Phat trien
nganh nong nghiep cong nghe cao b Viet Nam
LE DINH CANH*
Nhffng cSu chuy$n "diftfc mua mat gia " hay nhffng dtft "giai ctfu" ndng san tit l^u trd thanh nSi am anh vcfi ngtfcTi nfing dan, doanh nghiep va la v§fn de cin nghidm tue nhin nh^n do'i vd^i lanh dao eac ctf quan ban nganh. Nen san xua't nfing nghigp manh miin, Igc hau da khdng con phu htfp v&i thi trrfcfng ngay cang doi hoi cae san pham chat Itftfng. Thay vao do, viee phat trid'n ndng ngliiep theo htfdng c6ng nghe cao la ta't yen va c^n thie't.
THL/C TRANG PHAT TRIEN NONG NGHIEP CONG NGHE CAO
Nhiing ke't qud dgt dUffe Nganh nong nghidp ntfdc ta hidn nay dang thtfc hidn kd'hoach cd ca'u lai theo hu'dng nang cao gid tri gia tang, phdt trien ndng nghidp cdng nghe cao, phat then ben vffng u'ng phd vdi bid'n dd'i khi hdu. Trong bd'i canh do, Bd Ndng nghiep va Phat trien ndng thdn da long ghep thtfc hidn nhidm vu hinh thanh va phat trie'n cong nghe cao trong ndng nghiep, ffng dung cdng nghd cao trong nong nghidp thdng qua Chtfdng trinh cong nghe smh hgc nong nghidp, thuy s^n, ffng dung cdng nghd smh hgc trong linh vtfc chd'bid'n, cac chffdng trinh khoa hpc, cong nghe cap nha ntfdc...
Chinh phu cffng dac biet coi trgng vd tao dieu kien, cd chd' d^ phdt tri^n cdc khu, viing va doanh nghiep ndng nghiep iJng dung cdng nghd cao. Nhffng ndm gan day, cac chinh sdch ffu dai, hd trd phat hrien ndng nghiep cdng nghe cao da thu hut nhieu tdp doan, cdng ty diu tif vao ndng nghiep cdng nghd cao, nhff:
Vingroup, NutiFood, Dalat Hasfarm... Da CO 44 doanh nghidp ndng nghiep dffdc c6ng nhdn la doanh nghiep ndng nghidp u'ng dung cdng nghd cao h'ong nhieu linh vffc chan nudi, trong trgt, thuy san.
Trong do: 15 doanh nghidp trong lmh Vffc trong trgt; 19 doanh nghidp trong linh vffc thiiy san; 10 doanh nghidp trong linh vffc chan nudi. Ben canh do, can cff cac ti6u chi quy dinh, de'n nay da cd 8
vung ndng nghidp ffng dung cdng nghd cao thdm canh tdm, hoa lua, chudi, tdm... dffdc dia phtfdng cdng nhdn (Khdnh Linh, 2019).
Ve khu ndng nghiep ffng dung cdng nghe cao, Thu tffdng Chinh phu da quy hoach II khu ndng nghidp ffng dung cdng nghd cao dd'n ndm 2020. Dd'n nay, cd 3 khu da dffdc Thu tffdng quye't dinh thanh lap tai cdc tinh: Phu Yen, Bac Lidu, Hau Giang. 4 dia phffdng (Thdi Nguydn, Thanh Hoa, Quang Nmh, Cln Thd) thudc quy hoach tdng the' de' xdy dffng dl dn thdnh Idp khu gffi Bd Ndng nghidp va Phat trie'n ndng thdn de t6 chffc tham dinh (Khdnh Linh, 2019).
Thdng qua vide thffc Men cdc dff dn va stf hd trd mdt phan kinh phi cua Nha nffdc, cdc doanh nghidp da chu ddng huy ddng ngudn vd'n M ffng dung cdc cdng nghe tien tid'n trong tffng khdu cua qua trinh san xud't, Cu thd' la, tff viec dp dung gid'ng mdi, quy trinh canh tac tien tie'n, chu ddng nhdp khlu cdng nghd trong che' bid'n bao quan ndng san, hmh thdnh chudi hdn kd't vdi hd ndng ddn de xay dffng chudi gid tti san pham dat tieu chua'n chd't Itfdng. Nhieu dff an da tao sff Ian toa trong tinh, thanh phd' va trong vung Ian can Cac ffng dung khoa hgc va cdng nghd dffdc tdn dung linh hoat, ndng dgng trong ndng nghidp va tao nhffng chuyd'n bien tich cffc cho ndng nghidp Vidt Nam.
iJng dung cdng nghe tff ddng, bdn tff dgng trong san xud't ndng nghiep da gdp phin ndng cao hieu qua san xud't, san pham dam bao tieu chud'n an toan thtfc phd'm, nhtf: san xua't rau, hoa ttong nha mang, nha kinh. Dd'i vdi cdy rau, doanh thu dat tff 2,5 ty ddng dd'n 9 ty ddng/ha, ldi nhudn dat tff 1,6 dd'n 4,9 ty ddng/
ha. Dd'i vdi cdy hoa, doanh thu dat tff 0,5 ty ddng dd'n 9,9 ty ddng/ha, ldi nhudn dat tff 0,3 de'n 5,4 ty ddng/
ha. Vide nudi tdm the chan ttang dd dffdc ndng cao nang sud't chd't Iffdng tdm; nang sud't dat 40 ta'n/ha, gd'p 40 lln so vdi san xud't dai tta, chi phi san xud't giam 30%-35% so vdi quy ttinh cu. San xud't bd sffa, ndng
"Hoc vien Cbinh tri - Bo Qudc phdn;
39
NGHIEN CflU - TRAO DOI
HlMH: TOC Dp TANG TRtTStia QDP MOANH MONO NQHIEP tap trung dat dai COD thO ^g^
,-,,„ dmh han dien va » g|^\?,%,^ sach, con nhieu bat cap. \ ' e "»»',„.. ^^yi„
quy dinh vi han miJc nhan '^^y^I'^^Z
^4 dung da-t chffa lAuvenk^ch tich ^"^
dat dai quy mo ldn. nhat la 1"^ • •, mffc nhan chuye-n t^X^^fJlf^I^
trdng cay hing niim do, vdi ho gia 4 n h Idiong duoc qua 10 iSn han mffc giao dat.
S i u n a y d a g a y k h o M n c h o n g f f O i nhan chuye'n quyin vffdt qua h,n mffc quy dinh, phai nhd ngffdi Biac dffng ten tren Gia'y chffng nhan quyen sff dung dat, phSn dien ticli vffdt han mffc bi tff choi khi the'cha'p vay von ngan hang. _ 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Mat khac, hien nay, fl nffdc ta CO mot Mguon T6ng hop ,C „ heu » , Bo Nong ngh*p va Pha, ,r,™ „6„g thor nghich ly.^ttong khi CaC doauh nghidp can dat de dau tff dff an nong nghiep, suat dat tren 30 lit sffa/bo/ngiiy vdi cha't Iffdng td't... thi nong dan cd ruong Iji ^Mng m|n (Nguyin Xuan Cffdng, 2019). m4 vdi san xuat, thSm chi, nhieu ndi bo
Trong ffng dung cic cong nghe cao vao nong nghiep ruong hoang. Ben canh do, tam ly Chung thi cdng nghe sinh hoc ddng vai trd rat quan trpng, da cua nong dan la muon giff dat de khi dffdc ffng dung trong chon tao cac gid'ng cay trong, vat c6 quy hoach thffc hien cac dffan ho^c nu6i cd nang sua't cao, chat IffOng tot. co sffc chong cong tiinh cong cong se dffdc den bu, ho chiu cao. Cong ngh« nhan giong in vitro trong o'ng trd chtiygn doi nghe vii tranh dffdc moi nghiem dffdc ffng dung rong rai trong nhSn gio'ng cay lo bien dang ruong dat, mat dat sau Uu lam nghiep, cay hoa, cay chuoi... giup giam gia thanh giao cho doanh nghiep. Quantrong hdn cay giong, tao ra 16 cay gid'ng cd dd dong deu cao, ca, do chinh la tff duy giff da't lam cia sachTjenii. Nhieu che' pham sinh hoc da dffdc nghien de danh, tai san san cd cho con chau ddi cffu tao ra va ffng dung vao san xua't nong nghiep de sau. Chinh dieu nay da gay nen nhieu cung cap dinh dffdng cho cay trong vat nuoi, ban che rao can trong viec tich tu, tap trung dich benh hai, thay the dan thud'e hoa hoc. rupng da't cho san xua't nong nghiep
Nhd dd, giai doan 2012-2019, toe do tang trffdng cong nghe cao.
nganh nong nghiep dat binh quan tren 2,6%/nam, dac ThU hai, trong chudi san xuiit khep bietcacnam 2018 va20191lnlffdtdat3,76%va 3,2% kin, md'i lien ket giffa ngffdi nong dan (Hinh). V6 mat gia tri, thep Bp Nong nghiep va Phat va doanh nghiep deng vai tro then cho't, triin nong thpn, nam 2019, mac du gap nhieu khe trpng dp dpanh nghiep la trpng tara, khan, nhffng xua't khau nong san dat ke't qua cao nha't vffa cung ca'p dau vao, hffdng dan ngffdi tff trffdc dg'n nay vdi 41,3 ty USD. Mpt sd'san pham cp upng dan san xuii't theo tieu chuan cua gia tri xua't khau cao tren the gidi, bao gom; hat dieu, thi trffdng; vffa dam bao dau ra ciia san dt, ca tra, ca phe, do gd vii gao. Thi trffdng tieu thu pha'm. Tuy nhien, hien nay mot so'chudi ndng san ciia Viet Nam ngiiy cang dffdc md rong, tffng gia tri con chffa ben vffng do dpanh bffdc khang dinh vi the toan can, cd mat tai thi trffdng nghiep va ngffdi nong dan khpng thffc tren 185 qup'c gia va vung lanh th6, trpng dd cd nhieu hien theo hpp dong dii ky ke't vdi nhau thi trffdng kho tinh, nhff: My, Nhat Ban, EU, Uc, Han khi cd riii rp ve ^hi : hpac gia ca Qud'c... Xua't lihau nong san Viet Nam hien nay dffng bie'n dpng.
thff 2 Ddng Nam A va thff 15 tren the gidi. ThU ba, cac rao 'i.nh ffna dung cdng Vdn de ddt ra nghe cao trong sJn xua't ndng san theo Thu nhat, san xuat ndng nghiep ffng dung cong chuoi cpn nhd le. phan bd' khong dpng nghe cap can cd quy da't ldn, co vi tri thuan ldi cho deu. Dong gdp cua khpa hoc va doi mdi lffu th6ng_ de dau tff ha tang phuc vu sin xua't dong bp, cpng nghe trpng tang trffdng npns nghiep nhffng da't ndng nghiep d Viet Nam hi6n bi phan tan cdn han che; cong nghiep che big' dn"
thanh nhieu thffa vdi dien tich rat nho. siin va cdng nghiep dich vu h" t n * * Cuthe.ca nffdc hiencd hdn 11 trieu ha da't siin xua't nghiep chffa thu t'.: nianh m~''d^^'^h ndng nghiep vdi 78 trieu manh rudng vii tren 8,5 trieu nghiep dau tff va d'- --->cd-y ^ „ ""
ndng hd. Trong do, cd hdn 70% so' ho cp tpng dien Hon nffa, cac c- -^ le^''^^^.^
tich dffdi 0,5ha, chi 3,4% sd' hp cp dien tich tren 3ha ap dung da phan ,• . ^"^ •';
(Xuan Anh, 2019). Trpng khi dd. qua trinh tich ni Ml nhap,' phu thudc - - , . * „ ' " 8 ° ? '
• *"t5 J cap
40
nffdc ngoai, vide tuy bie'n, dilu chinh, lam chu cdng nghe ra't han che". Dd'i vdi Nhd nffdc, cdng tac tri^n khai thffc hidn chinh sdch khuyd'n khich cdng nghd cao trong ndng nghidp cdn nhieu bd't cap, nhilu chinh sach chffa di vdo thffc td'.
Thii tu, phat ttie'n ndng nghiep cdng nghd cao ddi hdi phai cd vd'n ldn, nhffng hidn ddng vd'n diu tff vao ndng nghiep rd't han che. Chang han, sd' vd'n FDI vao ndng nghidp ludn chie'm ty trgng ra't tha'p so vdi tdng vd'n FDI vdo nin kinh te: nam 2012, 2013 va 2016 deu chid'm 0,4%; nam 2017 la 0,5%; nam 2018 giam xuong 0,4% va thdm chi nam 2019 giam con 0,26% (Bang). Ngoai ra, ddng vd'n FDI vao linh vffc ndng nghidp cd td'c do tang trffdng khdng on dinh, tham chi cd xu htfdng giam tff nam 2015 trd lai day.
Hdn nffa, mac du da cd nhieu qud'c gia va viJng lanh tho tham gia dau tff vao ITnh vffc ndng nghidp tai Viet Nam, song da phin cdc nha dau tff dd'n tff cac nifdc cd cdng nghd chtfa cao, cdn nhffng nffdc cd nin cdng nghe hien dai, nhff:
My, EU..., thi chiing ta chtfa thu hut du'dc nhiiu dtf an FDI vao ndng nghidp.
Khdng chi vdy, phin ldn cdc dff an FDI la quy md nhd.
Thti ndm, thid'u hut ngudn cung lao ddng ttong ITnh vtfc ndng nghidp cdng nghe cao. Phin ldn lao ddng trong khu vu'c ndng nghiep cd trinh do tha'p, chtfa dtfdc dao tao vi cdng nghd, ky thudt.
Cdc trffdng dao tao ve ndng nghidp cdng nghd cao cdn thid'u cd sd vdt cha't hd trd cho hoat dgng nghien cffu, thtfc hanh cua sinh vien. Dieu nay khie'n cho ndng sua't lao dgng ndng nghiep cua Viet Nam kha tha'p so vdi cdc ntfdc ttong khu vtfc. Theo bao cao ve "Trid'n vgng phat trien chdu A nam_ 2017" cua Ngan hang Phat trien chdu A (ADB), san Itfdng ndng nghiep binh qudn tten mdi lao ddng d Viet Nam chi bang 1/3 cua Indonesia va chffa bang mpt nffa so vdi Thai Lan, Philippines.
MOT SO CIAI PHAP CHU YEU D6 phat trien ndng nghidp cdng nghd cao, can phdi thtfc hien cdc giai phap d6ngb6,cu the'nhtf sau:
Mot Id, hoan thidn ddng bd he thd'ng chmh sach, tao hanh lang phap ly phdt hien nong nghiep ffng dung cdng nghe cao. Tiep tue trien khai thtfc hidn cac gi^^i phap trgng tdm thiic da'y phat trie'n long nghiep ffng dung cdng nghd cao
BANG: VON D A U TCf FDI vAo NGANH NOMG MGHIEP GIAI DOAN 2009-2019 Nam
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
VtfnFDI vao n i n kinh t ^
(tri^uUSD) 7.854,1 22.352,2 15,642,6 24.115,0 24.373,0 35.883,9 35 465,56 38.019,11
V ^ n F D I vao nganh nong nghidp
(triSu USD) 33,2 97,7 73,98 258,0 99,5 191,6 140,85 99,32
Ty trpng FDI \ko ndng nghifip so vdi t^ng vd'n FDI vao n i n Idnh te'(%)
0,4 0,4 0,5 1,1 0,4 0,5 0,4 0,26 Mguon; Tong hCp va tinh toan ti a Cue Dau Kii niftJc ngoai
theo Nghi quyet so' 3a/NQ-CP, ngay 07/03/2017 cua Chinh phu; ra sodt hoan thidn he thd'ng tidu chuan, quy chuan ky thuat phuc vu quan Iy vat ttf, ndng san.
Chinh sach phdt trien ndng nghidp cdng nghd cao tai cac dia phtfdng phdi the' hidn dffdc nhffng ngi dung cua chinh sdch xa hgi, tff viec thu hut vd'n dau tff phdt trie'n ndng nghidp cdng nghd cao phai gan ke't vdi ndng cao mffc sd'ng chung va xda ddi gidm ngheo, tao diiu kidn cho ndng ddn lam giau; cd cdc bien phdp h5 trd thid't thffc cho cdc hd ngheo tai dia phffdng dffdc hffdng thu cd hidu qua tff ndng nghidp cdng nghd cao, phdt huy dnh than phdt trien ndng ngbidp cdng nghe cao de thoat ngheo va lam giau. Dia phffdng chu ddng can dd'i ngan sdch dia phtfdng, cung nhff huy ddng cac ngudn Iffc dau tff xdy dffng khu va vung ndng nghidp ffng dung cdng nghd cao, giam thilu stf phu thudc vdo ngan sach trung tfdng.
Hai Id, khuye'n khich cic doanh nghidp mgi thanh phan kinh td' diu ttf, hd trd diu ttf xay dffng cd sd chd' bid'n sau, phat trid'n cdng nghidp phu trd ndng nghiep cdng nghd cao. Tie'p tue thffc hidn chinh sach hd trd doanh nghidp nhap khd'u vd chuyen giao cdng nghd cao trong ndng nghidp. Huy dgng cac ngudn Itfc dau tff cua xa hgi va tfu tien bd'tri nguon Itfc ngdn sdch ho trd thffc hidn cac chffdng ttinh, di dn, nhidm vu khoa hoc cdng nghe ve phdt trid'n ndng nghiep ffng dung cdng nghd cao, ndng nghiep b^n vffng nham ffng phd va thich nghi vdi bid'n ddi khi hdu Cac td chffc khoa hoc, cdng nghd can quyd't liet dd'i mdi trong ttid'n khai cac boat ddng nghidn cffu, chuyen giao kd't qua khoa hgc, cdng nghe vao san xua't, hd trd doanh nghidp va ngffdi ndng ddn vi ffng dung cdng nghd cao trong san xud't ndng nghiep. Dd'i vdi cac doanh nghiep, trang trai tff nhan, hd ndng ddn, hdp tac xa, td hdp tde, can lidn kd't chat che de'dam bao san xua't gan vdi thi trffdng; phdt huy vai trd tien phong ciia doanh nghiep trong phdt trie'n ndng nghidp ffn^ dung cdng nghd cao.
Khuyd'n khich va day manh cdc hinh thffc lien ket hdp tac, lidn kd't to' chffc san xuat gan v6i che' bid'n sau, xay dffng quang bd thffdng hidu vd tieu thu san pham ndng
41
NGHIEN CCra - TRAO DOI
nghiep ffng dung cdng nghd cao giffa ngffdi san xuat, cac ttang trai, td hdp tde, hdp tac xa vdi doanh nghidp.
Ba Id, day manh hoat ddng xuc tid'n thu hut ddu tff vao ndng nghidp. Tdng cffdng vd'n tff ngdn sach cua cdc dia phffdng cho cdc boat ddng xtic tie'n dau ttf trong lmh vtfc ndng nghiep. Ngodi ra, tdng ctfdng cdng tac truydn thdng de cdc nha diu tff trong vd ngoai ntfdc ndm bdt cd hdi dau ttf tff cdc thdng tin va dinh htfdng ve chinh sdch ffu ddi cua Nba ntfdc dd'i vdi boat ddng dau ttf tai khu vffc san xud't ndng nghidp, nhff: chinh sach midn, giam thue' thu nhdp doanh nghiep, tiin thud da't, thud' nhdp khlu, chinh sdch bao hiem ndng nghidp... Dieu nay se gdp phan khang dinh chinh sdch nhd't qudn cua Nhd nffdc trong vide dam bdo tinh phap ly vi quyen ldi cua cac doanh nghidp trong lmh vffc nay.
Dieu quan trgng la, tap trung thu hut vd'n vao mgt sd' lmh vffc ma Viet Nam dang can, nhff: phat ttid'n gid'ng cdy trdng vat nudi, phat trie'n cdng nghidp hd trg tao gid trj gia tang cao cho san pha'm ndng nghipp, che' bie'n sdu cac san pha'm ndng nghidp xud't kha'u, san xud't thud'e diu y, thud'e bao vd thtfc vat. Can cd ngudn vdn ldn, cdng nghd tien tie'n, cdng nghe sacb tff nha dau tff nffdc ngoai de' tao cu huych nham tang nang Iffc canh tranh cua nganh, tiep can thi trtfdng qud'c le' ldn hdn, tao ndng sud't va gid tri cao, ddng gdp vao GDP va thuc day muc tieu phdt trie'n kinb te'- xa hdi.
Bd'n Id, khuye'n khich hoat ddng nghidn cffu va phat trid'n khoa hgc, cdng nghe; da'y manh ffng dung khoa hoc, cdng nghd, ky thuat tien tie'n vao san xud't ndng nghidp nham tao ra cdc loai ndng san mdi da dang, tang nang sud't, tang san Iffdng, giam gid thanh san phlm, nhd't la nang cao chd't Iffdng san pha'm dap ffng nhu cau ngay cang cao cua ngffdi tieu diing ttong ntfdc va xud't khau, canh ttanh vdi ndng san ntfdc ngodi.
Dong thdi, Nha nffdc can cd chinh sdch giup ngtfdi ndng ddn, doanh nghiep de dang tid'p can cac thanh tffu khoa hoc ky thuat de hffdng tdi phdt trie'n ndng nghiep ben vffng. Hinh thanh md'i lien ke't chat che giffa doanh nghiep vdi nhffng to chffc khoa hgc, cdng nghe de' thuc day qua trinh nghien cffu va ffng dung
khoa hgc, cdng nghd trongjiong g nghidp.
:nghd Cd Cd che" ho ttd nhdp khau con|^ i mdi, cdng nghd tien tid'n de doi mdi cdng nghd ciia doanh nghidp.
Nam Id, nang cao hieu qua dao t^o cho Iffc Iffdng lao ddng ndng nghigp cdng nghd cao. Dao tao nghd phai xuat phdt tff nhu cau sff dung lao ddng cua cdc doanh nghiep tten tffng dia ban^cu thd' va nhu cau thffc td' cua ngffdi dan.
Do dd, tffng dia phffdng can cd nhu'ng nghidn cffu ddnh gia dd' ndm bit iJm cdu cu the cua tffng nghe. nhdm nghe, vi tri cdng viec... cua doanh ngbidp nham dap ffng nhan Itfc phii hdp.
Mat khac, dd'y manh dao tao nghe, ndng cao kie'n thffc cho ngffdi lao dgng ndng thdn dd' cd die tie'p thu thanh qua cdng nghd hidn dai trong san xudt ndng nghiep. Tffng btfdc cd nhffng chinh sdch, bien phdp Ichac phuc tinh trang phdn tan d cdc cd sd dao tao nhan Iffc phuc vu phdt trien ndng nghidp.
Sdu Id, de cac cd sd san xua't ndng nghidp tfng dung cdng nghe cao tid'p cdn da't dffdc diuan ldi, cin dd'y nhanh tid'n dp tich tu vd tap tnmg rudng da't. Vide tich tu rudng da't khdng ndn tid'n hanh theo kie'u thu hdi da't cua ndng dan roi giao cho doanh nghidp, ma tid'n hanh ddn dien ddi thffa ttdn cd chd' hai hda ldi ich giffa doanh nghiep va ndng dan, khuyd'n khich ndng ddn gdp vd'n bang rudng dd't vao doanh nghidp hoac tham gia cdc hdp tde xa de hinh thanh cdc canh ddng ldn, ffng dung dffdc cdng nghd va bao dam san xuat dung quy hoach. Xff ly kien quye't cdc vi pbam phdp ludt ve dd't dai; giai quyd't kip thdi khie'u nai, td cdo, tranh cha'p, bffc xuc cua ngffdi dan vi da't dai.Q
TAI LIEU THAM KHAO _
'i'g tde cdc ndm 1. ADB (2017). Trien vgng phdt trien chdu A ndm 2017
2. Bd Ndng nghidp va Phat trid'n ndng thdn (2012-2019). Bdo cdo tdng kel eon 2012-2019 vd phuang hudng, nhiem vu cdng tde cdc ndm 2013-2020
n g o d ^ ^ , f ^ i 2 0 r - ' * ' ' ' • ' ° ^ ^ ' " ' Blu Ui (2012-2019,. Tmh hdih d... hUl Ddu tunude 4. Xuan Anh (2019). Ddu tuvdo nong nghiep cdng nghe cao - Bdi J: Khd nip can nnuSn luc
!™':.f?Pj'{ '''^'•''^"''"'•'''^''''""'"•''""""""8-nghiep-cong-nghe-cao-bai-l-ldio-liep-can-nluon- luc/120156.html
cap tiy 5. Nguyin Xuan CifSng (2019). Plidt triin nong nghiep cdng nghe cao bin vung ,„,„
http://tuyengiao.vn/lanh-te/phat-tnen-nong-nghiep-cong-nghe-cao-ben-vun--1 ^2963 6. Khanh Linh (2019). Cd nudc cd 44 doanh nghiep ndng nghiep Ung'dun; com, „ ; - tmy cap tir http://thoibaotaichinhvietnam.vn/pages/kinh-doanh/2019-10-13/ca---,,.,.,..j„ ??"f ™°' nghiep-nong-nghiep-ung-dung-cong-nghe-cao-77587.aspx ^^-ooanh-
