PANGKAT DAN AKAR
a. Pangkat
Untuk menyelesaikan soal bilangan berpangkat sebaiknya angka diubah ke bilangan prima.
Contoh :
1. Nilai dari : 8-2/3 . 811/2 . 2/3 27
1
adalah : Jawab :
8-2/3 . 811/2 . 3 / 2 27
1
= (23)-2/3 . (34)1/2 . 3 / 2 3) 3 (
1 = 2-2 . 32 .
2 3
1 = 2-2
= 2 2
1
= 4 1
2. Bentuk sederhana dari :
2
1 -4
3 -2
b . a
b .
a
adalah : Jawab :
2
1 -4
3 -2
b . a
b .
a
=
2 8
--5 4
b . a
b . a
= a4 – (-8). b-6 – 2 = a12 . b-8 =
8 12
b a
a
n. a
m= a
n + m , jika a 0 contoh : 52 . 56 = 58a
n: a
m= a
n – m , jika a 0 contoh : 37 : 32 = 35a
n. b
n= (a . b)
n contoh : 32 . 52 = (3 . 5)2 = 152
a
n: b
n= (a : b)
n contoh : 83 : 23 = (8 : 2)3 = 43
(a
m)
n= a
m . n contoh : (52)4 = 58n n
a
a 1
, jika a
0
contoh : 5-2 =25 1 5
b. Persamaan eksponen
Contoh :
1. Tentukan nilai x dari : x 1 3
1 = 9
x + 4
Jawab : 1 x 3
1 = 9
x – 4
(3–1)x + 1 = (32)x + 4 3–x – 1 = 32x + 8–x – 1 = 2x + 8 2x + x = –1 – 8 3x = –9 x= –3 2. Tentukan nilai x dari : 2 3 25 3
5
125
x x
Jawab :
3 3
2 25
5
125
x
x
3 2 3 2
3
) 5 ( 5
5
x x
53 – (x – 2) = 3 6 2 5
x
55 – x = 3 6 2 5
x
5 – x = 3
6 2x
15 – 3x = 2x + 6
3x + 2x = 15 – 6 5x = 9 x = 5 9
3. Tentukan nilai x yang memenuhi dari : 32x – 1 =
3
27
1
x
Jawab : 32x – 1 =
3
27
1
x
32x – 1 = (3–3)x – 3
32x – 1 = 3–3x + 9 2x – 1 = –3x + 9 2x + 3x = 9 + 1 5x = 10 x = 2 af (x) = ag (x) f (x) = g (x) af (x) = bf (x) f (x) = 0
f (x)g (x) = f (x)h (x) g (x) = h (x) jika f (x) 0 ; f (x) 1 apx + q = brx + s x = q
s b
a
a b log r p
a(px)2 + b(px) + c = 0 x1 + x2 =
a c log
4. Tentukan nilai x yang memenuhi dari : 23x + 1 = 3 64x 1 Jawab :
23x + 1 = 3 64x 1 23x + 1 = 3 (26)x 1 23x + 1 = (22)x + 1
23x + 1 = 22x + 2 3x + 1 = 2x + 2 3x – 2x = 2 – 1 x = 1
5. Tentukan nilai x yang memenuhi dari : 2 27 1 9
3
x
x
Jawab : 1
2 27
9
3 x
x
1 3 2
2 (3 ) )
3 (
3 x
x
2 3 3
4 3
3
3
x
x
2 3 3 4
1 3
3
x x
2(1 – 4x) = –3x – 3 2 – 8x = –3x – 3 –8x + 3x = –3 – 2 –5x = –5
x = 5 5
= 1 c. Akar
Untuk soal penjumlahan dan pengurangan, angka diubah ke bilangan prima.
prima 2 : 2 , 8 = 2 2 , 18 = 3 2 , 32 = 4 2 , 50 = 5 2 , 72 = 6 2 , dst
prima 3 : 3, 12 = 2 3, 27 = 3 3, 48 = 4 3, 75 = 5 3, dts. prima 5 : 5, 20 = 2 5, 45 = 3 5, 80 = 4 5, 125 = 5 5, dts.
n
a
.
b
b
.
a
n
n contoh :
2
.
8
16
4
nn n
b a b :
a contoh :
27
:
3
9
3
n m n
m
a
a contoh : 3 2 3 2
5 5
a
c
b
a
c
a
b
(
)
contoh :3
7
2
7
5
3
b b a b
b a b b . b a b
a
contoh : 5
5 3 5
5 3 5 5 . 5 3 5
3
c b
a
= b c( b c) a
contoh : 7 3
12
= 7 3( 7 3)
12
Contoh :
1. Bentuk sederhana dari : 3 48 - 5 12 + 3 3 adalah …. Jawab :
3 48 – 5 12 + 3 3 = 12
3
– 103
+ 33
= 53
2. Bentuk sederhana dari :
3 1 4 a b ab adalah : Jawab : 3 1 4 a b ab = 3 1 4 1 2 1 2 1 a b b a = 3 1 1 2 1 4 1 2 1 b a = 3 1 2 1 4 1 b a
= 6 1 12 1 b a
3. Bentuk sederhana dari :
5 7 5 7 adalah …. Jawab : 5 7 5 7 = 5 7 5 7 . 5 7 5 7
dikali dengan nilai 1 dari faktor sekawan penyebut = 5 7 5 35 35 7 = 2 35 2 12
= 6 – 35 Pembahasan soal-soal : 1. Hasil dari :
3 2 1 -2 1 3 4 27 1 . 32 1 . 9 .
8 = ….
A. 3 B. 2 C.
3 2 1 -2 1 3 4 27 1 . 32 1 . 9 .
8 =
) 3 2 3.( 5 ) 2 1 2.( ) 3 4 .( 3 3 1 . 2 . 3 . 2 1
= 4 5 2
3 1 . 2 . 3 . 2 1
= 25 – 4 . 31 – 2 = 2 . 3-1 =
3 2
2. Hasil dari :
4 316 . 5
2 32 1
.
3 1125 = ….
A. 2 B. 5 C. 10 D. 15 E. 160
UN 04/05 Jawab : C Penyelesaian :
4 316 . 5
2 32 1
.
3 1125 =
4 3 42 .
5 2 52 1
.
3 1 35
= 23 . 2 2
1 . 5 = 8 .
4 1
. 5 = 10
3. Nilai dari
31 4 1 3 1 27 81 64 4 = ….
A. 64 B. 32 C. 16 D. 12 E. 8
UN 05/06 Jawab : C Penyelesaian :
31 4 1 3 1 27 81 64 4 =
3 1 3 4 1 4 3 1 3 3 3 . 4 . 4 = 3 3 . 4 . 4 = 164. Bentuk sederhana dari (q3)2 : q4 x q2adalah ….
A. q2 B. q4 C. q5 D. q8 E. q10
UN 06/07 Jawab : B Penyelesaian :
5. Nilai x dari persamaan (2)2x + 10 = 4 1
adalah ….
A. 2 B. 0 C. –2 D. –4 E. –6
UN 06/07 Paket A Jawab : E
Penyelesaian : (2)2x + 10 =
4 1
(2)2x + 10 = 2–2 2x + 10 = –2 2x = –2 – 10 2x = –12 x = –6
6. Nilai x dari persamaan 3 1 2x 81 3
27
adalah …. A.
4 1
B. 24
7
C. 3 1
D. 3 2
E. 3 5
UN 06/07 Paket B
Jawab : C Penyelesaian :
3 1 2x 81 3
27
3
4
1 2x
3 3 3
3
33 – 2x – 1 = 34/3 32 – 2x = 34/3 2 – 2x = 4/3 2x = 2 – 4/3 2x = 2/3 x = 1/3
7. Nilai dari 3 8 + 4 625 - 81 adalah ….
A. -5 B. -4 C. -2 D. 2 E. 4
UN 07/08 Jawab : C Penyelesaian :
3 8 + 4 625 - 81 = 3 3
2 + 4 5 - 4 9 2 = 2 + 5 – 9
= -2
8. Bentuk sederhana dari
8 12
2
adalah ….
A. 3 + 2 C. 3 - 2
5 1
E. ( 12 8)
4
2
B. 2 3 - 2 D. 2( 3 - 2 )
UN 07/08 Jawab : A Penyelesaian :
8 12
2
= 2 3 2 2 2
=
2 3
1
=
2 3
1
. 3 2
2 3
=
2 3
2 3
= 3 + 2
Soal latihan :
1. Jika a = 16 dan b = 81, maka nilai dari :
ab 4b .
3a 4
1 4 3
adalah ....
A. 8 B. 12 C. 16 D. 18 E. 24
2. Nilai dari :
3 1
1 5 3 3 2
64 9 . 32 .
27
= ....
A. 12 B. 6 C. 2 D.
4 1
E. 8 1
3. Jika a = 27 dan b = 32, maka nilai dari 4 (a1/3) . 3 (b)2/5 adalah ….
A. –25 B. –16 C. 0 D. 16 E. 25
4. Bentuk sederhana dari
4 5 3 2
) b a (
b a x a a
adalah ….
9. Nilai x yang memenuhi 3x 1 3
2x 8 16
1
adalah ….
A. 17
9
B.
17 8
C.
17 8
D. 17
9
E. 1 10. Nilai x yang memenuhi persamaan :
32 22x 3
= 8x 2 adalah ….
A. 4 B.
2 1
C. 4 1
D. -1 E. -2
11. Nilai x yang memenuhi persamaan
3 1
1 27x
adalah ….
A. -3 B. -2 C. -1/3 D. -1/2 E. 2
12. Nilai x yang memenuhi persamaan
3 4 5 1
9 3
x x
adalah ….
A. -9 B.
-5 17
C. -5 14
D. -5 12
E. -5 6
13. Nilai x yang memenuhi persamaan : ( 2)x2 = 2 8
1
x adalah ….
A. 2 B. 1 C.
2 1
D. -2 1
E. -2 14. Himpunan penyelesaian dari 0,125 x – 2 = 4 6 + 2x adalah ....
A. {x | x =
6 7
} C. {x | x =
7 6
} E. {x | x = 6}
B. {x | x =
7 6
} D. {x | x =
7 9
} 15. 123 482 75 300 =....
A. -8 3 B. -6 3 C. -3 3 D. 8 3 E. 14 3
16. Bentuk sederhana dari : 12 + 5 3 – 27 adalah ….
A. –5 3 B. –4 3 C. –2 3 D. 2 3 E. 4 3
17. Nilai dari :
6 x 8
75 2 12
3
= ....
A. 6 3 B. 4 3 C. 4 D. 2 3 E. 2
18. Bentuk sederhana dari :
3 12
2 6
adalah ....
A. 3 2
( 12 + 3) C. 2 ( 12 + 3) E.
3 2
3
B. 3 ( 12 + 3) D. 2 6
19. Bentuk sederhana dari :
2 3
2 3
adalah ....
A. 5 + 2 6 C. 5 + 3 + 2 E. 5 ( 3 + 2 )
20. Bentuk rasional dari :
3 7
12
adalah ….
A. 5 6
( 7 + 3) C. 3 ( 7 - 3) E. 4 ( 7 - 3)
B. 5 6