١
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﯽﺑآ ﻢﮐ ﺶﻨﺗ ﺮﯿﺛﺎﺗ بآ فﺮﺼﻣ ﯽﯾارﺎﮐ و
يا ﻪﻓﻮﻠﻋ مﻮﮔﻮﺳ ﭗﯿﺗﻮﻧژ ﺪﻨﭼ )
Sorghum bicolor (
ﯽﻧﺎﻣﺮﻬﻗ ﻪﻣﻮﺼﻌﻣ
*
يدﺎﺒﻋ ﯽﻠﻋ ،1
،2
نﻮﻣﺮﭘ ﻢﺳﺎﻗ
،3
ﺶﺨﺒﻧﺎﻬﺟ ﻪﺑاﺪﺳ
4
1 - ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻋارز ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻪﺘﺧﻮﻣآ ﺶﻧاد
لﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﯿﺳﻮﻧ :
[email protected] 2 - ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد رﺎﯿﺸﻧاد
3 - ﻨﺷرﺎﮐ ﻪﺘﺧﻮﻣآ ﺶﻧاد ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد رﺬﺑ يژﻮﻟﻮﻨﮑﺗﻮﯿﺑ ﺪﺷرا ﯽﺳﺎ
4 - ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد رﺎﯾدﺎﺘﺳا
هﺪﯿﮑﭼ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﺛﺄﺗ
ﺮﯿ ﻢﮐ ﺶﻨﺗ ﯿﺗﻮﻧژ بآ فﺮﺼﻣ ﯽﯾارﺎﮐ و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﯽﺑآ ﭗ
يﺎﻫ مﻮﮔرﻮﺳ
، حﺮﻃ ﺐﻟﺎﻗ رد ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ
ًﻼﻣﺎﮐ ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ رد ﯽﻓدﺎﺼﺗ يزروﺎﺸﮐ مﻮﻠﻋ هﺪﮑﺸﻧاد
لﺎﺳ رد ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد 1392
ﺪﯾدﺮﮔ اﺮﺟا .
ﺶﯾﺎﻣزآ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ
ﻢﮐ ﺶﻨﺗ ﻞﻣﺎﺷ ﯽﺑآ
رد 4 ﺢﻄﺳ ) 85 ، 65 ، 45 و 25
% ﯽﻋارز ﺖﯿﻓﺮﻇ (
و ﺗ ﻮﻧژ ﭗﯿ يﺎﻫ مﻮﮔرﻮﺳ ) ،KFS2 وKFS6
KFS17 ( دﻮﺑ . ﻦﯾا رد
ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﻧزور ﺖﯾاﺪﻫ ،بآ فﺮﺼﻣ ﯽﯾارﺎﮐ ،يا
ﮏﺸﺧ نزو و ﻪﺸﯾر ﻢﺠﺣ و
ﻪﻓﻮﻠﻋ دﺮﮑﻠﻤﻋ يا
هزاﺪﻧا ﺪﺷ يﺮﯿﮔ .
داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﯽﻠﺻا تاﺮﺛا
ﻢﮐ ﺢﻄﺳ رد ﭗﯿﺗﻮﻧژ و ﯽﺑآ 1
% ﺮﺑ ﻪﻧزور ﺖﯾاﺪﻫ ،بآ فﺮﺼﻣ ﯽﯾارﺎﮐ ﻪﻓﻮﻠﻋ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﻪﺸﯾر ﻢﺠﺣ و لﻮﻃ ،يا
يا ﺛﺄﺗ ﺮﯿ ﯽﻨﻌﻣ داد نﺎﺸﻧ يراد
ﺢﻄﺳ رد ﺶﻨﺗ رد ﭗﯿﺗﻮﻧژ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ تاﺮﺛا و 5
% ﻪﻓﻮﻠﻋ دﺮﮑﻠﻤﻋ ،بآ فﺮﺼﻣ ﯽﯾارﺎﮐ ﺮﺑ ﻪﻧزور ﺖﯾاﺪﻫ و ﻪﺸﯾر ﮏﺸﺧ نزو ،يا
ﯽﻨﻌﻣ يا راد ﺪﺷ .
ﻢﮐ هزاﺪﻧا تﺎﻔﺻ ﺶﻫﺎﮐ ﺐﺟﻮﻣ ﯽﺑآ و ﺪﯾدﺮﮔ هﺪﺷ يﺮﯿﮔ
ﻦﯿﺑ رد ﺗﻮﻧژ ﭗﯿ يﺎﻫ مﻮﮔرﻮﺳ ﺶﻨﺗ حﻮﻄﺳ مﺎﻤﺗ ردKFS2
ﺑ ﺶﯿ ﻦﯾﺮﺗ تﺎﻔﺻ دﺎﯾ
هﺪﺷ داد نﺎﺸﻧ ار .
ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﻧ
ﻪﻧزور ﺖﯾاﺪﻫ ﺶﻫﺎﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘ يا
ﺛﺄﺗ ﺮﯿ قﺮﻌﺗ و ﺮﯿﺨﺒﺗ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ناﺰﯿﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺮﺑ يﺮﺘﺸﯿﺑ
ﺮﻣا ﻦﯾا ﻪﮐ ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ
ﺪﯾدﺮﮔ ﺶﻨﺗ ﯽﻃ رد بآ فﺮﺼﻣ ﯽﯾارﺎﮐ ﺶﻫﺎﮐ و
ﭗﯿﺗﻮﻧژ ﻞﻤﺤﺘﻣ ﭗﯿﺗﻮﻧژ ود ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﺰﯿﻧKFS2
ﺮﺗ
ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ .
يﺪﯿﻠﮐ تﺎﻤﻠﮐ ﺗﻮﻧژ ،ﻞﻤﺤﺗ ،مﻮﮔرﻮﺳ ،ﺶﻨﺗ:
بآ فﺮﺼﻣ ﯽﯾارﺎﮐ،ﭗﯿ
ﻪﻣﺪﻘﻣ مﻮﮔرﻮﺳ ) Sorghum bicolor (
ﯽﻫﺎﯿﮔ ﮏﯾ ﻪﻟﺎﺳ ﻖﻠﻌﺘﻣ ﻪﺑ هداﻮﻧﺎﺧ ﻪﻨﯿﻣاﺮﮔ ﺎﯾ ﻪﺳآﻮﭘ ﺖﺳا . ﻦﯾا هﺎﯿﮔ زا تﻼﻏ هﺪﻤﻋ ياﺮﺑ يزروﺎﺸﮐ ﻢﯾد
رد ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻪﻤﯿﻧ يﺮﯿﺴﻣﺮﮔ ﺖﺳا
) . 15 .(
ﻢﮐ ﯽﺑآ ﯽﮑﯾ زا ﻢﻬﻣ ﻦﯾﺮﺗ ﺶﻨﺗ يﺎﻫ ﺮﯿﻏ هﺪﻧز رد ﺪﯿﻟﻮﺗ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﯽﻋارز
رد ﺮﺳاﺮﺳ نﺎﻬﺟ
ﻮﺼﺨﺑ ص رﻮﺸﮐ يﺎﻫ رد لﺎﺣ ﻪﻌﺳﻮﺗ و ﻖﻃﺎﻨﻣ ﮏﺸﺧ و ﻪﻤﯿﻧ ﮏﺸﺧ ﻪﺑ رﺎﻤﺷ ﯽﻣ ﺪﯾآ ) 14 .(
ﺶﻫﺎﮐ بآ رد ﺖﻓﺎﺑ يﺎﻫ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺐﺒﺳ ﻪﻟﻮﻟ يا
نﺪﺷ و ﭻﯿﭘ ندرﻮﺧ گﺮﺑ
،ﺎﻫ ﻪﺘﺴﺑ نﺪﺷ ﻪﻧزور
،ﺎﻫ ﺶﻫﺎﮐ
،ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﺮﺛا
ﺮﺑ
،ﺲﻔﻨﺗ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ
،ﺎﻫ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﻢﯾﺰﻧآ
،ﺎﻫ ﺪﯿﻟﻮﺗ داﻮﻣ
،ﯽﻤﺳ
تﻻﻼﺘﺧا ﯽﻧﻮﻣرﻮﻫ
، ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﯿﻟﻮﺗ عاﻮﻧا نﮋﯿﺴﮐا ﺶﻨﮐاو
،ﺮﮔ ﺶﻫﺎﮐ هﺪﻨﻨﮐﺪﯾﺪﺸﺗ يﺎﻫ
ﺪﺷر ﯽﻣ دﻮﺷ ) 13 .(
ﺶﻨﺗ ﺐﺒﺳ ﺐﯿﺳآ ﻪﺑ ﮕﻧر ﺮ هﺰﯾ ﺎﻫ
و
،ﺎﻫﺪﯿﺘﺳﻼﭘ ﺶﻫﺎﮐ
ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ﺎﻫ و ﺎﻫﺪﯿﺋﻮﻨﺗورﺎﮐ و
ﺶﻫﺎﮐ ﺖﻣﺎﺨﺿ ﺎﻫﺪﯿﺋﻮﮐﻼﯿﺗ رد
ﺐﻠﻏا نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﻣ ددﺮﮔ . ﻪﻤﻫ ي ﻦﯾا رﺎﺛآ بﺮﺨﻣ ﯽﮑﺸﺧ
ﺚﻋﺎﺑ ﺶﻫﺎﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ لﻮﺼﺤﻣ ﺪﻨﻫاﻮﺧ ﺪﺷ ) 6 .(
نﺎﺸﻧ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ داد
مﺪﻋ ﯽﺳﺮﺘﺳد ﻪﺑ
بآ رد يﺎﻫزور لوا ﺪﻌﺑ زا ﺶﻨﺗ ﺶﻫﺎﮐ ﯽﻧاﺪﻨﭼ رد
،ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ قﺮﻌﺗ
و ﺖﯾاﺪﻫ ﻪﻧزور يا ﻪﺘﺷاﺪﻧ ﯽﻟو ﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ﺶﻨﺗ ﺶﻫﺎﮐ يﺪﯾﺪﺷ رد
،ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ قﺮﻌﺗ
و ﺖﯾاﺪﻫ ﻪﻧزور يا دﺎﺠﯾا ﯽﻣ ﺪﻨﮐ . ﺖﻠﻋ
نآ
، ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﺴﯿﺴﺑآ و
ﻪﺘﺴﺑ نﺪﺷ ﻪﻧزور ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ ) 11 ( . ﺶﻨﺗ ﻢﮐ ﯽﺑآ ﭽﻤﻫ ﻦﯿﻨ ﺐﺒﺳ ﺶﻫﺎﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻓﻮﻠﻋ ﯽﻣ دﻮﺷ ﻪﺑ -
يرﻮﻃ ﻪﮐ ﺪﺷ شراﺰﮔ ﺶﻫﺎﮐ
ناﺰﯿﻣ يرﺎﯿﺑآ ﺎﺗ ﺪﺣ لﺎﻤﻋا ﺶﻨﺗ ﺪﯾﺪﺷ و ﺶﻨﺗ ﻂﺳﻮﺘﻣ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻓﻮﻠﻋ ﮏﺸﺧ ار ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ 6 / 62 و 5/
15
ﺪﺻرد ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ رﺎﻤﯿﺗ نوﺪﺑ ﺶﻨﺗ ﺶﻫﺎﮐ ﯽﻣ ﺪﻫد . فﺪﻫ زا ﻦﯾا ﺶﻫوﮋﭘ ﯽﺳرﺮﺑ ﺛﺄﺗ ﺮﯿ ﺶﻨﺗ ﻢﮐ ﯽﺑآ ﺗﻮﻧژ بآ فﺮﺼﻣ ﯽﯾارﺎﮐ و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﭗﯿ
-
يﺎﻫ مﻮﮔرﻮﺳ دﻮﺑ .
٢
شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
حﺮﻃ ﺐﻟﺎﻗ رد ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا
ًﻼﻣﺎﮐ ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ رد ﯽﻓدﺎﺼﺗ لﺎﺳ رد ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد يزروﺎﺸﮐ هﺪﮑﺸﻧاد
1392 ﺪﺷ اﺮﺟا . د ﯽﺑآ ﻢﮐ ﺶﻨﺗ ﻞﻣﺎﺷ ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ر
4 ﺢﻄﺳ 85 ، 65 ، 45 و 25 % و ﯽﻋارز ﺖﯿﻓﺮﻇ ﭗﯿﺗﻮﻧژ ﻪﺳ
،KFS2 وKFS6
KFS17
مﻮﮔرﻮﺳ ﻪﻓﻮﻠﻋ ا ي دﻮﺑ . دﺮﮑﻠﻤﻋ ،بآ فﺮﺼﻣ ﯽﯾارﺎﮐ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد ﻪﻓﻮﻠﻋ
ا ي ﺖﯾاﺪﻫ ، ﻪﻧزور ا ي و ﮏﺸﺧ نزو هزاﺪﻧا ﻪﺸﯾر ﻢﺠﺣ و
ﺪﺷ يﺮﯿﮔ .
ﯽﯾارﺎﮐ فﺮﺼﻣ بآ زا ﺖﺒﺴﻧ هدﺎﻣ ﮏﺸﺧ ﺪﯿﻟﻮﺗ هﺪﺷ ﻪﺑ ناﺰﯿﻣ بآ فﺮﺼﻣ هﺪﺷ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا ﻪﻄﺑار ﺮﯾز ﺖﺳﺪﺑ ﺪﻣآ ) 5 .(
رد ﻦﯾا ﻪﻄﺑار DW
نزو هدﺎﻣ ﮏﺸﺧ ﺪﯿﻟﻮﺗ هﺪﺷ و ناﺰﯿﻣUW بآ فﺮﺼﻣ هﺪﺷ ﺖﺳا .
WUE = DW/UW
نزو ﻦﯿﯿﻌﺗ ياﺮﺑ و (U.S.A SC-1 Leaf porometer )لﺪﻣ ﺮﺘﻣوﺮﭘ هﺎﮕﺘﺳد زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ياﻪﻧزور ﺖﯾاﺪﻫ ﮏﺸﺧ
ا ماﺪﻧ يﺎﻫ ﻒﻠﺘﺨﻣ
نآ ﺎﻫ يﺎﻣد ﺎﺑ نوآ رد ار 75
ﻪﺟرد ﯽﺘﻧﺎﺳ داﺮﮔ ﻪﺑ تﺪﻣ 48 ﺖﻋﺎﺳ راﺮﻗ هداد ﺪﺷ . دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﻪﻓﻮﻠﻋ
ا ي دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻂﺳﻮﺘﻣ 5
ﻪﺗﻮﺑ
هزاﺪﻧا ﮔ يﺮﯿ ﺪﺷ . ﻪﯾﺰﺠﺗ و ﻞﯿﻠﺤﺗ هداد ﺎﻫ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا مﺮﻧ راﺰﻓا وSAS ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ هداد ﺎﻫ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا نﻮﻣزآ ردLSD
ﺢﻄﺳ ﺎﻤﺘﺣا ل
5 % ترﻮﺻ ﺖﻓﺮﮔ .
ﺚﺤﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ اﺮﺛا داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ ت
ﻢﮐ ﯽﻠﺻا ﺢﻄﺳ رد ﭗﯿﺗﻮﻧژ و ﯽﺑآ 1
% نآ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ تاﺮﺛا و ﺢﻄﺳ رد ﺎﻫ
5 % بآ فﺮﺼﻣ ﯽﯾارﺎﮐ ﺮﺑ ﺛﺄﺗ
ﺮﯿ ﯽﻨﻌﻣ يراد
داد نﺎﺸﻧ )
لوﺪﺟ 1 .(
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ داد نﺎﺸﻧ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ تاﺮﺛا يﺎﻫ
، هﺪﺷ بآ فﺮﺼﻣ ﯽﯾارﺎﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺟﻮﻣ ﺶﻨﺗ ﻦﯿﯾﺎﭘ حﻮﻄﺳ رد ﯽﻟو
ﺶﻨﺗ ﺪﺷ ﺪﯾ ) 25 (%
داد نﺎﺸﻧ ﺶﻫﺎﮐ بآ فﺮﺼﻣ ﯽﯾارﺎﮐ .
ﺑ ﺶﯿ ﻦﯾﺮﺗ بآ فﺮﺼﻣ ﯽﯾارﺎﮐ )
58 / 1 مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺮﺑ مﺮﮔ (
رد 45 % زا ﯽﻋارز ﺖﯿﻓﺮﻇ
ﭗﯿﺗﻮﻧژ فﺮﺼﻣ ﯽﯾارﺎﮐ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ وKFS2
بآ ) 88 / 0 مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺮﺑ مﺮﮔ (
رد ﺶﻨﺗ 25 % ﭗﯿﺗﻮﻧژ زا ﯽﻋارز ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑKFS6
) ﻞﮑﺷ
1 ﻒﻟا ، .(
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﯽﻬﺑﺎﺸﻣ رد ﭘ ﺶﻫوﮋ يﺎﻫ ﺮﺑ يور مﻮﮔرﻮﺳ و نزرا ﻪﻓﻮﻠﻋ يا شراﺰﮔ ﺪﺷ ) 4 و 12 (.
هﺮﻬﺑ يرادﺮﺑ زا بآ ﯽﻓﺮﺼﻣ ﺖﻬﺟ ﺪﯿﻟﻮﺗ
هدﺎﻣ ﮏﺸﺧ ﻪﺑ ﺖﻠﻋ ﻢﺘﺴﯿﺳ ﻪﺸﯾر يا هدﺮﺘﺴﮔ ور ﺖﯾاﺪﻫ ﺶﻫﺎﮐ ﺮﺛا رد قﺮﻌﺗ و ﺮﯿﺨﺒﺗ ﺶﻫﺎﮐ ،ﺮﺗ ز
ﻪﻧ فﺮﺼﻣ نﺎﻣﺪﻧار ﺶﯾاﺰﻓا ﻞﻣاﻮﻋ زا يا
ﯽﻣ ﺶﻨﺗ ﯽﻃ رد بآ ﺪﺷﺎﺑ
.
لوﺪﺟ 1 - او ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ هزاﺪﻧا تﺎﻔﺻ ﺲﻧﺎﯾر
هﺪﺷ يﺮﯿﮔ .
ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻪﺟرد
يدازآ تﺎﻌﺑﺮﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ
بآ فﺮﺼﻣ ﯽﯾارﺎﮐ ﻪﻓﻮﻠﻋ دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻪﺸﯾر ﮏﺸﺧ نزو ﻪﺸﯾر ﻢﺠﺣ
ور ﺖﯾاﺪﻫ ز ﻪﻧ يا
ﻢﮐ ﯽﺑآ
** 3 0015 /0
**
039 /
** 42 531 / 645
**
51 / 57018 624**
/ 50
ﭗﯿﺗﻮﻧژ
** 2 0005 /0
**
253
** /5 739 /
** 34 00 / 6300
**
956 /6
ﻢﮐ ﯽﺑآ
× ﭗﯿﺗﻮﻧژ
* 6 00005 /0
* 823
* /0 765 / 12 62ns
/ 229
* 055 /2
ﺎﻄﺧ 24
00002 /0 251
/0 008
/5 44
/ 994 608
/0
تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺐﯾﺮﺿ (%)
- 965
/9 183
/ 18 849
/ 11 733
/ 18 899
/5
،ns و**
ﯽﻨﻌﻣ هﺮﯿﻏ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ* ﯽﻨﻌﻣ ،راد
ﺢﻄﺳ رد راد 1
و 5 ﺪﺻرد .
ﻪﻧزور ﺖﯾاﺪﻫ ﺖﺤﺗ يا
ﺛﺄﺗ ﺮﯿ ﯽﻠﺻا تاﺮﺛا )
ﺢﻄﺳ رد 1 (%
و ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ) ﺢﻄﺳ رد 5 (%
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﭗﯿﺗﻮﻧژ و ﯽﺑآ ﻢﮐ )
لوﺪﺟ 1 .(
ﺶﻫﺎﮐ ﺐﺟﻮﻣ ﯽﺑآ ﻢﮐ
ور ﺖﯾاﺪﻫ ز ﻪﻧ ﺪﺷ يا . ﭗﯿﺗﻮﻧژ ﻦﯿﺑ رد هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا يﺎﻫ
ﻪﻧزور ﺖﯾاﺪﻫ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﺶﻨﺗ حﻮﻄﺳ مﺎﻤﺗ رد KFS2 داد نﺎﺸﻧ ار يا
. ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ) 11 ﺮﺑ لﻮﻣ
ﻊﺑﺮﻣﺮﺘﻣ ﻪﯿﻧﺎﺛ ﺮﺑ ( و ﺑ ﺶﯿ ﻦﯾﺮﺗ ) 17 ﺮﺑ لﻮﻣ ﻊﺑﺮﻣﺮﺘﻣ ﻪﯿﻧﺎﺛ ﺮﺑ ( ﻪﻧزور ﺖﯾاﺪﻫ رد ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ يا
25 % ﯽﻋارز ﺖﯿﻓﺮﻇ و
ﭗﯿﺗﻮﻧژ KFS6 و
85 % ﺖﯿﻓﺮﻇ
ﯽﻋارز و ﭗﯿﺗﻮﻧژ KFS2 ﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ
) ﻞﮑﺷ 1 ب ، .(
٣
ﻞﮑﺷ 1 - ﺛﺄﺗ ﺮﯿ ﻢﮐ ﺶﻨﺗ ﺮﺑ ﯽﺑآ بآ فﺮﺼﻣ يارﺎﮐ )
ﻒﻟا ( و ﻪﻧزور ﺖﯾاﺪﻫ ا
ي ) ب ( ﭗﯿﺗﻮﻧژ مﻮﮔرﻮﺳ يﺎﻫ .
ﺶﻫﺎﮐ ﺖﯾاﺪﻫ ﻪﻧزور يا رد ﺷ ﻂﯾاﺮ ﯽﮑﺸﺧ رد ﺶﻫوﮋﭘ ﺮﮕﯾد ﺰﯿﻧ شراﺰﮔ هﺪﺷ ﺖﺳا ) 1 و 2 (.
ﻪﻧزور ﺎﻫ ناﺰﯿﻣ ﯽﯾارﺎﮐ فﺮﺼﻣ بآ و رد ﺖﯾﺎﻬﻧ راﺪﻘﻣ
دﺮﮑﻠﻤﻋ ار رد ﺪﻨﯾآﺮﻓ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﺖﺤﺗ
ﺮﯿﺛﺄﺗ راﺮﻗ ﯽﻣ ﺪﻨﻫد و داﺪﺴﻧا ﻪﻧزور يا ﻢﻬﻣ ﺮﺗ ﻦﯾ ﻞﻣﺎﻋ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺎﺑ ﻒﻗﻮﺗ ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ رد ﻞﺣاﺮﻣ ﻪﯿﻟوا دﻮﺒﻤﮐ بآ رد
هﺎﯿﮔ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﺖﯿﻤﻫا ﻪﻧزور ﺎﻫ رد ﻦﯾا ﺪﻨﯾآﺮﻓ ﺎﺗ يﺪﺣ ﺖﺳا ﻪﮐ رد ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ و بﺎﺨﺘﻧا مﺎﻗرا ﺮﭘ لﻮﺼﺤﻣ و موﺎﻘﻣ ﻪﺑ
،ﯽﮑﺸﺧ رﺎﯿﻌﻣ ﯽﺒﺳﺎﻨﻣ ﻪﺑ رﺎﻤﺷ
ﯽﻣ دور . ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﻈﻠﻏ ABA
،گﺮﺑ جوﺮﺧ بآ زا هﺎﯿﮔ ار زا ﻖﯾﺮﻃ ﻪﺘﺴﺑ نﺪﺷ ﻪﻧزور
،ﺎﻫ ﺶﻫﺎﮐ ﯽﻣ ﺪﻫد ) 9 .(
ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﯽﻣ ﺪﺳر لﻮﻠﺳ يﺎﻫ ﻆﻓﺎﺤﻣ
،ﻪﻧزور
ياراد هﺪﻧﺮﯿﮔ هﮋﯾو ABA ﻫ ﺪﻨﺘﺴ ﻪﮐ رد ﻪﯾﻻ ﯽﻧوﺮﯿﺑ ءﺎﺸﻏ ﯽﯾﺎﻤﺳﻼﭘ نآ
ﺎﻫ راﺮﻗ ﻪﺘﻓﺮﮔ
،ﺖﺳا دﻮﺟو ﻦﯾا هﺪﻧﺮﯿﮔ ﺎﻫ و ﻞﻤﻋ نآ ﺚﻋﺎﺑ ﺮﯿﯿﻐﺗ رد زﺎﺑ نﺪﺷ
لﺎﻧﺎﮐ يﺎﻫ ﯽﻧﻮﯾ هﺪﺷ و ﺐﯿﺷ ﯽﻨﯿﺌﺗوﺮﭘ ار لﺎﻌﻓ ﯽﻣ ﺪﯾﺎﻤﻧ ) 8 .(
ﮏﺸﺧ نزو ﺖﺤﺗ ﻪﺸﯾر ﻢﺠﺣ و
ﺛﺄﺗ ﺮﯿ ﻢﮐ ﯽﻠﺻا تاﺮﺛا تاﺮﺛا ﯽﻟو ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﭗﯿﺗﻮﻧژ و ﯽﺑآ
ﻢﮐ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ و ﯽﺑآ
ﯽﻨﻌﻣ ﻪﺸﯾر ﮏﺸﺧ نزو ﺮﺑ ﺎﻬﻨﺗ ﭗﯿﺗﻮﻧژ راد
ﺪﺷ ) لوﺪﺟ 1 .(
ﻃ رد ﻪﺸﯾر ﮏﺸﺧ نزو و ﻢﺠﺣ ﭗﯿﺗﻮﻧژ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ ﺶﻨﺗ ﯽ
KFS2 ﺮﺗﻻﺎﺑ ﻦﯾ داد صﺎﺼﺘﺧا دﻮﺧ ﻪﺑ ار ﻪﺸﯾر ﮏﺸﺧ نزو و ﻢﺠﺣ .
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻓﻮﻠﻋ ﺖﺤﺗ ﺰﯿﻧ يا ﺛﺄﺗ
ﺮﯿ ﻢﮐ ﻪﺑ ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﭗﯿﺗﻮﻧژ و ﯽﺑآ يرﻮﻃ
ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻪﮐ
ﻧ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ تاﺮﺛا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ داد نﺎﺸ
ﺑ ﺶﯿ ﻦﯾﺮﺗ ﻋ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻠ ﻪﻓﻮ يا ) 65 /6 ناﺪﻠﮔ رد مﺮﮔ (
رد 85 % ﭗﯿﺗﻮﻧژ زا ﯽﻋارز ﺖﯿﻓﺮﻇ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ وKFS2
راﺪﻘﻣ
) 56 /0 ناﺪﻠﮔ رد مﺮﮔ (
زا ﺰﯿﻧ 25 % زا ﯽﻋارز ﺖﯿﻓﺮﻇ ژ
ﭗﯿﺗﻮﻧ ﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑKFS6
) ﻞﮑﺷ 2 (.
ﺶﻫﺎﮐ نزو ﮏﺸﺧ ﻢﺠﺣ و ﻪﺸﯾر ﻪﺠﻧﻮﯾ ار ﺮﺑ ﺮﺛا ﺶﻨﺗ
ﯽﮑﺸﺧ ﺮﮕﯾد رد ﺶﻫوﮋﭘ ﺎﻫ ﺰﯿﻧ شراﺰﮔ ﺪﺷ ) 2 ( . ﺶﻫﺎﮐ نزو ﮏﺸﺧ ماﺪﻧا ﺶﻫﺎﮐ ﺐﺟﻮﻣ ،ﯽﯾاﻮﻫ نزو
ﮏﺸﺧ ﻪﺸﯾر
،ﺪﺷ
ًﻻﺎﻤﺘﺣا ﺎﺑ ﺶﻫﺎﮐ ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ
ﯽﺷﺎﻧ ﺶﻨﺗ ﯽﻃ رد و
ﺶﻫﺎﮐ نزو ﮏﺸﺧ ماﺪﻧا ﯽﯾاﻮﻫ
،ﻪﻓﻮﻠﻋ لﺎﻘﺘﻧا داﻮﻣ ﯽﻟآ ﻪﺑ ﻪﺸﯾر ﺶﻫﺎﮐ ﺖﻓﺎﯾ . ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺑ
ﻦﯿ ﺰﯿﻧ ﻪﺸﯾر ﮏﺸﺧ نزو و ﻪﺸﯾر ﺞﺣ
ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ )
7 .(
ﺖﻠﻋ ﺶﻫﺎﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻓﻮﻠﻋ ار رد ﻮﯾ ﻪﺠﻧ رد ﻂﯾاﺮﺷ ﺶﻨﺗ
،ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻫﺎﮐ ءاﺰﺟا دﺮﮑﻠﻤﻋ
ًﺎﺻﻮﺼﺧ ﺢﻄﺳ گﺮﺑ و عﺎﻔﺗرا ﻪﻗﺎﺳ
ﻣ ﯽ ﺪﻧاﻮﺗ ﺪﺷﺎﺑ ) 3 ( . ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﻓﻮﻠﻋ ﻪﺠﻧﻮﯾ ار رد ﺶﻨﺗ يﺎﻫ ﻢﮐ
،ﯽﺑآ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺶﻫﺎﮐ داﺪﻌﺗ و عﺎﻔﺗرا ﻪﻗﺎﺳ و ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺶﻫﺎﮐ ناﺰﯿﻣ ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ رد
ﺮﺛا ﻪﺘﺴﺑ نﺪﺷ ﻪﻧزور ﺎﻫ ﯽﻣ ﺪﻧاد ) 10 ( .
٤
ﻞﮑﺷ 2 - ﺛﺄﺗ ﺮﯿ ﻢﮐ ﺶﻨﺗ ﺣ ﺮﺑ ﯽﺑآ ﻢﺠ ) ب و ﻒﻟا (
، ﻪﺸﯾر ﮏﺸﺧ نزو )
ج ( ﻪﻓﻮﻠﻋ دﺮﮑﻠﻤﻋ و يا
) د ( مﻮﮔرﻮﺳ يﺎﻫ ﭗﯿﺗﻮﻧژ .
يﺮﯿﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ
ﻢﮐ ﻦﯿﯾﺎﭘ حﻮﻄﺳ ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ا ﺐﺟﻮﻣ ﯽﺑآ
بآ فﺮﺼﻣ ﯽﯾارﺎﮐ ﺶﻨﺗ ﻦﺘﻓﺎﯾ تﺪﺷ ﺎﺑ ﯽﻟو ﺪﯾدﺮﮔ بآ فﺮﺼﻣ ﯽﯾارﺎﮐ ﺶﯾاﺰﻓ
ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ .
ﻢﮐ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﻪﻧزور ﺖﯾاﺪﻫ ﺶﻫﺎﮐ ﺐﺟﻮﻣ ﯽﺑآ
ﻪﻓﻮﻠﻋ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﻪﺸﯾر ﮏﺸﺧ نزو و ﻢﺠﺣ ،يا حﻮﻄﺳ رد ﻊﻗاو رد ﺪﯾدﺮﮔ يا
ﻢﮐ يﻻﺎﺑ ﻪﻧزور ﺖﯾاﺪﻫ ﺶﻫﺎﮐ ﯽﺑآ قﺮﻌﺗ و ﺮﯿﺨﺒﺗ زا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﺮﺑ يا
ﺛﺄﺗ ﺮﯿ ا ﻪﮐ ﻪﺘﺷاﺬﮔ بآ فﺮﺼﻣ ﯽﯾارﺎﮐ ﺶﻫﺎﮐ ﺐﺟﻮﻣ ﺮﻣا ﻦﯾ
ﺪﯾدﺮﮔ . ﭗﯿﺗﻮﻧژ ﻦﯿﺑ رد يﺎﻫ
ﻪﺑ ﻪﺘﻓررﺎﮐ ﭗﯿﺗﻮﻧژ هﺪﺷ ﻪﺑ ﻞﻤﺤﺘﻣ ﭗﯿﺗﻮﻧژ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ و داد صﺎﺼﺘﺧا دﻮﺧ ﻪﺑ ار تﺎﻔﺻ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑKFS2
ﻢﮐ ﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﯽﺑآ .
ﻊﺑﺎﻨﻣ
1.
،ﯽﻌﯾﺎﻨﺻ س . 1390 . ﺮﯿﺛﺄﺗ نژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺮﺑ ﺪﺷر و ﯽﯾارﺎﮐ فﺮﺼﻣ نژوﺮﺘﯿﻧ رد ﻪﺠﻧﻮﯾ ﺖﺤﺗ ﺮﺷ ﻂﯾا ﯽﮑﺸﺧ . نﺎﯾﺎﭘ ﻪﻣﺎﻧ ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﺪﺷرا
،ﺖﻋارز
هﺎﮕﺸﻧاد ﻖﻘﺤﻣ
،ﯽﻠﯿﺑدرا ص 77 - 76 .
2.
م ،يﺮﻔﻇ . 1390 . ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻣ اﺰﯾروﺮﮑﯿ ﻪﺠﻧﻮﯾ رد ﯽﮑﺸﺧ ﻪﺑ ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﺮﺑ .
نﺎﯾﺎﭘ ﺖﻋارز ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻪﻣﺎﻧ .
ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد .
ص 61 - 60 .
3.
ع ،يدﺎﺒﻋ . 1378 . ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﺒﻨﺟ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ يﺎﻫ ﺶﯾاﺰﻓا
دﺮﮑﻠﻤﻋ رد ﻮﯾ ﻪﺠﻧ يﺎﻫ ﻢﯾد . نﺎﯾﺎﭘ سرﺪﻣ ﺖﯿﺑﺮﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﺖﻋارز يﺮﺘﮐد ﻪﻣﺎﻧ .
4.
س ،يﻮﺳﻮﻣ .
غ . ر . ﺮﯿﻣ ، م ،يدﺎﻫ . ج . س ،تدﺎﯿﺳ ، .
ع . رﻮﻧ ، ق ،يﺪﻤﺤﻣ .
ف ،ﺶﯾورد ، .
1388 . ﻢﮐ ﺶﻨﺗ ﺮﯿﺛﺄﺗ نﺎﻣﺪﻧار و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ و ﯽﺑآ
ﻪﻓﻮﻠﻋ نزرا و مﻮﮔرﻮﺳ بآ فﺮﺼﻣ يا
. ﻧﺎﯿﻣ دازآ هﺎﮕﺸﻧاد يزروﺎﺸﮐ ﻦﯾﻮﻧ ﺶﻧاد ﻪﻠﺠﻣ ﻪ
. 15 : 101 - 114 .
5. Claussen, W. 2002. Growth, water use efficiency, and proline content of hydroponically grown tomato plants as affected by nitrogen source and nutrient concentration. Plant and soil. 257: 199-209.
6. Follows, R.J. and J.S. Boyer. 1996. Structure and activity of chloroplasts of sunflower. Leaves having various water potentials. Planta 132: 229-239
7. Guohua, L., Kang, Y., Li, L., Wan, S. 2009. Effects of irrigation methods on root development and profile soil water uptake in winter wheat. Irrigation Sci. 10: 1017- 102
8. Hartung, W. 1983: The site of action of abscisic acid at the guard cell plasmalemma of Valerianella locusta. Plant Cell. Environ. 6: 427- 428.
9. Lee, T.M., Lur, H.S., Chu, C. 1993: Role of abscisic acid in chilling tolerance of rice (Oryza sativa L.) seedling I. Endogenous ABA levels. Plant Cell Environ. 16: 481- 490.
10. Martens, D. 2007. Management of drought stressed alfalfa, available at http:/www.Co.
11. Premachandra GS., Saneoka H., Fujita K., Ogata S. 1992. Seasonal changes in leaf water relations and cell membrane stability in Orchard grass. Journal Agriculture Science. 121: 169- 175.
12. Sasani, S., Jahansooz, M.R., Ahmadi, A. 2004. The effects of deficit irrigation on water use efficiency, yield and quality of forage pearl millet. Proceedings of 4th international crop science congress, Brisbane, Australia. 26 Sep.
٥
13. Shimshi, D., M.L. Mayoral and D. Atsmond. 1999. Response to water stress in wheat and related wild species. Crop Sci. 22: 123-128.
14. Smith CW., Fredriksen RA. 2000. Sorghum: Origin, History, Technology and Production. John Wiley &
sons, Inc.
15. Thakur M., Sharma AD. 2005. Salt Stress and Phytohormone (ABA) Induced changes in germination, sugars and enzymes of carbohydrate metabolism in Sorghum bicolor (L.) Moench seeds. Journal Agriculture Social Science 1: 89- 93.
