» شرح مثلثات قطرب « ترجمه کتاب تألیف ابراهیم مقالتی

(1)

هدکشناد یناسنا مولع و تایبدا

یشزومآ هورگ یبرع تایبدا و نابز

نایاپ هجرد تفایرد یارب همان سانشراک

ی دشرا

رد تایبدا و نابز هتشر یبرع یمجرتم شیارگ یبرع

باتک همجرت

« برطق تاثلثم حرش

»

یتلاقم میهاربا فیلأت

رگشهوژپ :

هفینحروپ میهاربا

امنهار داتسا :

یئاقآ دادرهم رتکد

رواشم داتسا :

رتکد یتیگ رایرهش

دادرخ 1398

(2)

(3)

ناونع و :روآدیدپ مان باتک همجرت

« برطق تاثلثم حرش

» فیلأت

« یتلاقم میهاربا

» / ا هفینحروپ میهارب

داتسا نا امنهار : یئاقآ دادرهم رتکد

داتسا :رواشم نا رتکد

یتیگ رایرهش

خیرات :عافد 26

/ 03 / 1398

دادعت حفص :تا

90 .ص

هرامش نایاپ :همان همان نایاپ هرامش /یبرع تایبدا و نابز هورگ

:هدیکچ :فده و نابحم رتشیب ییانشآ و تخانش ،رثا نیا همجرت زا فده ههب تبسن یبرع نابز ناقشاع

ای تاثلثم یهجو هس تاملک

رد ههتههن ناهه ییاهبیز و نابز تیفرظ ،ییاناوت یفرعم نآ رانک رد و

هدروآ هدنسیون ملاک رد هک نانابز برع موسر و بادآ و گنهرف اب نانابز سراف ییانشآ و تاثلثم .تسا هدش شور :شهوژپ یسانش لماش رضاح همان نایاپ

وا لهصف فتهسا لهصف شش فدهه و ههمدقم

،

نرظن ینابم مود لصف شهوژپ

)همجرت(

مراهچ لصف،قیقحت شور موس لصف،

یاهتن و اهه ههتفای

نواح شهوژپ و هحب ب نهپ لهصف،برطق تاثلثم حرش ناونع تحت باتک یلصا نتم همجرت

.تسا عبانم بشش لصف و نریگ ه یتن سانهش ناهبز ،تاهثلثم دهبم فرینتسملا نب یلع دمحم وبا

و نو زا ار تایبدا هک هیوبیس درگاش و هرصب لها روههشم تهفرگ راک هب هرصب ناملع زا نرایسب

و ههتخادرپ اه باتک نلا هبلا زا هموظنم نیا جارختسا هب زین یتلاقم بیهاربا داتسا.تسا بُرطُق هب .تسا هتشاگن تاثلثم بظان و عضاو زا هموظنم نیا رب ار یحرش و همدقم هتفای اه برطق تاثلثم حرش باتک : لمتشم

تسا رثن لکش هب نتم وا شخب فتسا شخب ود رب

نآ رد هک 32

ههب یبرغم زیزعلادبع زا یتیب اب هژاو ره هک ناگژاو حرش هارمه هب یهجو هس تاملک

ههک کیهضوت نهیا اب .دسر یم مامتا هب )لاطلا( اب و زاغآ )رمغلا( هژاو اب شخب نیا ،دسر یم نایاپ ندنب هقبط و د با فورح بیترت هب ناگژاو و برهطق نآ رد هک مود شخب و .تسین تاعوضوم

هدورس بظن لکش هب ار تاثلثم قیرز نبا .دنا

هجیتن :یریگ هغیهص اهب ههملک ههس نآ رد ههک تهسا رثن و بظن زا لکشتم نا هعوم م ،تاثلثم

و یفرص لکش

تاهملک نهیا )لهعهلا ااف(یلهصا فرهح نیلوا رد رییغت اهنت و دراد دوجو ناسمه

دوش یم انعم رییغت بجوم هک تسا .

ندوهمن مهیدزن باهتک نهیا فیلأت زا یتلاقم بیهاربا فده

.دوب نریگدای رد تلوهس تهج هب نهذ رد برطق لثم تاملک

هژاو :یدیلک یاه برطق ،تاثلثم حرش

، یتلاقم بیهاربا

(4)

(5)

1 فده و همدقم -

1-1 - هلئسم نایب و ،فلتخم یاه گنهرف و اه هشیدنا نیب طابترا هزورما یهاگآ و یریگدای هب زاین

و زور لئاسم زا

یصصخت و هتشر ره رد .تسا هدرک ریذپان بانتجا ار همجرت هدیدپ ،رگیدمه هب رشب یاهزاین ریاس یاره بارتک هرمجرت هرلمج زا ،ترسا یرورر و دریفم رایرسب هرمجرت ،یرقرت و تفررشیپ یارب و بورخ تاعور وم و ورسانم یاره هرنینگ بارختنا ارب دهد یم ام هب ار تصرف نیا هک،یدربراک دیفم هرمجرت دروم،درنراد زارین نآ هرب نایوجشناد و دیتاسا و نارگشهوژپ رتشیب هک ار ییاه باتک،

.میرادرب ریسم نیا رد نیچان دنچ ره یماگ میناوتب ات هداد رارق ناربز هرب یناربز زا مرلع لاقتنا یارب یلو تسا نارگ سب یراک همجرت میناد یم هک روط نامه

هراچ رگید .میرادن همجرت نج یا

هطیح رد یدنمشزرا تاعلاطا ،فلتخم تاعو وم همجرت اب نآ ی

یم لقتنم دصقم نابز ناگدنناوخ هب عو وم .دوش

یرنغ همجرت یارب یباختنا عو وم هک ردق ره ررت

مک لاح نیع رد و دشاب ناگدرنناوخ هجوت دشاب رکب رگید ترابع هب ای دشاب هدش هتخادرپ نآ هب رت

یم ولج نآ هب یرتشیب نانیم هب یم تسد یدیدج ولاطم هب و دوش

،دبای نیا تایوتحم هک بارتک

هژاو .تسا رادروخرب یگزات تیصوصخ نیا زا نین

« همجرت

» هب )َمَجرَت(لعف زا یعابر ردصم تغل رد

نیررت کیدنن نتفای زا تسا ترابع نین حلاطصا رد .تسا رگید نابز هب ینابز زا ملاک لاقتنا یانعم ررصقم نارربز رد ملاررک کرری لداررعم کبررس اررحل زا دررعب و موررهفم تررهج زا لوا ،د

رازآ یب(

،یزاریش 31:1376 .)

ررصانع هلیرسو هرب أدبم نابز ینتم رصانع ینینگیاج دنیآرف ار همجرت ناوت یم رگید ترابع هب

،دوخ یزاس ینینگیاج نیا ،دنک یم شلات مجرتم نآ یط هک تسناد دصقم نابز ینتم یا هرنیمز

یون نآ رد هک دروآ مهارف ار لرباقتم ریمأرت و لرماعت هرب مره اب همجرت نتم هدنناوخ و یلصا هدنس

درپب دنزا

،یدعاس روپ یلعفطل(

79:1371 .)

:دراد دوجو نوتم یارب همجرت عون ود هزورما 1

« ییانعم همجرت

» لوادرتم اب أدبم نتم موهفم هک

دوش یم لقتنم دصقم نابز هب ییانعم و یروتسد یاه تخاس و ترابع نیرت .

2

« همجرت یطابترا

»

یرم هدرنادرگرب درصقم نابز هب یروتسد یاه تخاس و تارابع نیرت لوادتم اب أدبم نتم مایپ هک

(6)

باتک همجرت

»

یتلاقم میهاربا فیلأت 18

ک یاررنعم اررسا رررب دررنک یررم شلاررت مجرررتم و ،دوررش .دررنک یبارری لداررعم نتررم تررفاب رد هررمل

،نایمظان(

4:1386 .)

.تسا یتلاقم میهاربا فیلأت برطق تاثلثم حرش ام همجرت عو وم ،تاثلثم

لکشتم یا هعومجم

و یفرص هغیص اب هملک هس نآ رد هک تسا رثن و مظن زا لکش

رد ررییغت اهنت و دراد دوجو ناسمه

ملارس هژاو درننام دورش یرم انعم رییغت وجوم هک تسا تاملک نیا )لعفلا ءاف(یلصا فرح نیلوا ن مره تارملک لداعم نامه هک ،)ملاُس(هم و )ملاِس(هرسک و )ملاَس(هحتف اب هارمه مره اری هرسیو

.دنا هدیمان تاثلثم ار ناگژاو هس نیا ور نیا زا تسا تشاگن رد هرک ترسا رثن لکش هب نتم لوا شخب :تسا شخب ود رب لمتشم برطق تاثلثم حرش باتک

نآ 32 ناریاپ هرب یبرغم نینعلادبع زا یتیب اب هژاو ره هک ناگژاو حرش هارمه هب یهجو هس تاملک

هژاو اب شخب نیا ،دسر یم هرب ناگژاو هک حی وت نیا اب .دسر یم مامتا هب )لاطلا( اب و زاغآ )رمغلا(

ریرز نربا و بررطق نآ رد هرک مود شخب و .تسین تاعو وم یدنب هقبط و دجبا فورح ویترت هدورس مظن لکش هب ار تاثلثم .دنا

ترسد هرب یربرع ناربز ناقشاع و نابحم یارب یدربراک و دنمشزرا باتک نیا ا

رمحم یرلع ورب د

.تسا هدیشک ملق هب بُرطُق هب وقلم رینتسملا هرک درنا هدریمان )رهارم دزد(برطق ار یو ور نیا زا

یم ار هناخ ِرد هیوبیس هاگره و دیدرگ یم دراو هیوبیس شداتسا رب نادادماب

،دوشگ رد ترشپ ار یو

یم هب و دید یم وا .)!یتسین وش دزد نج وت(ُبرطق اّلإ تنأ ام :تفگ

نیا یارب یدیرس شهارگداز رد ار نآررق یو هرک هدروآ ار یحررش یتلاقم میهاربا داتسا باتک

ررفح )ررریانجلا(رمع لاررس رد و دوررمن یرپررس ماررمت یگتررسیاش اررب ار شتلایررصحت نارود و درررک

1987 رصم رهزلأا هاگشناد دراو یدلایم ترسد یملارسا اریلبت و تورعد یراختفا کردم هب و دش

م یاوشیپ ناونع هب نونکا و تفای لوغرشم )ریانجلا(هریوربلا رباوت زا هلا دشم رهش رد ،روفار دجس

.تسا 1-2 - شهوژپ )فادها( فده

دنمشزرا و هدنزومآ باتک هک نیا هب هجوت اب

« بررطق تاثلثم حرش

» و یرسانشانعم هرطیح رد

و تخانش ،رما نیا همجرت زا فده ،تسا هدش فیلأت یدربراک لکش هب هزوح نیا هب طوبرم لئاسم نآ رارنک رد و هرسیون مره ای تاثلثم ناگژاو هب تبسن یبرع نابز ناقشاع و نابحم رتشیب ییانشآ ،تارثلثم رحب رد هک فیصوت نیا اب تاثلثم رد هتفهن یاه ییابیز و نابز تیفرظ ،ییاناوت یفرعم ینوتم رد اصوصخ )هرسک و هم و هحتف(یراذگ بارعِا مرشچ شقن دنتسه یراذگ هکرح دقاف هک

و ریگ دنک یم ادیپ یمهم ریداحا و میرک نآرق زا معا ینید نوتم رد یتح ای

یکدرنا اوهرس هرک

دراو نترم هرب یرللخ دناوت یم ،نآ تاکرح و تاملک حیحص فلت هب هجوت مدع رد دیدرت و تلفغ

(7)

19 فده وهمدقم هدنسیون ملاک رد هک نانابز برع موسر و بادآ و گنهرف اب نانابز راف ییانشآ نینچ مه و .دنک ش هدروآ .تسا هد

همجرت نیربانب یم نآ

نیرب و درنک هرئارا ار یلمأت لباق و ،دنمشزرا تاعلاطا ،وطاخم هب دناوت

یرم نرین و دوش رارقرب طابترا اه باتک عون نیا زا نابطاخم و ناگدنناوخ و نارگرشهوژپ هرب درناوت

.دنک کمک یتاقیقحت فادها یاتسار رد ،نایوجشنادو دیتاسا 1 - 3 - و ترورض

ّمها تی شهوژپ

ییاج نآ زا هک

یرکیدنن نریا تلع هب،دنراد رگید کی اب یدایز تبارق یبرع و یسراف بدا و نابز

هرک یربرع بارتک نریا مارج ولاطم زا دنناوتب مه نابز راف صاخ و ماع وطاخم هک نیا یارب تسا هدش فیلأت یدربراک لکش هب نآ اب طبترم ولاطم و یسانشانعم حابم نوماریپ درنم هررهب

شآ روظنم هب نآ رانک رد ،دندرگ ا ،هتسجرب و گرنب هدنسیون اب ییان

رینترسملا نرب یرلع درمحم وب

ناریم هرسیاقم و تارملک یرسررب و ناربز یروآ درگ رد هک یسک نیلوا ناونع هب برطق هب وقلم مادرقا دورش یرم دراو اره نآ رد ،تارکرح ررییغت اب فلتخم یناعم اب هارمه ،هژاو کی هک یتلامج یم رظن هب یرور ،نآ همجرت ،هدومن .دیسر

درقاف نورتم اصوصخ ،یبرع نتم کی شناوخ هب هکینامز ،هک سب نیمه شهوژپ تیمها هرابرد

یم هجاوم یناگژاو اب ،دوش یم هتخادرپ یراذگ بارعِا دنوش یم شراگن یناسکی لکش هب هک میوش

اخ یانعم و فلت یفلتخم لکش هب هژاو هس ره هک یلاح رد هرک تسا اج نیا رد ،دنراد ار دوخ ص

گنر رپ تاثلثم شقن للخ ندش دراو و ییانعم ینوگرگد وبس ناگژاو نیا هب هجوت مدع و هدش رت

یم هلمج نتم هب .ددرگ

(8)

(9)

2 - نابم ی پ و ی ش ی هن قحت ی ق

–2 1 رظن ینابم ی

همجرت

تامیسقت یاراد یرظن یلصا ینابم اسا رب و دوخ یساسا یاه یدنب میسقت اسا رب همجرت

:تسا ریز –2 –1 1 هچخیرات همجرت

رات همجرت ی

هچخ ا ی لوا .دراد هقباس رپ ًاتبسن ی

ن هب هدش همجرت رامآ 300

رم زا لربق لاس ی

دلا و

روطارپما نارود هب ی

دق ی م دودح برغ رد و .دراد لعت رصم 300

دلایم زا لبق لاس سم ترضح

ی ح

ماگنه )ع(

ی مور هک ی نا گنهرف مظعا تمسق ی

نانو ی ز ار ی ر هرمجرت رارک ،درندروآ رد دورخ هطلرس

مها ی ت پ نور و ی اد پسا رد برغ مهدزاود نرق رد .درک نا

ی ا پ امت ملاسا اب ی

اد م ی

،دنک اررش هک ی ط

اهتوافت هلمج زا مکاح ی

ب دوجوم ی ن م موادم امت و گنهرف ود ری

نا رد هرمجرت مارجنا ،ناربز ود

سو حطس ی ع ی ا ار ی باج م ی دنک روطارپما طوقس زا سپ . ی

ا هدرع )رورم( برغم ی

هرب نارمجرتم زا

برع همجرت ی

سلاک رامآ ی ک ملع ی فسلف و ی ی نانو ی م ی فطل( .دنزادرپ ی

دعاسروپ ی

، 62:1371 )

رانبا همجرت ی

دربراک ی لبت تهج رد رمؤم ی

ا اه هزومآ شرتسگ و ی

سم ی ح ی ت جنا همجرت دوب ی

ل

م رامش هب هدمع تلاضعم و لئاسم زا مهدفه نرق ات ی

تفر ا . ی ن پ اب هلأسم ی

اد ی ش دنا ی هرش گرنهرف

اه ی لم ی مأت و ی ر هفت و نابز رد اهنآ ی

م ب مهافت و ی ن ملکتم ی ن اهنابز ی دج داعبا فلتخم ری

د ی پ ری اد

خا نورق رد .درک ی

ر و هب و ی هژ تعنص بلاقنا زا سپ ی

، ترورر اره ی س ی رسا ی

، نی ارهزا ی عارمتجا ی

،

گنهرف ی ملع و ی اه تباقر و ی

راجت ی داصتقا و ی ا ر اح نرق ی

باج رم ی درنک لک هرک ری ه ،کرادرم

اهنابز رثکا هب دانسا و اه باتک ،تلااقم ی

ند هدنز ی ا و یا اهنابز هب لقادح ی

فرط ی ن هرمجرت هرلماعم

کشت .دنوشب ی

ل اهداهن و تاسسؤم ی

س ی سا ی عامتجا و ی ب ی ن للملا ی ظن ی ر ی وکسنو و للم نامزاس و

غ ی

،هر قرت ی تا دج تافاشتکا و تاعارتخا رد مولع نونفازور ی

د ن و ی زا ملکتم ی ن اهنابز ی هرب فرلتخم

هاگآ ی م و ماقم و نأش همه و همه ،اهنآ زا ی

نان .تسا هدرب لااب ار همجرت ترور

(10)

باتک همجرت

»

ا رد همجرت اما ی

نار رات ی خ هقباسرپ نادنچ ا

ی رلوا هلمج زا .درادن ی

ن ارهباتک ی هرب هدرش هرمجرت

سراف ی س نرق رد ی

مهدن رجه ی

، بک رطپ باتک ی

ر م طرسوت هرک ترسا مهدزاود لراش و ری

ازر ار ر

ابع روتسد هب و نامز رد دنهم م

ی ازر سأت اب .دش همجرت هسنارف نابز زا ی

س مانرعا و نونفلاراد

لصحم ی ن ا ی نار ی ا رد همجرت راک ،جراخ هب ی

نار نونف هب ور ی

اهلاس رد هرخلااب و داهن ی

احل هب دعب

دزا ی دا اهسامت ی ب ی ن للملا ی ن و ی اهزا ی ملع ی گنهرف و ی ب نور ی رتش ی پ ی اد ا ات درک ی هرکن لارح رد

مز رثکا رد ر اح ی

هن اه ی لع م ی بدا و ی رسب تلااقم و اه باتک ی

را ی زا هرب اریند هدرنز یاره ناربز

:نامه(.دوش یم همجرت یسراف 63

)

–2 –1 2 تیمها همجرت

ا زا همجرت ی

ن مها تهج ی

ت اب نج سک ره هک دراد ی

ک ی ا غ نابز ود ی ر ردام ی انشآ یی حطس ی

یا لماک ی ملع نوتم اما .دنرادن ی

، بدا ی

، شزومآ ی مه ًامانلا ی هش ردام نابز هب ی

ن ام ی

؛تس ورلغا هکلب

نابز هب اه یی م هتشاگن ی دنوش فارشا هک ی رادن نآ رب ی

،م هگناو ی تح ی زا ام هدرتسگ تامولعم ری

ک

نابز ب ی هناگ انعم هب زونه ی

ن نآ ی تس ا هک ی ن اررب تامولعم ی

مارمت کرد ی

فارک ناربز نآ نورتم ی

ز .دشاب ی ار عم ی را ن رمؤم کرد و ندناوخ ی

ن مدآ .تسا طرش و دراد دوجو ی

ردارم نابز نوتم ی

دورخ

رس ار ی مع و رتهب ،رت ی

ب نابز نوتم زا رت ی

هناگ م کرد ی دنک هارگآ هرب شع . ی

ترسد و ی با ی هرب

مولع و پ و هتخانشان نونف ی

تفرش اه ی هعماج

،یرشب ناسنا قحت هرب ار اه ری

هترشاداو رحفت و

،تسا و یملع،ینید ترور کی همجرت هک یروط هب

،فورعم(.تسا هدش یسایس 8:1386

.)

نابز دروخرب دولوم همجرت ترسا اه

و ، ناربز درورخرب ن اره

ری ن گرنهرف درورخرب لرصاح و اره

رشب ماوج گنتاگنت تاطابترا ی

مه اب

،دراد عو وم تیمها زا ناشن دوخ نیا هک تسا

هرک اررچ

تمسق هزورما ی

هلأسم زا مأت ی ذپر ی ر ی گنهرف ی عامتجا و ی هرمجرت و ناربز هطساو هب مه زا ماوج

م ماجنا ی دوش و ، فرط زا ی ی ک ی پ لماوع زا ی

تفرش قرت و ی ن نونف و مولع ی

ن مه ی ن ترسا تاطابترا

،جدیب(.دهد یم ناشن ار رگیدکی رب اه نابز ریمأت تیمها و ینیرگان هک 1388

.)

–2 –1 3 رعت فی همجرت

رعت رد همجرت ی

ف ی نتم ندنادرگرب زا تسا ترابع هداس ی

نابز زا ی د نابز هب ی رگ ی ا أدربم نابز زا

وحن هب .دصقم نابز هب ی

پ ترورص نارکما درح ات هک ری

ما ورتحم و ی ا رد نترم ری

ن رفح لارقتنا

،یریغوب(.دوش 2010

.) همجرت دروف تک ار

« ا هفرحو نف ی

م ی ط هک دناد ی

نآ عرس ی رم ی دورش

ی ک پ ی ما راتشون ی رد .دننک نینگیاج رگید نابز رد مایپ نامه اب ار ینابز

»

(11)

یقحت ی هنیشیپ و ینابم 23

روم ی س م ودان ی وگ ی د رد : ی ک اب مجرتم لوا هجرد رد بوخ همجرت ی

د تسلاس یناور،

و ک ی ف ی ت

لصا نتم ی دنک فح ار و ،

ارب ی وتحمو موهفم ندناسر ی

لابند هب ی نتفا رتهب ی ن .دشاب لداعم

نی کرامو ن ی ن م ی وگ ی د ترابع همجرت : انعم لاقتنا تسا

ی نتم ی نابز زا ی ناربز هرب ی د ی ررگ اررب ی

بطاخم ی د ی رگ قد هب هک ی رت ی ن شنلد و ی ن رت ی ن شاب هجو

،یدعاس روپ یفطل(.د 66:1371

.)

–2 –1 4 رظن و همجرت عاونا هی

اه ی فلتخم

ش ی خ دلا ءاهب دمحم ی

ن لماع یفوتم(ی 1031 )ق دفص زا لقن هب ی

رم ی وگ ری د : ود هرمجرت شور

:دراد ی ک ی شور ی انحو رطب نب ی د و ی رگ ی صمح همعان نبا شور ی

، ا نآ و ی ن ا هرملک ره هک ی

زا

لصا نتم تاملک ی

ظفل ات دوش هتفرگ رظن رد ی

د ی رگ هرب سپرس ،دورش هدروآ ترسا نآ فدارم هک

د هملک ی رگ مه هب ی ن هلمج ات دوش هتخادرپ وحن ا

ی م همجرت هک ی

اپ هب دوش ی نا ا .درسرب ری ن ،شور

ن شور دنسپا ی ب ؛تسا لد ود ه ی ل :

ظفل ،مود نابز رد هاگ ی

لصا نتم رد دوجوم فل لداعم ًلاماک هک ی

پ دشاب ی اد من ی ا زا ؛دوش ری ن

تحا ور ی جا م وبس ی لصا نابز ِ فل نامه هک دوش ی

غت ناکما هک نآ نودب دوش هدروآ همجرت رد یی

ر

کرت صاوخ .دشاب هتشاد دوجو نآ ی

و تبسن و اه ی ملاک ی ربخ دانسا رد ی

اس و ی ر ارجم و اهءاشنا ز

اه نابز رد اهنآ دننام و هراعتسا و ی

اب ،نوگانوگ ی

دک ی رگ بعت رد و دنراد فلاتخا ری

ر ی رک ی ن ی

؛دنترس

اربانب ی ن ظفللا تحت همجرت ی

هاگ ی رم دورجو هرب لرلخ داررم لصا ندناسر رد ی

،مود شور .دروآ

نح شور ی ن رهوج و قاحسا نب ی

ا نآ و ،تسا ی

ن رد ار هلمج مامت ،مجرتم هک تسا گب رظن

ری در و

عم ان ی اهلمج مود نابز رد هاگ نآ ،دزاس خشم دوخ نهذ رد ار نآ ی

نآ ندنارسر رد هک دزاسب

نعم ی لرصا نترم هرلمج دننامه ی

وارسم ارفلا هاورخ ،درشاب ی

دنرشاب ری ا ا و ؛هرن ری ن ررتهب شور

.تسا

،فورعم(

22:1386 .)

عون ی د ی رگ همجرت ،همجرت زا ا

ی ارنعم و دهد طسب ار همجرت ،مجرتم هک تسا ی

هرب ار هرلمج

ب حورشم روط ی

نا ا .دنک ی ن عون شور ی رسفت ی ر لارخ هرمجرت و ترسا مود ناربز رد یحلاطرصا

،یداوجروپ(تسین 55:1356

.) نامور ی نسبوکا رسقت شور هس هب ار همجرت ی

م :درنک یرم 1

هرمجرت

نابز نورد ی ندنادرگرب هک ی

ک نتم هب نتم ی

د ی رگ نورد ی ک نابز .تسا دحاو 2

ب همجرت ی ن ناربز ی

ارنعم هرب هرمجرت نامه هک ی

هرملک لورمعم ی،

نع ی لارقتنا ررگید یناربز هرب ناربز کری زا ورلطم

.تسا 3 ب همجرت ی ن ا هناشن ی ر زا تسا ترابع هک ی

نتخ رصانع ی ک دکرد دک ی د ی رگ ظن ی ر هرمجرت

للاورک هراشا نابز توص نابز هب اه

ی لومعم ی ی ا

،نایمظان(سکعرب 25:1389

.)

(12)

باتک همجرت

»

–2 –1 –4 1 همجرت عاونا دروفتک رظن زا

ناک ناج ی نس دروفتک ( 2009 ) دنلتاکرسا انرشنابز ی

ترسا هرهد رد وا . 1960

نیرلوا ، بارتک

رظن ی ه ناونع اب ار اپورا رد همجرت ی

ک رظن ی ه د زا همجرت ی

هاگد سانشنابز ی درکرشتنم

، اب نآ رد هک

س روتسد زا هدافتسا ی

متس ی ک له ی د ی رظن رب ی ه م لارقتنا حوطس و وتارم ،همجرت ری

نا ار ناربز ود

دنب هقبط ی م ی دنک رظن . ی ه ی اقم رد وا ی هس رظن اب ی ه اره ی د ی

،ررگ دودرحم ی اهت ی ب ی رترش ی اررب ی

م لئاق همجرت ی

رصوت هب وا .دوش ی

ف نوگارنوگ حوطرس و عاورنا

،ترخادرپ هرمجرت ا رد و

ری ن زا هار

هافم و تاحلاطصا ی

م ی س روتسد رد هک ی

متس ی ک هدش حرطم دوب

ی را ی تسج ، دراوم رد و ی

ن ری ن

تاحلاطصا ی نعم هب نادنچ دروفتک .درک و

،دهد یمن ناشن یهجوت ی ب وا

ی رترش هرجوت مررف هرب

رظن .دراد ی ه ز دراوم هب ار همجرت وا ی

ر سقت ی م دنب ی م ی دنک :

1 . (لرماک هرمجرت Full Translation

) قارن هرمجرت لرباقم رد Partial Translation (

:)

عم ی را سقت ی م دنب ی م ی نان رصانع رادقم و ی

هرمجرت هرک تسا أدبم نابز زا هرمجرت رد .دورش یرم

لماک مامت ی ی ک م همجرت نتم ی

،دوش قان همجرت رد اما ضعب

ی تمسق اه ی أدربم ناربز نترم

ع ی

ًان م لقتنم دصقم نتم هب ی

ددرگ .

2 . (یلک همجرت Total Translation

(دودرحم همجرت لباقم رد ) (Restricte Translation

:

عم ی را سقت ی م دنب ی

، نامتخاس حوطس ی

سانش جاو دننام ( نابز ی

، ارآ جاو یی

، سانشژاوکت ی

غ و ری هر )

اج دودحم همجرت رد .تسا ی

نگ ی ن ی نتم رصانع ی

رنتم ررصانع طسوت أدبم نابز ی

رد درصقم ناربز

نامتخاس حوطس همه ی

من تروص ی

گ ی در لک همجرت رد . ی

اج لمع ی نگ ی ن ی رنتم رصانع ی

لک رد ری ه

حوطس سانش هراگن زا ی

حوطس ات هتفرگ ییانعم

دربراک و ی م ماجنا ی گ ی در و ، رد أدبم نابز رصانع

ه ی چ حطس ی من لقتنم نابز هب ی

دوش .

3 . (دازآ همجرت (Free Translation

(هترسباو همجرت لباقم رد Rankboun Translation

:)

عم ی را سقت ی م دنب ی نامتخاس دحاو ی

هدارس هرلمج ،ترابع ،هملک( نابز

، غ هلمج ری ر )نترم و هدارس

رج رد رگا .تسا ی

نا آرف ،همجرت ی

دن اج ی نگ ی ن ی نتم رصانع ی

پ و اوتحم لک هب هجوت اب أدبم نابز ی

ما

اهدحاو فلتخم وتارم نتفرگ رظن رد نودب و ی

نامتخاس ی گ مارجنا أدربم نابز ری

،در دازآ هرمجرت

مان ی هد م ی دوش عس مجرتم رگا و . ی

نودب ار أدبم نابز فلتخم وتارم دنک غت

یی ر درصقم ناربز هرب

،دنک لقتنم ی

نع ی ک ،ترابع هب ار ترابع ،هلمج هب ار هلمج همل

نچ ،دنک همجرت ... و هملک هب ار ی

ن

همجرت ا ی مان هتسباو همجرت ی

هد م ی دوش .

(13)

–2 –1 –4 2 همجرت عاونا کراموین رظن زا

زا یسیلگنا نابز رد همجرت تاعلاطم یراذگ ناینب رد خاش یاه هرهچ زا یکی کراموین رتیپ

لاس 1980 .ترسا راذرگ ریمأرت رایرسب ییایناپرسا ناربز یاریند رد نینچمه وا .تسا دعب هب رد و

سأت ی س هاگرشناد رد همجرت تاعلاطم نکرم هعسوت و (یرارس

Surry ) رورضح ی .ترشاد مرهم و

ی

دم ی ر ه لوؤسم ی

تأ صصخت همانزور همجرت ناورنع ارب ار ینوتس و ،دوب همجرت ی

« هرمجرت لاارح

»

یارب (The Linguist) .دوب سیلگنا یسانش نابز هسسؤم هسییر تئیه وضع و ،تشون یم

یم هراشا همجرت عون ود هب ،همجرت عاونا حب رد کراموین ییارنعم هرمجرت :دنک

semantic)

(translation یمایپ همجرت و

(communicative) یم هک،

نآ ناوت اب ویترت هب یدودح ات ار اه

همجرت

« هملک هب هملک »

و

« دازآ همجرت »

هک ،داد تقباطم دروف تک موهفم اهنت هن مجرتم نآ رد

م ناشن ار أدبم نتم ی

دهد

، ب هوحن هکلب ی

نا ون ی هدنس لصا ی

، ی نع ی ارآ ی ش ورحن راتخارس و ی

ن ار ری ن

م فح ی دنک ،یمایپ همجرت رد . مجرتم

پ اهنت ی ما لصا ی رم راررق ررظن درم ار ی

،درهد هرک ار هرچنآ

لصا نتم زا شدوخ ی

کرد یم یرم ه رع دصقم نتم ولاق رد ،دنک نترم ناریب هویرش هرب و ،درنک

.درادن هجوت یلصا انعم همجرت یی

همجرت ا ی تسا رادافو نتم هب هک تسا و و

ی گژ ی اره ی رظفللا ترحت هرمجرت ی

ار

طابترا همجرت .دراد ی

خ هجوت هب بطو ناور نابز زا و دراد هدنناو

ی ع ی ام و هدوب رادروخرب ی

ل نابز هب

پ همجرت .تسا دصقم ی

ما ی

، همجرت ا ی پ هک تسا ی

ما اب ار أدبم نتم تارابع و تاملک نیرت لوادتم

یمرب دصقم نابز هب

،یدعاس روپ یفطل(.دنادرگ 69:1371

)

–2 –1 –4 3 همجرت عاونا نسبوکای رظن زا

نورد همجرت فلا ی

نابز ی سفت و کرد زا تسا ترابع هک ی

ر پ ی ما رد ی ک ب و نابز ی نا و ترابع نآ

د تاملک ی رگ نابز نامه رد .

همجرت ب ی

ب ی ن نابز ی هدش هتخانش و لوادتم عون نامه هک ی

نآ زا رورظنم و ترسا هرمجرت

بی نا پ ی ما رد هدش هئارا ی

ک اه هناشن و مئلاع اب نابز ی

نابز ی د نابز ی رگ .تسا

همجرت ج ی

سرتنا ی م ی تا ی ک ی ا ب همجرت ی هناشنان ا ی ی ا غت یی ر دبت و ی ل نرمر مرئلاع ی

تراربع هرک

غت زا تسا یی

ر ا هناشن ماظن ی

نمر مئلاع ی

لصا ی پ هئارا و ی ما رسو هب ی هل ا هنارشن مارظن ی

د ی ررگ لاثم.

ی ک نمر مئلاع ماظن(

ی نابز ی هب) ی ک ف ی مل و همان یا دبت ی ل ری ک ارمن ی ش هرب هرمان ریارظن و ویرانرس

،یدعاس روپ یفطل(.نآ 73:1371

)

(14)

باتک همجرت

»

–2 2 هدنسیون یفرعم

رد یتلاقم میهاربا 20

لاس هیروف 1954

باوت زا هزارح شخب زا رمع یدیس دلاوأ یاتسور رد م

هسسؤم هب سپس ،درک فح رمع یدیس شهاگداز رد ار میرک نآرق وا ،دمآ ایند هب جیریرعوب جرب لماهلا رهش یمساقلا لاس رد و درک یط ار ییامنهار هرود مراهچ حطس و هتفر

1975 لوا لاس م

.درک یرپس یگتسیاش اب ار ناتسریبد لاس زا و 1980 لاس ات 1983 تهج رد هرکس باوت زا هبقع یدیس رهش یملاسا هسسوم رد

،دش لیصحتلا غراف ویطخ یاوشیپ هجرد اب و .تخادرپ لیصحت هب ینید یاه یزاس نایرج د سپس لاس ر 1987 یملاسا ایلبت و توعد یراختفا کردم هب و دش رهزلأا هاگشناد دراو م

.تفای تسد لاس رد و 1994

دجسم یاوشیپ ناونع هب نونکا و ،درک ادیپ اقترا مظعا یاوشیپ هجرد هب م «

روفار » رد تعامج یاهاوشیپ تیبرت هب نامنمه و .تسا لوغشم هریوبلا باوت زا هلادشم رهش رد

طس .دراد تراظن و تیفارشا نین هزوح ح

:یو تافیلات زا هنومن دنچ و 1 )دیوجت ملع رد یتشاددای (دیوجتلا ملع یف ةرکذم

2 ا )ریذپ ناکما و ارجا لباق هباطخ (ةرسیملا ةباطخل

3 برطق تاثلثم حرش

4 ا )ملاسا و نید یندشنادج نج زردنا و دنپ ( ملاسا و نید ةحیصنل

5 و فقولا یف ةلاسر )ادتبا و فقو رد یا هلاقم (ادتبلإا

6 ) یدح ملع رد یلنغ هدیصق ناگژاو حرش ( یدحلا مولع یف هیلنغلا ةدیصقلا تادرفم حرش

7 و شسرپ هار زا یدح ملع رد یتشاددای (باوجلا و لاؤسلا یرط نع یدحلا مولع یف ةرکذم

)خساپ 8 ا ترجه (ةیملاسلإا ةلودلا ءانب و ةیوبنلا ةرجهل )یملاسا تموکح ییاپرب و )ص(ربمایپ

9 .)یناطحق هینون حرش (ةیناطحقلا ةینونلا حرش

(15)

–2 3 شهوژپ هنیشیپ حررش بارتک نونکارت هک میدیسر هجیتن نیا هب هدش ماجنا یاه یقحت و اه یسررب هب هجوت اب

رد نین یا هلاقم چیه و هدشن همجرت یسک طسوت یتلاقم میهاربا فیلات برطق تاثلثم درورم نریا

.تسا هدشن هتشون

(16)

3 شور - قیقحت

–3 1 همجرت ی هویش ییانعم(یقیفلت همجرت زا باتک نیا همجرت رد ارت میا هدرک یعس و .میا هدومن هدافتسا )یطابترا

هک ییاج میشاب رادافو یلصا نتم هب دراد ناکما

؛ ینتم رصانع لداعم یرارقرب مجرتم هفیظو نوچ

.تسا دصقم و أدبم نابز و دازآ یاره هرمجرت هب یطابترا همجرت و یظفللا تحت همجرت شور هب ییانعم همجرت قاو رد

هرمجرت شور زا ییارنعم همجرت رانک رد ناوت یم هتبلا .دراد یدایز تهابش ریسفت نرین یطاربترا

هرمجرت ار نآ هرک دنسرب نآرق تایآ زا رت لماک و رتهب یکرد هب ،همجرت ناگدنناوخ ات تسج هرهب .میمان یم یطابترا ییانعم یقیفلت ام همجرت شور نین

زا ار ییاره لاثم دهاش هدنسیون نوچ اه تمسق یخرب رد ،تسا عون نیمه

همجرت زا هدش یعس هدروآ یداحا و میرک نآرق و ،یلرصا نترم هب ندوب دنبیاپ روظنم هب ییانعم

.مییامن هدافتسا یطابترا همجرت زا رگید یاه تمسق رد ارت هدرش هرتخادرپ یلرصا نتم شناوخ هب ادتبا هک دوب نینچ شهوژپ نیا همجرت رد راک هویش

و خشم ار راوشد تاغل و هدش هتخادرپ ناگژاو یسررب هب سپس و لصاح نهذ رد یلک موهفم زا

شلارت ترشاد یرم ررب رد ار ددعتم یناعم یا هملک هک یتروص رد و هدومن جارختسا تغل گنهرف هرب أدبم نابز زا رتهب ،انعم ناکما دح رد و دوش هتفرگ رظن رد هلمج قایس اب وسانتم یانعم هدش .دوش هداد لاقتنا دصقم

–3 2 شهوژپ داوم هناخباتک تروص هب شهوژپ نیا یا

زا هدافتسا و طبترم یاه باتک و فلتخم یاه تغل گنهرف

عو وم نیا اب تسا هدش ماجنا

(17)

(18)

Title and Author: The Traslation of the book ” sharh mothalathat ghotrob” Written by ebrahim meghlati/ ebrahim pourhanifeh Supervisor: Dr.mehrdad aghaei

Graduation date: 16 june 2019 Number of pages: 90

Abstract

Research Aim: The purpose of this translation is to better understand the Arab lovers and lovers of mothalathat words, along with introducing the ability, language capacity and beauty of the mothalathat and the familiarity of the Persian language with the culture and customs of the Arabs who In the author's words.

Research method: The present thesis consists of six chapters: Chapter One Introduction and Purpose, Chapter two Theoretical Foundations of Research (Translation), Chapter Three Research Method, Chapter Four The findings and results of the research contain the translation of the original text of the book entitled "sharh mothalathat ghotrob, Chapter Five" and Conclusion is the sixth chapter of the resource.

Findings: The book consists of two parts: the first part of the text is in the form of a prose, in which 32 words are mothalathat with the description of the words, each word with the bit of Abdul Aziz Maghribi ends, this section begins with the word (al-Ghar) and with (al tala). With the explanation that the words are not in alphabetical order and the categories are not the same. And the second part, in which ghotrob and Ibn zoreigh wrote trigonometry in the form of order.

Conclusion: moyhalathat is a set consisting of order and prose, in which there are three words with the same spatial form and matrix, and only a change in the first letter of the words that changes the meaning

Ebrahim meghlati goal was to make the book's book closer to the words of the mothalathat in the minds of the mind for ease of learnin

Keywords: Description, mothalath, ghotrob,ebrahim,meghlati

(19)

(20)

University of Mohaghegh Ardabili Faculty of Literature and Human Sciences Department of Arabic Literature and Language

Thesis submitted in partial fulfillment for the degree of M.A. in Arabic translation

Translation of the book ” sharh mothalathat ghotrob”

Written by ebrahim meghlati

By:

Ebrahim phourhanifeh

Supervisor:

Mehrdad aghayi

Advisor:

Shahryar Giti

16 June 2019