* .Nghien cdu - Trao ddi
TANG TRirdNG NONG NGHIEP v o l GIAM NGHEO 6 VIET NAM
TS. NGUYEN VAN DIEN'' ThS. TRAN THI SEN'"'
Tom tat: Tdng truang kinh te a Viet Nam ndi chung vd ngdnh ndng nghiep ndi rieng, la nen tdng quan trgng de thuc hien vd dgt dugc kit qud noi bdt trong gidm ngheo. Tang truang nong nghiep lie Idu dd dugc cdng nhgn Id cdng cy. quan trgng di gidm ngheo. Tuy nhien, cdc phep do cua mdi quan he ndy cdn khan hiim vd khdng phdi luc ndo cdng ddng tin cay. Bdi viet phdn tich tdc dpng cua tdng truang ndng nghiep den gidm ngheo a Viet Nam dua trin cdc dd lieu vd bdng chung gdn day. Kit qud cho thdy, gidm ngheo a ndng thdn cd lien quan den tdng tru&ng GDP, lao ddng, vdn, TFP (ndng sudt cdc yiu td tdng hgp) vd tdng ndng sudt ddt dai.
Tir do. bdi viit de xudt mpt sd khuyen nghi chinh sdeh nhdm muc tiiu gidm ngheo cabdn nha tdng tru&ng ndng nghiep & Viet Nam.
Tir khoa: gidm ngheo; tdng ndng sudt; tdng truang ndng nghiep; Viet Nam
I
Gioi thieu chungViet Nam dat dugc miic giam ngheo
•dang ke tir nhiing nam 1990 (dugc do ludng thdng qua miic tieu thu tir cac khao sat ve dieu kien song cua hd gia dinli Viet Nam). Ti le ngheo da giam d fat ca cac nhdm dan cu va dan tdc, thanh thi va ndng thdn, d taf ca dia phuong. Dp sau ciia ngheo ddi dugc do bang chi sd khoang each ngheo va chi sd
'"' Hoc vi§n Chinh hi khu vuc II, Hpc vien Chinh tri quoc gia H6 Chi Minh
Khoa hpc-sdawh tq - So 9+10/2019
mirc do ngheo ddi, da giam dang ke frong ca nudc ciing nhu cac nhdm dan cu va khu vuc dia Ii khac nhau'". Mac dii Viet Nam da thanh cdng trong thyc hien giam ngheo, nhung van cdn mdt so thach thiirc Idn dd duy tri ket qua dat dugc. Bdt dn vi md, cii soc ben ngoai va bdt binh ddng dang dat ra nhiing thach thuc mdi cho vdn de giam ngheo d Viet Nam. Didu quan trgng la Viet Nam phai thuc hien md hinb tang trudng dd mang Iai Igi ich cho tat ca cac nhdm dan cu, bdng each md rdng ddu tx vao khu vuc ndng thdn, cac nganh san xuat va doanh nghiep vira va nbd.
108 • Nghien cuu - Trao dot Nhieu nghien cuu cimg cap bang chiing thuc
nghiem cho quan diem xem tang trudng ndng nghiep la ddng luc chinh giup giam ngheo d cac nudc dang phat tnen (Grewal, Grunfeld, &
Sheeban, 2012; Loayza & Raddatz, 2010; De Janvry & Sadoulet, 2009; Heo & Doanh, 2009;
Ravallion & Datt, 2002). Miic dp ngheo ddi d ndng thdn fai cac nudc dang phat frien da chiing td tam quan trpng ciia ndng nghiep trong chien luge giam ngheo ciia cac qude gia nay. Bdi vi, pban ldn dan sd ndng thdn phu thudc true tiep hoac gian tiep vao ndng nghiep. Ngheo ddi d cac nudc dang phat trien chu yeu tap trung d ndng thdn, vdi gan 72% ngudi ngheo sdng d ndng thdn. O chau Phi can Sahara, con sd nay la 75% va d Nam A la ban 80%'^'. Mdi lien he gitra fang trudng ndng nghiep va ngheo ddi d ndng thdn dugc danh gia tir thuc te la 70,4%) dan sd d Viet Nam sdng d ndng thdn. Trong cac hd gia dinh sdng d ndng thdn, khoang 47% la ndng dan hoac Iao ddng ndng nghiep.
Tam quan trgng ciia ndng nghiep trong giam ngheo xuat phaf tir bai trudng hgp co ban: (1) ti Ie ngheo ddi cao d cac nudc dang phat trien van phu thugc nhieu vao ndng nghiep; (2) cac hd
ngheo d" Viet Nam
Thu nhdt, tdng trudng ndng nghiep & Viet Nam
Trong gdn 30 nam (1990-2018), ndng nghiep va ndng thdn vdn tiep X\xe ddng vai trd quan brong trong ndn kinh td, vdi khoang 70,4% dan sd Viet Nam song d ndng thon, trdn 60% bd gia dinh phu thudc vao ndng nghiep va khoang 47% lao dong trong ITnh vuc ndng nghiep. Ti ie ddng gdp ciia nganh da giam manh bi 39,1% nam 1990, xuong cdn 24,5%
nam 2000; 19,0% nam 2010; 16,3%. nam 2016 va 14,68% nam 2018 (Bdng 1). Mac dii cd su suy giam ti Ie ddng gdp ttong GDP, nhung nhin chung, su tang frudng cua nganh dn dinh ban cac nganh khac, trong kbi Iao ddng d Hnh vuc nay co xu hudng giam. Dieu nay chiing minh, nang suat Iao ddng trong ndng nghiep da dugc cai thien. Tdc do tang trudng GDP cua nganh ndng nghiep udc tinh dat 3,68%. giai doan 1990-1995; 3,98% giai doan 1996-2000;
3,86% trong giai doan 2001-2005; 3,53% giai doan 2006-2010 va 2,77% giai doan 2011- 2018. Nhin chung, giai doan 1990-2018, GDP ndng nghiep tang trung binh 3,53%i/ nam'^'.
Do'n vi- (%)
Bang 1: Ti trong nong nghiep trong GDP Nam
Nong nghiep Cong nghiep va xay dimg Dich vu
1990 39,1 22,3 38,6
1995 27,7 28,8 43,5
2000 24,5 36,7 38,8
2005 19,3 38,1 42,6
2010 19,0 38,2 42,8
2012 19,7 38,6 41,7
2014 17,7 38,3 43,3
2016 16,3 32,72 40,92
2018 14,68 34,23 41,12
ngheo CO it tai san va khong CO ki nang, thudng phu thuoc vao nong nghiep va gap nhieu trcr ngai trong viec ket noi voi nen kinh te phi nong nghiep de CO thu nhap, viec lam. Do do, bang each cung cap co hpi tot hon ve viec lam nguoi ngheo va luc lugng lao dong khong co ki nang, nong nghiep dong vai tro quan trpng cho tang truang kinh te.
2. Tang trirfrng nong nghiep g^n voi giiim
Nguon: Tong cue Thdng ice Toe dp tang trucmg ciia san xujt nong nghiep kha thip nhimg 6n dinh hon so voi cac nganh kinh te khac. Tang truang nong nghiep trong giai doan dau la ket qua tac dpng tich cue ciia doi moi ehinh sach, ddt dai va nang suit cay tr6ng. Viet Nam da thanh cong trong viec duy tri tang trudng san lupng nong nghiep vupt miic ban dau do cai each rupng dat. DiSu nay dupc thuc hien qua viec dju tu kit ciu ha ting Khoa hoc chinh tri -S6 9+10/201|^
•Nghien cdu - Trao ddi
nong thdn de nang cao nang suat ndng nghiep.
Cac td chuc nha nudc ddng vai tro tich cue trong viec xay dung dudng giao thdng ndng thon, CO sd giao due va dao tao nghe, ciing nhu cdng nghe thdng tin va truyen thdng. Ke tir nam 2006, do anh hudng cua khiing hoang kinh fe thg gidi, nganh cdng nghiep va dich vu deu gap kho khan khidn tdc do tang trudng giam dang ke, trong khi do ndng nghiep van duy tri tdc dp tang trudng, giup giam bdt nhtrng khd khan trong n^n kinh te. Tuy nhien, giai doan 2009- 2018, san xudt va tieu thu ndng nghiep gap rat nhiSu kho khan, tdc dp tang trudng chung Iai do it dau tu va hd trg chinh sach, tac ddng fieu cue cua bien ddi khi hau'"'.
Nang suat Iao ddng trung binh frong ndng nghiep uoc tinh dat 9 trieu/ngudi/nam giai do^n I990-I995; khoang 10,39 trieu/ngudi giai doan 1996-2000; dat 12,41 trieu ddng/
ngirdi trong giai doan 2001-2005; giai doan 2006 - 2010 dat 14,48 trieu ddng/ngudi; 17,42 trieu ddng/ngudi giai doan 2011-2016 va 36,1 trieuddng/ngudi giai doan 2016-2018. Ti Id lao dong frong ndng nghiep van cdn cao, quy md san xuat ndng nghiep nhd, nen san xuat ndng nghiep dich chuyen theo hudng cd gia tri cao hon, nhung dau tu xa hdi vao ndng nghiep giam, chat lupng Iao ddng ndng nghiep thap la yeu fd Iam cho nang suat Iao ddng thap'^'.
Nang suat dat da tang 40% giai doan 2004- 2018 ben tat ca cac loai cay trdng, do do thdi gian tdi can tap trung vao cac hoat ddng cai thien chat lupng va da dang hda cac san pham cua cay trdng de tao ra gia tri cao ban tren mpt dem vi dien tich san xudt. Khoang 80% trii luong nudc dupc sii dung cho san xuat ndng nghiep, tao ra ap lire dang ke va ngay cang tang doi vdi cac ngudn nudc cd sin bao gdm tudi cho Ilia, hoa mau, ngd, ca phe va cao su, nhung moi nha may chi chiem 3% dien ticb tudi tren toan qudc'^'.
ICOR (he sd dau tu tang trudng) ciia nganh ndng nghiep dupc duy tri d mirc Urcmg ddi thap va c6 xu hudng tang nhe frong giai doan 1990- 2018, ICOR udc tinh dat 3,5. Ti le ICOR giai
doan 1991-1995 la 2,2; tang len 4,0 giai doan 1996-2000, giai doan 2001-2005 tang 4,2; giai doan 2006-2010 giam xuong cdn 3,7, dat 4,8 trong giai doan 2011 -2016 va khoang 6,2% giai doan 2016-2018. Xu hudng ngay cang fang ciia ICOR giai doan gan day cho thay, hieu qua dau tu cd xu hudng giam, chi phi vdn cho tang trudng ngay cang dat hon'''.
Su chuyen ddi cua TFP va cac yeu td khac vdi tang trudng ndng nghiep giai doan 1990- 2018 la kha rd rang. Su bien ddng cua TFP la do sir bien dpng trong chu ki kinh doanh ciia nen kinh te d nhiing giai doan khac nhau:
- Giai doan 1991-1995: Ddng gdp ciia yeu td lao ddng la chi phdi, ddng gdp ciia vdn la kha quan trgng kbi ban dau dugc giai phdng ve sir dung ddt, kinh te thi trudng md, ddng gdp ciia TFP budc dau cho thay thanh cdng cua qua trinh ddi mdi, nen kinh te md, xuat khau va tang trudng nhanh chdng cua FDL Su ddng gdp ciia vdn, lao dpng va TFP trong giai doan nay udc tinh dat Ian lupt 1,4; 2,5 va 0,3.
- Giai doan 1996 - 2000: Xu hudng phat trien cua cac yeu td ddng gdp cho tang trudng ndng nghiep d Viet Nam dn dinh nhu giai doan trudc. Vdn gdp ngay cang tang (tir 1,4 len 3,5) do ddu tu manh vao dau vao san xuat, nhu pban bdn, thudc trir sau, co gidi hda, ket cau ha tang thuy Igi, giong mdi. Sir ddng gdp cua lao ddng giam do tac dpng cua tai co cau Iao ddng ddi vdi nganh cdng nghiep va dich vu (tir 2,5 xudng 2,3). Trong khi do, TFP ddng gdp tieu cue (0,3 den -1,8) do anh hudng ciia cudc khung hoang tai chinh va kinh te chau A.
- Giai doan 2001-2005: Tidp bic md rdng xu hudng san xudt, nhung da giam (bi 3,5 xudng 2,3) do nang sudt cua vdn tang dan. Su ddng gdp cua ydu td lao dgng giam manh (bi 2,3 xuong 0,7) do sir chuydn dich manh me cua lao ddng sang linh vuc cdng nghiep va dich vy. TFP ddn dugc ghi nhan va tang nhanh (-1,8 den 0,9) cimg vdi su phuc hdi chung cua nen kinh te.
- Giai doan 2006 - 2010: Khu vuc ndng nghiep va ndn kinh td chiu anh hudng manh me cua cudc khung hoang kinh te - fai chinh Khoa hpc chinh trj - So 9-1-10/2019
- Trao dd^
Bang 4: Khoang each thu nhap gi&a nhihig ngircri giau nhat va ngheo nhat moi thang if thanh thi va nong thon
Nam Thanh
thi Nong
thon 1994
7,0 5,4
1996 8,0 6,1
1999 9,8 6,3
2002 8,0 6,0
2004 8,1 6,4
2006 8,2 6,5
2008 8,3 6,9
2010 7,9 7,5
2012 7,1 8,0
2014 7,4 8,2
2016 7,6 8,4
2018 6,9 8,6
dang ke nhd su phat trien cua dien thoai di dpng va intemet. Dieu kien nha d va ve sinh dupc cai thien nhung vdi tdc dp kha cham.
Hien nay, thieu hut nghiem trpng nhat trong cac cbi sd la nha ve sinh hgp ve sinh va giao due ngudi ldn. Xet toan bd dan sd cho thdy, 18% dan sd khdng bi thi^u hut trong bdt ki chi sd nao trong 10 chi sd ngheo da chieu nam 2012. Ti Ie nay tang dang ke trong nam 2018, dat 36,1%), cbi cd 37,6%, dan so bi thieu hut mpt chl sd va 15,5%) dan sd phai ddi mat vdi hai chi sd thieu hut. Thieu but nghiem frpng dugc xac dinh la thieu but trong 5-7 cbi sd, chiem l,3%i dan sd nam 2018.
Chi sd ngheo da chieu qude gia da giam manh giai doan 2012-2018. Trong nam 2018, giao due ngudi Idn ddng gop 16% vao chi sd ngheo da chieu va cao nhat la chi sd tiep can
Ngudn: Tdng cue Thdng ke ngheo nhdt d ndng thdn la 5,4 lan nam 1994 va 8,6 lan nam 2018 so vdi xu hudng giam d thanh tbi cac khu vuc (Bdng 4). Bat binh dang gia tang d khu vuc ndng thdn xuat phaf tir nhi6u nguyen nhan, nbung chu yeu la sa biiu tai san, dac biet la fai nguyen daf, tidp can tai nguyen, CO hdi viec lam va thay ddi co cau, khoang each thu nhap va phat trien giiia cac viing.
Bat binh dang thu nhap giiia thanh tbi va ndng thdn, ndng nghiep va cdng nghiep trong nen kinh fd cd xu hudng md rdng (Bdng 5). He sd chenh lech thu nhap giua thanh thi va ndng thdn dang dugc nit ngan nhung su khac biet tuyet ddi dang gia tang. Mac du thu nhap ciia cac khu vuc da dugc cai thien, nhung mirc dp bat binh dang thu nhap giira cac khu vuc da dao ddng. Hd so GINl (he sd bdt binh ddng frong phan phoi thu nhap) tang va dat dinh vao nam Bang 5: He s6 GINI
Nam Thanh thi Nong thon Ca nuoc
1992 0,267 0,322 0,330
1996 0,381 0.330 0,367
2002 0,410 0,360 0,420
2004 0,410 0,370 0,420
2006 0,393 0,378 0,424
2008 0,404 0,385 0,434
2010 0,402 0,395 0,433
2012 0.385 0,399 0,424
2014 0,397 0,398 0,430
2016 0,402 0,408 0,436
2018 0,372 0,407 0,424 nha ve sinh, ddng gdp 22% tdng ngheo da
chieu. Miic do ddng gdp ciia chi sd tidp can dich vu cham sdc sire khoe va di hgc la thap nbdt"^'.
- Anh hu&ng cua tdng truang ndng nghiep din bdt binh ddng
Khoang each giau ngheo d ndng thdn ngay cang ldn, chenh lech giiia nhdm giau nhdt va
Ngudn: Tdng cue Thdng ke 2008, sau dd giam dan cho thay bdt binh dang d ndng thdn tang ddn trong giai doan 1992-2018 va khdng cd tin bieu dimg lai.
Ddi vdi bdt binh ddng frong chi tieu, mirc chi tieu d khu vuc ndng thon nam 2018 da tang 7,5 lan so vdi nam 2002, tuang duang vdi miic tang cua ca nudc va cao ban so vdi khu vuc Khoa hpc chinh tri - So 9+10/201
i j
• Wghiin cdu - Trao dd'i 113 Bang 6: Chi ti^u binh quan dSu nguM moi thang theo gia hign hanh
theo thanh thi va nong thon
Don vf: 1.000 dong Nam
Ca nufrc Thanh thi Ndng thon
2002 294 498 232
2004 397 652 314
2006 511 812 402
2008 792 1245 619
2010 1.211 1.828 950
2012 1.603 2.288 1.315
2014 1.888 2.613 1.557
2016 2.157 3.059 1.735
2018 2.546 3.496 2.069
thanh thi frong ciing ki. Chi tieu d ndng thdn tang cho thdy ngudi dan da dugc hudng lgi tir nhung thanh qua ciia tang trudng kinh td, nbd CO nhieu viec Iam va thu nhap cao bon. Ddng tlioi, voi miic tang trung binh khoang 14%>/nam SO vdi mirc tang thu nhap 17%)/nam frong ciing ki, 6ihu nay cho thay da cd su gia tang ti le tiet kiem ciia ngudi dan de bd sung ngudn luc ndi sinh cho tang trudng.
Nguon: Niin gidm Thong ke chi tieu giua thanh thi va ndng thdn khdng phan anh su bat binh ddng, nhung nd cho thdy khoang each giua nhdm thu nhap cao nhat va nhdm thu nhap thap nhdt dang bi dan rdng ra.
Viec tiep can bang hda va dich vu thiet yeu nhu sir dung nudc hop ve sinh, dien, hang hda Iau ben cho cac hd gia dinh d ndng nghiep va ndng thdn frong giai doan 2002-2018 da dugc cai thien dang ke (Bdng 7). Nam 2018, ti le hd Bang 7: Tiep can hang hoa va dich vu co' ban cua ndng nghiip va ndng thon Nam
2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018
Tii le hd gia dinh sii' dung hang hoa lau bSn (%)
96,2 98,2 98,7 98,7 98,1 99,3 99,6 99,6 99,7
Ti lg hS gia dinh su* dung nguon niro-c ve sinh (%) 73,6 76,7 86,1 89,9 87,4 87,9 90,6 90,8 93,7
Ti le ho gia dinh sii- dung dien cho cudc song hang ngay (%) 82,7 91,6 94,9 96,8 96,2 96,6 97,6 98,3 98,6
Mac du mirc chi tieu cua ngudi dan d ndng thon da tang len frong giai doan 2002 - 2018, nhung van thap hon so vdi ca nudc va khu vuc thanh thi, chi bang 0,8 Ian ciia ca nudc va 0,6 Ian ciia khu vuc thanh thi (Bdng 6). Khoang each nay chu yeu la do co cau tiet kiem, cbi tieu khi miic dp phat tridn cua hai vimg khi khu virc do thi budc vao thdi ki tidt kiem cao han, chi fieu it ban cho cac mat hang thidt yeu so vdi khu vuc ndng thdn. Mac du khoang each
Khoa hpc chinhM- So 9+10/2019
Ngudn: Tong cue Thdng ke su dung ngudn nudc hgp ve sinh dat 93,7%o, ti Ie bd su dung dien cho sinh hoat bang ngay dat 98,6%, ti le bp gia dinh cd bang hda lau ben dat 99,7%. Tang frudng kinh te da va dang gdp phan cai thien chdt lupng cudc sdng cho cac hp gia dinh d ndng nghiep va nong thdn.
- Anh huang cua tdng truang ndng nghiep din gido due
Trinh do hpc vdn thdng qua ti Id biet chii ciia ca nudc d thanh thi va ndng thdn da dugc cai
- Trao ddi Bang 8: Ti le biet chii cua dan s6 tir 15 tuoi tr(> len trong ca niro'c,
thanh thi va nong thon
Ban v;.- % Nam
Ca nuoc Thanh thi Nong thon
1990 87,3 93,8 85,4
1999 90,3 94,8 88,7
2009 94,0 97,3 92,5
2014 94,7 97,5 93,3
2016 95,0 97,7 93,6
2018 94,8 97,7 93,2 Ngudn: Nien gidm Thdng ke ndm 2018 thien dang ke, nhung su khac bief giiia thanh
thi va ndng thdn chua dugc cai thien nhidu va cd xu hudng cham lai. Nam 1990, miic chenh lech la 8,4%, den nam 1999 giam xudng cdn 6,1%, nam 2009 xudng cdn 4,8%o, nam 2018 xudng cdn 4,2% {Bdng 8). Ti le mil chii chu yeu tap trung d viing sau viing xa, cac hp gia dinh dan tdc thieu sd ngheo ddi, dieu kien dia Ii khd khan.
3. Ket lu^n va kien nghi chinh sach cho Viet Nam
Thanh tuu giam ngheo an tugng d Viet Nam nbung nam gan day la do su tang truong va phat trien trong hon ba thap ki, vdi dai da so ngudi tham gia vao qua frinh tang trudng da dupc hudng lgi. Trong tuong Iai, de duy fri kef qua giam ngheo va kiem che su gia tang bat binh dang, md hinh fang trudng hudng ddn tat ca cac nhdm ngudi trong xa hdi, dac biet la nhdm ngudi yeu the can dugc cung cd tren co sd chinh sach nham muc tieu tang trudng ndng nghiep.
De tiep bic fang cudng nen tang kinh fd, Viet Nam can duy tri su dn dinh kinh te vi md, tiep tuc tich cyc hdi nhap qude te va thiic ddy cai each co cau kinh te, bao dam nguon lyc qude gia (con ngudi, tai chinh va ty nhien) dugc phan bd va sir dung bieu qua, ciing vdi thiic day cai each banh chinh, tang tinli minh bach va dau franh manh me chdng tham nhiing de cd them ngudn lyc phat trien ndi chung, xda ddi giam ngheo va kiem che bat binh dang ndi rieng.
Trpng tam cua cac chinh sach nen tap trung
vao nang cao nang suat nong nghiep bang each ddu tu nhieu hon vao nghien ciiu va ddi mdi, cung nhu phat trien cac the che hd frg de tao didu kien tang trudng viec lam phi ndng nghiep d ndng thdn. Trong nen kinh te dang chuydn ddi, Iuc day chinh cua cac chinh sdch cd the la cai tbien chat lugng cua hang hda cdng cdng theo nganh nhu: giao due ndng thdn, d^u tu kdt cau ba tang, R&D ndng nghiep va dich vu khuyen ndng. Trong cac nen kinh te do thi hoa, ciing vdi viec cai thien nang suat ndng nghiep, cac chinh sach nen hudng vao viec giam ngheo dd fhi.
Thuc hien Luat Dat dai, chinh sach thue, cac boat ddng khuyen ndng, lam nghiep can dugc hudng tdi tai co cau nganh ndng nghiep de tang nang suat thdng qua viec chuyen ddi sang cac san pham cd gia tri cao hon va tang cudng chudi gia tri cho ndng san. Ddng thdi, Viet Nam phai tan dung tdi da cac cdng nghe kl thuat sd de nang cao bieu qua san xuat ndng nghiep.
^ Hd trg vdn fai chinh, tang ca hgi va kha nang vdn nhan lyc de cai thien co hdi tidp can viec Iam va thu nhap cua ndng dan. Chinh sach phat tridn kinh td - xa hgi ciia chinb phti cdn idy hp ngheo Iam trgng tam, fren co sd cung cdp cac ngudn lyc san xudt nhu: didu chinh ti6p can tin dung cho hd ngheo, nang cao chdt lugng ngudn nhan luc, cai thien chinh sach dat canh tac, phit trien viec Iam phi ndng nghiep tai dia phuang hoac tao co hdi cho ngudi lao ddng ndng thdn cd viec lam d thanh thi.
Ddu frr cdng vao khu vyc nong thdn cdn Khoa hpc chinh tri - So 9 + 1 0 / 2 0 ^
• Nghien cdu - Trao ddi
dupc chii y nhieu han ve sd lugng, miic do va hieu qua cua cac du an, can chu y den dac diem cu the ciia bing dia phucmg va khu vuc dd cd giai phap ddu tu hieu qua, tranh lang phi. Tiep tyc cai thien chinh sach cu the de xay dung chuong trinh ndng thon mdi, cac tieu chi danh gia cdn linh boat dieu chinh theo dieu kien cu the cua dia phuang, hoan thien khung chinh sach, ddng bp hda cac giai phap thuc te va ban ch^ cac benh thanh tich'de thuc sy cai thien chdt lupng cudc sdng cho khu vyc nong thdn.
Cac dich vu xa hdi eg ban can lien tuc dugc md rpng, kem theo hieu qua va chat Iugng dugc cai thien. Danh gia than frgng ve tac dgng ciia tu nhan hda djch vy xa bdi ca ban la cdn thief, Viec tir nhan hda cac dich vu xa hdi ca ban da din den tinh frang ngudi dan khd tiep can va sir dung dich vu, dac biet la ddi vdi cac bd gia dinh ngheo thu nhap thap.
Trong nganh giao due, cdn danh gia tac dpng ciia hpc phi doi vdi cac hd gia dinh ngheo va thu nhap thap, sir dung cac ngudn lyc bieu qua nhdt budc khi tidp hac md rdng tu nhan hda cac dich vu xa hpi co ban. Trong ITnh vyc y te, each thiic cung cap va quan li cac dich vu cham sdc siic khde din den lo ngai ve hieu qua, cu the nhu viec lam dung cac dich vy cao cap va cac cong nghe y te ddt tidn. Cac vdn dd khac, nhu su quan tam khdng day dii den y te du phdng va cham sdc sue khde ban ddu, gia thudc tang nhanh, sy chua rd rang giiia cac dich vu cham soc sue khde cdng cpng va tu nhan, cung can dupc danh gia va cai thien. Dau tu toan dien vao ca sd vat chat va ngudn nhan lyc cdn dugc nhan mgnh de tang cudng he thdng y te dja phucmg d ndng thdn, dan tpc thidu sd va mien niii. Ve ve sinh va siic khde, nhidu hd ngheo chua dugc sii dyng nha ve sinh, day cung la dieu cdn dugc tm tien.
Trong bdi canh tidn bd cdng nghd, nganh giao due can day manh hgc tap suot ddi va hgc tap fren mang, bao gdm cung cdp cac khda bgc tnrc tuyen cho tat ca mgi ngudi. Can cd su hd trp cho cac nhdm dan tdc thidu sd tham gia vao cac hinh thiic giao due ngay cang phd bien nay.
Khoa,hQc.cl^jp|l \V ' S ° 9 + 1 0 / 2 0 1 9
Trong linh vuc y td, didu quan frgng la khuydn khich ap dyng cae cdng nghe gia re vao cham soc siic khde, bao gdm md rdng kidm fra va frr van siic khde thdng qua bmh thiic fryc tuydn, (cai thien lien fric va tdc do truy cap intemet).
Do ludng giam ngheo da chidu la phuang phap mdi tren the gidi va frong ca nudc. Do dd, de trd thanh cdng cu huu hieu do ludng ngheo ddi, each tidp can MPI (chi so ngheo da chidu) d Viet Nam can dugc tang cudng theo phuang phap toan cau, ddng thdi phan anh tot ban bdi canh d Viet Nam. Tbiic day su dung cdng nghe sd frong giam sat viec thuc hien cac chuang trinh va chinb sach giam ngheo. Cai thien bieu qua chuong frinbychinb sach thdng qua thidt ke va thyc hien. Md rong pham vi bao hiem cua cac chuong trinh/chinb sach theo chieu rdng va chieu sau, dac bief la can tap trung vao cac nhdm de bi tdn thuong. G
"' V/orld Bank. (2013). Well Begun, Not Yet Done:
Vietnam s Remarkable Progress on Poverty Reduction and the Emerging Challenges. New York The Work Bank
'^' IFAD (International Fund for Agncultural Develop- ment) (2011). Agriculture- pathways to prosperity in Asia and the Pacific IFAD Rome
'^' Tinh toan cua tac gia tir so heu ciia Tong cue Thong ke '"' Luu, T. Dung, Phan, V Hai, & Nguyen. T. K. Hiep.
(2018). Sustainable agriculture development- eco- nomic and environmental aspects in Vietnam. In Pro- ceedings of The 9th NEU-KKU International Confer- ence On Socto-Economic and Environmental Issues in Development, 690-700. Ha Noi. Labour -Social Pub- lishing House.
'^' Tdng cue Thong ke
'•''> OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) (2015). Agricultural Policies in Viemam. Paris: OECD Publishing
i7),(siva(9) j i j j j jo^ji ciia tac gia tir so lieu ciia Tong cue Thong ke
(10) VMM) j^i^„ gi^ff, Thing ke vd Tong cue thong ke, nam 2018
"=' UNDP (2017), ""Ngheo doi da chieu & Viel Nam- Gidm ngheo a moi khia canh di dam bdo mot cuoc song chal luang tot cho tat cd moi ngum'\ Ha Noi
