua vào nghién effu, xem xét djnh huóng de tò ehffc vàn dung trong boi cành Vièt Nam,
Thùba, thòng tin vé kétoàn diéu tra tal Vièt Nam con rà't it. Khài nièm ké toàn diéu tra khòng dugc de càp trong càc vàn bàn vé ké toàn, kièm toàn. So lugng càe cóng trình nghièn cOu, càe bài bào vé chù de này cùng rat nhò: có duy nhàt mot de tài thac sT vé de tài này dà dugc còng bò, chua có giào trình chuyèn ngành nào de càp ey thè dén ké toàn diéu tra. Oày là mot khoàng tróng trong nghién cùu eùa ké toàn. Do dò, càn phài dành nhiéu su quan tàm cho nghién effu vé ké toàn diéu tra, dàp ffng nhu càu xà hói vé ngành nghé ké toàn, kièm toàn.
Kèt luàn
Tàc già dà trinh bay khài quàt vé khài nièm, vai tró và quy trinh hoat dòng eùa ké toàn diéu tra. Ké toàn diéu tra là sy két hgp giffa ké toàn, kilm toàn và càc phuong phàp diéu tra nham giài quyèt mot và'n de tài chfnh cy thè trong pham vi kétoàn, nói dung cùa ké toàn diéu tra nham cung cà'p djch vy diéu tra ké toàn hoac hó trg phàp ly truóc tòa. Xuàt phàt tu vai tró quan trgng và nhu càu tu thj truòng cung nhu nhu càu trong nghién effu, càn thièt phài day manh càe nghièn effu nhàm xem xél, dinh huòng viée phàt trien và vàn dung ké toàn diéu tra trong bòi cành Vièt Nam D
Tài liéu tham khao
I Nguyén Dinh Huu, 2005 Casàlylmn và ihUc rièri àp dung kiem todn diéu [ra irong diéu hén hién nay cùa Kié'm loàn Nhà iiiràc (KTNN) De lai nghién cihi khoa hoc cà'p B6.
KTNN, 2005
2. Nguyén Thi Hai Vàn, 2015, Luàn vàn Thac sì- Dtnh huóng phàt tné'n kétoàn diéu ira lai Vièt Nam, Dai hoc Kinh té' Tp. Ha Chi
3. Tran Khành Làm, 2011 Luàn vàn Tién sT Xày dung ca che kiém soàt chat luong cho hoat dóng kiém todn dóc làp lai Viéi Nam Dai hoc Kinh lé'Tp. Ho Chi Minh.
4 AICPA (2009). Characlerislics and Skilis of ihe Forensic Accountant jpdfì
<hitp llwww aicpa.orgtlntereslAreasIForensic A ndValual lonIResourcesIPraclA idsG uid- ancelDownìoadableDocumentsIForensicAccou iUÌngResearchWhiIePaper.pdf>
5 Apostolou. Hassell, and SA. Webber (lOOOy "Forensic Expert Classifìcatwn of Management Fraud Risk Factors'' Journal of Forensic Accounting, Voi I, 181-192
6 Associalìon of Cerlified Fraud Exammers (ACFE) (2014) Report lo the Nations on Occupational Fraud and Abuse 2014 Global Fraud Study [pdf]
<htlp:llwww. acfe. conilrtln/docsl2 014 -reporl- to-nauons.pdf>.
7.Aiokiasamy,L.. à Cristal-Lee.S. (2009).
Forensic accounting. Public acceptance towards occurrence of fraud detection.
Iniernalional Journal of Business and Management Pp 145-160
8 Crumbley, LD (2001) Forensic Accounting Older Than You Think Journal of Forensic Accounting, Voi 2, RT.Edwards.
9 Efiong (2012). Forensic Accounting Education: An Exploratton of Level of Awareness in Developing Ecoiwmies - Nigeria as a Case Sludy. International Journal of Businea and Management, Voi. 7, No. 4, February 2012
IO. Grippo. FI and Ibex. /IC (2003)
"Iniroduction to Forensic Accounting". The National Public Accountant; Washington.
II Godwin Enmauel (2015), Approach to Forensic Accounting and Forensic Audii, SSKN journal, January 2015
12. Fraud Forensic Audit Approachihltp'll-wwwcpajerseycirynj.comlfore nsic- audit-approach.html
13. Okoye & Akenboi (2009). Forensic Accounting m Developing Economics Pioblems and Prospects. The University Advanced Research Joui naì ISSN 1119 - 8125.
issue I, July - Sepi 2009
14. Ozkul, FU. and Pamukcu, A. (2012).
"Fraud Detection and Forensic Accounting,"
Emerging Fraud, Springer-Verlag Berlin Heidelberg. Volume 35. pp. 19-41.
15 Xanghua Hao (2010). Analysis ofthe Necessity lo Develop the Forensic Accounting in China International Journal of Business and Management Voi. 5, No. 5: May 2010.
•'/a/i c/ii ,'J{é'/iifÌH '<' .'Htem //idtt in /fmna 9/2V/H
