اولین همایش ملی ایده اهی نوین رد کشاورزی و منابع طبیعی

(1)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)

46

هعرزم یبایزرا تمواقم یا

Slow rusting نیلا زا یدادعت رد درز گنز یرامیب هب تبسن

دیدناک یاه مدنگ

یوفص یلعرفص

*

رایداتسا یغاب و یعارز مولع تاقیقحت شخب

، لیبدرا ناتسا یعیبط عبانم و یزرواشک شزومآ و تاقیقحت زکرم

، تاقیقحت نامزاس

، و شزومآ

یزرواشک جیورت

، لیبدرا

* سم هدنسیون و

:

لو [email protected]

هدیکچ درز گنز مدنگ لماع اب Puccinia striiformis f. sp. tritici یرامیب نیرتمهم زا یکی

یم مدنگ یاه دیلوت هکدشاب

رد ار مدنگ

یم دیدهت کنخ قطانم ینابزیم تمواقم .دنک

، یداصتقا تمواقم یعون( یجیردت تمواقم و تسا درز گنز تیریدم شور نیرت

یجیردت تمواقم یاهرتماراپ ،هعلاطم نیا رد .تسا هدش شرازگ یرادیاپ تمواقم )یمک (

slow rusting یگدولآ بیرض لماش )

( ( یرامیب یئاهن تدش ،)CI قم ،)FRS

( یرامیب تفرشیپ ینحنم ریز حطس یبسن راد rAUDPC

( یرهاظ یگدولآ خرن و ) یارب )r

24 زا لاس ود یط ساسح دهاش اب هارمه مدنگ پیتونژ 1394

ات 1395 تاقیقحت هاگتسیا رد هعلاطم نیا .دندش یبایزرا

پیتونژ یعونصم یگدولآ .دش ماجنا یعونصم و یعیبط یگدولآ طیارش تحت لیبدرا یزرواشک گنز یداژن تیعمج زا هدافتسا اب اه

نژ یور رب سنلاوریو یاراد هک درز تمواقم یاه

، Yr2

،Yr6

، Yr7

،Yr9

، Yr17

، Yr22

، Yr23

، Yr24

، Yr25

، Yr26

، Yr27

، YrA

، Yr21

، Yr31

وYr32 دوب YrSU

، هچهایگ شنکاو .دش ماجنا هعرزم طیارش تحت زین یا

یبایزرا جیاتن .دش یبایزرا یا یارب اه

هک داد ناشن تمواقم یاهرتماراپ تشه

هچهایگ هلحرم ود ره رد نیلا .دندوب مواقم لماک هایگ و یا

هن هچهایگ هلحرم رد نیلا یا

لماک هایگ هلحرم رد یلو مواقم ( طسوتم شنکاو

MR, M, MS )

.دنداد ناشن یاه هرامش( نیلا تفه

1 ، 4 ، 7 ، 8 ، 9 ، 16 ، 22 )

هچهایگ هلحرم رد رد یلو ساسح یا

( طسوتم شنکاو لماک هایگ هلحرم MR, M, MS

نیلا نیا نیاربانب .دنداد ناشن ) اب اه

ای یجیردت تمواقم زا یتوافتم تاجرد یاراد دایز لامتحا هب تمواقم فلتخم یاهرتماراپ نییاپ ریداقم نتشاد تمواقم(HTAP

صاصتخا ریغ -

یم )رادیاپ ای یداژن نیلا هیقب .دنشاب

قم زا ینییاپ حطس اه هشوخ هیزجت .دنتشاد یجیردت تموا

شنکاو ساسا رب یا

هچهایگ لماک هایگ و یا

، نیلا هورگ رد ار اه نیلا یلااب عونت رگنایب زین تلاح نیا هک داد رارق یفلتخم یاه

تبسن شنکاو رظن زا اه

.دوب درز گنز یرامیب هب : یدیلک تاملک (یجیردت تمواقم

Slow rusting )

،درز گنز ، یا هچهایگ تمواقم ، Puccinia striiformis f. sp. Tritici

همدقم چراق ییازیرامیب لماع اب مدنگ درز گنز Puccinia striiformis Westend. f.sp. tritici Eriksson

یرامیب زا یکی مهم یاه

دور یم رامش هب ناهج رسارس رد مدنگ (

Line, 2002 لیلد هب درز گنز تیمها .)

ترجاهم مسیناکم و شهج رد نژوتاپ ییاناوت

( تسا ندوب دازاوه لیلد هب ینلاوط یاه تفاسم رد نآ ناسآ Singh et al., 2005

) شهاک ایند زیخ مدنگ یحاون رتشیب رد .

نیب درز گنز زا یشان درکلمع 10

یلا 70 دوش یم هدز نیمخت دصرد (

Chen, 2005 زا یزکرم یایسآ یاهروشک رد یرامیب نیا .)

رخاوا 1990 لیاوا و 2000 لاس رد و دیدرگ یم بوسحم بلاغ یرامیب 2000

- 1999 شهاک ثعاب 20

یلا 40 لوصحم دصرد

(دش مدنگ Morgonov et al. 2004

ماقرا تشک طرش هب و دشر لصف یط رد نآ همادا و یرامیب ماگنهدوز روهظ تروص رد .)

ات دناوت یم ساسح 100

( دنزب تراسخ زین دصرد Afzal et al., 2007

یاهلاس رد هیکرت رد .) 1991

و 1998 یرامیب نیا تراسخ

مقر یور Gerek 79

بیترت هب 5

/ 26 و 50 ( تسا هدش هدروآرب دصرد Braun and Sarri, 1992

یط رد زین هیروس روشک رد .) 10

(2)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

47

یریگ همه هتشذگ لاس لاس هب طوبرم نآ نیرتدیدش هک تسا هدش شرازگ درز گنز ددعتم یاه

1998 دوب رد یرامیب نیا .تسا ه

لاس 1994 ، 30 دصرد ماقرا تشک اب ًاتدمع هک ار روشک نیا لوصحم لک Seri 82

و Mexipak یم نیمأت

درب نیب زا ،دش

( Mamluk and El-Naimi, 1992; Mamluk et al., 1989 دودح زین ایلارتسا روشک رد مدنگ درز گنز یرامیب لرتنک شزرا .)

139 یلارتسا رلاد نویلیم ( تسا هدش هدز نیمخت ا

Brennan and Murray, 1988 ههد یط رد .)

زا یمدیپا نیدنچ هتشذگ یاه

یاه لاس رد لاثم ناونعب هک تسا هدش شرازگ زین ناریا زیخ مدنگ یحاون رتشیب رد یرامیب 1993

و 1995 شهاک ثعاب بیترت هب

درکلمع 5 / 1 و 1 ( دیدرگ مدنگ لوصحم زا نت نویلیم Torabi et al., 1995

.)

لاس زا لبق ات 2010

زا مادکچیه رد و دوب هدش ماجنا درز گنز یگدنز هخرچ رد طساو نابزیم یئاسانش یارب یدایز تاعلاطم ،

(ناراکمه و نیج هکنیا ات دشن یئاسانش درز گنز یارب یطساو نابزیم تاعلاطم نیا Jin et al., 2010

دندرک نایب راب نیلوا یارب )

چراق یسنج هخرچ P. striiformis

دیدج تابیکرت دیلوت رد یساسا شقن هایگ نیا و دتفا یم قافتا کشرز هایگ یور رب

.دراد چراق نیا ییازیرامیب ( تلیت دننام یرثوم و دیدج یاه شک چراق اب درز گنز یرامیب لرتنک هزورما (سیرداوک ،)Tilt

Quadris (وقتارتسا، )

Stratego (نیلاده ،)

Headline ( تلیوک و )

Quilt ( تسا هدش ریذپ ناکما ) Chen, 2005

مواقم ماقرا تشک،نیا دوجو اب .)

( تسا یرامیب لرتنک شور نیرت ملاس یطیحم ظاحل زا و نیرت یداصتقا ،نیرترثوم Line and Chen 1995

یمک تمواقم عون ود .)

گنز متسیسوتاپ نیدنچ رد یفیک و -

( تسا هدیدرگ شرازگ تلاغ Sandoval-Islas et al., 2007

تمواقم یاه نژ یریگ راکب .)

صاصتخا( یفیک -

( دنک یم مهارف یرامیب ربارب رد یلماک و رثوم لرتنک )یداژن Shah et al., 2010

هب هک تمواقم عون نیا اما .)

نابزیم تمواقم نژ هدروارف نیب یصاصتخا صیخشت (

نژوتاپ یئازیرامیب ریغ نژ هدروارف و )R (

نژ یروئت زا ،دراد یگتسب )Avr

( نژ یارب Flor, 1956

( دوش یم هتسکش یدوز هب و هدوبن رادیاپ تمواقم عون نیا .دنک یم یوریپ ) Boyd, 2005

فلاخرب .)

صاصتخا ریغ( یمک تمواقم ،یفیک تمواقم -

یبسن تمواقم ای و یجیردت تمواقم ناونعب بلغا و هتشاد ینژدنچ ساسا ) یداژن

( هدش فیرعت Parlevliet, 1979

اپ تمواقم و ) ( دشاب یم یرادی

Herrera-Fossel et al., 2007 .)

دودح 53 تمواقم نژ دنا هدش هتفرگ راکب و یئاسانش مدنگ درز گنز هب تمواقم یاربYr

(de Vallavieille-Pope et al. 2012 .)

صاصتخا اه نژ نیا رتشیب ،نیا دوجو اب -

اهداژن روهظ هجیتن رد نژوتاپ یاه تیعمج لرتنک رد و هدوب یداژن رثوم ریغ دیدج ی

یناهج حطس رد یداژن صاصتخا تمواقم یاه نژ رمع لوط نیگنایم .دش دنهاوخ 5

(دوش یم دروآرب لاس Kilpatric, 1975

یارب .)

تمواقم یاه نژ ،لاثم ،Yr2

،Yr3 ، Yr4

،Yr6 ،Yr7 ،Yr9 و ( تیمیس یداژن هب یاه همانرب رد یعیسو روطبYrA CIMMYT

)

( دنا هدش هتفرگ راکب Badebo et al., 1990

( دنتسین رثوم یناهج حطس رد اه نژ نیا زا کی چیه ،اما .) Broers et al., 1996;

Sharma-Poudyal et al., 2013 .)

تمواقم عون ود نونکات

،یمک ینعی تمواقم یجیردت ( Slow Rusting و )

تمواقم هایگ لماک

رد هجرد ترارح لااب ( High Temperature Adult Plant =HTAP )

روطب یعیسو یسررب هدش دنا ( Line, 2002 .)

متسیسوتاپ زا یرایسب رد گنز یاه

- هزادنا اب لماک هایگ هلحرم رد نآ ریداقم و هدش حیرشت ماقرا تمواقم یمک میهافم ،تلاغ -

( یرامیب تفرشیپ ینحنم ریز حطس ،هایگ دشر زا یصخشم هلحرم رد یرامیب تدش یریگ Area Under Disease Progress

Curve =AUDPC ( یرهاظ یگدولآ خرن ،)

Apparent infection rate ( دنوش یم دروآرب یگدولآ بیرض طسوتم و )

Broers et

al., 1996; Pathan and Park, 2006 نیلا و ماقرا تمواقم یمک ریداقم اهرتماراپ نیا زا هدافتسا اب یفلتخم نیققحم .)

رد ار اه

(دنا هدرک صخشم هعرزم حطس Sandoval-Islas et al., 2007; Ali et al., 2009; Shah et al., 2010; Safavi et al.,

2010) یسررب رد .) تفرشیپ ینحنم ریز حطس و یگدولآ بیرض ،یرامیب یئاهن تدش یاهرتماراپ یلااب یگتسویپ نیققحم نیا یاه

. تسا هدیدرگ صخشم رگیدکی اب یرامیب

(3)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

48

اقرا تمواقم یبایزرا هنیمز رد نیلا و م

لاس زا درز گنز هب تبسن مدنگ یاه ماجنا ناریا رد یددعتم تاقیقحت نونکات شیپ اه

( ناراکمه و یدیعس .تسا هتفرگ Saidi et al., 1998

تمواقم یبایزرا رد ) 38

هب تبسن هتفرشیپ مقر و نیلا 3

رد درز گنز داژن

هچهایگ هلحرم هک دندومن یرادرب تشاددای تمواقم یازجا زا یا

نیلا بلغا ساسا نیارب دروم یاهداژن هب تبسن یبوخ تمواقم اه

ینعم توافت یگدولآ ناهن ةرود و یگدولآ پیت رظن زا ماقرا نیا .دنداد ناشن هدافتسا نیلا نیا زا یدادعت و دنتشاد مه اب یراد

اه

نیا هب تبسن ار ییلااب تمواقم 3

.دنداد ناشن دندوب توافتم سنلاوریو رظن زا هک داژن یمک تمواقم یرگید قیقحت رد

29 نیلا

و دش یسررب لیبدرا رد یعیبط و یعونصم یگدولآ طیارش تحت فلتخم یاهرتماراپ یریگ هزادنا اب درس میلقا مدنگ شخبدیما نیلا هک دیدرگ صخشم یاه

C-86-1 ، C-86-2 ، C-87-1 و

C-87-3 یرامیب یئاهن تدش رادقم نیرتشیب ساسح دهاش اب هارمه

Final Rust Severity=FRS) ( یگدولآ بیرض و )

CI Coefficient of Infection=

یاه نیلا .دنتشاد ار ) C-86-3

، C-86-9

،

C-87-2

، C-87-6 ، C-87-8 ، C-87-11 و

C-87-18 یگدولآ نییاپ ریداقم لماک هایگ هلحرم رد و ساسح یا هچهایگ هلحرم رد

تمواقم یاراد یاه نیلا ناونع هب و دنداد ناشن Slow rusting

( دندش باختنا Safavi and Afshari, 2012

.)

( یرامیب تفرشیپ ینحنم ریز حطس AUDPC

هفلوم مامت و هدوب تمواقم لک زا یمک رایعم ) ،یگدولآ یناوارف ریظن تمواقم یاه

یم صخشم حطس کی رد ار یئازروپسا و موینیدیروا هزادنا ،یگدولآ ناهن هرود دزاس

( Milus and Line, 1986 .)

هعلاطم تلع

هعرزم طیارش رد هدش دای یاهرتماراپ ( نییاپ یگتسبمه ،یا

r=0.5 هفلوم یخرب ) تمواقم یاه

Slow rusting هناخلگ طیارش رد

یا

هچهایگ(

هفلوم اب )یا ( تسا لماک هایگ طیارش رد روکذم یاه

Sandoval-Islas et al., 2007 نژ نایب هک اجنآ زا رگید فرط زا .)

-

صاصتخا ریغ تمواقم یاه -

تمواقم دننام( یداژن Slow rusting

یم ماجنا لماک هایگ هلحرم رد ) ( دریگ

Singh et al., 2011 ،)

تمواقم یاهرتماراپ زین رضاح یسررب رد اذل Slow rusting

هچهایگ شنکاو اب هارمه لماک هایگ هلحرم رد هعرزم طیارش رد یا

یا

یم هعلاطم .دنوش

شور و داوم اه

ز شور ساسا رب ،لیبدرا رد راهب لصف یط یعیبط یگدولآ طیارش ندوب مهارف لیلدب ی

( ناراکمه و قن Zeng et al., 2014

یسررب )

هچهایگ شنکاو یا

24 میلقا هب طوبرم( مدنگ نیلا هعرزم طیارش تحت )فلتخم یاه

طولخم( درز گنز یداژن تیعمج ربارب رد و یا

تاقیقحت هاگتسیا رد )اهداژن لیبدرا یزرواشک

هلصاف رد عقاو ( 15

لیبدرا هداج یبرغ بونج یرتمولیک -

یایفارغج لوط اب لاخلخ

48 و هجرد 26 ییایفارغج ضرع و هقیقد 38

و هجرد 22 ایرد حطس زا عافترا و هقیقد 1339

ره .دش ماجنا )رتم نیلا

هد نازیم هب

هلصاف اب یرتم کی طخ ود یور مرگ 30

رگیدمه زا رتم یتناس ره زا دعب و دش هتشاک هتشپ کی یور

10 هیشاح لک رد زین و مقر

هچهایگ شیامزآ .دیدرگ تشک ساسح مقر )هتشپ کی( یرتم کی طخ ود یور شیامزآ کولب حرط ساسا رب یا

یفداصت لماک یاه

یگدولآ پیت دح رد( ساسح مقر یور مئلاع روهظ نامز رد .دش ماجنا رارکت هس رد و 7

اددای )رتلااب ای تش

شنکاو .دش ماجنا یرادرب

هچهایگ رایعم ساسا رب یا 9

- 0 ( مویق و نیلا شور هب Line and Qayoum, 1992

پیت شور نیا رد .دش ماجنا ) یگدولآ یاه

7 ای

پیت و ساسح ناونعب رتشیب یگدولآ یاه

6 - 4 پیت و طسوتم زا رتمک یگدولآ یاه

4 .دندش هتفرگ رظن رد مواقم ناونعب

رد یسررب هعرزم تمواقم فلتخم یاهرتماراپ ،)لیبدرا یزرواشک تاقیقحت هاگتسیا رد( یا Slow rusting

یگدولآ بیرض لماش

( Coefficient of Infection=CI ( یرامیب یئاهن تدش ،)

Final Rust everity=FRS تفرشیپ ینحنم ریز حطس یبسن رادقم ،)

( یرامیب relative Area Under Disease Progress Curve= rAUDPC ( یرهاظ یگدولآ خرن و )

Apparent infection

.دش یبایزرا )rate نیلا زا مادک ره هلصاف اب یرتم کی طخ ود یور مرگ هد نازیم هب اه

30 زا دعب و دندش هتشاک هتشپ کی یور رگیدمه زا رتم یتناس

اسح مقر )هتشپ کی( یرتم کی طخ ود یور شیامزآ هیشاح لک رد زین و مقر هد ره س

وکوروم بلاق رد شیامزآ .دیدرگ تشک

(4)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

49

کولب حرط ماجنا رارکت هس اب یفداصت لماک یاه

رد و لوط لصف یعارز تایلمع تشاد لماش یرایبآ

،یباقرغ نیجو فلع یاه

،زره و

یشاپدوک هیام .دش ماجنا

یعونصم ینز هنازخ

رد هلصاف نیب نامز هقاس یهد ات لبق زا روهظ گرب مچرپ اب زا یطولخم یاهروپسا

یاهداژن/داژن گنز

درز عمج یروآ و )لیبدرا رد هنازخ نیمه رد( لبق لاس زا هدش ردوپ

کلات هب کمک شاپدرگ و رد ماگنه بورغ

ماجنا دیدرگ . یرامیب لماع چراق زا یاهداژن /داژن نیا رب

یور نژ یاه

، Yr2

،Yr6

، Yr7

،Yr9

، Yr17

، Yr22

، Yr23

، Yr24

، Yr25

، Yr26

، Yr27

، YrA

، Yr21

،Yr31 وYr32 YrSU یم سنلاوریو یاراد .دشاب

ات هس رد درز گنز یرامیب تدش زا یرادرب تشاددای

ره هلصاف هب و تبون راهچ 7

( مچرپ گرب روهظ نامز زا رابکی زور ( یهدلگ هلحرم ات )Gs47

ةدش حلاصا سایقم ساسارب )Gs69

ناراکمه و نوسرتپ یداهنشیپ باک (

Peterson et al., 1948 شور ساسا رب )یگدولآ پیت( هایگ شنکاو زا نینچمه .دش ماجنا )

( ناراکمه و زفلور Roelfs et al., 1992

تشاددای ) هداد سپس .دیدرگ یرادرب

اب نابزیم لمعلا سکع و یرامیب تدش هب طوبرم یاه

امیب تدش برض زا یگدولآ بیرض .دش هبساحم یگدولآ بیرض اهنآ بیکرت زا و هدش بیکرت مه سکع هب طوبرم تباث رد یر

لمعلا

( نابزیم immume=0.0, R=0.2, MR=0.4, M=0.6, MS=0.8, S=1 ( دمآ تسدب )

Stubbs et al., 1986 .)

( یرامیب تفرشیپ ینحنم ریز حطس هبساحم AUDPC

( نیلا و سولیم شور ساسا رب ) Milus and Line, 1986

اب قباطم .)

:ریز لومرف AUDPC= ((N1 (X1+X2)/2) + (N2 (X2+X3)/2))

:لومرف نیا رد هک دش هبساحم AUDPC یرامیب تفرشیپ ینحنم ریز حطس =

تشاددای نیلوا ةلصاف =N1 تشاددای نیمود اب یرادرب

زور هب یرادرب

N2

ةلصاف = تشاددای نیمود تشاددای نیموس اب یرادرب

یرادرب

x3, x2 , x1

تشاددای نیموس و نیمود ،نیلوا یگدولآ بیرض بیترتب یم یرادرب

.دنشاب

یرامیب تفرشیپ ینحنم ریز حطس یبسن رادقم هبساحم یارب نینچمه (rAUDPC)

دش هدافتسا ریز لومرف زا :

AUDPC ساسح مقر

(/ 100

× AUDPC )نیلا ره

= rAUDPC

( کنلاپردناو شور قباطم زین یرهاظ یگدولآ خرن Van der Plank, 1968

:دش هبساحم مقر ره یارب ریز لومرف ساسارب )

r=1/∆t[(ln(x2/1-x2)) - (ln(x1/1-x1))]

نآ رد هک

∆_{t =t2-t1} ،

t1 و نامزt2 تشاددای یاه یرادرب

x1 و و x2 نامز رد هدش تشاددای یرامیب تدش یم روکذم یاه

.دشاب

نیلا یدنب هورگ تمواقم فلتخم ریداقم ساسارب اه

Slow rusting شور هب

( نارااکمه و یلع Ali et al., 2007

و نااتاپ و ) کرااپ

( Patahn and Park, 2006 )

.دش ماجنا هنومن یدنب هورگ نینچمه

هشوخ هیزجت اب اه رازافا مران کامک هاب یا

SPSS هخاسن(

18 )

.تفرگ ماجنا

جیاتن ثحب و یبایزرا زا لصاح جیاتن لاس ود یط لماک هایگ یاه

1394 و 1395

، نیلا هورگرد ار اه تمواقم فلتخم حوطس اب یفلتخم یاه

Slow

rusting لودج( داد رارق 1

نیا رب هولاع .)

، هچهایگ شنکاو یبایزرا اب هچهایگ تمواقم یاراد یاه پیتونژ یا

طولخم ربارب رد یا

هعرزم یاهداژن لودج( دندش صخشم زین یا

1 .) جیاتن یبایزرا هک داد ناشن تمواقم یاهرتماراپ یارب اه تشه

هلحرم ود ره رد نیلا

هچهایگ .دندوب مواقم لماک هایگ و یا هن

هچهایگ هلحرم رد نیلا لماک هایگ هلحرم رد یلو مواقم یا

( طسوتم شنکاو MR, M, MS

) .دنداد ناشن

(5)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

50

یاه هرامش( نیلا تفه 1

، 4 ، 7 ، 8 ، 9 ، 16 ، 22 هچهایگ هلحرم رد ) ( طسوتم شنکاو لماک هایگ هلحرم رد یلو ساسح یا

MR, M, MS ناشن )

نیلا نیا نیاربانب .دنداد ای یجیردت تمواقم زا یتوافتم تاجرد یاراد دایز لامتحا هب تمواقم فلتخم یاهرتماراپ نییاپ ریداقم نتشاد اب اه

صاصتخا ریغ تمواقم( HTAP -

یم )رادیاپ ای یداژن نیلا هیقب .دنشاب

طس اه هشوخ هیزجت .دنتشاد یجیردت تمواقم زا ینییاپ ح ساسا رب یا

هچهایگ شنکاو لماک هایگ و یا

، نیلا هورگ رد ار اه نیلا یلااب عونت رگنایب زین تلاح نیا هک داد رارق یفلتخم یاه

هب تبسن شنکاو رظن زا اه

.دوب درز گنز یرامیب لکش(

1 .)

گتسبمه تلع هب یگدولآ بیرض هسیاقم شور گنز هب یگدولآ رثا رد لوصحم شهاک اب ی

شور زا یکی ناونع هب تلاغ یاه یاه

تسا هدش رکذ یبایزرا بسانم (

McIntosh et al., 1995 ).

یگدولآ بیارض هبساحم روظنم هب

، هداد بیکرت و یرامیب تدش یاه

( ناراکمه و یلع شور ساسارب .دندش هدافتسا نابزیم شنکاو Ali et al., 2007

و ناتاپ و ) ( کراپ

Patahn and Park, 2006 )

ماقرا نیلا ای یگدولآ بیرض ریداقم اب ییاه 20

- 0

، 40 - 21

، 60 - 41 لااب حطس یاراد بیترت هب

، تمواقم نییاپ و طسوتم Slow

rusting

یم هتفرگ رظن رد یسررب نیا رد .دنوش

75 نیلا زا دصرد اه

تمواقم یلااب حطس یاراد هورگ( لوا هتسد رد Slow

rusting ( دنتفرگ رارق ) لودج

1 هجوت یتسیاب هتبلا .) یخرب هک تشاد

نیلا زا هتفرگ رارق لوا هورگ رد دنچ ره اه دنا

، نیلا نیا یلو اه

شنکاو( نییاپ یگدولآ پیت نتشاد لیلدب لماک هایگ هلحرم رد )R

، نژ/نژ یاراد ًامتح صاصتخا تمواقم یاه

- زا اما دنتسه یداژن

رگید فرط

، زا نژ هک اجنآ صاصتخا ریغ تمواقم یاه

- نژ طسوت یداژن هچهایگ تمواقم یاه

یم هدیشوپ یا دننام

( Chen, 2005 )

لماک تاعلاطم هب زاین اهنآ یجیردت تمواقم تابثا یارب اذل .تسا یرت

نیلا زا یدادعت نیب یگدولآ بیرض نتشاد تلع هب اه

40 - 21

، نیلا ناونعب تمواقم طسوتم حطس یاراد یاه

Slow rusting

هورگ لودج( دندش یدنب 1

).

لودج 1 - یسررب جیاتن هعرزم

نیلا رد یجیردت تمواقم یا ( مدنگ دیدناک یاه

لاس ود نیگنایم 1394

و 1395 )

یجیردت تمواقم فلتخم یاهرتماراپ نیگنایم ماقرا

فیدر

r rAUDPC

AUDPC CI

FRS & IT Seedling

reaction

0.127 37

378 24

40M 6

MS-87-8 1

0.046 14

159 12

16R/MS 1

DW-90-4 2

0.078 24

247 16

25MR/MS 3

DW-90-8 3

0.099 27

275 18

30MR/MS 6

DW-90-13 4

0.029 12

139 4

11R/MS 4

DM-88-17 5

0.080 23

237 10

25MR 3

S-89-15 6

0.109 30

302 27

35M/MSS 6

S-91-6 7

0.064 50

498 30

45MR/MS 6

S-91-13 8

0.075 49

477 32

45MR/MS 7

S-91-15 9

0.000 1

14 0

1R 2

C-85-3 10

0.000 1

14 2

1R/MR 2

C-88-4 11

0.060 20

208 8

20MR 5

C-91-4 12

0.028 11

121 6

11MR 3

CD-91-8 13

0.000 1

14 0

1R 3

CD-91-11 14

0.026 6

66 2

6MR 2

CD-91-12 15

0.065 25

247 20

25MR/MSS 7

N-90-7 16

0.032 3

32 1

3R/MR 2

N-91-8 17

0.028 11

121 4

11MR 2

N-91-9 18

0.026 6

66 1

6R 1

N-91-10 19

0.000 1

14 0

1R 2

N-91-17 20

0.080 23

237 16

25MR/MS 5

WS-89-7 21

0.125 45

473 40

50MS 7

WS-90-10 22

0.080 23

237 10

25MR 5

WS-90-18 23

0.099 27

275 18

30MR/MS 5

M-90-16 24

0.381 100

1032 100

100S 9

Morocco -

(6)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

51

لودج( ساسح مقر یور یگدولآ بیرض ریداقم هب هجوت اب 1

ساسح مقر زا دعب .دوب لااب لاس ود ره یط یرامیب راشف )

،

نیلا نیب رد هدش تبث یگدولآ بیرض رادقم نیرتشیب حطس یاراد هورگ رد هک دوب یهورگ هب طوبرم هدش یسررب یاه

طسوتم

نیلا رتشیب یور لیبدرا مدنگ درز گنز یاهداژن/داژن جیاتن نیا ساسارب .دنتشاد رارق یبسن تمواقم تردق یاراد هدش یبایزرا یاه

یرامیب یئاز دوبن یئلااب لودج(

1 ( رگید نیققحم جیاتن ساسارب .) Johnson, 1988; Ali et al., 2007

هایگ شنکاو هب هجوت اب و )

نیلا لماک هعلاطم نیارد هدش یسررب یاه

، ( تمواقم شنکاو یاراد یاه نیلا تسا نکمم نژ/نژ لماح لماک هایگ هلحرم رد )R

یاه

صاصتخا تمواقم -

نژ/نژ زا یبیکرت ای یداژن صاصتخا تمواقم یاه

- صاصتخا ریغ تمواقم یاه نژ /نژ و یداژن -

ار یداژن لمح

یرامیب فیط ربارب رد هک دننک ماقرا هک تسا یرورض هتکن نیا هب هجوت .دنتسه رثوم لیبدرا رد یرامیب لماع یئاز

ای نیلا یاه

صاصتخا تمواقم یاراد -

یم ساسح یفرعم زا دعب لاس دنچ ضرع رد بلغا یداژن یاهداژن عیرس لماکت تلع هب تلاح نیا .دنوش

یرامیب ( تسا رگرامیب یاز Wan and Chen, 2012

نیلا صوصخ رد نیاربانب .) هایگ هلحرم رد لماک تمواقم شنکاو یاراد یاه

غلاب

، پیت یاراد هک یماقرا .دنراد زاین یلوکلوم یاهرگناشن زا هدافتسا ای یکیتنژ هعلاطم هب اهنآ تمواقم عون صیخشت یارب یاه

یگدولآ ای MS

نژ تسا نکمم دنتسهMR یرادیاپ تمواقم یاه

( دننک لمح ار Brown et al., 2001a; Singh et al., 2005

.)

نیلا ای ماقرا نیاربانب هفلوم و یگدولآ بیرض نییاپ حطس یاراد یاه

نژ یاراد دایز لامتحا هب یمک تمواقم رگید یاه تمواقم یاه

دننام( یبسن ایHTAP

Slow rusting یم )

یم اهنآ تمواقم و دنشاب ینلاوط تدم یارب دناوت

ت تمواقم عون نیا اریز .دبای ماود یر

یم لرتنک نژ کی زا شیب هلیسوب دنچ تمواقم ًاحلاطصا هک دوش

ای ینژ Oligogenic یم هدیمان

( دنوش Dehghani and

Moghaddam, 2004 نیلا ای ماقرا .)

تمواقم توافتم حطس یاراد یاه Slow rusting

نیلا ای ماقرا ناونعب حوطس یاراد یاه

واقم فلتخم یم هتفرگ رظن رد رادیاپ تم

( دنوش Singh et al., 2004 .)

نیلا ای ماقرا تمواقم زا یلوبق لباق هجرد یاراد یاه

Slow rusting میقتسم روطب و هداد شهاک ار یرامیب تفرشیپ تعرس

نیا دوجو اب .دنتسین راذگ رثا اهداژن رییغت یور

، نژ نیدنچ طسوت اه نیلا ای ماقرا نیا تمواقم کچوک

(رثا Minor genes لرتنک )

یم دنوش

، ینلاوط نامز هعرزم رد نآ رب هبلغ هک گنز .تفرگ دهاوخ ار یرت

ریظن یفلتخم لماوع طسوت رییغت ییاناوت تلاغ یاه

نویساتوم

، تفاسم رد ترجاهم ( دنراد ار رگرامیب یور نابزیم پیتونژ یباختنا راشف و ینلاوط یاه

Hovmoller, 2001;

Benyehuda et al., 2004 یرامیب رییغت رد رگرامیب ییاناوت نیا هب هجوت اب .)

یئاز

، صاصتخاریغ تمواقم یتسیاب نیققحم -

یداژن

صاصتخاریغ تمواقم بیکرت ای -

صاصتخا تمواقم اب یداژن -

صاصتخا تمواقم زا اهنت هدافتسا یاجب ار یداژن -

.دنریگ راکب یداژن

هداد ساسا رب یاه

و یلع شور قباطم وFRS ناراکمه

( Ali et al., 2009 )،

نیلا و ماقرا رد هعلاطم نیا رد هدش یسررب یاه

ود تمواقم یاراد هورگ Slow rusting

لااب و طسوتم اهنآ رد یرامیب یئاهن تدش ریداقم بیترت هب هک دنتفرگ رارق 30

- 1

% و 50 -

31 ( ناراکمه و زرئورب .دوب % Broers et al., 1996

( ناراکمه و یلع و ) Ali et al., 2009b

هورگ یارب زین ) نیلا و ماقرا یدنب

زا اه

هعرزم یبایزرا نیلا ای ماقرا تمواقم هک دنتفایرد نیققحم نیا .دندومن هدافتسا یمک تمواقم یا

و یرامیب یئاهن تدش ساسا رب اه

.دندوب ریغتم لااب یلیخ حطس ات نییاپ یلیخ حطس زا یبسن تمواقم رگید یاهرتماراپ

(7)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

52

لکش 1 - هورگ نیلا یدنب مدنگ دیدناک یاه

رتماراپ ریداقم ساسا رب ( یجیردت تمواقم یاه

slow rusting هچهایگ شنکاو و )

گنز هب تبسن یا

هشوخ هیزجت زا هدافتسا اب درز یا

م عبان

1. Afzal, S.N., Haque, M.I., Ahmedani, M.S., Bashir, S. and Rattu, A.R. 2007. Assessment of yield losses caused by Puccinia striiformis triggering stripe rust in the most common wheat varieties. Pakistan Journal of Botany 39: 2127- 2134.

2. Ali, S., Shah, S.J.A. and Ibrahim, M. 2007. Assessment of wheat breeding lines for slow yellow rusting (Puccinia striiformis West. tritici). Pakistan Journal of Biological Sciences 10: 3440-3444.

3. Ali, S., Shah, S.J.A., Khalil, I.H., Rahman, H., Maqbool, K. and Ullah, W. 2009. Partial resistance to yellow rust in introduced winter wheat germplasm at the north of Pakistan. Australian Journal of Crop Science 3: 37-43.

4. Badebo, A., Stubbs, R.W., Van Ginkel, M. and Gebeyehu, G. 1990. Identification of resistance genes to Puccinia striiformis in seedlings of Ethiopian and CIMMYT bread wheat varieties and lines. Netherlands Journal of Plant Pathology 96: 199-210.

5. Boyd, L.A. 2005. Centenary review: can Robigus defeat an old enemy? -Yellow rust of wheat. The Journal of Agricultural sciences 143: 233-243.

6. Braun, H. I. and E. E. Saari. 1992. An assessment of the potential of Puccinia striiformis f. sp. tritici to cause yield losses in wheat on the Anatolian plateau of Turkey. Pp.121-123. In: Zeller, F. J. and Fischbeck, G. (eds). Proceeding of 8th European and Mediterranean Cereal Rusts and Powdery Mildews Conference. 8-10 September 1992, Wheihenstephen, Germany.

7. Brennan, J. P., and G. M. Murray. 1988. Australian wheat diseases: Assessing their economic importance. Agricultural Science New Series 1: 26-35.

8. Broers, L.H.M., Cuesta-Subias, X. and Lopez-Atilano, R.M. 1996. Field assessment of quantitative resistance to yellow rust in ten spring bread wheat cultivars. Euphytica 90:9-16.

9. Chen, X.M. 2005. Epidemiology and control of stripe rust (Puccinia striiformis f. sp. tritici) on wheat. Canadian Journal of Plant Pathology 27: 314-337.

10. de Vallavieille-Pope C, Ali S, Leconte M, Enjalbert J, Delos M, Rouzet J. 2012. Virulence dynamics and regional structuring of Puccinia striformis f. sp. tritici in France between 1984 and 2009. Plant Disease 96: 131-140.

11. Flor, H.H. 1956. The complementary genetic systems in flax and flax rust. Advanced Genetics 8: 29-54.

(8)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

53

12. Herrera-Fossel, S.A., Singh, R.P., Huerta-Espino, J., Crossa, J., Djurle, A. and Yuen, J. 2007. Evaluation of slow rusting resistance components to leaf rust in CIMMYT durum wheats. Euphytica 155: 361-369.

13. Jin, Y. 2011. Role of Berberis spp. as alternate hosts in generating new races of Puccinia graminis and P. striiformis.

Euphytica 179: 105-108.

14. Jin, Y., Szabo, L. J. and Carson, M. 2010. Century-old mystery of Puccinia striiformis life history solved with the identification of Berberis as an alternate host. Phytopathology 100: 432-435.

15. Kilpatrick, R. A. 1975. New cultivars and longevity of rust resistance, 1971-1975.U.S Agric. Res. Serv. North-East Reg. ARS-NE, NE-64.

16. Line, R. and Qayoum, A. 1992. Virulence, aggressiveness, evolution, and distribution of races of Puccinia striiformis (the cause of stripe rust of wheat) in North America, 1968-87. USDA-ARS Tech. Bull. 1788. 44 pp.

17. Line, R. F. 2002. Stripe rust of wheat and barley in North America: A retrospective historical review. Annual Review of Phytopathology 40: 75-118.

18. Line, R. F. and Chen, X.M. 1995. Success in breeding for and managing durable resistance to wheat rusts. Plant Disease 79: 1254-1255.

19. Mamluk, O. F. and EL-Naimi, M. 1992. Occurrence and virulence of wheat yellow rust in Syria pp.115-117. In: Zeller, F.

J. and Fischbeck, G. (eds.). Proceedings of the 8th European and Mediterranean Cereal Rusts and Powdery Mildews Conference. 8-10 September 1992, Wheihenstephen, Germany.

20. Mamluk, O. F., Haware, M. P., Makouk, K. M. and Hanounil, S. B. 1989. Occurrence, losses and control of important cereal and legume diseases in West and North Africa. In: Proceedings 22nd International symposium Tropical Agriculture Research, 25-27 August 1988, Kyoto, Japan. pp.131-140

21. Milus, E.A. and Line, R.F. 1986. Gene action for inheritance of durable, high– temperature, adult plant resistances to stripe rust in wheat. Phytopathology 76: 435-441.

22. Morgounov, A., Yessimbekova, M., Rsaliev, S., Baboev, S., Mumindjanov, H. and Djunusova, M. 2004. High- yielding winter wheat varieties resistant to yellow and leaf rust in Central and Asia. Proceeding of the 11^th International Cereal Rusts and Powdery Mildew Conference. 22-27 August 2004, John Innes Centre, Norwich, UK.

European and Mediterranean Cereal Rust Foundation, Wageningen, Netherlands. Cereal Rusts and Powdery Mildew Bulletin, Abstr. A2.52.

23. Parlevliet, J. E. 1979. Components of resistance that reduce the rate of epidemic development. Annual Review of Phytopathology 17: 203-222.

24. Pathan, A. K. and Park, R. F. 2006. Evaluation of seedling and adult plant resistance to leaf rust in European wheat cultivars. Euphytica 149: 327-342.

25. Peterson, R. F., Campbell, A. B. and Hannah, A. E. 1948. A diagrammatic scale for estimating rust intensity of leaves and stems of cereals. Can. J. Res. Sect. C 26: 496-500.

26. Roelfs, A. P., Singh, R. P. and Saari, E. E. 1992. Rust diseases of wheat: Concepts and Methods of Diseases Management. Mexico, D.F.CIMMYT.81.pp.

27. Safavi, S. A., Ahari, A.B., Afshari, F. and Arzanlou, M. 2010. Slow Rusting Resistance in 19 promising wheat lines to yellow rust in Ardabil, Iran. Pakistan Journal of Biological Sciences 13: 240-244.

28. Safavi, S. A., and F. Afshari. 2012. Quantitative resistance of some Elite wheat lines to Puccinia striiformis f. sp. tritici, Archives of Phytopathology and Plant Protection 45:740-749.

29. Saidi, A., K. Nazari, and M. Torabi. 1998. Seedling resistance to yellow rust in current Iranian bread wheat In: A. E.

Slinkarded (ed.). Proceedings of the 9th International Wheat Genetics Symposium, Saskatoon, Saskatchewan, Canada, pp.

308-310.

30. Sandoval-Islas, J.S., Broers, L.H.M., Mora-Aguilera, G., Parlevliet, J.E., Osada, K.S. and Vivar, H.E. 2007.

Quatitative resistance and its components in 16 barley cultivars to yellow rust, Puccinia striiformis f. sp. hordei.

Euphytica 153:295-308.

31. Shah, S. J. A., Muhmmad, M. and Hussain, S. 2010. Phenotypic and molecular characterization of wheat for slow rusting resistance against Puccinia striiformis Westend. f. sp. tritici. Journal of Phytopathology 158: 393-402.

32. Sharma-Poudyal, D., Chen, X. M., Wan, A. M., Zhan, G. M., Kang, Z. S., Cao, S. Q., Jin, S. L., Morgounov, A., Akin, B., Mert, Z., Shah, S. J. A., Bux, H., Ashraf, M., Sharma, R. C., Madariaga, R., Puri, K. D., Wellings, C., Xi K. Q., Wanyera, R., Manninger, K., Ganzález, M. I., Koyda, M., Sanin, S., Patzek, L. J. 2013. Virulence Characterization of International Collections of the Wheat Stripe Rust Pathogen,Puccinia striiformisf. sp.tritici. Plant Disease 97: 379-386.

33. Singh, R. P., Huerta-Espino, J., Bhavani, S., Herrera-Foessel S. A., Singh D., Singh, P. K., Velu, G., Mason, R. E., Jin, Y., Njau, P. and Crossa, J. 2011. Race non-specific resistance to rust diseases in CIMMYT spring wheats.

Euphytica 179:175–186.

34. Singh, R. P., Huerta-Espino, J. and William, H. M. 2005. Genetics and breeding for durable resistance to leaf and stripe rusts in wheat. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 29: 121-127.

(9)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

54

35. Stubbs, R. W., Prescott, J. M., Saari, E. E. and Dubin, H. J. 1986. Cereal Disease Methodology Manual. CIMMYT:

Mexico, D. F. 46pp.

36. Torabi, M., Madoukhi, V., Nazari, K., Afshari, F., Forootan, A.R., Ramai, M. A., Golzar, H. and Kashani, A. S. 1995.

Effectiveness of wheat yellow rust resistance genes in different parts of Iran. Cereal Rusts and Powdery Mildews Bulletin 23: 9-12.

37. Van der Plank, J.E. 1968. Disease Resistance in Plants. New York, Academic Press. 206 pp.

38. Zeng, Q. D., Han, D. J., Wang, Q. L., Yuan, F. P., Wu, J. H., Zhang, L., Wang, X. J., Huang, L. L., Chen, X. M. and , Kang, Z. S. 2014. Stripe rust resistance and genes in Chinese wheat cultivars and breeding lines. Euphytica 196: 271- 284.