KHOA HQC - CONG NGHt: Q
^lATRiNGa'HITRU'ONG PflAT
y
1. OATVANOi "^-
Trong thj trUdng p h i t dien canh tranh cd 02.kieu chao g i i ban dien tuong Ung vdi 02 md hlnh thj trUdng la:
• Chao g i i tU do ap dung cho md hlnh thj trUdng gja theo quy luat cung cau (PBP- Price based Pool).
• Chao gia dUa tren chi phi cua nha miy i p dung cho mdhlnh thj trUdng g i i theo chi phi (CBP- Cost based Pool).
• SU khac nhau co b i n giUa 02 md hlnh thj trUdng nay la cich ma cac don vj phat dien cd the chao gia ra thj trUdng va phUong thUc ma cac don vj do dupe thanh toan.
Ve CO b i n , chung cd nhUng Uu nhUpc diem sau day:
<* Mo hlnh PBP
• Uu diem
o Tao ra cac tin hieu ve g i i de khuyen khich sU dau tU mdi vao nganh dien
o Cic don vj p h i t dien tham gia thj trUdng linh hoat hon, hp dupe chao theo mUe g i i bat ky tU g i i san cho den gia tran thj trUdng;
o Khdng can thiet p h i i t i c h thanh phan thanh toan phi cdng suat khi ma thj trUdng 6ugc cho la da phin anh chi phi phat dien.
o Lam don g i i n hon Hpp ddng giUa ngUdi ban va ngUdi mua.
• NhUOcdiem
o Cd k h i nang x i y ra hien tUpng thao tung thj trUdng bdi cic don vj phat dien chi phoi. Oieu nay cd the dan den rUi ro tai chinh cho cic don vj phat dien nhd va tham chi la c i vdi don vj mua budn duy nhat (SB);
o Cic miifc g i i trong thj trUdng theo gia cd the rat bien ddng so vdi trong thj trUdng theo chi phi. Tuy nhien, dieu n i y cd the dUpc han che bSng viec nhUng ngUdi b i n va ngUdi mua cd the tham gia cic hpp ddng cd tinh chat b i o hiem cho gia thj trUdng va keo dai nhieu t h i n g hoac nhieu n i m (hpp dong CfD).
Mo hinh CBP
• Uu diem
o Khuyen khich nang cao hieu q u i p h i t dien ddi vdi moi nha may
o Giim k h i nang lung doan thj trUdng cUa cic thanh vien chi phoi
o MUc g i i se it bien ddng va tudng minh hon so vdi thj trUdng theo gia
o Cic rCii ro ddi vdi SB se thap hon khi dUpc ky ket va bat budc mua dien tUthj trUdng.
o Cac don vj phat dien nhd hon chi cd mot nha m i y dien cd the thay rui ro tham gia thj trUdng thap hon so vdi thj trUdng theo gia
• Nhupc diem
o Khdng tao ra cac tin hieu ve gia de khuyen khich dau t u mdi
o Khdng d i p Ung dU ldi nhuan cho cac ddn vj p h i t dien de thu lai hoan toan cac chi phi van hanh, do dd can mot vai chi phi cdng suat dUpc thanh t o i n de thu lai phan chi phi cd djnh.
<* Nhan xet
Md hlnh CBP g i i m thieu rUi ro do nd b i o d i m cho cic nha dau tU vao ngudn dien thu hdi vdn, nha nUdc de kiem soit va on djnh g i i dien nhUng it cd tinh canh tranh.
NgUdc lai, md hlnh PBP cd tinh canh tranh cao hdn nhUng cung tiem an nhieu rUi ro cho cac cdng ty phat dien, gia dien dao ddng nhieu gay i n h hudng den ngUdi tieu dung.
Trong giai doan hien nay cUa Viet Nam, vdi cac muc tieu trUdc mat cUa thj trUdng la hap dan vdn dau tU vao xay dung cic ngudn dien mdi tU cac thanh phan khic nhau trong nUdc va qudc te; c i i thien hieu q u i kinh doanh cUa nganh cdng nghiep dien, g i i m ap lUc t i n g g i i dien;
d i m b i o cung cap dien n i n g on djnh, tin cay va khdng ngUng nang cao chat lUpng..., md hinh thj trUdng g i i theo quy luat cung cau se la mot g i i i phap phu hdp.
men A D&i song 13
E] KHOA HQC - CONG NGHf:
Ndi dung cac phan dUdi day mang tinh chat gidi thieu va t i p trung vao cac van de lien quan tdi g i i chao trong thj trUdng dien nhU dU b i o g i i , cic nhan td t i c ddng den g i i va chien lupc chao g i i ddi vdi thuy dien, nhiet dien.
2. CACVANE>£V£GIACHAO
2 . 1 . Du bao gia
Vdi viec tai cau tmc nganh cdng nghiep dien, g i i dien da trd thanh tam diem cua mpi hoat ddng dien ra trong thj trUdng dien. Oien ning cung da dUdc mua b i n nhU mot dang hang hda trong nhieu thj trUdng khic nhau.Tuy nhien, dien nang cd nhOng die trUng khic biet so vdi cic loai hang hda k h i c Lay vi du, nd khdng the dupe tich trU ve mat kinh te, cung khdng the tU do trao doi giUa cic vung mien do bj han che bdi gidi han truyen t i i . Theo dd, g i i dien cd the rat bien ddng, va viec ap dung nhUng phUdng phip du b i o da thdng dung trong cic thj trUdng hang hda khac vao dU bao gia dien cd the se dan den nhUng sai sd Idn.
Trong dU b i o g i i dien, de nhan thay rang g i i dien chju t i c ddng bdi rat nhieu yeu td vdi mUc dp khic nhau.
Do dd can thiet p h i i tien hanh phan tich dp nhay de chpn ra nhUng thdng sd gay i n h hudng manh, nhat la trong cac Ung dung dU b i o ngan han. Cac cdng cu d i n h gia ket q u i d u b i o cung can dUpc xem xet, dieu chinh nham phu hpp vdi nhUng hanh vi d i e biet cua g i i dien.
2.1.1. Phan loai du bao
Q u i trinh dU b i o g i i dien dupe phan theo khoing thdi gian, pham vi dU b i o (point of forecasting), va ddi tupng sU dung.
Theo khoiing thdi gian. Ndi chung, cd 2 dang dU bao theo khoang thdi gian: ngan han (tuan, ngay, gid) va dai han (thing, nam, vai nam). Du b i o ngan han chU yeu dupe sU dung de dUa ra chien lUpe chao gia cua cic GENCO trong thj trUdng tU do hoac de tien hanh cic giao djch song phUong. Viec nang cao dp chinh xac dU b i o se g i i m rui ro trong viec Udc lUpng tren/dudi Ipi nhuan ban dien nang va giup q u i n ly rui ro tdt hon. DU bao dai han thUdng dupe sU dung cho viec lap ke hoach, nhu la x i c djnh vj tri trong tUOng lai cUa cac nha m i y dien. Du b i o chinh x i c g i i dien dai han cd the giup cic thj trUdng vien va cic nha m i y dien dUa ra cic quyet djnh kinh doanh tdt trong mdi trUdng bien ddng.
Theo pham vi dU bao. Od la cic dU b i o MCP, ZMCP va LMP tuong Ung vdi toan bp he thdng, mot vung x i c djnh, va mot nut xac djnh.
Tinh todn MCP. Sau khi nhan b i n chao gia, don vj van hanh thj trUdng (SMO) t i p hdp cic b i n chao ngudn thanh dudng cong ngudn (S) va tap hdp cac b i n chao phu t i i thanh dudng cong phu t i i (D).Trong hinh ve, giao diem cOa S va D chinh la Gia thanh t o i n thj trUdng MCR
C H ^ d i ^
MCP
Sanlugtng
Tinh todn ZMCP. Trong mot chu ky xac djnh, neu nhan thay x i y ra tac nghen tai bat cU phan tU nao cUa he thdng truyen t i i , SMO se tien hanh dieu chfnh lai ke hoacli vung {zonalschedule) tai 2 dau cUa phan tUdd nham giim bdt t i c nghen. Theo dd, cac MCP d hai vung cd the khic nhau va dUdc gpi la G i i thanh toan thj trUdng theo vung (ZMCP). ZMCP trong mot vung la khdng doi nhUng lai cd the rat khic nhau giUa cic vung. Khi sU dung ZMCP, can p h i i tinh toan phitac nghen (hay phisU dung) ddi vdi moi phan truyen tai bj t i c nghen qua phan tU dd.
- Tinh todn chi phi bien LMP. LMP la chi phi d i p Ung 1 MW dien cho phu tai tai mot vj tri x i c djnh, trong dd d i tinh den chi phi bien p h i t dien, chi phi do t i e nghen truyen t i i , va ton that. Theo dd, LMP tinh bang tong cCia chi phi bien p h i t dien, chi phi t i c nghen truyen t i i , va chi phi bien ton that (mac du chi phi cCia ton that thdng thUdng dUpc bd qua). Khi khdng cd t i c nghen truyen t i i , LMP tinh gan dung bang MCR Khi x i y ra tac nghen, giii p h i p tdi Uu trao lUu cdng suat (OPF) se xem xet cac rang budc dudng diy truyen t i i nham can bang ngudn va phu t i i tai moi nut Trong trUdng hpp dd, chi phi bien cUa moi nut chinh la LMP Cic nut khac nhau cd the cd LMP khac nhau.
Theo doi tUOng sH dung. SMO va cic GENCO/thj trUdng vien la hai thanh vien chinh cUa thj trUdng dien.
Hp cd nhUng muc tieu khic nhau trong dU b i o g i i . Theo dd, viec p h i n loai bao gom dU b i o gia cho SMO va du bao g i i cho GENCO.
DUbdo gid doi vdi SMO chinh la viec x i c djnh MCR Od la trUdng hpp cUa Thj trUdng n i n g lUdng qudc gia (NEM) d Australia va Power Pool d Albert, Canada. DU bao g i i cua SMO khdng p h i i la mot q u i trinh dU bao x i c thUc (true forecasting), bdi vl sau khi nhan c i c b i n chao gia cUa cac ddn vj, SMO se tinh t o i n ra MCR
Doi vdi GENCO, dU bao g i i dien cd nghia la dU doan MCR ZMCP hoac LMP trUdc khi gUi cic b i n chao g i i . Mot GENCO cd rat it thdng tin ve cic GENCO khic va se chi cd the thu thap dUdc cic thdng tin cdng bd sin cd, bao gom phu t i i du b i o va cac dU lieu q u i khU nhU la cic phu t i i va MCR Do viec han che thdng tin dd, mUc chinh xac cCia d u bao g i i cua cic GENCO la khdng cao. Tuy nhien, viec Udc luong gia chinh xac se giup mot GENCO dUa ra chien lupc chao g i i hay thiet lap nhUng hpp ddng song phUdng chinh x i c hdn. Mot b i n chao sat vdi MCP se d i n tdi nang cao doanh thu cua GENCO. Ben canh dd, mot GENCO cd the p h i t huy quyen lUc thj trUdng (marketpowed neu nd cd the d u doan chinh x i c g i i dien, vi du, mot ddn vi chao g i i sd hUu to m i y p h i t cd chi phi bien gan vdi MCP ky vpng se cd the thu Ipi nhuan tCr viec ngifng p h i t cdng suat.
(Cdn nOa)
