ﺗ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﺄ
ﺮﻴﺛ ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﺲﻳرﺪﺗ شور و ﻲﻫوﺮﮔ ﺚﺤﺑ ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ ﺲﻳرﺪﺗ شور لﺮﺘﻨﻛ
ﺶﻧاد ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ رد ،ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاد ﺶﻴﭘ ﺰﻛاﺮﻣ نازﻮﻣآ
ﻲﻧﻮﺗ ﻲﻠﻋرﻮﻧ
*
ﻲﻔﺳﻮﻳ ﺎﺿر ،1
2
1 - ﺎﻜﻧ نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ ﻲﺘﺸﻬﺑ ﺪﻴﻬﺷ نﺎﺷﻮﻫ ﺰﻴﺗ ﺰﻛﺮﻣ ﺮﻳﺪﻣ ،نﺎﺘﺴﻜﻴﺟﺎﺗ ﻲﻨﻴﻋ ﻦﻳﺪﻟارﺪﺻ هﺎﮕﺸﻧاد ﻲﺘﻴﺑﺮﺗ مﻮﻠﻋ يﺮﺘﻛد ﻮﺠﺸﻧاد
2 - اور هوﺮﮔ ن يرﺎﺳ ﻲﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﻲﺘﻴﺑﺮﺗ ﻲﺳﺎﻨﺷ ناﺮﻳا ،
ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳرﺎﺗ
: 11 / 4 / 1392 شﺮﻳﺬﭘ ﺦﻳرﺎﺗ
: 18 / 10 / 1392
هژاو ﺎﻫ يﺪﻴﻠﻛ ي :
،ﺲﻳرﺪﺗ شور
،نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ،ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ،ﻲﻫوﺮﮔ ﺚﺤﺑ ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاد ﺶﻴﭘ ،ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ
)*
لﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﻳﻮﻧ (
ﻦﻔﻠﺗ ؛ : 5260900 - 0152 ﻲﻜﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا سردآ ، :
هﺪﻴﻜﭼ فاﺪﻫا و ﻪﻘﺑﺎﺳ ﻲﺳﺎﺳا زا ﻲﻜﻳ شزﻮﻣآ :
ﻲﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ يﺎﻫرﻮﺤﻣ زا و يﺮﺸﺑ ﻊﻣاﻮﺟ يﺎﻫزﺎﻴﻧ ﻦﻳﺮﺗ ﺪﺷﺎﺑ
. فﺪﻫ ﺎﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا
،ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ لﺮﺘﻨﻛ ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﺲﻳرﺪﺗ شور و ﻲﻫوﺮﮔ ﺚﺤﺑ ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ ﺲﻳرﺪﺗ شور ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ رد
ﺶﻧاد ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ لﺎﺳ رد ﺎﻜﻧ و ﺮﻬﺸﻬﺑ يﺎﻫﺮﻬﺷ ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاد ﺶﻴﭘ ﺰﻛاﺮﻣ نازﻮﻣآ
89 - 90 ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا .
ﻲﺳرﺮﺑ شور :
ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا ﻲﺑﺮﺠﺗ ﻪﻤﻴﻧ ترﻮﺼﺑ
ا مﺎﺠﻧ ﺪﻳدﺮﮔ . و نﻮﻣزآ ﺲﭘ و نﻮﻣزآ ﺶﻴﭘ حﺮﻃ زا اﺮﺟا ﺖﻬﺟ ﻲﻣﺎﻤﺗ ﻦﻴﺑ زا
داﺪﻌﺗ ﺮﻬﺸﻬﺑ و ﺎﻜﻧ يﺎﻫﺮﻬﺷ ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاد ﺶﻴﭘ سراﺪﻣ 282
ﻚﻳ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ ياﺮﺑ زﻮﻣآ ﺶﻧاد ﺮﻔﻧ )
ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﺲﻳرﺪﺗ (
و هوﺮﮔ
ود ﻲﺸﻳﺎﻣزآ )
ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ ﺲﻳرﺪﺗ (
هدﺎﺳ ﻲﻓدﺎﺼﺗ يﺮﻴﮔ ﻪﻧﻮﻤﻧ شور ﻪﺑ )
138 ﻚﻳ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ ﺮﻔﻧ (
و ) 144 ﻧ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ ﺮﻔ
ود ( ﺪﻧﺪﻳدﺮﮔ بﺎﺨﺘﻧا .
ﻳﺎﭘ و ﻲﻳاور ﺮﺑاﺮﺑ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻲﻳﺎ
75 / و ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ يروآ ﻊﻤﺟ زا ﺲﭘ نﻮﻣزآ ياﺮﺑ ﺖﺴﺗ ﻲﺗ شور زا ﺎﻫ
ﻪﻴﺿﺮﻓ ﺎﻫ ﺪﻳدﺮﮔ هدﺎﻔﺘﺳا .
ﻪﺘﻓﺎﻳ : ﺎﻫ ،هدﻮﺑ راد ﻲﻨﻌﻣ و توﺎﻔﺘﻣ شور ودﺮﻫ رد ﺲﻳرﺪﺗ زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ هﺮﻤﻧ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ شور ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﺲﻳرﺪﺗ شور
ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ رد ،ﻲﻫوﺮﮔ ﺚﺤﺑ ﺲﻳرﺪﺗ ﻦﻳا
نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ،
دﻮﺑ ﺮﺗﺮﺛﺆﻣ .
ﻪﺠﻴﺘﻧ :يﺮﻴﮔ
ﺶﻧاد ﺮﻈﻧ زا ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﺲﻳرﺪﺗ شور ﺎﺑ ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ ،ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ ﻲﻠﻌﻓ ﻲﺑﺎﻴﺷزرا و ﻲﺷزﻮﻣآ ﻢﺘﺴﻴﺳ دﻮﺟو ﺎﺑ
دﻮﺷ ﻲﻣ هدﺮﻤﺷ ﺮﺗﺮﺛﺆﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ نازﻮﻣآ .
ﻲﻫوﺮﮔ ﺚﺤﺑ ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ شزﻮﻣآ مﺎﻈﻧ يﺮﺗﺮﺑ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺑ
،يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻖﻴﻤﻌﺗ رﻮﻈﻨﻣ ﻪ
ترﺎﻬﻣ ءﺎﻘﺗرا ﺑ و ﻲﻃﺎﺒﺗرا يﺎﻫ
مﺎﻈﻧ رد لﻮﺤﺗ دﺎﺠﻳا نﺎﻣز ﺎﺗ ﻪﻛ دﻮﺷ ﻪﺟﻮﺗ ﻢﻬﻣ ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻦﻳا ﻪﺑ ﺖﺳا مزﻻ يﺪﻣآ رﺎﻛ و يدﺮﻓ ﻦﻴ
ﻪﺑ و ﻲﺷزﻮﻣآ دﺮﻛ ﺪﻨﻫاﻮﺨﻧ لﺎﺒﻘﺘﺳا ﻲﺷزﻮﻣآ شور ﻦﻳا زا نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ،ﻲﺑﺎﻴﺷزرا صﻮﺼﺧ
.
ﻪﻣﺪﻘﻣ هزوﺮﻣا ﻲﮔﺪﻧز يﺪﺟ يﺎﻫزﺎﻴﻧ زا ﻲﻜﻳ لﺎﺣ رد ﺖﻋﺮﺳ ﻪﺑ ﻪﻛ
ﻲﻣﺮﻴﻴﻐﺗ ﺪﺷﺎﺑ و تﻻﻮﺤﺗ ﻪﺑ نداد ﻞﻜﺷ يروآﻮﻧ
يﺎﻫ ﻪﺑ ،ﻲﺷزﻮﻣآ
ﻄﺳ رد هﮋﻳو ﻮ
سراﺪﻣ شزﻮﻣآ ح و
هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ ﺖﺳا ﻪﻛ اﺮﭼ ﻦﻳا
ﺮﻣا ﻳﺎﺷ ﺪ زا ﻲﻜﻳ ﻦﻳﺮﺗﺮﺛﺆﻣ ﻪﻨﻴﻣز
ﻲﻳﺎﻫ ردﺎﻗ ار ﺎﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا
ﻲﻣ دزﺎﺳ ﺎﺗ ﻪﻠﺻﺎﻓ ي و تﻻﻮﺤﺗ ﺎﺑ ار دﻮﺧ ﻲﻧﻮﮔﺮﮔد
يﺎﻫ ﻲﻧﺎﻬﺟ
ﻢﻴﻨﻛ ﺮﺘﻤﻛ .
ﺮﺿﺎﺣ ﺮﺼﻋ رد ﺶﻴﭘ يدﺎﻳز ﺖﻋﺮﺳ ﺎﺑ يژﻮﻟﻮﻨﻜﺗ
ﻲﻣ دور و يداﺮﻓا ﺪﻨﻣزﺎﻴﻧ ﺮﮕﻳد نﺎﻣز ﺮﻫ زا ﺶﻴﺑ ﺎﻣ ﻪﻌﻣﺎﺟ
روآﻮﻧ و قﻼﺧ ،ﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﺖﺳا
. ﺎﻬﻨﺗ شزﻮﻣآ يﺎﻫ ﺐﺳﺎﻨﻣ
ﻲﻣ ﺪﻨﻧاﻮﺗ و ﺮﻫﺎﻣ ﻲﻧﺎﺴﻧا يوﺮﻴﻧ هﺪﻳزرو
يا ﺪﻨﻳﺎﻤﻧ ﺖﻴﺑﺮﺗ ار
، ﺪﻳﺎﺑ
ﻦﻳا شزﻮﻣآ ﺎﻫ د ر ﺎﻔﺘﺳا و ﻲﺣاﺮﻃ ﺎﺑ اﺪﺘﺑا و نﻮﻨﻓ و ﺎﻫﻮﮕﻟا زا هد
شور ﺎﻫ و ﺪﺷﺎﺑ هاﺮﻤﻫ يﺮﻴﮔ هزاﺪﻧا و ﺶﺠﻨﺳ ﺎﺑ شزﻮﻣآ زا ﺲﭘ
) 1 ( . ﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪ شور ﺖﻴﻤﻫا ﻪﺑ شزﻮﻣآ
نﻮﻨﻛا ، ﻪﻠﺌﺴﻣ ﺖﺳا ﻦﻳا
ماﺪﻛ ﺎﺑ ﻪﻛ هﻮﻴﺷ
ﺎﻫ ﻲﻫددﺎﻳ يﺎﻫﻮﮕﻟا و و
يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻲﻣ
ناﻮﺗ
ﻪﻗﻼﻋ ﺎﺑ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﺎﺗ دﺮﻛ ﻢﻫاﺮﻓ ار ﻲﻄﻳاﺮﺷ ﻖﻴﻤﻋ و
دﺎﻳ
و ﻪﺘﻓﺮﮔ لﺎﻌﻓ شزﻮﻣآ نﺎﻳﺮﺟ رد
ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ و
ترﺎﻬﻣ يﺎﻫ
ﺐﺴﻛ ار ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲﺳﺎﺳا ﺪﻨﻳﺎﻤﻧ
) 2 .(
مزﻻ و ﺪﻧراد ﻲﻳاﺰﺳ ﻪﺑ ﺶﻘﻧ ﺲﻳرﺪﺗ ﺪﻨﻳاﺮﻓ رد ﻦﻴﻤﻠﻌﻣ ﺖﺳا نآ ﺎﻫ ﺲﻳرﺪﺗ ياﺮﺑ سراﺪﻣ رد
، شور ﻲﻳﺎﻫ ﺪﻧﺮﺒﺑ رﺎﻛ ﻪﺑ ار
ﺎﺗ ﺮﻜﻔﺘﻣ و لﺎﻌﻓ ترﻮﺻ ﻪﺑ ار نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻪﻧا
ﺪﻨﻳاﺮﻓ رد
ﺖﻟﺎﺧد يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﺪﻨﻨﻛ
. ﻜﻳ زا ﻲ شور يﺎﻫ رد ﻲﺷزﻮﻣآ ﻊﻳﺎﺷ
شور ناﺮﻳا ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﺲﻳرﺪﺗ
ﻪﻛ ﺖﺳا ﻪﺑ
ترﻮﺻ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ
تﺎﻋﻼﻃا ار
ﻲﭘﺎﭼ ﺐﻟﺎﻄﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻪﺑ نﻮﭼ
ﺎﺘﻛ ب و ﻲﻧاﺮﻨﺨﺳ ﻪﻠﻴﺳو ﻪﺑ ﺎﻳ و هوﺰﺟ ﻪﺋارا
ﻲﻣ ﺪﻫد . ﻦﻳا رد
ﺶﻧاد ياﺮﺑ ار هﺮﻴﻏ و هوﺰﺟ ،بﺎﺘﻛ ﻲﺳرد ﺐﻟﺎﻄﻣ ﻢﻠﻌﻣ ،شور ﺢﻴﺿﻮﺗ نازﻮﻣآ و هداد
ﻣ ار ﻞﺋﺎﺴﻣ ﻞﺣ هار ﻢﻫ و لﻮﺻا ﻢﻫ ﻢﻠﻌ
ﻪﺋارا ﻲﻣ ﺪﻨﻛ و ﻪﺑ ﻲﺗرﺎﺒﻋ ﻪﺘﺧﻮﻣآ ﺪﻳﺎﺑ ﻪﻛ ار ﻲﺒﻟﺎﻄﻣ مﺎﻤﺗ
ﻮﺷ ﻧ ﻪﺿﺮﻋ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻪﺑ ،ﺪ ﻲﻣ
ﺪﻨﻛ . فﻼﺧﺮﺑ ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ شور
ﺎﻳ ﻲﻤﻧ زﻮﻣآ ﺶﻧاد زا ﻢﻠﻌﻣ ،ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ شور رد ،ﻲﻓﺎﺸﺘﻛا شور -
ﻛ ﻒﺸﻛ ار ﻖﻳﺎﻘﺣ ﻞﻘﺘﺴﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺪﻫاﻮﺧ ﻨ
ﺪ اﺬﻟ و
ًﺎﺗﺪﻤﻋ
ﻄﺳ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻲﺤ
ﻪﺑ ترﻮﺻ قﺎﻔﺗا ﻲﻤﻠﻋ ﻖﻳﺎﻘﺣ ﻲﻀﻌﺑ ﻆﻔﺣ
ﻲﻣ ﺪﺘﻓا و ترﺎﻬﻣ ﺎﻫ ي ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا تﺎﻃﺎﺒﺗرا و يدﺮﻓ ﻦﻴﺑ تﻼﻣﺎﻌﺗ
ﺐﺴﻛ ﻲﻤﻧ ﺪﻧﻮﺷ ) 3 .(
زا ﻲﻜﻳ
شور يﺎﻫ ﺖﺳا ﻲﻧاﺮﻨﺨﺳ شور ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﻲﺷزﻮﻣآ
هدﺎﻔﺘﺳا ﺐﻟﺎﻄﻣ ﻢﻴﻬﻔﺗ و ﺢﻴﺿﻮﺗ ياﺮﺑ ﻲﻫﺎﻔﺷ نﺎﻴﺑ زا ﻪﻛ ﻲﻣ دﻮﺷ ﻪﻳﺎﭘ و و ﻚﻳ تﺎﻋﻼﻃا ﻪﻳارا شزﻮﻣآ ﻪﻧﻮﮔ ﻦﻳا سﺎﺳا
ياراد و هدﻮﺑ ناﺮﻴﮔاﺮﻓ ﻪﺑ ﻢﻠﻌﻣ فﺮﻃ زا ﻪﻳﻮﺳ ﺶﺨﺑ
يﺎﻫ
ﻲﺗﺎﻣﺪﻘﻣ ﻲﻧﺎﻴﻣ ، و ﺖﻴﻘﻓﻮﻣ رد يدﺪﻌﺘﻣ ﻞﻣاﻮﻋ و ﺖﺳا ﻲﻧﺎﻳﺎﭘ
ﺪﻧراد ﺖﻟﺎﺧد نآ )
4 .(
زا ﻢﻬﻣ ﻦﻳﺮﺗ يﺎﻫدﻮﻤﻧ
،ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﺲﻳرﺪﺗ شور ﺮﺑ ﺰﻛﺮﻤﺗ
لﺎﻘﺘﻧا ﻲﺷزﻮﻣآ ﺐﻟﺎﻄﻣ ﻲﻨﻌﻳ
ﺖﻳﻮﻟوا ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ نداد راﺮﻗ ﺮﺑ
ﻒﻴﻟﺎﻜﺗ مﺎﺠﻧا
ًﺎﺗﺪﻤﻋ ﻲﻈﻔﺣ ﻲﺳرد ﻒﻳﺎﻇو ﻞﻴﻤﻜﺗ و
، ﺖﻬﺟ
ﻢّﻠﻌﻣ لﺮﺘﻨﻛ و ﻲﻫد ﻲﻣ
ﺪﺷﺎﺑ ) 5 .(
ﻦﺳﺎﺤﻣ ﻪﻠﻤﺟ زا شور ﻦﻳا
ﻲﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا و لﻮﺻا ،ﻖﻳﺎﻘﺣ زا ﻲﻠﻣﺎﻛ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ناﻮﺗ
ار ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ تﺎﻤﻠﻛ ﻲﺳﺎﻨﺷ زﺎﺑ و راﺮﻜﺗ ترﻮﺻ ﻪﺑ
و تﺎﻇﻮﻔﺤﻣ ﻪﺑ
ﺶﻧاد نازﻮﻣآ ﺪﻨﭼ ﺮﻫ ﺪﻧزﻮﻣﺎﻴﺑ نآ شور ﻦﻳا ﺖﻳدوﺪﺤﻣ
ﺖﺳا
ﺖﻓﺎﻳرد هدﺎﻣآ و ﺮﺿﺎﺣ ،ار ﺐﻟﺎﻄﻣ زﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻪﻛ ﻲﻣ
ﺪﻨﻛ رد و
ﺖﺴﻴﻧ لﺎﻌﻓ ﻖﻳﺎﻘﺣ ﻒﺸﻛ قﺎﻔﺗا ﻲﺤﻄﺳ يﺮﻴﮔدﺎﻳ اﺬﻟ و
ﻲﻣ ﺪﺘﻓا
زﻮﻣآ ﺶﻧاد و ﻪﺿﺮﻋ يو ﻪﺑ ﻪﻛ ار ﻲﺒﻟﺎﻄﻣ ﺖﺳا رﺎﭼﺎﻧ
ﻲﻣ دﻮﺷ ،
ﺪﻨﻛ ﻆﻔﺣ و راﺮﻜﺗ روز ﻪﺑ .
شور ﻦﻳا ﺎﻣ ﻲﻠﻌﻓ ﻲﺷزﻮﻣآ مﺎﻈﻧ رد
ﻪﺑ هﮋﻳو ﮕﺸﻧاد ﺶﻴﭘ ﺰﻛاﺮﻣ و سراﺪﻣ رد مﻮﺳﺮﻣ و لﻮﻤﻌﻣ ﻲﻫﺎ
ا ﺳ ﺖ ) 3 .(
زا ﻲﻜﻳ شور ﺎﻫ ي ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ ﺲﻳرﺪﺗ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﺮﻴﻏ ﺲﻳرﺪﺗ
رد ﻪﻛ ﺖﺳا آ
،ﻢﻠﻌﻣ ﻚﻤﻛ ﻪﺑ نﺎﮔﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ ن و كرد ﺖﻴﻟﻮﺌﺴﻣ
هﺪﻬﻋ ﺮﺑ ار ﺐﻟﺎﻄﻣ ﻢﻬﻓ ﻣ
ﻲ ﺪﻧﺮﻴﮔ . آ درﻮﻣ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﺮﻴﻏ شزﻮﻣ
ﻧﺎﻤﻠﻌﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﻲ
راﺮﻗ ﻣ ﻲ دﺮﻴﮔ ﻪﻛ ﻣ ﻲ ﺪﻨﻫاﻮﺧ زا ار ﺐﻟﺎﻄﻣ
ﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ن نوﺮﻴﺑ نﺎﺷ ﺪﻨﺸﻜﺑ
؛
ًﻼﺜﻣ ﺎﻳ برﺎﺠﺗ نﺎﻤﻠﻌﻣ ﻦﻳا
ﻲﺗﺎﻋﻼﻃا ار
نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد رﺎﻴﺘﺧا رد ﻣ
ﻲ ﺪﻧراﺬﮔ ﻪﺑ و نآ ﺎﻫ ﻚﻤﻛ
ﻣ ﻲ ﺪﻨﻨﻛ ﺮﻴﮔ ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻪﺑ نﺎﺷدﻮﺧ ﺎﺗ ي
ﻨﺳﺮﺑ ﺪ . دﺮﺑرﺎﻛ ﻦﻳا
ﻚﻴﻨﻜﺗ ﺎﻫ زا ﺖﻬﺟ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺮﺑ ﺮﻴﮔدﺎﻳ ي ﻮﺠﺸﻧاد تروﺮﺿ دراد و
ﺞﻳﺎﺘﻧ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ
،دﺪﻌﺘﻣ ﻲﻛﺎﺣ زا نآ ﺖﺳا ﻪﻛ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد
يﮋﺗاﺮﺘﺳا يﺎﻫ ﺮﻴﮔدﺎﻳ ي لﺎﻌﻓ ار ﺮﺑ ﻧاﺮﻨﺨﺳ ﻲ ﺢﻴﺟﺮﺗ ﻲﻣ ﻨﻫد ﺪ .
ا يﮋﺗاﺮﺘﺳ يﺎﻫ ﺮﻴﮔدﺎﻳ ي ﺘﻛرﺎﺸﻣ ﻲ ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ زا ﺮﻴﮔرد ندﺮﻛ
نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد رد
ﺶﻧاد دﻮﺟﻮﻣ و شزﻮﻣآ ﺶﻧاد ﺪﻳﺪﺟ رد رﺎﻨﻛ
ﻢﻫ زا ﻖﻳﺮﻃ ﻮﮕﺘﻔﮔ ﻪﻛ رد ﻃ ﻲ نآ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ﺎﺑ
ﻢﻫ ﻪﺑ ترﻮﺻ
ﻫوﺮﮔ ﻲ و ﻪﺑ ﺖﻤﺳ فاﺪﻫا كﺮﺘﺸﻣ ﺖﻛﺮﺣ ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻛ ) 6 .(
ﻦﻳا
ﺖﺴﻴﻧ ﺞﻳار ناﺮﻳا رد شور .
زا ﻲﻜﻳ ﻲﻫوﺮﮔ ﺚﺤﺑ هﻮﻴﺷ ﻪﺑ ﺲﻳرﺪﺗ شور
ﻲﻳﺎﻫ ﺷزﻮﻣآ ﻲ
ا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا رﻮﺤﻣ ﺮﻴﮔاﺮﻓ ز
،هﻮﻴﺷ ﻦﻳا ناﺮﻴﮔاﺮﻓ
ﻪﻧﻻﺎﻌﻓ
هداد ﺖﺻﺮﻓ نﺎﻧآ ﻪﺑ و هدﻮﻤﻧ ﺖﻛﺮﺷ ﺚﺣﺎﺒﻣ رد ﻲﻣ
دﻮﺷ ﺎﺗ
ﺲﻳرﺪﺗ ﺪﻧراﺬﮕﺑ نﺎﻴﻣ رد ناﺮﮕﻳد ﺎﺑ ار دﻮﺧ تﺎﻴﺑﺮﺠﺗ و تاﺮﻈﻧ ﺤﺑ هﻮﻴﺷ ﻪﺑ ﺪﺷر ناﺮﻴﮔاﺮﻓ رد ار دﺎﻘﺘﻧا ترﺪﻗ ،ﻲﻫوﺮﮔ ﺚ
ﻲﻣ ﺪﻫد ) 7 .(
ﺖﻳﻮﻘﺗ ﺮﻴﮔاﺮﻓ نﺎﻴﺑ ترﺪﻗ شور ﻦﻳا رد ﻲﻣ
دﻮﺷ و
و ﻞﻤﺤﺗ ﺖﻳﺎﻬﻧ رد ﻪﻌﺳ
رﺪﺻ توﺎﻔﺘﻣ يﺎﻫﺮﻈﻧ نﺪﻴﻨﺷ رد وا
ﻲﻣ ﺮﺘﺸﻴﺑ ا و دﻮﺷ
ز ترﺎﻬﻣ ناﺮﮕﻳد ﺎﺑ يرﺎﻜﻤﻫ ﻖﻳﺮﻃ ﻞﻣﺎﻌﺗ يﺎﻫ
ﺚﻋﺎﺑ شور ﻦﻳا ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ هدﺮﻛ ﺐﺴﻛ ار ناﺮﮕﻳد ﺎﺑ ﺮﻈﻧ لدﺎﺒﺗ و ا ﻢﻛ و ﺖﻟﺎﺠﺧ ﺶﻫﺎﻛ و ﺲﻔﻧ ﻪﺑ دﺎﻤﺘﻋا ﺶﻳاﺰﻓ رد ﻲﻳور
دﻮﺷ ناﺮﻴﮔاﺮﻓ .
،ندﺮﻛ ﺖﻗد ،نﺪﻴﻨﺷ ﺖﺳرد ﺪﻨﻧﺎﻣ يدراﻮﻣ
،ناﺮﮕﻳد يﺎﻫﺮﻈﻧ ﻪﺑ ماﺮﺘﺣا ،ناﺮﮕﻳد قﻮﻘﺣ ﺖﻳﺎﻋر ﭘ
شﺮﻳﺬ
ﻪﻳﺮﻈﻧ يﺎﻫ موﺰﻟ مﺎﮕﻨﻫ ﻪﺑ تﻮﻜﺳ و ﻮﮕﺘﻔﮔ بادآ ﺖﻳﺎﻋر ،ﻒﻟﺎﺨﻣ
رد ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻟﺎﺣ رد ﻦﻳا ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ ﺖﻳﻮﻘﺗ شور ﻦﻳا ﺎﺑ سﻼﻛ ﻳﺎﻫ ﻲ هرادا ﻲﻧاﺮﻨﺨﺳ شور ﻪﺑ ﻪﻛ ﻲﻣ
دﻮﺷ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد
ﻨﺘﺴﻫ دﻮﺧ سرد هﺪﻧﻮﻨﺷ ﻂﻘﻓ و لﺎﻌﻓ ﺮﻴﻏ و ﺖﻛﺎﺳ ًﺎﺗﺪﻤﻋ ﺪ
) 7،8،9 .(
شور ﻪﻨﻴﻣز رد ﻲﺗﺎﻘﻴﻘﺤﺗ يﺎﻫ
آ ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﻲﺷزﻮﻣ ﺪﻫد
ﺖﺳﺪﺑ ﻲﻫوﺮﮔ ﺚﺤﺑ رد ﺖﻛﺮﺷ هار زا ناﺮﻴﮔاﺮﻓ ﻪﻛ ﻲﺗﺎﻣﻮﻠﻌﻣ ﻪﻛ ﻲﻣ ﻪﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺪﻧروآ نﺎﺷﺮﻃﺎﺧ
ﻲﻣ ﺪﻧﺎﻣ شور زا ﻪﻛ ﻲﺒﻟﺎﻄﻣ ﺎﺗ
هﺪﻧﻮﻨﺷ ﺎﻬﻨﺗ هﺪﻧﺮﻴﮔ شزﻮﻣآ هﺎﮔﺮﻫ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﺪﺷﺎﺑ ﻲﻧاﺮﻨﺨﺳ ﺷﺎﺑ ﺪ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاﺪﻧ ﻲﻧاﺪﻨﭼ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ رﺎﻛ رد و
ﺷ ﺪﻫاﻮﺧ شﻮﻣاﺮﻓ ﺮﺗدوز و دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﺮﺗﺎﺳرﺎﻧ و ﺮﺗﺪﻨﻛ ﺪ
) 10 .(
ﺲﻳرﺪﺗ هﻮﻴﺷ درﻮﻣ رد يﺰﻳﺰﻋ ﻲﻣ
ﺪﺴﻳﻮﻧ
": ﻆﻔﺣ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ
ﺐﻟﺎﻄﻣ ندﻮﻤﻧ
، ﻛ دﺮﺑرﺎ
، ﺣ ﻞ ﻪﻠﺌﺴﻣ
، ﺗ دﺎﺠﻳا و شﺮﮕﻧ ﺮﻴﻴﻐ
يﺮﻴﮔدﺎﻳ مواﺪﺗ رد ،هﺰﻴﮕﻧا هوﺮﮔ
يﺎﻫ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻚﭼﻮﻛ هوﺮﮔ
يﺎﻫ
گرﺰﺑ ﺮﺗ
، ﺑ ﺮﻴﮔاﺮﻓ ﺚﺤﺑ و ﻲﻧاﺮﻨﺨﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺚﺤ ﺖﺒﺴﻧ راﺪﻣ–
ﻢﻠﻌﻣ ﻪﺑ - اﺪﻣ ر ﺮﺗﺮﺛﺆﻣ ﻲﻣ ﺪﺷﺎﺑ
" . ﻪﺑ شزرا ﺮﮕﻧﺎﻴﺑ ﻪﺘﻜﻧ ﻦﻳا
وﺮﮔ رد ﺚﺤﺑ ﺲﻳرﺪﺗ هﻮﻴﺷ يﺮﻴﮔرﺎﻛ ه
ﺮﻴﮔاﺮﻓ و ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ
ﺳا راﺪﻣ ﺖ ) 11 ( . ﺖﻳﻻ
Light) ( ﺲﻛﺎﻛ و
Cox) ( ﻦﻤﺿ ﺰﻴﻧ
ﻞﺋﺎﺴﻣ ﺖﺧﺎﻨﺷ ياﺮﺑ ﻲﻫوﺮﮔ ﺚﺤﺑ زا يﺮﻴﮔ هﺮﻬﺑ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺎﺗ نﺎﺒﻃﺎﺨﻣ ياﺮﺑ هﺪﻴﭽﻴﭘ
، آ ن ار ﻲﺑﺎﻴﺷزرا ياﺮﺑ ﻪﺘﺧﻮﻣآ
يﺎﻫ ﻲﻠﺒﻗ ﻒﺸﻛ ﺰﻴﻧ و هوﺮﮔ ﻚﻳ نورد رد داﺮﻓا تﺎﺤﻴﺟﺮﺗ ﺖﺧﺎﻨﺷ و
توﺎﻔﺗ يﺎﻫ ﺪﻴﻔﻣ دﻮﺧ تﺎﻛاردا رد نﺎﺒﻃﺎﺨﻣ يدﺮﻓ ﻲﻣ
ﺪﻨﻧاد
) 12 .(
د ﺪﻨﭼﺮﻫ
ﺲﻳرﺪﺗ شور يﺎﻳاﺰﻣ دﺪﻌﺘﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ر
ﺮﺑ ار ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ شور
يﺎﻫ رد ﻲﻟو ﺖﺳا هﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ
ﻲﺘﺣ و سراﺪﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻊﻃﺎﻘﻣ هﺎﮕﺸﻧاد
يﺎﻫ شور زا زﻮﻨﻫ ناﺮﻳا
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﻓﺮﻃ ﻚﻳ ﻲﻧاﺮﻨﺨﺳ و دﻮﺷ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ يا ﻞﻠﻋ ﻪﻨﻴﻣز رد
ﻦﻳا ﺶﻳاﺮﮔ ﺎﻫ ﺖﺳا هﺪﺸﻧ مﺎﺠﻧا .
ﺪﻫ ﺎﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ف
ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ
ﺗﺄ ﺮﻴﺛ شور ﺘﻛرﺎﺸﻣ ﺲﻳرﺪﺗ ﻲ
رد ،ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﺲﻳرﺪﺗ شور و
ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاد ﺶﻴﭘ ﺰﻛاﺮﻣ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ
ﺸﻬﺑ يﺎﻫﺮﻬﺷ ﻬ
ﺎﺗ مﺎﺠﻧا ﺎﻜﻧ و ﺮ ﺶﻳاﺮﮔ
يﺎﻫ ﻪﺑ ناﺮﻴﮔاﺮﻓ
شور يﺎﻫ دﻮﺷ ﺺﺨﺸﻣ رﻮﻛﺬﻣ .
ﻲﺳرﺮﺑ شور
ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا ﻲﺑﺮﺠﺗ ﻪﻤﻴﻧ
مﺎﺠﻧا ﺪﻳدﺮﮔ . ﻪﻌﻣﺎﺟ
،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﻪﻴﻠﻛ
ﺶﻴﭘ سراﺪﻣ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاد
ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ لﺎﺳ لوا لﺎﺴﻤﻴﻧ رد ﺮﻬﺸﻬﺑ و ﺎﻜﻧ يﺎﻫﺮﻬﺷ 90
- 89
ﻪﻛ 1300 ﻧدﻮﺑ ﺮﻔﻧ ﺪ ﺪﺷ مﺎﺠﻧا . ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا مﺎﺠﻧا و اﺮﺟا ﺖﻬﺟ
ﺎﺑ نﻮﻣزآ ﺲﭘ و نﻮﻣزآ ﺶﻴﭘ حﺮﻃ ﺎﺑ هوﺮﮔ
ﺎﻫ ي و ﻚﻳ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ
ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ود .
شور زا ﻚﻳ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ ﻪﻛ ترﻮﺻ ﻦﻳﺪﺑ
زا ود ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ رد و ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﺲﻳرﺪﺗ ﻫوﺮﮔ ﺖﻛرﺎﺸﻣ
ﻲ
) هوﺮﮔ ﺎﻫ ي هﺮﻔﻧ ﺞﻨﭘ ( ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا .
ﺶﻴﭘ سراﺪﻣ ﻲﻣﺎﻤﺗ ﻦﻴﺑ زا
و ﺎﻜﻧ يﺎﻫﺮﻬﺷ ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاد سﻼﻛ هد و نﺎﺘﺳﺮﻴﺑد ﺶﺷ ،ﺮﻬﺸﻬﺑ
و ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا 282
زﻮﻣآ ﺶﻧاد ﺮﻔﻧ 138
ﻧ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ ﺮﻔ
ﻚﻳ و 144 ﻧ ود ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ ﺮﻔ نﺎﻨﻴﻤﻃا ﺢﻄﺳ ﺎﺑ
95 % ياﺮﺑ
ﺮﻃ ياﺮﺟا ح
ﺪﻧﺪﻳدﺮﮔ بﺎﺨﺘﻧا .
ا ﻲﺳرﺎﻓ نﺎﺑز سرد سورد ﻦﻴﺑ ز
مﺎﻤﺗ ﻲﻣﻮﻤﻋ سورد زا ﻪﻛ ﻪﺘﺷر
ﺎﻫ ي ﺮﻴﺑد هد و هدﻮﺑ ﻲﻧﺎﺘﺳﺮﻴﺑد
ﻛ ﻪ ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاد ﻪﺘﺷر نآ
ﻫ ﺎ ﺑ ،ﻲﺳرﺎﻓ تﺎﻴﺑدا ﺎ
،ﺲﻧﺎﺴﻴﻟ كرﺪﻣ
ﺳ ﺖﻣﺪﺧ ﻪﻘﺑﺎ 5
ﺳ
،ﻻﺎﺑ ﻪﺑ لﺎ ﺘﻣ
ﺄ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻲﮕﻨﻫﺎﻤﻫ ﺎﺑ ﺪﻧدﻮﺑ ﻞﻫ
ﻲﻫوﺮﮔ ﺚﺤﺑ شور ود ﺮﻫ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﻛ بﺎﺨﺘﻧا رﻮﻛﺬﻣ سراﺪﻣ
ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ و شزﻮﻣآ
ﺎﻫ ي ﭙﺳ و ﺪﻧﺪﻳد ار مزﻻ ﺲ
رد ار ﺲﻳرﺪﺗ
ﺪﻧداد مﺎﺠﻧا ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻖﺒﻃ سراﺪﻣ .
هداد يروآ ﻊﻤﺟ راﺰﺑا ﺎﻫ
25
رﺎﻬﭼ لاﺆﺳ ﺰﮔ
ﻳ ﻪﻨ ا ي 20 هﺮﻤﻧ ا ي ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ رﻮﻛﺬﻣ سرد زا
و نﻮﻣزآ ﺶﻴﭘ ﻪﻠﺣﺮﻣ ود رد و ﺪﻳدﺮﮔ ﻲﺣاﺮﻃ نﻮﻣزآ ﺲﭘ
ﻪﻣﺎﻧ ﺶﺳﺮﭘ ﺪﻳدﺮﮔ ﻞﻴﻤﻜﺗ ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ 24
ﺞﻨﺳ شﺮﮕﻧ ﻲﻟاﺆﺳ
ﺘﺧﺎﺳ ﻖﻘﺤﻣ ﻪ
ﻛ ﻲﻳﺎﻣزآ زﺎﺑ شور زا نآ ﻲﻳﺎﻳﺎﭘ و ﻲﻳاور ﺖﻬﺟ ﻪ
و خﺎﺒﻧوﺮﻛ يﺎﻔﻟآ ﺐﻳﺮﺿ )
آ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﺎﻔﻟ 65
./
و 75 (./
ﺖﻬﺟ
ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﻖﻴﻘﺤﺗ .
ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻪﻳﺰﺠﺗ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﺖﻳﺎﻬﻧ رد هداد
ﺎﻫ
، ا ز شور يﺎﻫ
ﻔﻴﺻﻮﺗ رﺎﻣآ ﻲ
) رﺎﻴﻌﻣ فاﺮﺤﻧا و ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ،ﺪﺻرد ،ﻲﻧاواﺮﻓ (
و
نﻮﻣزآ يﺎﻫ ﺪﻳدﺮﮔ هدﺎﻔﺘﺳا ﻞﻘﺘﺴﻣ ﻲﺗ و ﻲﺟوز ﻲﺗ يرﺎﻣآ .
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺎﻫ نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ ﺖﻛﺮﺷ ﻦﺳ ﻂﺳﻮﺘﻣ 17
هوﺮﮔ رد ﻪﻛ دﻮﺑ لﺎﺳ
ﻚﻳ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ 40
% و ﺮﺘﺧد 60 % ود ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ رد و ﺮﺴﭘ
61 % و ﺮﺘﺧد 39 % ﺪﻨﺘﺷاد ﺖﻛﺮﺷ ﺮﺴﭘ .
ﻚﻳ هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ
ار ﻚﻳ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ رد نﻮﻣزآ ﺶﻴﭘ تاﺮﻤﻧ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ 2
/ 2
4± / 3 ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ و ر ود ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ رد تاﺮﻤﻧ
ا 2 /
± 2 3 / 3
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﺪﻫد . ﻨﺑ ﺎ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ ود ﻦﻴﺑ ﻦﻳا ﺮﺑ رد ود و ﻚﻳ
دراﺪﻧ دﻮﺟو يراد ﻲﻨﻌﻣ ﻪﻄﺑار نﻮﻣزآ ﺶﻴﭘ تاﺮﻤﻧ .
ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺎﻫ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ رد نﻮﻣزآ ﺲﭘ تاﺮﻤﻧ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ داد نﺎﺸﻧ
ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ ﻚﻳ 2
/
±3 4 / 14 ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ رد تاﺮﻤﻧ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ و ود
ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ 5 /
±3 13 رد ود و ﻚﻳ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ ود ﻦﻴﺑ اﺬﻟ ﺖﺳا
ﻪﻄﺑار ،نﻮﻣزآ ﺲﭘ تاﺮﻤﻧ ﻲﻨﻌﻣ
راد دراد دﻮﺟو ي .
ﻦﻳا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
ﻚﻳ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ هﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ تاﺮﻤﻧ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﻛ ود ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ تاﺮﻤﻧ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ زا ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻣ
ﻲ ﺪﺷﺎﺑ ﻣ ﻲ ناﻮﺗ ر ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﺲﻳرﺪﺗ شور ،ﺖﻔﮔ
ﺲﻳرﺪﺗ شو
ﻲﻣ ﺮﺗﺮﺛﺆﻣ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ رد ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ ﺪﺷﺎﺑ
.
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ،ﻚﻳ هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ هﺮﻤﻧ
ﺎﻫ ي نﻮﻣزآ ﺲﭘ
ﺮﺴﭘ ﺑاﺮﺑار ﻚﻳ هوﺮﮔ ﺮ
2 /
±3 1 / 14 ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ، هﺮﻤﻧ
ﺎﻫ ي ﺲﭘ
نازﻮﻣآ ﺶﻧاد نﻮﻣزآ ﺘﺧد
ﺮ ر ﻚﻳ هوﺮﮔ ا
ﺮﺑاﺮﺑ 3 /
±3 5 / 14 ،
ﻣ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴ هﺮﻤﻧ ﺎﻫ ي ﭘ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد نﻮﻣزآ ﺲ ﺴﭘ
ﺮ ار ود هوﺮﮔ
ﺮﺑاﺮﺑ 7 /
±3 1 / 12 ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ و هﺮﻤﻧ
ﺎﻫ ي نازﻮﻣآ ﺶﻧاد نﻮﻣزآ ﺲﭘ
ﺘﺧد ﺮ ر ود هوﺮﮔ ا
ﺮﺑاﺮﺑ 3 /
±3 6 / 13 داد نﺎﺸﻧ . ﺞﻳﺎﺘﻧ هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ
توﺎﻔﺗ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻣ
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴ يﺎﻫ هﺮﻤﻧ ﺎﻫ ي
ﺶﻧاد نﻮﻣزآ ﺲﭘ
ﺲﻳرﺪﺗ شور رد ﺮﺴﭘ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺮﺘﺧد نازﻮﻣآ ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﻚﭼﻮﻛ
ﺮﺗ ﺖﺳا . ﺘﺧد ﺲﻨﺟ ود ﻦﻴﺑ تاﺮﻤﻧ رد ﺮﺴﭘ و ﺮ
فﻼﺘﺧا ،ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﺲﻳرﺪﺗ شور ﻲﻨﻌﻣ
راد دﻮﺟو ي ﻧ
دراﺪ . ،اﺬﻟ
ﻣ ﻲ ناﻮﺗ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ رد ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﺲﻳرﺪﺗ شور ﺮﻴﺛﺄﺗ ناﺰﻴﻣ ،ﺖﻔﮔ
ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ ﺮﺘﺧد نازﻮﻣآ ﺶﻧاد و
ﺮﺴﭘ
ًادوﺪﺣ نﺎﺴﻜﻳ ﺖﺳا .
ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ هﺮﻤﻧ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ توﺎﻔﺗ
ﺶﻧاد نﻮﻣزآ ﺲﭘ يﺎﻫ
ﺲﻳرﺪﺗ شور رد ،ﺮﺴﭘ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺮﺘﺧد نازﻮﻣآ ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ گرﺰﺑ
ﺮﺗ ﺖﺳا اﺬﻟ ؛ ﺮﺘﺧد ﺲﻨﺟ ود ﻦﻴﺑ رد ﺮﺴﭘ و
اﺮﻤﻧ ت ﺲﻳرﺪﺗ شور ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ
فﻼﺘﺧا ﻲﻨﻌﻣ راد دراد دﻮﺟو ي
و ﻣ ﻲ ناﻮﺗ ﺗ ناﺰﻴﻣ ﺖﻔﮔ ﺄ
ﺲﻳرﺪﺗ شور ﺮﻴﺛ ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ
رد
ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ
زا ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺮﺘﺧد نازﻮﻣآ ﺶﻧاد نازﻮﻣآ ﺶﻧاد
ﺖﺳا ﺮﺴﭘ
.
لوﺪﺟ 1 رﺎﻴﻌﻣ فاﺮﺤﻧا و ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ : هﺮﻤﻧ
ﺎﻫ ي و نﻮﻣزآ ﺶﻴﭘ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ ود نﻮﻣزآ ﺲﭘ
) 1 و 2 ( ﺖﻴﺴﻨﺟ ﻚﻴﻜﻔﺗ ﻪﺑ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد رد ﻞﻛ و
ﺖﻴﺴﻨﺟ هوﺮﮔ
داﺪﻌﺗ نﻮﻣزآ ﺶﻴﭘ
نﻮﻣزآ ﺲﭘ
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ فاﺮﺤﻧا
رﺎﻴﻌﻣ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ فاﺮﺤﻧا
رﺎﻴﻌﻣ
ﺮﺴﭘ ﺸﻳﺎﻣزآ
ﻲ )1 ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ( 84
3
/ 3 2
/ 2 1
/ 14 2
/ 3
ﺸﻳﺎﻣزآ ﻲ 2 ) ﺸﻣ ﻲﺘﻛرﺎ ( 56
3 / 3 2
/ 3 1
/ 12 7
/ 3
ﺮﺘﺧد ﺸﻳﺎﻣزآ
ﻲ )1 ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ 54 (
5 / 3 2
/ 2 5
/ 14 3
/ 3
ﺸﻳﺎﻣزآ ﻲ 2 ﺸﻣ ﻲﺘﻛرﺎ 88 (
4 / 3 2
/ 3 6
/ 13 3
/ 3
ﻞﻛ - ﻚﻳ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ 138
4 / 3 25
/ 2 3
/ 14 2
/ 3
*
ﻞﻛ - ود ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ 144
3 / 3 2
/ 2 07
/ 13 5
/ 3
*
ﻪﻄﺑار ﻲﻨﻌﻣ
*P<0/05راد
لوﺪﺟ 2 رﺎﻴﻌﻣ فاﺮﺤﻧا و ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ: هﺮﻤﻧ
ﺎﻫ ي ﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ ود شﺮﮕﻧ ﻲ
1 و 2 ﺖﻴﺴﻨﺟ ﻚﻴﻜﻔﺗ ﻪﺑ و
نازﻮﻣآ ﺶﻧاد رد ﻞﻛ
ﺖﻴﺴﻨﺟ هوﺮﮔ داﺪﻌﺗ
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ دراﺪﻧﺎﺘﺳا فاﺮﺤﻧا
ﺮﺴﭘ ﺶﻳﺎﻣزآ
1 84
738 / 90 061
/ 15
ﺶﻳﺎﻣزآ 2 56
929 / 61 839
/ 17
ﺮﺘﺧد ﺶﻳﺎﻣزآ
54 1 685
/ 88 742
/ 15
ﺶﻳﺎﻣزآ 88 2
25 / 72 362
/ 21
ﻞﻛ - ﻚﻳ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ 138
9 / 89 3
/ 15
*
ﻞﻛ - ود ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ 144
2 / 68 6
/ 20
*
ﻪﻄﺑار ﻲﻨﻌﻣ راد 05
0/
<
P
*
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻻﺎﺑ لوﺪﺟ هﺮﻤﻧ
يﺎﻫ هوﺮﮔ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد شﺮﮕﻧ
ﺸﻳﺎﻣزآ ﻲ 1 ﺑ ﺮﺑاﺮﺑ ﺎ 3 /
±15 9 / 89 و ﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ ﻲ
2 ر ﺑاﺮﺑ ا ﺮ ﺎﺑ
6 /
±20 2 / 68 ﻧ نﺎﺸ ﻲﻣ ﺪﻫد . ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻦﻴﺑ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ هﺮﻤﻧ
يﺎﻫ
ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ ود شﺮﮕﻧ )
1 و 2 ( ،سرد و سﻼﻛ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ،
فﻼﺘﺧا ﻲﻨﻌﻣ راد دراد دﻮﺟو ي .
ﻪﻗﻼﻋ ناﺰﻴﻣ شﺮﮕﻧ و يﺪﻨﻣ
ﻲﻧازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﺖﺒﺜﻣ ﺤﻴﺿﻮﺗ ﺲﻳرﺪﺗ شور ﺎﺑ ﻪﻛ
ﻲ شزﻮﻣآ
ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻴﺑ شور ﺎﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻧازﻮﻣآ ﺶﻧاد زا ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺲﻳرﺪﺗ
ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ شزﻮﻣآ
ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻴﺑ .
ﺲﻨﺟ ود شﺮﮕﻧ تاﺮﻤﻧ ﻦﻴﺑ
فﻼﺘﺧا ،ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﺲﻳرﺪﺗ شور ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺮﺴﭘ و ﺮﺘﺧد ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻲﻨﻌﻣ راد دراﺪﻧ دﻮﺟو ي و
ﻲﻣ ناﻮﺗ شﺮﮕﻧ ﻪﻛ ﺖﻓﺮﮔ ﻪﺠﻴﺘﻧ
ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺮﺴﭘ و ﺮﺘﺧد نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﺲﻳرﺪﺗ شور
ًادوﺪﺣ قﻮﻓ
نﺎﺴﻜﻳ ﻲﻣ ﻲﻳﻻﺎﺑ ﺢﻄﺳ رد و ﺪﺷﺎﺑ
.
ﺶﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ رد 2
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ هﺮﻤﻧ يﺎﻫ
ﺶﻧاد ﺖﺒﺜﻣ شﺮﮕﻧ
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ زا ﺮﺗﻻﺎﺑ ﺮﺘﺧد نازﻮﻣآ هﺮﻤﻧ
يﺎﻫ ﺶﻧاد ﺖﺒﺜﻣ شﺮﮕﻧ
رد ﺮﺴﭘ و ﺮﺘﺧد ﺲﻨﺟ ود ﻦﻴﺑ ،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺖﺳا ﺮﺴﭘ نازﻮﻣآ ﺲﻳرﺪﺗ شور ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ شﺮﮕﻧ تاﺮﻤﻧ ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ
فﻼﺘﺧا
ﻲﻨﻌﻣ د را ﻮﺟو ي د دراد اﺬﻟ ﻲﻣ ناﻮﺗ شﺮﮕﻧ ﺖﻓﺮﮔ ﻪﺠﻴﺘﻧ ﺖﺒﺜﻣ
ﺘﺧد نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﺮ
ﻲﻫوﺮﮔ ﺚﺤﺑ ﺲﻳرﺪﺗ شور ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ
ﺴﭘ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد زا ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺮ
ﺖﺳا .
ﺚﺤﺑ شور ﺖﺤﺗ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد نﻮﻣزآ ﺲﭘ تاﺮﻤﻧ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺖﺤﺗ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد تاﺮﻤﻧ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﺲﻳرﺪﺗ
ﺲﻳرﺪﺗ شور
ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ ﻲﻣ
ﺪﺷﺎﺑ ،ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا ﺔﺠﻴﺘﻧ رد
ﺲﻳرﺪﺗ شور ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ،ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﺲﻳرﺪﺗ شور
ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ رد ،
ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺮﺗﺮﺛﺆﻣ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد .
هﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺞﻳﺎﺘﻧ زا
،ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا ﻲﻜﻳ ﻪﻛ ﻞﺑوزآ ﺮﻈﻧ ﺎﺑ
نﺎﻴﺑو ﺖﺳا ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﺲﻳرﺪﺗ شور نﺎﻣﺎﮕﺸﻴﭘ زا ﻲﻣ
ﺪﻨﻛ ﺮﮔا
ور ﻦﻳا ش ﻮﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ رﺎﻛ ﻪﺑ ﺖﺳرد و ﺢﻴﺤﺻ ﻞﻜﺷ ﻪﺑ د
، رﺎﻴﺴﺑ
شور يﺎﻳاﺰﻣ ﻪﻛ ﻦﺳدرﺎﭽﻳر ﺮﻈﻧ و ،دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ راﺬﮔ ﺮﺛا نﺎﻴﺑ ﺪﻨﺑ ﺞﻨﭘ رد ار ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﻲﻣ
ﺪﻨﻨﻛ راد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ د
) 3 .(
ﻪﺘﻓﺎﻳ يرﺎﻳﺪﻨﻔﺳا ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ ﻪﻛ ﺖﺳا نآ زا ﻲﻛﺎﺣ
ﺐﻟﺎﻏ شور
رد ﺲﻳرﺪﺗ ﻲﺷزﻮﻣآ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻊﻃﺎﻘﻣ
شور ﺎﻳ ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ شور
ﺖﺳا هدﻮﺑ ﻲﻧاﺮﻨﺨﺳ .
ﻲﺳرﺮﺑ رد وا دﻮﺧ
هﺪﻴﺳر ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻦﻳا ﻪﺑ
رد ﻖﻓﻮﻣ ﺲﻳرﺪﺗ شور ﻪﻛ ﺖﺳا نﺎﺘﺳﺮﻴﺑد
يﺎﻫ نﺎﻤﻫ ﺎﻣ ﻲﻠﻌﻓ
ﻲﻧاﺮﻨﺨﺳ شور ﺎﻳ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ لﺮﺘﻨﻛ ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ شور ﺖﺳا . رﻮﻜﻨﻛ لاور ﻪﻛ ﻲﻣادﺎﻣ هﺎﮕﺸﻧاد
يﺎﻫ سﺎﺳا ﺮﺑ ﺎﻣ رﻮﺸﻛ
ﻲﻈﻔﺣ ﺐﻟﺎﻄﻣ ﺪﺷﺎﺑ
و ﻢﻬﻣ ﻦﻳﺮﺗ رد ﻮﺠﺸﻧاد بﺎﺨﺘﻧا ﻪﻄﺑﺎﺿ
ﺑ شور ﻦﻳﺮﺘﻬﺑ ،ﺪﺷﺎﺑ تﺎﻇﻮﻔﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ندﻮﻤﻧ هدﺎﻣآ ياﺮ
و تﺎﻧﺎﺤﺘﻣا عﻮﻧ ﻦﻳا نﺪﻧارﺬﮔ ياﺮﺑ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد نﻮﻣزآ
،رﻮﻜﻨﻛ
شور نﺎﻤﻫ ﺲﻳرﺪﺗ
ﻲﻧاﺮﻨﺨﺳ ﺎﻳ و ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ لﺎﺣ رد ﻪﻛ ﺖﺳا
ﻲﻣ اﺮﺟا ﺮﺿﺎﺣ دﻮﺷ
) 13 .(
ﺘﻧ ﺎ هﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺞﻳ زا
ﺎﺑ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا ﻪﺘﻓﺎﻳ
يﺎﻫ ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ
لﺎﺳ رد جﻮﺳﺎﻳ ﻲﻳﺎﻣﺎﻣ و يرﺎﺘﺳﺮﭘ هﺪﻜﺸﻧاد رد يﺮﻔﺻ 1386
) 7 (
، ﺮﺘﺳوﺮﺑ مرآ زا ﻲﻜﻳ رد
هﺎﮕﺸﻧاد يﺎﻫ لﺎﺳ رد نﺎﺘﺴﺟﺮﮔ
2009 ) 14 ( ﺮﮕﻟاو ، لﺎﺳ رد ﺎﺗﻮﺳ ﻪﻨﻴﻣ هﺎﮕﺸﻧاد رد 2008
) 15 (
و ﻲﻧﺎﻌﻨﻛ ) 16 ( راد ﺖﻗﺎﻴﻟ ، )
1 ( ﻲﮕﻧﺮﻬﺑ ، )
5 ( ﻲﻠﻀﻓ ، ) 17 ( رد ﻪﻛ
هدﻮﺑ ﺮﻳﺎﻐﻣ ﺪﻳدﺮﮔ مﺎﺠﻧا نازﻮﻣآ ﺶﻧاد و
ﻪﻤﻫ نآ ﺎﻫ شور
ﺘﻛرﺎﺸﻣ ﺲﻳرﺪﺗ ﻲ
ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﺲﻳرﺪﺗ شور ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ار ﺮﺗﺮﺛﺆﻣ
ﻲﻣ ﺪﻨﻧاد . رد نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻲﮔدﺎﻣآ ،ﻪﻛ شروﺮﭘ و شزﻮﻣآ ﻲﻠﻌﻓ مﺎﻈﻧ
ﻪﺑ دورو رﻮﻜﻨﻛ هﺎﮕﺸﻧاد
ﺎﻫ هداد راﺮﻗ دﻮﺧ شزﻮﻣآ ﻲﻳﺎﻬﻧ فﺪﻫ ار
رﻮﻜﻨﻛ لاور و ،ﺖﺳا هﺎﮕﺸﻧاد
يﺎﻫ سﺎﺳا ﺮﺑ ﺰﻴﻧ رﻮﺸﻛ ﻪﺑ ﺦﺳﺎﭘ
ﻪﻨﻳﺰﮔ ﺪﻨﭼ تﻻاﻮﺳ يا
ًﺎﺗﺪﻤﻋ ﺖﺳا ﻲﻈﻔﺣ .
هﺪﻤﻋ ،سراﺪﻣ رد
لاﻮﺳ ﺎﻫ ي ﻄﺳ رد ﻲﺑﺎﻴﺷزرا و كرد و ﺶﻧاد ﺢ
و ﻢﻬﻓ تﺎﻇﻮﻔﺤﻣ
و هدﻮﺑ ﻲﺳﺎﻨﺷزﺎﺑ و
ﻲﻧاﺮﻨﺨﺳ هﻮﻴﺷ ﺮﮕﻳد فﺮﻃ زا لﺎﺳ
ﺎﻫ ي
و اﺮﺟا سراﺪﻣ رد يدﺎﻳز ترﻮﺻ ﻪﺑ
ﻢﻫ ﻪﻛ هﺪﻣآرد ﻦﻴﺗور
و ﻦﻴﻤﻠﻌﻣ ﺖﺳا زﺎﻴﻧ اﺬﻟ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺮﺗﺎﻨﺷآ نآ ﺎﺑ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد
هرود ﻲﺣاﺮﻃ ﻲﻫوﺮﮔ ﺚﺤﺑ شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺖﻬﺟ ﻲﺷزﻮﻣآ يﺎﻫ
دﻮﺷ اﺮﺟا و .
شزﻮﻣآ رد ﻲﻫوﺮﮔ ﺚﺤﺑ ﺲﻳرﺪﺗ شور زا هدﺎﻔﺘﺳا
نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻪﺑ
هﮋﻳو نﺎﺘﺳﺮﻴﺑد مرﺎﻬﭼ لﺎﺳ رد )
ﺶﻴﭘ
ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاد (
ﺖﻗو ،ﺪﻨﺘﺴﻫ يرﻮﻜﻨﻛ ﺖﺸﭘ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻪﻛ
يدﺎﻳز ﻲﻣ دﺮﻴﮔ ،شور ﻦﻳا ﺎﺑ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻪﻛ دراد نﺎﻜﻣا و
زا يﺮﺘﻤﻛ ياﻮﺘﺤﻣ بﺎﺘﻛ
يﺎﻫ نآ نﻮﭼ و ﺪﻧﺮﻴﮕﺑ دﺎﻳ ار ﻲﺳرد ﺎﻫ
ﻮﻜﻨﻛ رد ﺪﻳﺎﺑ مﺎﻤﺗا ﻪﺑ ار ﻲﺑﺎﺘﻛ ياﻮﺘﺤﻣ ﺮﮔا ،ﺪﻨﻨﻛ ﺖﻛﺮﺷ ر
ﺪﺷ ﺪﻨﻫاﻮﺧ ﻲﻧاﺮﮕﻧ رﺎﭼد ﺪﻨﻧﺎﺳﺮﻧ .
از ﻪﻨﻳﺰﻫ ﺮﮕﻳد ﻲﻓﺮﻃ يﺎﻫ
ﺑ ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ ﺲﻳرﺪﺗ ﻪ
ﻲﻣ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺐﺗاﺮﻣ ﺪﺷﺎﺑ
رد ﻞﻴﻟد ﻦﻴﻤﻫ ﻪﺑ
رﻮﺸﻛ ﻲﻠﻌﻓ ﻲﺷزﻮﻣآ مﺎﻈﻧ نازرا
ﻪﺘﺒﻟا و ،ﻦﻳﺮﺗ ﻲﺤﻄﺳ
ﻦﻳﺮﺗ
،ﺲﻳرﺪﺗ شور نﺎﻤﻫ
ﺖﺳا ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﺲﻳرﺪﺗ شور .
رد ﺖﻳﺎﻬﻧ
و ﺮﻴﻴﻐﺗ ﻪﺑ زﺎﻴﻧ رد لﻮﺤﺗ
مﺎﻈﻧ و ﻲﺑﺎﻴﺷزرا ﻦﻴﺑ ﻲﮕﻨﻫﺎﻤﻫ دﺎﺠﻳا
هﻮﻴﺷ و ﺢﻴﺤﺻ شور ناﻮﺘﺑ ﺎﺗ ﺖﺳا ﻲﺑﺎﻴﺷزرا و ﺲﻳرﺪﺗ يﺎﻫ
ﻣ ﺆ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﻪﻛ شزﻮﻣآ ﺮﺗﺮﺛ ﻤﻋ
ﻖﻴ ﺮﺗ ﻲﻣ رﺎﻛ ﻪﺑ دﻮﺷ
د رﻮﻜﻨﻛ فﺬﺣ ﻞﻳﻻد زا ﻲﻜﻳ ،دﺮﺑ ر
ﻲﻣ هﺪﻨﻳآ ﻪﺑ نﺪﻴﺳر ﺪﻧاﻮﺗ
ﺪﺷﺎﺑ ﻢﻬﻣ ﻦﻳا .
ًﺎﻌﺒﻃ ﻴﺷزرا شور ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺎﺑ ﻲﺑﺎ
ﻣ ﻲ ناﻮﺗ ﺪﻫﺎﺷ
ﺚﺤﺑ شور ﻪﺑ نﺎﺳرﺪﻣ و نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﺢﻴﺟﺮﺗ و دﺮﻜﻳور ﺮﻴﻴﻐﺗ دﻮﺑ ﻲﻫوﺮﮔ .
هﺮﻤﻧ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻦﻴﺑ رد سرد سﻼﻛ درﻮﻣ رد شﺮﮕﻧ يﺎﻫ
ﺶﻧاد ﺲﻳرﺪﺗ شور ﻪﺑ ﻪﻛ ﻲﻧازﻮﻣآ ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ
شزﻮﻣآ ﺪﻧﺪﻳد ﺲﻳرﺪﺗ شور ﻪﺑ ﻪﻛ ﻲﻧازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ
ﻲﻫوﺮﮔ ﺚﺤﺑ
شزﻮﻣآ ﺪﻧﺪﻳد توﺎﻔﺗ ﻲﻨﻌﻣ راد دﻮﺟو ي دراد
و
ﺖﺒﺜﻣ شﺮﮕﻧ
نآ ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ شور زا ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ شور رد ﺎﻫ ﻲﻣ
ﺪﺷﺎﺑ . ﻦﻳا
عﻮﻧ و دﺮﻓ ﻲﺷزﻮﻣآ ﻲﻠﺒﻗ برﺎﺠﺗ ﻪﻛ ﻲﺷزﻮﻣآ يرﻮﺌﺗ ﺎﺑ ﺮﻣا ﻲﻣ ﻂﺒﺗﺮﻣ شزﻮﻣآ عﻮﻧ ﺶﻨﻳﺰﮔ ﺎﺑ ار ﻲﺑﺎﻴﺷزرا ﺖﺳا رﺎﮔزﺎﺳ ﺪﻧاد
.
ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ نﺎﻤﻠﻌﻣ شﺮﮕﻧ ةرﺎﺑرد هﺪﺷ مﺎﺠﻧا تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ رد ﺎﺑ ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ ﺲﻳرﺪﺗ يﻮﮕﻟا ﻲﮔﮋﻳو
يﺎﻫ ﻪﻓﺮﺣ و ﻲﺼﺨﺷ نآ يا
ﺎﻫ
ﺾﻗﺎﻨﺗ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻲﻣ دﻮﺷ . نﺎﺸﻧ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا زا ﻲﻀﻌﺑ ﺞﻳﺎﺘﻧ
ﺲﻳرﺪﺗ يﻮﮕﻟا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ نﺎﻤﻠﻌﻣ شﺮﮕﻧ نﺎﻴﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا هداد و تﻼﻴﺼﺤﺗ ناﺰﻴﻣ ،ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ ﻪﺘﺷر ،ﻪﺑﺮﺠﺗ ،ﻦﺳ و ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ هرود يﺎﻫ توﺎﻔﺗ ،هﺪﺷ هﺪﻧارﺬﮔ ﻲﺘﻴﺑﺮﺗ ﻲﻨﻌﻣ
راد دراﺪﻧ دﻮﺟو ي
ﻪﻛ ) 18 ( ﻲﻠﻌﻓ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻢﻫ
ﻲﻧاﻮﺧ دراد .
ﺶﻳاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ار ﻲﻫوﺮﮔ هﻮﻴﺷ ﻪﺑ ﺲﻳرﺪﺗ شور نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ﻲﻨﻌﻣ راد ﻪﺘﺴﻧاد ﻞﻜﺸﻣ درﻮﻣ رد يﺮﻴﮕﻴﭘ و ﻲﻠﻣﺎﻌﺗ ترﺎﻬﻣ رد ي رد ﻲﻳوﺮﻤﻛ و ﺖﻟﺎﺠﺧ ﺶﻫﺎﻛ ،ﺲﻔﻧ ﻪﺑ دﺎﻤﺘﻋا ﺶﻳاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﻪﻛ ﻊﻃﺎﻘﻣ ﺎﻳ دورﻮﻟاﺪﻳﺪﺟ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد صﻮﺼﺧ ﻪﺑ ناﺮﻴﮔاﺮﻓ ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ ﻦﻴﻳﺎﭘ ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ )
19 ( ﺪﻘﺘﻌﻣ نﻮﺴﻧﺎﺟ رد ﻪﻛ ﺖﺳا
ﻦﻴﺑ و هوﺮﮔ ﻞﺧاد رد ناﺮﻴﮔاﺮﻓ ﻲﻫوﺮﮔ ﺚﺤﺑ شور ﻪﺑ ﺲﻳرﺪﺗ ﻲﻣ راﺮﻗﺮﺑ طﺎﺒﺗرا ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﺎﺑ هوﺮﮔ ﻪﺑ دﺎﻤﺘﻋا ،يرﺎﻜﻤﻫ و ﺪﻨﻨﻛ
نآ كرد و ﺲﻔﻧ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﻫ
ﻲﻣ ﺪﺑﺎﻳ ناﺮﻴﮔاﺮﻓ لﺎﺣ ﻦﻴﻋ رد و
ﻲﻣ اﺮﻓ ﺰﻴﻧ ار لﺎﻌﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ هﻮﻴﺷ ﺪﻧﺮﻴﮔ
) 20 ( ﺑ ﻪﻛ ﻪ ﻞﻳﻻد
ﺎﺑ ﺮﻳﺎﻐﻣ ﻲﻣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺑ
ﺷﺎ ﺪ .
نﺎﻤﻫ ﺮﻈﻧ رد ﻪﻛ يرﻮﻃ ﻲﺠﻨﺳ
يﺎﻫ
ﺺﺨﺸﻣ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا
ا ،ﺖﺳا هﺪﺷ ﺜﻛ
نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﺮ زا
اﺪﺘﺑا ﺲﻳرﺪﺗ شور ﻪﺑ تدﺎﻋ
اﺪﻴﭘ ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ هدﺮﻛ
و ﺪﻧا شور ،ﺮﺗﻻﺎﺑ ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ ﻊﻃﺎﻘﻣ رد
ﺘﻛرﺎﺸﻣ ﺲﻳرﺪﺗ ﻲ
ﻲﻤﻧ ار يﺮﻴﮔدﺎﻳ رد هدﺎﻔﺘﺳا رد نﻮﭼ ،ﺪﻧﺪﻨﺴﭘ
لﻮﻤﻌﻣ شور ﻪﻛ ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﺲﻳرﺪﺗ شور زا و
ﻲﻠﻌﻓ مﻮﺳﺮﻣ
ﻲﺷزﻮﻣآ ﺖﻴﻟﻮﺌﺴﻣ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ًﺎﺒﻳﺮﻘﺗ ،ﺖﺳﺎﻣ رﻮﺸﻛ ﻲﺷزﻮﻣآ مﺎﻈﻧ ﺐﻟﺎﻄﻣ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد و ﺖﺳا ﻢﻠﻌﻣ شود ﺮﺑ شور ﻦﻳا رد هدﺎﻣآ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻢﻠﻌﻣ ﺎﻳ و هوﺰﺟ ،بﺎﺘﻛ ﻖﻳﺮﻃ زا ار ﻲﺷزﻮﻣآ ﺖﻓﺎﻳرد ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻛ ﻲﻧﺎﺘﺳﺮﻴﺑد نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻞﻴﻟد ﻦﻴﻤﻫ ﻪﺑ ﻪﺑ
هﮋﻳو نﺎﺘﺳﺮﻴﺑد مرﺎﻬﭼ لﺎﺳ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد )
ﭘ ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاد ﺶﻴ (
،
ﺮﺘﺸﻴﺑ ،ﻲﻫوﺮﮔ ﺚﺤﺑ شور ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ار شور ﻦﻳا ﻲﻣ
ﺪﻧﺪﻨﺴﭘ .
ﺘﻛرﺎﺸﻣ ﺲﻳرﺪﺗ شور ياﺮﺟا رد ﺎﻣا ﻲ
ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ يﺮﻴﮔدﺎﻳ رد
ﻲﻫددﺎﻳ ﺖﻴﻟﻮﺌﺴﻣ و هﺪﺷ هدﺮﭙﺳ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻪﺑ يﺮﻴﮔدﺎﻳ–
ﺶﻧاد رﺎﻛ شور ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ شور ﻦﻳا زا هدﺎﻔﺘﺳا رد نازﻮﻣآ
ﺖﺨﺳ و ﺮﺘﺸﻴﺑ ،ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﻳا رد ﻢﻠﻌﻣ و ﺖﺳا ﺮﺗ
ﻪﺑ شور ﻦ
ﻲﻣ ﻞﻤﻋ ﺎﻤﻨﻫار ترﻮﺻ ﺪﻨﻛ
. ﻪﻛ ﻲﻧازﻮﻣآ ﺶﻧاد ،ﻞﻴﻟد ﻦﻴﻤﻫ ﻪﺑ
ﺪﻨﺷﺎﺑ هدﺮﻛ تدﺎﻋ ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﺲﻳرﺪﺗ شور ﻪﺑ ﺲﻳرﺪﺗ شور ،
ار ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ ﻲﻤﻧ
ﺪﻧﺪﻨﺴﭘ . ﺖﻏاﺮﻓ زا ﺲﭘ و ﻊﻗاو ﻢﻟﺎﻋ رد ﺪﻨﭼ ﺮﻫ
و قﺎﺒﻄﻧا مﺪﻋ و دراد نﺎﻳﺮﺟ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ شور ﻞﻴﺼﺤﺗ ﺎﻓ ﻲﻳارﺎﻛ ﻪﻨﻴﻣز ﻦﻳا رد نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد شزﻮﻣآ غر
ار نﻼﻴﺼﺤﺘﻟا
ﻲﻣ ﺶﻫﺎﻛ ﺪﻫد
.
ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا ياﺮﺟا رد ﻲﺗﻼﻜﺸﻣ
يرﺎﻜﻤﻫ مﺪﻋ ﻞﻴﺒﻗ زا
حﺮﻃ ﻦﻳا ياﺮﺟا ندﻮﺑ ﻲﻧﻻﻮﻃ ﻞﻴﻟد ﻪﺑ سراﺪﻣ
، ﻋ يرﺎﻜﻤﻫ مﺪ
نآ ﻲﮔدﺎﻣآ و ﻲﻳﺎﻨﺷآ مﺪﻋ ﻞﻴﻟد ﻪﺑ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد و ناﺮﻴﺑد ﻪﺑ ﺎﻫ
و نآ ندﻮﺑ ﺮﻴﮔ ﺖﻗو و ﻲﻫوﺮﮔ ﺚﺤﺑ ﺲﻳرﺪﺗ شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﻨﻳﺰﻫ ﺮﭘ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا ياﺮﺟا ندﻮﺑ
ﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪ دﻮﺒﻤﻛ
ﺎﻛ ﺖﻬﺟ ﻲﺷزﻮﻣآ يﺎﻀﻓ ر
ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻲﻫوﺮﮔ .
ﻦﻳا
ﺖﻳدوﺪﺤﻣ ﺎﻫ
ﻲﻧاﺮﻨﺨﺳ شور ﺢﻴﺟﺮﺗ ﻞﻳﻻد زا ﺪﻳﺎﺷ ﻚﻳ
ﻪﻓﺮﻃ
ﺪﺷﺎﺑ ﺰﻴﻧ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻂﺳﻮﺗ .
ﻪﺠﻴﺘﻧ
يﺮﻴﮔ ﺶﻴﭘ ﺰﻛاﺮﻣ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا ﺞﻳﺎﺘﻧ
ﺪﺗ شور ﺮﺑ ار ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﺲﻳرﺪﺗ شور ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاد ﺲﻳر
ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ ﺮﺑ ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ ﺮﺗﺮﺛﺆﻣ
ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و ﻪﺘﺴﻧاد
نآ شﺮﮕﻧ ﺎﻫ
ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﺲﻳرﺪﺗ شور ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺖﺒﺜﻣ
ﺮﺗ شور زا
ﻪﻛ اﺮﭼ ﺖﺳا ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ شزﻮﻣآ زا فﺪﻫ
سراﺪﻣ رد لﺎﻘﺘﻧا ،
ناﺮﻴﮔاﺮﻓ ﻪﺑ تﺎﻣﻮﻠﻌﻣ و تﺎﻋﻼﻃا ﻊﻳﺮﺳ رد ﻲﻟﻮﺒﻗ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ
ﺰﻛﺮﻤﺘﻣ رﻮﻜﻨﻛ ﻲﻣ
ﺪﺷﺎﺑ .
فﺪﻫ ﺶﻴﭘ ﻲﺷزﻮﻣآ ﺰﻛاﺮﻣ ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاد
ﺮﺜﻛاﺪﺣ لﺎﻘﺘﻧا ﺰﻴﻧ
ﺎﺑ و نﺎﻣز ﻞﻗاﺪﺣ رد ﻲﺳرد ﺐﻟﺎﻄﻣ و ﺶﻧاد ﻢﻛ
ﻦﻳﺮﺗ ﻪﺑ ﻪﻨﻳﺰﻫ
نازﻮﻣآ ﺶﻧاد هﺎﮕﺸﻧاد رد ﻲﻟﻮﺒﻗ داﺪﻌﺗ ﺮﺜﻛاﺪﺣ ﺎﺑ
ﺖﺳا ﺎﻫ . رد
هﺎﮕﻧ ﻦﻳا يﺰﻛاﺮﻣ
سﺎﺳا ﺮﺑ لﺎﻘﺘﻧا ﻦﻳا رد ﺪﻨﻧاﻮﺘﺑ ﻪﻛ ﺪﻨﻘﻓﻮﻣ
كﻼﻣ ﺪﻨﻨﻛ ﺐﺴﻛ يﺮﺘﺸﻴﺑ هﺮﻤﻧ ﻲﻧوﺮﻴﺑ يﺎﻫ .
ﺖﻴﻔﻴﻛ ﺮﮔا
ﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻲﺷزﻮﻣآ و ﺖﺴﻴﻧ بﻮﻠﻄﻣ ناز
ترﺎﻬﻣ يﺎﻫ زا ﺮﻴﻏ
ﻲﻤﻧ ﻪﻌﺳﻮﺗ نﺎﻧآ رد ﻲﻓﺎﻛ هزاﺪﻧا ﻪﺑ ﻪﻈﻓﺎﺣ ﻞﻣاﻮﻋ ﻞﻴﻟد ،ﺪﺑﺎﻳ
ﻪﻨﻴﻣز يا ﻲﻨﺘﺒﻣ ﻲﺑﺎﻴﺷزرا شور ،ناﺮﻴﮔاﺮﻓ ﻲﻠﺒﻗ برﺎﺠﺗ نﻮﭼ
و يراﺰﻓا ﺖﺨﺳ تﺎﻧﺎﻜﻣا و دوﺪﺤﻣ ﻪﺟدﻮﺑ ،ﻪﻈﻓﺎﺣ ﺶﺠﻨﺳ ﺮﺑ ﺖﺳا دوﺪﺤﻣ يراﺰﻓا مﺮﻧ .
References
1- Liaghatmadar MJ, Abedi MR, Jafari A.
Comparing the effectiveness of teaching methods to group discussion and teaching of lecture on student's achievement and communication skills.
Journal of Research and Planning in Higher Education. 2004,10:(3):29-56 .[Persian]
2- Safavi A. History of education in Iran. Tehran, Roshd Publication 2004:44.[Persian]
3-Shabani H. Instructional skills.Tehran, Samt Publication; 2005:414. [Persian]
4- Fattahi, A, Karim H, Anwary M H, et al.
Comparing the effect of lecture and group discussion methods on the learning of
undergraduate laboratory science students. Journal of Medical Education and Development Center.
2007 4(1):51-56
5-Behrangi, M R. Teaching Styles.Tehran. Kamal Tarbiyat Publication, 2005:624.
6- Curran VR, Sharpe D, Forristall J, Flynn K.
Student satisfaction and perceptions of small group process in case-based inter professional learning. Medical Teacher. 2008. 30:431-3.
7- Safari M, GhafarianH, Yazdanpanah S .Comparing the Effect of Lecture and Discussion Methods on Students Learning and Satisfaction.
Iranian Journal of Medical Education. 2006, 1(6):59-64.[Persian]
8- Heravi Karimvey M, Jadid M, Rejeh N. The effect of lecture and focus group teaching methods on nursing students’ learning in community health course. Iranian Journal of Medical Education 2004,1(4):55-60. [Persian]
9- Reynolds M. Groupwork in Education and Training. Ideas in practice. London, Kogan Page Limited. 1994.
10- Shojaeizadeh D, Karimi A, Hosseini N. et al.
Evaluation and comparison of the effectiveness of teaching methods, group discussions and lectures on contacts disabled persons' attitude and performance covered by health centers’ network of Ray city about consumption of milk and its products . Toloo e Behdasht 2005. 4(3): 41-8.
[Persian]
11- Azizi F. Medical sciences’ education:
Challenges and perspectives. Tehran: Ministry of Health and Medical Education. Deputy for Education and Student affairs, 2003. [Persian]
12- Light G, Cox R. Learning and teaching in higher education. London: Paul Chapman; 2002.
13- Esfandiari M. Evaluation of students’, teachers’ and administrators' attitudes to learn and assessment in Tehran University, Journal of Educational Sciences.1997,10(1):11-22. [Persian]
14- Armbruster P, Patel M, Johnson E, Weiss M (2009). Active learning and student-centered pedagogy improve student attitudes and
performance in introductory biology. CBE Life Science Educ.8(3): 203–213.
15- Walker MP, Duley SI, Beach MM, Deem L, Pileggi R, Samet N, et al. (2008); Dental education economics: challenges and innovative strategies. J Dent Educ 72(12): 1440–9.
16- Kanani Sh. Comparing the effect of cooperative teaching method with traditional teaching on student's academic achievement. (MA Dissertation) Allameh Tabatabai University,1999.
17- Fazli R. Comparison of the effects of passive and active methods of teaching on students’
achievement in social studies education. Journal of Education. 2000, 78:36-47.[Persian]
18- Azmond M.The relationship between teacher's attitudes to active teaching method to their personal professional characteristics. (MA Dissertation ) , Tarbiyat Modarress University.
[Persian]
19- Bayhchi N, Kouhestani HR, Rezaei K.
Comparison of the effect of teaching, lecture and group discussion on nursing students’
communication skills. Journal of Medical Education. 2010.10(3): 211-218.[Persian]
20- Johnson DW, Johnson RT. Smith KA.
Cooperative Learning: Increasing college faculty in structional productivity. School of Education and Human Development. George Washington University, 1998. Accessed: 12.11.2013.
Available from: www.wcer.wisc.edu/ archive/
cl1/cl/ moreinfo/ MI2B.htm
Effect of lecture-based versus group discussion method on achievement of pre-university students in two cities
Touni N. A (PhD)*1, Yousefi R (PhD)2
1- Sadriddin Aini University, Dushanbe, Tajikistan
2- Deaprtment of Educational Psychology, Islamic Azad University- Sary Branch
Received: 2 Jul 2013 Accepted: 8 Jan 2014
Abstract
Introduction: Teaching and learning are the most important factors affecting education. Different style of teaching have been used in different countries. This study aimed to compare the effect of lecture-based method versus group discussion method on the perception of achievement and satisfaction of pre-university students in Neka and Behshahr during 2010-2011 semesters.
Methods: This was a quasi-experimental study. A questionnaire was developed to pre-test and post-test the perception of satisfaction and achievements of the participants in lecture-based teaching arm (n=138) and group discussion teaching arm (n=144). Overall, 282 participants were randomly selected from the pre- university students studying in Neka and Behshahr.. To assess validity and reliability of the questionnaires, test retest method and Cronbach alfa was measured (α=0.75)
Results: There was a significant difference between the two methods. It was found that students were more satisfied with the lecture-based teaching method and their achievements were higher.
Conclusion: Given the current university entrance exam is centralized and that there is limited infrastructure for group based learning is available, students perceived the lecture based method more satisfying.
Concerning the content of the text books and existing evaluation system in pre-university level, it is suggested that policy makers consider the underlying causes of this preference which should be, according to the literature, the other way around.
Keywords: Teaching, learning, lecture based, group work, pre-university, students
*Corresponding author’s email: [email protected]
