لﺪﻣ زﺎﺳ ي ﻐﺗ ﺦﺳﺎﭘ ﺢﻄﺳ ﯿﯿ
و ،نزو ﺖﻓا تاﺮ ﯾ
ﻣﺎﺘ ﯿ و و ث ﻦ ﯾ
ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﮕﻧر ﯽ ﻪﻧاد ﺎﻫ ي رﺎﻧا
) راﻮﺴﻬﺷ ﻢﻗر ﯾ
دﺰ ي ( ﻃ ﯽ آﺮﻓ ﯾ خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﺪﻨ
ﻧﺎﺟﺎﻗآ ﺲﺟﺮﻧ
1ﯽ ﻣا ،*
ﯿ ﺋاراد ﺮ ﯽ ﻧﺎﺧ ﻪﻣﺮﮔ
2ﯽ ﻣا ، ﯿ اﺪﻫ ﺪ ﯾﺘ ﯽ ﻟﻮﻓزد
3ﯽ
1 - ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ هوﺮﮔ ،رﺎﯾدﺎﺘﺳا ﺎﻬﺑ ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﯾﺎﻨﺻ هﺪﮑﺸﻧاد ،ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﯾﺎﻨﺻ و مﻮﻠﻋ
ناﺮﯾا ،ناﺪﻤﻫ ،ﺎﻨﯿﺳ ﯽﻠﻋﻮﺑ هﺎﮕﺸﻧاد ،ر .
2 - ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ هوﺮﮔ ،رﺎﯾدﺎﺘﺳا ناﺮﯾا ،ناﺪﻤﻫ ،ﺎﻨﯿﺳ ﯽﻠﻋﻮﺑ هﺎﮕﺸﻧاد ،نﺎﮐﺮﺴﯾﻮﺗ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و ﯽﻨﻓ هﺪﮑﺸﻧاد ،ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﯾﺎﻨﺻ و مﻮﻠﻋ
.
3 - ﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻪﺘﺧﻮﻣآ ﺶﻧاد ﯽ
ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ هوﺮﮔ ، ،ناﺪﻤﻫ ،ﺎﻨﯿﺳ ﯽﻠﻋﻮﺑ هﺎﮕﺸﻧاد ،نﺎﮐﺮﺴﯾﻮﺗ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و ﯽﻨﻓ هﺪﮑﺸﻧاد ،ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﯾﺎﻨﺻ و مﻮﻠﻋ
ناﺮﯾا .
تﺎﻋﻼﻃا ﻪﻟﺎﻘﻣ
ﮑﭼ
ﯿ هﺪ
رﺎﺗ ﯾ ﺦ ﺎﻫ ي ﻪﻟﺎﻘﻣ :
رﺎﺗ ﯾ ﺦ رد ﯾ ﺖﻓﺎ : 30 / 08 / 99
رﺎﺗ ﯾ ﺦ ﺬﭘ ﯾ شﺮ : 22 / 10 / 99
تﺎﻤﻠﮐ ﻠﮐ ﯿ ﺪ ي :
،نزو ﺖﻓا
،ناد رﺎﻧا
،خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ
ﺦﺳﺎﭘ ﺢﻄﺳ شور .
DOI: 10.52547/fsct.18.05.20
لﻮﺌﺴﻣ
تﺎﺒﺗﺎﮑﻣ : [email protected]
ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯾ
ﮑ ﯽ ﺪﻗ زا ﯾﻤ ﯽ ﺮﺗ ﯾ شور ﻦ ﺎﻫ ي راﺪﻬﮕﻧ ي اﺬﻏ داﻮﻣ ﯾ ﯽ ﻐﺗ ﺐﺟﻮﻣ ﻻﻮﻤﻌﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯿﯿ
ﺑﻮﻠﻄﻣﺎﻧ تاﺮ ﯽ
رد
ﻓ صاﻮﺧ ﯿﺰ ﯾ ﺷﻮﮑ ﯿﻤ ﯿﺎ ﯾ ﯽ ﺬﻐﺗ شزرا و ﯾﻪ
ا ي ﻧ لﻮﺼﺤﻣ ﯿ
ﻣ ﺰ ﯽ دﻮﺷ . اﺮﺑ هزوﺮﻣا ي
ﮔﻮﻠﺟ ﯿﺮ ي ﯾ ﻐﺗ ﺶﻫﺎﮐ ﺎ ﯿﯿ
تاﺮ
اﺬﻏ هدﺎﻣ بﻮﻠﻄﻣﺎﻧ ﯾ
ﯽ ﺣ رد ﯿ ﺎﻤﺗ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﻦ ﯾ
شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﺑ ﻞ ﺎﻫ
ي ﺮﺳ ﯾ ﻈﻧ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﻊ ﯿ
زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺮ
ﺎﻣ جاﻮﻣا ﯾ ووﺮﮑ ﯾ ﺎﻫﻮﺗﺮﭘ و ﻮ ي
ا خﺮﺳ وﺮﻓ اﺰﻓ
ﯾ ﺶ ﯾ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎ . ا رد ﯾ ﻘﺤﺗ ﻦ ﯿ ﺛﺄﺗ ﻖ ﯿ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز و ﺎﻣد ﺮ
ﻣ ﺮﺑ خﺮﺳ ﯿ و ،نزو ﺖﻓا ناﺰ ﯾ
ﻣﺎﺘ ﯿ ﮕﻧر صاﻮﺧ و ث ﻦ ﯽ
ﻪﻧاد ﺎﻫ ي راﻮﺴﻬﺷ ﻢﻗر رﺎﻧا ﯾ
دﺰ ي ﺳرﺮﺑ ﯽ ﺢﻄﺳ شور ﺎﺑ و
ﻬﺑ ﺦﺳﺎﭘ ﯿ زﺎﺳ ﻪﻨ ي ﺪﺷ . ﺎﺘﻧ ﯾ اﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞ ﯾ
ﺎﻣد و نﺎﻣز ﺶ ي
ﻣ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯿ
ﮕﻧر رﻮﺘﮐﺎﻓ و نزو ﺖﻓا ناﺰ ﯽ
ﻮﻤﻧ L*
ﻪﻧ ﺎﻫ ي اﺰﻓا ناد رﺎﻧا ﯾ
ﺶ ﯾ ﻟﺎﺣ رد ﺖﻓﺎ ﯿ
و راﺪﻘﻣ ﻪﮑ ﯾ
ﻣﺎﺘ ﯿ ﺶﻫﺎﮐ ث ﻦ ﯾ
ﺖﻓﺎ . ﺎﻣد ي ﺛﺄﺗ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯿ
ﺮ
ﺑﯿ ﺮﺘﺸ ي ﻐﺗ ﺮﺑ ﯿﯿ و و نزو ﺖﻓا تاﺮ ﯾ
ﻣﺎﺘ ﯿ ﺎﻘﻣ رد ث ﻦ ﯾ
ﻐﺗ ﺎﻣا ﺖﺷاد ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز ﺎﺑ ﻪﺴ ﯿﯿ
ﮕﻧر رﻮﺘﮐﺎﻓ تاﺮ ﯽ
L*
ﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ﯿ ﺪﺷ خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز ﺮ ﯾ
ﺎﻣد زا ﺮﺗﺪ ي
ﻣ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯽ
ﺪﺷﺎﺑ . ﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ ي ﮕﻧر ﯽ و a*
ﺎﺑ b*
اﺰﻓا ﯾ ﺎﻣد ﺶ ي اﺰﻓا ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯾ
ﺶ ﯾ ﻟﺎﺣ رد ﺪﻨﺘﻓﺎ ﯽ
اﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﮐ ﯾ
ﺶﻫﺎﮐ خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز ﺶ ﯾ
ﺪﻨﺘﻓﺎ .
ﺮﺘﻬﺑ ﯾ اﺮﺷ ﻦ ﯾ اﺮﺑ ﻂ ي ﻪﻧاد خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﺎﻫ
ي ﺎﻣد زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻞﻣﺎﺷ ناد رﺎﻧا ي
55 ﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﯽ
نﺎﻣز و داﺮﮔ
ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ 600
ﻗد ﯿ ﻣ ﻪﻘ ﯽ اﺮﺷ لﺎﻤﻋا ﺎﺑ و ﺪﺷﺎﺑ ﯾ
ﻬﺑ ﻂ ﯿ ﻣ ﻪﻨ ﯿ و ،نزو ﺖﻓا ناﺰ ﯾ
ﻣﺎﺘ ﯿ ﻠﮐ ﮓﻧر فﻼﺘﺧا و ث ﻦ ﯽ
) (E ﻪﻧاد ﺎﻫ ي ﻟﻮﺗ ناد رﺎﻧا ﯿ
ﺪ ي ﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﯿ ﺮﺑاﺮﺑ ﺐ 5 / 69 ، 89 / 12 و 79 /5 ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ . ﺎﺘﻧ ﯾ ﺠﻨﺳ رﺎﺒﺘﻋا ﺞ ﯽ
اﺮﺷ ﯾ ﻬﺑ ﻂ ﯿ ﻪﻨ
اﺮﺷ لﺎﻤﻋا ﺎﺑ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﯾ
ﻬﺑ زا هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﻂ ﯿ
زﺎﺳ ﻪﻨ ي و ، ﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﮐ ﯿﻔ ﯽ ﻈﻧ ناد رﺎﻧا ﯿ
ﻣ ،نزو ﺖﻓا ﺮ ﯿ
ناﺰ
وﯾ ﻣﺎﺘ ﯿ ﻠﮐ ﮓﻧر فﻼﺘﺧا و ،ث ﻦ ﯽ
) (E ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ ي ﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﯿ ﺮﺑاﺮﺑ ﺐ 70 ، 45 / 12 و 75 / 7 ﻪﮐ ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ
ﺴﺑ ﯿ ﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﺑﺎﺸﻣ رﺎ ﯾ
اﺮﺷ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺞ ﯾ
ﻬﺑ ﻂ ﯿ ﭘ ﻪﻨ ﯿ ﺑ ﺶ ﯿﻨ ﯽ ﻣ ﺦﺳﺎﭘ ﺢﻄﺳ شور ﺎﺑ هﺪﺷ ﯽ
ﺪﺷﺎﺑ .
ﻪﻠﺠﻣ
مﻮﻠﻋ و ﺎﻨﺻ ﯾ ﻊ اﺬﻏ ﯾ ﯽ اﯾ ناﺮ
www.fsct.modares.ac.ir:ﻪﻠﺠﻣﺖﯾﺎﺳ
ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻤﻠﻋ ﯽ ﺸﻫوﮋﭘ_ ﯽ
1 - ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻣﯿ هﻮ ﺰﺒﺳ و ﺎﻫ ﯾ ﻟﺎﻌﻓ و ﺖﺑﻮﻃر ﺖﻠﻋ ﻪﺑ تﺎﺠ ﯿ
ﺰﻧآ ﺖ ﯾﻤ ﯽ ﻻﺎﺑ
ﺴﺑ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﯿ
ﺬﭘ دﺎﺴﻓ رﺎ ﯾﺮ
ي ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻻﻮﻤﻌﻣ و ﺪﻨﺘﺴﻫ
ﻠﺼﻓ ﯽ رازﺎﺑ رد ﯾ ﻣ ﺖﻓﺎ ﯽ ﺪﻧﻮﺷ . اﺰﻓا ﺎﺑ ﯾ ﻌﻤﺟ ﺶ ﯿ ﻧ ﺖ ﯿ داﻮﻣ ﻪﺑ زﺎ
اﺬﻏ ﯾ ﯽ اﺰﻓا ﯾ ﺶ ﯾ ﻟﻮﺗ و ﻪﺘﻓﺎ ﯿ اﺬﻏ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺪ ﯾ
ﯽ ﺪﺟ ﯾ و ﺪ ﯾ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻆﻔﺣ ﺎ
روﺮﺿ دﻮﺟﻮﻣ ي
ﺖﺳا ] 1 .[
ﯽﻤﻠﻋ مﺎﻧ ﺎﺑ رﺎﻧا Granatum
Malus ا هداﻮﻧﺎﺧ ز Punicaceae ﻣﯿ
هﻮ ا ي و زا رﺎﺷﺮﺳ ﯾ
ﻣﺎﺘ ﯿ ﻦ
ﺘﻧآ و ث ﯽ ﺴﮐا ﯿ ناﺪ ﺎﻫ ي ﺒﻃ ﯿﻌ ﯽ و ﻻﺎﺑ ﺖﺑﻮﻃر ﺖﻠﻋ ﻪﺑ و ﺖﺳا
ﻫﺎﻣ ﯿ ﻧ ﺖ ﯿ ﺴﻣﺮﮔ ﻪﻤ ﯿﺮ ي راﺪﻬﮕﻧ ﺮﻤﻋ ي
ﻤﮐ ﯽ اﺮﺑﺎﻨﺑ ،دراد ﯾ
ﺎﺗﺪﻤﻋ ﻦ
رﻮﺧ هزﺎﺗ ترﻮﺻ ﻪﺑ ي
و ﯾ ﻟﻮﺗ ﺎ ﯿ ﺗﻻﻮﺼﺤﻣ ﺪ ﯽ
بآ ،رﺎﻧا بر ﻞﺜﻣ
و رﺎﻧا بآ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ و ﯾ
ﺪﺷ ﮏﺸﺧ ناد رﺎﻧا ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺎ فﺮﺼﻣ ه
ﻣ ﯽ دﻮﺷ . اﺮﺑ ي راﺪﻬﮕﻧ ي ﻧﻻﻮﻃ ﯽ اﺬﻏ داﻮﻣ تﺪﻣ ﯾ
ﯽ شور زا ﺎﻫ ي
ﻔﻠﺘﺨﻣ ﯽ ﻈﻧ ﯿ زﺎﺳوﺮﺴﻨﮐ ﺮ ي
ﮔ رﺎﮐ ﻪﺑ ،ﺎﻣﺮﺳ زا هدﺎﻔﺘﺳا ، ﯿﺮ
ي داﻮﻣ
ﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺖﺑﻮﻃر ﺶﻫﺎﮐ و هﺪﻧراﺪﻬﮕﻧ ﯽ
دﻮﺷ . ﻪﺑ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ
ناﻮﻨﻋ ﯾ ﮑ ﯽ ﺪﻗ زا ﯾﻤ ﯽ ﺮﺗ ﯾ شور ﻦ ﺎﻫ ي راﺪﻬﮕﻧ ي اﺬﻏ داﻮﻣ ﯾ ﯽ
آﺮﻓ ﯾ ﺴﺑ ﺪﻨ ﯿ ﭘ رﺎ ﯿ ﭽ ﯿ هﺪ ا ي نآ رد ﻪﮐ ﺖﺳا ژﺮﻧا و مﺮﺟ لﺎﻘﺘﻧا
ي ﻪﺑ
ﻢﻫ رﻮﻃ ﻣ خر نﺎﻣز ﯽ
ﺪﻫد . آﺮﻓ لﻮﻃ رد ﯾ
،نﺪﺷ ﮏﺸﺧ ﺪﻨ
اﺬﻏ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﯾ
ﯽ رﺎﭼد ﯾ ﺮﺴﮑ ي ﻐﺗ ﯿﯿ ﻓ تاﺮ ﯿﺰ ﯾ ﺷﻮﮑ ﯿﻤ ﯿﺎ ﯾ ﯽ هﺪﺷ
و و ﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﮐ ﯿﻔ ﯽ ﻈﻧ لﻮﺼﺤﻣ ﯿ
و ﻢﻌﻃ ،ﺖﻓﺎﺑ ،ﮓﻧر ،ﻞﮑﺷ ﺮ ...
ﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ﯿ ﻣ راﺮﻗ ﺮ ﯽ ﮔﯿ ﺪﻧﺮ ] 2[
اﺬﻏ داﻮﻣ . ﯾ ﯽ هوﻼﻋ هﺪﺷ ﮏﺸﺧ
راﺪﻬﮕﻧ ﺮﻤﻋ لﻮﻃ ﺮﺑ ي
اد ،ﺮﺗﻻﺎﺑ ار ي و هدﻮﺑ ﺮﺘﻤﮐ نزو و ﻢﺠﺣ
ﺰﻫ ﯾ ﺪﻨﺑ ﻪﺘﺴﺑ و ﻞﻘﻧ و ﻞﻤﺣ ﻪﻨ ي
رادرﺎﺒﻧا و ي ﺮﺘﻤﮐ ي هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ ار
ﺪﻧراد ] 3 .[
ﻨﭽﻤﻫ ﯿ لﺎﻤﻋا ﺎﺑ ﻦ ﯾ
ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﺐﺳﺎﻨﻣ شور ﮏ
ﻣ ﯽ ﺖﺳد نﺎﮑﻣا ناﻮﺗ ﯾﺑﺎ
ﯽ ﻣ ﻪﺑ ﯿ هﻮ اﺬﻏ داﻮﻣ و تﺎﺟ ﯾ
ﯽ ﻠﺼﻓ ﯽ ار
ﮐ ﺎﺑ و لﺎﺳ لﻮﻃ مﺎﻤﺗ رد ﯿﻔ
ﯿ ﻟﺎﻋ ﺖ ﯽ دﻮﻤﻧ ﻢﻫاﺮﻓ .
ﻟد ﻪﺑ ﯿ ﻞ
ﻧﻻﻮﻃ ﯽ ﺮﻓ ،ندﻮﺑ آﯾ ﺎﻫﺪﻨ ي ءﻮﺳ تاﺮﺛا ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ
ﺪﺷ ﯾﺪ ي ﮐﺮﺗ ﺮﺑ ار ﯿ ﺬﻐﻣ داﻮﻣ تﺎﺒ ي
و ، ﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﮐ ﯿﻔ ﯽ ﺷ و ﯿﻤ ﯿﺎ ﯾ ﯽ
دراﺬﮕﺑ لﻮﺼﺤﻣ ]
4 .[
ﻐﺗ هﺪﻤﻋ ﯿﯿ اﺬﻏ داﻮﻣ بﻮﻠﻄﻣﺎﻧ تاﺮ ﯾ
ﯽ رد
ﺣ ﯿ آﺮﻓ ﻦ ﯾ ﻐﺗ ﻞﻣﺎﺷ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﺪﻨ ﯿﯿ
ﺬﻐﺗ شزرا و ﮓﻧر ﺮ ﯾﻪ
ا ي
ﺶﻨﮐاو ﺮﺛا رد ﺎﻫ
ي هﻮﻬﻗ ا ي ﻮﺑﺪﺑ ،نﺪﺷ ﯾ
ﯽ ﺰﺠﺗ ، ﯾ ﺶﻫﺎﮐ و ﻪ
وﯾ ﻣﺎﺘ ﯿ ﻦ ﺎﻫ ي ﺑﺮﭼ رد لﻮﻠﺤﻣ ﯽ
ﺴﮐا ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ﯿ
ﺳاﺪ ﯿ ﺑﺮﭼ نﻮ ﯽ ،ﺎﻫ
ﺷﺎﻧ ﮓﻧر ﺖﻓا ﯽ
ﺰﺠﺗ زا ﯾ ﻪﻧاﺪﮕﻧر ﻪ ﺎﻫ
ي ﺋﻮﻨﺗورﺎﮐ ﯿ ﺪ ي ، ﮐوﺮﭼ
ﯿ ﮔﺪ ﯽ ﻟﻼﺣ و هدروآﺮﻓ بآ ﺐﺳﺎﻨﻣ بﺬﺟ زﺎﺑ مﺪﻋ و ﯿ
ﺖ
ﻐﺗ ،نآ ﯿﯿ ﺖﻓﺎﺑ بﻮﻠﻄﻣﺎﻧ تاﺮ )
ﺘﺳﻻ و ﺖﺨﺳ ﯿ
ﮑ ﯽ ﻪﺘﺳﻮﭘ نﺪﺷ
لﻮﺼﺤﻣ ( ﺎﻬﻧ و ﯾ ﮐﺮﺗ فﻼﺗا ﺎﺘ ﯿ
ﺐ ﺎﻫ ي ﻟآ ﯽ ا لﻮﺌﺴﻣ راﺮﻓ ﯾ
ﺮﻄﻋ دﺎﺠ
رد ﻢﻌﻃ و اﺬﻏ هدﺎﻣ ﯾ ﯽ ﻣ ﯽ ﺪﻨﺷﺎﺑ ] 7 - 5 .[
ﻟد ﻪﺑ ﯿ ﺎﻤﺗ ﻞ ﯾ ﻟﻮﺗ ﻞ ﯿ اﺰﻓا ﻪﺑ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ ﺪ ﯾ
ﻟﻮﺗ نﺎﻣﺪﻧار ﺶ ﯿ
رﺎﻨﮐ رد ﺪ
ﮐ ءﺎﻘﺗرا و ﻆﻔﺣ ﯿﻔ
ﯿ ﺰﻫ فﺮﺻ ﺎﺑ لﻮﺼﺤﻣ ﺖ ﯾ
نﺎﻣز و ﺮﺘﻤﮐ ﻪﻨ
آﺮﻓ ﯾ هﺎﺗﻮﮐ ﺪﻨ ﺧا ﺮﺗ ﯿ ﺎﻤﺗ اﺮ ﯾ ﺮﺳ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﻪﺑ ﻞ ﯾ
داﻮﻣ رد ﻊ
اﺬﻏ ﯾ ﯽ اﺰﻓا ﯾ ﺶ ﯾ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎ . ﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ ي ز ﯾ دﺎ ي ﻈﻧ ﯿ ﺎﻣد و نﺎﻣز ﺮ ي
ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ اﺬﻏ هدﺎﻣ ﺖﻣﺎﺨﺿ و هزاﺪﻧا ،
ﯾ ﯽ ﻊﺒﻨﻣ زا ﻪﻠﺻﺎﻓ ،
ﺗراﺮﺣ ﯽ ﻣ ، ﯿ اﺬﻏ هدﺎﻣ ﺢﻄﺳ و ﺖﺑﻮﻃر ناﺰ ي
و ...
ﺖﻋﺮﺳ ﺮﺑ
اﺬﻏ هدﺎﻣ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯾ
ﯽ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺮﺛﻮﻣ ]
8 .[
ﻣز رد ﯿ شور ﻪﻨ ﺎﻫ ي
ﺮﺳ ﯾ ﻈﻧ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﻊ ﯿ
ووﺮﮐﺎﻣ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﺮ ﯾ
ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ،ﻮ
ﻦﮐ ﮏﺸﺧ و خﺮﺳ وﺮﻓ ﺎﻫ
ي ﮐﺮﺗ ﯿﺒ ﯽ ز تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﯾ
دﺎ ي ترﻮﺻ
ﻪﺑ ﺎﺗ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻮﺤﻧ
ي اﺰﻓا ار ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﺖﻋﺮﺳ ﺪﻨﻧاﻮﺘﺑ ﯾ
ﺶ
ﻋ رد و ﯿ ﻧﻻﻮﻃ ،ءﻮﺳ تاﺮﺛا لﺎﺣ ﻦ ﯽ
ﺮﺑ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز نﺪﺷ
اﺬﻏ هدﺎﻣ ﯾ ﯽ ﺪﻨﻫد ﺶﻫﺎﮐ ار .
ﺎﻫﻮﺗﺮﭘ ي ا ﺐﺒﺳ خﺮﺳ وﺮﻓ ﯾ
دﺎﺠ
ﺮﺳ تراﺮﺣ ﯾ
ﻘﺘﺴﻣ و ﻊ ﯿ ور ﺮﺑ ﻢ ي ﻣ لﻮﺼﺤﻣ ﯽ
ﺖﺒﺴﻧ ﻪﮐ ﺪﻧﻮﺷ
ﻦﮐ ﮏﺸﺧ ﻪﺑ ﺎﻫ
ي ﺘﻓﺮﻤﻫ ﯽ ﺸﺨﺑ نآ رد ﻪﮐ ﯽ
ﻂﺳﻮﺗ تراﺮﺣ زا
ﻣ رﺪﻫ ﻪﺑ اﻮﻫ جوﺮﺧ ﯽ
ﺮﺳ دور ﯾﻊ ﺮﺗﻻﺎﺑ نﺎﻣﺪﻧار و هدﻮﺑ ﺮﺗ ي
دراد .
ﺑﯿ لﻮﮑﻟﻮﻣ ﻂﺳﻮﺗ خﺮﺳ وﺮﻓ ﻮﺗﺮﭘ ﺮﺘﺸ ﺎﻫ
ي ﺤﻄﺳ ﯽ اﺬﻏ هدﺎﻣ ﯾ ﯽ
ﻣ بﺬﺟ ﯽ ا ﻪﮐ دﻮﺷ ﯾ ﺪﭘ ﻦ ﯾ ﺮﺳ نﺪﺷ مﺮﮔ ﺐﺒﺳ هﺪ ﯾ
و لﻮﺼﺤﻣ ﻊ
ﺶﻨﺗ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﻫ
ي ﺗراﺮﺣ ﯽ ﺘﻧ رد و ﯿ ﮐ ﻆﻔﺣ ﻪﺠ ﯿﻔ
ﯿ ﻣ نآ ﺖ ﯽ دﻮﺷ
] 9 .[
ﻘﺤﺗ ﯿ ز تﺎﻘ ﯾ دﺎ ي ﻣز رد ﯿ ﺛﺄﺗ ﻪﻨ ﯿ ﺮﺑ خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﺮ
ﮐﯿ ﻔﯿ ر و ﺖ نﺎﺠﻣدﺎﺑ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣﺪﻧا ]
10 [ ﻪﻗرو ، ﺎﻫ ي ﻪﺟﻮﮔ
ﮕﻧﺮﻓ ﯽ ] 9 [ ﻧ ﺞﻧﺮﺑ ، ﯿ شﻮﺟ ﻢ ]
11 [ ﮐارﻮﺧ چرﺎﻗ ، ﯽ
] 12 [ و
ﻮﻟآدرز ] 13 [ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ .
ﺎﺘﻧ ﯾ ا ﺞ ﯾ ﻘﺤﺗ ﻦ ﯿ ﮕﻤﻫ تﺎﻘ ﯽ
ﻮﻣ ﯾ ﺛﺄﺗ ﺪ ﯿ ﻨﻌﻣ ﺮ ﯽ اﺰﻓا رد خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ راد ﯾ
ﺖﻋﺮﺳ ﺶ
اﺬﻏ داﻮﻣ ﺖﻓﺎﺑ زا ﺖﺑﻮﻃر جوﺮﺧ و ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯾ
ﯽ ﺶﻫﺎﮐ و
دﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز دﻮﺑ ن
. آﺮﻓ نﺎﻣز ﺶﻫﺎﮐ ﯾ
ﻃ ﺪﻨ ﯽ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ
ﻟﻮﺗ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﯿ
ﻟﻮﺼﺤﻣ ﺪ ﯽ ﺬﻐﻣ داﻮﻣ ﺖﻓا ﻞﻗاﺪﺣ ﺎﺑ ي
ﻐﺗ و ﯿﯿ تاﺮ
ﻣ ﮓﻧر بﻮﻠﻄﻣﺎﻧ ﯽ
دﻮﺷ . ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﺎﺘﻧ ﻦ ﯾ اﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞ ﯾ
ﺶ
ﻫدﻮﺗﺮﭘ ﭗﻣﻻ ناﻮﺗ ﯽ
ﺮﺿ ﭗﻣﻻ زا ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﻠﺻﺎﻓ ﺶﻫﺎﮐ و ﯾ
ﺐ
اﺰﻓا ﺖﺑﻮﻃر ﺮﺛﻮﻣ ذﻮﻔﻧ ﯾ
ﻣ ﺶ ﯽ ﯾ ﻣ و ﺪﺑﺎ ﯿ نزو ﺖﻓا ناﺰ )
ﮏﺸﺧ
نﺪﺷ ( ﻮﺼﺤﻣ ﺪﺸﺗ ل ﯾ ﻣ ﺪ ﯽ دﻮﺷ . ا رد ﯾ ﻘﺤﺗ ﻦ ﯿ ﻟﻮﺗ نﺎﮑﻣا ﻖ ﯿ
رﺎﻧا ﺪ
وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ بﻮﻠﻄﻣ هﺪﺷ ﮏﺸﺧ ناد ﺳرﺮﺑ خﺮﺳ ﯽ
ﺛﺄﺗ و ﯿ ﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ﺮ ي
وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز و ﺎﻣد
و راﺪﻘﻣ ،نزو ﺖﻓا ﺮﺑ خﺮﺳ ﯾ
ﻣﺎﺘ ﯿ ﻐﺗ و ث ﻦ ﯿﯿ
ﻪﻧاد ﮓﻧر تاﺮ ﺎﻫ
ي
زرا رﺎﻧا ﯾﺑﺎ ﯽ ﻬﺑ ﺦﺳﺎﭘ ﺢﻄﺳ شور ﺎﺑ و ﯿ
زﺎﺳ ﻪﻨ ي ﺪﺷ .
2 - ﻮﻣ شور و دا ﺎﻫ
2 - 1 - ﻟوا داﻮﻣ ﯿ و ﻪ خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ
راﻮﺴﻬﺷ ﻢﻗر رﺎﻧا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد ﯾ
دﺰ ي ﻠﺤﻣ رازﺎﺑ زا ﯽ
ﻮﺗ ﯾ نﺎﮐﺮﺴ
ﺮﺧ ﯾ راﺪ ي ﻪﻧاد ،ﻮﺷ ﺖﺴﺷ زا ﺲﭘ و ﺎﻫ
ي زﺎﺳاﺪﺟ رﺎﻧا ي
رد و
ﺎﻫﺎﻣد ي ) 75 - 55 ﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﯽ
داﺮﮔ ( نﺎﻣز و ﺎﻫ ي ) 600 - 240
ﻗد ﯿ ﻪﻘ ( خﺮﺳ وﺮﻓ ﻦﮐ ﮏﺸﺧ رد )
Kern/Sartorius ﻪﺑ ﺰﻬﺠﻣ
ﺖﻗد ﺎﺑ وزاﺮﺗ 00001
/0 ( دﺮﮔ ﮏﺸﺧ ﯾﺪ
. نﺎﻣز و ﺎﻣد هدوﺪﺤﻣ
اﺮﺑ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ي
ﺮﻃ زا ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯾ
و ﺎﻄﺧ و نﻮﻣزآ ﻖ
ﺳر ﯿ ﻟدﺎﻌﺗ ﺖﺑﻮﻃر ﻪﺑ نﺪ ﯽ
ﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا .
ﻣﯿ نزو ﺶﻫﺎﮐ ناﺰ
ﻪﻧاد ﺎﻫ ي ﻃ ناد رﺎﻧا ﯽ
ﺑ ﺖﺑﻮﻃر فﻼﺗا ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯿ
نﺎ
ﻪﻄﺑار زا و )
1 ( ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ :
) 1 ( 100
WR= M0-Mt
/
M0 ×قﻮﻓ ﻪﻄﺑار رد ﻪﮐ ﻪﻧاد نزو ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺻرد WR
ﺎﻫ ي ،ناد رﺎﻧا
M0
ﻟوا مﺮﺟ ﯿ ﻪﻧاد ﻪ ﺎﻫ ي رﺎﻧا ) (gr ، Mt
ﻪﻧاد مﺮﺟ ﺎﻫ ي زا ﺲﭘ رﺎﻧا
نﺎﻣز رد ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ) t
(gr ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ ] 15 - 14 .[
2 - 2 - هزاﺪﻧا ﮔﯿ ﺮ ي و راﺪﻘﻣ ﯾ
ﻣﺎﺘ ﯿ ث ﻦ
و راﺪﻘﻣ ﯾ ﻣﺎﺘ ﯿ ﻪﻧﻮﻤﻧ ث ﻦ ﺎﻫ
ي شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ناد رﺎﻧا
ﯾ ﺮﺘﻣوﺪ ي ﺗ و ﯿ ﺳاﺮﺘ ﯿ نا فﺮﻌﻣ رﻮﻀﺣ رد نﻮ -
ﮐﻮﺳﻮﻣوﺮﺑ ﯿ
ﻣﺎﻨ ﯿ
1 ﺪ
) (NBS ﻌﺗ ﯿﯿ ﺪﺷ ﻦ ] 17 - 16 .[
اﺮﺑ ي ا ﯾ رﻮﻈﻨﻣ ﻦ 5
ﻪﻧﻮﻤﻧ مﺮﮔ
هرﺎﺼﻋ زا ﺲﭘ ﮔﯿ
ﺮ ي هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ ، 5
ﯽﻠﯿﻣ لﻮﻠﺤﻣ ﺮﺘﯿﻟ هﺪـﻨﻨﮐراﺪﯾﺎﭘ
)
2TCA
( و 6 ﯽـﻠﯿﻣ بآ ﺮـﺘﯿﻟ و ﺮﻄﻘﻣ 1 ﯽﻠﯿﻣ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺪﯾﺪﯾ ﺮﺘﯿﻟ 4
% و 3/
0 ﯽﻠﯿﻣ ﮏﯿﺘـﺳا ﺪﯿﺳا ﺮﺘﯿﻟ 10
و % 4/
0 ﯽـﻠﯿﻣ فﺮـﻌﻣ ﺮـﺘﯿﻟ
ﻪﺘﺳﺎﺸـﻧ 1 % لﻮـﻠﺤﻣ ﻪﻠﯿـﺳو ﻪـﺑ NBS)
ﺖﻈﻠﻏ ﺎﺑ 4
ﯽﻠﯿﻣ مﺮﮔ
1. N-Bromosuccinimide 2. Trichloroacetic acid
ﺮﺘﯿﻟ رد ( ﺮـﺘﯿﺗ ﯽﺑآ ﮓﻧر ﻪﺑ نﺪﯿﺳر ﺎﺗ ﻪﻧﻮﻤﻧ ث ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو و ﺪﺷ
ﯽﻠﯿﻣ ﺐﺴﺣﺮﺑ رد مﺮـﮔ
100 ﻪﻧﻮﻤﻧ مﺮﮔ ﺪﺷ شراﺰﮔ
.
2 - 3 - ﻐﺗ ﯽﺳرﺮﺑ ﯿﯿ
ﮓﻧر تاﺮ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﮓﻧر تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺎﻫ
ي شور زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ يﺪـﯿﻟﻮﺗ ناد رﺎﻧا
ﺲﮑﻋ و ﺮﯾﻮﺼﺗ شزادﺮﭘ لﺎـﺘﯿﺠﯾد ﻦﯿـﺑرود زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ يرادﺮﺑ
) لﺪﻣ گرﺰـﺑ ﺎﺑ ،ﯽﺑﻮﻨﺟ هﺮﮐ ،ﮓﻧﻮﺴﻣﺎﺳ ﺖﮐﺮﺷ ،ST69
ﯽﯾﺎـﻤﻧ
3264
× 1836 ( ﺮﺘﻣارﺎﭘ ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ و ﯽﺳرﺮﺑ ﺎـﺑ ﯽـﮕﻧر يﺎﻫ
مﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا پﺎﺷﻮﺘﻓ راﺰﻓا
) ﻪﺨﺴـﻧ ي Adobe Photoshop
(CS6 ﺪــﺷ مﺎـﺠﻧا .
ﯽــﮕﻧر يﺎــﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ،L*
و a*
ﻂــﺳﻮﺗ b*
مﺮﻧ ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﯽـﻠﮐ ﮓـﻧر فﻼﺘـﺧا ﺲﭙـﺳ و ﻦﯿـﯿﻌﺗ پﺎﺷﻮﺘﻓ راﺰﻓا
) (ΕΔ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار زا ﺪﻫﺎﺷ يﺎﻫ ي
) 2 ( ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ]
18 :[
) 2 ( يﺎﻫ ﺲﯾﻮﻧ ﺮﯾز ﻪﮐ 2
و 1 ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﮏﺸـﺧ يﺎـﻫ
ﺪﻫﺎﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ و خﺮﺳ وﺮﻓ ﺎﺑ هﺪﺷ )
هﺪﺸﻧ ﮏﺸﺧ (
ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ .
2 - 4 - يرﺎﻣآ ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ و
ﻪﻨﯿﻬﺑ يزﺎﺳ
ﻪﻨﯿﻬﺑ اﺮﺷ يزﺎﺳ ﯾ
ﺮﯿﺛﺄـﺗ ﺖﺤﺗ ناد رﺎﻧا خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﻂ
ﺎﻣد و نﺎﻣز ي
ﺦﺳﺎﭘ ﺢﻄﺳ شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ )
مﺮﻧ
راﺰــﻓا Design Expert 6.0.2 (3
يﺰــﮐﺮﻣ ﺐــﮐﺮﻣ حﺮــﻃ و
)
4CCD
( ﺎﺑ 3 ﺢﻄﺳ و 5 ﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا يﺰﮐﺮﻣ ﻪﻄﻘﻧ رد راﺮﮑﺗ )
1 + ، 0 ، 1 - ) ( لوﺪﺟ 1 .(
هدوﺪﺤﻣ ﺎﻣد ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ ي
1) (X
ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز و )
X2
( نﻮﻣزآ زا ﺪـﯾدﺮﮔ جﺎﺘﻨﺘﺳا ﻪﯿﻟوا يﺎﻫ .
لﺪﻣ ﻪﻠﻤﺟ ﺪﻨﭼ ﯽﻧﻮﯿﺳﺮﮔر يﺎﻫ ﺶﯿﭘ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ مود ﻪﺟرد يا
ﯽﻨﯿﺑ
ﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ،ﺦﺳﺎﭘ ﻪﻟدﺎﻌﻣ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪ
) 3 ( ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ :
ijβ و iiβ و iβ و لﺪـﻣ ﺖـﺑﺎﺛ ﺐﯾ ﺮـﺿ 0β ،ﻪﺘﺴـﺑاو ﺮﯿﻐﺘﻣ Y ﻪﮐ
اﺮﺿ ﯾ اﺮﺑ لﺪﻣ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ دروآﺮﺑ ﺖﺑﺎﺛ ﺐ ي
ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ xi
و xj
نآ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ تاﺮﺛا و ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺎﻫ
. حﻮﻄـﺳ ﺎـﺑ ﯽﺸـﯾﺎﻣزآ حﺮـﻃ
ﺎﻣد و نﺎﻣز ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ ﯽﻌﻗاو ي
و خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ
3. Design Expert, 6.0.2 Trial, Stat-Ease Inc.
4. Central Composite Design
ﻐﺗ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﯿﯿ
و تاﺮ ﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﮐ ﯿﻔ ﯽ ﺮﯿﺛﺄـﺗ ﺖـﺤﺗ ناد رﺎﻧا
ﻐﺘﻣ ﯿ ﺎﻫﺮ ي لوﺪﺟ رد ﺦﺳﺎﭘ ﺢﻄﺳ شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻞﻘﺘﺴﻣ )
2 (
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺋارا .
Table 1 Independent variables and their applied levels for optimizing infrea red drying
of pomegranate arils
Variables level +1 0 Independent variables -1
75 65 55
Drying temperature (0C)
600 420 240
Drying time (minute)
2 - 4 - 1 - ﺠﻨﺳ رﺎﺒﺘﻋا ﯽ
اﺮﺷ ﯾ ﻬﺑ ﻂ ﯿ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﻪﻨ
رﺎﻧا خﺮﺳ
زرا رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﯾﺑﺎ
ﯽ ارﺎﮐ ﯾ ﯽ لﺪﻣ ﺖﺤﺻ و زا ﻞﺻﺎﺣ ﻂﺑاور و ﺎﻫ
ﻬﺑ ﯿ ﻪﻨ زﺎﺳ ي ﻧ و ﯿ ﺠﻨﺳ رﺎﺒﺘﻋا ﺰ ﯽ
اﺮﺷ ﯾ ﻬﺑ ﻂ ﯿ شور زا ﻞﺻﺎﺣ ﻪﻨ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ،ﺦﺳﺎﭘ ﺢﻄﺳ ﺎﻫ
ي اﺮﺷ رد ناد رﺎﻧا ﯾ
ﻬﺑ ﻂ ﯿ نﺎﻣز و ﺎﻣد ﻪﻨ
و و ﮏﺸﺧ ،ﻞﺻﺎﺣ ﯾ
ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﮐ ﯿﻔ ﯽ ﻈﻧ ناد رﺎﻧا ﯿ
،نزو ﺖﻓا ﺮ
ﻣﯿ و ناﺰ ﯾ ﻣﺎﺘ ﯿ ﻠﮐ ﮓﻧر فﻼﺘﺧا و ،ث ﻦ ﯽ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ ي
ﺳرﺮﺑ ﯽ زرا و ﯾﺑﺎ ﯽ ﺪﺷ .
3 - ﺎﺘﻧ ﯾ ﺚﺤﺑ و ﺞ
3 - 1 - ﻐﺗ ﯿﯿ ﺖﺑﻮﻃر تاﺮ )
نزو ﺖﻓا (
ﻃ ناد رﺎﻧا ﯽ
خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ
نﺎﻤﻫ هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ زا ﻪﮐ رﻮﻃ )
3 ( ﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽ
لﺪﻣ دﻮﺷ
ﭘﯿ دﺎﻬﻨﺸ ي ﻄﺧ تاﺮﺛا ﺎﺑ ﯽ
نﺎﻣز و ﺎﻣد ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ و مود ﻪﺟرد تاﺮﺛا ،
ﺛﺄﺗ خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯿ
ﻨﻌﻣ ﺮ ﯽ راد ي ﻣ ﺮﺑ ﯿ بآ فﻼﺗا ناﺰ
ﻪﻧاد ﺎﻫ ي ناد رﺎﻧا ﻃ ﯽ ﺪﻧراد خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ )
0.05
<
.(p نﺎﻤﻫ ﻞﮑﺷ رد ﻪﮐ رﻮﻃ )
1 ( ﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽ
اﺰﻓا ﺎﺑ دﻮﺷ ﯾ
نﺎﻣز ﺶ
ﺎﻣد و ي ﻣ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯿ
نزو ﺖﻓا ناﺰ )
ﺖﺑﻮﻃر فﻼﺗا (
ﻪﻧاد ﺎﻫ ي
دﻮﻌﺻ ﺪﻧور ناد رﺎﻧا ي
اﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﮐ دراد ﯾ
ﻣ ﺶ ﯿ تراﺮﺣ ﻪﺟرد ناﺰ
ﻣ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯿ
ﻪﻧاد نزو ﺖﻓا ناﺰ ﺎﻫ
ي ﺷ ناد رﺎﻧا ﯿ
ﺮﺗﺪﻨﺗ ﺐ ي
ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ اﺰﻓا ﯾ ﺛﺄﺗ هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ﻪﮐ دراد ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز ﺶ ﯿ
ﺮ
ﺑﯿ ﺎﻣد ﺮﺘﺸ ي ﺎﻘﻣ رد ناد رﺎﻧا نزو ﺖﻓا ﺮﺑ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯾ
ﺎﺑ ﻪﺴ ﻣ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز
ﯽ ﺪﺷﺎﺑ . ﻨﺤﻨﻣ ﯽ ﺎﻫ ي ﺪﻌﺑ ﻪﺳ ي ﺪﻌﺑ ود و ي
ﻐﺗ ﯿﯿ نزو ﺖﻓا تاﺮ )
ﺖﺑﻮﻃر فﻼﺗا (
ﻣ نﺎﺸﻧ ﯽ ﺮﺗﻻﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﻫد ﯾ
ﻦ
ﻣﯿ نزو ﺖﻓا ناﺰ )
85 / 78 (%
ﺎﻣد هدوﺪﺤﻣ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ي
75 - 71
ﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﯽ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز و داﺮﮔ 530
- 370 ﻗد ﯿ ﻣ ﻪﻘ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ
ﻟﺎﺣ رد ﯽ ﻢﮐ ﻪﮐ ﺮﺗ ﯾ نزو ﺖﻓا راﺪﻘﻣ ﻦ )
42 / 48 (%
هدوﺪﺤﻣ رد
ﺎﻣد ي زا ﺮﺘﻤﮐ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ 58
ﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﯽ
نﺎﻣز و داﺮﮔ ﺎﻫ
ي
زا ﺮﺘﻤﮐ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ 290
ﻗد ﯿ ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻪﻘ .
ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻦ
ﻣ ﯽ ﺎﻣد و نﺎﻣز دﻮﺷ ي
ﺛﺄﺗ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯿ
ﺪﺸﺗ ﺮ ﯾ هﺪﻨﻨﮐ ﺪ ور ي ﺖﻓا
ﻪﻧاد نزو ﺎﻫ ي ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز ﺮﺧاوا رد ﺎﻣا ﺪﻧراد ناد رﺎﻧا
ﻨﺤﻨﻣ ﯽ ﻟوﺰﻧ ﺪﻧور نزو ﺖﻓا ﯽ
ﭘ ﯿ ﻣ اﺪ ﯽ ﻣ ﻪﮐ ﺪﻨﮐ ﯽ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
ﺳر ﯿ ﻃ رد لوﺰﻧ هرود ﻪﺑ نﺪ ﯽ
ﺪﺷﺎﺑ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ .
ﻃ رد ﯽ ﮏﺸﺧ
ﻪﻟﻮﻟ و جﺮﻓ و ﻞﻠﺧ نﺪﺷ ﻪﺘﺴﺑ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ندﺮﮐ ﺎﻫ
ي ﺋﻮﻣ ﯿ ﻞﺧاد ﻦ
اﺬﻏ هدﺎﻣ ﺖﻓﺎﺑ ﯾ
ﯽ ﺪﭘ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ، ﯾ
ﺤﻄﺳ نﺪﺷ ﺖﺨﺳ هﺪ
5ﯽ ﻣﯿ ناﺰ
اﺬﻏ هدﺎﻣ زا ﺖﺑﻮﻃر جوﺮﺧ ﯾ
ﯽ ﺶﻫﺎﮐ ﯾ ﮏﺸﺧ ﺖﻋﺮﺳ و ﻪﺘﻓﺎ
ﻣ ﺶﻫﺎﮐ و ﺖﺑﺎﺛ نﺪﺷ ﯽ
ﯾ ﺪﺑﺎ . ﺎﺘﻧ ﯾ ا ﺞ ﯾ ﻘﺤﺗ ﻦ ﯿ ﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻖ ﯾ ﻧارﺪﻧزﺎﻣ ﺞ ﯽ
نارﺎﮑﻤﻫ و )
2017 ( ﺤﻟﺎﺻ ، ﯽ نارﺎﮑﻤﻫ و )
2017 ( ﺤﻟﺎﺻ و ﯽ
2019 ﺖﺷاد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ .ا
ﯾ ﻘﻘﺤﻣ ﻦ ﯿ ﺑ ﻦ ﯿ ﺎﻣد و نﺎﻣز ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺷاد نﺎ ي
ﮏﺸﺧ ﺛﺄﺗ ندﺮﮐ ﯿ ﻨﻌﻣ ﺮ ﯽ راد ي ور ي ﻣ ﯿ ﻪﻧاد نزو ﺖﻓا ناﺰ ﺎﻫ
ي رﺎﻧا
ﻪﻗرو و ﺎﻫ ي اﺰﻓا ﺎﺑ و ﺖﺷاد نﺎﺠﻣدﺎﺑ ﯾ
ﺎﻣد و نﺎﻣز ﺶ ي
ﮏﺸﺧ
ﻣ ندﺮﮐ ﯿ ا نزو ﺖﻓا ناﺰ ﯾ
اﺰﻓا تﻻﻮﺼﺤﻣ ﻦ ﯾ
ﻣ ﺶ ﯽ ﯾ ﺪﺑﺎ ] 4 ، 10 و
13 .[
3 - 2 - ﻐﺗ ﯿﯿ و تاﺮ ﯾ ﻣﺎﺘ ﯿ ﻃ ناد رﺎﻧا ث ﻦ ﯽ
ﮏﺸﺧ
خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ
نﺎﻤﻫ هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ زا ﻪﮐ رﻮﻃ )
3 ( ﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽ نﺎﻣز و ﺎﻣد دﻮﺷ
ﺛﺄﺗ خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯿ
ﻨﻌﻣ ﺮ ﯽ راد ي ﻣ ﺮﺑ ﯿ و ناﺰ ﯾ ﻣﺎﺘ ﯿ ث ﻦ
ﻪﻧاد ﺎﻫ ي ﻃ ناد رﺎﻧا ﯽ
ﺮﺑ هوﻼﻋ و ﺪﻧراد خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ
ﻄﺧ تاﺮﺛا ﯽ ا ﯾ ﺎﻣد مود ﻪﺟرد تاﺮﺛا ،ﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ﻦ ي
ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ
ﻧﯿ ﺛﺄﺗ ﺰ ﯿ ﻨﻌﻣ ﺮ ﯽ راد ي ﻣ ﺮﺑ ﯿ و ناﺰ ﯾ ﻣﺎﺘ ﯿ ﻧاد ث ﻦ ﻪ ﺎﻫ ي ﻃ ناد رﺎﻧا ﯽ
ﺪﻧراد خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ )
<0.05 (p . ﻟﺎﺣ رد ﯽ تاﺮﺛا ﻪﮐ
ﺎﻣد و نﺎﻣز ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ تاﺮﺛا و ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز مود ﻪﺟرد ي
ﺛﺄﺗ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯿ
ﻨﻌﻣ ﺮ ﯽ راد ي ﻣ ﺮﺑ ﯿ ﻐﺗ ناﺰ ﯿﯿ و تاﺮ ﯾ ﻣﺎﺘ ﯿ ث ﻦ
5. Case Hardening
ﺪﻧراﺪﻧ . ﻐﺗ ﺪﻧور ﯿﯿ ﻣ تاﺮ ﯿ و ناﺰ ﯾ ﻣﺎﺘ ﯿ ﻪﻧاد ث ﻦ ﺎﻫ ي ﺖﺤﺗ ناد رﺎﻧا
ﺛﺄﺗ ﯿ ﺎﻣد و نﺎﻣز ﺮ ي
ﻞﮑﺷ رد خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ )
1 ( نﺎﺸﻧ
ﺖﺳا هﺪﺷ هداد .
نﺎﻤﻫ ﻣ ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻪﮐ رﻮﻃ ﯽ
ﺎﻣد دﻮﺷ ي ﮏﺸﺧ
ﺮﺨﺗ ﺮﺛا ندﺮﮐ ﯾﺒ
ﯽ ﺪﺷ ﯾ ﺮﺗﺪ ي ﺮﺑ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ
وﯾ ﻣﺎﺘ ﯿ دراد ث ﻦ .
رﻮﻃ ﻪﺑ ي اﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﮐ ﯾ ،ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز ﺶ
ﻣﯿ و ناﺰ ﯾ ﻣﺎﺘ ﯿ ﻟوﺰﻧ ﺪﻧور ،ث ﻦ ﯽ
ﮐﺪﻧا و ﻪﺘﺴﻫآ ﯽ
ا ﻪﮐ دراد ﯾ ﺮﻣا ﻦ
ﺎﻫﺎﻣد رد ي ﺎﭘ ﯾﯿ ﺎﻫﺎﻣد صﻮﺼﺧ ﻪﺑ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﻦ ي
زا ﺮﺘﻤﮐ 70
ﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﯽ ﺑ داﺮﮔ ﯿ د ﺮﺘﺸ ﯾ ﻣ هﺪ ﯽ اﺰﻓا ﺎﺑ ﺎﻣا ؛دﻮﺷ ﯾ
ﺎﻣد ﺶ ي ﮏﺸﺧ
ﻣ ،ندﺮﮐ ﯿ و ناﺰ ﯾ ﻣﺎﺘ ﯿ ﻟوﺰﻧ ﺪﻧور ث ﻦ ﯽ
ﺪﺷ ﯾﺪ ي ﻣ نﺎﺸﻧ ار ﯽ ﻪﺑ ﺪﻫد
رﻮﻃ ي و ﻪﮐ ﯾ ﻣﺎﺘ ﯿ دوﺪﺣ ﻪﺑ ث ﻦ 14
% ﻟوا راﺪﻘﻣ ﯿ ﻣ دﻮﺧ ﻪ ﯽ ﺪﺳر
ﺑ ﻪﮐ ﯿ ﺮﺨﺗ ﺮﮕﻧﺎ ﯾ دوﺪﺣ ﺐ 86
% و راﺪﻘﻣ ﯾ ﻣﺎﺘ ﯿ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ث ﻦ
ﻤﻧ ﻪﻧﻮ ﺎﻫ ي ﺎﻫﺎﻣد رد هﺪﺷ ﮏﺸﺧ ي
زا ﺮﺘﻤﮐ 60 ﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﯽ
داﺮﮔ
ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ . نارﺎﮑﻤﻫ و نﺎﻗﻼﺧا )
2018 ( ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ا ي ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ
ﻣ ﻪﮐ ﯿ و ناﺰ ﯾ ﻣﺎﺘ ﯿ ﻮﻫ ﻪﻟﺎﻔﺗ ث ﻦ ﯾ
ﻃ ﻞﺻﺎﺣ ردﻮﭘ و ﺞ ﯽ
آﺮﻓ ﯾ ﺪﻨ
ﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯿ
ﺪﺷ ﺮ ﯾ و هدﻮﺑ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز و ﺎﻣد ﺪ
ﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﯽ
راد ي ﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﯽ ﯾ ﺎﺘﻧ ﻖﺑﺎﻄﻣ ﻪﮐ ﺪﺑﺎ ﯾ
ا زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞ ﯾ
ﻦ
ﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ ] 19 .[
نﺎﻤﻫ ﻨﺤﻨﻣ رد ﻪﮐ رﻮﻃ ﯽ
و نﺎﻣز ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا
ﺎﻣد ي ﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯽ
دﻮﺷ ) ﻞﮑﺷ 1 ( اﺰﻓا ﺎﺑ ﯾ ﺶ
ﻢﻫ ﻣ خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز و ﺎﻣد نﺎﻣز ﯿ
فﻼﺗا ناﺰ
وﯾ ﻣﺎﺘ ﯿ ﺪﺷ ﺪﻧور ث ﻦ ﯾ
ﺮﺗﺪ ي ﻣ دﻮﺧ ﻪﺑ ﯽ
ﮔﯿ رﻮﻃ ﻪﺑ دﺮ ي
ﺎﺑ ﻪﮐ
ﺎﻣد هدوﺪﺤﻣ رد ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯾ
ﯽ زا ﺮﺗﻻﺎﺑ 70 ﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﯽ
و داﺮﮔ
زا ﺮﺗﻻﺎﺑ نﺪﺷ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز 510
ﻗد ﯿ ﺑ ،ﻪﻘ ﯿ زا ﺶ 85 % راﺪﻘﻣ
وﯾ ﻣﺎﺘ ﯿ ﺮﺨﺗ ث ﻦ ﯾ
ﻣ ﺐ ﯽ دﻮﺷ . وﯾ ﻣﺎﺘ ﯿ ﮐﺮﺗ زا ث ﻦ ﯿ
ﻪﺑ سﺎﺴﺣ تﺎﺒ
ﺮﺳ ﻪﮐ ﺖﺳا تراﺮﺣ ﯾ
ﺴﮐا ﺎﻌ ﯿ ﻣ هﺪ ﯽ رﻮﻃ ﻪﺑ دﻮﺷ ي
اﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﮐ ﯾ ﺶ
ﺎﻣد و نﺎﻣز ي
ﺰﺠﺗ ﻪﺑ عوﺮﺷ ﺖﻋﺮﺳ ﻪﺑ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯾ
ﺶﻫﺎﮐ و ﻪ
ﻣ ﯽ ﺪﻨﮐ . ﺗ شزرا ﻆﻔﺣ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﺬﻐ
ﯾﻪ ا ي ﮔﻮﻠﺟ و ﯿﺮ ي فﻼﺗا زا
وﯾ ﻣﺎﺘ ﯿ ﻧ و ث ﻦ ﯿ ﺖﺳد ﺰ ﯾﺑﺎ ﯽ ﺮﺗﻻﺎﺑ ﻪﺑ ﯾ ﻣ ﻦ ﯿ ﮏﺸﺧ نﺎﻣﺪﻧار ناﺰ
آﺮﻓ زا هدﺎﻔﺘﺳا ،ندﺮﮐ ﯾ
ﺎﻫﺪﻨ ي ﻻﺎﺑ ﺎﻣد - هﺎﺗﻮﮐ نﺎﻣز )
(HTST
ﺻﻮﺗ ﯿ ﻣ ﻪ ﯽ ﺎﻫﺎﻣد زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ اﺬﻟ دﻮﺷ ي
زا ﺮﺗﻻﺎﺑ 70
ﻪﺟرد
ﺘﻧﺎﺳ ﯽ نﺎﻣز و داﺮﮔ ﺎﻫ
ي زا ﺮﺘﻤﮐ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ 330
ﻗد ﯿ ﻣ ﻪﻘ ﯿ ناﺰ
و فﻼﺗا ﯾ ﻣﺎﺘ ﯿ دوﺪﺣ و هدﻮﺑ ﺮﺘﻤﮐ ث ﻦ 5/
58 % ﻣﯿ و ناﺰ ﯾ ﻣﺎﺘ ﯿ ث ﻦ
ﻣ ﻆﻔﺣ ﯽ ﻋ رد و دﻮﺷ ﯿ
ﻣ لﺎﺣ ﻦ ﯿ ﻧ ﺖﺑﻮﻃر ناﺰ ﯿ
ﺑﻮﻠﻄﻣ ﺪﺣ ﺎﺗ ﺰ ﯽ
ﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﯽ ﯾ ﺪﺑﺎ .
3 - 3 - ﻐﺗ ﯿﯿ ﻃ ناد رﺎﻧا ﮓﻧر تاﺮ ﯽ
ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ
خﺮﺳ وﺮﻓ
ﻞﮑﺷ رد ) 2 ( ﻐﺗ ﺪﻧور ﯿﯿ ﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ تاﺮ ي
ﮕﻧر ﯽ ﻪﻧاد ﺎﻫ ي ناد رﺎﻧا
ﻃ هﺪﺷ ﮏﺸﺧ ﯽ
ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ .
نﺎﻤﻫ ﻣ ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻪﮐ رﻮﻃ ﯽ
ﮕﻧر رﻮﺘﮐﺎﻓ دﻮﺷ ﯽ
ﻪﻧﻮﻤﻧ L*
ﺎﻫ ي رﺎﻧا
اﺰﻓا ﺎﺑ ناد ﯾ ﺎﻣد و نﺎﻣز ﺶ ي
اﺰﻓا ﺪﻧور ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯾ
ﺸ ﯽ دﻮﺧ زا
ﻣ نﺎﺸﻧ ﯽ ﺷ ﻪﮐ ﺪﻫد ﯿ
ﻐﺗ ﺐ ﯿﯿ ﮕﻧر رﻮﺘﮐﺎﻓ تاﺮ ﯽ
ﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ L*
ﯿ ﺮ
ﺪﺷ خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز ﯾ
ﺎﻣد زا ﺮﺗﺪ ي
ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ
ﻣ ﯽ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ا ﯾ ﺎﻫﺎﻣد رد صﻮﺼﺧ ﻪﺑ ﺮﻣا ﻦ ي
ﻻﺎﺑ ي ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ
ﺪﺷ ﯾ ﺖﺳا ﺮﺗﺪ . نﺎﻤﻫ ﻣ ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻪﮐ رﻮﻃ ﯽ
ﺮﺗﻻﺎﺑ دﻮﺷ ﯾ
راﺪﻘﻣ ﻦ
ﮕﻧر ﺺﺧﺎﺷ ﯽ
ﻪﻧﻮﻤﻧ رد L*
ﺎﻫ ي اﺮﺷ رد هﺪﺷ ﮏﺸﺧ ﯾ
ﺎﻣد ﻂ ﯾ ﯽ
75 ﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﯽ
ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز و داﺮﮔ 600
ﻗد ﯿ ﻣ ﻪﻘ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ
) 74 / 41 ( ا ﻪﮐ ﯾ ﻣ ﺮﻣا ﻦ ﯽ اﺰﻓا ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﯾ
نزو ﺖﻓا ﺶ )
ﺨﺒﺗ ﯿ ﺮ
بآ ( ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي ﻔﺳ ﻪﺘﺴﻫ نﺪﺷ ﺮﻫﺎﻇ و ناد رﺎﻧا ﯿ
ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ نآ ﺪ
ﺑ ﻢﻬﺳ ﯿ ﺮﺘﺸ ي ﻔﺳ رد ﯿ ناد رﺎﻧا نداد نﺎﺸﻧ ﺪ ﺎﻫ
ي ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ ي دراد .
نﺎﻤﻫ ﻣ ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻪﮐ رﻮﻃ ﯽ
ﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ دﻮﺷ ي
ﮕﻧر ﯽ و a*
ﺎﺑ b*
اﺰﻓا ﯾ ﺎﻣد ﺶ ي اﺰﻓا ﺪﻧور ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯾ
ﺸ ﯽ ﻟﺎﺣ رد دراد ﯽ
ﺎﺑ ﻪﮐ
اﺰﻓا ﯾ ﻟوﺰﻧ ﺪﻧور خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز ﺶ ﯽ
اد ﺪﻧر ) ﻪﺑ
ﺎﻫﺎﻣد رد صﻮﺼﺧ ي
ﻻﺎﺑ ي ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ .(
ﺎﺘﻧ ﯾ لوﺪﺟ ﺞ )
3 (
ﻣ نﺎﺸﻧ ﯽ ﺎﻣد و نﺎﻣز ﻪﮐ ﺪﻫد ي
ﺛﺄﺗ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯿ
ﻨﻌﻣ ﺮ ﯽ راد ي ﺮﺑ
ﻐﺗ ﯿﯿ ﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ تاﺮ ي
ﮕﻧر ﯽ ﻪﻧاد ﺎﻫ ي ﻟﻮﺗ ناد رﺎﻧا ﯿ
ﺪ ي ﺪﻧراﺪﻧ . ﺎﺑ
اﺰﻓا ﯾ ﺎﻣد و نﺎﻣز ﺶ ي
آﺮﻓ ﯾ ﻣ خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﺪﻨ ﯿ
ناﺰ
ﻠﮐ ﮓﻧر فﻼﺘﺧا ﯽ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي ﺎﺗ ناد رﺎﻧا ﺎﻣد هدوﺪﺤﻣ
ي 65
ﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﯽ
دﻮﻌﺻ ﺪﻧور داﺮﮔ ي
ﺎﻣد زا ﺪﻌﺑ و دراد ي
65 ﻪﺟرد
ﺘﻧﺎﺳ ﯽ ﺎﺗ داﺮﮔ 72 ﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﯽ
ﺪﻧور ﺲﭙﺳ و ﺖﺑﺎﺛ ﺪﻧور داﺮﮔ
ﻟوﺰﻧ ﯽ ﭘ ﯿ ﻣ اﺪ ﯽ ﺪﻨﮐ . ﺛﺄﺗ ﺎﻣا ﯿ ﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ﺮ ي
ﺎﻣد و نﺎﻣز ي
ﮏﺸﺧ
رﺎﻣآ ظﺎﺤﻟ ﻪﺑ خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ي
ﻨﻌﻣ ﯽ دﻮﺒﻧ راد ) لوﺪﺟ 3 .(
ﻐﺗ ،ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ مﺎﮕﻨﻫ ﻪﺑ ﯿﯿ
ﺮ ﻓ تا ﯿﺰ ﯾ ﺷﻮﮑ ﯿﻤ ﯿﺎ ﯾ ﯽ ﻔﻠﺘﺨﻣ ﯽ رد
اﺬﻏ هدﺎﻣ ﯾ ﯽ ﻣ قﺎﻔﺗا ﯽ ﻐﺗ ﺐﺟﻮﻣ ﻪﮐ ﺪﺘﻓا ﯿﯿ
ﺻﻮﺼﺧ ﺮ ﯿ
ﮐ تﺎ ﯿﻔ ﯽ
ﺎﻬﻧ لﻮﺼﺤﻣ ﯾ
ﯽ ﻟوا هزﺎﺗ لﻮﺼﺤﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ هﺪﺷ ﮏﺸﺧ ﯿ
ﻪ
ﻣ ﯽ ددﺮﮔ ] 20 .[
ﮓﻧر ﯾ و ﮏ ﯾ ﮔﮋ ﯽ ﮐ ﯿﻔ ﯽ تﻻﻮﺼﺤﻣ رد ﻢﻬﻣ
ﻣ هﺪﺷ ﮏﺸﺧ ﯽ
ﻃ رد و ﺪﺷﺎﺑ ﯽ
ﻧﻻﻮﻃ يراﺪﻬﮕﻧ و ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯽ
ﺧﺮﺑ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ تﺪﻣ ﯽ
ﺶﻨﮐاو ﺎﻫ ي ﺷ ﯿﻤ ﯿﺎ ﯾ ﯽ ﺑ و ﯿﻮ ﺷ ﯿﻤ ﯿﺎ ﯾ ﯽ ﻐﺗ ﯿﯿ ﺮ
ﻣ ﯽ ﺪﻨﮐ . ا ﺮﺑ ﯾ ﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ ﺖﻓﺎﺑ و ﻢﻌﻃ هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ ﮓﻧر ،سﺎﺳا ﻦ ﯽ
ﻟﻮﺒﻘﻣ رد ﯿ ا هﺪﻨﻨﮐ فﺮﺼﻣ ﻂﺳﻮﺗ لﻮﺼﺤﻣ ﺖ ﯾ
ﻣ ﺎﻔ ﯽ يرﻮﻃ ﻪﺑ ؛ﺪﻨﮐ
د زا بﻮﻠﻄﻣﺎﻧ ﮓﻧر ﻪﮐ ﯾ
ﺎﺷﻮﺧﺎﻧ هﺪﻨﻨﮐ فﺮﺼﻣ ﺪ ﯾ
ﻪﻧﺎﺸﻧ و هدﻮﺑ ﺪﻨ
ﺎﭘﯾ ﺖﺳا يرﺎﮔﺪﻧﺎﻣ نﺎﻣز نﺎ .
و يﺮﻫﺎﻇ ﻞﮑﺷ ،ﮓﻧر ﺮﺑ هوﻼﻋ
ﺻﻮﺼﺧ ﯿ ﺴﺣ تﺎ ﯽ ﺸﺧ لﻮﺼﺤﻣ ﻈﻧ هﺪﺷ ﮏ
ﯿ هﺰﻣ و ﻮﺑ ،ﻢﻌﻃ ﺮ
ﺛﺄﺗ ﯿ اﺰﺴﺑ ﺮ ﯾ ﯽ دراد نآ يﺪﻨﺴﭘ رازﺎﺑ رد .
ﻘﺣ رد ﯿ ﺮﻫﺎﻇ و ﮓﻧر ،ﺖﻘ
اﺬﻏ هدﺎﻣ ﯾ ﯽ ﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ﯿ آﺮﻓ عﻮﻧ ﺮ ﯾ
ﻣ راﺮﻗ ﺪﻨ ﯽ ﮔﯿ ﻌﺗ رد و دﺮ ﯿﯿ
ﻦ
ﻗﯿ ﺎﻬﻧ ﺖﻤ ﯾ ﯽ اﺰﺳ ﻪﺑ ﺶﻘﻧ لﻮﺼﺤﻣ ﯾ
ﯽ دراد ] 21 .[
ﺴﺑ ،هوﻼﻋ ﻪﺑ ﯿ
ﺶﻨﮐاو زا يرﺎ قﺎﻔﺗا ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ مﺎﮕﻨﻫ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺎﻫ
ﻣ ﯽ ﻐﺗ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ،ﺪﻨﺘﻓا ﯿﯿ
ﻣ لﻮﺼﺤﻣ ﮓﻧر ﺮ ﯽ
ﺪﻧﻮﺷ . ا ﻪﻠﻤﺟ زا ﯾ ﻦ
ﺶﻨﮐاو ﻣ ﺎﻫ ﯽ ﺮﺨﺗ ﻪﺑ ناﻮﺗ ﯾ
ﻪﻧاﺪﮕﻧر ﺐ ﺴﮐا ،ﺎﻫ
ﯿ ﺳاﺪ ﯿ ﺳا نﻮ ﯿ ﺪ
ﺑرﻮﮑﺳآ ﯿ هﻮﻬﻗ ،ﮏ ا ي ﺰﻧآ نﺪﺷ ﯾﻤ ﯽ هﻮﻬﻗ ، ا ي ﻏ نﺪﺷ ﯿ ﺰﻧآ ﺮ ﯾﻤ ﯽ )ﻣ
ﯿ درﻼ ( ﻠﭘ و ﯿ ﺮﻤ ﯾ ﺳاﺰ ﯿ لﻮﻨﻓ نﻮ دﻮﻤﻧ هرﺎﺷا ﺎﻫ ﺎﺳ .
ﯾ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺮ
ﺳا ﯿ ﺪ ﯾ راو ،ﻪﺘ ﯾ ﻪﺘ ﯾ آﺮﻓ نﺎﻣز و ﺎﻣد ،لﻮﺼﺤﻣ عﻮﻧ ﺎ ﯾ
ﺗراﺮﺣ ﺪﻨ ﯽ ﻧ ﯿ ﺰ
ﻣ ﺮﺛﺆﻣ هﺪﺷ ﮏﺸﺧ لﻮﺼﺤﻣ ﮓﻧر يور ﺮﺑ ﯽ
ﺪﻨﺷﺎﺑ ] 22 .[
رد
آﺮﻓ لﻮﻃ ﯾ ﮕﻧر ﺮﺘﻣارﺎﭘ ﻻﻮﻤﻌﻣ نﺪﺷ ﮏﺸﺧ ﺪﻨ ﯽ
ﺶﻫﺎﮐ L*
ﯾ ﺗ لﻮﺼﺤﻣ و ﻪﺘﻓﺎ ﯿ
ﻣ ﺮﺗ هﺮ ﯽ ا ﻪﮐ دﻮﺷ ﯾ ﻐﺗ ﻦ ﯿﯿ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ﮓﻧر ﺮ
ﺮﺨﺗ ﯾ ﺰﺠﺗ و ﺐ ﯾ ﺶﻨﮐاو و ﻪﻧاﺪﮕﻧر ﻪ ﺎﻫ
ي هﻮﻬﻗ ا ي ﺰﻧآ نﺪﺷ ﯾﻤ ﯽ و
ﻏﯿ ﺰﻧآ ﺮ ﯾﻤ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ ] 23 [ شور رد . ﺎﻫ ي ﺮﺳ ﯾ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﻊ ﻈﻧ
ﯿ ﺮ
آﺮﻓ نﺎﻣز ندﻮﺑ هﺎﺗﻮﮐ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯾ
ﮏﺸﺧ ﺪﻨ
ﺛﺄﺗ ،ندﺮﮐ ﯿ ﺮﺨﺗ ﺮ ﯾﺒ ﯽ ﻪﻧاد ﮓﻧر ﺮﺑ تراﺮﺣ ﺎﻫ
ي اﺬﻏ هدﺎﻣ ﯾ ﯽ ﺮﺘﻤﮐ
ﻣ ﻆﻔﺣ لﻮﺼﺤﻣ ﮓﻧر و هدﻮﺑ ﯽ
ﺎﺘﻧ ﻪﮐ دﻮﺷ ﯾ
ﻘﺤﺗ ﺞ ﯿ ﺮﺿﺎﺣ ﻖ
ﻮﻣ ﯾ ﺛﺄﺗ ﺪ ﯿ آﺮﻓ ﺖﺒﺜﻣ ﺮ ﯾ
و ﺮﺑ خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﺪﻨ ﯾ
ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي
ﮕﻧر ﯽ ﻟﻮﺗ ناد رﺎﻧا ﯿ
ﺪ ي دﻮﺑ .
Fig 1 3D surface, contour plot and interaction effect of the simultaneous effect of different drying temperature and drying time on water loss and vitamin C content of infrared dried pomegranate arils
Fig 2 3D surface, contour plot and interaction effect of the simultaneous effect of different drying temperature and drying time on color parameters (L*, a*, b* and ΕΔ) of infrared dried pomegranate arils
3 - 4 - ﻪﻨﯿﻬﺑ اﺮـﺷ يزﺎﺳ ﯾ
وﺮـﻓ ندﺮـﮐ ﮏﺸـﺧ ﻂ
ﻪﻧاد خﺮﺳ ﺎﻫ
ي رﺎﻧا ) ناد رﺎﻧا (
لوﺪﺟ رد )
2 ( ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ ﯽﻌﻗاو حﻮﻄﺳ ﺎﺑ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ حﺮﻃ
ﺎﻣد و نﺎﻣز ي
ﻐﺗ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ و خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﯿﯿ
تاﺮ
وﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﮐ ﯿﻔ ﯽ ﻐﺘﻣ ﺮﯿﺛﺄـﺗ ﺖـﺤﺗ ناد رﺎـﻧا ﯿ
ﺎـﻫﺮ ي ﺎـﺑ ﻞﻘﺘﺴـﻣ
ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ ﺦﺳﺎﭘ ﺢﻄﺳ شور زا هدﺎﻔﺘﺳا .
طﻮﺑﺮﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ
ﺲﻧﺎﯾراو ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ ﻪﺑ )
ANOVA (
ﻐﺗ ﯿﯿ و تاﺮ ﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي
ﮐﯿ ﻔ ﯽ ﺎﻣد و نﺎﻣز ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ناد رﺎﻧا ي
ﮏﺸﺧ
لوﺪﺟ رد خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ )
3 ( هﺪﺷ ﻪﺋارا ﺪﻧا . نﻮﯿﺳﺮﮔر ﺐﯾاﺮﺿ
ﺶﯿﭘ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﻪﻧﺎﮔﺪﻨﭼ ﻣ لﺪـﻣ ﯽﻨﯿﺑ
ﺦـﺳﺎﭘ ﺮـﯿﻐﺘﻣ ياﺮـﺑ ﺐـﺳﺎﻨ
ﯽـﻨﻌﻣ ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﺑ و ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺐﯾاﺮـﺿ يراد
) لوﺪـﺟ 3 ( ،
تﻻدﺎــﻌﻣ ،Y1
،Y2 ،Y3 ،Y4 و Y5 ياﺮــﺑ ﺐــﯿﺗﺮﺗ ﻪــﺑY6
وﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﮐ ﯿﻔ ﯽ ﻈﻧ ناد رﺎﻧا ـﯿ
ﺖـﺑﻮﻃر فﻼـﺗا ﺮ )
نزو ﺖـﻓا (
،
وﯾ ﻣﺎﺘ ﯿ ﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ ،ث ﻦ ي
ـﮕﻧر ﯽ ،L*
،a*
ﮓـﻧر فﻼﺘـﺧا و b*
ﻠﮐ ﯽ ) (∆E ﺎﻣد و نﺎﻣز ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ي
خﺮـﺳ وﺮـﻓ ندﺮـﮐ ﮏﺸﺧ
ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﺋارا :
Y1= 74 + (9.67) × X1 + (7.17) × X2- (4) X12
– (4.5)
× X22
- (6.5) × X1 X2 ( 4) Y2= 6.1 - (6.09) × X1 - (2.9) × X2+ (3.59) X12
– (0.62) × X22
- (0.63) × X1 X2 (5) Y3= 22.43 + (6.6) × X1 + (4.6) × X2+ (3.7) X12
+ (0.3) × X22
+ (4.1) × X1 X2 (6) Y4= 16.49 + (2.8) × X1 - (2.93) × X2+ (12.39) X12
+ (4.19) × X22
- (10.30) × X1 X2 ( 7) Y5= 37.05 + (6.21) × X1 + (7.66) × X2- (14.43) X12
– (9.67) × X22
+ (8.61) × X1 X2 (8) Y6= 3.88 + (2.40) × X1 - (1.37) × X2+ (15.83) X12
+ (0.53) × X22
– (5.25) × X1 X2 (9) قﻮﻓ تﻻدﺎﻌﻣ رد ﻪﮐ X1
و X2
آﺮﻓ نﺎﻣز و ﺎﻣد ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﯾ
ﺪﻨ
ﯽﻣ خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﺪﻨﺷﺎﺑ
.
ﻪﻟدﺎﻌﻣ ) 4 ( ﻪﻧاد نزو ﺖﻓا تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺎﻫ
ي ﻃ رﺎﻧا ﯽ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ
ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ار خﺮﺳ وﺮﻓ ﺪﻫد
. نﺎﻤﻫ ﯽﻣ ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻪﮐ رﻮﻃ ﻦﯾا دﻮﺷ
ﻪﻠﻤﺟ ﺪﻨﭼ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻪﻟدﺎﻌﻣ ا
ي ﯽﻣ مود ﻪﺟرد و ﺪﺷﺎﺑ
.
ﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز و ﺎﻣد ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﺳرﺮﺑ رد ﻐﺗ ﺮﺑ خﺮﺳ وﺮ
ﯿﯿ تاﺮ ﻪﻧاد نزو ﺖﻓا
ﺎﻫ ي ﻃ رﺎﻧا ﯽ نﻮﻣزآ ،ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ANOVA
ﻐﺗ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﯽﻓﺎﮐ هزاﺪﻧا ﻪﺑ مود ﻪﺟرد لﺪﻣ ﻪﮐ دﻮﻤﻧ ﺺﺨﺸﻣ ﯿﯿ
تاﺮ
نزو ﺖﻓا )
ﺦﺳﺎﭘ ( ﯽﻣ ﺺﺨﺸﻣ ﺐﯾاﺮﺿ ﺎﺑ ، ﺪﺷﺎﺑ
. ﻌﺗ ﺐﯾﺮﺿ ﯿﯿ ﻦ
ﻻﺎﺑ 9791) /0
2= ﻐﺗ ،نﻮﯿﺳﺮﮔر لﺪﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ﺪﯾﻮﻣ(R ﯿﯿ
تاﺮ
هداد ﺢﯿﺿﻮﺗ ﯽﺑﻮﺧ ﻪﺑ ار نزو ﺖﻓا ﻪﺘﺴﻧاﻮﺗ هﺪﺷ شزاﺮﺑ لﺪﻣ و
91 / 97 ﻪﻨﻣاد رد تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻞﮐ زا ﺪﺻرد ار ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ي
ﺪﻫد ﺢﯿﺿﻮﺗ .
ﺮﯾدﺎﻘﻣ R2
و ﯽﻌﻗاو R2
هﺪﺷ ﻞﯾﺪﻌﺗ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ 6
9791 /0 و 9641 /0 ﯽﺒﺳﺎﻨﻣ ﻒﯿﺻﻮﺗ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﺰﯿﻧ ،ﺪﻧﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ
هداد ﯽﮔﺪﻨﮐاﺮﭘ زا ﻫ ﺎﻫ
ﺪﻨﺘﺴ ) ﻪﻟدﺎﻌﻣ 4 .(
نﻮﻣزآ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
ANOVA ﻪﻠﻤﺟ ﺪﻨﭼ لﺪﻣ ﻪﮐ دﻮﻤﻧ ﺺﺨﺸﻣ
ﻪﺟرد يا مود ي
ﺮﺑ خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز و ﺎﻣد ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﻨﯿﺑ ﺶﯿﭘ ﻪﺑ ردﺎﻗ ﻐﺗ ﯿﯿ و راﺪﻘﻣ تاﺮ ﯾ
ﻣﺎﺘ ﯿ ﻪﻧاد ث ﻦ ﺎﻫ ي ﯽﻣ رﺎﻧا ﺪﺷﺎﺑ . ﻪﻟدﺎﻌﻣ رد ) 5 ( ،
ﺮﯾدﺎﻘﻣ R2
و ﯽﻌﻗاو R2
ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ هﺪﺷ ﻞﯾﺪﻌﺗ 9682
/0 و
9455 /0 آ ﺖﺳد ﻪﺑ ﯽﮔﺪﻨﮐاﺮﭘ زا ﯽﺒﺳﺎﻨﻣ ﻒﯿﺻﻮﺗ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﻪﮐ ﺪﻧﺪﻣ
هداد ﯽﻣ ﺎﻫ ﺪﻨﺷﺎﺑ . ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﻦ R2
اﺮﺑ ي و ﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﮕﻧر ﯽ رد
ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﺎﻫ ي ) 9 - 6 ( ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ، 2608
/0 ، 5887 /0 ، 7995 /0 و
6275 /0 ﻣ ﯽ ﻟﺎﺣ رد ﺪﺷﺎﺑ ﯽ
دﺎﻘﻣ ﻪﮐ ﯾ
2 ﺮ اﺮﺑ هﺪﺷ ﻞﯾﺪﻌﺗ R ي
ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﺎﻫ ي ) 9 - 6 ( ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ، 2608
/0 - ، 2949 /0 ، 6563 /0 و
3615 /0 ﻣ ﯽ ﯽﮔﺪﻨﮐاﺮﭘ ﺐﺳﺎﻨﻣ ﻒﯿﺻﻮﺗ مﺪﻋ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ
هداد ا ﻂﺳﻮﺗ ﺎﻫ ﯾ
ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﻦ ﯽﻣ ﺎﻫ ﺪﻨﺷﺎﺑ . لوﺪﺟ رد )
3 ( اﺮﻇ ﯾ ﺐ
ﻌﺗ ﯿﯿ ﻦ ) R2 ( ﺑﯿ دﺎﻘﻣ ﻦ ﯾ ﻌﻗاو ﺮ ﯽ ﺎﻣزآ زا ﻞﺻﺎﺣ ﯾ
دﺎﻘﻣ و ﺶ ﯾ
ﭘ ﺮ ﯿ ﺶ
ﺑﯿﻨ ﯽ ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ ﺎﻫ
ي Y1-Y6 اﺮﺑ ي و ،نزو ﺖﻓا ﯾ
ﻣﺎﺘ ﯿ ﻦ
ﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ و ث ي
ﮕﻧر ﯽ ،L*
،a*
و b*
هداد نﺎﺸﻧ ناد رﺎﻧا E
ﺖﺳا هﺪﺷ . نﺎﻤﻫ لوﺪﺟ رد ﻪﮐ رﻮﻃ )
3 ( ﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽ دﺎﻘﻣ دﻮﺷ ﯾ ﺮ
ﺮﺿ ﯾ ﻌﺗ ﺐ ﯿﯿ ﻦ
2) (R ﻻﺎﺑ ﯾ ﯽ ﺑ ﯿ هداد ﻦ ﺎﻫ ي ﻌﻗاو ﯽ ﭘ و ﯿ ﺑ ﺶ ﯿﻨ ﯽ هﺪﺷ
اﺮﺑ لﺪﻣ ﻂﺳﻮﺗ ي
و و نزو ﺖﻓا ﯾ
ﻣﺎﺘ ﯿ ﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ث ﻦ ﯿ
نﺎﻣز و ﺎﻣد ﺮ
آﺮﻓ ﯾ ﻻﺎﺑ ﺖﻗد هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ﻪﮐ دراد دﻮﺟو خﺮﺳ وﺮﻓ ﺪﻨ ي
ﻂﺑاور
و Y1 لﺪﻣ و Y2 ﺎﻫ ي ا ﺦﺳﺎﭘ ﺢﻄﺳ ﯾ
ا رد هﺪﺷ دﺎﺠ ﯾ
ﻘﺤﺗ ﻦ ﯿ ﻖ
ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ . ﭘ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺎﻣا ﯿ
ﭽ ﯿ ﮔﺪ ﯽ و ﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﮕﻧر ﯽ تﻻدﺎﻌﻣ
Y3-Y6 ﺑﻮﺧ ﻪﺑ ﯽ ﭘ ﻪﺑ ردﺎﻗ ﻻﺎﺑ ﺖﻗد ﺎﺑ و ﯿ
ﻮﮕﺸ ﯾ ﯽ ا ﯾ ﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ﻦ
ﻐﺗ نداد طﺎﺒﺗرا و ﯿﯿ
نآ تاﺮ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز و ﺎﻣد ﻪﺑ ﺎﻫ
ﻧ خﺮﺳ ﯿ د ﻞﻣاﻮﻋ ﻻﺎﻤﺘﺣا و ﺪﻨﺘﺴ ﯾ
ﺮﮕ ي ﻏ ﯿ ﻐﺘﻣ زا ﺮ ﯿ ﺎﻫﺮ ي ﻞﻘﺘﺴﻣ
ا رد نﻮﻣزآ درﻮﻣ ﯾ
ﻘﺤﺗ ﻦ ﯿ ﻐﺗ ﺐﺟﻮﻣ ﻖ ﯿﯿ
ﻪﻧاد ﮓﻧر تاﺮ ﺎﻫ
ي رﺎﻧا
ﻃ ﯽ هﺪﺷ خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﺪﻧا
.
6 . Adjusted R-Squared
Table 2 Central composite design, Actual levels of independent variables and different quality attributes (response) of infrared dried pomegranate arils
Actual dependent variable (Response) Independent variables
ΕΔ b
a Water L
loss Vitamin C
Drying Time (X2)
(minute) Drying
Temperature (X1) (0C) Treatment
number
12.42 19.60
34.60 26.80
43.00 17.01
240 55
1
14.32 26.40
48.00 30.00
76.00 7.67
240 75
2
7.74 25.00
39.40 20.40
70.00 12.45
600 55
3
44.10 10.80
11.60 40.00
77.00 0.57
600 75
4
9.75 8.40
12.60 12.00
59.00 16.63
420 55
5
8.77 30.20
43.80 28.80
77.00 1.33
420 75
6
3.61 3.00
13.00 5.00
60.00 7.65
240 65
7
24.43 5.00
27.00 29.00
75.00 1.90
600 65
8
39.79 2.20
17.80 39.60
75.00 6.39
420 65
9
38.01 3.00
20.00 35.00
74.00 6.34
420 65
10
48.09 6.00
13.00 7.00
75.00 6.39
420 65
11
48.09 6.00
13.00 7.00
75.00 6.39
420 65
12
38.01 3.00
20.00 35.00
75.00 6.39
420 65
13
Table 3 Analysis variance of regression coefficients of predicted quadratic polynomial models for predicting different quality attributes of infrared dried pomegranate arils
Quality attribut
es Source
Sum of DF squares Mean of
squares F-Value
p-Value Coefficient
Coefficient of determination (R2)
Model 5
1199.26 239.85
65.41
< 0.0001 74.00**
X1 1
560.67 560.67
152.91
< 0.0001 9.67**
X2 1
308.17 308.17
84.05
< 0.0001 7.17**
X1 × X1 1
44.19 44.19
12.05 0.0104
-4.00**
X2 × X2 1
55.93 55.93
15.25 0.0059
-4.50**
X1 × X2 1
169.00 169.00
46.09 0.0003
-6.50**
Residual 7
25.67 3.67
- -
-
Lack of fit 3
24.87 8.29
41.44 0.0018
-
Pure error 4
0.80 0.20
- -
- 0.9682
water loss
Total 12
1224.92 -
- -
-
Model 5
311.83 62.37
42.66
< 0.0001 6.10**
X1 1
222.29 222.29
152.04
< 0.0001 -6.09**
X2 1
50.52 50.52
34.55 0.0006
-2.90**
X1 × X1 1
35.59 35.59
24.34 0.0017
3.59**
X2 × X2 1
1.05 1.05
0.72 0.4257
-0.62ns
X1 × X2 1
1.61 1.61
1.10 0.3285
-0.63ns
Residual 7
10.23 1.46
- -
-
Lack of fit 3
10.23 3.41
6821.63
< 0.0001 -
Pure error 4
2 ×10-3 5 ×10-4
- -
- 0.9790
Vitamin C
Total 12
322.07 -
- -
-
Model 5
502.94 100.59
0.49 0.7725
22.43 ns
X1 1
261.36 261.36
1.28 0.2945
6.60 ns
X2 1
126.96 126.96
0.62 0.4556
4.60 ns
X1 × X1 1
37.88 37.88
0.19 0.6792
3.70 ns
X2 × X2 1
0.25 0.25
0.00 0.9728
0.30 ns
X1 × X2 1
67.24 67.24
0.33 0.5835
4.10 ns
Residual 7
1425.27 203.61
- -
-
Lack of fit 3
364.50 121.50
0.46 0.7263
-
Pure error 4
1060.77 265.19
- -
- 0.2608
L value
Total 12
1928.20 -
- -
-
** significant at 1%, * significant at 5%, ns non significant
Table 3 continue
Quality attribut
es Source
Sum of DF squares Mean of
squares F-Value
p-Value Coefficient
Coefficient of determination (R2)
Model 5
1202.94 240.59
2.00 0.1951
16.49 ns
X1 1
47.04 47.04
0.39 0.5512
2.80 ns
X2 1
51.63 51.63
0.43 0.5330
-2.93 ns
X1 × X1 1
423.73 423.73
3.53 0.1024
12.39 ns
X2 × X2 1
48.40 48.40
0.40 0.5457
4.19 ns
X1 × X2 1
424.36 424.36
3.53 0.1022
-10.30 ns
Residual 7
840.53 120.08
- -
-
Lack of fit 3
790.18 263.39
20.92 0.0066
-
Pure error 4
50.35 12.59
- -
- 0.5887
a value
Total 12
2043.47 -
- -
-
Model 5
987.83 197.57
5.58 0.0217
3.88*
X1 1
34.56 34.56
0.98 0.3560
2.40 ns
X2 1
11.21 11.21
0.32 0.5912
-1.37 ns
X1 × X1 1
692.49 692.49
19.57 0.0031
15.83**
X2 × X2 1
0.79 0.79
0.02 0.8855
0.53 ns
X1 × X2 1
110.25 110.25
3.11 0.1209
-5.25 ns
Residual 7
247.76 35.39
- -
-
Lack of fit 3
234.53 78.18
23.63 0.0053
-
Pure error 4
13.23 3.31
- -
- 0.7995
b value
Total 12
1235.59 -
- -
-
Model 5
2197.44 439.49
2.36 0.1470
37.05 ns
X1 1
231.49 231.49
1.24 0.3018
6.21 ns
X2 1
351.66 351.66
1.89 0.2119
7.66 ns
X1 × X1 1
574.83 574.83
3.09 0.1224
-14.43 ns
X2 × X2 1
258.06 258.06
1.39 0.2777
-9.67 ns
X1 × X2 1
296.74 296.74
1.59 0.2474
8.61 ns
Residual 7
1304.24 186.32
- -
-
Lack of fit 3
1194.08 398.03
14.45 0.0130
-
Pure error 4
110.15 27.54
- -
- 0.6275
ΕΔ
Total 12
3501.68 -
- -
-
** significant at 1%, * significant at 5%, ns non significant
ﻞﮑﺷ ) 3 ( ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ ياﺮﺑ هﺪﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﻂﯾاﺮﺷ )
ﺖﻬﺟ
ﻪﻨﯿﻬﺑ آﺮﻓ نﺎﻣز و ﺎﻣد ﺮﯿﺛﺄﺗ يزﺎﺳ ﯾ
ﺮﺑ خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ ﺪﻨ
وﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﮐ ﯿﻔ ﯽ ﻪﻧاد نزو ﺖﻓا و ﺎﻫ
ي رﺎﻧا ( هﺪﺷ ﻪﻨﯿﻬﺑ ﻂﯾاﺮﺷ و
ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ار ﺪﻫد
. ﻞﮑﺷ ﻦﯾا رد ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ ﺎﻫ
) نﺎﻣز و ﺎﻣد
خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ (
تﺎﺸﯾﺎﻣزآ هدوﺪﺤﻣ رد رد هﺪﺷ مﺎﺠﻧا
ﻟﺎﺣ رد ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ ﯽ
ﻣ ﻪﮐ ﯿ نزو ﺖﻓا ناﺰ )
فﻼﺗا
ﺖﺑﻮﻃر ( و راﺪﻘﻣ و ﯾ
ﻣﺎﺘ ﯿ و ﺮﺜﮐاﺪﺣ ﺪﻨﯾآﺮﻓ فﺪﻫ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ث ﻦ
ﻠﮐ ﮓﻧر فﻼﺘﺧا ﯽ
ﺎﻫ ناد رﺎﻧا ي
ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ ي ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﻞﻗاﺪﺣ
ﺪﺷ . ﻪﻨﯿﻬﺑ ﺪﻨﯾآﺮﻓ رد و نزو ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ﯽﻣﺎﻤﺗ ﻪﺑ يزﺎﺳ
ﺪﺷ هداد نﺎﺴﮑﯾ ﺖﯿﻤﻫا .
ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻞﺣ هار ﺮﻈﻧ درﻮﻣ ﻂﯾاﺮﺷ ﻪﺑ -
ﺶﯿﭘ يﺎﻫ ﻞﮑﺷ رد ﺖﯿﺑﻮﻠﻄﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ سﺎﺳا ﺮﺑ هﺪﺷ ﯽﻨﯿﺑ )
3 (
ﻪﺑ ﺖﯿﺑﻮﻠﻄﻣ ﻪﭼﺮﻫ و ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺋارا 1
ﮏﯾدﺰﻧ ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺗ
ﺐﺳﺎﻨﻣ ﺎﺑ لوا ﻞﺣ هار ﻪﮐ دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﻂﯾاﺮﺷ ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ و ﻦﯾﺮﺗ
ﺮﺗﻻﺎﺑ ﯾ ﺑﻮﻠﻄﻣ ﻦ ﯿ ﺖﺳد ﺖﻬﺟ ﻂﯾاﺮﺷ ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺖ ﻪﺑ ﯽﺑﺎﯾ
ﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﻪﻨﯿﻬﺑ ﻂﯾاﺮﺷ و ﺪﺷ ﻪﺘﻓ
ﺖﺳﺪﺑ ﺪﻨﯾآﺮﻓ ﻂﯾاﺮﺷ لﺎﻤﻋا ﺎﺑ
ﻪﻨﯿﻬﺑ رد هﺪﻣآ ﻟﻮﺼﺤﻣ ،يزﺎﺳ
ﯽ ﺒﻃ ﮓﻧر و ﺖﺑﻮﻃر ﻞﻗاﺪﺣ ﺎﺑ ﯿﻌ
ﯽ
و راﺪﻘﻣ ﺮﺜﮐاﺪﺣ و ﯾ
ﻣﺎﺘ ﯿ ﺪﻣآ ﺪﻫاﻮﺧ ﺖﺳﺪﺑ ث ﻦ .
نﺎﻤﻫ ﻪﮐ رﻮﻃ
ﻞﮑﺷ رد ) 3 ( ﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽ ﺮﺘﻬﺑ دﻮﺷ ﯾ اﺮﺷ ﻦ ﯾ اﺮﺑ ﻂ ي ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ
ﻪﻧاد خﺮﺳ وﺮﻓ ﺎﻫ
ي ﺎﻣد زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻞﻣﺎﺷ رﺎﻧا ي
55 ﻪﺟرد
ﺘﻧﺎﺳ ﯽ ندﺮﮐ ﮏﺸﺧ نﺎﻣز و داﺮﮔ 600
ﻗد ﯿ ﻣ ﻪﻘ ﯽ لﺎﻤﻋا ﺎﺑ و ﺪﺷﺎﺑ
اﺮﺷ ﯾ ﻬﺑ ﻂ ﯿ ﻣ ﻪﻨ ﯿ نزو ﺖﻓا ناﺰ )
ﺖﺑﻮﻃر فﻼﺗا (
و ، ﯾ ﻣﺎﺘ ﯿ و ،ث ﻦ
ﻠﮐ ﮓﻧر فﻼﺘﺧا ﯽ
ﻪﻧاد ﺎﻫ ي ﻟﻮﺗ ناد رﺎﻧا ﯿ
ﺪ ي ﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﯿ ﺮﺑاﺮﺑ ﺐ
5/
69 ، 89 / 12 و 79 /5 ﻣ ﯽ ﺑﻮﻠﻄﻣ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﯿ
ا ﺖ ﯾ اﺮﺷ ﻦ ﯾ ﻬﺑ ﻂ ﯿ ﻪﻨ
822 /0 ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ .
زرا رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﯾﺑﺎ
ﯽ ارﺎﮐ ﯾ ﯽ ﺻ و لﺪﻣ ﺖﺤ زا ﻞﺻﺎﺣ ﻂﺑاور و ﺎﻫ
ﻬﺑ ﯿ ﻪﻨ زﺎﺳ ي ﻧ و ﯿ ﺠﻨﺳ رﺎﺒﺘﻋا ﺰ ﯽ
اﺮﺷ ﯾ ﻬﺑ ﻂ ﯿ شور زا ﻞﺻﺎﺣ ﻪﻨ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ،ﺦﺳﺎﭘ ﺢﻄﺳ ﺎﻫ
ي اﺮﺷ رد ناد رﺎﻧا ﯾ
ﮏﺸﺧ نﺎﻣز و ﺎﻣد ﻂ
ﻬﺑ خﺮﺳ وﺮﻓ ندﺮﮐ ﯿ
ﻪﻨ ﯾﺑﺎ ﯽ و و ﺪﻧﺪﺷ ﮏﺸﺧ ،هﺪﺷ ﯾ
ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي
