Tù do tÝn ngìng t«n gi¸o ë Trung Quèc

(1)

Tù do tÝn ng−ìng t«n gi¸o ë Trung Quèc

^(*)

I. HiÖn tr¹ng t«n gi¸o ë Trung Quèc Trung Quèc lμ mét quèc gia ®a tÝn ng−ìng t«n gi¸o. C¸c t«n gi¸o chÝnh ë Trung Quèc lμ PhËt gi¸o, §¹o gi¸o, Islam gi¸o, C«ng gi¸o vμ Tin Lμnh. C«ng d©n Trung Quèc cã thÓ tù do lùa chän, bμy tá tÝn ng−ìng t«n gi¸o vμ thμnh lËp c¸c héi ®oμn t«n gi¸o. Theo thèng kª ch−a

®Çy ®ñ, ë Trung Quèc hiÖn cã trªn 3.000 tæ chøc t«n gi¸o tÝn ng−ìng, víi h¬n 100 triÖu tÝn ®å, h¬n 85.000 c¬ së thê tù, kho¶ng 300.000 chøc s¾c vμ 74 tr−êng häc t«n gi¸o ®Ó

®μo t¹o c¸c chøc s¾c t«n gi¸o chuyªn nghiÖp.

- PhËt gi¸o ë Trung Quèc cã lÞch sö 2000 n¨m. HiÖn nay, PhËt gi¸o ë Trung Quèc cã 13.000 chïa, víi 200.000 t¨ng ni, trong ®ã:

120.000 chøc s¾c vμ 3.000 tù viÖn, h¬n 1.700 PhËt sèng PhËt gi¸o T©y T¹ng; gÇn 10.000 t×

kheo, cao t¨ng vμ h¬n 1.600 chïa PhËt gi¸o Pali.

- §¹o gi¸o lμ t«n gi¸o néi sinh cña Trung Quèc, cã lÞch sö h¬n 1.700 n¨m. §¹o gi¸o ë Trung Quèc hiÖn cã 1.500 ®¹o qu¸n vμ h¬n 25.000 ®¹o sÜ.

- Islam gi¸o ®−îc du nhËp vμo Trung Quèc tõ thÕ kØ VII. Ngμy nay, ë Trung Quèc cã 10 d©n téc thiÓu sè theo Islam gi¸o, trong ®ã chñ yÕu lμ ng−êi Håi Hét vμ ng−êi Duy Ng« NhÜ, víi tæng sè 18 triÖu tÝn ®å, 30.000 th¸nh

®−êng, 40.000 thμy tÕ vμ c¸c gi¸o chøc kh¸c.

- C«ng gi¸o ®−îc du nhËp vμo Trung Quèc kh«ng liªn tôc ë thÕ kØ thø VII, nh−ng ph¸t triÓn m¹nh sau ChiÕn tranh Nha phiÕn n¨m 1840. HiÖn t¹i, C«ng gi¸o ë Trung Quèc cã 4 triÖu tÝn ®å, 4.000 chøc s¾c vμ h¬n 4.600 nhμ thê vμ nhμ nguyÖn.

- Tin Lμnh lÇn ®Çu tiªn ®−îc du nhËp vμo Trung Quèc ®Çu thÕ kØ XIX vμ ph¸t triÓn réng r·i sau ChiÕn tranh Nha phiÕn. HiÖn nay, Tin Lμnh ë Trung Quèc cã kho¶ng 10 triÖu tÝn ®å,

h¬n 18.000 môc s−, h¬n 12.000 nhμ thê vμ 25.000 nhμ nguyÖn.

T¹i Trung Quèc cã c¸c tæ chøc t«n gi¸o sau ®©y:

Gi¸o héi PhËt gi¸o Trung Quèc, Gi¸o héi §¹o gi¸o Trung Quèc, Gi¸o héi Islam gi¸o Trung Quèc, Gi¸o héi C«ng gi¸o yªu n−íc Trung Quèc, Héi ®ång Gi¸m môc C«ng gi¸o Trung Quèc, Uû ban Phong trμo yªu n−íc Tam Tù thuéc Gi¸o héi Tin Lμnh Trung Quèc vμ HiÖp héi Kit« gi¸o Trung Quèc.

Chøc s¾c vμ c¬ quan tèi cao cña c¸c t«n gi¸o ®−îc lùa chän vμ tÊn phong phï hîp víi quy chÕ cña tõng tæ chøc t«n gi¸o.

Çc tæ chøc t«n gi¸o ë Trung Quèc qu¶n lÝ çc ho¹t ®éng cña m×nh mét çch ®éc lËp, tù thμnh lËp çc tr−êng ®μo t¹o, xuÊt b¶n kinh

®iÓn vμ t¹p chÝ ®Þnh k×, ®iÒu hμnh c¸c dÞch vô x· héi theo nh÷ng nhu cÇu riªng. Còng nh−

nhiÒu quèc gia kh¸c, Trung Quèc thùc hiÖn nguyªn t¾c t¸ch t«n gi¸o khái gi¸o dôc; kh«ng gi¶ng d¹y m«n t«n gi¸o trong hÖ thèng gi¸o dôc phæ th«ng, mÆc dï mét sè tr−êng ®¹i häc vμ çc viÖn nghiªn cøu cã gi¶ng d¹y hoÆc tiÕn hμnh nghiªn cøu t«n gi¸o. Çc tr−êng häc vμ viÖn nghiªn cøu do çc tæ chøc t«n gi¸o kh¸c nhau thμnh lËp ®−îc phÐp d¹y kiÕn thøc vÒ t«n gi¸o theo nhu cÇu riªng. TÊt c¶ çc ho¹t

®éng cña t¨ng l÷ còng nh− c¸c ho¹t ®éng t«n gi¸o th«ng th−êng ®−îc tæ chøc t¹i c¬ së thê tù hoÆc t¹i nhμ riªng cña tÝn ®å nh− thê PhËt,

®äc Kinh Th¸nh, ®i lÔ nhμ thê, cÇu nguyÖn, thuyÕt gi¶ng, tham dù th¸nh lÔ, lÔ Röa téi, ¨n kiªng, tæ chøc c¸c lÔ héi t«n gi¸o, tham gia lÔ xøc dÇu, tæ chøc lÔ t−ëng niÖm, v.v… ph¶i phï hîp víi viÖc hμnh ®¹o th«ng th−êng vμ

®−îc luËt ph¸p b¶o hé. C¸c t«n gi¸o kh«ng

®−îc can thiÖp vμo c«ng viÖc néi bé cña nhau.

*. DÞch tõ b¶n tiÕng Anh: Freedom of Religious Belief in China. Information Office of the State Council of the People^’s Republic of China. Beijing October 1997.

(2)

Cuéc "C¸ch m¹ng V¨n ho¸" (1966- 1976)

®· t¸c ®éng tiªu cùc trªn nh÷ng b×nh diÖn x·

héi cña Trung Quèc, kÓ c¶ t«n gi¸o. Nh−ng trong qu¸ tr×nh söa sai, chÝnh quyÒn c¸c cÊp

®· nç lùc to lín trong viÖc ban hμnh l¹i vμ thùc hiÖn chÝnh s¸ch tù do tÝn ng−ìng t«n gi¸o, söa nh÷ng ®iÒu phi lÝ, nh÷ng sai lÇm ®èi víi c¸c chøc s¾c t«n gi¸o, vμ cho phÐp c¸c c¬

së t«n gi¸o ho¹t ®éng trë l¹i. KÓ tõ nh÷ng n¨m 1980, h»ng n¨m, ë Trung Quèc cã kho¶ng 600 nhμ thê Tin Lμnh ®−îc më l¹i vμ t¸i t¹o. Cho ®Õn cuèi n¨m 1996, víi chÝnh s¸ch miÔn thuÕ ®Æc biÖt nh»m thóc ®Èy xuÊt b¶n c¸c Ên phÈm t«n gi¸o, h¬n 18 triÖu b¶n Kinh Th¸nh ®−îc in Ên vμ ph¸t hμnh. Thªm vμo ®ã, h¬n 8 triÖu b¶n s¸ch Th¸nh ca do Héi Kit« gi¸o Trung Quèc Ên hμnh n¨m 1983 ®·

®−îc ph©n ph¸t. Tõ n¨m 1958 ®Õn n¨m 1995, Gi¸o héi C«ng gi¸o Trung Quèc ®· lùa chän vμ bæ nhiÖm 126 gi¸m môc. Trong vßng 12 n¨m qua, h¬n 900 linh môc trÎ ®· ®−îc Gi¸o héi C«ng gi¸o Trung Quèc ®μo t¹o vμ tÊn phong. H»ng tuÇn, h¬n 3.000 tÝn ®å Tin Lμnh tham dù lÔ Chóa nhËt t¹i nhμ thê Trung V¨n M«n ë B¾c Kinh. Nhμ thê C«ng gi¸o Nam

§−êng ë B¾c Kinh tiÕn hμnh th¸nh lÔ 4 lÇn trong mét tuÇn víi sù tham dù cña h¬n 2.000 tÝn ®å, trong ®ã cã 1 buæi ®−îc tæ chøc b»ng tiÕng Anh dμnh cho nh÷ng ng−êi n−íc ngoμi sinh sèng vμ lμm viÖc ë B¾c Kinh.

Trong qu¸ tr×nh lÞch sö l©u dμi, c¸c t«n gi¸o kh¸c nhau trë thμnh mét bé phËn t−

t−ëng vμ v¨n ho¸ truyÒn thèng cña Trung Quèc. TruyÒn thèng cña tÝn ®å c¸c t«n gi¸o Trung Quèc lμ tinh thÇn yªu n−íc vμ yªu ®¹o.

ChÝnh phñ Trung Quèc ñng hé vμ khuyÕn khÝch c¸c giíi t«n gi¸o ®oμn kÕt tÝn ®å tham gia tÝch cùc vμo c«ng cuéc x©y dùng ®Êt n−íc.

TÊt c¶ c¸c t«n gi¸o ë Trung Quèc hiÖn nay

®Òu h−íng vÒ môc ®Ých phôc vô x· héi vμ n©ng cao phóc lîi nh©n d©n. Ch¼ng h¹n,

®−êng h−íng cña PhËt gi¸o: "Vinh danh ®Êt n−íc - v× lîi Ých cña nh©n d©n", cña C«ng gi¸o vμ Tin Lμnh: " T«n vinh Chóa - v× lîi Ých cña nh©n d©n", cña §¹o gi¸o: "Nh©n tõ, hoμ b×nh, hμi hoμ, c÷u rçi thÕ giíi vμ v× phóc lîi cña nh©n d©n", vμ cña Islam gi¸o: "CÇu nguyÖn Th¸nh Alla ban ph−íc lμnh trong thÕ giíi nμy vμ kiÕp sau".

ë Trung Quèc, tÊt c¶ c¸c t«n gi¸o ®Òu b×nh

®¼ng vμ cïng chung sèng hoμ b×nh. Trung Quèc kh«ng cã tranh chÊp t«n gi¸o. C¸c tÝn ®å t«n gi¸o vμ nh÷ng ng−êi kh«ng cã t«n gi¸o

®oμn kÕt vμ t«n träng lÉn nhau. §iÒu nμy cho thÊy, mét mÆt, ¶nh h−ëng cña truyÒn thèng thÝch øng vμ khoan dung cña c¸c t«n gi¸o Trung Quèc, nh−ng mÆt kh¸c, kÓ tõ khi thμnh lËp n−íc Céng hoμ Nh©n d©n Trung Hoa n¨m 1949, ChÝnh phñ Trung Quèc ®·

thiÕt lËp vμ thùc thi chÝnh s¸ch tù do tÝn ng−ìng t«n gi¸o vμ x©y dùng mèi quan hÖ chÝnh trÞ - t«n gi¸o phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña Trung Quèc.

II. B¶o vÖ tù do tÝn ng−ìng t«n gi¸o theo ®óng ph¸p luËt

QuyÒn tù do tÝn ng−ìng t«n gi¸o cña c«ng d©n Trung Quèc ®−îc HiÕn ph¸p vμ ph¸p luËt b¶o hé.

HiÕn ph¸p n−íc Céng hoμ Nh©n d©n Trung Hoa quy ®Þnh tù do tÝn ng−ìng t«n gi¸o lμ quyÒn c¬ b¶n cña mäi c«ng d©n. §iÒu 36, HiÕn ph¸p chØ râ: "C«ng d©n n−íc Céng hoμ Nh©n d©n Trung Hoa cã quyÒn tù do tÝn ng−ìng t«n gi¸o". §iÒu luËt nμy cßn nãi râ:

"Kh«ng mét c¬ quan Nhμ n−íc, mét ®oμn thÓ hay ç nh©n nμo cã thÓ buéc çc c«ng d©n tin, hoÆc kh«ng tin bÊt k× t«n gi¸o nμo; hoÆc ph©n biÖt ®èi xö ®èi víi nh÷ng c«ng d©n theo hoÆc kh«ng theo bÊt k× mét t«n gi¸o nμo". H¬n n÷a, "Nhμ n−íc b¶o vÖ nh÷ng ho¹t ®éng t«n gi¸o b×nh th−êng", vμ "Kh«ng ai ®−îc lîi dông t«n gi¸o ®Ó tiÕn hμnh çc ho¹t ®éng g©y rèi trËt tù c«ng céng, g©y tæn h¹i ®Õn søc khoÎ cña c«ng d©n hoÆc can thiÖp vμo hÖ thèng gi¸o dôc cña Nhμ n−íc". Thªm vμo ®ã, "Çc tæ chøc t«n gi¸o vμ c«ng viÖc t«n gi¸o kh«ng lÖ thuéc bÊt cø sù thèng trÞ nμo cña n−íc ngoμi".

C¸c bé luËt cña Trung Quèc nh−: LuËt tù trÞ vïng d©n téc, Nh÷ng nguyªn t¾c chung cña LuËt D©n sù, LuËt Gi¸o dôc, LuËt Lao

®éng, LuËt Gi¸o dôc phæ cËp, LuËt BÇu cö héi

®ång nh©n d©n, LuËt HÖ thèng céng ®ång lμng x·, LuËt Qu¶ng ço vμ çc luËt kh¸c ®Òu quy ®Þnh tÊt c¶ çc c«ng d©n Trung Quèc, kh«ng ph©n biÖt t«n gi¸o, ®Òu cã quyÒn bÇu cö vμ øng cö; tμi s¶n hîp ph¸p cña çc tæ chøc t«n gi¸o ®−îc ph¸p luËt b¶o hé; t«n gi¸o t¸ch

(3)

khái gi¸o dôc; tÊt c¶ c«ng d©n ®Òu cã c¬ héi häc tËp b×nh ®¼ng; çc d©n téc thiÓu sè kh¸c nhau cÇn t«n träng ng«n ng÷, phong tôc, tËp qu¸n vμ tÝn ng−ìng t«n gi¸o cña nhau; çc c«ng d©n cã tÝn ng−ìng t«n gi¸o kh¸c nhau sÏ kh«ng bÞ ph©n biÖt ®èi xö khi tuyÓn dông; çc qu¶ng ço hoÆc nh·n hiÖu th−¬ng m¹i kh«ng

®−îc bao gåm néi dung ph©n biÖt chèng l¹i bÊt cø d©n téc thiÓu sè hoÆc t«n gi¸o nμo.

ChÝnh phñ Trung Quèc ®· ban hμnh “§iÒu lÖ cña Quèc Vô viÖn vÒ qu¶n lÝ c¬ së ho¹t

®éng t«n gi¸o” nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p vμ nhu cÇu cña c¸c c¬ së thê tù nμy.

Quy ®Þnh chØ râ: C¸c c¬ së ho¹t ®éng t«n gi¸o

®éc lËp víi çc c¬ quan hμnh chÝnh; quyÒn vμ nhu cÇu hîp ph¸p ho¹t ®éng t«n gi¸o b×nh th−êng cña çc c¬ së thê tù sÏ ®−îc ph¸p luËt b¶o hé. Kh«ng mét tæ chøc hoÆc ç nh©n nμo

®−îc vi ph¹m hoÆc can thiÖp vμo c¸c quyÒn, nhu cÇu hoÆc ho¹t ®éng cña c¸c c¬ së ho¹t

®éng t«n gi¸o. Nh÷ng ai vi ph¹m sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc ph¸p luËt. Tuy nhiªn, c¸c ho¹t ®éng t«n gi¸o ®−îc tiÕn hμnh t¹i c¸c c¬

së thê tù ph¶i chÊp hμnh theo luËt ph¸p vμ c¸c quy ®Þnh kh¸c.

ChÝnh phñ Trung Quèc ®· ban hμnh “Quy

®Þnh cña Quèc Vô viÖn vÒ qu¶n lÝ ho¹t ®éng t«n gi¸o cña ng−êi n−íc ngoμi trªn l·nh thæ n−íc Céng hoμ Nh©n d©n Trung Hoa”. Trung Quèc t«n träng tù do tÝn ng−ìng t«n gi¸o cña ng−êi n−íc ngoμi trong l·nh thæ Trung Quèc vμ b¶o vÖ quan hÖ h÷u nghÞ, v¨n ho¸ vμ trao

®æi häc thuËt cã liªn quan tíi çc giíi t«n gi¸o Trung Quèc. Ng−êi n−íc ngoμi cã thÓ tham gia çc ho¹t ®éng t«n gi¸o t¹i çc c¬ së thê tù

®−îc c«ng nhËn trªn l·nh thæ Trung Quèc;

gi¶ng ®¹o theo lêi mêi cña chøc s¾c çc t«n gi¸o Trung Quèc cÊp tØnh hoÆc çc cÊp cao h¬n; tæ chøc çc ho¹t ®éng t«n gi¸o t¹i çc ®Þa bμn ®−îc chÝnh quyÒn cho phÐp; mêi çc chøc s¾c t«n gi¸o Trung Quèc thùc hiÖn nh÷ng nghi lÔ t«n gi¸o nh− lÔ Röa téi, lÔ H«n phèi, tang lÔ vμ çc buæi cÇu nguyÖn. Hä còng cã thÓ mang theo çc Ên phÈm, çc s¶n phÈm nghe nh×n mang néi dung t«n gi¸o vμ çc ®å dïng t«n gi¸o ç nh©n kh¸c khi vμo l·nh thæ Trung Quèc. Ng−êi n−íc ngoμi thùc hiÖn çc ho¹t ®éng t«n gi¸o trªn l·nh thæ Trung Quèc ph¶i tu©n thñ ph¸p luËt vμ çc luËt lÖ cña Trung Quèc.

ViÖc b¶o vÖ c¸c quyÒn tù do tÝn ng−ìng t«n gi¸o cña c«ng d©n theo ®óng ph¸p luËt ë Trung Quèc cßn dùa trªn c¬ së phï hîp víi nh÷ng néi dung chÝnh cña c¸c v¨n b¶n vμ c«ng −íc quèc tÕ cã liªn quan trong lÜnh vùc nμy. Nh÷ng quy ®Þnh trong HiÕn ch−¬ng Liªn hîp quèc, Tuyªn ng«n ThÕ giíi vÒ nh©n quyÒn, Tho¶ −íc quèc tÕ vÒ quyÒn kinh tÕ - x· héi vμ v¨n ho¸, Tho¶ −íc quèc tÕ vÒ QuyÒn D©n sù vμ ChÝnh trÞ, Tuyªn bè cña Liªn Hîp quèc vÒ xo¸ bá sù ph©n biÖt vμ bÊt khoan dung trªn c¬

së t«n gi¸o hoÆc tÝn ng−ìng; Tuyªn bè Viªn vμ ch−¬ng tr×nh hμnh ®éng, v.v… ®Òu ®−îc thÓ hiÖn trong luËt ph¸p Trung quèc víi nh÷ng thuËt ng÷ râ rμng vμ ®· ®−îc ®−a vμo thùc tÕ:

Tù do t«n gi¸o hoÆc tÝn ng−ìng lμ quyÒn c¬

b¶n cña con ng−êi; ng−êi d©n cÇn cã quyÒn tù do t«n gi¸o hoÆc tÝn ng−ìng; kh«ng ai bÞ ph©n biÖt ®èi xö do niÒm tin t«n gi¸o hoÆc tÝn ng−ìng; ng−êi d©n cã quyÒn tù do hμnh lÔ vμ héi häp t«n gi¸o, tù do thμnh lËp vμ duy tr×

çc c¬ së cÇu nguyÖn; tù do s−u tËp vμ ph¸t hμnh nh÷ng Ên phÈm t«n gi¸o g¾n víi t«n gi¸o hoÆc tÝn ng−ìng; tù do tæ chøc çc lÔ héi t«n gi¸o vμ tæ chøc çc nghi lÔ t«n gi¸o dùa trªn niÒm tin vμ ®¹o ®øc; vμ cã quyÒn thóc

®Èy vμ b¶o vÖ çc quyÒn liªn quan vÒ d©n téc, chñng téc, t«n gi¸o vμ ng«n ng÷. Theo luËt ph¸p Trung Quèc, khi tÊt c¶ çc c«ng d©n cã quyÒn tù do tÝn ng−ìng t«n gi¸o, hä còng cÇn thùc hiÖn nghÜa vô tr−íc ph¸p luËt. ë Trung Quèc, tÊt c¶ çc ç nh©n vμ tæ chøc, bao gåm c¶ çc t«n gi¸o, ph¶i b¶o vÖ nh÷ng nhu cÇu cña con ng−êi, tÝnh bÊt kh¶ x©m ph¹m cña luËt ph¸p, ®oμn kÕt d©n téc vμ ®oμn kÕt toμn d©n. §iÒu nμy phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kho¶n cã liªn quan trong çc v¨n b¶n cña Liªn hîp quèc vμ çc HiÕn ch−¬ng vÒ nh©n quyÒn.

C«ng −íc Tuyªn bè b·i bá c¸c h×nh thøc bÊt khoan dung vμ ph©n biÖt dùa trªn c¬ së t«n gi¸o hoÆc tÝn ng−ìng chØ râ: "Tù do bμy tá t«n gi¸o hoÆc tÝn ng−ìng chØ cã thÓ ®−îc hiÓu lμ nh÷ng giíi h¹n luËt ph¸p cho phÐp vμ nhÊt thiÕt ph¶i b¶o vÖ an ninh trËt tù, søc khoÎ, ®¹o

®øc hoÆc nh÷ng quyÒn c¬ b¶n vμ c¸c quyÒn tù do cña nh÷ng ng−êi kh¸c". C«ng −íc Quèc tÕ vÒ quyÒn d©n sù vμ chÝnh trÞ nhÊn m¹nh: "BÊt k×

chñ tr−¬ng nμo vÒ lßng hËn thï d©n téc, chñng téc hoÆc t«n gi¸o nh»m kÝch ®éng sù ph©n biÖt

®èi xö, sù thï ®Þch hoÆc b¹o lùc th× ®Òu bÞ

(4)

ph¸p luËt ng¨n cÊm". TÊt c¶ c¸c c«ng d©n tin hoÆc kh«ng tin vμo t«n gi¸o ®Òu b×nh ®¼ng tr−íc ph¸p luËt. §©y lμ mét yªu cÇu c¬ b¶n

®èi víi nÒn v¨n minh hiÖn ®¹i vμ c¸c quèc gia ph¸p trÞ.

Mçi ®Êt n−íc ®Òu cã lÞch sö, v¨n ho¸ vμ nh÷ng ®Æc thï riªng. §©y lμ nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch b¶o vÖ tù do tÝn ng−ìng t«n gi¸o phï hîp víi ®Æc thï cña mçi quèc gia.

Khi nhÊn m¹nh quyÒn tù do tÝn ng−ìng t«n gi¸o, ChÝnh phñ Trung Quèc quan t©m tíi viÖc b¶o vÖ quyÒn tù do kh«ng tÝn ng−ìng t«n gi¸o còng nh− b¶o vÖ tù do tÝn ng−ìng t«n gi¸o mét c¸ch toμn diÖn. §©y lμ mét chÝnh s¸ch b¶o vÖ ®Çy ®ñ vμ toμn diÖn h¬n ®èi víi c¸c quyÒn c¬ b¶n cña c«ng d©n.

ChÝnh phñ Trung Quèc cho r»ng, tÝn ng−ìng t«n gi¸o lμ viÖc riªng t− cña mçi c«ng d©n. Tuy nhiªn, c«ng cuéc x©y dùng mét ®Êt n−íc x· héi chñ nghÜa phån vinh, hïng m¹nh, d©n chñ, hiÖn ®¹i víi nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn, b¶o vÖ chñ quyÒn ®Êt n−íc vμ gi¸ trÞ quèc gia lμ nh÷ng môc tiªu chung vμ sù quan t©m c¬

b¶n cña tÊt c¶ c¸c téc ng−êi sèng trªn l·nh thæ Trung Quèc, bao gåm c¶ nh÷ng ng−êi tin vμo t«n gi¸o vμ nh÷ng ng−êi kh«ng tin vμo t«n gi¸o. Do vËy, nh÷ng ng−êi tin vμo t«n gi¸o vμ nh÷ng ng−êi kh«ng tin vμo t«n gi¸o cã thÓ

®oμn kÕt vμ hîp t¸c vÒ chÝnh trÞ vμ t«n träng niÒm tin cña nhau.

T«n gi¸o ph¶i thÝch nghi trong x· héi mμ nã cã mÆt. §ã lμ mét quy luËt phæ qu¸t ®èi víi sù tån t¹i vμ ph¸t triÓn cña t«n gi¸o. HiÖn nay, nh©n d©n Trung Quèc ®ang x©y dùng Trung Quèc thμnh mét n−íc x· héi chñ nghÜa hiÖn ®¹i mang mμu s¾c Trung Quèc. ChÝnh phñ Trung Quèc chñ tr−¬ng t«n gi¸o cÇn thÝch nghi víi thùc tÕ nμy. Sù thÝch nghi nμy kh«ng ®ßi hái c«ng d©n ph¶i tõ bá t«n gi¸o tÝn ng−ìng, c¸c t«n gi¸o kh«ng ph¶i thay ®æi gi¸o lÝ c¬ b¶n cña m×nh, mμ ng−îc l¹i, nã ®ßi hái c¸c t«n gi¸o ph¶i tu©n thñ ph¸p luËt vμ phï hîp víi tiÕn bé x·

héi vμ v¨n ho¸. §iÒu nμy phï hîp víi nhu cÇu c¬ b¶n cña tÝn ®å c¸c t«n gi¸o.

Tuy nhiªn, kÓ tõ nh÷ng n¨m 1980, mét vμi tæ chøc cùc ®oan ®· xuÊt hiÖn t¹i mét sè vïng ë Trung Quèc vμ tiÕn hμnh c¸c ho¹t ®éng bÊt hîp ph¸p vμ thËm chÝ cã nh÷ng ho¹t ®éng téi ph¹m ®éi lèt t«n gi¸o. Mét sè kÎ ®øng ®Çu cña

tæ chøc t«n gi¸o gi¶ danh ®· bãp mÐo c¸c häc thuyÕt t«n gi¸o hßng lõa g¹t quÇn chóng, kh«ng tu©n thñ luËt ph¸p cña Nhμ n−íc vμ kÝch ®éng nh©n d©n lËt ®æ ChÝnh phñ. Mét sè kÎ ®· tù cho m×nh lμ c¸c thÕ lùc siªu nhiªn ®Ó lõa g¹t tiÒn b¹c, tμi s¶n, thËm chÝ lμ x©m h¹i

®éng s¶n xuÊt cña nh©n d©n. Çc tæ chøc quÇn chóng vμ chøc s¾c çc t«n gi¸o ®· v¹ch trÇn hiÖn t−îng nμy. Do vËy, ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña quÇn chóng vμ tÝnh bÊt kh¶ x©m ph¹m cña luËt ph¸p, b¶o vÖ tèt h¬n quyÒn tù do tÝn ng−ìng t«n gi¸o cña nh©n d©n vμ çc ho¹t ®éng t«n gi¸o b×nh th−êng, çc c¬ quan ph¸p luËt Trung Quèc ®· xö ph¹t nh÷ng kÎ vi ph¹m luËt ph¸p vμ téi ph¹m g©y nguy hiÓm cho x· héi. ViÖc trõng ph¹t téi ph¹m cña çc c¬ quan luËt ph¸p Trung Quèc kh«ng liªn quan tíi tÝn ng−ìng t«n gi¸o. Kh«ng ai ë Trung Quèc bÞ trõng ph¹t v× tÝn ng−ìng t«n gi¸o. Nh−ng kh«ng quèc gia nμo trªn thÕ giíi ngμy nay cã thÓ khoan dung víi çc ho¹t ®éng tr¸i ph¸p luËt vμ téi ph¹m ®−îc thùc hiÖn d−íi chiªu bμi t«n gi¸o.

III. B¶o ®¶m vμ gi¸m s¸t vÒ mÆt t−

ph¸p vμ hμnh chÝnh ®èi víi tù do tÝn ng−ìng t«n gi¸o

VÒ vÊn ®Ò b¶o ®¶m t− ph¸p, Trung Quèc quy ®Þnh râ c¸c h×nh ph¹t ®èi víi sù x©m ph¹m quyÒn tù do tÝn ng−ìng t«n gi¸o cña c«ng d©n.

§iÒu 251, LuËt H×nh sù Trung Quèc chØ râ:

"Çn bé Nhμ n−íc nμo t−íc quyÒn tù do t«n gi¸o cña c«ng d©n mét çch bÊt hîp ph¸p vμ x©m ph¹m phong tôc vμ tËp qu¸n cña çc d©n téc thiÓu sè, víi møc ®é nghiªm träng, th× sÏ bÞ kÕt ¸n ®Õn hai n¨m tï giam hoÆc giam gi÷ cã thêi h¹n hay bÞ qu¶n chÕ".

Trong NghÞ quyÕt vÒ tiªu chuÈn nhËn ®¬n trùc tiÕp c¸c vô viÖc x©m ph¹m quyÒn d©n chñ vμ c¸ nh©n cña c«ng d©n vμ nh÷ng hμnh

®éng bÊt l−¬ng quy ®Þnh r»ng, ViÖn KiÓm s¸t Nh©n d©n sÏ xÐt xö nh÷ng tr−êng hîp viªn chøc nhμ n−íc t−íc quyÒn mét c¸ch bÊt hîp ph¸p quyÒn tù do tÝn ng−ìng t«n gi¸o chÝnh

®¸ng cña c«ng d©n, vÝ dô nh− can thiÖp vμo c¸c ho¹t ®éng t«n gi¸o b×nh th−êng, Ðp buéc tÝn ®å bá t«n gi¸o cña m×nh hoÆc c−ìng Ðp c«ng d©n theo mét t«n gi¸o nμo ®ã hoÆc tham

(5)

gia vμo gi¸o ph¸i nμo ®ã, nh÷ng tr−êng hîp xóc ph¹m g©y hËu qu¶ nghiªm träng vμ kÕt qu¶ kh«ng l−êng tr−íc ®−îc. ViÖn KiÓm s¸t Nh©n d©n còng ®−a ra xÐt xö nh÷ng tr−êng hîp ®ãng cöa hoÆc ph¸ ho¹i nh÷ng c¬ së thê tù hîp ph¸p còng nh− çc c¬ së vËt chÊt kh¸c cña çc t«n gi¸o. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Bé T− ph¸p Trung Quèc cïng víi çc c¬ quan luËt ph¸p ®· xö ph¹t mét sè tr−êng hîp vi ph¹m ph¸p luËt vμ lμm tæn th−¬ng ®Õn t×nh c¶m t«n gi¸o cña çc tÝn ®å vμ ®−a ra çc h×nh ph¹t ®èi víi nh÷ng ng−êi vi ph¹m.

VÒ mÆt b¶o ®¶m qu¶n lÝ hμnh chÝnh, chÝnh quyÒn çc cÊp ®· thμnh lËp çc ban c«ng t¸c t«n gi¸o nh»m qu¶n lÝ hμnh chÝnh vμ gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn luËt ph¸p vμ çc quy chÕ liªn quan tíi t«n gi¸o nh»m lμm cho chÝnh s¸ch b¶o ®¶m tù do tÝn ng−ìng t«n gi¸o cã hiÖu qu¶. Nh÷ng ban c«ng t¸c t«n gi¸o nμy kh«ng can thiÖp vμo c«ng viÖc néi bé cña çc tæ chøc t«n gi¸o.

T−¬ng tù nh− nhiÒu quèc gia kh¸c, c¸c tæ chøc vμ c¬ së ho¹t ®éng t«n gi¸o ë Trung Quèc ph¶i ®¨ng kÝ víi ChÝnh phñ theo ®óng ph¸p luËt. §¬n ®¨ng kÝ ph¶i ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n sau :

+ Tªn tæ chøc vμ ®Þa ®iÓm th−êng tró;

+ Sè ng−êi tham dù th−êng xuyªn;

+ C¬ quan qu¶n lÝ viÖc tham gia cña c¸c t«n gi¸o liªn quan;

+ Nh©n sù chøc s¾c tham gia ho¹t ®éng t«n gi¸o chÝnh thøc hoÆc çc ç nh©n víi çc quy ®Þnh vÒ phÈm chÊt trong çc ®iÒu lÖ cña çc t«n gi¸o kh¸c nhau;

+ C¸c quy ®Þnh qu¶n lÝ vμ thu nhËp hîp ph¸p.

Çc ban ngμnh thuéc ChÝnh phñ sÏ t¹m ngõng viÖc ®¨ng kÝ hoÆc chØ th«ng qua ®¨ng kÝ t¹m thêi cho çc tæ chøc t«n gi¸o ch−a ®¸p øng hoμn toμn nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n hoÆc cã vÊn ®Ò qu¶n lÝ ®¸ng chó ý. VÝ dô, sÏ kh«ng cho phÐp ®¨ng kÝ çc c¬ së ho¹t ®éng t«n gi¸o chiÕm gi÷ ®Êt ®ai mét çch bÊt hîp ph¸p hoÆc vi ph¹m quy ho¹ch thμnh phè, thμnh lËp thiÕu sù ®ång ý cña chÝnh quyÒn hoÆc thóc

®Èy nh÷ng ho¹t ®éng mª tÝn dÞ ®oan, nh− xua

®uæi ma quû víi lÝ do ho¹t ®éng cña çc t«n gi¸o. C¬ së ho¹t ®éng t«n gi¸o ®· ®−îc ®¨ng kÝ phï hîp víi luËt ph¸p, cã t− çch ph¸p nh©n, cã çc quyÒn vμ nhu cÇu hîp ph¸p th×

sÏ ®−îc luËt ph¸p b¶o vÖ. NÕu çc quyÒn vμ nhu cÇu ®ã bÞ çc c¬ quan qu¶n lÝ x©m ph¹m, çc c¬ së t«n gi¸o cã quyÒn t×m kiÕm sù b¶o vÖ cña luËt ph¸p vμ hμnh chÝnh çch b»ng çch

®¨ng kÝ "C¸c ho¹t ®éng t«n gi¸o t¹i t− gia"

nh−: cÇu nguyÖn vμ ®äc Kinh Th¸nh, hay thê PhËt vμ ®äc Kinh PhËt, mμ thμnh phÇn tham dù chñ yÕu lμ hä hμng vμ b¹n bÌ.

Héi ®ång nh©n d©n çc cÊp, c¬ quan ®¹i diÖn quyÒn lùc cña nh©n d©n, vμ Héi nghÞ HiÖp th−¬ng ChÝnh trÞ Nh©n d©n Trung Quèc çc cÊp ®ãng vai trß quan träng trong ®êi sèng chÝnh trÞ x· héi cña ®Êt n−íc, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch vμ luËt ph¸p liªn quan tíi tù do tÝn ng−ìng t«n gi¸o. ë Trung Quèc, hiÖn cã kho¶ng 17.000 chøc s¾c t«n gi¸o lμ ®¹i biÓu cña Héi ®ång Nh©n d©n hoÆc thμnh viªn cña Héi nghÞ HiÖp th−¬ng ChÝnh trÞ çc cÊp. Thay mÆt çc giíi t«n gi¸o, hä tham gia th¶o luËn nh÷ng c«ng viÖc quan träng cña Nhμ n−íc vμ x· héi t¹i Héi ®ång Nh©n d©n vμ Héi nghÞ HiÖp th−¬ng ChÝnh trÞ,

®−a ra nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp, gîi ý vμ phª b×nh, hoÆc ®Ö tr×nh ®Ò xuÊt liªn quan tíi chÝnh s¸ch vÒ t«n gi¸o cña chÝnh phñ. Tõ n¨m 1993 ®Õn n¨m 1997, riªng Côc T«n gi¸o Quèc vô ViÖn Nhμ n−íc Trung Quèc ®· nhËn vμ phóc ®¸p h¬n 50 kiÕn nghÞ do c¸c ®¹i biÓu Héi

(Cßn n÷a)

Ng−êi dÞch: NguyÔn ThÞ B¹ch TuyÕt (Ban T«n gi¸o ChÝnh phñ) Ng−êi hiÖu ®Ýnh: TrÇn NghÜa Ph−¬ng, Lª T©m §¾c (ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o)