J N H O N G Tl/dNG DONG VA KHAC BIET TRONG QUAN HE CHINH TRj, AN NINH
G I O A CAP QUAN HE ASEAN - TRUNG QUOC VA ASEAN - NHAT BAN
THdl KY SAU CHIEN TRANH LANH
TRAN H l ^ TRUNG*
1. Sau Chien t r a n h lanh, trong bdi canh moi tradng qudc te va khu vpe cd nhOfng thay doi nhanh chdng, ASEAN, Trung Quo^c vd N h i t Ban da cd sp dieu chinh chinh sach doi ngoai kip thdi, trong d6 nhan manh den hpp tac va hpi nh^p khu vUc. Chinh nhiJng ylu to^ khach quan v i chu quan ndi trdn da t i c ddng tich cUc den sU v$n dOng theo hadng taong tac, kien tao tam giac quan hd ASEAN - Trung Qudc - Nh^t Ban trong khu vpe. Xuat phat td bd'i canh chung cua tinh hinh ndi tren v i td nhu clu ndi tai cua mdi thpc the ASEAN, Trung Qudc, N h i t Ban, vi vay trong quan h§ chinh tri, an ninh cua ASEAN - Trung Qudc v i ASEAN - N h i t Ban co nhCttig dilm tuong dfing cung n h a khac biet. Bai vilt tap trung lim ro sp tUdng ddng va khac biet dd.
2. SiX ti^cfng d S n g
Thiy nhdt, quan he ASEAN Trung Quic va ASEAN Nhat Bdn trdi qua
* Ths. Trdn HOu Trung, Dai hoc Phti Xufin Hu§'
chdng dudng han 20 n&m k^ tic sau Chiin tranh lanh da ddn hoan thi^n cd ca chi ldn not dung hgp tdc. Nlu nhU trong thdi ki Chien t r a n h lanh, du ASEAN da sdm t h i l t l i p quan hS dd'i thoai vdi Nh^t Ban (1977), hinh t h a n h nen "Dien d i n ASEAN - N h i t Ban", bade dau xac l^p co che hpp t i c ASEAN - N h i t Ban, nhutig van con thieu v ^ g nhflng co che song phuong 1 ^ da phaong d l lam sau s i c v i khai t h i c het tiem nang cua nhau. Trong khi dd, gida ASEAN vdi Trung Quo'c vSn chUa thiet l^p quan he ngoai giao v i quan h§ gifla Trung Qud'c vdi phan ldn thanh vi§n ASEAN nhU Indonesia, Singapore, Brunei chUa t h i l t lap. Npi dung hpp tac giCfa Trung Qud'c vdi cic qud'c gia cd quan h i nhU Malaysia, T h i i Lan, Philippines„.vin kha don dieu.
Sau khi Chie'n t r a n h lanh k i t thuc tinh trang tren da dUpc khac phuc. Vdi sU linh hoat trong viec thich Lttig vdi thpc tien, ASEAN nhan thay rkng, ben canh vi?c
Nghiin cihi Dong Nam A 712014
tMet lap quan he ddi thoai day du vdi cac ddi tac ben ngoai, c ^ thidt phai cd co c h i do'i thoai tifiig linh vpe. Tren co sd nay, t h i n g 7 nam 1991, Trung Qudc da trd t h i n h ddi t i c ddi thoai tttng llnh vpe cua ASEAN va chi 5 n a m sau da n a n g len t h a n h quan he ddi thoai d^y du vdi to chdc nay. N h a t h i , d i n n a m 1996, Trung Qudc da dat dapc vi the n h a Nhat Ban trong quan hg ngoai giao vdi ASEAN: ca hai deu la ddl tac dd'i thoai day du cua ASEAN.
Theo khuon kho dd, hang nam ASEAN t l chdc Hoi nghi sau H6i nghi Ngoai tn/dng ASEAN bao gom cac Ngoai tn/dng ASEAN va cac Ngoai tn/dng cua cac nadc do'i thoai.
D6ng thdi de thpc chlit hda nhijfng cam k i t chinh tri, ASEAN con thiet lap Diln dan quan he do'i thoai hoac cac cudc hpp doi thoai tien hanh dinh ky 18 t h i n g mot lan;
thanh lap uy ban ASEAN, bao gom dai sd cac qud'c gia ASEAN tai cac nadc ddi thoai vdi chQc n i n g theo doi va thuc day cac dp i n , quyet dinh cua ASEAN Hen quan d i n cic ben do'i thoai.
Den cud'i n i m 1997, quan hd ASEAN - Trung Qudc, ASEAN - N h a t Ban tiep tuc dapc t h i che' hda v i danh dau sU thay doi tinh chat cua mo'i quan he nay. Vdi sp ra ddi cua hpp t i c ASEAN +3, khuon kho APT ton tai ba co che hpp tac, do la ca che ASEAN +3 ddng vai tro nhU mdt cO che khung; co che ASEAN +1 va Cong H-3 thuc hien cac quyet dinh cua Hpi nghi cap cao ASEAN +3. Thang 12 n a m 1998, Hpi nghi cap cao ASEAN +3 lan t h d 2, td chdc tai Ha Npi, cac ben da thda thuan duy trt thudng xuyen cic cupc gap gd ci'p cao. d
t a n g dadi la cac hdi nghi Bp tn/dng, sau d6 la cac cupc gap gd quan chdc c i p cao trong tdng linh vpe; khuyd'n khich giao lUU n h i n d i n - n h a n d i n . D i n n a m 2005, mdt co c h i mdi x u i i hidn: Hpi nghi cd'p cao Ddng A (EAS). Ve Iinh vpe an ninh, Trung Qud'c cung n h a N h i t Ban da ki ket Hi$p Udc Than thien va Hpp tac d Ddng Nam A, t i n t h a n h vide duy tri d i u d a n cac cupc gap gd, ddi thoai giufa cic quan chdc c i p cao ngoai giao, quo'c phong trong cac dien dan ARF, Shangri-la va den n i m 2010 la ADMM+...
CiJng vdi nhiJng t h a n h tpu tren, cd che hpp tac trong quan h e giiJa ASEAN vdi Trung Quo'c va N h a t Ban cung c6 nhdng tien trien dang ghi n h a n . TQ n i m 1997 den nam 2005, ASEAN va Trung Qud'c da t h a n h l§p 27 CO che doi thoai va hpp tdc, trong khi dd vdi ASEAN va N h a t Ban da tao ra 33 cfl che trong 28 n i m (1973 - 2005)'^'. Den n i m 2013, ASEAN va Tnmg Qudc cd khoang 40 co che ddi thoai t r i n t a t ca cac linh vpe tit kinh te, v i n hda - xa hoi de'n chinh tri, an ninh. Trong d6, ASEAN - Trung Qudc da Mnh t h a n h cd che cap cao h a n g n a m va cac hpi nghi ci'p bp tn/dng dapc t l chdc de k i l m diem giOfa ky nhijaig boat dpng hpp tac giufa hai ben va thpc hidn nhflng chi dao cua lanh dao cap caa.Kgoii ra cdn cd rait nhieu co c h i ddi thoai k h i c nhau de dam bao cic chuong trinh h i n h dpng dat r a d cic linh vac khac nhau*^). N h a the, vdi nhflng co che hpp tac da hinh t h a n h va ngdy c i n g dupc the che hda da tao r a nhOfng khudn kho, trd t h a n h nhflng n h a n t d npi tai thuc d^y quan he giO'a ASEAN vdi Trung Qudc
Trin HUu Trung - Nhitng tuang ddng va khac bi^t trong quan he...
vd Nh§t Ban duy trt v i p h i t t r i l n trong thdi gian tdi.
Thd hai, Trung Qudc vd. Nhgt Bdn diu dd trd thdnh nhihig dii tdc ndng dgng c&a ASEAN. Tn/dc het, ASEAN cd quan hd ddi tic chien lapc v i t o i n dipn vdi Trung Qudc v i Nhat Ban. Thd hai, npi dung quan he gifla ASEAN vdi hai ddi t i c trdn dapc md rOng theo hadng t o i n di$n, the hien s i u sic tren mpi Iinh vpe tCf kinh te, van hda, chinh tri d i n an ninh. Thdng qua cic cudc dli thoai, g i p gd song phaong v i da phuong, sp hilu biet ve nhau n g i y cang dupc t i n g cudng, niem tin chinh tri dapc vun dip. Chinh vi v$y, nhOng cam k i t chlnh tri cua cic n h i lanh dao ASEAN - Trung Qud'c, ASEAN - Nh^t Ban dupc hign thuc hda mpt cich sinh ddng. Theo sd lieu thdng k§, n i m 1991, thuong mai hai chilu ASEAN - Trung Qud'c mdi chi dat 8,3 ti USD thi den ndm 2012 dat 400 ty USD^si.
Phia ASEAN d i n h gid cao quan he vdi Trung Qudc, t h i hi&n trong tra ldi Tan Hoa xa ngiy 1 t h i n g 2 n i m 2013 cua Tong thu ki ASEAN L i Luong Minh n h a sau:
"Quan hk Trung Quoc - ASEAN dd phdt triin thdnh mgt trong nhdng quan h^ todn a^n nhdt, dii tdc ndng dgng vd phdt triin nhanh chong cilaASEAN^^K Trong khi dd, thuong mai hai chieu ASEAN - Nhat Ban cung gdt h i i nhflng t h i n h qua d i n g ghi nhan: n i m 1990 dat 64 ty USD, thi den ndm 2011 da t i n g len 273,3 ty USD. Ca Tnmg Qudc vd Nh$t Ban deu l i nhflng ddi tic thuong mai h i n g d i u cua ASEAN. M i t khic, gifla ASEAN v i Trung Quoc, ASEAN vi Nh§t Ban da t i l n tdi hinh t h i n h cic
FTA song phaong va da phucnng dang day nhanh qua trinh hpi nh$p s i u rdng (^a cac nen kinh td^ t r e n tai khu vpe va qudc te, dem lai nhflng dieu kidn thuan lpi cho s p dn dinh va p h i t trien. Cac s a i ^ k i l n hinh t h a n h FTA k h d i ^ don thuan xuat p h i t tii muc ti§u kinh t e ma "phdn ldn Id ti£ nhiing ky vgng vi hieu dng chinh tri vd an ninh'^^K Hup tac kinh t e va thfldng mai chat che cd tac dung giam thieu nhflng bat trac trong quan he gifla cac ddi tac. ThUc tien Dong A la mpt minh chflng. Mpt cupc t h a m db y k i l n dapc thpc hien tai sau nUdc ASEAN (Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thai Lan va Viet Nam) vdi cau hdi qudc gia nao la ddi tac quan trpng cda ASEAN. Ve tdng the, ket qua cho tha'y:
Trung Qud'c vi tri thQ nhat (30%), thfl hai la Nhat Ban (28%), trong khi My mpt qudc gia c6 anh hudng lau dai chi chiem vi tri thd 3 (23%)*^*. Dieu do cho thay niem tin cua cac quo'c gia Dong A gianh cho nhau ngay cang gia tang.
Thi2 ba, cd J^EAN, Trung Qudc ud Nhgt Bdn deu coi trgng hgp tdc an ninh.
Chinh vi the, trong quan he song phUflng l i n da phaong, ca ba thpc t h i n i y da tim kiem kha n a n g hpp tac de giai quyet nhong thach thdc trong linh vflc an ninh.
Vi vay, Trung Qud'c ciing n h a Nhat Ban da ung hp nhCfng de xua't va vai tro trung tam cua ASEAN tai nhflng co che hpp t i e an ninh mdi. Nhin trong bd'i canh sau Chien tranh lanh, khu vpe dang phai ddi dien vdi d n h trang thieu mpt CO che an ninh kiem soat thi viec xua't hien ARF dUpc danh gia l i mpt t h a n h cdng ldn ve phaong
Nghien citti Dong Nam A 7/2014
dien ngoai giao cua ASEAN bdi "ARF Id duy nhdt trong phgm vi dia ly cila no. Mgt CO cdu an ninh md rgng, bao g6m tdt cd cdc cUdng quic ldn trong khu vUc, ckUa bao gid ton tgi d khu vUc chau A - Thdi Binh Di£0ng"^'^\ 06 the thay, thoat d^u an ninh la mpt linh vflc n h a y cam nhOng dan dan nd trd t h a n h mdt npi dung hpp tac gifla ASEAN vdi Trung Qudc va N h a t Ban trong CO che' song phaong l i n da phUOng.
Theo dd, trong quan diem cua ASEAN, ARF khdng phai la d i l n dan giai quyet tranh chap lanh tho, thi hien nay nhijfng van de ndng nhU Bien Dong da dUflc thao Iuan sdi noi. Chang ban, tai Hpi nghi ARF lin t h d 17 to chdc tai H a Npi ngay 23 thang 7 nam 2010, da cd hOn mpt nQa trong tdng sd 27 nUdc t h a n h vien de cap den van de Biln Dong trong phat bieu cua minh. Cung vdi co che ASEAN+3, Shangri-la, ADMM+,., thong qua qua trinh do'i thoai va thao luan, cac quo'c gia titag bade tha'u h i l u nhau hdn, xoa d i n s p nghi ky de di tdi chia se n h a n thdc chung cimg hudng tdi mot khu vpe hoa binh va on dinh. ASEAN cung vdi Trung Qudc va Nhat Ban da hpp tac vdi nhau de ddi phd vdi nhflng thach thdc an ninh phi truyen thdng m i tn/dc do chUa tflng xay ra. Nam 2002, ASEAN da ki vdi Trung Quo'c
"Tuyen bd ve quy tac dng xd Bien Ddng", gop phan lam giam sp cang t h i n g tai khu vpe. d mpt khu vpe nhU Ddng A "su nghi ngd vdn ngU tri"^^> thi nhflng ket qua dat dupc nhu da ndu d tren cd y nghia ldn.
ASEAN cung d l dang hern khi chap n h a n vai trd chinh tri an ninh cua N h i t Ban dd'i vdi khu vi/c.
]&iat p h i t tif mpt thpc t e rang, trong quan he vdi ASEAN ve linh vflc an ninh, ca T n m g Quo'c va N h a t B a n deu cd nhCftig trd ngai ve qua khd. Dd la s p banh tn/dng cua cac de che phong kien Trung Hoa va su tho'ng tri cua chu nghia quan phiet Nhat trong giai doan Chie'n t r a n h the gidi ^ f l hai. Do dd, van de an n i n h trd t h i n h mot hnh vpe nhay cam. Chinh vi the d i n mai cud'i the ki XX, khi quan he chinh tri va kinh te dat dflpc nhflng tien trien nhat dinh, thi quan he an ninh gifla ASEAN vdi Trung Qud'c va N h a t B a n mdi dapc cac chu the tren quan t a m thuc diy. Tuy nhien, trong van de an ninh, linh vpe an ninh phi truyen thdng dat dupc nhflng thanh qua, trong dd UU tien t a p trung chu yeu vao chd'ng buon ban ma tuy, budn ban ngUdi, cUdp bien, boat dpng khung bo, budn liu vu khi, rufa t i l n , tpi pham kinh te quoc td.jihUng v i n chaa tfldng xdng vdi tilm nang cung nhU nhu cau thflc tiSn dang dat ra. Cd the thi'y r i n g , vdi each tie'p can tren cho phep ASEAN, Trung Qud'c va Nh?t Ban tha'u h i l u va tin tUdng nhau hOn, d l tfl do cd sfl taong dong ve quan diem trong hpp tac vdi nhau de giai quydt nhflng van de an ninh dang thach thflc chung, cung nhfl nhflng van de hen quan trpc tiep gifla cac chu t h i nay, nhfl v a n de Bien Dong trong quan he gifla mpt sd nadc ASEAN vdi Trung Qudc.
3 . S i i k h a c b i $ t
Vi ca chi vd nhip dp phdt triin cua quan hk ASEAN vdi Trung Quic vd Nhdt Bdn. Ngoii nhflng cfl che dapc t h i l t lap
Trdn HUu Trung - Nhdng tuang dong vd khde biii trong quan he...
nhu da phan tich, khac vdi N h a t Ban, gifla ASEAN v i Trung Qudc cdn cd cic cd c h i doi thoai rieng, r a t quan t r o i ^ trong viic giai quy^t vdih de lanh tho va lanh hai vdi mpt s6' qudc gia, ASEAN n h a t l i tranh chap chu quyen d Bien Ddng. Dien lunh nhHit trong so dd la co che dam bao thpc hien TuySn bd' ve each ung xQ cua cic b§n d Biln Ddng (DOC). Cung n h a Trung Qud'c, Nhat Ban da tham gia day du cac cd c h i hpp t i c cua ASEAN. Tuy nhien, do quan he ASEAN - N h i t Ban dUpc thiet lap sdm, vi the nd cd dac diem rieng biet. Ly giai ve dac diem nay. Tap cbl Hoa binh va phat trien cua Tnong Qudc cho rang, sp p h i t trien cua quan h§ ASEAN-Nhit Ban "dd dp dung phuang thdc tudn tu, chdc chdn.
Ndi dung chu yiu trong chinh sdch cda Nhdt Bdn dd'i vdi ASEAN Id: vi kinh ti, dong vai tro quan trgng, ve chinh tri phdt huy vai tro tich cUc, yn.y dung mii quan h^
ddc biet vai cdc niidc ASEAN^^K Dilm khac biSt nfla trong quan he vdi ASEAN l i du thiet lap quan he mupn nhat trong sd cac quo'c gia Dong B i c A nhang Trung Qudc da p h i t t r i l n md'i quan hg nay mpt cich nhanh chdng, vUpt qua tat ca cac qud'c gia ngoii khu vpe, trong do co Nhat Ban de trcf t h i n h mdt dd'i t i e ngoai khd'i dau tien vd quan trpng nhi't cua ASEAN. Trung Quic da chu dpng va nhanh chan hfln Nhat Ban trong viec ki ket cac van kien quan trpng vdi Hiep hpi nhU FTA, Hiep Udc TAC v i thig't lap ctf che' ddi tac chig'n lupc vdi ASEAN. Trong cac nUdc ASEAN+1, Nh^t Ban Id qud'c gia thiet lap mdi quan h§ do'i thoai sdm nha't vdi ASEAN tfl n i m 1973. Tuy nhien, do anh
hudng cua spy thoai kinh te' keo dai hdn mpt thap nien sau Chien tranh lanh va nhong h a n che (^a di san Iich sd (Hien phap 1946, Hiep i/dc an ninh Nhat - My...), quan he ASEAN Nhat Ban cd phan
"chCftig lai" hay ndi chinh xic hon la khong duoi kip quan he ASEAN - Trung Qudc, du mdi thig't lap nam 1991. Chdng kien sp vUpt trpi cua Trung Quo'c trong quan he vdi ASEAN, cUu Thu tudng Singapore Ly Quang Dieu binh luin rang: da trd thanh quy luat d Dong Nam A, Trung Qudc luon d i n dau va N h a t Ban bfldc theo sau*^°\
Thd hai, khde vdi quan h$ ASEAN Nhdt Bdn, trong quan he ASEAN - Trung Quoc dang ton tgi tranh chdp ldnh tho giUa mpt so thdnh vien ASEAN vdi Trung Quoc.
N h i t Ban la nUdc lang gilng nhflng khdng cd lien quan den van de bien gidi vdi cac t h i n h vien ASEAN. Trong khi do, Trung Qudc la nUdc c6 dien tich rpng ldn, c6 dUdng bign gidi tiep giap vdi mot so' quoc gia ASEAN va ke ea Nhat Ban. Hien tai, Trung Qudc dang c6 van de tranh chap lanh tho khong chi vdi mot so thdnh vien Hiep hpi ASEAN tai Bien Dong, ma con vdi ca Nh^t Ban tai bien Hoa Dong. Sp taong dong do trd thanh nhan to' g i n ke't, thuc day Nhat Ban s i n sang chia se va dng hp cac thanh vien ASEAN trong tranh chap chu quyen tai Bien Ddng. Vi vay, day chinh la diem khac biet noi bat gifla quan he gifla ASEAN vdi Trung Quoc va Nhat Ban, trong do Bien Ddng la nhan to can trd quan he ASEAN - Trung Qudc va trd thanh n h i n to' thuan Ipi d l thuc day quan he gifla ASEAN vdi Nhat Ban, ke ca linh vac an ninh.
8 Nghiin edit Ddng Nam A 712014
Thd ba., sU cdng rdn cua Trung Quoc tgi Biin Bdng dang ldm cho quan he ASEAN - Trung Quic trd n&n het sdc phdC tgp, tiim dn nguy ca xung dot cao. Trong khi do, quan he ASEAN - Nhdt Bdn nhin chung tuang doi on dinh. Trong quan hg ASEAN - N h i t Ban, neu nhiing t h i c h thflc do qua khfl x i m Iflpc cua Nhat Ban do'i vdi khu vpe Ddng Nam A dang ngay lid dan, thi trong quan he ASEAN - Trung Qud'c, v£&i de thuc tai ma n l i cpm nhait la t r a n h chd^p d Bien Dong dang big'n t h a n h mdt thach thdc nghiim trpng. "Rnh trang tranh chip Bien Ddng tiep tuc leo thang, g i n vdi tham vpng qua ding, ciJng nhfl h i n h dpng b i i chap p h i p luat qud'c te cua Trung Qud'c dang lam cho quan he gifla ASEAN vdi Trung Quo'c ngiy cang cing t h i n g . Mac du DOC va ban Hfldng dan DOC da thdng qua, sU van ddng de hfldng tdi COC dang dflpc quan t i m va cac nha lanh dao nUdc nay v i n thudng tuyin bd: "niu chung ta khdng thi xd ly dung ddn cdc mii quan he vdi thi gidi b&n ngoai, ca hdi phdt trien trong 20 ndm cda thi ky mdi diigc gdy dUng nin bdi nin hod binh quic ti, sU in dinh tong thi trong quan h^ gida cdc cUdng quic vd sU phdt triin nhanh chong cda khoa hoc - cdng ngh&, se bi ddnh mdt'^^^\ nhung Trung Qud'c td ra it tdn trpng luit p h i p qudc te, tfl dat ra cac luat le rieng cua minh, n g i n can cac qudc gia cd chu quyen thflc hien dung quyin nang theo luat phap qudc te tai vung biln niy. He qua cua nd nhfl Leszek Buszynski k h i n g dinh: sfl quyet doan cua Trung Qudc tai Bien Dong da khig'n cho cac nfldc ASEAN tham gia cic chfldng trinh hi?n dai hda h i i quan cua minh. D l minh
hpa cho y kien t r i n , dng cho bie't: Viet Nam da mua cua Nga 6 tau ngam Ldp Kilo v i 8 m i y bay chie'n ddiii da nhiem Su-30 MK2V, con Indonesia t h i ki hpp dong mua 3 tiu ngam cua H a n Qulc'^^^ D6ng thdi, cic t h a n h v i i n ASEAN lien quan d i n tranh chap, ben canh sfl nd lpc song phfldng d l hda giai xung ddt tai Bien Ddng, nhflhg do tinh chat phdc tap bdi sfl cuijg ran cua Trung Qud'c, ndn hp chu trfldng cin co yg'u td thfl ba can dp, td'c la phai dfla v i o sfl ung hp cua cac cfldng quo'c k h i c . Nh|lt Ban vd My la nhung cfldng qud'c trong va ngoai khu vflc, cd kha n a n g hda giai nhflng t h i c h thflc cua Trung Qudc, do dd dUpc ASEAN lUa chpn. Dieu do, mpt m i t ehdhg td sfl hc^ tac trong hdn 20 n i m qua gifla ASEAN vdi Trung Qudc v i n chfla du de hda giai nhflng t h i c h thflc hien tai, t h a m chi cd nguy co bung p h i t t h a n h xung ddt. M i t khac, phan i n h sfl hoai nghi ve sflc m a n h cua Trung Qudc khi cac t h i n h vign ASEAN khong ngflng gia t a n g n i n g Iflc qudc phbng cung nhfl tam kie'm sfl h i u t h u i n tfl b i n ngoai d l tu vg da khie'n cho khu vuc ciJng nhfl mdi quan h i gifla ASEAN vdi Trung Qudc diln big'n phflc tap, khd lfldng.
Cuoi cdng, khac vdi Trung Quic, trong quan M vdi ASEAN, Nhdt Bdn mong mu6n •.
cd yiu ti My. Mpt thflc t l l i , ca Trung Quic l l n N h | t Ban diu coi trpng m l i quan hg thflc chat vdi ASEAN, do dd, ho da c6 nhflng dieu chinh chie'n lapc n h l m tao ra sflc m a n h canh tranh d l x i c lap i n h h a d n » ; | tai khu vflc, it n h i t la khdng mudn bi ddl thu bd xa. Du t h i hidn dOc lap trong chinh sich ddi ngoai, nhuhg k h i c vdi Trung Quic,
Trdn HUu Trung - Nhifng tuang dong vd khac biet trong quan he...
do sU chi phdi cua mdi quan hg vdi My ngn trong quan h i vdi ASEAN, Nh^t Ban luon tinh toan den nhOhg phan flng tfl nfldc nay.
Dieu do giai thich tai sao trong hai nam dau, vai trd cua N h a t Ban trong hop tac ASEAN+3 con md nhat v i thai dp chan chfl cua nUdc n i y trong viec Id Hiep Udc T h i n thign va Hpp tac d Ddng Nam A. Hon nflk, trUdc kha n i n g lan ludt cua Trung Quoc, Nhit Ban da p h i t trien quan he vdi cac nUdc cd kha n i n g thach thflc vai trd cua Trung Qudc tai chiu A nhfl Nga, An Dp va nhilt l i chu trpng d i n d i n g minh My hien dign trong cic cfl chg' hpp t i c tai khu vflc de vfla tao dung thg' lpc, vfla thpc hien y do ngin chin nfldc niy. Trong khi dd, sp hien di^n cua My tai cdc cd che hpp tac Dong A bi Trung Qud'c coi nhU Id m^t nhan to' bao vay, kilm c h i hp.
Tdm lai, quan hg ASEAN vdi Trung Qudc v i N h i t Ban la mdi quan he gifla mpt t l chflc khu vflc vdi hai cfldng quo'c khu vflc. D i y l i ba lUc Iflpng dang nam gifl vai trd chu chd't trong quan he qudc te' tai khu vuc Ddng A hien nay. Sfl tuong dong vd khic bigt trong c i p quan he ASEAN - Trung Quo'c v i ASEAN - N h a t Ban phan dnh nhflng diem chung va rieng cua mdi thflc the cung nhfl bd'i canh sau Chig'n tranh Lanh, dong thdi cho thay kha nang linh boat, uyen chuyen cua ASEAN ve chinh sdch hpi nh^p va lien kg't khu vflc;
kha nfing c i n b l n g chien lupc gifla cac nfldc ldn cua ASEAN vdi muc dich hfldng tdi su hda binh, dn dinh lam nen tang vOng chic cho hop t i c v i phat trien cua khu vflc./.
TAI L I E U THAM KHAO
1. Lai Foon Wong (2007), "China-ASEAN and Japan-ASEAN Relations during the Post- Cold War Era", Chinese Joumal of Intemationai Politics, Vol. 1, tr.403.
2. http://vovworid.vn /Quan h$ ASEAN-Tmng Qudc vi lpi ich song triing.
3. httpTTvovworld.vn /Quan he ASEAN-Trung Qudc vi lpi ich song trimg.
4.http://news.xinhuanet.com/english/indepth/
2013-02/01/c_132145176.htm
5. Bui Tnrcmg Giang (2010), Hi^mg tdi chien luac FTA cua Viet Nam ca sd ly luan vd thUc tiin Bong A, Nxb TP diln Bach khoa, tr.81, 6. Tomotaka Shoji (2009), "Pursuing a Multi- dimensional Relationship: Rising China and Japan's Southeast Asia Policy", in Jun Tsunekawa (eds), The Rise of China:
Responses from Soutlieast Asia and Japan, (The National Institute for Defense Studies: Published), NIDS Joint ReseEU-ch Series No. 4, tr.183.
7. Nguyin Duy Quy (2004), Tiin tai mdt ASEAN hoa binli, on dinh vd phdt triSn bin vUng, Nxb Khoa hoc xa hpi. tr.313.
8. Hodng Khic Nam (2008). Hap tdc da pliUang ASEAN + 3 van de va. trien vpng, Nxb Dai hpc qudc gia TP. Ho Chi Minh, tr.ll9.
9. http://nghiencuubiendong/Su phdt trien ciia CO che hpp tac ASEAN - Nhat Ban.
10. Michael Yahuda (2006), Cdc vdn de chinh tri quoc te a chdu A - Thdi Binh Diiang, Nxb Van hpc, tr.436.
11. Mingjiang Li (2012), Chinese Debates of South China Sea Policy: Implications for Future Developments, RSIS Working Papers, No. 239 (Singapore: S. Rajaratnam School of Intemationai Studies), tr.9.
12. Leszek Buszynski (2012), 'The South China Sea: Oil, Maritime Claims, and U S - China Strategic Rivalry", The Washington Quarterly, vol. 35, no.2, tr.151
