ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﯿﺑ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﯽﺧﺮﺑ و ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﺳرﺮﺑ هﻮﯿﻣ بآ رد
ﯽﻠﺤﻣ رﺎﻧا ﻢﻗر ﺖﺸﻫ
ﯽﻨﻣﻮﻣ ﻪﺴﯿﻔﻧ
،1
ﺪﺳا ﯽﻠﻌﻨﯿﺴﺣ ﻪﻧرﺎﻗ ي
2
*
1
- نﺎﻬﻔﺻا ﺪﺣاو ﯽﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﻧﺎﺒﻏﺎﺑ مﻮﻠﻋ ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻖﺑﺎﺳ يﻮﺠﺸﻧاد )
نﺎﮕﺳارﻮﺧ (
ناﺮﯾا ،نﺎﻬﻔﺻا ، .
2 - رﺎﯿﺸﻧاد نﺎﻬﻔﺻا ﺪﺣاو ﯽﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﻧﺎﺒﻏﺎﺑ مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ )
نﺎﮕﺳارﻮﺧ (
ناﺮﯾا ،نﺎﻬﻔﺻا ، .
تﺎﻋﻼﻃا ﻪﻟﺎﻘﻣ
ﮑﭼ
ﯿ هﺪ
رﺎﺗ ﯾ ﺦ ﺎﻫ ي ﻪﻟﺎﻘﻣ :
رﺎﺗ ﯾ ﺦ رد ﯾ ﺖﻓﺎ : 28 / 09 / 1397
رﺎﺗ ﯾ ﺦ ﺬﭘ ﯾ شﺮ : 30 / 08 / 1400
تﺎﻤﻠﮐ ﻠﮐ ﯿ ﺪ ي :
ﻋ ،ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺮﺻﺎﻨ
،لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻣﺎﺟ داﻮﻣ
،نﻮﯿﺳاﺮﺘﯿﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺪﯿﺳا
،ﯽﮔﺪﯿﺳر ﺺﺧﺎﺷ
ﻪﻔﻟﺆﻣ ﻪﺑ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﯽﻠﺻا يﺎﻫ
.
DOI: 10.52547/fsct.18.121.17
DOR: 20.1001.1.20088787.1400.18.121.2.6
لﻮﺌﺴﻣ
تﺎﺒﺗﺎﮑﻣ : [email protected]
ﻢﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ رﺎﻧا ﯽﻤﯾﺪﻗ و ﻦﯾﺮﺗ
هﻮﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗ ﯽﻣ رﺎﮐ و ﺖﺸﮐ ﯽﻌﯿﺳو ﻖﻃﺎﻨﻣ رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﯾﺎﻫ
دﻮﺷ . رد
لﺎﺳ ﻪﺑ رﺎﻧا بآ ﺮﯿﺧا يﺎﻫ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﯽﻧﺪﯿﺷﻮﻧ ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ
. ﻪﺑ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا رﻮﻈﻨﻣ
ﺎﻨﻋ ياﻮﺘﺤﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ﯽﻠﺤﻣ رﺎﻧا ﻢﻗر ﺖﺸﻫ هﻮﯿﻣ بآ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﯿﺑ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﯽﺧﺮﺑ و ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺮﺻ
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا . ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﻖﯿﻘﺤﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ تﺎﻔﺻ مﺎﻤﺗ ظﺎﺤﻟ زا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ مﺎﻗرا رد يراد
داد نﺎﺸﻧ . ﺮﯾﺎﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ياراد رﺎﻧا بآ رد ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ داد نﺎﺸﻧ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ
ﯽﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﺪﺷﺎﺑ
راﺮﻗ ﺲﻣ و يور ،ﺰﻨﮕﻨﻣ ،ﻦﻫآ ،ﻢﯾﺰﯿﻨﻣ ،ﺮﻔﺴﻓ ،ﻢﯾﺪﺳ ،ﻢﯿﺴﻠﮐ ﺮﺻﺎﻨﻋ نآ زا ﺲﭘ و
ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ . ﻢﯾﺪﺳ و ﻢﯾﺰﯿﻨﻣ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ و ﯽﺑﻼﮔ ﻢﻗر رد ﻦﻫآ و ﻢﯿﺴﻠﮐ ،ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺮﺼﻨﻋ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ
ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽﻫرﻮﺳ ﻢﻗر رد .
ﯽﻠﻋ ﻢﻗر ﭗﻟ ﻢﻗر و يور و ﺰﻨﮕﻨﻣ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ياراد يﺮﺒﮐا ﯽﺧﺮﺳ
ﯾازﺮﯿﻣ و ﻪﺑ ﯽ ﺪﻧدﻮﺑ ﺲﻣ و ﺮﻔﺴﻓ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ياراد ﺐﯿﺗﺮﺗ .
ﻦﯿﯾﺎﭘ ﻦﻫآ و ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺗ
ﻪﺑ ﭗﻟ مﺎﻗرا رد ﺐﯿﺗﺮﺗ ﯽﻠﻋ و ﯽﺧﺮﺳ
ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ يﺮﺒﮐا .
ﻦﯿﯾﺎﭘ ياراد ﺮـﮔ ﻢﻗر ﺮﺻﺎﻨﻋ ﺮﯾﺎﺳ ياﺮﺑ ﻦﯾﺮﺗ
دﻮﺑ ﺮﯾدﺎﻘﻣ .
لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻣﺎﺟ داﻮﻣ ناﺰﯿﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﯿﺑ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﺮﻈﻧ زا )
(TSS ﺺﺧﺎﺷ ،
ﯽﮔﺪﯿﺳر )
(MI ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا و )
(pH ﭗﻟ ،ﯽﺑﻼﮔ مﺎﻗرا ،هﻮﯿﻣ بآ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ياراد ﯽﻫرﻮﺳ و ﯽﺧﺮﺳ
ﺪﻧدﻮﺑ راﺪﻘﻣ .
ﯽﻠﻋ و ﯽﻫرﻮﺳ مﺎﻗرا و نﻮﯿﺳاﺮﺘﯿﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺪﯿﺳا يﻻﺎﺑ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﻦﺘﺷاد ﻞﯿﻟد ﻪﺑ يﺮﺒﮐا
ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ ﯽﻠﯾﺪﺒﺗ ﻊﯾﺎﻨﺻ ياﺮﺑ شﺮﺗ هﺰﻣ ﺪﻨﺳر
. ﺮﯾدﺎﻘﻣ ندﻮﺑ اراد ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﺰﯿﻧ مﺎﻗرا ﺮﯾﺎﺳ
ﻣ شﺮﺗ ﻢﻌﻃ و ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ زا ﯽﺒﺳﺎﻨ -
ﻦﯾﺮﯿﺷ ) ﺲﻠﻣ ( هزﺎﺗ فرﺎﺼﻣ ياﺮﺑ بآ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺖﻌﻨﺻ و يرﻮﺧ
ﯽﻣ دﺎﻬﻨﺸﯿﭘ رﺎﻧا ﺪﻧﻮﺷ
. هوﺮﮔ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﻪﻔﻟﺆﻣ ﻪﺑ ﻪﯾﺰﺠﺗ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ مﺎﻗرا يﺪﻨﺑ
ﯽﻠﺻا يﺎﻫ
دﻮﻤﻧ ﺪﯿﯾﺄﺗ ار ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ مﺎﻗرا يﺪﻨﺑ هوﺮﮔ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ .
ناﺮﯾا ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﯾﺎﻨﺻ و مﻮﻠﻋ ﻪﻠﺠﻣ
www.fsct.modares.ac.ir :ﻪﻠﺠﻣ ﺖﯾﺎﺳ
ﻤﻠﻋ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﯽ ﺸﻫوﮋﭘ_ ﯽ
1 - ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻪﺘﺷﺬﮔ ﻪﻫد ﯽﻃ رد و ﻪﯾﺬﻐﺗ هزﻮﺣ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ،
ﻞﻤﮑﻣ ﯽﻤﯾژر يﺎﻫ
ﻼﺳ ﺮﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﺄﺸﻨﻣ ﺎﺑ ﯽﺗﺎﺒﯿﮐﺮﺗ يور ﺮﺑ نﺎﺴﻧا ﺖﻣ
ﺰﮐﺮﻤﺗ ﯽﻫﺎﯿﮔ
ﻪﺘﺷاد ﺪﻧا ] 1 [ . رﺎﻧا ) Punica granatum L.
( ﺮﺘﺸﯿﺑ ﯽﺘﻣﺪﻗ ﺎﺑ
زا 5000 رد ﯽﺒﺳﺎﻨﻣ ﺪﺷر زا ،لﺎﺳ ﺑ ناﺮﯾا
ﻪ ﻪﮐ ﯽﻘﻃﺎﻨﻣ صﻮﺼﺧ
ﺮﯾﻮﮐ هدوﺪﺤﻣ رد يﺰﮐﺮﻣ
) تﻮﻟ ﺖﺷد و ﺮﯾﻮﮐ ﺖﺷد (
ﻊﻗاو
هﺪﺷ ﯽﻣ رادرﻮﺧﺮﺑ ،ﺪﻧا ﺪﺷﺎﺑ
] 2 [.
ﻦﺘﺷاد ﺎﺑ ناﺮﯾا 89668
رﺎﺘﮑﻫ
و ﺖﺸﮐﺮﯾز ﺢﻄﺳ 1098395
ﻢﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ ،ﻪﻧﺎﯿﻟﺎﺳ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻦﺗ ﻦﯾﺮﺗ
ﻧا و نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﯽﻣ رﺎ
رد لوا مﺎﻘﻣ تاردﺎﺻ ﺮﻈﻧ زا و ﺪﺷﺎﺑ
ﯽﻣ اراد ار نﺎﻬﺟ ﺪﺷﺎﺑ
] 2 .[
ﻪﺑ رﺎﻧا هﺪﻤﻋ فﺮﺼﻣ هزﺎﺗ ترﻮﺻ
رد دﻮﺟو ﻦﯾا ﺎﺑ ،ﺖﺳا يرﻮﺧ
ﯽﻧﺪﯿﺷﻮﻧ ﻪﯿﻬﺗ ﺎﻫ
دراد دﺮﺑرﺎﮐ ﺰﯿﻧ بر و ﻪﻟژ ،ﺎﺑﺮﻣ ، ]
3 [ . رد
لﺎﺳ ﻪﺑ ،بﻮﻠﻄﻣ ﻢﻌﻃ ﺮﺑ هوﻼﻋ رﺎﻧا بآ ﺮﯿﺧا يﺎﻫ اد ﻞﯿﻟد
ﻦﺘﺷ
تاﺮﺛا ﻢﻬﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﻧﺎﻣرد ﯽﺑﺮﭼ و نﻮﺧرﺎﺸﻓ
] 4 [،
يرﺎﻤﯿﺑ ﺖﻓﺮﺸﯿﭘ زا يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ نﺎﻃﺮﺳ و ﯽﻗوﺮﻋ يﺎﻫ
] 5 [ ،
ﻪﺑ ﯽﻤﯾژر ﻞﻤﮑﻣ ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ ﺰﯿﻧ
ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺻﺎﺧ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ
ﺖﺳا ] 6 .[ ﺗ هﻮﯿﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ ﻪﮐ ﯽﺗﺎﻔﺻ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﺎﺘﺳار ﻦﯾا رد ﺄ
ﺮﯿﺛ
ﻤﻫ و ﺪﻧراد ﻻﺎﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺎﺑ مﺎﻗرا ﺶﻨﯾﺰﮔ ﻦﯿﻨﭽ
زا ﯾو ﺖﻤﯿﻫا ﮋه يا
ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ .
ﺑ آ ﺶﺨ هﻮﯿﻣ راﺪﺑ رﺎﻧا 50 ﺎﺗ 70 ﺪﺻرد ﻞﮐ ﻞﯿﮑﺸﺗ ار هﻮﯿﻣ
ﯽﻣ ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻞﺑﺎﻗ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﻞﻣﺎﺷ ﻪﮐ ﺪﻫد ﺪﻨﻗ يا
، ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو
،
ﯽﻠﭘ ﺪﯾرﺎﮐﺎﺳ
، ﯽﻠﭘ ﯽﻣ ﯽﻧﺪﻌﻣ داﻮﻣ و ﻞﻨﻓ ﺪﺷﺎﺑ
] 7 [.
ﯽﻧﺪﻌﻣ داﻮﻣ
ﺮﯿﻏ يداﻮﻣ ﯽﻟآ
ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﻣ ﺖﻓﺎﯾ نﺪﺑ رد ﻢﮐ راﺪﻘﻣ ﻪﺑ ﻪﮐ و ﺪﻧﻮﺷ
ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻆﻔﺣ رد ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﯾاﺬﻏ ﻢﯾژر ﻢﻬﻣ ﺶﺨﺑ ﮏﯾ يﺎﻫ
ﺪﻧراد ﯽﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ نﺪﺑ ﯽﻌﯿﺒﻃ ]
8 ، 9 ، 10 .[
ﻮﺘﺤﻣ ا داﻮﻣ ﻞﮐ ي
ﯽﮐارﻮﺧﺮﯿﻏ ﺶﺨﺑ ﻞﻣﺎﺷ ﻪﮐ رﺎﻧا هﻮﯿﻣ ﯽﻧﺪﻌﻣ آ
ﯽﻣ ﺰﯿﻧ ن ﺪﺷﺎﺑ
،
491 /1
ًﺎﺗﺪﻤﻋ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺪﺻرد ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻞﻣﺎﺷ
ﺮﻔﺴﻓ
،
ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ
، ﻢﯿﺴﻠﮐ
، و ﻢﯾﺰﯿﻨﻣ آ ﯽﻣ ﻦﻫ ﺪﺷﺎﺑ ] 6 [.
ﯽﻣ رﺎﻧا هﻮﯿﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
ﻪ زاﺪﻧا و ﮓﻧر ،يﺮﻫﺎﻇ ﻞﮑﺷ ﻪﻠﯿﺳو ه
هﻮﯿﻣ ددﺮﮔ ﻦﯿﯿﻌﺗ ]
11 [ . دﻮﺟو ﻦﯾا ﺎﺑ
، هﻮﯿﻣ نﺪﯿﺳر ﺐﺳﺎﻨﻣ نﺎﻣز
ﯽﻤﻧ ﺖﺷادﺮﺑ ياﺮﺑ هﻮﯿﻣ ﺖﺳﻮﭘ يﺮﻫﺎﻇ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﺎﺑ ﺎﻬﻨﺗ ﺪﻧاﻮﺗ
دﻮﺷ هداد ﺺﯿﺨﺸﺗ ]
12 [.
ﺪﻨﻧﺎﻣ يﺮﮕﯾد يﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ ﻪﺑ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ
لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻣﺎﺟ داﻮﻣ ناﺰﯿﻣ )
(TSS ، نﻮﯿﺳاﺮﺘﯿﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺪﯿﺳا ناﺰﯿﻣ
) (TA ناﻮﻨﻋ ﺖﺤﺗ ﺖﻔﺻ ود ﻦﯾا ﺖﺒﺴﻧ و ﻢﻌﻃ ﺺﺧﺎﺷ
) TSS/TA (
ﺖﺳا زﺎﯿﻧ ] 13 [ .
لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻣﺎﺟ داﻮﻣ
، هﻮﯿﻣ رد لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻨﻗ ناﺰﯿﻣ ار
ﯽﻣ نﺎﺸﻧ و ﺪﻫد
راﺪﻘﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ هﻮﯿﻣ نآ
هﺪﯿﺳر ﯽﻣ ﺮﺗ ﻦﯾا و دﻮﺷ ﺮﻣا
زا ﯽﺷﺎﻧ
ﯽﻣ تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ ﻪﺑ ﻪﺘﺳﺎﺸﻧ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﺪﺷﺎﺑ
] 14 [.
ﻞﺑﺎﻗ ﺪﯿﺳا ناﺰﯿﻣ
نﻮﯿﺳاﺮﺘﯿﺗ )
(TA ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻢﻬﻣ ﻞﻣﺎﻋ ﮏﯾ ﺰﯿﻧ بآ
ﻧا هﻮﯿﻣ رﺎ
ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ ددﺮﮔ
] 15 [ . نارﺎﮑﻤﻫ و ﻦﻤﻟﺎﺷ )
1984 ( ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ
سرﺮﯾد رد ار نﻮﯿﺳاﺮﺘﯿﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺪﯿﺳا راﺪﻘﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ مﺎﻗرا ﻦﯾﺮﺗ
ﺪﻧدﻮﻤﻧ ] 16 [.
ﻢﻫ ﻪﮐ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ نآ راﺪﻘﻣ هﻮﯿﻣ نﺪﯿﺳر ﺎﺑ نﺎﻣز
ﺖﺳا توﺎﻔﺘﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻖﻃﺎﻨﻣ و مﺎﻗرا ﻦﯿﺑ رد ﺶﻫﺎﮐ ﻦﯾا ]
16 [.
تﺎﻔﺻ ﺮﺑ هوﻼﻋ
،هﺪﺷ ﺮﮐذ ناﺰﯿﻣ
ﯾﺪﯿﺳا ﻪﺘ بآ هﻮﯿﻣ ) (pH ﺰﯿﻧ
ﺖﯿﻔﯿﮐ رد و ﺖﺳا هﻮﯿﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺶﺠﻨﺳ ياﺮﺑ ﯽﻤﻬﻣ رﻮﺘﮐﺎﻓ دراد ﺶﻘﻧ هﻮﯿﻣ بﻮﻠﻄﻣ ]
17 [.
ناﺰﯿﻣ رد ﺮﯿﯿﻐﺗ ﺐﺒﺳ ﻪﮐ ﯽﻠﻣاﻮﻋ
ﯽﻣ ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا
ًﺎﻣﻮﻤﻋ ﺪﻧﻮﺷ ﺖﺷادﺮﺑ زا ﺲﭘ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ
،
ﯽﻣ ﻢﻗر عﻮﻧ و ﯽﮔﺪﯿﺳر ﺖﯿﻌﺿو ﺪﺷﺎﺑ
] 7 [.
يدﺎﯾز تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ
ﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﻦﯿﺑ طﺎﺒﺗرا نآ ﻢﻬﺳ و هﻮﯿﻣ ﯽﯾ
رد ار ﺎﻫ
ﺶﯿﭘ هدﺮﮐ ﯽﺳرﺮﺑ هﻮﯿﻣ ﯽﮔﺪﯿﺳر نﺎﻣز ﻦﯿﯿﻌﺗ ﯽﻨﯿﺑ ﺪﻧا
] 7،
9،
18 .[
نارﺎﮑﻤﻫ و ﺰﻨﯿﺗرﺎﻣ )
2006 ( ﺞﻨﭘ ﻢﻗر ﺎﯿﻧﺎﭙﺳا لﺎﻤﺷ رد ار رﺎﻧا
ﺪﻧداد راﺮﻗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ .
نآ ﺎﻫ هزاﺪﻧا ﺎﺑ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ يﺮﯿﮔ
ﻮﯿﺑ ﺪﻨﻧﺎﻣ هﻮﯿﻣ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا
،لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻣﺎﺟ داﻮﻣ ، نﺎﻣز
ﺷ و ﯽﮔﺪﯿﺳر ﻪﺘﯾراو ﻦﯿﺑ ﻪﮐ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎ
يﺎﻫ
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ تﺎﻔﺻ ظﺎﺤﻟ زا ﻒﻠﺘﺨﻣ راد
ي
و دراد دﻮﺟو ر
ﯽﮔﮋﯾو ﻦﯾا ﻦﯿﯿﻌﺗ رد ار ﯽﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ ﻢﻗ ﺎﻔﯾا ﺎﻫ
ﯽﻣ ﺪﻨﮐ ] 19 .[
شور ﻦﯿﺑ رد يﺎﻫ
ﺰﯿﻟﺎﻧآ هداد هﺮﯿﻐﺘﻣ ﺪﻨﭼ شور ،ﺎﻫ ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﻪﮐ يا
تﺎﻔﺻ ﻦﯿﺑ مﺎﻗرا
ﺪﯾﺎﻤﻧ دﺎﺠﯾا توﺎﻔﺗ
، ﯽﻣ ﺗ هوﺮﮔ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮ يﺪﻨﺑ
نآ نﺎﺳآ بﺎﺨﺘﻧا و مﺎﻗرا يﺪﻌﺑ ود رادﻮﻤﻧ سﺎﺳا ﺮﺑ ﺎﻫ
ﮏﻤﮐ 1
ﺪﯾﺎﻤﻧ . رد ﻦﯿﺑ شور يﺎﻫ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺰﯿﻟﺎﻧآ هداد ﺎﻫ
، ﺰﺠﺗ ﻪﯾ ﻪﺑ
ﻪﻔﻟﺆﻣ يﺎﻫ
2ﯽﻠﺻا زا ﻢﻬﻣ شور ﻦﯾﺮﺗ يﺎﻫ
ﺪﻨﭼ ﯽﻣ هﺮﯿﻐﺘﻣ ﺪﺷﺎﺑ
] 20 [ ﻪﮐ ﻪﺻﻼﺧ ﻖﯾﺮﻃ زا ﻪﯿﻟوا ﻪﺘﺴﺒﻤﻫ يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ ندﺮﮐ
) تﺎﻔﺻ
ﯽﻤﮐ ( ﻪﻔﻟﺆﻣ ﻞﮑﺷ ﻪﺑ يﺎﻫ
دوﺪﺤﻣ و ﻞﻘﺘﺴﻣ
، هوﺮﮔ نﺎﮑﻣا يﺪﻨﺑ
ﯽﻣ دﻮﺟو ﻪﺑ ار يﺪﻌﺑ ﻪﺳ و يﺪﻌﺑ ود يﺎﻀﻓ رد داﺮﻓا دروآ
] 21 .[ زا ﻞﺻﺎﺣ تﺎﻋﻼﻃا سﺎﺳا ﺮﺑ ﻪﮐ يﺪﻌﺑ ود رادﻮﻤﻧ رد
شور ﻪﻔﻟﺆﻣ ﻪﯾﺰﺠﺗ يﺎﻫ
ﯽﻣ ﻢﯿﺳﺮﺗ ﯽﻠﺻا دﻮﺷ
، ﺗ ﺄ ﺮﺑ تﺎﻔﺻ ﺮﯿﺛ
هوﺮﮔ يﺪﻨﺑ مﺎﻗرا ﺮﻫ ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ و ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫرادﺮﺑ ترﻮﺻ ﻪﺑ
ﻢﻗر ﻮﻧ سﺎﺳا ﺮﺑ ﺰﯿﻧ ﯽﻣ هداد ﺶﯾﺎﻤﻧ ﯽﺑﺎﺨﺘﻧا ﻪﻔﻟﺆﻣ ع
دﻮﺷ . ﻪﯾواز
نآ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ زا ﯽﺒﯾﺮﻘﺗ ﺎﻫرادﻮﻤﻧ ﻦﯾا رد ﻢﻫ ﺎﻫرادﺮﺑ ﻦﯿﺑ ار ﺎﻫ
ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﺪﻫد ] 22 [ .
1. Biplot
2. Principal component analysis
ﻪﻄﺑار عﻮﻧ ﻦﯾا رد ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ يﺎﻫرادﺮﺑ و ﯽﻋارز تﺎﻔﺻ ﻦﯿﺑ ﺎﻫ
ﻞﯿﮑﺸﺗ يﺎﻫرادﻮﻤﻧ مﺎﻗرا ؛هﺪﺷ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ و ﯽﻘﻄﻨﻣ ﻮﺤﻧ ﻪﺑ ار
ﺖﻬﺟ هوﺮﮔ راد ﯽﻣ يﺪﻨﺑ ﮐ ﺪﯾﺎﻤﻧ ﯽﻣ ﺮﻣا ﻦﯾا زا ﻪ ﻪﺑ ناﻮﺗ
ناﻮﻨﻋ
ﺐﺳﺎﻨﻣ مﺎﻗرا ﺶﻨﯾﺰﮔ ياﺮﺑ ﯽﻠﻣﺎﻋ صﺎﺧ فاﺪﻫا ﺖﻬﺟ
هﺮﻬﺑ
ﺖﻓﺮﮔ . ﻦﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ داﻮﻣ ناﺰﯿﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ﺮﺑ ﯽﻨﺒﻣ ﯽﻤﮐ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﮐ
رﺎﻧا مﺎﻗرا ﯽﻧﺪﻌﻣ ﯽﻠﺤﻣ
ناﺮﯾا و ﺖﺳا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
ﻪﺑ
ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﯿﺑ تﺎﻔﺻ ﺖﯿﻤﻫا ،ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ
،لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻣﺎﺟ داﻮﻣ
ﻞﺑﺎﻗ ﺪﯿﺳا نﻮﯿﺳاﺮﺘﯿﺗ
و ﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﻮﯿﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ ﺖﺷاد
،ه ﻦﯾا رد
ﺶﻫوﮋﭘ
، رﺎﻧا ﻢﻗر ﺖﺸﻫ ﯽﻠﺤﻣ
زا ﺮﻈﻧ ﻮﺘﺤﻣ ا و ﯽﻧﺪﻌﻣ داﻮﻣ ي
ﯽﺧﺮﺑ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﻮﯿﺑ
درﻮﻣ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﯽﺑﺎﯾزرا
ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ و
ﺎﺑ
و ﯽﻧﺪﻌﻣ تﺎﻔﺻ ﻦﯿﺑ ﻪﻄﺑار يﺪﻌﺑ ود رادﻮﻤﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا هوﺮﮔ و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﯿﺑ مﺎﻗرا يﺪﻨﺑ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ مﺎﺠﻧا
ﺪﺷ .
2 - شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
ﻪﺑ ﯽﮔﮋﯾو ﯽﺑﺎﯾزرا رﻮﻈﻨﻣ ﺖﺸﻫ ،هﻮﯿﻣ هرﺎﺼﻋ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﯿﺑ يﺎﻫ
مﺎﻗرا ﻞﻣﺎﺷ ﯽﻠﺤﻣ رﺎﻧا ﻢﻗر
"
ﺰﻣﺮﻗ ﺖﺳﻮﭘ
، ﯾ ـ ﯽﻧادﺰ
، ﯽﻫﺮﺳ
،
ﯽﻠﻋ يﺮﺒﮐا
، ﮔ ـ ﺮ،
بﻼﮔ
، ﭗﻟ و ﯽﯾازﺮﯿﻣ ﯽﺧﺮﺳ
"
ﻪﻠﺣﺮﻣ رد
زا هﺪﯿﺳر غﺎﺑ
يﺎﻫ ﻒﺠﻧ نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ رد ﻊﻗاو دﺎﺑآ
27 يﺮﺘﻣﻮﻠﯿﮐ
نﺎﻬﻔﺻا ﺮﻬﺷ بﺮﻏ ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا ،
. زا ﻢﻗر ﺮﻫ 30 بﺎﺨﺘﻧا هﻮﯿﻣ
ﺪﻧﺪﺷ . هﻮﯿﻣ يرﺎﻤﯿﺑ و تﺎﻓآ ﺮﻈﻧ زا ندﻮﺑ يرﺎﻋ ظﺎﺤﻟ زا ﺎﻫ ،ﺎﻫ
درﻮﻣ ﺖﻗد ﻪﺑ هزاﺪﻧا و ﮓﻧر ندﻮﺑ نﺎﺴﮑﯾ ،ﯽﺘﺳﻮﭘ تﺎﻌﯾﺎﺿ ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺗﺎﻣﺪﻘﻣ ﯽﺳرﺮﺑ .
هﻮﯿﻣ هرﺎﺼﻋ ﻦﺘﻓﺮﮔ زا ﺲﭘ
، ﺖﻬﺟ
ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﯿﺑ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ و ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ ناﺰﯿﻣ ﻦﯿﯿﻌﺗ نﺎﻣز ﺎﺗ ،
ﺰﯿﻟﺎﻧآ يﺎﻣد رد 20 - ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﻪﮕﻧ داﺮﮔ
ﺪﻧﺪﺷ يراد .
2 - 1 هزاﺪﻧا – ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ يﺮﯿﮔ
ناﺰﯿﻣ ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ ،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ رﺎﻧا مﺎﻗرا رد
زا هدﺎﻔﺘﺳاﺎﺑ
هﺎﮕﺘﺳد ﻒﯿﻃ ﺖﻔﺟ يﺎﻤﺳﻼﭘ ﯽﺠﻨﺳ ﯽﯾﺎﻘﻟا هﺪﺷ
(3
لﺪﻣ Perkin
Elmer 8300 هزاﺪﻧا
ﺪﻧﺪﺷ يﺮﯿﮔ .
يدﺮﮑﻠﻤﻋ ﻂﯾاﺮﺷ هﺎﮕﺘﺳد
و هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ICP ﺮﺑ بﺬﺟ جﻮﻣ لﻮﻃ
ﺮﺻﺎﻨﻋ زا ﮏﯾ ﺮﻫ يا
هزاﺪﻧا لوﺪﺟ رد هﺪﺷ يﺮﯿﮔ 1
هداد نﺎﺸﻧ ﺖﺳا هﺪﺷ
.
3. Inductively Coupled Plasma - ICP -OES
Table 1 Operating parameters for ICP-OES and wavelengths used for measurement of
mineral
:†
Copper (Cu), Potassium (K), Calcium (Ca), Manganese (Mn), Magnesium (Mg), Sodium (Na),
Phosphorous (P), Iron (Fe), Zinc (Zn)
2 - 2 - هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ ﻮﯿﺑ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ
ﻪﺑ لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻣﺎﺟ داﻮﻣ ناﺰﯿﻣ ﯽﺘﺳد ﺮﺘﻣﻮﺘﮐاﺮﻓر هﺎﮕﺘﺳد ﻪﻠﯿﺳو
هزاﺪﻧا ﺲﮑﯾﺮﺑ ﻪﺟرد ﺐﺴﺣﺮﺑ و يﺮﯿﮔ (Brix)
ﺪﺷ شراﺰﮔ .
ﻪﺑ نﻮﯿﺳاﺮﺘﯿﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا ناﺰﯿﻣ ﻦﯿﯿﻌﺗ ياﺮﺑ 10
بآ ﺮﺘﯿﻟ ﯽﻠﯿﻣ
،هﻮﯿﻣ 10 ﯽﻠﯿﻣ ﺎﺑ نﻮﯿﺳاﺮﺘﯿﺗ ﺲﭙﺳ و ﺪﺷ ﻪﻓﺎﺿا ﺮﻄﻘﻣ بآ ﺮﺘﯿﻟ
دﺎﻔﺘﺳا دﻮﺳ زا ه 2/
0 ﯽﻧﺎﻣز ﺎﺗ لﺎﻣﺮﻧ ﻪﮐ
هرﺎﺼﻋpH ﻪﺑ دﺪﻋ 2 /8
ﺪﺳﺮﺑ مﺎﺠﻧا ﺪﺷ راﺪﻘﻣ و ﯽﻠﯿﻣ ﺐﺴﺣﺮﺑ نآ رد مﺮﮔ
100 ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ
ﺪﺷ شراﺰﮔ و ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ]
23 .[
زا ﻢﻌﻃ ﺺﺧﺎﺷ شراﺰﮔ ياﺮﺑ
ﮥﻄﺑار نﻮﯿﺳاﺮﺘﯿﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا ﻪﺑ لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻣﺎﺟ داﻮﻣ ﺖﺒﺴﻧ
(TSS/TA) ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا
. ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا هﻮﯿﻣ هرﺎﺼﻋ ﺰﯿﻧ
ﻪﺑ ﮏﻤﮐ
هﺎﮕﺘﺳد ﺮﺘﻣ pH
ﯽﻟﺎﺘﯿﺠﯾد )
ﺲﯿﺋﻮﺳ موﺮﺘﻣ ﯽﻧﺎﭙﻤﮐ ﺖﺧﺎﺳ (
هزاﺪﻧا ﺪﺷ يﺮﯿﮔ .
2 - 3 - ﺰﯿﻟﺎﻧآ يرﺎﻣآ
هداد ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ مﺮﻧ ﻂﺳﻮﺗ ﺎﻫ
يرﺎﻣآ راﺰﻓا ) SAS
ﻪﺨﺴﻧ
1/
9 ( ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ و لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد ﺎﻫ
5 سﺎﺳا ﺮﺑ ﺪﺻرد
ﻪﻨﻣاد ﺪﻨﭼ نﻮﻣزآ ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻦﮑﻧاد يا
. يﺪﻌﺑ ود رادﻮﻤﻧ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
تﺎﻔﺻ ﻪﺑ ﻪﯾﺰﺠﺗ سﺎﺳا ﺮﺑ رﺎﻧا ﻒﻠﺘﺨﻣ مﺎﻗرا رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ
ﻪﻔﻟﺆﻣ مﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ و ﯽﻠﺻا يﺎﻫ يرﺎﻣآ راﺰﻓا
Minitab
(Minitab Inc 2017) ا
ﺪﺷ مﺎﺠﻧ .
Set Element†
Detection wavelengths
(/nm) Nebulization
gas flow rate 0.55L/min Cu 324.750 Auxiliary
gas flow rate 0.21L/min K 766/490 Plasma gas
flow rate 17L/min Ca 393.366 Sample flow
rate
1.5
mL/min Mn 257.610
Operating
power 1450 W Mg 279.553
View Axial Na 589.592
Sample
uptake rate 1.0mL/min P 214.914 Spray
chamber Cyclonic Fe 259.940
Nebulizer
type Meinhard Zn 213.857
Nebulizer
set up Instant Replications 3
3 - ﺚﺤﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ
ناﺰﯿﻣ ﻪﻨﯿﻤﮐ ، ﻪﻨﯿﺸﯿﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ، ، رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﻧﺪﻌﻣ يﺎﻫ
هرﺎﺼﻋ بآ ﯿﻣ هﻮ رﺎﻧا
رد لوﺪﺟ رد ،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ مﺎﻗرا 2
ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ .
ﻮﺘﺤﻣ ا ﻪﺑ ﺮﺻﺎﻨﻋ ي ،ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﻞﻣﺎﺷ ﯽﻟوﺰﻧ ﺐﯿﺗﺮﺗ
ﻢﯿﺴﻠﮐ ﻢﯾﺪﺳ ،
،
،ﺮﻔﺴﻓ ﻢﯾﺰﯿﻨﻣ
، ﻦﻫآ
، ﺰﻨﮕﻨﻣ
، دﻮﺑ يور و ﺲﻣ .ا
ﺎﻤﯿﻤﻟ ن ا و ﺪﻤﺣ
) 2002 ( ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﻤﻧ شراﺰﮔ ﻢﯾﺪﺳ و
ﯽﻧﺪﻌﻣ داﻮﻣ ﻦﯿﺑ رد
اﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ياراد رﺎﻧا هرﺎﺼﻋ رد ﯽﻣ ر
ﺷﺎﺑ ﻨ ﺪ ] 7 [ . ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
ﺖﯾﺰﯾﺎﺑ رﺎﻨﯿﭙﮐآ )
2010 ( ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻮﺘﺤﻣ ا بآ رد ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ ي
هﻮﯿﻣ ار رﺎﻧا ﻢﯿﺴﻠﮐ و ﻢﯾﺪﺳ ،ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺮﺼﻨﻋ ﻪﺳ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ دﺮﻤﺷﺮﺑ
] 24 [ . ﻪﯾﺬﻐﺗ هﺎﮔﺪﯾد زا رﺎﻧا بآ رد ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ناﺰﯿﻣ ندﻮﺑ ﻻﺎﺑ يا
ﺖﺳا ﺖﯿﻤﻫا ﺰﺋﺎﺣ
، ياﺮﺑ اﺮﯾز يداﺮﻓا
ﻻﺎﺑ نﻮﺧ رﺎﺸﻓ ياراد ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ
، ﯽﻣ ﺪﯿﻔﻣ رﺎﯿﺴﺑ ﺪﺷﺎﺑ
] 25 [ . رد ﺮﺼﻨﻋ ﻦﯾا راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ
ﻦﯾا ﺶﻫوﮋﭘ ﻢﻗر رد يﺎﻫ ﯽﺑﻼﮔ و ﮔـ ﺮ ﻢﮐ و رد ﺰﯿﻧ نآ ﻦﯾﺮﺗ
ﻢﻗر يﺎﻫ ﭗﻟ ﯽﺧﺮﺳ ﯽﻠﻋ و ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ يﺮﺒﮐا .
نارﺎﮑﻤﻫ و ﻪﻟﺎﻔﻟا
) 2009 ( زا رﺎﻧا بآ رد دﻮﺟﻮﻣ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ناﺰﯿﻣ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ
رد نآ راﺪﻘﻣ هﻮﯿﻣ بآ
لﺎﻘﺗﺮﭘ يﺎﻫ
، ﭗﯾﺮﮔ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺐﯿﺳ و توﺮﻓ
ﺖﺳا . ﻪﺑ ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ناﺰﯿﻣ
ﻢﯿﺴﻠﮐ هﻮﯿﻣ هرﺎﺼﻋ رد ﺰﯿﻧ ﻞﺑﺎﻗ رﺎﻧا
ﺖﺳا ﻪﺟﻮﺗ .
ناﻮﺨﺘﺳا ﺪﺷر ياﺮﺑ ﺮﺼﻨﻋ ﻦﯾا ﯽﺒﺼﻋ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺎﻫ
ﯽﻣ يروﺮﺿ رﺎﯿﺴﺑ نﺪﺑ ﺪﺷﺎﺑ
] 26 .[
ﻢﮐ و ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗ
ﻢﯿﺴﻠﮐ ﻪﺑ ﻢﻗر رد ﺐﯿﺗﺮﺗ يﺎﻫ
ﯽﺑﻼﮔ ﮔ و ـ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺮ ﺷ
ﺪ . ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ
ﻢﮐ و ﻦﯾﺮﺗ ناﺰﯿﻣ ﻔﺴﻓ ﺮ ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ رد ﻢﻗر يﺎﻫ ﭗﻟ ﯽﺧﺮﺳ
) 25 / 112 ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ رد مﺮﮔ (
و ﮔـ ﺮ ) 85 / 66 ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ ﺮﺑ مﺮﮔ (
ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ .
Table 2 Mean comparison and minimum, maximum, average and standard deviation value of measurement mineral content in 8 local pomegranate cultivars
Zn Fe
P Na
Mg Mn
Ca K
Cu Cultivars
0.10c 2.11a
99.13c 111.2d
74.31c 0.78c
152.30a 974.25a
0.18c Golabi
0.07d 2.10a
104.75b 119.3c
82.16b 0.87b
104.25e 803.90c
0.09e Yazdani
0.09d 1.10b
90.15e 149.5a
86.12a 0.67d
143.00b 612.70f
0.19c Sorahi
0.18b 0.88d
96.47d 94.05e
65.14e 0.74c
134.05c 725.60d
0.16d Posghermez
0.16b 0.95c
75.85g 89.85f
70.16d 0.45e
125.25d 652.15e
0.26a Mirzaee
0.21a 0.73f
112.25a 132.5b
49.13f 0.43e
101.20f 510.95h
0.21b Lopsorkhi
0.17b 0.79e
66.85h 53.5h
30.18h 0.31f
74.25h 926.50b
0.03f Gar
0.23a 045g
80.25f 78.4g
41.19g 0.92a
86.95g 512.40g
0.09e Aliakbari
0.07 0.45
66.58 53.5
30.18 0.31
74.25 510.95
0.03 Minimum
0.23 2.11
112.25 149.5
86.12 0.92
152.3 974.25
0.26 Maximum
0.15±0.05 0.71±0.1
90.71±15.4 103.53±30.8
62.3±20.8 0.64±0.22
115.15±27.7 714.8±176.09
0.15±0.75 Average
ﺎﺑ ﯽﻫرﻮﺳ ﻢﻗر رد ﻢﯾﺰﯿﻨﻣ راﺪﻘﻣ 12
/ 86 ﯽﻠﯿﻣ رد و ﺮﺘﯿﻟ رد مﺮﮔ
ﺎﺑ ﺮـﮔ ﻢﻗر 18
/ 30 ﯽﻠﯿﻣ ﻪﺑ ﺮﺘﯿﻟ رد مﺮﮔ و ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ياراد ﺐﯿﺗﺮﺗ
ﻦﯿﯾﺎﭘ ﺪﻧدﻮﺑ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗ .
ﻦﻫآ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﻨﻣاد ﺰﯿﻧ
زا 45 /0 ﺎﺗ 11 /2
ﯽﻠﯿﻣ ﻪﺑ ﺮﺘﯿﻟ رد مﺮﮔ ﻢﻗر رد ﺐﯿﺗﺮﺗ
يﺎﻫ ﯽﻠﻋ ﯽﺑﻼﮔ و يﺮﺒﮐا
ﻮﺑ توﺎﻔﺘﻣ د
. ﺮﺼﻨﻋ ﺰﻨﮕﻨﻣ ﻢﮐ
ﯽﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻤﻬﻣ فﺮﺼﻣ ﺎﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
لﺎﻌﻓ ﻢﯾﺰﻧآ ندﺮﮐ نﺪﺑ ﯽﺗﺎﯿﺣ يﺎﻫ
، لﻮﻠﺳ ﺮﺑاﺮﺑ رد ار ﺎﻫ
لﺎﮑﯾدار و ﺪﯾﺎﻤﻧ ﺖﻈﻓﺎﺤﻣ دازآ يﺎﻫ نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﻢﯿﻈﻨﺗ رد ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
ﯽﻣ ﺎﻔﯾا ﯽﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ ﺪﻨﮐ
] 27 .[
ﯽﻠﻋ مﺎﻗرا ﻘﻣ ﺎﺑ ﺮﮔ و يﺮﺒﮐا ﺮﯾدﺎ
92 /0 و 31 /0 ﯽﻠﯿﻣ ﺮﮔ م ﺮﺘﯿﻟ رد ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ و ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ياراد
ﻢﮐ ﺮﺗ ﻦﯾ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ رﺎﻧا مﺎﻗرا هﻮﯿﻣ بآ رد ﺰﻨﮕﻨﻣ راﺪﻘﻣ ﺪﻧدﻮﺑ
.
ﻮﺘﺤﻣ ا زا ﺲﻣ ي 03
/0 ﺎﺗ 26 /0 ﮔ مﺎﻗرا رد ـ
و ﺮ ﯾازﺮﯿﻣ ﺮﯿﻐﺘﻣ ﯽ
دﻮﺑ . ﻢﻗر يﺎﻫ ﯽﻠﻋ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﯽﻧادﺰﯾ و يﺮﺒﮐا 23
/0 و 07 /0 ياراد
ﺑ ﻢﮐ و ﻦﯾﺮﺘﺸﯿ ﻦﯾﺮﺗ
راﺪﻘﻣ يور درﻮﻣ مﺎﻗرا ﻦﯿﺑ رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
ﺪﻧدﻮﺑ . ﺳ يروﺮﺿ ﺮﺻﺎﻨﻋ زا يور ﺮﺼﻨﻋ
نﺎﺴﻧا نﺪﺑ ﯽﻨﻤﯾا ﻢﺘﺴﯿ
ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ناﻮﯿﻟ ﮏﯾ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ سﺎﺳا ﺮﺑ )
لدﺎﻌﻣ 250
ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ ( ﻪﺑ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ مﺎﻗرا رﺎﻧا بآ يوﺎﺣ ﻂﺳﻮﺘﻣ رﻮﻃ
037 /0 ، 7/
178 ، 78 / 28 ، 16 /0 ، 57 / 15 ، 88 / 25 ، 67 / 22 ، 17 /0 و
037 /0 ﯽﻠﯿﻣ ،ﺰﻨﮕﻨﻣ ،ﻢﯿﺴﻠﮐ ،ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ،ﺲﻣ ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ زا مﺮﮔ
و ﻦﻫآ ،ﺮﻔﺴﻓ ،ﻢﯾﺪﺳ ﯽﻣ يور
ﺪﺷﺎﺑ ) لوﺪﺟ 2 ( هﺎﮔﺪﯾد زا ﻪﮐ
ﻪﯾﺬﻐﺗ درﻮﻣ نﺎﺴﻧا زﺎﯿﻧ درﻮﻣ ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ زا ﯽﺸﺨﺑ ﻦﯿﻣﺄﺗ و يا
دﺮﯿﮔ راﺮﻗ ﻪﺟﻮﺗ .
ﺐﺒﺳ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ هﻮﯿﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻢﻬﻣ ياﺰﺟا زا ﺎﻫﺪﻨﻗ و ﺎﻫﺪﯿﺳا هدروآﺮﻓ و هﻮﯿﻣ رد بﻮﻠﻄﻣ ﻢﻌﻃ دﺎﺠﯾا ﯽﻣ نآ يﺎﻫ
ﺪﻧﻮﺷ ] 7 .[
ﺑ تﺎﻔﺻ ياﺮ ،لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻣﺎﺟ داﻮﻣ ناﺰﯿﻣ
ﺑﺎﻗ ﺪﯿﺳا نﻮﯿﺳاﺮﺘﯿﺗ ﻞ و
ﺺﺧﺎﺷ ﯽﮔﺪﯿﺳر ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا ناﺰﯿﻣ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و درﻮﻣ مﺎﻗرا ﻦﯿﺑ
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﯽﺳرﺮﺑ يراد
داد نﺎﺸﻧ . لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻣﺎﺟ داﻮﻣ ناﺰﯿﻣ
ﺺﺧﺎﺷ زا ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺎﺑ ﯽﻤﯿﻘﺘﺴﻣ ﻪﻄﺑار ﻪﮐ ﺖﺳا ﻢﻬﻣ ﯽﻔﯿﮐ يﺎﻫ
دراد نﺪﯿﺳر نﺎﻣز رد هﻮﯿﻣ ﯽﮐارﻮﺧ .
هﺪﻨﻨﮐ نﺎﯿﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﻦﯾا
ﯽﻣ هﻮﯿﻣ ﯽﻨﯾﺮﯿﺷ ناﺰﯿﻣ ﺪﺷﺎﺑ
] 28 [.
اد ناﺰﯿﻣ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﻨﻣ داﻮﻣ
لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻣﺎﺟ رﺎﻧا بآ رد
رد ﻦﯿﺑ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ مﺎﻗرا 48
/ 16 ﺎﺗ
21 / 18 توﺎﻔﺘﻣ ﺲﮑﯾﺮﺑ ﻪﺟرد دﻮﺑ
. رد ﯽﺸﻫوﮋﭘ ﻪﮐ
ﻮﻠﮔازوﺮﯾﻮﭘ و
نارﺎﮑﻤﻫ ) 2002 ( ﻮﺘﺤﻣ يور ﺮﺑ ا
ﯽﻟآ يﺎﻫﺪﯿﺳا ي
داد مﺎﺠﻧا رﺎﻧا بآ
،ﺪﻧ ار ﺖﻔﺻ ﻦﯾا تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﻨﻣاد 96
/ 13 ﺎﺗ
06 / 16 شراﺰﮔ ﺪﻧدﺮﮐ ] 29 .[
ﺎﻗرا م ﺮﮔ و ﯽﺑﻼﮔ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ياراد
مﺎﻗرا ﻦﯿﺑ رد لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻣﺎﺟ داﻮﻣ ناﺰﯿﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ
ﺪﻧدﻮﺑ ) ﻞﮑﺷ
1 ( و رد دﺮﺑرﺎﮐ ياﺮﺑ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺪﻨﯾآﺮﻓ
آ ب يﺮﯿﮔ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و
هزﺎﺗ فﺮﺼﻣ يرﻮﺧ
ﺐﺳﺎﻨﻣ مﺎﻗرا ﺮﯾﺎﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯽﻣ ﺮﺗ
ﺪﻨﺷﺎﺑ .
Fig 1 Mean comparison total soluble solids (TSS) value of 8 pomegranate cultivars
رد بآ ﺎﻫﺪﯿﺳا رﺎﻧا هﻮﯿﻣ ي
آ ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ ﯽﻟ
، ﺎﻣا
ﺪﯿﺳا ﮏﯾﺮﺘﯿﺳ ﺪﯿﺳا ﺐﻟﺎﻏ
رﺎﻧا هﻮﯿﻣ بآ رد ﻪﺑ
ﯽﻣ رﺎﻤﺷ آ و ﺪﯾ
دﺎﺠﯾا ﺐﺒﺳ هﺰﻣ
ﯽﻣ رﺎﻧا هﻮﯿﻣ رد شﺮﺗ ددﺮﮔ
] 6[
. ﻮﺘﺤﻣ ا ﺪﯿﺳا ي
ﻦﯿﺑ نﻮﯿﺳاﺮﺘﯿﺗ ﻞﺑﺎﻗ 60
/0 ﭗﻟ ﻢﻗر رد ﯽﺧﺮﺳ
ﺎﺗ 40 /1 ﺪﺻرد رد
ﯽﻠﻋ ﻢﻗر يﺮﺒﮐا توﺎﻔﺘﻣ دﻮﺑ ) ﻞﮑﺷ 2 .(
ﯽﻧاﺮﻬﺗ نارﺎﮑﻤﻫ و ﺮﻓ
) 2010 ( راﺪﻘﻣ نﻮﯿﺳاﺮﺘﯿﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺪﯿﺳا ﯽﻧاﺮﯾا مﺎﻗرا زا ﯽﺧﺮﺑ رد ار
ﻦﯿﺑ 38 /0 ﺎﺗ 52 /1 ﺪﺻرد ﺪﻧدﻮﻤﻧ شراﺰﮔ ]
30 [ . ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ
ﯽﻣ ﻢﮐ نﻮﯿﺳاﺮﺘﯿﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺪﯿﺳا ناﺰﯿﻣ رﺎﻧا هﻮﯿﻣ ﯽﮔﺪﯿﺳر ﻦﯾا و دﻮﺷ
دراد ﯽﮕﺘﺴﺑ ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ ﻪﻘﻄﻨﻣ و ﻢﻗر ﻪﺑ ﺶﻫﺎﮐ .
] 31 [ .
ﻪﺑ نﻮﯿﺳاﺮﺘﯿﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺪﯿﺳا و لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻣﺎﺟ داﻮﻣ ناﺰﯿﻣ ﯽﯾﺎﻬﻨﺗ
ﯽﻤﻧ ود ﻦﯾا ﺖﺒﺴﻧ و ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ﻦﯿﯿﻌﺗ ار هﻮﯿﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐو ﻢﻌﻃ ﺪﻨﻧاﻮﺗ
ﻦﯿﯿﻌﺗ ﺖﻔﺻ ﯽﻣ هﻮﯿﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ و ﻢﻌﻃ هﺪﻨﻨﮐ
ﺪﺷﺎﺑ . هوﺮﮔ ياﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﻦﯾا زا ﻦﯿﻘﻘﺤﻣ زا ﯽﺧﺮﺑ
رﺎﻧا مﺎﻗرا يﺪﻨﺑ
ﯽﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﻨﻨﮐ
] 8 ، 19 ، 31 [.
Fig 2 Mean comparison titrable acidity (TA) values of 8 pomegranate cultivars
ﯽﻠﻋ ﻢﻗر رد هﻮﯿﻣ ﻢﻌﻃ ﺺﺧﺎﺷ راﺪﻘﻣ ﺎﺑ يﺮﺒﮐا
77 / 11 ياراد
ﻢﮐ ﭗﻟ ﻢﻗر رد و ﻦﯾﺮﺗ راﺪﻘﻣ ﺎﺑ ﯽﺧﺮﺳ
48 / 28 ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ياراد
دﻮﺑ ناﺰﯿﻣ ) ﻞﮑﺷ 3 .(
ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻢﻌﻃ ﺺﺧﺎﺷ ناﺰﯿﻣ ﻪﭼﺮﻫ
،
ﻦﯾﺮﯿﺷ هﻮﯿﻣ ﺮﺗ
دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ .
ﺰﻨﯿﺗرﺎﻣ نارﺎﮑﻤﻫ و )
2006 ( ﻪﺑ ار رﺎﻧا
شﺮﺗ هوﺮﮔ ﻪﺳ شﺮﺗ ،
- ﻦﯾﺮﯿﺷ ) ﺲﻠﻣ ( ﻦﯾﺮﯿﺷ و ﻃ
ﻪﻘﺒ يﺪﻨﺑ
ﺪﻧدﻮﻤﻧ . هوﺮﮔ ﻦﯾا رد نﻮﯿﺳاﺮﺘﯿﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺪﯿﺳا ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ يﺪﻨﺑ
رﺎﯿﺴﺑ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ياراد ﻦﯾﺮﯿﺷ مﺎﻗرا و ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ شﺮﺗ مﺎﻗرا رد ﻢﮐ نﻮﯿﺳاﺮﺘﯿﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺪﯿﺳا ﺪﻧدﻮﺑ
] 19 [.
ﻪﻘﺒﻃ سﺎﺳاﺮﺑ ﺰﻨﯿﺗرﺎﻣ يﺪﻨﺑ
ﺎﮑﻤﻫ و نار ) 2006 ( ﯽﺧﺮﺳ ﭗﻟ ﻢﻗر ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ مﺎﻗرا ﻦﯿﺑ رد
شﺮﺗ مﺎﻗرا هوﺮﮔ رد مﺎﻗرا ﺮﯾﺎﺳ و ﻦﯾﺮﯿﺷ مﺎﻗرا هوﺮﮔ رد -
ﻦﯾﺮﯿﺷ
) ﺲﻠﻣ ( ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ .
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﯽﻧاﺮﻬﺗ ﻪﮐ يا نارﺎﮑﻤﻫ و ﺮﻓ
) 2010 ( يور ﺮﺑ 15 ﻢﻗر
ﺪﻧداد مﺎﺠﻧا ناﺮﯾا يرﺎﺠﺗ رﺎﻧا
، ﻦﯿﺑ ار هﻮﯿﻣ ﻢﻌﻃ ﺺﺧﺎﺷ راﺪﻘﻣ
24 /7 ) شﺮﺗ ﻢﻗر ( ﺎﺗ 4/
40 ) ﻦﯾﺮﯿﺷ ﻢﻗر (
ﺪﻧدﻮﻤﻧ شراﺰﮔ ]
30 [ .
نآ ﺎﻫ ﯽﻣﺎﻗرا ﺪﻧدﻮﺑ راﺪﻘﻣ ود ﻦﯾا ﻦﯿﺑ يﺮﯾدﺎﻘﻣ ياراد ﻪﮐ ار
مﺎﻗرا
ﻦﯾﺮﯿﺷ و شﺮﺗ )
ﺲﻠﻣ ( ﻪﻘﺒﻃ يﺪﻨﺑ دﺮﮐ ﺪﻧ . ﻦﯾا رد ﺶﻫوﮋﭘ
ﭗﻟ ﻢﻗر رد ﻢﻌﻃ ﺺﺧﺎﺷ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ هزاﺪﻧا ﯽﺧﺮﺳ
ﺪﺷ يﺮﯿﮔ
ﯽﻣ ﻪﮐ نآ ناﻮﺗ ﻦﯾﺮﯿﺷ ار د ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ مﺎﻗرا ﻦﯿﺑ رد ﻢﻗر ﻦﯾﺮﺗ ر
ﺖﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ .
مﺎﻗرا ﺮﯾﺎﺳ ﺰﯿﻧ
ﻪﺑ ﻦﯾﺮﯿﺷ زا ﺐﯿﺗﺮﺗ شﺮﺗ ﻪﺑ ﻦﯾﺮﺗ
ﻦﯾﺮﺗ
مﺎﻗرا ﻞﻣﺎﺷ
،ﯽﻧادﺰﯾ ،ﺰﻣﺮﻗ ﺖﺳﻮﭘ ،ﺮﮔ
،ﯽﺑﻼﮔ ،ﯽﻫرﻮﺳ ﯽﯾازﺮﯿﻣ
ﯽﻠﻋ و ﺪﻧدﻮﺑ يﺮﺒﮐا .
Fig 3 Mean comparison maturity index (MI) value of 8 pomegranate cultivars
راﺪﻘﻣ هﻮﯿﻣ بآ ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا رد
ﺶﻫوﮋﭘ ﺮﺿﺎﺣ ﻦﯿﺑ 21 /3 ﻢﻗر رد
ﯽﻠﻋ ﺎﺗ يﺮﺒﮐا 97 /3 ﻢﻗر رد ﯽﻫرﻮﺳ توﺎﻔﺘﻣ دﻮﺑ . ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﻦﯾا
ﺮﯾدﺎﻘﻣ زا ﺮﺗﻻﺎﺑ شراﺰﮔ
هﺪﺷ ﻂﺳﻮﺗ نارﺎﮑﻤﻫ و ﻢﮐ )
2009 (
ﺑ دﻮ . رﻮﭘﺮﺒﮐا و نارﺎﮑﻤﻫ ) 2009 ( ﺰﯿﻧ ناﺰﯿﻣ ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا رد هﻮﯿﻣ بآ
ﻦﯿﺑ ار رﺎﻧا يرﺎﺠﺗ مﺎﻗرا ﯽﺧﺮﺑ 57
/2 ﺎﺗ 14 /4 ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ
] 32 .[
Fig 4 Mean comparison pH value of 8 pomegranate cultivars
ﻪﻔﻟﺆﻣ ﻪﯾﺰﺠﺗ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﻔﻟﺆﻣ ود ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﯽﻠﺻا يﺎﻫ
عﻮﻤﺠﻣ رد لوا 93
/ 67 هداد ﻦﯿﺑ دﻮﺟﻮﻣ عﻮﻨﺗ زا ﺪﺻرد ار ﺎﻫ
ﯽﻣ ﻪﯿﺟﻮﺗ ﺪﯾﺎﻤﻧ
) لوﺪﺟ 3 .(
ﯽﺗرﻮﺻ رد مﺎﻗرا ﻦﯿﺑ ﻪﮐ
ﺖﻫﺎﺒﺷ ﯽﯾﺎﻫ ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد دﻮﺟو
، ﻪﻔﻟﺆﻣ ﻦﯾا دﻮﺑ ﺪﻨﻫاﻮﺧ ردﺎﻗ ﺎﻫ
ﻪﮐ هوﺮﮔ و هدروآ دﻮﺟو ﻪﺑ ار ﯽﺒﺳﺎﻨﻣ يﺪﻨﺑ مﺎﻗرا
رد ار ﻪﺑﺎﺸﻣ
هوﺮﮔ ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ﮏﯿﮑﻔﺗ اﺰﺠﻣ يﺎﻫ .
Table 3 Eigen value, percent of variance and cumulative percentage from principal component for all evaluated traits
ﻦﯾا ظﺎﺤﻟ زا مﺎﻗرا ﮏﯿﮑﻔﺗ ﻪﺑ ردﺎﻗ يﺪﻌﺑود رادﻮﻤﻧ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﯽﻣ ﻪﻠﯿﺳو ﻦﯾا ﻪﺑ و هدﻮﺑ تﺎﻔﺻ زا ار ﻢﻗر ﺮﻫ ﻖﯿﻗد ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ ناﻮﺗ
ﻦﯿﯿﻌﺗ تﺎﻔﺻ ﻦﯾا ظﺎﺤﻟ دﺮﮐ
] 10 .[
يﺪﻌﺑ ود رادﻮﻤﻧ سﺎﺳاﺮﺑ
هﺪﺷ ﻪﺋرا ،ﻢﻌﻃ ﺺﺧﺎﺷ تﺎﻔﺻ ﻦﯿﺑ ﺖﺒﺜﻣ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ
ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا و لﻮﻠﺤﻣ لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻣﺎﺟ داﻮﻣ ،
ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ و
ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ نﻮﯿﺳاﺮﺘﯿﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺪﯿﺳا ﺎﺑ تﺎﻔﺻ ﻦﯾا ﻦﯿﺑ ﯽﻔﻨﻣ ) ﻞﮑﺷ 5 .(
ناﺰﯿﻣ هﻮﯿﻣ رد نﻮﯿﺳاﺮﺘﯿﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺪﯿﺳا ناﺰﯿﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا pH
ﯽﻣ ﯾ ﺪﺑﺎ . هﺪﯿﺳر هﻮﯿﻣ رد نﻮﯿﺳاﺮﺘﯿﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺪﯿﺳا ناﺰﯿﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﯽﺴﻔﻨﺗ يﺎﻫﺪﻨﯾاﺮﻓ رد ﺎﻫﺪﯿﺳا ﻦﯾا فﺮﺼﻣ زا ﯽﺷﺎﻧ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ
ﺪﺷﺎﺑ ] 33 .[
ﯽﺘﺒﺜﻣ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ياراد ﺲﻣ و ﺮﻔﺴﻓ ،ﻢﯾﺪﺳ ﺮﺻﺎﻨﻋ
ﯽﻣ هﻮﯿﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ تﺎﻔﺻ ﺎﺑ ﺪﻨﺷﺎﺑ
. ،ﻦﻫآ ،يور ﺮﺻﺎﻨﻋ
ﺮﻫ زا ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ياراد ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و ﺰﻨﮕﻨﻣ ،ﻢﯿﺴﻠﮐ ﻪﻔﻟﺆﻣ ود
ندﻮﺑ اراد ﺮﺑ هوﻼﻋ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﻣﺎﻗرا ﮏﯿﮑﻔﺗ ﻪﺑ ردﺎﻗ و ﺪﻧدﻮﺑ ﯽﺒﺳﺎﻨﻣ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ياراد ،هﻮﯿﻣ ﯽﻔﯿﮐ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ زا ﺐﺳﺎﻨﻣ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻦﯾا زا .
Fig 5 Principal Component analysis of evaluated traits
Cumulative percentage Percent of Variance
Eigen Value Component number
37.88 37.88
4.173 1
67.93 30.05
1.786 2
85.83 17.90
0.438 3
95.31 9.48
0.375 4
100.00 4.69
0.0025 5
ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺮﺼﻨﻋ ﺖﯾﺎﻬﻧرد ﻢﯾﺰﯿﻨﻣ و
ناﺰﯿﻣ ﺎﺑ ﺖﺒﺜﻣ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ياراد
ا ﯽﻣ نﻮﯿﺳاﺮﺘﯿﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺪﯿﺳ ﺪﺷﺎﺑ
ﺎﺟ داﻮﻣ ناﺰﯿﻣ تﺎﻔﺻ ﺎﺑ و ﻣ
ﺪ
ﺪﻧراد ﯽﻔﻨﻣ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا و ﻢﻌﻃ ﺺﺧﺎﺷ ،لﻮﻠﺤﻣ .
عﻮﻨﺗ
ﻧﺪﻌﻣ داﻮﻣ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﻦﯿﺑ مﺎﻗرا ﻦﯿﺑ رد ﯽ
ﻪﺑ ﯽﮕﺘﺴﺑ ﻞﺣاﺮﻣ
ﻒﻠﺘﺨﻣ
غﻮﻠﺑ ،ﯽﯾاﻮﻫ و بآ ﻂﯾاﺮﺷ ،هﺎﯿﮔ ﺪﺷر ﻪﻘﻄﻨﻣ ،ﻢﻗر ،هﻮﯿﻣ نﺪﯿﺳر دراد ﯽﻋارز تﺎﯿﻠﻤﻋ و هﻮﯿﻣ ]
24 .[
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد يا
ﻦﯿﻘﻘﺤﻣ
ﯽﮔﺪﯿﺳر ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺮﺼﻨﻋ ناﺰﯿﻣ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﻓﺎﯾرد هﻮﯿﻣ
ﺶﻫﺎﮐ
ﯽﻣ ﺪﺑﺎﯾ ] 34 [ . هﻮﯿﻣ رد ﻢﯾﺰﯿﻨﻣ ناﺰﯿﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ يﺎﻫ
هﺪﯿﺳر
ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ ]
35 [ . ﻦﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ نﺎﻣز ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﮐ
ﺶﯾاﺰﻓا هﻮﯿﻣ ﻢﻌﻃ ﺺﺧﺎﺷ و لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻣﺎﺟ داﻮﻣ راﺪﻘﻣ نﺪﯿﺳر ﯽﻣ ﺪﺑﺎﯾ
، ﺻ ﻦﯾا ﯽﻔﻨﻣ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻢﯾﺰﯿﻨﻣ و ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﺎﺑ تﺎﻔ
ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﯽﻘﻄﻨﻣ ﺪﺳر
. و ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ مﺎﻗرا رد عﻮﻨﺗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و هﻮﯿﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ رد رﻮﺘﮐﺎﻓ ﻦﯾا ندﻮﺑ ﻢﻬﻣ ﺶﻨﮐاﺮﭘ يﺪﻌﺑ ود رادﻮﻤﻧ ﯽﺳرﺮﺑ ﺎﺑ و ﯽﻧﺪﻌﻣ داﻮﻣ ناﺰﯿﻣ مﺎﻗرا
ﯽﻣ تﺎﻔﺻ ﻦﯿﺑ رد هوﺮﮔ ار مﺎﻗرا ناﻮﺗ
دﻮﻤﻧ يﺪﻨﺑ .
ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻦﯾﺪﺑ
ﻢﻗر يﺎﻫ ﭗﻟ تﺎﻔﺻ زا ﯽﯾﻻﺎﺑ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ياراد ﯽﻧادﺰﯾ و ﯽﺧﺮﺳ
و هدﻮﺑ هﻮﯿﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ ياراد
زا ﯽﺒﺳﺎﻨﻣ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ
ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﻧﺪﻌﻣ
ﺳ و ﺮﻔﺴﻓ ﺰﯿﻧ ﻢﯾﺪ
هدﻮﺑ هزﺎﺗ فﺮﺼﻣ ﺖﻬﺟ و ﺐﺳﺎﻨﻣ يرﻮﺧ
ﯽﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ . ﯽﻫرﻮﺳ مﺎﻗرا
، ﮔ ـ ﺮ،
ياراد ﯽﯾازﺮﯿﻣ و ﺰﻣﺮﻗ ﺖﺳﻮﭘ
ﻟﻮﺒﻗ ﻞﺑﺎﻗ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﯽ
شﺮﺗ ﻢﻌﻃ و هﻮﯿﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ زا -
ﺮﯿﺷ ﻦﯾ ) ﺲﻠﻣ (
و هدﻮﺑ زا و ﺪﻧراد ﺰﯿﻧ ﯽﺒﺳﺎﻨﻣ ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ ناﺰﯿﻣ ﺖﻬﺟ
ﺮﻓ آ ﺮﻓ يﺎﻫﺪﻨﯾ آ
ﺪﻨﻧﺎﻣ يرو آ
ﯽﻣ ﺐﺳﺎﻨﻣ رﺎﻧا ب ﺪﻨﺷﺎﺑ
.
ﺑ ﺮﻈﻧ زا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ رﺎﻧا مﺎﻗرا ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ سﺎﺳا ﺮ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و هﻮﯿﻣ بآ ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ ياﻮﺘﺤﻣ
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ياراد هﻮﯿﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﯿﺑ اد
ﺎﺑ ير
نﺎﺸﻧ و هدﻮﺑ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﯽﮔﮋﯾو ﻦﯿﺑ ﻻﺎﺑ عﻮﻨﺗ هﺪﻨﻫد
درﻮﻣ يﺎﻫ
ﯽﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ﺪﺷﺎﺑ
. ﯽﯾاﺬﻏ شزرا ﺮﻈﻧ زا ﯽﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ تﺎﻔﺻ ﻦﯾا
ﯽﻣ و ﻪﺘﺷاد ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻊﯾﺎﻨﺻ رد ﺪﻧاﻮﺗ
ﻮﻣ ﺰﯿﻧ رﺎﻧا يروآﺮﻓ در
دﺮﯿﮔ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا .
ﻫ رﺎﻧا مﺎﻗرا عﻮﻨﺗ ﻦﯿﻨﭽﻤ دﻮﺟﻮﻣ
ناﺮﯾا رد
ﻪﺑ ﻢﻬﻣ ناﻮﻨﻋ رد رﺎﻧا عﻮﻨﺗ ﺰﮐﺮﻣ ﻦﯾﺮﺗ
ﯽﻠﺤﻣ مﺎﻗرا دﻮﺟو و ﺎﯿﻧد
ناواﺮﻓ ﯽﻣ ﺮﺴﯿﻣ ار صﺎﺧ فاﺪﻫا ياﺮﺑ ﺶﻨﯾﺰﮔ نﺎﮑﻣا دزﺎﺳ
.
4 - ﻊﺑﺎﻨﻣ
[1] Espín J.C. García-Conesa M.T. Tomás- Barberán F.A .2007. Nutraceuticals: facts and fiction. Phytochemistry, 68:2986–300.
[2] Anonymous. 2017. Statistical book of agricultural of Iran. Iranian Statistical Centre, Tehran, Iran
[3] Goula, A. M. & Adamopoulos, K. G. 2012.
A method for pomegranate seed application in food industries: seed oil encapsulation. Food and Bioproducts Processing, 90 (4): 639-652.
[4] Aviram M, Rosenblat M, Volkova N, Coleman R. 2006. Pomegranate by product administration to apolipoprotein e definicient mice attenuates atherosclerosis development as a result of decreased macrophage oxidative stress and reduced cellular uptake of oxidized low-density lipoprotein, Journal of Agriculture and Food Chemistry, 54: 1928-1935.
[5] Malik A. Afaq F. Sarfaraz S.M. Adhami V.
Syed D. Mukhtar H. 2005. Pomegranate fruit juice for chemoprevention and chemotherapy of prostate cancer. Department of Dermatology, University of Wisconsin, Madi- son, WI 53706.
[6] Eksi, A. and I. Ozhamamci. 2009. Chemical composition and guide values of pomegranate juice. Gida 34(5):265-270.
[7] Al-Maiman S.A. & Ahmad D. 2002. ̔ Changes in physical and chemical properties during pomegranate (Punica granatum L) fruit maturation. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 76: 437 – 447.
[8] Cam M. Hisil Y. Durma G. 2009.
Classification of eight pomegranate juices based on antioxidant capacity measured by four methods. Food Chemistry, 112: 721–726.
[9] Fadavi, A., Barzegar, M., Azizi, M.H. and Bayat, M., 2005. Note. Physicochemical composition of ten pomegranate cultivars (Punica granatum L.) grown in Iran. Food Science and Technology International, 11(2):
113-119.
[10] Yan, W., Rajcan, I. (2002) Biplot analysis of test sites and trait relations of soybean in Ontario. Crop Science, 42:11-20.
[11] Kader A.A. 2002. Postharvest biology and technology. In: Kader, AA, (Eds.). Postharvest Technology of Horticultural Crops. University
of California Davis Division
[12] Ben Arie R.N. Segal N. & Guelfat-Reich S.
1984. The maturation and ripening of the Wonderful pomegranate. Journal of American Society of Horticultural Sciences, 109:898 – 902.
[13] Fawole O.A. & Opara, U.L. 2013. Changes in physical properties, chemical and elemental composition and antioxidant capacity of pomegranate cv. Ruby fruit at five maturity stages. Scientia Horticulturae, 150:37– 46.
[14] Hardy, S. & Sanderson, G. 2010. Citrus maturity testing. Prime facts. [Internet document]. URL
[15] Shwartz, E., Glazer, I., Bar-Ya’akov, I., Matityahu, I., Bar-Ilan, I., Holland, D., &
Amir, R. 2009. Changes in chemical constituents during the maturation and ripening of two commercially important pomegranate accessions. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 115:965–
973.
[16] Shulman Y. Fainberstein Land Lavee, S.
1984. Pomegranate fruit development and maturation. Journal of Horticultural Science, 59:265-274.
[17] Kader A.A. 2006. Post-harvest biology and technology of pomegranates. In: N.P. Seeram, R.N. Schulman, and D. Heber (Eds.).
Pomegranates: Ancient roots to modem medicine. CRC Press, Boca Raton, FL.211–
220.
[18] Shwartz E. Glazer I. Bar-Ya’akov I.
Matityahu, I. Bar-Ilan I. Holland D and Amir, R. 2009. Changes in chemical constituents during the maturation and ripening of two commercially important pomegranate accessions. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 115:965– 973.
[19] Martinez J.J. Melgarejo P. Hernandez F.
Salazar D.M. Martinez R. 2006. Seed characterization of five new pomegranates (Punica granatum L.) varieties. Scientia Horticulturae, 110:241–246.
[20] Mohammadi R. Farshadfar E. Aghaee M and Shutka J .2003. Locating QTLs controlling drought tolerance criteria in rye using disomic addition lines. Cereal Research Commercial, 31:257-263.
[21] Moghadam M. Mohammadi A. and Aghaee A. 1994. Studying of multivariate statical
methods. Pishtaze elm publication. 280pp.
[22] Kroonenberg P.M. 1997. Introduction to biplot for G×E tables. Research Report No.51.
Center for Statistics. The University of Queensland, Brisbane, Australia.
[23] Punna R. Paruchuri U.R. 2003. Total insoluble and soluble dietary fiber contents of Indian fruits. Journal of food composition and analysis, 16:677-685.
[24] Akpinar-Bayizit A. Analysis of Mineral Content in Pomegranate Juice by ICP-OES.
2010. Asian Journal of Chemistry, 22 (8):
6542-6546.
[25] Dini I. Tenore G.C. Dini A. 2008.
Chemical composition, nutritional value and antioxidant properties of Allium caepa L. Var.
tropeana (red onion) seeds. Food Chemistry, 107:613–21.
[26] Chen XH. Xia L. Zhou H.B. Qiu G.Z.
2010. Chemical composition and antioxidant activities of Russula griseocarnosa sp.
nov. Journal of Agriculture and Food Chemistry, 58:6966–71.
[27] Ekholm P, Reinivuo H, Mattila P, Pakkala H, Koponen J, Happonen A,. 2007. Changes in the mineral and trace element contents of cereals, fruits and vegetables in Finland. Journal of Food Composition, 20:487–95.
[28] Burdon J. McLeod D. Lallu N. Gamble J.
Petley M. and Gunson A. 2004. Consumer evaluation of ‘Hayward’ kiwifruit of different at-harvest dry matter contents, Postharvest Biological and Technology, 34: 245-255.
[29] Poyrazoglu E. Gokmen V and Artik V.
2002. Organic acids and phenolic compounds in pomegranates (Punica granatum L.) grown in Turkey. Journal of Food Composition, 15:567-575.
[30] Tehranifar A. Zarei M. Nemati Z.
Esfandiyari B. and Vazifeshenas M. R. 2010.
Investigation of Physic-chemical Properties and Antioxidant Activity of Twenty Iranian Pomegranate (Punica granatum L.) cultivars.
Scientia Horticulturae, 126: 180-185.
[31] Melgarejo P. Artes F. 2000. Organic acids and sugar composition of pomegranate juice.
European Journal of Food Research and Technology, 4:30–31.
[32] Akbarpour V. Hemmati K and Sharifani M.
2009. Physical and chemical properties of pomegranate (Punica granatum L.) fruit in maturation stage. American-Eurasian Journal of Agricultural and Environmental Science, 6 (4): 411-416.
[33] Nagar P.K. 1994. Effects of some ripening retardants on fruit softening of Enzymes of Kinnow mandarin fruits. Indian Journal of plant physiology, 37:122-124.
[34] Akhtar S. Naz S. Mahmood S. Nasir M.
Ahmad A. 2010. Physicochemical attributes and heavy metal content of mangoes (Mangifera indica L.) cultivated in different regions of Pakistan. Pakistan Journal of Botany, 42(4): 2691-702.
[35] Madhava Rao K.V. Raghavendra A.S.
Janardhan Reddy K. 2006. Physiology and molecular biology of stress tolerance in plants.
Netherlands: Springer.
Assessment of Mineral Content and some Biochemical Properties in 8 Local Pomegranate Juice Cultivars
Momeni, N. 1, Asadi-Gharneh, H. A. 2*
1. Former M. Sc. Student and Associated Professor, Department of Horticulture, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.
ABSTRACT ARTIClE INFO
Article History:
Received 2018/ 12/ 19 Accepted 2021/ 11/ 22
Keywords:
Mineral elements, Total soluble solids, Titrable acidity, Maturity index,
Principal component analysis.
Pomegranate is one of the important and an oldest fruit that is grown in vast regions. In recent years pomegranate juice is became a popular beverage. This study was carried out to investigate the mineral elements and some biochemical properties of juice in eight local Iranian pomegranate cultivars. The results showed a significant difference in the studied traits in all cultivars. The potassium content in pomegranate juice was higher than other elements, followed by calcium, sodium, phosphorus, magnesium, iron, manganese, zinc and copper.
Potassium, calcium and iron was found the highest in 'Golabi', meanwhile the highest amount of magnesium and sodium measured in 'Sorahi' cultivars.
'Aliakbari' had the highest amount of manganese and zinc and 'Lopsorkhi' and 'Mirzaei' had the highest value of phosphorus and copper, respectively. The lowest amount of potassium and iron was observed in 'Lopsorkhi' and 'Aliakbari' cultivars, respectively. For other elements, 'Gar' had the lowest concentration. In terms of biochemical properties such as total soluble solids (TSS), maturity index (MI) and acidity (pH) of juice, 'Golabi, Lopsorkhi and Sorahi' cultivars had the highest value. 'Sorahi' and 'Aliakbari' cultivars with the highest amount of titrable acid were sour and suitable for industries pomegranate production, which require sour taste. Other cultivars were introduced due to the proper amounts of mineral elements and sweet and sour taste for fresh consumption and pomegranate juice production industry. The two-dimensional graph, based on the principal components analysis, confirmed the results of grouping the cultivars based on the comparison of the mean.
DOI: 10.52547/fsct.18.121.17
DOR: 20.1001.1.20088787.1400.18.121.2.6
*Corresponding Author E-Mail:
Iranian Journal of Food Science and Technology
Homepage:www.fsct.modares.ir Scientific Research
