TO CHUC KIEM TOAN DPI VOI VIEC QUAN LY VA SU DUNG CAC KHOAN NQ CONG
^
jnF r
mOT so Y KIEN VE QUAN LY
VA KIEM TOAN Nff CONG ff VIET NAIVI
...V:
-e kiem toan ng cong, kl tu khi KTNN dugc thanh lap den nay, cong tac kiem toan ng cong da bat dau dugc chd y tuy muc do va pham vi c6 khac nhau qua tung thdi ky. Ngay tir khi mod thanh lap KTNN (ngay 11 thang 7 nam 1994 bang nghi dinh 70/CP) da CO kiem toan chuyen nganh:Kiem toan dau tu dy an. cac khoan vien trg, vay ng Chinh phu. Tuy nhien, tren thyc te viec trien khai kiem toan ng Chinh phd cda KTNN con khac xa so vod yeu cau cung nhu dy Unh dugc dat ra. KTNN chua thyc hien kiem toan ng cong vod tu each la mgt cugc kiem toan dgc lap ma dugc thuc hien cung veil kiem toan quyet toan NSNN hang nam. Ke tir nam ngan sach 2002, khi luat ngan sach sua doi dugc ban banh va co hieu lyc \6d quyet toan ngan sach nam 2002, khi kiem toan quylt toan NSNN. KTN'N luon dl cap den quan ly ng Chinh phu cung nhu cd mgt vai nhan dinh danh gia ve ng Chinh phd. Khi kiem toan quyet toan ngan sach dia phuong. KTNN luon quan tam xem lieu cac dia phucmg co dua vao can doi ngan sach hay khong, CO bao cao day du hay khong? Viec tra lai vay ra sao? Su dung cac khoan vay vao muc dich gi, va co dam bao muc vav theo luat dinh hav khons? KTNN
TS. LE DINH THANG Kiem todn Nhd nirdc
eung da chd trgng den kiem toan cac khoan vay ve cho vay lai va muc dich su dung cac khoan vay de dam bao quan ly chat che. Thong qua kiem toan quylt toan NSNN, KTNN da dua ra mgt so y kien mang tinh canh bao doi vdi tinh hinh vay ng cda ngan sach dia phuong tir dd thu hdt sy quan tam cda Quoc hgi, Chinh phd, cac ca quan chue nang va cong chung.
Tuy nhien cdn nhieu ban che ma KTNN can phai quan tam de cd the kiem loan ng cong mgt each day dd theo cac thong le hien hanh. Cho den nay, sau 16 nam hoat dgng, KTNN van chua tien hanh kiem toan viec quan ly vay ng cda Chinh phd vod tu each la mgt cugc kiem loan dgc lap.
KTNN cdng chua xay dung dugc quy trinh kiem toan, tieu chi danh gia ve quan ly ng. Tham chi, cho den nay, KTNN cung chua xay dyng dugc dgi ngu can bg, chuyen gia am hieu ve quan ly ng cong de gidp Tong KTNN trong viec hoach dinh chien lugc kiem toan ng Chinh phu.
Mac du viec quan ly ng d Viet Nam cdn nhieu bat cap nhung KTNN chua dua ra dugc y kien cda minh nham hoan thien cong tac quan ly ng. Nhieu van de ve quan ly ng Chinh phd dang CO su khac biet xa so vod chuan myc quan ly ng Chinh phd ma cac to chuc quoc te ban hanh nhung chua dugc KTNN phat hien va kien nghi dl c6 co che quan ly thich hcrp. KTNN chua di sau danh gia tinh blnh, co cau, chi phi va hach toan ng Chinh phd nham ban che rdi ro tai chinh trong vay ng. Cong tac quan tri rdi ro trong quan ly ng Chinh phd the nao cung khong dugc de cap... Tham chi hang nam khi kiem toan quyet toan ngan sach dia phuong, KTNN cung chi di sau viec tuan thu la vay ng the nao. c6 ddng ban miic do luat dinh hav khons, co can doi vao
ngan sach dia phuong hay khong?...
Trong khi dd rat nhieu van de ve quan ly lai khong dirge de cap nhu ca cau vay ng ra sao? Nguon vay ng? Tinh ben vung cda viec vay ng ? Chi phi vay ng, cong tac hach toan vay ng ? Co che quan ly vay ng... day la nhung van de het sue can thiet tiong quan ly vay ng Chinh phd chua dugc KTNN de cap nham dua ra y kien dgc lap cua minh gdp phan hoan thien cong tac quan ly ng Chinh phd d Viet Nam.
Van de dat ra la lieu rang so lieu ng co chinh xac hay khong? C6 dugc hach toan diy dd hay khong? Cach thiic bach loan da theo cac thong le chung cua quoc te de dam bao tinh so sanh bay khong? Cong tac quan ly ng nhu the nao? Viec thiet lap the che quan ly ng ra sao? Chi pbi vay ng va muc dich sd dung cac khoan vay ng ra sao?...
chua dugc de cap mgt each day dil.
Day la khoang trong trong kiem toan ng Chinh phd cda KTNN trong nhimg nam qua can co bien phap thao gd, khac phuc.
Nhiing yen kem, bat cap trong kiem toan vay ng cong eua KTNN theo chdng toi xuat phat tu nhieu nguyen nhan khach quan, chd quan. Xong, c6 mgt so nguyen nhan co ban sau day:
- Thu nhat, xuat phat tu nhiing yeu kem trong cong tac quan ly tai chinh ngan sach ndi chung, kiem loan ng Chinh phd ndi rieng. Do qua trinh quan ly ke hoach hda, tap trung bao cap va khi chung ta thyc hien chuyen doi nen kinh te sang co che quan ly thi truang thl nhieu van de ve quan ly tai chinh ngan sach chua theo kip trong do c6 van de quan ly vay ng Chinh phil.
Mgt thod gian dai trai qua hai cupc chien tranh chung ta nhan vien trg cila nudc ngoai la chd ylu va coi nhu la khoan khong hoan lai do dd it dugc quan tam chd y. Din kbi chdng ta c6
3 2 NGHIEN CIT KHOA HOC KtE>l TOAN
S6 38/Thang 12-2010
I TO CHUC KIEM TOAN OOI VOI VIEC QUAN LY VA SU DUNG CAC KHOAN NO CON
quan he yay ng vod cac dinh chi tai chinh quoc te, cac khoan vay ng song phuong, da phuong phat sinh song co che, each thuc quan ly khong theo kip trong cong tac quan ly vay ng. Tu nguyen nhan do dan din chung ta cung chua CO y thdc phai kilm toan hang nam doi vod vay ng Chinh phd. Ke tu khi KTNN ra ddi cho din nay, mac du CO chu y den song d muc do khiem tdn.
KTNN chua chu trgng nhieu din kiem toan ng cong, chua coi day la nhiem vu trong tam. Da so can bg cua KTNN deu trudng thanh tu co che quan ly cu nen khd tranh khoi nhung tu duy khong kip vod ca che quan ly mod. Day la nguyen nhan sau xa xuat phat tu nhimg yeu kem bat cap eda each thuc quan ly tai chinh ngan sach mang lai va can dugc khac phuc de dap dng yeu cau hoi nhap kinh te quoc te.
-Thif hai, xuat phat tu tu duy cua eo che quan ly cu va dugc duy tri qua lau lam kim ham cong tac kiem toan ng cong. Mgt thod gian dai chung ta luon quan niem ng Chinh phd la so lieu bi mat quoc gia khong dugc cong khai, khong c6 co quan nao kl ca KTNN dugc quyen xem xet. Hang nam khi kiem toan quyet toan NSNN, khi xem xet den so lieu ng Chinh phd thi bi han che bod thong tin khong dugc eung cap cho ca quan kiem toan va vo hinh chung da hinh thanh mgt vung ban chi ma KTNN khd co thl tilp can mgt each day dd, dung nghia dl c6 thl dua ra y kien ve cong tac quan ly ng Chinh phu. Trong khi dd cac quy dinh eda luat phap ve kilm toan ng lai khong ro rang gay kho khan eho sy tilp can eda KTNN. Ke tu khi luat KTNN dugc ban hanh va cd hieu lyc edng vdi tiln trinh cong khai, minh bach tai chinh quoc gia. KTNN co thl tilp can rong rai hon vod thong tin quan ly ng cua Chinh phd. song van chua tiep can nitit each day dd va dung muc, mod chi dimg lai d viec cung cap cac so lieu, tinh hinh ma chua di sau xem xet cac khia canh cua quan ly ng. Tu tu duy do vo hinh chung da han che mien kiem toan cda KTNN va do vay cong tic kiem toan quan ly ng Chinh phu cung cham dugc trien khai d Viet Nam.
- Thu ba, xuit phat tii^ nhiing yeu kem ngi tai cda KTNN vl kilm toan ng cong. Cho din nay, theo chdng toi, KTNN vin chua s3n sang cd mgt lyc lugng de thuc hien kilm toan ng Chinh phu mgt each diy du va phu hgp vdd thong le chung. Hon niia trong co cau td chuc cda KTNN, viec kilm loan ng Chinh phu chua dugc chi din mgt each ro rang ma vin dang thyc hien cung vdi kilm toan quylt loan NSNN ya dilu nay cd till vin dien ra trong ngan han cung nhu trung ban. Chua cd mgt bg phan chuyen trach vdi nhung chuyen gia di kiim toan, danh gia viec quan ly ng Chinh phd hang nam. De khic phuc yeu kem nay ddi hoi phai xay dyng dugc dgi ngu can bg cung vdi CO cau to chuc thich hgp de thyc hien kiem toan ng Chinh phu.
Mot s6 khuyin nghi ve quan ly va kiem toan no cong & Viet Nam
De cd the hoan tra eac khoan ng vay hien tai, Chinh phu chi c6 bai each: (i) sd dung phan lgi nhuan thu dugc tu nhung khoan vay dau tu dl hoan tra ca goc va lai da vay. Vdi each thuc nay, viec vay phai dam bao sd dung vao cac nhiem vu cd kha nang tao ra nguon thu trong tuong lai. (ii) tang thul trong tuong lai hoac ban tai nguyen dl cd nguon hoan tra cac khoan vay hien tai.
Trudng hgp nay chinh la thl he hien tai da XAM LAN lgi ich cda thl he tucmg lai. Do vay, viec quan ly, kilm soat ng cong cin dam bao ring cdc khodn vay edn dugc su dung dting muc dich, tiet kiem, hieu qud de khdng xdm ldn lgi ich cua the he sau, khdng tao thdnh gdnh nang ng cho the he sau. Ngi dung nay phai dugc coi nhu la nguyen tac trong quan ly, kiem soat ng cda Chinh phu.
Kiem toan ng cong la nham danh gia tinh kinh te, hieu qua va hieu lue cda cac boat dgng quan ly ng cong; nhim muc tieu dam bao eho viec quan ly ng cong bao gom viee lap va thyc Men chien lugc quan ly ng cda mgt qudc gia dugc tien hanh mgt each hieu qua.
Xet mgt each cu thl thi viec kilm toan ng cong co cac muc tieu: (i) Nhim han chi rui ro tai chinh qudc gia, dn djnh kinh tl vi mo. gidp Chinh phd tim each dam bao quy mo va tdc do tang
truong cda ng cong phai ben viing, cd kha nang thanh toan trong nhieu tinh hudng khac nhau, trong khi van dap ung dugc cac muc tieu ve rui ro va chi phi. (ii) Dua ra cac kiln nghi de quan iy tdt hoTi ng cong. Kilm toan ng cdng dua ra cac kien nghi gidp cac nha quan ly ng cd dugc cac bien phap, chinh sach quan ly ng mgt each hieu qua. (iii) Cai thien tinh minh bach va cong khai thong tin vl ng- va cong tac quan ly no" cong. Cac muc tieu ve quan ly ng cin phai dugc xac dinh ro rang va cong bd cong khai, va viec ap dung cac bien phap vl chi phi, rdi ro cin phai dugc giai thich. Cong chung cin phai cd dugc cac thong tin ve boat dgng ngan sach truoc day, hien nay va trong du kien, trong dd cd ca thong tin ve nguon tai trg va vi the tai chinh tong the cua Chinh phd.
De thuc hien dugc dieu do, cdng tdc qudn ly vd kiem todn ng cdng cdn thuc Men mot sd gidi phdp mang tinh dinh hudng nhu sau:
(1) Viee quan ly va kiem loan ng cong phai dugc dat trong nguyen tac kiem soat ng cong vdd nguyen tac mang tinh bao trum la the he hien tai khong xam lan loi ich ciia the he tuxmg lai. Theo nguyen tac nay can hoach dinh chinh sach vay ng mgt each hgp ly. Cac khoan vay phai dugc su dung mgt each bieu qua, ngan chan tinh trang that thoat lang phi trong su dung von vay. Chinh phd can duy tri nguong ng cong mgt each hgp ly va dam bao rang co che vay ng ben viing, phuc vu cho phat trien khong chi trong ngan ban ma ca trong tuong lai.
(2) De kiem soat ng cong mgt each day du, can kiem soat chat cbe cac khoan vay ng, su dyng cac khoan vay sao cho ed hieu qua; kiem soat tot nghia vu ng du phong phat sinh. Trong trudng hgp cua Viet Nam, nghia vu ng dy phong, ng tiem an phat sinh phai dugc kiem soat chat de tranh tinh trang gia tang ng cua Chinh phu xuat phat tu trach nhiem quan ly. Dae biet can c6 CO cbe kiem soat vay ng cda cac doanh nghiep nha nuoc, vay nuac ngoai cua cac td cbuc tu nhan de ban che rui ro phat sinh ng tu trach nhiem cua Chinh phd. Thyc tl trong quan ly ng, viec vay
S4 3 R T h i i n t ; 1 2 - 2 0 1 0 NGHltN c f t KHOA HIK KIEM TOiN 3 3
TO CHUC KliM TOAN D 6 | VOI VIEC QUAN LY VA SU DUNG CAC KHOAN NO CONG
bao nhieu khong qua quan trgng bang viec su dung khoan vay vao \ iec gi, su dung nhu the nao, hieu qua ra sao. Neu kiem soat dugc dieu dd thi se dam bao cho viec quan ly ng mgt each an toan, ben vung.
(3) Hoan thien cong tac kiem toan ng eong: Hoan thien kiem toan ng cong, coi day la nhiem vu thudng nien cda KTNN de gidp Chinh phd, Quoc hgi quan ly ng cong mgt each an toan, ben viing. Viec kiem toan ng cong can xac dinh nhiing muc tieu sau day:
Xac dinh mdc do vay ng cua Chinh phu trong moi quan he vol muc do an ninh tai chinh quoc gia.
Mgt muc tieu quan trgng ma kiem toan ng Chinh phd hudng tod la ban cbe rdi ro tai chinh quoc gia. Trong khuon kho kinh te vi mo. kiem toan ng cong giup Chinh phd dam bao quy mo va toe do tang truong ng hgp ly. duy tri kha nang thanh loan trong nhieu tinh huong khac nhau, trong khi van kiem soat dugc cac rdi ro va chi phi.
Danh gia muc dich su dung cac khoan vay ciia Chinh phii: Lieu viec vay ng cda Chinh phd da ddng muc dich vod chien lugc phat trien kinh te dat nuoc trong tung thod ky. Kiem toan can khang dinh rang cac khoan vay ng da ddng muc dich theo quy dinh cda phap luat hien hanh. Mat khac vod cac khoan ng do Chinh phu hoac cac co quan cda Chinh phd bao lanh can dugc kiem soat de duy tri kha nang thanh toan de ban che rui ro tai chinh quoc gia trong trudng hgp cac don vi nhan bao lanh khong dd kha nang thanh toan.
Danh gia kha nang tra ng va nguon de tra ng: Thong qua danh gia cac chi so \'e \ay ng. quan ly ng, co quan KTNN dua ra eac danh gia vl kha nang thanh toan ng cua Chinh phd bao gom ng true tiep. cac khoan ng gian tiep. nghia \u ngdu phong... cung nhu viec xac dinh nguon tra ng de co hoach dinh \ay ng thich hgp trong trung ban cung nhu trong dai han.
Danh gia cong tac quan ly ng Chinh phu: Co quan KTNN dua ra danh gia mgt each dgc lap \ e cong tac quan ly vay ntr Chinh phu. dua ra nhiing canh bao \e nhihig thilu hut
trong cong tac quan ly vay ng. dua ra nhung khuyen nghi ve cai tiln cong tac quan ly vay ng Chinh phd.
Ngi dung kiem toan ng cong. theo chdng toi can thyc hien mgt sd ngi dung sau day: (1) Kiem toan tinh trung thyc va hgp ly cda cac bao cao cong ng do cac CO quan quan ly ng thyc hien.
(2) Kiem loan eo cau vay ng, bdd co cau vay ng lien quan den rdi ro ve ty gia cung nhu tac dgng den chinh sach tien te cua quoc gia do vay viec kiem soat CO cau vay ng, duy tn co cau hgp ly se giam thieu rdi ro ve ty gia va tu dd giam thieu rdi ro vay ng. (3) Kiem toan chi phi vay ng bod chi phi vay ng lien quan den chi phi cda Chinb phd cung nhu la mgt trong nhung yeu to can xem xet khi quyet dinh vay ng. (4) Kiem toan viec sd dung cac khoan vay ng: Trong quan ly ng, viec quan trgng khong chi la kiem soat tong muc vay, kha nang tra ng cung nhu cac rui ro xay ra ma dieu quan trgng la kiem soat tinh muc dich cda viec su dung cac khoan vay ng theo cam ket cda hiep dinh vay ng hay su cho phep eda Quoc hgi cung nhu cac quy dinh cda phap luat. Viec vay ng bao nhieu se khong qua quan trgng bang viec su dung cac khoan vay nhu the nao, c6 hieu qua hay khong, cd kha nang tra ng ca goc va lai hay khong. (5) Kiem toan viec tuan thd cac quy dinh ben quan den quan ly ng Chinh phd: KTNN tiln hanh kiem toan mang tinh tuan thd ddi vod hoat dgng quan ly ng Chinh phd tu khau hoach dinh chinh sach vay ng den cac khau quan ly khac. (6) Kilm toan tinh hieu qua va hieu lyc trong quan ly ng cong: Viec kilm toan hoat dgng doi vod quan ly ng cong dam bao rang chien lugc quan ly ng dugc xay dyng se kilm soat chat che cac khoan ng phat sinh ke ca nghla vu ng dy phong, cac ca quan quan ly ng hoat dgng CO hieu qua; cac khoan ng dugc su dung ddng vod muc dich vay ng:
duy tri muc ng hgp ly dam bao an ninh tai chinh quoc gia.
(4) De thyc hien dugc viec kilm toan ng cong mgt each tot nhit vod nhung thong le va chuan muc da dugc thiet lap, KTNN can xay dyng dgi ngu can bg, chuyen gia cung nhu quy trinh
kilm loan ng Cbinb phu. Cbi cd dgi ngu chuyen gia gioi ve quan ly va kilm loan ng cong cung vod the che ve quan ly va kilm loan ng cong mgt each diy dd, minh bach mdd cd the quan ly ng cong mgt each tot nhat theo thong le qudc tl. Theo thoa thuan Mexico cda INTOSAI. khi kilm loan ng Chinh phd, CO quan kiem toan toi cao can co hanh dgng de can bg nhan vien cua minh cd nhiing kien thue va kinh nghiem ehuyen sau hoac cd thl sir dung hieu biet chuyen mon d ben ngoai.
(5) xay dung co sd phap ly ve kiem loan ng cong. Luat quan ly ng cong can quy dinh ro trach nhiem cda co quan KTNN trong viec kiem toan ng cong. Quy dinh trach nhiem cda ca quan quan ly ng trong viee eung cap thong tin lien quan den quan ly ng;
trach nhiem bao cao dinh ky, dot xuat cho KTNN ve cac van de quan ly ng Chinh phd. Luat Ngan sach Nha nudc can quy dinh ro pham vi ngan sach va bu dap tham hut ngan sach thong qua hinh thuc vay ng de lam co so cho KTNN thyc hien kiem toan va danh gia cong tac quan ly ng. Quy dinh viec hach toan cac khoan vay ng vao Ngan sach Nha nudc nhu the nao, nhat la cac khoan vay cda ngan sach dia phuong.
Tranh tinh trang ng Chinh phd khong dugc hach toan day dd nhu hien nay.
(6) Cong khai, minh bach quan ly ng cong. Viec cong khai, minh bach trong quan ly ng la bet sue can thiet tao dieu kien cho tat ca cac co quan va cong chung c6 the cd dugc thong tin tot nhat ve quan ly va kilm soat ng cong thong qua dd thdc day cong tac quan tri tai chinh noi chung, quan ly ng cong ndi rieng dugc tdt ban. Thong qua viec cong khai minh bach vl quan ly ng cong cung la mgt blnh thuc nang cao quyen giam sat cda Qudc hgi ddi vod cac boat dgng quan ly va sd dung cac khoan ng cong. Qua dd duy tri dugc muc ng hgp ly vdi co cbl quan ly tot nhat./.
3 4 NGHIEN c u KFUU HOC KIEM TOAN
So SftThans 12 - 2010
