MÉDIA STRIP STORY DINA PANGAJARAN NULIS AKSARA SUNDA : Studi Kuasi Ékspérimén di Kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium Percontohan UPI Taun Ajar 2013/2014.

(1)

MÉDIA STRIP STORY DINA PANGAJARAN NULIS AKSARA SUNDA

(Studi Kuasi Ékspérimén di Kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium

Percontohan UPI Taun Ajar 2013/2014)

SKRIPSI

diajengkeun pikeun nyumponan salah sahiji sarat

ngahontal gelar Sarjana Pendidikan Bahasa Daérah

ku

Ranu Sudarmansyah

NIM 1000976

JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA DAERAH

FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SENI

UNIVERSITAS PENDIDIKAN INDONESIA

(2)

MÉDIA STRIP STORY DINA

PANGAJARAN NULIS AKSARA SUNDA

(Studi Kuasi Ékspérimén di Kelas X Sainték 1 SMA

Laboratorium Percontohan UPI Taun Ajar 2013/2014)

Oleh

Ranu Sudarmansyah

Sebuah skripsi yang diajukan untuk memenuhi salah satu syarat memperoleh gelar Sarjana pada Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni

Februari 2014

Hak Cipta dilindungi undang-undang.

(3)

LEMBAR PENGESAHAN

RANU SUDARMANSYAH NIM 1000976

MÉDIA STRIP STORY DINA PANGAJARAN NULIS AKSARA SUNDA (Studi Kuasi Ékspérimén di Kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium

Percontohan UPI Taun Ajaran 2013-2014)

disaluyuan jeung disahkeun ku:

Pangaping I,

Dr. H. Dingding Haerudin, M.Pd. NIP 196408221989031001

Pangaping II,

Ade Sutisna, S.Pd. NIP 197607312001121001

Kauninga ku

Pupuhu Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni

Universitas Pendidikan Indonesia,

(4)

Ranu Sudarmansyah, 2014

MÉDIA STRIP STORY DINA PANGAJARAN NULIS AKSARA SUNDA (Studi Kuasi Ékspérimén di Kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium

Percontohan UPI Taun Ajaran 2013-2014)1)

RANU SUDARMANSYAH 2)

ABSTRAK

Penelitian ini dilatarbelakangi oleh pentingnya penggunaan média pembelajaran dalam suatu prosés belajar mengajar dan adanya anggapan bahwa aksara Sunda sulit untuk dipelajari dan dihapalkan sehingga akan mempengaruhi pada keberlangsungan aksara Sunda sebagai salah satu aset kebudayaan. Penelitian ini bertujuan untuk mendeskripsikan: (1) pengetahuan siswa dalam menulis aksara Sunda dengan menggunakan media strip story yang mencakup kemampuan awal (pra-tes) dan kemampuan akhir (paska-tes); (2) beda signifikansi antara kemampuan awal dan kemampuan akhir siswa dalam menulis aksara Sunda dengan menggunakan media strip story. Metode yang digunakan dalam penelitian ini adalah kuasi eksperimen dengan menggunakan one group pretest and posttest group design. Sumber data dalam penelitian ini adalah seluruh siswa kelas X Saintek 1 Laboratorium Percontohan UPI taun ajaran 2013-2014 yang berjumlah 30 siswa. Instrumen penelitian yang digunakan adalah tes uraian terstruktur dengan jenis soal alih aksara. Hasil penelitian menujukan adanya peningkatan kemampuan siswa dalam menulis aksara Sunda. Hal ini dapat dilihat dari hasil uji gain. Nilai rata-rata siswa sebelum menggunakan média strip story yaitu 55,25 dan nilai rata-rata siswa setelah menggunakan média strip story adalah 86,25 sehingga menghasilkan gain sebesar 31,0%. Peningkatan kemampuan menulis siswa juga dapat dilihat dari hasil uji hipotésis yang menunjukan thitung (18,4) > ttabél (2,76) artinya bahwa ada

perbedaan yang signifikan antara hasil pembelajaran sebelum dan sesudah menggunakan media strip story. Dengan adanya perbedaan kemampuan siswa pada tes awal dan tes akhir dapat disimpulkan bahwa media strip story dapat meningkatkan kemampuan siswa dalam menulis aksara Sunda.

Kata kunci:

Strip Story Media, Menulis Aksara Sunda.

1)

(5)

MEDIA OF STRIP STORY IN WRITING LEARNING SUNDANESE SCRIPT1)

(Quasi Experimental Study in Class X Saintek 1 SMA Laboratorium UPI Terms 2013/2014)

RANU SUDARMANSYAH 2)

ABSTRACT

This research background is importance of the use of instructional media in the teaching and learning process as well as the notion that the Sundanese script is difficult to learn and memorize so that will affect the sustainability of the Sundanese script regarded as one of the cultural assets. This study aimed to describe (1) the knowledge of students in writing Sundanese script using media of strip stories that include the ability of early (pre - test) and the ability of the end (post - test); (2) effectiveness of the media strip story in improving writing skills Sundanese script. The method used in this study is comrehend experimental design with one group pretest and posttest design. Data sources in this research is all of students in class X Saintek 1 Laboratorium Percontohan UPI terms 2013-2014 which amounts to 30 students. The research instrument used a structure description of the types of test questions rather literacy. The results of the study aimed an increase students' skills in writing Sundanese script. It can be seen of the test results. The average value of students before using the media story strip is 55,25 and the average value of students after using the media story strip was 86,25. So the gain is 31,00%. Increasing students' writing skills can also be seen from the hypothesis test results that show tscore (18.4) > ttable (2.76) means that

there is a significant differences between the learning outcomes before and after using the media strip story. So, we can be concluded that the media story strip can to improve students' skills in writing Sundanese script.

Keyword

Media Strip Story, Writing, Sundanese Script

(6)

DAPTAR EUSI

Kaca

PANGJAJAP ... i

CATUR NUHUN ... ii

ABSTRAK ... v

DAPTAR EUSI ... vii

DAPTAR TABÉL ... xii

DAPTAR GAMBAR ... xiii

DAPTAR GRAFIK ... xiv

DAPTAR BAGAN ... xv

DAPTAR LAMPIRAN ... xvi

DAPTAR SINGGETAN ... xvii

BAB I BUBUKA 1.1. Kasang Tukang ... 1

1.2. Identifikasi jeung Rumusan Masalah ... 4

1.2.1.Identifikasi Masalah ... 4

1.2.2.Watesan Masalah ... 4

1.3. Tujuan Panalungtikan ... 5

1.3.1.Tujuan Umum ... 5

1.3.2.Tujuan Husus ... 5

1.4. Mangpaat Panalungtikan ... 6

1.4.1.Mangpaat Praktis ... 6

1.4.2.Mangpaat Tioritis ... 6

1.5. Raraga Tulisan ... 7

BAB II RARAGA TIORI 2.1. Ulikan Tiori ... 8

2.1.1. Nulis ... 8

2.1.1.1. Wangenan Nulis ... 8

(7)

2.1.1.3. Mangpaat Nulis ... 10

2.1.1.4. Pangajaran Nulis ... 11

2.1.1.5. Téhnik-téhnik Pangajaran Nulis ... 11

2.1.2. Aksara Sunda ... 12

2.1.2.1. Wangenan Aksara Sunda ... 12

2.1.2.2. Tipologi Aksara Sunda ... 13

2.1.2.3. Sajarah Aksara Sunda di Tatar Sunda ... 13

2.1.2.4. Standarisasi Aksara Sunda ... 16

2.1.2.5. Wujud aksara Sunda ... 17

2.1.2.6. Aksara Sunda Standar ... 19

2.1.2.6.1. Aksara Swara ... 19

2.1.2.6.2. Aksara Ngalagena ... 20

2.1.2.6.3. Rarangkén ... 20

2.1.2.6.4. Angka ... 22

2.1.2.6.5. Tanda Baca ... 22

2.1.3. Média Pangajaran ... 23

2.1.3.1. Wangenan Média Pangajaran ... 23

2.1.3.2. Ciri-ciri Média Pangajaran ... 24

2.1.3.3. Pungsi Média Pangajaran ... 25

2.1.3.3.1. Média Pangajaran salaku Sumber Diajar ... 25

2.1.3.3.2. Pungsi Semantik ... 25

2.1.3.3.3. Pungsi Manipulatif ... 26

2.1.3.3.4. Pungsi Psikologis ... 27

2.1.3.4. Klasifikasi Média Pangajaran ... 28

2.1.3.4.1. Média dumasar kana Ciri Fisik ... 28

2.1.3.4.2. Média dumasar kana Unsur Intina ... 28

2.1.3.4.3. Média dumasar kana Pangalaman Diajar ... 30

2.1.3.4.4. Média dumasar kana Cara Makéna ... 31

2.1.3.5. Kritéria Milih Média Pangajaran ... 31

2.1.4. Média Strip Story ... 33

(8)

2.1.4.2. Mangpaat Média Strip Story ... 33

2.1.4.3. Léngkah-Léngkah Pangajaran Strip Story ... 34

2.1.4.4. Média Strip Story dina Pangajaran Nulis Aksara Sunda ... 35

2.2. Raraga Pamikiran ... 37

2.3. Anggapan Dasar jeung Hipotesis ... 39

2.3.1. Anggapan Dasar ... 39

2.3.2. Hipotesis ... 40

BAB III MÉTODE PANALUNGTIKAN 3.1. Sumber Data ... 41

3.2. Désain Panalungtikan ... 41

3.3. Métode Panalungtikan ... 42

3.4. Variabel jeung Wangenan Operasional ... 43

3.4.1. Variabel Panalungtikan ... 43

3.4.2. Wangenan Operasional ... 44

3.4.2.1. Média stip story ... 44

3.4.2.2. Nulis Aksara Sunda ... 44

3.5. Instrumén Panalungtikan ... 45

3.6. Prosedur Panalungtikan ... 48

3.7. Téhnik Ngumpulkeun Data ... 49

3.8. Téhnik Nganalisis Data ... 50

3.8.1. Uji Sipat Data ... 54

3.8.1.1. Uji Normalitas ... 54

3.8.1.2. Uji Homogénitas ... 59

3.8.2. Uji Gain ... 61

3.8.3. Uji Hipotésis ... 62

3.8.3.1. Uji Hipotésis Ngagunakeun Statistik Paramétrik ... 62

(9)

BAB IV ANALISIS DATA JEUNG PEDARAN KAMAMPUH NULIS

AKSARA SUNDA NGAGUNAKEUN MÉDIA STRIP STORY

4.1. Prak-prakan Ngagunakeun Média Strip Story dina Pangajaran Nulis

Aksara Sunda ... 66

4.1.1.Tahap Nataharkeun Pangajaran Nulis Aksara Sunda Ngagunakeun Média Strip Story ... 66

4.1.2.Tahap Prak-prakanana Pangajaran Nulis Aksara Sunda Ngagunakeun Média Strip Story ... 69

4.1.3.Tahap Évaluasi Pangajaran Nulis Aksara Sunda Ngagunakeun Média Strip Story ... 74

4.2. Analisis Kamampuh Siswa Kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium UPI Taun Ajaran 2013-2014 dina Nulis Aksara Sunda saméméh jeung sanggeus Ngagunakeun Média Strip Story ... 75

4.2.1.Kamampuh Nulis Aksara Sunda Siswa Kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium UPI Taun Ajaran 2013-2014 saméméh Ngagunakeun Média Strip Story ... 75

4.2.2.Kamampuh Nulis Aksara Sunda Siswa Kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium UPI Taun Ajaran 2013-2014 sanggeus Ngagunakeun Média Strip Story ... 79

4.3. Analisis Béda Signifikansi antara Kamampuh Awal jeung Kamampuh Ahir Nulis Aksara Sunda Siswa Kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium UPI Taun Ajaran 2013-2014 saméméh jeung sanggeus Ngagunakeun Média Strip Story ... 84

4.3.1.Uji Sifat Data ... 84

4.3.1.1. Uji Normalitas Data Tés Awal ... 85

4.3.1.2. Uji Normalitas Data Tés Ahir ... 90

4.3.1.3. Uji Homogénitas Data Tés Awal jeung Tés Ahir ... 96

4.3.2.Uji Gain ... 97

(10)

4.4.Pedaran Pangaruh Média Strip Story dina Pangajaran Nulis Aksara

Sunda Siswa Kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium UPI Taun Ajaran

2013-2014 ... 102

BAB V KACINDEKAN JEUNG RÉKOMÉNDASI 5.1.Kacindekan ... 104

5.2.Rékoméndasi ... 105

DAPTAR PUSTAKA ... 107

LAMPIRAN-LAMPIRAN ... 110

(11)

BAB I

BUBUKA

1.1. Kasang Tukang Masalah

Kagiatan nulis mangrupa kagiatan ngébréhkeun idé jeung gagasan nu aya

dina pikiran kana wangun tinulis. Nulis kaasup kana salah sahiji aspék

kaparigelan basa anu kudu dicangking ku murid salian ti ngaregepkeun, nyarita,

jeung maca. Demi ari kagiatan nulis téh miboga sipat produktif jeung éksprésif.

Produktif hartina kagiatan nulis bisa ngahasilkeun hiji karya dina wangun tulisan,

sedengkeun sipat éksprésif dina nulis hartina tulisan téh minangka ébréhan idé

jeung pikiran panulisna.

Pangajaran nulis masih kénéh jadi bahan panalungtikan anu remen

dilaksanakeun ku para panalungtik. Ieu hal téh lantaran lobana pasualan anu

karandapan di sabudeureun pangajaran nulis. Pasualan dasar nu nyampak nya éta

héngkérna kamampuh siswa dina nulis. Tina rupaning panalungtikan nu kungsi

dilaksanakeun saméméhna, katitén yén kamampuh nulis ti mimiti siswa sakola

dasar nepi ka paguron luhur masih kénéh asor. Teu saeutik murid tingkat sakola

dasar jeung menengah anu can bisa nulis kalawan hasil anu nyugemakeun.

Disagigireun éta kabiasaan niron tulisan batur tapi teu dibarung ku cara nyutat anu

bener beuki dieu beuki loba. Balukarna kasus plagiatisme beuki meuweuh. Ku

ayana éta kaayaan, matak teu salah lamun Taufik Ismail dina Abidin (2012:190)

nyebutkeun yén „bangsa Indonesia mah rabun maca jeung lumpuh nulis’.

Pasualan séjén nu leuwih jero deui nya éta tingkat kamampuh nulis

ngagunakeun aksara séjén salian ti aksara Latén anu héngkér pisan. Cacakan maké

aksara latén gé geus jarang nu bisa nyipta tulisan nu hadé, komo deui lamun kudu

nulis maké aksara Sunda nu teu ilahar dipaké nulis di jaman ayeuna.

Kagiatan nulis dina enas-enasna moal bisa leupas tina tulisan salaku objékna

jeung aksara minangka média tinulis atawa anu ngawangun hiji tulisan. Komo

lamun ningali kana pamadegan Tarigan (2008:3) anu nyebutkeun yén nulis téh

nurunkeun lambang-lambang grafik anu ngagambarkeun basa hiji jalma. Beuki

(12)

Patali jeung aksara, teu saban daérah ngabogaan tata aksara sorangan. Béda

deui jeung di tatar Sunda. Urang Sunda ti jaman baheula geus miboga ciri mandiri

minangka jati dirina dina wangun aksara anu disebut aksara Sunda. Aksara Sunda

buhun mimiti kapanggih dina naskah-naskah ti abad ka XV, anu ditalungtik ku

Holle taun 1867 (Mulyanto, 2012:10). Sawatara bukti tinulisna nya éta naskah

Bujangga Manik, Naskah Carita Parahiyangan, naskah SSKS, naskah Sewaka

Darma, naskah Ratu Pakuan jeung Prasasti nu aya di Astana gedé anu ditulis dina

aksara jeung basa Sunda buhun (Ruhaliah, 2012:2). Éta bukti-bukti téh nandakeun

yén karuhun urang Sunda geus bisa ngawangun komunikasi tinulis atawa tradisi

tulisan. Ku ayana éta tradisi tulisan téh mangka generasi saterusna bisa manggihan

informasi penting ngeunaan sajarah, ajén-inajén kahirupan jeung aspék budaya

liana anu diwariskeun ti karuhun.

Dina raraga ngaraksa jeung ngariksa warisan ti karuhun urang hususna nu

patali jeung kaaksaraan (aksara Sunda), kiwari geus aya standarisasi aksara Sunda

anu ditetepkeun ku UNICODE. Ku ayana éta standarisasi, dipiharep aksara Sunda

bisa tetep diparaké. Tarékah séjénna anu dilaksanakeun pikeun ngawanohkeun

aksara Sunda ka generasi ngora, kiwari aksara Sunda jadi salah sahiji materi nu

kaunggel boh dina Standar Kompeténsi (SK) jeung Kompeténsi Dasar (KD) nulis

(kurikulum 2006) boh dina Kompeténsi Inti (KI) jeung Kompeténsi Dasar (KD)

dina kurikulum 2013 anu kudu diajarkeun di sakola tur wajib dikawasa ku murid.

Pangajaran nulis aksara Sunda téh dipayungan ku Perda Jabar no 5 taun 2003

anu saterusna diturunkeun dina SKKD atawa KIKD kelas X. Sanajan aya

papayung nu jelas, tapi dina lajuning lakuna loba kénéh pasualan nu karandapan,

saperti pasualan anu patali jeung alokasi waktu pangajaran, kurangna minat siswa

kana diajar aksara Sunda lantaran dianggap hésé dina ngapalkeun aksarana, hésé

diulikna, sarta wangun aksarana béda jeung aksara Latén. Balukarna kamampuh

siswa nulis aksara Sunda héngkér pisan. Pasualan séjénna anu jadi bangbaluh nya

éta kurangna kamampuh guru dina ngawasa matéri aksara Sunda. Teu saeutik

guru basa Sunda nu teu apaleun kana wangun aksara Sunda. Antukna guru kurang

nyangking kana bahan pangajaran. Kajaba ti éta ge, guru kurang parigel dina

(13)

Dicantumkeunna materi ajar aksara Sunda di kelas X anu ngan samet tahap

ngawanohkeun wungkul, tangtuna diperlukeun média pangajaran anu sipatna bisa

ngarojong kana daya inget (memory) murid dina nyangkem matéri aksara Sunda.

Ku kituna média pangajaran miboga peran penting pikeun ngirut panitén siswa

sangkan daék diajar aksara Sunda kalawan daria. Gagne jeung Briggs dina Arsyad

(2009:3) ngébréhkeun yén média pangajaran nya éta alat anu digunakeun pikeun

nepikeun matéri pangajaran. Éta alat téh bisa mangrupa buku, tape recorder, film,

slide, poto, gambar, grafik, jeung komputer.

Panalungtikan ngeunaan pangajaran aksara Sunda di sakola téh lain

panalungtikan nu munggaran, aya sawatara panalungtikan nu kungsi dilakukeun

saméméhna ngeunaan média nu dipaké dina ngajarkeun aksara Sunda di sakola.

Taun 2012-2013 Erin Ervani ngayakeun panalungtikan anu judulna “Média Flash

Card pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nulis Aksara Sunda”. Udagan

diayakeunana éta panalungtikan téh di antarana pikeun: (1) ngadéskripsikeun

kamampuh murid dina nulis aksara Sunda ngagunakeun média flash card; (2)

ngaronjatkeun kamampuh murid dina nulis aksara Sunda sanggeus ngagunakeun

média flash card; jeung (3) ngukur kamampuh nulis aksara Sunda di awal

(pre-test) jeung di ahir (pasca-test). Bédana panalungtikan “Média Flash Card pikeun

Ngaronjatkeun Kamampuh Nulis Aksara Sunda” jeung ieu panalungtikan téh nya éta dina jenis média anu dipakéna jeung léngkah-léngkah pangajaranana sarta

métode panalungtikan anu dipakéna. Dina ieu panalungtikan, média pangajaran

anu dipaké nya eta média strip story kalawan métode panalungtikan ngagunakeun

métode kuasi ékspérimén.

Dina ieu panalungtikan aya hiji variabel bébas jeung hiji variabel kauger.

Variabel bébasna nya éta média pangajaran strip story sedengkeun variabel

kaugerna nya éta nulis aksara Sunda. Média pangajaran strip story nya éta salah

sahiji média visual anu ngagunakeun potongan-potongan kertas dina nepikeun

matéri ajarna (Arsyad, 2009:122). Strip Story ilaharna digunakeun dina

ngajarkeun basa deungeun (asing) lantaran bisa mantuan murid dina nyangkem

kosa kecap anyar. Lumangsungna prosés diajar anu ngawengku kana tahap

(14)

pikeun maham wangun aksara Sunda. Dina éta proses, boh guru boh siswa,

duanana pada-pada aktif. Siswa dibéré stimulan sangkan dina lumangsungna kerja

kelompok, siswa jeung batur kelompokna bisa diajar maham kana rupaning

wangun-wangun aksara Sunda kalawan dibimbing ku guruna.

Média pangajaran strip story dina pangajaran nulis aksara Sunda, saeutikna

boga tilu hasil nya éta jadi pasilitas pangajaran dina nepikeun matéri ajar aksara

Sunda, méré pamahaman anu gancang ka siswa pikeun nulis aksara Sunda jeung

ayana kartu aksara Sunda bisa dijadikeun aksésoris berbasis tradisional

sarupaning gantungan konci aksara Sunda. Ku kituna panalungtikan ngeunaan

“Média Strip Story dina Pangajaran Nulis Aksara Sunda (Studi Kuasi Ékspérimén

di kelas X Saintek 1 SMA Laboratorium Percontohan UPI Taun Ajar 2013/2014)”

perlu diayakeun.

1.2.Idéntifikasi jeung Rumusan Masalah

1.2.1. Idéntifikasi Masalah

Dumasar kana kasang tukang masalah nu diguar saméméhna, idéntifikasi

masalah nu nyampak dina ieu panalungtikan nya éta héngkérna pangaweruh siswa

ngeunaan aksara Sunda tur kurangna média pangajaran anu digunakeun dina

pangajaran nulis aksara Sunda. Sangkan teu lega teuing ambahanana, hasil

idéntifikasi masalah téh diwatesanan nya éta dina nulis aksara Sunda baku hasil

standarisasi UNICODE kalawan ngagunakeun média Strip Story.

1.2.2. Rumusan Masalah

Tina idéntifikasi masalah di luhur, anu jadi masalah dina ieu panalungtikan

dirumuskeun dina wangun kalimah pananya ieu di handap.

a. Kumaha prak-prakan ngagunakeun média strip story dina pangajaran nulis

aksara Sunda ka siswa kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium Percontohan UPI

taun ajar 2013-2014?

b. Kumaha kamampuh siswa kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium Percontohan

UPI taun ajar 2013-2014 dina nulis aksara Sunda saméméh ngagunaken média

(15)

c. Kumaha kamampuh siswa kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium Percontohan

UPI taun ajar 2013-2014 dina nulis aksara Sunda sanggeus ngagunaken média

strip story?

d. Kumaha béda signifikansi antara kamampuh awal jeung kamampuh ahir nulis

aksara Sunda siswa kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium UPI taun ajaran

2013-2014 saméméh jeung sanggeus ngagunakeun média strip story?

1.3.Tujuan Panalungtikan

1.3.1. Tujuan Umum

Ieu panalungtikan téh boga tujuan umum pikeun ngaronjatkeun kualitas

pangajaran nulis aksara Sunda ngagunakeun média strip story malah mandar bisa

nambahan kaweruh siswa ngeunaan aksara Sunda. Lian ti éta gé, tujuan

diayakeunna ieu panalungtikan téh dipiharep bisa ngahirup-huripkeun deui aksara

daérah (Sunda) sangkan aksara Sunda salaku kabeungharan aksara daérah moal

ilang kalindih ku jaman.

1.3.2. Tujuan Husus

Tujuan husus nu hayang dihontal dina ieu panalungtikan téh nya éta pikeun

ngadéskripsikeun:

a. prosés pangajaran nulis aksara Sunda ngagunakeun média strip story di siswa

kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium Percontohan UPI taun ajar 2013-2014.

b. kamampuh siswa kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium Percontohan UPI taun

ajar 2013-2014 dina nulis aksara Sunda saméméh ngagunaken média strip

story.

c. kamampuh siswa kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium Percontohan UPI taun

ajar 2013-2014 dina nulis aksara Sunda sanggeus ngagunaken média strip

story.

d. béda signifikansi antara kamampuh awal jeung kamampuh ahir nulis aksara

Sunda siswa kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium UPI taun ajaran 2013-2014

(16)

1.4.Mangpaat Panalungtikan

1.4.1. Mangpaat Tioritis

Mangpaat tioritis dina ieu panalungtikan nya éta pikeun nambahan élmu

pangaweruh ngeunaan média pangajaran anu hadé tur éféktif dina nepikeun matéri

ajar aksara Sunda. Kajaba ti éta, ieu panalungtikan miboga mangpaat pikeun

dijadikeun hiji bahan literatur pangajaran di sakola hususna ngeunaan rupaning

média pangajaran, anu tujuanana pikeun ngaronjatkeun kaparigelan siswa dina

nulis aksara Sunda.

1.4.2. Mangpaat Praktis

Lian ti mangpaat tioritis, dina ieu panalungtikan gé miboga mangpaat praktis

pikeun sawatara unsur séjén saperti ieu di handap.

a) Dunya atikan

Ayana média pangajaran anu luyu jeung matéri ajar tur dipaké dina

proses pangajaran dipiharep bisa ngaronjatkeun kualitas pangajaran basa

jeung sastra Sunda.

b) Panalungtik,

Panalungtik bisa meunang gambaran ngeunaan kamampuh nulis

aksara Sunda saméméh jeung sanggeus ngagunakeun média stip story, tur

bisa mikanyaho pangaruh média stip story dina pangajaran nulis aksara

Sunda.

c) Guru

Guru dipiharep bisa nyieun rupa-rupa média pangajaran séjénna

minangka alternatip pangajaran di kelas dina nepikeun materi ajar aksara

Sunda sangkan siswa bisa mikaresep kana matéri aksara Sunda.

d) Siswa

Ayana média pangajaran anyar bisa nambahan pangalaman siswa dina

(17)

1.5.Raraga Tulisan

Dina ieu panalungtikan, panalungtik ngagunakeun raraga tulisan pikeun

ngagambarkaeun eusining panalungtikan kalawan sistematis. Lian ti éta ogé ku

ayana ieu raraga tulisan téh dipiharep bisa nyieun ieu panalungtikan leuwih

gampang hususna dina nyusun laporan panalungtikanana. Anapon raraga tulisan

anu dipaké dina ieu panalungtikan nya éta:

BAB I Bubuka, dijéntrékeun masalah jeung tujuan panalungtikan anu aya

patalina jeung média pangajaran Strip Story dina pangajaran nulis aksara Sunda.

BAB II Ulikan Tiori, Raraga Mikir, jeung Hipotésis Panalungtikan,

dijéntrékeun tiori-tiori anu dipaké dina ieu panalungtikan. Medar ngeunaan média

pangajaran Strip Story ti mimiti wangenan nepi ka léngkah-léngkahna, wangenan

aksara Sunda katut kamekaranan, larapna média Strip Story dina pangajaran nulis

aksara Sunda jeung anggapan dasar katut hipotésis diayakeunna ieu

panalungtikan.

BAB III Metode Panalungtikan, dijéntrékeun métode panalungtikan dina ieu

panalungtikan. Métode panalungtikan anu baris dipaké nya éta métode

ékspérimén kuasi.

BAB IV Analisis Data jeung Pedaran Kamampuh Nulis Aksara Sunda

Ngagunakeun Média Strip Story, dijéntrékeun hasil panalungtikan.

BAB V Kacindekan jeung rékoméndasi, dijéntrékeun kacindekan sarta

(18)

BAB III

MÉTODE PANALUNGTIKAN

3.1. Data jeung Sumber Data

Sumber data mangrupa salah sahiji bagian penting tina hiji panalungtikan.

Arikunto (2010:172) méré wangenan sumber data dina panalungtikan nya éta

subjék anu ngahasilkeun data dina hiji panalungtikan.

Ieu panalungtikan téh dilaksanakeun di SMA Laboratorium Percontohan

Universitas Pendidikan Indonesia (UPI). Ieu sakola pernahna di jalan Senjaya

Guru, nu aya di jero Kampus UPI Bumi Siliwangi. Sanajan ieu sakola téh ngadeg

sahandapeun Yayasan (swasta), tapi sacara préstasi ieu sakola boga akréditasi

“A”. Minangka salah sahiji sakola favorit, teu anéh lamun siswa-siswi SMA

Laboratorium UPI asalna ti daérah-daérah anu jauh saperti Jawa Tengah, Jawa

Timur, Jakarta, Makasar, Palembang jrrd.

Dina taun ajaran 2013-2014 di SMA Laboratorium UPI aya 20 kelas. Kelas

XII jeung kelas XII aya 6 kelas (3 kelas IPA, 3 kelas IPS), sedengkeun kelas X

aya 8 kelas, (4 kelas sainték jeung 4 kelas soshum). Husus kelas X, kurikulum anu

diterapkeun nya éta kurikulum 2013. Tina dua puluh kelas, anu dijadikeun sumber

data dina ieu panalungtikan téh ngan ukur sakelas.

Data dina ieu panalungtikan nya éta hasil tés awal jeung tés ahir siswa dina

nulis aksara Sunda. Sedengkeun sumber datana nya éta siswa kelas X Saintek 1

SMA Laboratorium Percontohan UPI taun ajaran 2013-2014. Anapon jumlah

siswana nya éta 30 urang, siswa lalaki jumlahna 17 urang, siswa awéwé jumlahna

13 urang.

3.2. Désain Panalungtikan

Désain panalungtikan nya éta gambaran ngeunaan hubungan antar variabel

dina hiji panalungtikan, di jerona kaasup cara ngumpulkeun jeung cara nganalisis

data (Darmadi, 2013:220).

Désain anu digunakeun nya éta One-Group Pretest and Posttest desaign,

(19)

(tés saméméh dibéré perlakuan) jeung tés ahir (tés sanggeus dibéré perlakuan)

kalayan teu ngagunakeun variabel kontrol. Sampelna ogé teu dipilih sacara acak.

Ku kituna hasil perlakuan (treatmen) bisa ditingali ku cara ngabandingkeun hasil

pre-test jeung post-test. Struktur désain ieu panalungtikan bisa digambarkeun

saperti ieu di handap.

Katerangan :

O1 : Nilai Tés Awal O2 : Nilai Tés Ahir

X : Perlakuan/Treatment nu dilakukeun Pangaruh treatment O2-O1.

(Sugiyono, 2013:111)

3.3. Métode Panalungtikan

Métode panalungtikan miboga peran penting dina hiji prosés panalungtikan

lantaran minangka cara nu ilmiah jeung sistematis dina runtuyan panalungtikan.

Ieu hal téh luyu jeung pamadegan Sugiyono (2013:3) nu ngébréhkeun yén métode

panalungtikan nya éta cara ilmiah anu digunakeun pikeun meunangkeun data

kalawan udagan nu tangtu. Dilarapkeunana métode panalungtikan dina hiji

panalungtikan téh bisa mantuan urang dina nangtukeun tujuan panalungtikan,

kaasup dina ngumpulkeun data nepi ka ngolah jeung nganalisis éta data.

Dina ieu panalungtikan, métode panalungtikan nu digunakeun nya éta métode

kuasi ékspérimén. Métode kuasi ékspérimén nya éta panalungtikan anu sipatna

semi ékspérimén. Ieu hal disababkeun ku ayana variabel-variabel nu sakuduna

dikontrol tapi teu kakontrol. Balukarna validitas panalungtikan teu nyukupan kana

ékspérimén murni (Panggabean, 1996:37).

Métode panalungtikan kuasi ékspérimén miboga udagan pikeun

meunangkeun inpormasi nu mangrupa taksiran kana inpormasi nu dihasilkeun ku

ékspérimén murni, dina kaayaan nu teu ngamungkinkeun pikeun ngontrol jeung

(20)

Salila prosés panalungtikan, kamampuh siswa diukur dua kali nya éta

saméméh jeung sanggeus dibéré perlakuan ngagunakeun média strip story. Tés

awal (pre test) dilakukeun pikeun ngukur kamampuh awal, sedengkeun diahir

pangajaran dilaksanakeun tés ahir (post test) pikeun mikanyaho kamampuh ahir

sanggeus dibéré perlakuan ngagunakeun média strip story.

3.4. Variabel jeung Wangenan Operasional

3.4.1. Variabel Panalungtikan

Variabel nya éta objék panalungtikan atawa naon baé nu jadi objék

panalungtikan tur geus ditetepkeun saméméhna pikeun diguar ku panalungtik anu

saterusna dijieun hiji kacindekan (Sugiyono, 2013:60). Salian ti méré pamadegan

ngeunaan wangenan variabel, Sugiyono gé nepikeun pamadeganana ngeunaan

rupa-rupa wangun variabel. Dumasar kana hubungan antara hiji variabel jeung

variabel séjénna, Sugiyono (2013:61-65) ngawincik variabel jadi lima, nya éta (1)

variabel indepénden (bébas); (2) variabel depénden (kauger); (3) variabel

moderator; (4) variabel intervening; jeung (5) variabel kontrol.

Variabel indepénden (bébas) nya éta variabel nu mangaruhan kana variabel

kauger. Sedengkeun variabel depénden (kauger) nya éta variabel nu dipangaruhan

ku variabel bébas. Ari variabel moderator méh sarua jeung variabel intervening,

bédana ari variabel moderator mah mangaruhan hubungan antara variabel bébas

jeung variabel kauger. Sedengkeun variabel intervening mah mangaruhan

hubungan antara variabel bébas jeung variabel kauger jadi hubungan anu sipatna

teu langsung tur teu bisa diukur. Variabel pamungkas nya éta variabel kontrol.

Variabel kontrol sipatna konstan (stabil), jadi hubungan variabel bebas jeung

variabel kauger téh teu dipangaruhan ku variabel luar nu teu ditalungtik.

Dumasar kana babagian variabel di luhur, variabel anu digunakeun dina ieu

panalungtikan téh ngan ukur variabel bébas jeung variabel kauger. Média strip

story dina ieu panalungtikan ka asup kana variabel bébas (variabel X), sabab

mangrupa variabel nu mangaruhan kana variabel séjén. Sedengkeun nulis aksara

Sunda dina ieu panalungtikan ka asup kana variabel kauger (variabel Y), sabab

(21)

3.4.2. Wangenan Operasional

Sakumaha anu geus diguar saméméhna, dina ieu panalungtikan téh aya dua

variabel nya éta variabel bébas (média strip story) jeung variabel kauger (nulis

aksara Sunda). Patali jeung éta variabel, hal saterusna nu dipigawé nya éta nyieun

wangenan operasional tina éta variabel. Nurbaéti (2013:50) ngébréhkeun yén

wangenan operasional nya éta penjabaran tina istilah-istilah nu aya patalina jeung

variabel-variabel nu digunakeun dina hiji panalungtikan.

Wangenan operasional ngabogaan pungsi pikeun nyingkahan pamahaman

séjén (multitafsir) tina variabel panalungtikan. Sangkan ieu panalungtikan puguh

maksud jeung tujuanana tur bisa diukur kalawan teu nimbulkeun tapsiran anu

béda ti pamaca, ieu di handap baris dipedar istilah-istilah anu dipaké dina ieu

panalungtikan.

3.4.2.1. Média stip story

Média stip story nya éta média pangajaran anu ngagunakeun

potongan-potongan kertas. Ieu média téh ka asup kana média visual dua diménsi tan gerak.

Média strip story téh hasil pengembangan tina média visual nu méh sarua jeung

média flash card. Bédana dina média strip story mah geus ditangtukeun

léngkah-léngkah pangajaranana anu ngawengku kana 12 léngkah-léngkah saperti nu diguar dina

bab II, sedengkeun dina flash card mah teu ditangtukeun.

Média stip story dina ieu panalungtikan nya éta média pangajaran

ngagunakeun potongan-potongan kertas anu eusina aksara Sunda kalawan

ngagunakeun 12 léngkah nu geus ditangtukeun dina bab saméméhna.

3.4.2.2. Nulis Aksara Sunda

Nulis Aksara Sunda nya éta nurunkeun lambang-lambang grafik minangka

ébréhan tina idé jeung gagasan atawa basa hiji jalma nepi ka jalma séjén bisa

nyangkem éta basa ngagunakeun sistem ortografi masarakat Sunda anu disebut

aksara Sunda. Anapon aksara Sunda nu dipaké nya éta wangun aksara Sunda baku

(22)

3.5. Instrumén Panalungtikan

Alus henteuna hiji panalungtikan bisa dipangaruhan ku intrumén

panalungtikan nu dipakéna. Intrumén dina hiji panalungtikan miboga pungsi

salaku alat pikeun nyokot atawa ngumpulkeun data. Numutkeun Arikunto (2010:

203) instrumén panalungtikan nya éta alat anu digunakeun ku panalungtik dina

ngumpulkeun data sangkan pagawéanana leuwih babari sarta hasilna ogé leuwih

lengkep, jeung sistematis anu ahirna data jadi babari diolah.

Minangka alat pikeun ngumpulkeun data, instrumén panalungtikan dibadi jadi

sababaraha rupa. Ieu hal téh disaluyukeun jeung téhnik panalungtikan tur jenis

data nu dibutuhkeun ku panalungtik. Kuswari (2008:19) ngabagi intrumén

panalungtikan jadi opat rupa nya éta observasi, interview (wawancara), question

(angkét) jeung tés.

Observasi nya éta kagiatan ngimeutan kana hiji objék sacara teleb

ngagunakeun sakabéh indra (Kuswari, 2008:20). Observasi biasana leuwih

komplék ti batan wawancara jeung angkét. Intrumén tina observasi biasa

ngagunakeun lembar observasi.

Angkét nya éta kumpulan patalekan anu kudu dilengkepan ku résponden,

ilaharna dina wangun tinulis. Wangun angkét kabagi jadi angkét terbuka (jawaban

teu disadiakeun) jeung angkét tertutup (jawaban diwatesanana). Sedengkeun

Wawancara nya éta nya éta kagiatan ngumpulkeun data ku cara ngajukeun

patalekan sacara lisan. Sifat jawabanana teu diwatesanan (Rusefendi, 2005:121

jeung 123).

Dina ieu panalungtikan, téhnik jeung instrumén anu dipaké nya éta téhnik tés

kalawan ngagunakeun instrumén lembar tés. Téhnik tés nya éta alat ukur nu

dibikeun ka individu pikeun meunangkeun jawaban-jawaban nu sipatna bener boh

sacara tinulis boh sacara lisan (Sudjana & Rivai, 2010:100). Téhnik tés anu

digunakeun nya éta tés uraian terstruktur wangun alih aksara. Sedengkeun lembar

tés nya éta lembar eusian tinulis nu digunakeun pikeun ngukur kamampuh siswa

dina nulis aksara Sunda. Dina ieu lembar tés aya sapuluh soal alih aksara dina

wangun kecap. Éta soal ngawengku kana aksara ngalagena, aksara swara, angka

(23)

luhur miboga harti nu tangtu. Kajaba ti éta, tina soal di luhur ogé aya unsur aksara

ngalagena, aksara swara, angka jeung rarangkén dina aksara Sunda. Sangkan

leuwih jéntré deui, analisis éta soal bisa ditingali tina tabél ieu di handap.

Tabél 3.1.

Analisis Soal Tes Aksara Sunda

No Soal Wangun

Kecap Harti

Komponén aksara Sunda ngalagena swara rarangkén

1 Euis salancar ngaran

Robah kecap ieu di handap kana aksara Sunda!

(24)

Tina tabél di luhur bisa dicindekkeun yén méh dina sapuluh soalna aya aksara

ngalagena jeung rarangkén sarta opat soal (nomer 1, 2, 5 jueng 7) nu aya aksara

swara. Ieu hartina, aksara ngalagena (tan serepan) nu jumlahna 18 aksara jeung 13

rarangkén dina aksara Sunda geus diébréhkeun dina éta soal. Sedengkeun aksara

swara nu jumlahna 7 aksara, ngan diabuskeun 5 aksara. Jadi aya 2 aksara swara nu

teu diasupkeun, nya éta aksara /o/ jeung /e/ pepet. Pon kitu deui dina angka. Tina

(25)

3.6. Prosedur Panalungtikan

Panalungtikan lain mangrupa hal anu gampang keur dilaksanakeun. Ku kituna

diperlukeun prosedur atawa léngkah-léngkah panalungtukan. Ayana prosedur

panalungtikan téh bisa mantuan urang dina ngalaksanakeun panalungtikan

sangkan éta panalungtikan bisa sistematis. Prosedur panalungtikan nu digunakeun

dina ieu panalungtikan ngaliwatan sababaraha léngkah saperti nu digambarkeun

dina bagan 3.1. ieu di handap.

Bagan 3.1.

Prosedur Panalungtikan

Dina bagan di luhur bisa katingali yén ieu panalungtikan téh dimimitian ku

milih masalah anu satuluyna éta masalah téh diidéntifikasi, diwatesanan, sarta

dirumuskeun. Rumusan masalah ilaharna digambarkeun dina wangun patalékan.

Sanggeus netepkeun rumusan masalah, hal saterusna nu dilakukeun nya éta

néangan tatapakan tiori pikeun ngajawab éta pasualan. Jawaban sacara tiori anu

sipatna saheulaanan pikeun ngajawab rumusan masalah disebut hipotésis.

Hipotésis nu geus dirumuskeun tuluy dibuktikeun sacara émpiris ngaliwatan

(26)

Prosés utama tina panalungtikan di lapangan téh nya éta ngumpulkeun data

jeung nganalisis data. Dina prosés ngumpulkeun data, panalungtik nangtukeun

sumber data jeung nyieun intrumén nu baris dipaké dina ngumpulkeun data.

Saterusna éta instrumén téh di uji ngaliwatan uji validitas jeung reliabilitas. Dina

ieu panalungtikan, instrumén diuji ku cara dikonsultasikeun (judgment) ka ahli.

Sanggeus dikonsultasikeun ka tilu urang ahli, éta intrumén téh digunakeun pikeun

ngumpulkeun data ti sumber data nya éta kelas X Saintek 1 SMA Laboratorium

Percontohan UPI taun ajar 2013-2014.

Data anu geus dikumpulkeun tuluy dianalisis jeung dipedar pikeun ngajawab

rumusan masalah jeung hipotésis. Dina nganalisis data panalungtik ngagunakeun

statistik paramétik atawa statistik non paramétik. Ieu hal téh gumantung kana

normal henteuna distribusi data. Saupama distribusi data normal, mangka analisis

data ngagunakeun statistik paramétik. Sedengkeun lamun distribusi data teu

normal, data dianalisis ngagunakeun statistik non paramétik.

Léngkah anu pamungkas nya éta nyindekkeun jeung méré saran. Tina hasil

analisis data saterusna panalungtik nyieun kacindekan anu eusina bisa ngajawab

sakur rumusan masalah jeung hipotésis nu dijieun saméméhna. Kajaba ti éta gé

panalungtik méré saran atawa pamanggihna ngeunaan éta hasil panalungtikan.

3.7. Téhnik Ngumpulkeun Data

Téhnik ngumpulkeun data anu digunakeun dina ieu panalungtikan nya éta

téhnik tés tulis wangun alih aksara. Tés tulis digunakeun pikeun ngukur

kamampuh siswa kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium Percontohan UPI taun

ajaran 2013-2014 dina nulis aksara Sunda saméméh jeung sanggeus ngagunakeun

média strip story.

Téhnik anu digunakeun pikeun ngumpulkeun data dina ieu panalungtikan téh

ngaliwatan sababaraha tahapan saperti nu diébréhkeun ieu di handap.

1) Siswa dibéré tés awal pikeun ngukur kamampuh awal siswa dina nulis

aksara Sunda;

2) Sabada mikanyaho hasil tés awal siswa, panalungtik nyieun jeung

(27)

Salian ti éta ogé, panalungtik ngarumuskeun téhnik pangajaran nu rék

digunakeun.

3) Nepikeun matéri aksara Sunda dina prosés diajar ngajar kalawan

ngalarapkeun média strip story dina lumangsungna prosés pangajaran.

Ieu kagiatan téh disebut ogé méré treatment (perlakuan) kana variabel

nu geus ditangtukeun.

4) Sanggeus ngalaksanakeun treatment ngagunakeun média strip sory dina

ngajarkeun aksara Sunda, saterusna diayakeun tés ahir pikeun

mikanyaho kamampuh ahir siswa dina nulis aksara Sunda kalawan

ngagunakeun média strip sory.

3.8. Téhnik Nganalisis Data

Data anu geus dikumpulkeun saterusna dianalisis. Analisis data téh boga

udagan pikeun ngajawab rumusan masalah jeung hipotésis anu geus ditetepkeun

saméméhna.

Data hasil panalungtikan ieu téh ditujukeun pikeun ngajawab

masalah-masalah nu luyu jeung rumusan masalah-masalah tur hipotésis saméméhna nu diébréhkeun

ieu di handap.

a. Kumaha prak-prakan ngagunakeun média strip story dina pangajaran nulis

aksara Sunda ka siswa kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium Percontohan

UPI taun ajar 2013-2014?

b. Kumaha kamampuh siswa kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium

Percontohan UPI taun ajar 2013-2014 dina nulis aksara Sunda saméméh

ngagunaken média strip story?

c. Kumaha kamampuh siswa kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium

Percontohan UPI taun ajar 2013-2014 dina nulis aksara Sunda sanggeus

ngagunaken média strip story?

d. Kumaha béda signifikansi antara kamampuh awal jeung kamampuh ahir

nulis aksara Sunda siswa kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium UPI taun

ajaran 2013-2014 saméméh jeung sanggeus ngagunakeun média strip

(28)

Anapon hipotésis nu geus ditetepkeun saméméhna diébréhkeun ieu di handap.

a. (Ha), aya béda nu signifikan antara hasil tés awal jeung hasil tés ahir

siswa kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium Percontohan UPI saméméh

jeung sabada ngagunakeun média stip story.

b. (Ho), taya béda nu signifikan antara hasil tés awal jeung hasil tés ahir

siswa kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium Percontohan UPI saméméh

jeung sabada ngagunakeun ngagunakeun média stip story.

Dina ngajawab rumusan masalah jeung hipotésis di luhur, dilakukeun

sababaraha léngkah dina nganalisis data saperti ieu di handap.

1) Mariksa hasil pagawéan siswa dina tés awal jeung hasil tés ahir.

2) Méré peunteun kana hasil tés siswa kalawan ngagunakeun pedoman meunteun

nu jelas. Arifin (2009:129) ngawincik métode penskoran jadi tilu, nya éta

métode per soal (whole method), métode per lembar (separated method) jeung

métode nyilang (cross method). Dumasar kana éta pamadegan, métode anu

dina ieu panalungtikan nya éta métode per soal (whole method). Anapon format

skala peunteun nu digunakeun bisa ditingali tina table ieu di handap.

Tabél 3.2.

Format Skala Peunteun Nulis Aksara Sunda

(29)

5 Nyakraan ngalagena

(nya, ka)

swara

(a) panyakra 5 2,5 2,5 10

6 Karémbong ngalagena

(ra, ma) panéléng panyecek 5 2,5 2,5 10

7 Ditoél ngalagena

(da, ta)

swara

(é) panghulu 5 2,5 2,5 10

8 Wahyu ngalagena

(wa, ya) panyuku pangwisad 5 2,5 2,5 10

9 Ngahajakeun

ngalagena

(nga, ha, ja) paneuleung - 7,5 2,5 - 10

10 1945 angka - - Nilai tiap

angka 2,5 10

JUMLAH 100

Dumasar kana format skala peunteun nulis aksara Sunda nu geus ditetepkeun,

skor maksimal siswa nya éta 100. Skor anu kahontal ku siswa dirobah jadi skor

ahir siswa (dina unggal tés) kalayan ngagunakeun rumus:

Katerangan:

P = Peunteun

∑ skor siswa = jumlah peunteun siswa

∑ skor maksimal = jumlah peunteun maksimal

3) Nyieun tabél tabulasi data sangkan dina ngolah peunteun siswa jadi leuwih

gampang jeung jéntré. Salian ti éta gé, ku ayana data nu ditabulasikeun gé bisa

dipaké pikeun nguji hipotésis. Data nu ditabulasikeun bisa ditingali tina tabél

ieu di handap.

(30)

Tabél 3.3.

Tabulasi Kamampuh Siswa dina Nulis Aksara Sunda

KM

Kategori Penilaian

q r

aksara Rarangkén angka

a b c d e f g h i j k l m n o p

T CT Rata-rata kelas

Keterangan:

KM = Kode Murid k = Rarangkén “Pamingkal”

a = Aksara Swara l = Rarangkén “Pamaéh”

b = Aksara Ngalagena m = Rarangkén “Panyuku”

c = Rarangkén “Panghulu” n = Rarangkén “Panyiku”

d = Rarangkén “Pamepet” o = Rarangkén “Panyakra”

e = Rarangkén “Paneuleung” p = Angka

f = Rarangkén “Panglayar” q = Peunteun

g = Rarangkén “Panyecek” r = Kategori

h = Rarangkén “Panéléng” T = Tuntas

i = Rarangkén “Panolong” CT = Can Tuntas

j = Rarangkén “Pangwisad”

Kategori:

- Peunteun ≥ 75 dianggap “Tuntas”, hartina siswa geus mampuh nulis aksara

Sunda.

- Peunteun ≤ 75 dianggap “Can Tuntas”, hartina siswa dianggap can mampuh

nulis aksara Sunda.

4) Hal saterusna nu dilaksanakeun dina nganalisis data nya éta nguji hipotésis.

Dina nguji hipotésis, panalungtik ngagunakeun statistik anu ngawengku uji

(31)

Ranu Sudarmansyah, 2014 3.8.1. Uji Sipat Data

Uji sipat data nya éta prosés nguji data nu geus dikumpulkeun ngaliwatan

sawatara tahapan uji. Uji sipat data nu dilakukeun dina ieu panalungtikan

ngawengku kana uji normalitas jeung uji homogénitas.

3.8.1.1. Uji Normalitas

Uji normalitas nya éta uji sifat data nu pungsina pikeun mikanyaho normal

henteuna data anu digunakeun dina ieu panalungtikan. Uji normalitas data bisa

dilakukeun ngaliwatan sababaraha téhnik di antarana téhnik Kertas Peluang jeung

Chi Kuadrat. Dina ieu uji normalitas data, téhnik anu digunakeun nya éta téhnik

chi kuadrat (X2).

Dina ngalarapkeun téhnik chi kuadrat, aya sababaraha léngkah anu kudu

dilaksanakeun saperti ieu di handap.

1. Nangtukeun peunteun nu panggedéna jeung pangleutikna.

2. Ngitung Rentang Niléy (Range).

Range nya éta béda antara niléy nu panggedéna jeung niléy nu

pangleutikna dina hiji distribusi data. Range lain ukuran variabilitas anu

hadé lantaran sipat tina range ngan ukur méré éstimasi variabilitas nu

gancang tur kasar. Beuki luhur niléy range tina hiji data, nuduhkeun yén

niléy-niléyna leuwih lega (Darmadi, 2013:313). Dina ngitung rentang niléy

(range) rumus nu di gunakeun ny éta saperti ieu di handap.

Katerangan:

r = rentang atawa range Xmax = niléy panggedéna

Xmin = niléy pangleutikna

(Darmadi, 2013:313)

3. Nangtukeun Jumlah Kelas Interval (k).

Jumlah kelas interval nya éta lobana interval nu dipaké dina sebaran

(32)

lantaran sebaran data leuwih lega. Jumlah kelas interval diitung dumasar

kana rumus émpiris Sturgess saperti ieu di handap.

Keterangan :

k = jumlah kelas interval n = lobana data

3,3 = bilangan konstan

(Sudjana, 2010:130)

4. Nangtukeun Panjang Kelas Interval (p)

Interval kelas atawa panjang kelas nya éta béda data nu panggedéna

jeung pangleutikna sarta lobana kelas. Dina ngitung panjang kelas interval

ngagunakeun rumus ieu di handap.

Keterangan:

p = panjang kelas (interval kelas) r = rentang

k = banyaknya kelas

(Subana, 2000:39)

5. Nyieun tabél frékuénsi peunteun tés awal jeung tés ahir. Tabél frékuénsi

peunteun bisa ditingali tina tabél ieu di handap.

Tabél 3.4

Format Frékuénsi Peunteun Tés Awal jeung Tés Ahir Siswa

No Kelas Interval fi xi xi2 fixi fixi2

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)

1

2

∑

6. Ngitung Rata-Rata (Mean) Peunteun Tés Awal jeung Tés Ahir.

Rata-rata (mean) nya éta niléy rata-rata (aritmétika) tina hiji data.

Mean keur data tunggal diitung ku cara ngajumlahkeun kabéh data terus

(33)

dibagi ku lobana data. Sedengkeun mean keur data kelompok diitung ku

cara ngalikeun nilai tengah tina unggal interval kelas jeung frékuénsi tina

unggal kelas (Siregar, 2011:20-21).

Dina ieu panalungtikan rumus mean anu digunakeun nya éta rata-rata

(mean) itung data kelompok anu digambarkeun dina rumus ieu di handap.

Keterangan:

̅ = rata-rata itung (mean)

∑ = jumlah

fi = frékuénsi data

xi = niléy tengah

(Subana, 2000:63)

7. Ngitung Standar Déviasi (sd)

Standar déviasi (simpangan baku) nya éta niléy nu ngagambarkeun

tingkat variasi tina hiji kelompok data. Sumpangan baku lamun

dikuadratkeun hasilna jadi varians (s2) (Usman & Akbar, 2003:95). Simpangan baku anu digunakeun dina ieu panalungtikan bisa ditingali tina

rumus ieu di handap.

(Usman, 2003:95)

8. Ngitung frékuénsi observasi jeung frékuénsi ékspéktasi (perkiraan)

kalawan ngagunakeun sababaraha léngkah. Anapon léngkah-léngkahna

saperti ieu di handap.

a. Nyieun tabél frékuénsi observasi jeung frékuénsi ékspéktasi saperti ieu

di handap.

Tabel 3.5

Perhitungan Chi Kuadrat.

̅ ∑ _∑

(34)

Ranu Sudarmansyah, 2014 Kelas

Interval fo Bk Z Ztabél L fh

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8)

∑

Katerangan:

Kelas Interval : lobana kelas interval ngagunakeun aturan Strugess

fo : frékuénsi observasi

Bk : batas kelas

Z : angka baku (transformasi normal standar bébas kelas) Ztabél : niléy Z tina tabél distribusi data normal

L : lega kelas interval

Fh : frékuénsi ékspéktasi

(Subana, 2000: 125)

b. Nangtukeun frékuénsi observasi (fo), nya éta lobana data nu kaasup

kana hiji kelas interval. Nilai fo bisa ditingali tina nilai frékuénsi data

kelompok nu geus dijieun saméméhna.

c. Nangtukeun batas kelas interval (bk).

Batas kelas nya éta niléy tepi kelas handap jeung tepi kelas luhur

dina hiji interval kelas data. Batas kelas tepi handap diitung ku cara

ngurangan 0,5, sedengkeun batas kelas tepi luhur diitung ku cara

nambahkeun 0,5 (Riduan, 2013:189).

d. Ngitung Z atawa angka baku (transformasi normal standar kelas).

Angka baku nya éta ukuran posisi relatif anu digunakeun lamun

data ngagambarkeun hiji skala interval. Nilai Z ngagambarkeun

sakumaha jauhna hiji nilai kana mean dina istilah satuan déviasi standar

(Sd) (Darmadi, 2013: 317). Dumasar kana pamadegan di luhur, Zitung

bisa digambarkeun jeung diitung ngagunakeun rumus ieu di handap.

(35)

e. Nangtukeun Ztabél dumasar kana Z(itung) kalawan ningali kana distribusi

tabél Z.

f. Ngitung legana unggal kelas interval (L) dilakukeun ngagunakeun 2

Rumus 1

Rumus 2

(Riduan, 2013:193)

Dina ngitung kabéh luas kelas interval, boh anu niléyna

sahandapeun rata-rata, boh niléy anu saluhureun rata-rata rumus anu

digunakeun nya éta rumus ka-1, iwal dina ngitung luas kelas interval

anu niléyna aya dina kelas interval anu jumlah frékuénsina panglobana,

rumus anu digunakeun nya éta rumus ka-2.

g. Ngitung frékuénsi ékspéktasi/harapan (fh).

(Panggabéan, 1996: 114)

h. Nangtukeun niléy chi kuadrat (X2)

(Sudjana, 2010:145)

i. Nangtukeun derajat kebebasan (dk)

L = Ztabél1 – Ztabél2

fh = n x L

∑

(36)

Derajat kebebasan (dk) nya éta fungsi tina faktor-faktor saperti

jumlah subjék jeung jumlah kelompok (Darmadi, 2013:328). Derajat

kebebasan bisa diitung maké rumus ieu di handap.

(Usman, 200:279)

j. Nangtukeun harga X2tabel kalawan ningali kana distribusi tabél chi

kuadrat.

k. Nangtukeun normalitas data kalawan ngagunakeun kritéria ieu di

handap.

(1) Lamun X2itung < X2tabél hartina distribusi data normal.

(2) Lamun X2itung > X2tabél hartina distribusi data teu normal.

3.8.1.2. Uji Homogénitas

Uji homogénitas disebut ogé uji kesamaan dua varians. Uji kesamaan dua

varians digunakeun pikeun nguji homogén henteuna éta varians ku cara

ngabandingkeun dua varians-na. Upama varians tina éta data sarua niléyna,

mangka uji homogénitas teu kudu dilakukeun lantaran data geus dianggap

homogén. Tapi lamun varians tina éta data béda (teu sarua gedéna), mangka uji

homogénitas kudu dilakukeun ngaliwatan uji kesamaan dua varians. Saméméh

urang ngalaksanakeun uji homogénitas, aya sarat anu kudu dicumponan nya éta

sifat data kudu miboga distribusi nu normal (Usman, 2003:133).

Dina ieu panalungtikan, uji homogénitas dilaksanakeun dumasar kana

pamadegan Sudjana (2005:95) jeung Panggabéan (1996:115) ngaliwatan

sababaraha léngkah anu dilakukeun, di antarana saperti ieu di handap.

1) Ngitung heula varians tina masing-masing kelompok data.  Varians tés awal diitung ngagunakeun rumus:

dk = k – 3

∑ ∑

(37)

Ranu Sudarmansyah, 2014 Katerangan:

S12 = varians tés awal

fi = frékuénsi

xi = niléy tengah n = jumlah data

 Varians tés ahir diitung ngagunakeun rumus:

Katerangan:

S12 = varians tés ahir

fi = frékuénsi

xi = niléy tengah

n = jumlah data

(Sudjana, 2005:95)

2) Ngitung harga varians ku cara ngabandingkeun hasil varians tés awal

jeung tés ahir. Sacara matématik bisa dirumuskeun saperti rumus ieu di

tukang.

Katerangan :

F = harga variasi

s2b = variasi nu panggedéna

s2k = variasi nu pangleutikna

(Panggabéan, 1996:115)

3) Ngitung derajat kabébasan (dk) pikeun nangtukeun Ftabel ngagunakeun

Katerangan:

dk1 = dk pembilang dk2 = dk penyebut

∑

_∑

(38)

k = jumlah variable bebas jeung kauger n = lobana sampel

(Riduwan, 2013:186)

4) Ngabandingkeun Fitung jeung Ftabel

5) Nyieun kacindekan atawa nangtukeun homogén henteuna éta data dumasar

kana kritéria ieu di handap.

a) Saupama Fitung < Ftabél hartina éta varians téh homogén.

b) Saupama Fitung > Ftabél hartina éta varians téh teu homogén.

3.8.2. Uji Gain

Tahapan saterusna dina ngolah data nya éta nguji gain. Dina prosés ngolah

data, uji gain miboga pungsi pikeun nangtukeun aya henteuna béda anu signifikan

antara hasil tés awal jeung tés ahir. Hasil tina uji gain mangrupa gambaran anu

bisa dipaké pikeun ngagambarkeun pangaruh média strip sory dina pangajaran

nulis aksara Sunda siswa kelas X Saintek 1 SMA Laboratorium Percontohan UPI

taun ajaran 2013-2014.

Rumusan anu dipaké pikeun ngajawab aya henteuna béda nu signifikan antara

hasil tés awal jeung tés ahir sanggeus dibéré perlakuan, bisa dirumuskeun saperti

ieu di handap.

(ha) : ̅pretés ≠ ̅postés, hartina aya béda anu signifikan antara jumlah rata-

rata tés awal jeung jumlah rata-rata tés ahir.

(ho) : ̅pretés = ̅postés, hartina taya béda anu signifikan antara jumlah rata-

rata tés awal jeung jumlah rata-rata tés ahir.

Dina ngébréhkeun datana baris make tabél anu dicutat tina Darmadi

(2013:180) ngeunaan uji jumlah data tés awal jeung data tés ahir kalawan diitung

selisih (déviasina).

Tabél 3.6

Format Uji Jumlah Rata-rata Peunteun

(39)

∑

̅

3.8.3. Uji Hipotésis

Uji hipotésis digunakeun pikeun ngukur bebeneran tina hipotésis nu

digunakeun saméméhna. Aya dua istilah nu ilahar dina nguji hipotésis, nya éta

narima kana éta hipotésis atawa nolak kana éta hipotésis. Saupama hipotésis kerja

(ha) ditarima jeung hipotésis nol (ho) ditolak, mangka bisa disebutkeun yén éta

panalungtikan téh geus mampuh ngahontal tujuan panalungtikan anu geus

dirarancang saméméhna. Pon kitu deui sabalikna, lamun hipotesis nol (ho)

ditarima jeung hipotésis kerja (ha) ditolak, hartina udagan tina éta panalungtikan

téh can bisa dihontal.

Dina nguji hipotésis, panalungtik bisa ngagunakekun dua cara dumasar kana

distribusi datana. Saupama tina hasil uji normalitas data, kapanggih yén distribusi

datana normal mangka panalungtik bisa nguji hipotésis ngagunakeun statistik

paramétris kalawan métode t test (tés signifikansi). Tapi saupama tina hasil uji

normalitas data nuduhkeun yén distribusi data teu normal, mangka panalungtik

kudu ngagunakeun statistik non-paramétik kalayan ngagunakeun uji wilcixon.

Dina ieu panalungtikan, hipotésis baris diuji maké métode t test saupama

distribusi data normal jeung maké métode uji wilcoxon lamun distribusi datana

normal.

3.8.3.1. Uji Hipotésis Ngagunakeun Statistik Paramétrik.

Léngkah-léngkah nu dilaksanakeun dina nguji hipotésis kalawan

(40)

1. Nangtukeun rata-rata (mean) tina béda tés awal jeung tés ahir kalawan

ngagunakeun rumus ieu di handap.

(Subana, 2000:131)

2. Ngitung derajat kebebasan dumasar kana rumus ieu di handap.

(Darmadi, 2013:348)

3. Ngitung jumlah kuadrat déviasi (varians) kalawan ngagunakeun rumus ieu

di handap.

(Darmadi, 2013:349)

4. Ngitung t (signifikansi), kalawan ngagunakeun rumus ieu di handap.

Katerangan:

T = tés signifikansi

Md = rata-rata (mean) tina béda hasil tés awal jeung tés ahir

∑x2d = jumlah kuadrat déviasi (varians) N = jumlah subjék data.

(Subana, 2000:331)

5. Nangtukeun ditarima atawa henteuna hipotésis dumasar kritéria ieu di

handap.

Gambaran hipotésis:

Ha: x ≠ y

Ho: x = y

Tafsiran :

∑

Dk = n-1

∑ ∑ ∑

(41)

(1) Saupama titung > ttabél, hartina hipotésis kerja (ha) ditarima jeung

hipotésis nol (ho) ditolak. Ieu hartina aya béda nu signifikan antara

hasil tés awal jeung hasil tés ahir siswa kelas X Sainték 1 SMA

Laboratorium Percontohan UPI saméméh jeung sanggeus

ngagunakeun média stip story.

(2) Saupama titung < ttabél, hartina hipotésis kerja (ha) ditolak jeung

hipotésis nol (ho) ditarima. Ieu hartina taya béda nu signifikan antara

3.8.3.2. Uji Hipotésis Ngagunakeun Statistik Non-Paramétrik.

Salah sahiji cara nguji hipotésis ngagunakeun statistik nonparamétik nya éta

maké uji wilcoxon. Uji wilcoxon mangrupa téhnik nguji hipotésis saupama sifat

datana teu miboga distribusi nu normal. Sudjana (1975:437) méré gambaran

ngeunaan léngkah-léngkah nu digunakeun dina uji wilcoxon kalawan dibarung ku

tabél bantu saperti ieu di tukang.

Tabél 3.7

Tabél Uji Wolcoxon

KS XAI XBI Béda Tanda Jenjang

XAI-XBI Jenjang + -

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)

Katerangan:

XAI = peunteun tés awal XBI = peunteun tés ahir

Léngkah-léngkahna ngawengku ieu di handap.

(1) Ngasupkeun peunteun tés awal siswa kana kolom k-2 (XAI).

(42)

(3) Ngitung béda antara tés awal jeung tés ahir, tuluy ngasupkeun hasilna

kana kolom 4.

(4) Nangtukeun jengjang ku cara ngurutkeun hasil béda tina kolom ka-4 ti

mimiti niléy anu pangleutikna nepi ka anu panggedéna.

(5) Niléy tina hasil ngabagi téh mangrupa niléy jengjangna.

(6) Sanggeus diurutkeun, saterusna ngasupkeun niléy jengjang kana kolom

ka-5.

(7) Ngasupkeun niléy jengjang anu positif kana kolom ka-6, saupama aya

niléy jenjang anu négatip asupkeun kana kolom ka-7.

(8) Ngabandingkeun witung jeung wtabél ku cara ningali kana tabél harga kritis

uji wilcoxon.

(9) Nangtukeun ditarima henteuna hipotésis dumasar kriteria ieu di handap.

(a) Saupama witung < wtabél, dumasar tarap nyata nu ditangtukeun, berati

hipotésis kerja (ha) ditarima. Ieu hartina aya béda nu signifikan antara

(b) Saupama witung > wtabél, dumasar tarap nyata nu ditangtukeun, berati

hipotésis kerja (ha) ditolak. Ieu hartina taya béda nu signifikan antara

(43)

BAB V

KACINDEKAN JEUNG RÉKOMENDASI

5.1. Kacindekan

Léngkah pamungkas nu dilaksanakeun dina ieu panalungtikan nya éta nyusun

kacindekan jeung rékoméndasi. Kacindekan disusun dumasar kana data nu geus

dikumpulkeun, dianalisis, jeung dipedar di bab saméméhna. Ku ayana ieu

kacindekan dipiharep bisa ngajawab sakur pasualan nu aya dina rumusan masalah

jeung bisa méré gambaran umum ka nu maca sangkan bisa nyangkem kana hasil

panalungtikan. Anapon kacindekan dina ieu panalungtikan ngawengku kana

sawatara hal saperti ieu di handap.

1) Prosés pangajaran nulis aksara Sunda ngagunakeun média strip story

lumangsung dina waktu 3 minggu (tilu kali pertemuan) kalawan ngaliwatan

dua belas léngkah anu disusun sacara sistematis dumasar kana conto nu

diébréhkeun ku Arsyad (2009:122). Salila lumangsungna prosés pangajaran

ngagunakeun média strip story, siswa leuwih aktif ti batan guru lantaran siswa

ngalaman prosés 5 M (mengamati, menanya, menalar, mencoba, jeung

mengkomunikasikan).

2) Kamampuh siswa dina nulis aksara Sunda antara saméméh jeung sanggeus

ngagunakeun média strip story ngaronjat. Ieu katingali tina hasil tés awal jeung

tés ahir. Saméméh ngagunakeun média strip story kapanggih yén 27 urang

siswa atawa 90% siswa niléyna < 75 kalawan katégori can mampuh jeung 3

urang siswa atawa 10% siswa niléyna ≥ 75 kalawan katégori mampuh.

Sedengkeun sanggeus ngagunakeun média strip story kapanggih yén saurang

siswa atawa 3,3% siswa niléyna < 75 kalawan katégori can mampuh jeung 29

urang siswa atawa 96,7% siswa niléyna ≥ 75 kalawan katégori mampuh.

3) Aya béda anu signifikan antara hasil tés awal saméméh ngagunakeun média

strip story jeung hasil tés ahir sanggeus ngagunakeun média strip story. Tina

hasil uji gain, rata-rata tés awal siswa nya éta 55,25 sedengkeun rata-rata tés

(44)

4) Média strip story bisa ngaronjatkeun kamampuh siswa dina nulis aksara Sunda.

Ieu dibuktikeun ku hasil uji hipotésis anu ngébréhkeun yén titung > ttabél.

Dumasar kana hasil itungan uji hipotésis, titung niléyna 18,4. Sedengkeun ttabél

hargana 2,76 kalawan derajat kepercayaan 99%. Ku kituna bisa dicindekkeun

yén hipotésis kerja (ha) bisa ditarima, sedengkeun hipotésis nol (ho) ditolak.

Ieu hartina aya béda nu signifikan antara hasil tés awal jeung hasil tés ahir

siswa kelas X Sainték 1 SMA Laboratorium Percontohan UPI taun ajaran

2013-2014 saméméh jeung sanggeus ngagunakeun média stip story..

Dumasar kana pedaran di luhur, sacara gurat badagna bisa dicindekkeun yén

média strip story mampuh ngaronjatkeun kamampuh siswa kelas X Sainték 1

SMA Laboratorium Percontohan UPI taun ajaran 2013-2014 dina nulis aksara

Sunda.

5.2. Rékomendasi

Sanggeus ngalaksanakeun panalungtikan ngeunaan média strip story dina

pangajaran nulis aksara Sunda di kelas X Saintek 1 SMA Laboratorium

Percontohan UPI taun ajaran 2013-2014 kalawan mikanyaho kana hasilna,

panalungtik ngarékoméndasikeun sababaraha hal, di antarana:

(1) Média strip story bisa dijadikeun alternatif dina ngajarkeun pangajaran

lianna, boh matéri séjénna dina pangajaran basa Sunda boh matéri saluareun

pangajaran basa Sunda, lantaran bisa ngaronjatkeun aktivitas siswa di jero

kelas tur mampu ngaronjatkeun kamampuh siswa, hususna dina nulis aksara

Sunda;

(2) Sangkan hasil tina ieu panalungtikan bisa digeneralisasikeun kana populasi

anu leuwih jembar, ku kituna diperlukeun pisan panalungtikan ékspérimén

murni ngeunaan média strip story;

(3) Gunakeun média pangajaran séjénna, boh anu sipatna visual boh anu sifatna

(45)

(4) Panalungtik satuluyna dipiharep bisa leuwih asak jeung produktif deui dina

nataharkeun jeung ngamekarkeun média strip story nu dipaké dina prosés

pangajaran; jeung

(5) Salian ti dijieun média, strip story gé bisa dijadikeun aksésoris séjénna anu

bisa nambahan pangaweruh, saperti gantungan tas, gantungan konci, jeung

stiker aksara Sunda lantaran wangun média strip story anu basajan tur bisa