یولوم رظنم زا یگناگیب و یگناگی رد نآ ریثأت و قشع
ملع تأیه وضع و رایداتسا ،یسراف تایبدا و نابز یرتکد ،نمانم داش اضردمحم ناد ی
هاگش
لاخلخ دحاو یملاسا دازآ
اد یملع تأیه وضع و رایداتسا ثیدح و نآرق مولع یرتکد ،ولدوا یراهب مانهب هاگشن
دازآ
لیبدرا دحاو یملاسا
نیسح متسیس یرامعم یرتکد یوجشناد ،نمانم داش دازآ هاگشناد یرتویپماک یاه
یملاسا
دحاو رتکد ،هاقناخ یرظن ینغدیس نیوزق مرج و ازج ی
،هیمورا هاگشناد ،یسانش نواعم
لیبدرا رون مایپ هاگشناد قباس
هدیکچ مها هب تیانع اب یولوم رظنم زا یگناگیب و یگناگی رب قشع ریثأت رد قیقحت تی
وم عوض
یم یرورض اب ،دومن
نیا ابرد یناوارف تلااقم و بتک یدّدعتم گرزب ناقّقحم هک یولوم ةر
هدرک فیلأت حا یولوم رظنم زا هنیمز نیا رد رضاح شهوژپ هب زاین اّما ؛دنا
یم ساس رد ام .دش
یف ام هیف ،سمش ناوید ،یونثم لیبق زا یولوم راثآ هب هعجارم اب هلاقم نیا یغ ،ه
اب ؛هر
تسا انم ریاس هب هعجارم و رگید فراعم بتک و میرک نآرق یرظن ینابم زا هداف هب عب
یسررب و
ینعم ریثأت هجیتن رد ؛میتخادرپ قیقحت ظنم زا یگناگی و یگناگیب رد قشع راد
لوم ر یو
قوشعم ار یتسه أشنم تلع و یگناگی ةمشچرس ،أشنم یولوم .تشگ نهربم و سوملم یم قح ترضح ینعی یقیقح .دناد
یناسک .تسادخ یارب طقف یقیقح قشع وا رظنم زا هک
یمرب مدق تهج نآ رد یم وا یگناگی یایرد هب دنراد
یم هنادواج ،دندنویپ ره و دنوش
چ یزی
یم بوسحم هناگیب ددرگ هار نیا یط زا عنام هک یوحن ره هب دوخ رگا یتح دوش
و دوج
دوخ نورد رد ،نآ ینعم هب تیانع اب دوخ قشع .دشاب ناسنا یگناگی و یگناگیب
اد ار زا در
یم رتدرز ار شراسخر و رتروجنر ار قشاع مسج یفرط هناگیب ار وا ینعی دنک
یم شا زا و دناد
ناج توق ناونع هب شحور و ناج یارب رگید تهج هر قوشعم یگناگی هب ار وا ازف
نومن
یم مهم روحم جنپ هب انلاوم رظنم زا یگناگیب و یگناگی هلاقم نیا رد .ددرگ ک
اد ه یار
یم میسقت دنتسه یصاخ یگتسجرب م نیا یسررب نمض ییاوتحم لیلحت ةویش اب .دوش
هلأس
ینعم هب أت یگناگیب و یگناگی رد یولوم رظنم زا قشع هک هیضرف نیا ندوب راد ف ریث
یناوار
.تسا هدش هداد ار مزلا خساپ هیضرف لاوس هب و هدیسر یبولطم هجیتن هب دراد قوشعم :یدیلک ناگژاو .شیاین ،یولوم ،یگناگیب ،یگناگی ،قشاع ،قشع ،
همدقم
« زا ار قشع
« هقشع » هتفرگ د نب رد دیآ دیدپ غاب رد هک تسا یهایگ نآ و دنا لوا ؛تخر
،
یم تخرد رد ار دوخ و درآرب رس سپ ،دنک تخس نیمز رد خیب ات نانچمه و دچیپ
ج هلم
د نایم رد من هک دنک هجنكش رد شنانچ و دریگارف ار تخرد ذغ ره و دنامن تخر
هک ا ب ه
بآ ةطساو یم تخرد هب اوهو
یم جارات هب دسر نآ ات درب
هاگ دوش كشخ تخرد هک »
،یدرورهس(
14:1387 .)
:هک تسا نیا شهوژپ نیا رد ام لاؤس
« ناگی رد یریثأت هچ قشع یولوم رظنم زا و یگ
؟دراد یگناگیب »
دوخ راثآ و لوا تسد عبانم هب هعجارم اب هک یقیقحت اب لاوم
نا ان فرگ ماج ت
:هک هیضرف نیا هب
« دراد ریثأت یگناگی و یگناگیب رد انلاوم رظنم زا قشع »
ب لاؤس ه روکذم
.دش هداد خساپ و یگناگیب رد قشع نییبت و میهفت عوضوم ةرابرد هلاقم نیا رد شهوژپ فادها ناگی
زا یگ
شناد انامه هک فده ةعماج رد یتبثم ریثأت هک تسا یولوم رظنم وژپ
شناد و ناشه ایوج
و ن
هب لیصحت راشقا یلک روط او رصاعم ناهج رد اریز ؛تشاد دهاوخ تسا هعماج هدرک
شع ةژ ق
هعماج دارفا بیغرت رد یعقاو قشع ریثأت ءاقلا سپ تسا هدرک ادیپ كیكشت لكش ی هب
یگناگ
نآ یرود و مهم یولوم رظنم زا یگناگیب زا اه
یم هک تسا قیقحت نیا فده نیرت دهاوخ
ب ه
.تسین یسکره راک یعقاو قشع هک دناسرب ار مهم هلأسم نیا دوخ نابطاخم یم قیقحت نیا ترورض رد ل ره یولوم رظنم زا هک درک هراشا هتكن نیا هب ناوت
نآ تذ و ی
یمن ار رذگدوز لاح و یکاپ ،ناسنا رد دیاب ًاعقاو قشع هكلب دیمان قشع ناوت
ذل تو یونعم ت
د رذگدوز ذیاذل ؛دروآ راب هب یمن یولوم بولطم قشع ةریاد ر
ک نیا یارب دجنگ نآ ه
هب ار اه
یمن یعقاو بوبحم اب یگناگی رهاظ یعّدم ره هب یولوم رظنم زا .دناسرب دناوت
راد ی قشع یا
یمن یلزا قوشعم هب ندیسر یارب هک تسا یسک یقیقح قشاع هكلب تفگ قشاع ناوت و
رس رد هک یعنام ره زا وا اب یگناگی و دوخ یدبا یم رارق شهار
نک روبع دریگ نیا ،د
عنام
نینچ نییبت سپ .دوب دهاوخ هناگیب یعقاو قشاع یارب ،دشاب وا مسج رگا یتح م
یكلس ب یار
هب ،تفرعم ناگتفیش و رفسون ناكلاس و یولوم نابطاخم هب هعماج دارفا یلکروط
رطاخ زیامت
.تسا یرورض یّدام رذگدوز ذیاذل اب یونعم ذیاذل حیحص صیخشت و زا یكی هک تسا یولوم راثآ رد قشع ثحب ندوب مّهم رطاخ هب هلاقم نیا رد شهوژپ تّیمها
یم بوسحم وا یركف برشم و بتكم یلصا ناکرا عون زا بلغا یولوم ملاک رد قشع .دوش
یم ثحب و حرطم نآ ینافرع دعب هب ار قشاع هک یقشع .دوش
و بوبحم اب یگناگی یوس
هد قوس یدبا و یلزا قوشعم دوخ یدوخ زا یتح هار نیا رد یعنام ره زا یقشاع نینچ و د
یم هناگیب زین یم میدقت وا اب یگناگی تهج یقیقح قوشعم هار رد ار دوخ مسج و ددرگ
دنک
بتكم رد هیضق نیا هب تفرعم .دسرب یتسه ملاع یلصا دوبعم اب تدحو و یقیقح برق هب ات رف ریثأت یعقاو ناقشاع و افرع و ناكلاس یركف یم فیطلت ار هعماج حور دراد یناوا
هک دنک
عون و دننكن خلت ار دوخ یعامتجا یگدنز رگید تاقّلعت و یدام لئاسم رطاخ هب مدرم تیّمها دوخ هار و بتكم هب یقیقح ناقشاع .دنهد رییغت ار یتسه ملاع هب ناشهاگن یم یم یرادیاپ هار نآ رد و دنهد نآ نابز زا یولوم لوق هب هنرگو دننک
هب هک قوشعم
یتقو ،دوب هداد رادید هدعو شقشاع هدعو هب تشذگ بش زا یساپ هک
قشاع دید ،دیسر هاگ
یعّدم :تخیر وا بیج رد تشاد هارمه هب هک ییودرگ دنچ تسا باوخ رد شا
درک بیج ردنا شدنچ یناکدرگ یم نیا ریگ یلفط وت هک
،یولوم( درن زاب :1393
/6 )606 لّمأت و روغ و قیقحت سپ تیّمها یاراد قشع موهفم نییبت یارب هلأسم نیا رد
یرفاو .تسا
یم روحم و هلحرم جنپ رد ار قشع روحم یولوم راثآ رد بم رد ،درک نییبت ناوت
ن ینا یرظ
.دش دهاوخ هراشا نآ هب ثحب ثحب یرظن ینابم جهن و میرک نآرق زا ار قیقحت یرظن ینابم هلاقم نیا رد ام هک یولوم دوخ تایرظن و هغلابلا
هب بحاص كی ناونع هب ملع اب ناقشاع و نارگشیاین .میدرک هدافتسا تسا هلئسم نیا رد رظن
یم شزیزع ،ناج نوچ ار نآ قشع شتآ راذگ و زوس و شمارآ ةیام ار نآ رد نتخوس ،دنراد
م دوخ تاجن ی
هدش هداهن ناینب مهم رایسب روحم جنپ ساسا رب انلاوم بتكم رد قشع .دنناد
1:تسا
« . یب دوبعم اتمه
» یب قوشعم هناگی یّلجت نیلوا اب هک یتسه ملاع لیدب
دوخ
:هفیرش ةیآ هب دانتسا اب .درک دوخ قشاع ار یتسهةمه
« َو ُنِطاَبْلاَو ُرِهاَّظلاَو ُرِخآْلاَو ُلَّوَأْلا َوُه
َوُه
ٌمیِلَع ٍءْیَش ِّلُكِب »
(دیدحلا(
:)57 ملاع نطاب و رهاظ و رخآ و لوا لاعتم دنوادخ( ینعی )3
هک تسوا میرح و تهج تسوا قلطم هناگی سپ .)تسا اناد یزیچ ره هب وا و تسا یتسه یم بوسحم یگناگی هب هچره و دوش
جهن رد و ؛تسا هناگیب تسوا تهج زا ریغ هدمآ هغلابلا
:تسا « َعَم
ْیَش ِّلُک
ْیَش ِّلُک ُرْیَغ َو ٍةَنَراَقُمِب اَل ٍء ٍةَلَیاَزُمِب اَل ٍء
» جهن(
ینعی )لوا ةبطخ ،هغلابلا
نیا نودب تسا ]یریخ[ یزیچ ره اب دنوادخ(
همه ریغ و دشاب نآ زا هک نودب تسا زیچ
نآ .دشاب رود نآ زا هک
« .2 ناسنا » هتشگرس قشاع حلره هک تسا نآ دامن )ین( هک یا
هظ
یم رس قارف یان :ةفیرش ةیآ قادصم هب .دهد
« َنوُّبِحُی و مهُّبحُی و »
( هدئام(
:)5 ینعی )54
.)دنراد تسود ار وا زین ناشیا و دراد تسود ار ناشیا دنوادخ(
-3
« قشع » ینتسسگان هتشر
لبح نیا و قوشعم و قشاع نیب ةیآ هب تیانع اب .تسا هناگی دوبعم و ناسنا نیب نیتملا
:ةفیرش
« اوُقَّرَفَتاَل َو اًعیِمَج ِهَّللا ِلْبَحِب اوُمِصَتْعاَو »
لآ(
(نارمع :)3
نامسیر رب( ینعی )103
هک ؛تسا تسود ترضح اب تدحو یگناگی ةتشر قشع .)دیوشن قرفتم و دینزب گنچ دنوادخ هرابرد یولوم یم شا
:دیوگ
« نارجه » او مطلات هب ار قشع یایرد هک یزیخاتسر یم
زج و دراد
اب یمن مارآ تسود دای :لیمک یاعد رد )ع(یلع لاوم ترضح شیامرف هب .دریگ
« َو ىهلِا ای
َكِقارِف ىلَع ُرِبْصَا َفْیَكَف َكِباذَع ىلَع ُتْرَبَص ىّبَر َو َىلاْوَم َو ىِدِّیَس »
و اقآ و ادخ یا( ینعی
ص وت نارجه و قارف هب هنوگچ مدرک ربص تباذع هب هک مریگ نم راگدرورپ و لاوم .)منكب رب
.تسوا یگناگی میرح هب ندیسر و تسود دای هب هظحلره رد رگشیاین و قشاع ینعی
«.5 لصو
تدحو و »
رب نارگ یتنم دنریذپب شلباقم رد ار قشاع ناج رگا هک ،قشع سدقم هاگنابرق
هداهن وا ندرگ یم قشع دوجو یان زا قوشعم تهج رد هچنآ .دنا
درد سپ .تسا اعد دوارت
دوجو ین ةمان و زوسرپ نینط زا ار ملاع ةمه هک تسا قح ترضح هاگرد هب وا شیاین ،ناسنا
قشع یتقو ،درادن دوجو یقشع تسین درد یتقو یولوم رظن زا .تسا هدرکرپ دوخ یاون درد زادگ و زوس زا هک تسا قشع یرشب یاهاعد ةمه کرحم تسین راک رد یشیاین دشابن یمرب نارجه زا مه اهزادگوزوس ةمه و دزیخ یم تأشن قوشعم تقرف و
اب قشاع و دریگ
نیا یم نامرد نیع ار قوشعم درد هک و تسا هتخود لصو دیما لحاس هب مشچ دناد
ناج هب فکرب یم قشع حبذم یوس
یتسه مامت ات دباتش هب ار شا
لوبق زیچان ةیده ناونع
شعم اب یگناگی و یلصا نطو دای هب یگناگیب تبرغ رد یولوم رطاخ نیا هب .دننک نابز زا قو
هلان تسا یولوم دوخ ناققحم زا یضعب یوق نظ هب و ناهج نیا رد بیرغ ناسنا دامن هک ین .دهد یمرس ءاَشَحلْا یِوشَی ُهُّبُح ٌبیِبَح یِل ءاَشَم یِنیَع یَلَع یِشْمَی ءاَشَی ْوَل
،یولوم(
:1393 /3 )3841
یم شتآ هب ار منورد وا قشع هک تسا یبوبحم میارب ینعی دهاوخ هب رگا و دشک
ر رب ها رب دو
یم هار منامشچ .دور
یدام یگناگیب زا وا ندیرب و تسا قوشعم اب قشاع یگناگی لصاح تقیقح رد نیا و
ع ةرابرد نسحا وحن هب ار نآ یولوم هک ینامسج رد قشع ریثأت .تسا هدرورپ قش
ناگی و یگ
یم دنویپ مه اب ار نامسآ و نیمز یولوم سوماق رد یگناگیب ر قشع ةبذاج .دهد
انچ ا ن
یم میسرت یم نیمز قشاع ار نامسآ هک دنک
نآ ةلصاف ةمه اب و دنادرگ اگی ناشنیب اه
یگن
یم داجیا ب ناسنا هک تسلااب نانچ رنه نیا و هشیدنا نیا تمظع .دنک
ه د ریفس ةلزنم یتسو
نآ و دشاب یهلا تعیبط یازجا نیب هب یگناگیب نیع رد قشع ةیاس رد ار اه
گناگی یوس ی
ننام قشع :تسا دقتعم وا .دوب هناملاع رنه نیا یاراد دوخ یولوم .دنک توعد دور د
ود لین
نامرحمان و نانمشد یارب و یگناگی ینعی تسا بآ نامه ناتسود یارب دراد ور خ
نو راوخ و
.یگناگیب ینعی تسا هدنشک نافرع قیمع یناعم زا گرزب جاوما اب تسا یهلا فراعم زا ییایرد یولوم بتكم هک ی
ز قرو
خ رضحم ملاع ةمه یولوم ینافرع رظنم زا تسا زجاع نآ رد قمعت و روغ زا لقع تساد
و
هرهب یسکره و وا اب یگناگی تهج رد و تسا هلبق ناهج ةمه یم قشع زا یا
رد درب یقح تق
یمرب مدق دوخ نینزان بوبحم اب یگناگی هار رد .دراد
سا یفراع و قشاع یولوم هک ت
د هار ر
یم تداع قرخ قشع تدش زا یگناگی نیا هن رگم .دنک
خ مان اب دیاب یباتک ره هک غآ اد
دوش زا
و راكشآ هار نیا زا یونثم ارچ دنک ادیپ کّربت و نمّیت وا کرابم مان هب و حضاو
یمن و دور
یمن عورش هیدیمحت اب ار دوخ راعشا یم نانعاط ةنعط بجوم و دنک
ساجنیا .ددرگ هک ت
هدش هناگیبدوخزا وا قشع رد ندوب قرغتسم و بوبحم اب یگناگی جوا رد یولوم و
یدوخ
یمن یم هچره و دسانش یم خساپ و تسا یدبا و یلزا لازیلا بوبحم دنیب
:هکدهد
تسین رایشه مگر كی میوگ هــچ نم رـش
تـــسین رای ار وا هک یرای نآ ح
،یولوم(
:1393 /1 )130
تساـنث کرت نـمز نتـــفگ اــنث نیا تساطخ یتسه و یتسه لیلد نیاک
دوب تســـین دیاب هب وا تـــسه شیپ دوبک و روک وا شیپ یــتسه تسیچ
،یولوم(
:1393 /1 -518 )517
یم هدمآرب ایرد زا یجوم ار )قوشعم( للها ءامسا یولوم تروص نامشچ هک دناد
ناتسرپ
یم .دنیوشن بآ داتفه هب ار دوخ ات دنرگن نآ رد هک دشابن هرهز ار )ناگناگیب(
:تفگ
« رگا
یمن ار مان نیا امش هدید !تسا گرزب هچ و !تسا میظع هچ هک دینیب
،دییوشب كشا اب ار اه
یرد هک دشاب دینک هجوت شیوخ یمورحم و ییانیبان رب و دییرگب راز راز شوج هب تمحر یا
دیوش فقاو مان نیا تمظع زا یکدنا و دیآ »
،یولوم(
:1363
« .)43 نایم یگتسویپ قشع
حور ةدنکارپ یازجا نآ یلااو رصنع لصا رد ناهج نیا رد اه
تسا اه (»
نبا ،یسلدنا مزح
:1395 و ناكلاس و نابطاخم رب دوخ راثآ مامت رد ار قشع یگناگی و یگناگیب یولوم .)47
هب ک روط رد یگناگی و بوبحم هب ندیسر یارب هک تسا هدرک دزشوگ رشب یانبا مامت رب یل
همه زا دیاب وا میرح یم یگناگیب گنر هک ییاهزیچ
تماقتسا هار نیا رد و دیشک تسد دهد
.داد جرخ هب
« هداهن هعیدو هب ناكما ملاع تادوجوم مامت داهن رد یرطف قوش و یزیرغ قشع
ار دوخ دنناوت هب ات دش هب و دنزیهرپب رورش زا و دنناسر لامک هب ناصقن زا
تاریخ بناج
یم نونکا .دنیارگب نآ تسا تادوجوم مامت قوشعم تسا لک ربدم هک یلاع دوجوم نآ میوگ
تسا بویع زا اربم صیاقن زا هزنم دوجوم »
،انیس نبا(
:1377 زا دیاب قشاع سپ .)244
و دسرب قح ترضح یگناگی هب ات دوش هناگیب دوخ یهلا شنیزگ یفده نینچ هب ندیسر
نبا رظنم زا .دهدب قشاع ةدنب هب ار یراگتسر نیا قیفوت دیاب شدوخ لاعتم دنوادخ و تسا -
یبرع
« یم یقشاع ره و تسا شیوخ قشاع وا تسین ادخ زج یتسه رد هب ار دوخ دهاوخ
یتسه تسا یلجت رد هراومه قح . . . دناسانشب دوخ قوشعم دنیوا یلجت اه
» نبا(
،یبرع
:1392 گرزب كش نودب .)187
میرک نآرق یگناگی و دیحوت رد انلاوم ینافرع برشم نیرت
هب نافرع یایاوز ةمه رد یهلا فیرش و میظع باتک نیا زا نتفرگ ماهلا اب وا هک تسا هژیو
یم نخس هب یگناگی و یگناگیب رد نآ ریثأت و قشع یب ملاک زا نتفرگ تأشن .دزادرپ
لیدب
تسا ینامسآ نارعاش و نافراع زا هچرگا .تسا هدیشخب یصاخ تولاح ار یولوم نابز هک
نبا و راطع و ییانس لیبق زا مه دوخ زا لبق .تسا هدرک هدافتسا نارگید و یبرع
« اولاعت لق » نادب ار ام قح تفگ
ناشن ار ام ینكشا مرـــش دوب ات
،یولوم(
:1393 /1 )2694
راــک و ناطـــلس رب ور نیب راب و
ّسِح
« راهنلاااهتحت یرجَت
» نیب
،یولوم(
:1393 /1 )2718
یم یولوم یمرد نلایس و ناجیه هب رای قشع زا دماج هوک یتقو دیوگ
دیاب قشاع ناسنا دیآ
هب مدق وا یاوسام زا یگناگیب و وا اب یگناگی و بوبحم هب ندیسر یارب دناوتب رتشیب بتارم
اقم نیا رد .درادرب هب هل
هیضرف نیا هب و تسا هدش هتخادرپ هلئسم نیا داعبا هب هصلاخ روط
هداد مزلا خساپ دراد ریثأت یگناگی و یگناگیب رد قشع یولوم رظنم زا هک هک تسا هدش
هب ار تقیقح نیا شرگید راثآ و سمش ناوید و یونثم رد یولوم راعشا میهافم یسررب
یم تابثا ح زا ار ناسنا هچنآ هک دناسر
وا برق یگناگی جوا هب قح تبرغ یگناگیب ضیض
یم هب هک تسا یهلا کاپ قشع دناسر لبح ناونع
هورع و نیتملا ماجنا ار مهم نیا یقثولا
یم .دهد قیقحت شور هناخباتک و یدانسا تاعلاطم یانبم رب یلیلحت و یفیصوت شور هب قیقحت نیا نم و یا
عبا
مرن اجنا رگید عجارم هب هعجارم و یرازفا هقبط قیرط .تسا هدش م
هسیاقم یدنب و
یلحت ل
هداد جارختسا و یسررب تاعلاطا یروآدرگ رازبا .تسا ییاوتحم یرک نآرق زا اه
هن ،م ج هغلابلا
هیف ،سمش ناوید ،یونثم لیبق زا یولوم راثآ و )یرظن ینابم ناونع هب(
هیفام اس و بتک ری
رد قشع ریثأت عبانم نیا همه رد .تسا هطبار نیا رد ولوم یگناگیب و یگناگی
دروم ی شاكنک
هب بلاطم مجح هب تیانع اب تفرگ رارق یظنت ار بلاطم ةراصع هصلاخ رایسب روط
ب و م رظن ا
تسد هلاقم رظندروم و بولطم ةجیتن هب ات میداد ماجسنا دوخ یلیلحت .میبای
قیقحت ةنیشیپ ا لخاد رد هچ تلااقم و بتک لیبق زا ددعتم راثآ یولوم دروم رد هب جراخ رد هچ و ناری
روط
نآ زا مک رایسب ةنومن دنچ هب طقف اذل تسا هدشرشتنم و پاچ ناهج حطس رد یلک هراشا اه
یم نآ رب قشع ریثأت و یولوم رظنم زا یگناگیب و یگناگی هچرگا .دوش هب اه
صاخ تروص
هبات ناونع نیا اب و تسا یركب عوضوم هلاقم ای باتک لاح
هتشون یا گا تسا هدشن
دشاب مه ر
تشگنا كش نودب نآ هب ام هک دوب دهاوخ مک و رامش
هب اما ؛میتفاین تسد اه ینمض روط
یم هراشا یولوم دروم رد لوا تسد بتک هب یتاراشا .دوش
بقانم .1 سمش نیفراعلا نیدلا
هتشذگرد( یکلافا دمحا ةرابرد .تسا هدوب هینوق ناناوخ یونثم زا دوخ هک ).ق.ه 761
یولوم تلااح ار قشع زا یگناگیب و یگناگی زا یتاحشر هک تسا هتشون یبلاطم وا نادناخ و
یم نآ رد .تفای ناوت
( یولوم دنزرف )دلو ناطلس( دمحم ةمانءادتبا .2 -712
وا ).ق.ه 623
تسا هدوب یولوم ینافرع تلااح دهاش كیدزن زا دوخ و تسا هدوب یولوم دشرا دنزرف نوچ تلااح زا یضعب ییابیز وحن هب ءادتبا رد ار وا
یم هراشا همان یگناگی رد قشع ریثأت یارب و دنک
.دراد دوجو نآ رد یبلاطم یولوم رظنم زا یگناگیب و بابر .3
دنزرف )دلو ناطلس( دمحم ةمان
( یولوم -712
و قارف درد هب ین لثم بابر نابز زا دلو ناطلس باتک نیا رد ).ق.ه 623
یم قشاع نارجه یاتسار رد هک دزادرپ
رس هلان یدبا و یلزا قوشعم اب یگناگی هب ندیسر
یم یم یگناگیب و قارف ملاع نیا زا و دهد .دلان
دمحا نودیرف فیلأت رلااسهپس ةلاسر .4
زا شیپ تافو( رلااسهپس .تسا هتشون یولوم ینافرع تلاح رد ار یبلاطم هک ).ق.ه 719
.5
سمش ؛سمش تلااقم ( یزیربت دمحم نیدلا
۵۸۲ - ۶۴۵ چ )ق.ه دارم یزیربت سمش نو
یم هراشا ینافرع تلااح زا یضعب هب تلااقم رد رطاخ نیا هب دوب یولوم هگر هک ؛دنک
زا ییاه
یم هولج نآ رد یگناگی و یگناگیب .دنک
لاس یلرانیپلوگ یقابلادبع رثا انلاوم زا دعب هیولوم .6
1382 پاچ یم انلاوم ناگداون زا ار دوخ نوچ ، انلاوم تقیرط هب تسناد
یتاراشا وا تلااقم
.تسین رود قشع رد یگناگی و یگناگیب بلاطم زا هک تسا هدرک هنآ ةتشون سمش هوكش .7
لاس پاچ یناملآ لمیش یرام ینافرع تلااح هب یتلااقم یط مه باتک نیا رد هک 1395
هراعتسا و یولوم لایخ و اه
یدنب هراشا قشع ةرابرد وا یاه .تسا هدش
ات زورید یولوم .8
رما لاس پاچ سیئول نیلكنارف هتشون برغ ات قرش ،زو رد نآ ریثأت و قشع یارب هک 1383
.تسا یهجوم عبنم یولوم ناهج و یولوم .9
ینیب پاچ یرفعج یقتدمحم داتسا ؛اه 1379
ناهج ریثأت هب هک .تسا هتخادرپ ناهج رد یولوم ینیب
هچ یولوم ،همان یولوم .10
یم للاج ؟دیوگ پاچ ییامه نیدلا
مه باتک نیا رد ،1385 زا قشع ریثأت زا ییاهروحم
یم ار یولوم رظنم نآ رکذ هک رگید تلااقم و بتک .درک ادیپ ناوت
یمن لاقم نیا رد اه .دجنگ
یگناگیب و یگناگی رد قشع بابر و ین یان :)یلصا ثحب( هلأسم نایب یم تیاكش نوـچ یـن نیا ونـشب دنک
ییادـج زا یـــم تیاكـح اـه
دــنک
هدیرـــبب ارـــم ات ناتـــسین زــک دنا
هدـــیلان نز و درــم مریـــفن رد دنا
قارف زا هحرش هحرش مـهاوخ هنــیس قایتـــشا درد حرـــش میوــــگب ات
شیوــخ لصا زا دنام رود وک یسکره شیوـــخ لـــصو راگزور دیوــج زاب
،یولوم(
:1393 /1 -4 )1
و ین زا هک تسا قشع نامه یان ییارآ همغن ماهیا و زمر هب فراع دوج
یم نیرز(دنک 1366،بوک
247 : ).
نوچ تسا یفیرظ هیبشت یان هب ین هیبشت كیزا هک
زا یلاخ شنورد ین دننام فرط خ
یدو
رد ینعی ،قوشعم تبحم و ایوه زا رپ رگید فرط زا و دوخ زا هناگیب ینعی دوخ تسار
یا
آ هک تسا یمیظع یایرد قشع .تسوا اب یگناگی نآ لباقم رد شتمظع همه اب نامس
یفک
.تسین شیب یفک یو رب نامسآ یرحب قــشع یفسوی یاوه رد اخیلز نوچ
،یولوم(
:1393 /5 )3853
ابند هب هک دراد نورد رد یحور اما تسا قشع یدام و ینامسج دعب نامه اخیلز سوی ل
یف
هب هک تسا و یونعم دعب یاراد هناگیب مسج نتشاد مغر
.تسا قوشعم اب یگناگی و تانآ
.تسا هدیشک یگناگی ةمغن دورس و شیاین هب ار تانئاک لک هک تسا قشع تاعمل ت
زا ا ا نی
.دسرب قوشعم یگناگی برق هب یگناگیب تبرغ ناشباتـــشا تـــــسه ِهِّلِل حَّبَس یم نت ةیقنت
ناج رهب زا دننک
،یولوم(
:1393 /5 )3859
شع رد یروانش ناقشاع باتش یم تضایر ار نت هار نیا رد تسا قوشعم ق
زا ینعی دنهد
یم هناگیب دوخ یان نیا .دنیآ لیان تسود ترضح یگناگی میرح هب ات دنوش
هلان و اه ه
نام
کاخ ناسنا شیاین یم رس هلان ناتسین زا روجهم ین دامن رد هک تسا نیشن
.دهد
نآ ین تسیک مدب مد دیوگ هک سک
یایرد جوـــم زـج مین نـم مدق
یهت متــشگ ین وچ دوـخ دوجو زا یهگآ میادــخ ریــغ زا تــسـین
هب یقاب و نم مـــشیوخ زا یناف قح
یتسه سابل دـش كی ما
قـش هراب
تفج هتشگ مــشیوخ زاسمد بل اب یم
تفگ هــچنآ اّلا بل رب مراـــین
،یلیلخ(
:1386 )159
قشاع و دوش رود قشاع زا تسا مزلا هک تسا قشع یدام دعب قشاع ینامسج دوجو د
ركف ر
سج زا قوشعم هار رد قشاع .ددرگ هناگی یقیقح قوشعم اب ات تسوا زا یگناگیب هم شم
روج
یم یم شیپ ار نآ اب یگناگیب هار و ددرگ ن قشع اب یگناگی و تدحو هب ات دریگ
نینزا بوبحم
یادوس نیا دسرب دوخ ردقچره ینعی تسا یسوكعم هلداعم قشع ةرابرد ناج و مسج
زا
یم رترود مسج یم رتدرز خر و رتدردرپ و ددرگ
ترضح اب تدحو و یگناگی هب ،دوش تسود
یم كیدزن اگن قشع رظنزا زین نآ تاودا و یقیسوم هب یولوم هک تسا بلاج .دوش
یم ه دنک
نآ رد ار یگناگیب و یگناگی و یم میسرت زین اه
نک .د
تسا تداهش نوچ نم رب یقیسوم ملع نیا تسوزرآ منامیا و تداهش منمؤم نوچ
،یولوم(
:1390 )457
یم دصر یولوم بتكم رد رظنم نیا زا مه یقیسوم تاودا و رازبا هجیتن رد ،دنوش
« بابر
یم رجه باذع و قارف رد هک تسا كشا نینوخ ةتخوسرگج و شتشوگ زا شتسوپ هک دزوس
هخاش زا شبوچ ه
تسكش یراوس هب و تسا هدنام ادج شرت و زبس یا هدروخ
یم یا هک دنام
هب ور و هتسویپ قارف نابیرغ نایناوراک هب .تسا هدیرد شباکر و هتسكش شنیز بوبحم یوس
دراد شیوخ »
لزغ موهفم(
.)سمش ناوید304
ناهش یا میقارــف نابیرـــغ ام ( بآملا ِللها یلإ ام زا دیونشب
،یولوم :1390
)304
كی بابر یازجا هب
هتشگ ادج ناشأدبم زا كی نآ هب ندیسر ركف هب هرابود و دنا
ه دنتس ت هب ا
همغن و اهاون همه .دندرگ هناگی دوخ یلصا أدبم یگناگی لابند هب تعیبط یاه
و تدحو اب
هب رگید یاه مّنرت همه و داب و بآ یادص ،دعر شرغ ،دنتسه قح هاگرد یاین رد یعون
ش
یگناگی یارب .دنا
تساخ گناب نیا تهج شش نورب زا باتم ام زا ور و زیرگـب تهج زـک
اع هـــن هناورـــپ ز رتـــمک اقــش یا
بانتجا شتآ ز هناورپ دنــک یک
،یولوم(
غ :1390 )304
سنا باحصا سنوم و قشع برشم یولوم بتكم رد بابر و ین .دنا
نامه بآ ار ناتسلگ و لگ دوخ تیاقس اب ربا هک یروط یم
یم باریس و دهد و بابر دنک
ن ی
یم یناحور یاذغ و توق ناقشاع هب زین شتآ ین و بابر دهد
یمد ره اب نوچ دنا م
ج لاث نا
هلعش قشاع یم رو
یم ار قشاع دبلاک ناشیاون شتآ اب .دنوش ار وا حور و دنازوس
یارب ندیسر
هدیدبآ قوشعم اب یگناگی هب یم رت
.دننک
رب دنز رب لد شتآ رــگ دنز رـــــفاک و نمؤم
دنز رپ ینعم غرم رگ دوش نارپ همه تروص
هقرغ ناج دوش ناریو همه ملاع دوش نافوط ی
دنز رهوگ رب بآ نآ دش بآ وک یرـهوگ نآ ،یولوم(
غ :1390 )538
كی و لدكی دلو ناطلس شدنزرف كلسم رد بابر و انلاوم بتكم رد ین ییوگ ود ره نابز
یم ار گنهآ كی هک دنیارس
.تسا شیاین همغن نامه
بابر گناب و هــلان زا دیونــشب هتكن
باب هنوگره رد قشع یاه
ًامئاد دیوگ هـــحون و ناــغف اب ادخ یا و ادــخ یا و ادــخ یا
نیقی یلثم یب و یدرف و قلاخ
،دلو ناطلس( نیعم یب ینیرفآ یهاوخ هچ ره :1366
)5 یم هجیتن و :هک دریگ
« قح حّبسم نامسآ و نیمز تاّرذ زا ءایشا هلمج :هک دنا
...«
نِم نِإ َو
ِهِدمَحِب ُحِّبَسی اّلإ ٍءیَش »...
( ءارسا(
:)17 قح حّبسم ءایشا همه نوچ )44 هک تسین كش دنا
یم حیبست بابر زا لد لها ...دشاب حّبسم هک دیاب سپ تسا ءیش زین بابر لق لها و دنونش
.دننک مهف وهل و لزه »
،دلو ناطلس(
همغن و اهاون سپ )همدقم :1366 هدع اب اه
و هناگیب یا
هدع هناگی رگید یا هب رگید یضعب یارب و رهز یضعب یارب یولوم لوق هب و دنا
هلزنم رهزداپ ی
یم .دنشاب دید هک یقایرت و یرـــهز ین وچمه
دید هــک یقاتشم و زاسمد ین وچمه
،یولوم(
:1393 /1 )13
شوگ ار اهاون نیا یمن کرد ناگناگیب یاه
هب هچرگا دننک آ اب یلو دنونشب رهاظ
گیب ن هنا دنا
یمرد قح کولس ناقشاع و نافراع ار اهاون نآ تذل و ینیریش هكلب نآ اب هک دنبای
ی هناگ .دنا
حیبست نینچ نیا نارازه دص اه
یم اوــن رد هــلان هاــگ دیارــس
انز ین ناهن دیوگ ادـــخ رکذ ن ناــفراع زـج ار رکذ نآ دنونشن
ادخ تدرک نوهقفی كلس ز رگ حیبست نایع ءایشا ز یونشب
اه ،دلو ناطلس(
:1366 )6
ین و بوبحم زا هتشگ ادج قشاع دامن دلو ناطلس و انلاوم بتكم رد بابر و ین رگشیا
یم قارف حرش دوخ نابز اب مادک ره هک دنتسه نیتسار ا دهد
و درد لها طقف ام ف
آ قار ن
هلان یمرد ار اه یم اوجن قوشعم رکذ اب بش لد رد هک ینلادبحاص .دنبای
.دننک
ریگم بل رد ار قشع بابر زج ریگم بر ریغ و رایغا زا رذگب
ات للها اّلا شیب ناج زا وــش لا هدنز
ادخ دک یا ادخ اب ینام ،دلو ناطلس(
:1366 )35
نیب ییادج دلو ناطلس خ یلصا نطوم زا ناسنا ییادج زا یدامن ار بابر یازجا
شیو
یم :تسوا دای و رکذ هب هشیمه هک دناد
محل ز متــشگ ادـج دیوگ شتسوپ محر دیرآ مرـــک فطل زا نم رب
مـــحل ز مدندیرب ات دیوــــگ یوم یم مرجه بسا
مس ریز رد دشک
ارـــم ناک زا ات هک دیوـــگ شنهآ و مكح نوریب هدرک
اضق و ریدقت
بابر رب مسفچ بوچ نوچمه هک ات باتع و حلص رد میدرـگ یكی ات
نیزح تبرغ رد میلان مـــــه هب ات ییادــج زا
نیزگ نارای یاــــه
خاــش مدوب هک دیوــگ وا بوچ رت
رب لاس ره یداو تـــــخرد رب ،دلو ناطلس(
:1366 )36
روضح و وا رکذ قوشعم هب ندیسر هار و قلا بابر و گنچ و ین یاون و تسا بلق
ا رگا نی
گ شوغآ رد ار دوصقم دهاش ات درک تکرح بوبحم تهج رد دیاب طقف هک تسا هتكن .تفر
یگناگی و یگناگیب رد نآ ریثأت و قشع تمظع هنارک چیه هک تسا یجاوما رپ و مطلاتم یایرد زا نخس ،قشع زا یولوم نخس شیارب یا
نیع رد و تسین رّوصتم یم لكشم و هناگیب نآ تمظع یگناگی
سودرف هچنآ .دیامن ید و ی
رگ
هسامح یم دوخ یرنه ملاع ریطاسا ةرابرد ملاع نایارس لااب تاجرد اب وا ،دنیوگ
یرت ا نآ ز اه
یم قشع فصو رد یم هناگی یناسنا حور اب تسا هدش عطاس قح تاذ زا نوچ .دیوگ
.دیامن
« هدش دوجوم قشع زا ملاع هلمج :هک دنا
«
َا ُتبَبحَاَف ًاّیفخم ًازنَک ُتنُک عُا ن
ُفَر » ج هلم ی
یه یدوبن تساوخ رگا تسا هدوب دوجوم تساوخ زا ّرض و عفن و رش و ریخ اهزیچ زیچ چ
رد
هتساوخ و یدماین دوجو قشع زا همه ملاع هک دش نیقی سپ ،دنا قشع ءازجا یاه
م دوجو
تسا میاق قشع هب و تسا هدش »
،دلو ناطلس(
:1366 .)26
یم ركف ناسنا هک دراد یتمظع نانچ قشع ود و هناگیب وا ةشیدنا ةطیح زا دنک
تسا ر
هب یروط یم هریخ و ناریح یمدآ ركف و لقع هک .ددرگ
هدیمد ترـــیح تسیا هناهب مــــغاد لگ ما
هناـخ هنییآ وت راز هولـج رازلگ
تسیا ،لدیب(
:1388 )706
لاع ةروطسا نامه قشع ًاعقاو ایآ همه دوخ زاجعا اب هک ؟تسا یولوم نافرع م
ر هبم ا هدرک تو
هب مدرم تسد ،ینعی ،دوب هناگیب قلخ زا همانهاش رد غرمیس ةنایشآ رگا تسا آ
یمن ن .دیسر
دوب هنلا ار غرمیس یاـــج نادب دوب هناگیب قلخ زا یاج نآ هک
،یسودرف(
:1393 )110
هاش رد غرمیس رگا و
َپ دصناپ یاراد یولوم قشع ةدنرپ تشاد لاب ود طقف همان تسا ر
طقف
یم نیمز هب نامسآ زا یونثم رد قشع رپ كی .دیسر
یرپ ره و تسا رپ دصناپ ار قشع
یرّثلا تحت ات ضرا زارف زا
،یولوم(
:1393 /5 )2191
یم ار غرمیس تاذ دوخ یاعّدا هب یناقاخ رگا .دنیب
تـــس ترــضح هدید اّلعم ر
ما هدید اراكشآ غرمیس تاذ
ما ،یناقاخ(
ش:1378 )138
ب تبقاع و دنارذگب رس زا تمایق دص دیاب ،نآ ندید هن ،قشع حرش یارب یولوم رش زا
نآ ح
یم مامتان .دنام
ماودرب میوگب نم رآ قشع حرش
مامتان نآ و درذگب تمایق دص
،یولوم(
:1393 /5 )2190
یارب قشاع فراع یگناگی تهج وا یوک رد یراسکاخ و تسود ترضح یوک هب زاورپ
ب ا
یب قشع یم قشع زا یقارُب نینچ رب شلاثم
ار وا قشع شتآ دنک جارعم ات دنیشن آ
ن نانچ
یمرب یم ار یقوشعم ریغ ره هک دزورفا .دنازوس
تخورف رب نوچ وک تسا هلعش نآ قشع تخوس هلمج ،یقاب ،قوشعم زج هچره
رد لا غـــیت دنارب قــــح ریغ لــــتق
دنام هـــــچ لا دعب هک سپ ناز رگن رد
،یولوم(
:1393 /5 -589 )588
.قوشعم اب یگناگی نیع رد دوخ زا یگناگیب تسا قشاع لاصو ملاع تقیقح رد اجنیا
« تروص
یب هک دمآ قشع عرف یب هک دشاب نآ عرف دوبن ردق ار تروص نیا قشع
سپ ندوب دناوتن لصا
روص ار للها زین قشع هک تفگ نتفگ ناوتن عرف ار وا دشاب عرف تروص نوچ دنیوگن ت
یب م قشع ارچ مییوگ دشاب تروص عرف سپ تسین دقعنم و تسین رّوصتم تروص رّوصت
یب تسین یم هتخیگنا قشع زا تروص رازه دص تسا تروص ةدنزیگنا هكلب تروص
مه دوش
ب شاّقن و دوبن شاّقن یب شقن هچرگا قّقحم مه لّثمم دوبن شقن ی
» ،یولوم(
:1360
دنویپ مهاب ار نامسآ و نیمز یولوم سوماق رد یگناگیب و یگناگی رد قشع ریثأت .)131 یم یم میسرت نانچ ار قشع ةبذاج دهد یم نیمز قشاع ار نامسآ هک دنک
ناشیارب .دنادرگ
یم یجاودزا نانچ نآ مزب لفحم شخرذآ قرب هک دریگ
یم نارابرون ار اه دعر و دنک
راو لهد
یم زاغآ یبرطم یلیخ رظن رد هک ییادص .دنک
یم هناگی کانتشهد و تسا هناگیب اه و دوش
هتسیاش یتکرش نیمز و نامسآ قشع زا رپ سدقم جاودزا نیا رد ات بوبحم و كینومراه .دنشاب هتشاد
« هدورس نیا هظحل اهنت قرب .تسین ینایاپ سمش ناوید رد ار ... یراهب یاه
یا
یم هاتوک خ
یم سوبحم ربا رد و ددن یم شوگ هب لهد زاوآ لثم دعر اما ،دنام
نشج هک دسر
یم ملاعا ار ملاع نیا یسورع گرزب نامسآ حاكن یناتساب ةروطسا ینعی ،سدقم جاودزا .دراد
نیمز و » ،لمیش(
:1367 مه قشاع هناگیب یاهزیچ زا یلیخ یولوم راعشا رد .)126
یم ادیپ داحتا و یگناگی مهاب دنوش یم
.دننک
« شدیهش نآ زا ،دبوكب قشع رد رگا قشاع
نامتک رد قارتحا هب و قشع شتآ هب و دوش هتشک لاتبا لزنم رد تریغ فیس هب هک دنناوخ
هیلع تفگ دوش هتخوس :ملاسلا
« ِقشِعلا ِلیبَس یف َلَتَق نَم َو ٌدیهَش َوُهَف ِقشِعلاِرانِب َقِرحُا نم
ٌدیهَش َوُهَف »
ش دیهش قشع هب نوچ ؛دش نانع مه تکرب هب توربج ترضح رد ءایبنا اب ،د
تسایبنا ،هارهاش قشع و تسادهش لتقم قشع هارهاش هک اریز »
،یزاریش یلقب(
:1392
.)108 نآ شیاین رد نافراع و نارگشیاین یاهزادگ و زوس ا کانزوس قشع نامه لصاح اه
ک ؛تس ه
« تسوج روجنر بیبط »
/ش/د(
یم شیاین رگشیاین )3304 و دنک
هظحل رد دوخ یاعد هظحل
یم قوشعم عمس عمش درگرب یم شتآ یوب و گنر زین شیاهاعد اذل ددرگ
.دریگ
مراد قطن ات میوگب نم راک تسا ییوگاعد مراد قح هچ یراب نآ رب ار اهاعد وت لوبق
عمس عمش درگ هب ددرگ یمه ما اهاعد وت
مراد قرتحم یاعد هناورپ ِّرَپ نوــچ نآ زا
،یولوم(
غ :1390 )1426
یمن یضار هک دنتسه یناسک تسود تدحو نابلاط و نارگشیاین و ناقشاع یتح دنوش
كی نآ دننک هلماعم تسه نآ رد هچنآ ره و ایند اب ار دوخ زامن و شیاین هظحل فسوی اه
یم ردق ار دوخ یاوجن یم شجرا و دنناد
یم كنیا دنهن :دنیوگ
« َنِم ِنیَتَعکَر
َّصلا ِهول
َخ َنِم ٌری
اهیِف ام َو اینُّدلا »
نآ شیپ دشابن سک ره شیپ زا نیتعکر رگا هک دشاب سک
ا توف و ش دو
شتعکر ود توف دشاب تسورد هچنآ و ایند یلااب
« دیآ رتراوشد »
،یولوم(
: 1362 سپ .)19
کاپ راک ا و لاوز ار وا نسح هک یدبا و یلزا قوشعم هب هجوت دشاب قشع نازاب عاطقن
دشابن
شاک(
1386 ،یف 357 : .)
تسا یقاب وک نیزگ هدنز نآ قشع تسا یقاس تیازف ناج بارش زک
ءایبنا هلمج هک نیزگب نآ قـــشع اــیک راـــک وا قـــشع زا دنتفای
،یولوم(
:1393 /1 -220 )219
یم قشع ملاع یتسه أشنم و دوجو تّلع رب ناقشاع و نارگشیاین رظنم زا ،دنزرو
قشع نانآ
یابیز همه یولوم .تسا یزاجم یقشع ادخ ریغ هب یقشع ره و تسادخ یارب طقف یقیقح یم یقیقح قوشعم دیشروخ وترپ زا یعاعش ار یویند تمحر ضیف هظحلره رگا هک دناد
.دوب دهاوخن راک رد یتوارط و ییابیز چیه درادرب یخرابیز ره زا ار شدوخ لامج
« رد قشع
هناگی هناگیب تقیقح تسه تسین ،تسامن
یب دنچره هک یعقاو قوشعم اب قشاع ،امن و نوچ
یب لاصتا تسین روصت لباق شیارب یدض و تسه فیَکلا یب و نوچ
یب و فّیكت ناج اب سایق
نآزا .دراد سان ییاج
یم كلاس قشع تسین راوشد نامیرک اب راک هک ترضح رد ار یلو دناوت
هدهاشم ماقم هب وا برق ةبترم رد هک یا
دیامن لیان تشگ لصاح لوسر یارب »
نیرز(
،بوک
:1358 .)725
نادب ددرگ انــف رـــهاظ تروــص نادواج دناــمب ینـــعم ملاـــع
،یولوم(
:1393 /2 )1020
ناــــشراوید رب دوب یعاعـــش نآ ناشن نآ تفراو دیــشروخ بناــج
،یولوم(
:1393 /3 )552
نامسآ زا بآ وت ناتسب سپس نیز ــچ
نادوان رد اـــفو وت یدیدن نو
،یولوم(
:1393 /3 )560
یزاجم قشع ار فسوی هب اخیلز قشع ،اخیلز و فسوی ناتساد هب هراشا اب یولوم یم
هک دناد
سوی اّما درادن هلباقم ناوت لاعتم دنوادخ هب )ع(فسوی یقیقح قشع لباقم رد ایپ ف
و ربم
یم یهلا قشع هب طقف نیتسار رگشیاین هب و دشیدنا
چیه وا یابیز هجو زاریغ ز ار زیچ
ابی
یمن .دنیب هرجح نآ وچمه روص رپ اخیلز ی
رظن شهاگان هب فــــسوی دنک ات
دیرگنن یم وا یوس فسوی كنوچ
دیكم زا درک دوخ شقن رپ ار هناخ
یب وا دنیب ار وا یور راذع شوخ نآ درگنب وس ره هب ات رایــتـــــخا
،یولوم(
: 1393 /6 -3639 )3637
رظن رد تسا یقیقح قوشعم اب هناگیب هک اجنآ تسین ییابیز اج همه رد ییابیز قشاع
بوخ
یمن هولج یلاحرد .دنک
ح ترضح هب فسوی قشع ینعی یقیقح قشع تردق زا اخیلز هک ق
یمن و دوب لفاغ ه هک تسا یناّبر قلطم لامج فسوی ِلد یابیز و نینزان تسناد
وز چی یلا
سین نآ یارب یمن ار یگناگی و یگناگیب نیا زمر اخیلز .ت
.تسناد
هدید رهب درف نادزی نانشور ی درک تایآ رهظم ار تهج شش
،یولوم(
:1393 /6 )3640
وا هپسا نیا اب دومرــف نیا رهب
ُهُهــجَو ّمثـَف متــیّل و ُثـیَح
،یولوم(
:1393 /6 )3642
اع یگناگی یاتسار رد ار دوخ تایآ لاعتم دنوادخ یم یلجتم ناقش
ناقشاع یلجت نیا و دنک
یم هناگیب دوخ زا ار یمن اخیلز رگا .دنک
هک دوب نیا شتلع دبایرد ار قح یگناگی تسناوت
یم دوخ یرهاظ تذل و دوخ هب دوب هدشن هناگیب دوخ زا زونه ناقشاع مارم رد هک دیشیدنا
هب یقیقح بوبحم و یقیقح قشع هب فسوی لثم هن تسا یگناگیب یعون
قشع .یدبا و یلزا
هعرج سک ره هک تسا هدننک کاپ و رّهطم ار یم کاپ دشونب نآ زا یا
یناسنا بلاق و دوش
.تسا فیعض رایسب نتخاب قشع یارب درب یوــگ مه دوش قـــشاع رگا وید درـــمب یوید نآ و تـــشگ یلیئربج
،یولوم(
:1393 /6 )3648
« یم نآ زا یولوم هک یقشع زن ار نآ و دیوگ
كید لامک هار لزنم رس هب هار نیرت اسنا
ین
یم قشع دناد یم ار هلیذر تافص مامت هک تسا یقشع ؛تسین یناوهش و یروص یاه
دشک
یرامیب و اهدرد همه یاود یم حیجرت تورث رب ار رقف و یناطلس رب یگدنب تساه
دهد »
،ییامه(
یم نیب زا همومذم تافص یتقو .)همدقم :1385 ب یگناگی هار ،دور
بحم ا یقح بو یق
یم راومه نامه تسا شیاین قشع زاوآ یافص هک تسا یقشاع رگشیاین .دوش
تماق هک یروط
.تساپرب قشع تمایق زا وا یاعد یدوبن قشاع نامــسآ نیا رگا ییافص ار واةنیس یدوـــبن
یدوبن قشاع مه دیشروخ رگو ییایض وا لامـج رد یدوبن
یدنقشاع هن رــگا هوک و نیمز ییایگ ود ره لد زا یتسرن
،یولوم(
/غ :1390 )2672
«
َخْلا ِهکَرَح َعَم ِعَبْص اْلِا ِهکَرَحک لصا شاّقن و دوب عرف شقن نكیل ِمَتا
شع ات دوبن هناخ ق ه
چی
دنكن هناخ رّوصت و تروص سدنهم »
،یولوم(
:1360 .)139
« داد رد ملاـع هب ییداـــنم وت قـــشع لد ات
روش تـسد هب ار اه داد رش و
درک رتسکاخ و تخوسب ار همه هک نآ و دادرب یزاــــین یــب داب هب دروآ و
یب نآ رد لد نآ رتسکاخ تاّرذ یزاین
ینچ هن رگا و دننانز هرعن و دنناصقر اه ن
ه و ... دنا مد ر
یم هزات هک ار ربخ نیا لد رگا و دنک
اد رب داب و نتخوس نآ رد شیوخ تایح اه بن ند
دننی
نیدنچ لد نآ نتخوس رد دننک تبغر نوچ کاخ و هتخوس ایند تاوهش شتآ رد هک اه
رتس
هزاوآ ار ناشیا چیه دندش یم یقنور و یا
یم ینیب یونش » ،یولوم(
:1360 .)183
هنشت نیمز هب رگشیاین و قشاع لد یم یا
قح تمحر نامسآ رد مشچ هشیمه هک دنام دراد
.دنک شباریس شفطل ناراب هک
،ینم نامسآ وت یناریح هب نیمز نم
ینایور زـیچ هچ نم لدز مد هب مد هک
مَرک بآ دای هب ،مبل كـــشخ نیمز یناتسلگ و لگ دـــــبای وت بآز نیمز
،یولوم(
غ :1390 )3048
روم قوشعم بناج زا رگا هک دراد یتولاح و توارط یقشاع و تسا قشاع رگشیاین وبق د
ل
م رد هک یسک سپ تشاد دهاوخن یتذل دتفین یم زامن هب قشع بارح
وا تماق دتسیا ار
هتسناد زاین و زار هدنزارب هداد شمایق قیفوت هک دنا
.دنا
وج لـصو دشابن دوـــخ قـــشاع چیه وا یایوــج دوـب شقوشعم هــن هـک
تسج تسود رهم قرب لد نیا رد نوچ تسه هک نادیم یتسود لد نآ ردنا
وتود دـــش نوـــچ قح رهم وت لد رد ه
یب ار قــــــح تس وت رهم ینامگ
،یولوم(
:1393 /3 -394 )393
یم ار قشاع رگشیاین لد و ناج ةمه ،بوبحم قشع راک اب هظحل ره ار وا و دریگ
ناو
هب شتاجانم یم نومنهر دوخ لزنم رس یوس
بش یازارد رد وا شیاین تولخ ددرگ و اه
یم قشاع رگشیاین هب یرتشیب شمارآ ناهاگرحس هدیپس .دهد
تسا یگناگی نیا رد ک
ه
یمن ركف دوخ دوجو یگناگیب هب رگید قشاع سا هدرک روبع هلحرم نآ زا نوچ دنک
خ و ت دو
مه میمش لامک رطاخ هب .تسا هدش ضیفتسم قوشعم تدحو لگ زا نیشن
اوُلاــنَت َو اوُقوُذَتِل اوَلاــعَت ُقــشِعلا َنِذَأ هله
هچ و یمیسن هچ نیریـش هدژـــم یا
یراب
ِل یناریـــَس یبیبَحِل یـنارَوَد یلیلـــَخ هب یوس مور هچ ار ادخ تسین تهج وچ
یداو یفاوط و تسنارود مظعا هبعک رب هک هن لـــهَأ ای َكــَل یــفاوــَط َو یـــنارَوَد
یدادِو ًاقابـــِس هُوُبیبجَاَف ًاــقاوَر ُقشِعلا حتَف و یدیرــم وچ ور ناــج نشلگ رد هله
یدارم
َل ًاروُرُس َو ًاطاــــشن َو ًادوُمَخ هیِف یرَت هـک زور نآ زا وت یدیدن شیع نانچ هک
یداز
،یولوم(
غ :1390 )3233
تذل یولوم داقتعا هب دعب هک تسا فسوی نهاریپ یوب دننام ایند رد یونعم یاه
ب زا ماشم ه
ا ینعی ؛درک دهاوخ رطعم زین ار وا دوخ ماشم ًاملسم شوخ یوب نیا ندیسر ناسن
دعب اعد زا
.دیسر دهاوخ تسا قح ترضح تفرعم کرد نامه هک دوخ بولطم دصقم هب
یم وــب و فـسوی نـــهریپ دــسر
یم وا دوـــخ ود رـــه نیا یپ رد دــسر
،یولوم(
غ :1390 )697
.تسا قح ترضح هب قشع طقف یعقاو قشع ،نافراع رظن رد تسا نسحا یادخ قشع زــج هچره تسا ندنک ناج نآ تــسا یراوخركش رگ
،یولوم(
:1393 / 1 )3686
« دیآ تسار مهاب قوش و ایند قشع هک ربم نامگ زگره ادرم ناوج
«
َو اینُّدلا
ِخلآا ِض ُهَر اذإ ِناّد
یرخُلأا ِتَطَخَس امُه دَحَأ َتیِضَر »
ار یبقع ای ندوب یناوت ار ایند ای وه ای
یناوت ا ا ار ادخ ای ام
نآ د مه هک ک تسا یناطلس وا یتسود هچ ،دیاین یراكب نآ ،ترخآ مه و یهاوخاین
اب ه ک س
،یدعس( دزاسن :1391
ر نیا دیاب قشاع و تسا یگناگیب یبقع و ایند نیب .)25 .دبایرد ا
؟دــسر یــک انمت نیا ار یسخ ره دــشک اهردژا هک دیاب یئیسوم
وا یاــهردژا ز قــلخ نارازـه دص دش هتشک تمیزه رد
وا یأر زا
،یولوم(
:1393 /3 ـ1066 )1065
یم تمواقم فراع و قشاع یگناگی هار لباقم رد ایند یگناگیب یاهدژا قشاع ات دنک
ح ق
یعقاو قشاع و فراع .درک دهاوخ ادیپ همادا یگناگیب نیا دنكن ادا ار یبقع ت
ش اهن وظ ةتفی رها
یم قشع یقیقح قلاخ و ببسم هب هكلب تسین ار ملاع و دزرو
هاگ یّلجت رظنم هک تسوا
یم تسود .دراد
هناخ هـقوشعم ی ین قوــشعم ،ما
ین قودنص رب ،تسدقن رب قشع
دوب وت كی وا كنآ قوشعم تسه
یـــهتنم و ادـــتبم دوـب وا تا
یـبایب نوـچ رـظتنم یــنامن ،شا
رِس زین مــه ،دوـب وا ادیوه مه
حا رـیس لاح فوقوم هـن ،تسلاوـ
هدنب لاس و هام دشاب هام نآ ی
،یولوم(
:1393 /3 ـ1419 )1417
« ناوج یا قشع شتآ اب هبنپ رگا !درم
صو :دیوگ :دیوگ هچ وا اب شتآ دنک یزاب ام لا
م لوذب
وت ات ،وت یانف رب لاصو نیا تسا فوقوم نكیل و ام مرک بناج زا ار وت تسا ب
ه یشا زگر
د دیاب هب برق هبنپ اب ار شتآ !نم ای یجنگ وت ای قشع هر ردنا .دوبن لاصو دب در
اما تیا نوچ
خ ار وا شتآ نآ هک دسرن وا تلود نماد هب تسد ار قارف رگید دش لاصو ةتخوس رتسکا
درک » ،ینادمه(
:1342 دش هناگی مه دوخ دیسر یگناگی برق هب یتقو نوچ .)172
رگید ،
رب یلاجم ار یگناگیب .دوب دهاوخن وا هب ندیسر یا
للاـجلاوذ قشع قرــغ ،یفاص تسه لاح و تاــقوا زا غراـف هن سـک نبا
هقرغ تـس دــَلوی مـَل وا هک یروـن ی تـــس دزیا ِنآ دــَلوی مــَل ،دِلی مَل
هدـنز رگ ،وـجب یـقشع نــینچ وَر یا
هدــنب ار فــلتخم تــقو هــنرو یا
شیوخ بوخ و تشز ِشقن ردنا رگنم شیوخ بولطم رد و قشع ردنا رگنب
فــیعض اــی یرــیقح وت كنآ رگنم فیرش یا دوـــــخ تمه ردنا رگنب
،یولوم(
:1393 /3 ـ1438 )1434
هب ار دوخ نابطاخم یولوم اجنیا رد یم قشع یوس
هتبلا ،دناوخ
« هب نز هک یقوشعم یوس و هد
هب قشع هن ،تسا دیواج دنا نیا اب و تدحو و یگناگی هب قشع ،هدرسفا و هدرم
ه هشی ةم
قشع یم جراخ یقوشعم ةدر زا یّدام ناگقوشعم و یزاجم یاه اب طقف قشاع و دنوش
وشعم ق
یم هناگی یقیقح یم رگشل قشع یتقو ،هناگیب وا زا ریغ نارگید اب و ؛دوش
یمتسر دشک مزلا
ناوتب ات دشاب ناناولهپ ةمه دمآرس ات تسا دعر .دنک تمواقم قشع لباقم رد د
قعاص ا قشع ة ز
یم لد یم هریت ربا نوچ شمشچ و درغ نیا ضحم هب .ددرگ
زا دهجب قشع زا یقرب هک مسج
یمن یزیچ قشاع یمورف یراهب ربا نوچ ار قشاع ناج قشع رون اما ؛دنام
ا حور و دزیر مسج ز
یم هناگیب دوخ هب و دوش
یم ییاج رون وا ناج ةمه هک دسر
یم اع رس نیا هک ددرگ زا قش
یم شرع قاس رب یدنلبرس وخ مسج اب هچرگ قوشعم رون اب یگناگی نیع رد و دیاس
گیب د هنا
هدمآرد یگناگی هب یگناگیب زا و تسا هدش یهلا شدوجو ةمه نوچ اما تسا هدش ا
رد تس
هصغ زگره یلد نینچ مغ ةمه و دوب دهاوخن هار ار یا
یم یداش ار وا ملاع یاه ازفا
دی جنیا و ا
یم قوشعم یوب وا زا و تسا هدش قشع دوخ لد میمش و دیآ
یم قوشعم زیگنا رگید و دهد
هناگیب و تسا هدش هناگی یتسه ملاع قوشعم نینزان اب شمسج حور ین راک رد یا
تس »
،یولوم(
غ :1390 .)314
مـــــــكَل اــیقُّسلا ُقاــّشُعلا اـــهیَأ َقبلا َو َنوــُقابلا مُتنَأ
مــكَل اــــی
اوـــُقشِعا َو اوــُموُق َنوـــُلاّسلا اــهیَأ اوــُقشِنَتساَف ٍفسوــی ُحیِر کاذ
،یولوم(
:1393 /4 -850 )849
ار ناسنا دوجو رازلگ هک تسا دوبعم ترضح دای و رکذ نامه فسوی شوخ یوب نآ ه
هشیم
یم هگن توارط اب و باداش سدقم ةملک رد و ؛دراد
« للها » و رکذ ا هتفهن زاین .تس
« جاتحم وا ریغ هب و درادن تسود ار وا ریغ قشاع هک درک اضتقا قوشعم تریغ دوشن
مرجلا
وا دوش جاتحم هچره هب و دراد تسود ار هچ ره ات درک ایشا همه نیع ار دوخ ب
دو ( » ،یقارع
:1363 .)59
ات
« یــحوُر نــِم هـیِف تخَفَن »
ار وــت دـــیوگ و نــیز دـناـهراو
ارــترب
رــحِس خــفن دزوسن قـــح خفن هب زج رهم خفن مد نآ و نیا تسا رهق خفن
،یولوم(
:1393 /4 -3204 )3203
« هک یدح ات .دزوسب دبای لد رد هچ ره دتفا لد رد نوچ هک تسا شتآ ار قشع ص
ترو
یم وحم لد زا زین ار قوشعم مآ یلیل :دنتفگ دوب شزوس نیا رد رگم نونجم دنک
فگ .د :ت
یلیل دوخ نم م منم هک هک رآرب رس :تفگ یلیل .درب تغارف نابیرگ هب رس و ما
بوبح ت .و
كَّبُح لَعجَا َمُهّللا :هک داد ربخ نینچ ماقم نیا زا )ع( یفطصم ،اعد رد
َحَأ نِم ُّب َو یعمَس
یرَصَب (»
،یقارع :1363 .)59
دوــب نآ قارــف ،نـیا لاــصو سپ ـب ناــج ماــقس ،نـت نیا تحص
دوـ
یــم تخس رـــمم نـیا قارــف دیآ
تـخس ناد رــقم نآ قارــف سپ رـت
ار وــت دـیآ تخس شقن قارف نوچ ادــج ششاقنز دــیآ تخس هــچ ات
نود یایـند زا تسین تربص هک یا نوچ تسود یا ادخ زا تربص تنوچ
،یولوم(
:1393 /4 32012 3209-
)
«
َحَم َهَولاَح قاَذ یذَّلااَذ نَم یهلإ
ًلاَدَب كنِم َمارَف كِتّب .»
راب ایادخ تسیک ! ک
تبحم تبرش ه
نآزا و دشچب ار وت ،یمق( دشكب یرگید هب شلد سپ
:1379 اجانم زا لقن هب 260
ت
( نیبحم .)هیداجس هفیحص )9
« هطبار تّبحم تقیقح ج و ددنب بوبحم رب ار ّبحم هک داحّتا طباور زا تسا یا
هبذ تسا یا
حم هک بوبحم تابذج زا هب و ؛دشک دوخ هب ار ّب
نآ ردق یم دوخ هب ار وا هک و زا دشک
وا دوج
یم وحم یزیچ نآ و دنک ضبق لّوا وا زا ار وا تافص همه ات دنک
ر وا تاذ هاگ ق هب ا
ردق هضب ت
ودب دراد دوخ تافص هب لاصّتا یگتسیاش هک یتاذ نآ لدب هب و دیابرب وا زا ب
.دشخ
ش لاصّتا ،تسا مسق ود رب لاصّتا و ّبحم ّرس لوصو یدوهش لاصّتا .یدوجو لاصّتا و یدوه
نانچ هدهاشم ماقم رد بوبحم هب تسا :دیوگ یرون هک
« َو ِبوُلُقلا ُتاَفشاكُم ُلاصّتلاا
ِرارسلاا ُتادَهاشم
» و بوبحم تافص هب ّبحم تاذ لوصو زا تسا ترابع یدوجو لاصّتا و ؛
لامک هچ ،تسین تیاهن ار نآ بتارم و ؛نادب شفاصتا نیا و ؛تسین تیاغ ار بوبحم فاصوا
نادنچ .دنناوخ للها یف ریس ار لاح رد هچ ره و دنسرن تیاهن هب دننک عطق ار نآ لزانم هک
لوصو لزانم زا دوب یلزنم لّوا زونه دنسر نادب ایند »
،یناشاک(
:1367 .)375
«
ّبر ترضح یم نیملاعلا
هک :دیامرف د نم او هن ارچ !مدآ مدنزرف هراچیب یا
تسو ینک ی هک
او ارچ ،منم لضفم و داوج هک ؟ینک رازاب نم او هن ارچ .منم یتسود راوازس م
اعم ن تلم
خارف ةدنشخب هک یریگنرد رد سک زا تمعن هن و تسا گنت ام تمحر هن ،منم شخب
غی »
،یدبیم(
:1361 .)209
هاــیس بآ نـیز تسین تربص كنوچ همشچ زا یراد یروبص نوــچ
هـلا ی
ا یب كنوچ نوـكس یراد مک برش نی
نوــُب َرـشَی زو ادــج یرارـباز نوچ
،یولوم(
:1393 /4 -3214 )3213
« نوچ دشیدنا ارچ اپ و تسد و رطخ و لاب زا ،دنک قح یادف ار دوخ نوچ نمؤم س
قح یو
یم
؟تسا تجاح هچ اپ و تسد هب ،دور »
،یولوم(
:1362 .)178
نآ قشاع قح ترضَح زا زج هک تسا هتفیش نانچ
یمن ركف یرگید یزیچ هب .دنک
تـــفر هـــلمج یــقاب للها اّلإ دــنام تفر زوس تکرش قشع یا شاب داش
نــیلّوا و نــیرخآ دوــب وــمه دوخ هدید زا زج کرش
نــیبم لوــحا ی
نآ ســكع زج دوب ینسح بجع یا ناج رـیغ زا یــشبنج ار نت تسین
لــلخ ناــج رد دوـب هک ار ینت نآ لــسع رد یرـیگب رگ ددرگن شوخ
،یولوم(
:1393 /5 -593 )590
،دوش رتشیب قح ترضح لامج هب قشع تدش ردقچره تسا قشاع یعقاو رگشیاین یب یدبا و یلزا بوبحم رجه زا شزادگوزوس ر هتكن نیا یولوم .دوب دهاوخ نارک
نمض ا
:تسا هدروآ یلیل هب نونجم قشع ناتساد نوــنجم دــنتفگ ناــهلبا لــهج ز ار
لهس تسه نادنچ تسین یلیل نسح
اــبرلد نارازـــه دـــص یو زا رـــتهب ام رـهش ردــنا هاــم نوــچمه تسه
یم نــسُح و تـسا هزوک تروص تفگ یم مــیادـخ یم
یو شــقن زا دــهد
هزوــک زا داد هــکرــس ار اـمش رم شا
شک شوگ ناتوا قـــــــح دشابن ات
،یولوم(
:1393 /5 ـ3289 )3286
؛نوچ ،تسین بوبحم قشع شیاجنگ ار همه هــمیخ ایرد تسه تاــیح یو رد یا
تاــمم ار ناغلاک نكــیل ار ّطــب
یـتنحم و یــتمعن رــــه تروـــص یــتّنج ار نآ خزود ار نیا تـسه
یــكی هزوــک و تبرــــش هنوگ هنوگ یكــش تبیغ یــم رد دــنامن اـت
داب هزوک و تسا بیغ زا ه ناهج نیز ی
ناهن سب یو رد هداب ،ادیپ هزوــک
،یولوم(
:1393 /5 ـ3305 )3304
تشادرب اب یولوم هب هناعرّضتم و هناقشاع ،تایاور و ثیداحا ،نآرق زا ییاه
د هاگر م دوبع
یم شیاین .دنک
اـــنُراـــصبأ تَرـِّـكُس یهلِا ای تـَلقِثُا اـّــنَع ُفــْـعاَف
اـنُرازوأ
نـــیَقِفاخلا َتلأَم دق ًاَّـیفَخ ای نیَقِرْشَملاِروُن َقوـَف َتوَـلَع ْدَـق
اطَعلأ َسوـُسْحَم تاَّذلا َّیِفَخ ای اخَّرلاک ُنـحَـن َو ِءآـملاـک َتـْنأ
راـــبُغلاک نـحَن َو ِحیِّرلاک َتنَأ راــهِج اـهاربَغ و ُحـیّرلأ یفَتْخَت
،یولوم(
:1393 /5 ـ3311 )3310
هب و فارتعا یدنوادخ تامعن نایب زا دوخ زجع هب مجنپ رتفد ماتخ نسح ناونع م
ی .دنک
ناــهد دــصناپ ارــم یداد ادـخ رگ ناـهج و ناج یاوت حرش یمتفگ
رــ
