387
زﺎﺳ ﻪﻨﯿﻬﺑ ي
ﻢﮐ ﻪﻣﺎﺧ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻎﻤﺻ زا هﺪﺷ ﻪﯿﻬﺗ بﺮﭼ
ﯽﺳرﺎﻓ ﺦﺳﺎﭘ ﺢﻄﺳ شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ
نﺎﻘﻫد ﮓﻨﻫﺮﻓ هﺰﺋﺎﻓ ﺮﻣ ،1
ﯾ ﺤﻠﺼﻣ ﻢ ﯽ
1دﺎﺷ ﺟو ،*
ﯿ ﺋاﺪﻓ ﻪﻬ ﯽ ﻧﺎﻏﻮﻧ
2ﯽ
1 - هوﺮﮔ مﻮﻠﻋ و ﺎﻨﺻ ﯾ ﻊ اﺬﻏ ﯾ ﯽ
، ﺪﺣاو
،ﺖﺷدﺎﻔﺻ هﺎﮕﺸﻧاد
دازآ ﻣﻼﺳا ﯽ
،
،ناﺮﻬﺗ اﯾ ناﺮ .
2 - . هوﺮﮔ مﻮﻠﻋ و ﺎﻨﺻ ﯾ ﻊ اﺬﻏ ﯾ ﯽ
، ﺪﺣاو ﺮﻬﺷ
،سﺪﻗ هﺎﮕﺸﻧاد دازآ ﻣﻼﺳا ﯽ
، ﻬﺗ
،ناﺮ اﯾ ناﺮ .
تﺎﻋﻼﻃا ﻪﻟﺎﻘﻣ
ﮑﭼ
ﯿ هﺪ
رﺎﺗ ﯾ ﺦ ﺎﻫ ي ﻪﻟﺎﻘﻣ :
رﺎﺗ ﯾ ﺦ رد ﯾ ﺖﻓﺎ : 26 / 01 / 1401
رﺎﺗ ﯾ ﺦ ﺬﭘ ﯾ شﺮ : 11 / 04 / 1401
تﺎﻤﻠﮐ ﻠﮐ ﯿ ﺪ ي :
ﻢﮐ ﻪﻣﺎﺧ
،بﺮﭼ ﻎﻤﺻ ﺳرﺎﻓ ﯽ ،
ﺎﭘﯾ ،هﺪﻨﻨﮐراﺪ
ﺻﻮﺼﺧ ﯿ ﺴﺣ تﺎ ﯽ .
DOI: 10.22034/FSCT.19.131.387
DOR: 20.1001.1.20088787.1401.19.131.30.1
لﻮﺌﺴﻣ
تﺎﺒﺗﺎﮑﻣ : [email protected]
ﺳرﺮﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ زا فﺪﻫ ﯽ
ﺛﺎﺗ ﯿ ﻣ ﺮ ـﯿ راﺪـﻬﮕﻧ نﺎـﻣز و ﻎﻤـﺻ ناﺰ ي
ور ﺮـﺑ ي و ﯾ ـﮔﮋ ﯽ ﺎـﻫ ي
ﻓﯿ ﺰﯾ ﮑ ﯽ - ﺷ ﯿﻤ ﯿﺎ ﯾ ﯽ ﺴﺣ ، ﯽ ﻣ و ﯿ ﺑوﺮﮑ ﯽ ﻣﺎﺧ ﻟﻮﺗ بﺮﭼ ﻢﮐ ﻪ ﯿ
ﺳرﺎﻓ ﻎﻤﺻ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ هﺪﺷ ﺪ ﯽ
دﻮﺑ .
ﺗﯿ ﺪﻫﺎﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻞﻣﺎﺷ ﺎﻫرﺎﻤ 34
ﺑﺮﭼ ﺪﺻرد ﯽ
ﻪﻧﻮﻤﻧ و ﺎﻫ ي ﻪﻣﺎﺧ 18 ـﺑﺮﭼ ﺪﺻرد ﯽ
ﻮـﺘﺤﻣ ي 5 / 0
)ﺗ ﯿ مﻮﺳ رﺎﻤ ( و 8 / 0 ﺳرﺎﻓ ﻎﻤﺻ ﺪﺻرد ﯽ
) ﺗﯿ ﻬﺑ رﺎﻤ ﯿ ﻪﻨ ( ﺪﻧدﻮﺑ . ﺎﭘ ندوﺰـﻓا ﺢﻄـﺳ ﯾ
هﺪـﻨﻨﮐراﺪ 5
/ 0
ﻧزو ﺪﺻرد ﯽ / ﻧزو ﯽ دﻮﺑ . ﺎﻣزآ ﯾ ور تﺎﺸ ي ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي ﮕﻧ ﻪـﻣﺎﺧ راﺪـﻬ ي ﺎـﻣد رد هﺪـﺷ ي
4 ﻪـﺟرد
ﺴﻠﺳ ﯿ ﺎﻫزور رد سﻮ ي
1 ، 7 ، 10 دﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﯾ
ﺪ . ﺎﺘﻧ ﯾ ،ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﻪـﺳ ﺮـﻫ رد ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞ داﺪـﻌﺗ
ﻠﮐ شرﺎﻤﺷ و ﺮﻤﺨﻣ ﯽ
ﻨﻌﻣ رﻮﻄﺑ نﺎﻣز ﺖﺷﺬﮔ ﺎﺑ ﯽ
راد ي اﺰﻓا ﯾ ﺶ ﯾ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎ ) 05 / 0
<
.(p ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﻦ
ﻃرد ﯽ رﺎﮔﺪﻧﺎﻣ هرود ي
ﻠﮐ ﻢﮐ داﺪﻌﺗ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺳ ﺮﻫ رد ﯽ
ـﻫ ﺎـﻣا ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ مﺮﻓ ﯿ
ﭻ ﻪـﻧﻮﮔ ،ﮏـﭙﮐ
ﺮﺷا ﯾ ﺸ ﯿﺎ ﻠﮐ ﯽ ﻓﺎﺘـﺳا و ﯿ دﺮﮕﻧ هﺪﻫﺎﺸـﻣ سﻮﮐﻮﮐﻮﻠ ـﯾ
ﺪ . د فﺮـﻃ زا ﯾ
راﺪـﻬﮕﻧ نﺎـﻣز ،ﺮـﮕ ي
ﺛﺎـﺗ ، ﯿﺮ
ﻨﻌﻣ ﯽ راد ي و ﺶﻫﺎﮐ ﺮﺑ ﯾ
ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﺴﺣ ﯽ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺖﺷاد ﺎﻫ ) 05 / 0
<
.(p ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﺎـﻫ ي وﺎـﺣ ي ﻎﻤـﺻ
ترﻮﺼﺑ ﻨﻌﻣ ﯽ راد ي ﺗﺮﺘﺑ ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯿ
ﺳا ﺐ ﯿ ﺪ ﯾ و ﺮﺗﻻﺎﺑ ﻪﺘ ﺎﭘ pH
ﯾﯿ ﺮﺘﻨ ي ﺪﻨﺘـﺷاد ) 05 / 0
<
.(p
ﻣ رد ﯿ ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ناﺰ ﺑﺮﭼ ،
ﯽ ﻐﺗ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺳ ﺮﻫ ﺖﺑﻮﻃر و ﯿﯿ
ﻨﻌﻣ ﺮ ﯽ راد ي ﺪﺸـﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ )
05 / 0
≥ .(p
ﻨﭽﻤﻫ ﯿ وﺎﺣ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻦ ي
ﻎﻤﺻ 8 / 0 اراد ﺪﺻرد ي
ﺮﺗﻻﺎﺑ ﯾ و ﻦ ﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﺎﭘ و ﻪﺘ ﯾﯿ ﻦ ﺮﺗ ﯾ زاﺪﻧا بآ ﻦ ي
دﻮﺑ .
اﺮﺑﺎﻨﺑ ﯾ ﺮﺘﻬﺑ ﻦ ﯾ ﺗ ﻦ ﯿ ا رد رﺎﻤ ﯾ وﺎﺣ ﻪﻣﺎﺧ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻦ ي
8 / 0 ﺳرﺎﻓ ﻎﻤﺻ ﺪﺻرد ﯽ
ﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ .
ﻪﻠﺠﻣ
مﻮﻠﻋ و ﺎﻨﺻ ﯾ ﻊ اﺬﻏ ﯾ ﯽ اﯾ ناﺮ
www.fsct.modares.ac.ir :ﻪﻠﺠﻣﺖﯾﺎﺳ
ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻤﻠﻋ ﯽ ﺸﻫوﮋﭘ_ ﯽ
1 - ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻟﺪﺒﻫزوﺮﻣا ﯿ ﺗرا ﻞ ﻘﺘﺴﻣ طﺎﺒ ﯿ ﺑ ﻢ ﯿ دﺎﻘﻣ فﺮﺼﻣ ﻦ ﯾ
ﻻﺎﺑ ﺮ ي ـﺑﺮﭼ ﯽ و
اﺰﻓا ﯾ ﺑ ﺮـﻄﺧ ﺶ ﯿ
رﺎـﻤ ي ﺎـﻫ ي ـﺒﻠﻗ ﯽ - ـﻗوﺮﻋ ﯽ ﻗﺎـﭼو ﯽ فﺮﺼـﻣ ،
اﺬــﻏ تﻻﻮﺼــﺤﻣ ﯾ
ﯽ بﺮــﭼ ﻢــﮐ ــﯾ
ــﺑﺮﭼ نوﺪــﺑ ﺎ ﯽ
ﻮــﺳ زا ي
فﺮﺼﻣ ﺖـﺳا ﻪـﺘﻓﺮﮔ راﺮـﻗ لﺎﺒﻘﺘـﺳا و ﻪـﺟﻮﺗ درﻮﻤﻧﺎﮔﺪﻨﻨﮐ .ا
ـﯾ ﻦ
شﻼﺗ ﺐﺒﺳ عﻮﺿﻮﻣ ﺎﻫ
ي ﻣز رد اﺬﻏ ﺖﻌﻨﺻ هدﺮﺘﺴﮔ ﯿ
ﻪﻨ هدﺎﻔﺘـﺳا
ﺎﺟ زا ﯾ ﺰﮕ ﯾ ﻦ ﺎﻫ ي ﭼ ﺑﺮ ﯽ ﻟﻮﺗ و ﯿ ژر تﻻﻮﺼﺤﻣ ﺪ ﯾﻤ
ﯽ بﺮـﭼ ﻢـﮐ
ﻪـﺑ ــﺑﺮﭼ ﺶﻫﺎـﮐ رﻮــﻈﻨﻣ ﯽ
اﺬـﻏ تﻻﻮﺼــﺤﻣرد ﯾ
ﯽ ﺖــﺳا هﺪــﺷ .
ﺎﺟ ﯾ ﺰﮕ ﯾ ﻦ ﺎﻫ ي ﺑﺮﭼ ﯽ ﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺐﺒﺳ ﯿ
ﺑﺮﭼ ناﺰ ﯽ ﺮﻟﺎـﮐ و عﺎﺒﺷا ي
رد ﯾ ﺘﻓﺎ ﯽ ﺘﻧ رد و نﺪﺑ ﻂﺳﻮﺗ ﯿ
ﻗﺎﭼ ﺶﻫﺎﮐ ﺚﻋﺎﺑ ﻪﺠ ﯽ
ﺑ و ﯿ رﺎـﻤ ي -
ﺎﻫ ي ﻣ صﺎﺧ ﯽ ﺪﻧﻮﺷ د ترﺎﺒﻌﺑ. ﯾ ﺎﺟ ،ﺮﮕ ﯾ ﺰﮕ ﯾ ﻦ ﺎـﻫ ي ـﺑﺮﭼ ﯽ ﻢـﻫ
ﺎﺑﯾ ﺑﺮﭼ ﺪﺻرد ﺪ ﯽ
ﺎﭘار ﯾﯿ ﺑ ﻦ ﯿ وﺎ و ﻢـﻌﻃ ،ﺮـﻄﻋ ﺪـﻨﻧاﻮﺘﺑ ﻢﻫ و ﺪﻧر
ﺪــﻨﻨﮐ ﻆــﻔﺣ ار لﻮﺼــﺤﻣ ﺖــﻓﺎﺑ ]
1 .[
ﻫﯿ ﺋﻮﻠﮐورﺪ ــﯿ ﮐﺮﺗ ﺎﻫﺪ ﯿ ﺗﺎــﺒ ﯽ
ا ﺚﻋﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯾ
ﻣ ﺐﺳﺎﻨﻣ ﺖﻓﺎﺑ و ماﻮﻗ دﺎﺠ ﯽ
ﺎﭘ و دﻮﺷ ـﯾ راﺪ ي
ﺑﯿ ﺮﺘﺸ ي ﻣ دﻮﺟﻮﺑ لﻮﺼﺤﻣ رد ﯽ
ـﻨﭽﻤﻫ ،دروآ ﯿ
ـﻣ ﻦ ﯽ ﻪـﺑ ﺪـﻨﻧاﻮﺗ
ﺴﻟﻮﻣا ناﻮﻨﻋ ﯿ
ﺎﻔ ﯾ ﮑﺸﺗ و ﺪﻨﻨﮐ ﻞﻤﻋ ﺮ ﯿ
ﻧ و ﺪـﻨﻫد لﮋﻠ ـﯿ
سﺎﺴـﺣا ﺰ
ﻧﺎﻫد ﯽ ﻨﺸﺨﺑ دﻮﺒﻬﺑ ار ﺪ
] 2 .[
ﻫ ﻊﻗاو رد ﯿ ﺋﻮﻠﮐورﺪ ﯿ ﻣ ﺎﻫﺪ ـﯿ ﻢـﮐ ناﺰ
ــﺑﺮﭼ ﯽ ﺎــﻧاﻮﺗ ﻪﻄــﺳاو ﻪــﺑ ار ﯾ
ﯽ و بآ لﺎﺼــﺗا و بﺬــﺟ رد ﻪــﮐ
ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﻪﺼﺧﺎﺷ ﻦﺘﺷاد ﻦ ﺎﻫ
ي ﮔﺪﻨﻫد ﺖﻓﺎﺑ ﯽ
ـﻣ ﺪـﻧراد ﯽ ﺪـﻨﻧاﻮﺗ
ﺪﻨﻨﮐ ناﺮﺒﺟ ]
3 .[
ا ﻪﺑ ﺮﻈﻧ ﯾ ﻦ ﻫ ﻪﮐ ﯿ ﺋﻮﻠﮐورﺪ ﯿ ﻀﻌﺑ ﺎﻫﺪ ﯽ ﺎـﻇوزا ﯾ ﻒ
ﺑﺮﭼ ﻢﻬﻣ ﯽ ﺮﻃ زا ار ﺎﻫ ﯾ
ا ﻖ ﯾ ﭘ ،ﺖـﻓﺎﺑ دﺎﺠ ﯿ
سﺎﺴـﺣا ،بآ ﺎـﺑ ﺪـﻧﻮ
ﻧﺎﻫد ﯽ و و ﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﺮﻫﺎﻇ ي ا هدروآﺮﻓ ﯾ ﻣ دﺎﺠ ﯽ ﻓﺮﻃ زا و ﺪﻨﻨﮐ ﯽ
ﻣ ﻪﻓﺮﺻ ﻪﺑ نوﺮﻘﻣ ﯽ
ﻣ ،ﺪﻨﺷﺎﺑ ﯽ ناﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ـﯾ
ﺎـﺟ ﮏ ﯾ ﺰﮕ ﯾ ﻦ
ﺪﻧﻮﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺐﺳﺎﻨﻣ ]
4 .[
ا رﻮﺸﮐ رد ﯾ هﻮﻘﻟﺎـﺑ ﻊﺑﺎﻨﻣ ،ناﺮ ا
ي
ﻫ زا ﯿ ﺋﻮﻠﮐورﺪ ـﯿ لﺎـﺳ ﻪـﮐ دراد دﻮـﺟو ﺎﻫﺪ ﺘﻨــﺳ ترﻮـﺻ ﻪـﺑﺎﻫ
ﯽ
ﺖﺳا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا .
ﻪـﻧاد ﻼﺜﻣ ﺎـﻫ ي ﻫﺎـﺷ ﯽ ﻗ ﻪـﻧادو وﺮـﻣ ، ﻪـﻣوﺪ
ﺷ ﯿ زاﺮ ي ﻪﻧاد ﻪﻠﻤﺟزا ﺎﻫ
ي ﻣﻮﺑ ﯽ ا رﻮﺸﮐ ـﯾ اراد ﻪـﮐ ﺪﻨﺘﺴـﻫ ناﺮ ي
دﺎﻘﻣ ﯾ ﻻﺎﺑ ﺮ ﯾ ﯽ ﮐارﻮﺧ ﻎﻤﺻ زا ﯿﻤ
ﯽ ﻪﺑ ؛ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻤﻫ ﯿ ﻟد ﻦ ﯿ ﺴـﻧﺎﺘﭘ ،ﻞ ﯿ ﻞ
هﻮﻘﻟﺎــﺑ ا ي اﺮــﺑ ي ﻟﻮﺗ ــﯿ ﻫ ﺪ ﯿ ﺋﻮﻠﮐورﺪ ــﯿ ﺎﻫﺪ ي اﺬــﻏ ﯾ ﯽ ﺪــﻧراد ] 5 .[
ﻎﻤﺻ ﻠﭘ ،ﺎﻫ ﯽ رﺎﮐﺎﺳ ﯾ ﺎﻫﺪ ﯾ ﯽ ﻟﻮﮑﻟﻮﻣ نزو ﺎﺑ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽ
ﺪـﻌﺑ ﻪﮐ ﻻﺎﺑ
ﻟﻼﺣ زا ﯿ ﻟﻼﺣ رد ﺖ ﯽ
ﮐ ﻪﺑ ﻪ ـﻣ بﻵﻮﻤﻌﻣ رﻮﻃ ﯽ
لژ ،ﺪـﺷﺎﺑ ﺎـﻫ ـﯾ ﺎ
لﻮﻠﺤﻣ ﺎﻫ ي و ﯾ ـﻣ دﻮﺟو ﻪﺑ زﻮﮑﺴ ﯽ
زا ﺖـﺳا ﻦـﮑﻤﻣ ﻪـﮐ ﺪـﻧروآ
ﮔ تﺎــﺷواﺮﺗ ــﯿ
ﻫﺎ ﯽ ﮏــﺒﻠﺟ ، ﺎﻫ ــﯾ رﺪ ﯾﺎﯾ ﯽ و ــﯾ ترﻮــﺻ ﻪــﺑ ﺎ
وﺰﮔا - ﻠﭘ ﯽ رﺎﮐﺎﺳ ﯾ ﺮﺘﮐﺎﺑ زا ﺎﻫﺪ ي
ﻟﻮﺗ ﺎﻫ ﯿ ﺪﻧﻮﺷ ﺪ ] 6 .[
ﺳرﺎﻓ ﻎﻤﺻ ﯽ
) ودز ( ﻤﻠﻋ مﺎﻧ ﻪﮐ ﯽ نآ ﻣآ ﯿ رﺎﭘﻮﮑﺳﺎﺳﻮﻟاﺪﮕ ﯾﺎ
ـﻣ1
ﯽ ﻐﻤـﺻ ،ﺪـﺷﺎﺑ ﯽ
ﻫﻮـــﮐ مادﺎـــﺑ نﺎـــﺘﺧرد زا ﻪـــﮐ فﺎﻔـــﺷ ﺖــﺳا ﯽ
هداﻮﻧﺎـــﺧزا
1. Amygdalus Scoparia
ﺧﺮﺴﻠﮔ ﯿ نﺎ ) ﻪﺳازر ( ـﺷواﺮﺗ ترﻮـﺻ ﻪـﺑ ﯿ
ـﻣ ﺖـﺳد ﻪﺒ ﯽ
آ ـﯾ ﺪ ] 7 .[
ﺮﺤﺳ ي ﺳرﺮﺑ ﻪﺑ نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽ
ﺛﺎﺗ ﯿ ﮔرﺎﮐ ﻪﺑ ﺮ ﯿﺮ ي ﺳرﺎﻓ ﻎﻤﺻ ﯽ
و
رد ﺐﻠﻌﺛ ﺖﻈﻠﻏ ﺎﻫ ي و ﺮﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯾ
ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ژﻮﻟﻮﺋر ﯾﮑ ﯽ ﮐ و ﯿﻔ ﯽ
ﺪﻨﺘﺧادﺮﭘ نﻮﺘﻓﺎﺗ نﺎﻧ .
ﺎﺘﻧ ﯾ ود ﺮـﻫ ﻪـﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞ ﻫﯿ
ﺋﻮﻠﮐورﺪ ـﯿ ﺪ
ﻣﯿ ﻤﺧ ﺶﺸﮐ ﻪﺑ ﺖﻣوﺎﻘﻣ ناﺰ ﯿ
اﺰـﻓا ار ﺎﻫﺮ ﯾ
ﻣ و ﺶ ـﯿ ﺶﺸـﮐ ناﺰ -
ﺬﭘ ﯾﺮ ي ﺪﻧداد ﺶﻫﺎﮐ ار .
ﻤﻫ ﯿ ندﺮﮐ ﻪﻓﺎﺿا رﻮﻄﻨ 5
و ﺐﻠﻌﺛ ﺪﺻرد
3 ﺳرﺎﻓ ﻎﻤﺻ ﺪﺻرد ﯽ
ﻨﭽﻤﻫ و بآ بﺬﺟ ﺎﺑ ﯿ
،ﺖـﺑﻮﻃر ﻆﻔﺣ ﻦ
ــﻨﻌﻣ ترﻮــﺻ ﻪــﺑ ﯽ
راد ي ﻣ ــﯿ ﺘﻔــﺳ ناﺰ ﯿ ﺑ ﻮ ــﯿ ﺗﺎ ﯽ ﺶﻫﺎــﮐ ار نﺎــﻧ
ﺪﻧداد ] 8 .[
هدروآﺮﻓ ﺎﻫ ي ﺷ ﯿﺮ ي ﻣﺮﭘ هﺮﻣز رد ﻒﻠﺘﺨﻣ فﺮﺼ
ﺮﺗ ﯾ ﻦ
ﺗﻻﻮﺼﺤﻣ ﯽ ﺎـﺟ زا هدﺎﻔﺘـﺳا نﺎﮑﻣا ﺮﻈﻧ زﺎﻬﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯾ
ﺰﮕ ﯾ ﻦ ﺎـﻫ ي
ﺑﺮﭼ ﯽ ﻟﻮﺗ و ﯿ ژر تﻻﻮﺼﺤﻣ ﺪ ﯾﻤ
ﯽ ﻘﺤﺗ درﻮـﻣ بﺮـﭼ ﻢـﮐ ـﯿ
و ﻖ
ﺳرﺮﺑ ﯿ ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻘ ﺪﻧا . ا ﺎﺑ ﯾ ﻪﮐ ﻪﻣﺎﺧ لﺎﺣ ﻦ ﯾ
ﺴﻟﻮﻣا ﮏ ﯿ ﻨﻏ نﻮ ﯽ زا
ﺑﺮﭼ ﯽ ﺷ ﯿ ﻣ ﺮ ﯽ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ،ﺪﺷﺎﺑ ﯾﮑ
ﯽ اﻮـﺘﺤﻣ ﺎـﺑ تﻻﻮﺼـﺤﻣ زا ي
ﺑﺮﭼ ﯽ ﺮﺗﻻﺎﺑ ) 10 ﺎﺗ 50 ﺪﺻرد ( ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ﺳرﺮﺑو هدﻮﺑ ﯽ
نﺎـﮑﻣا
ﻟﻮﺗ ﯿ ﺻﻮﺼﺧ ﻪﮐ بﺮﭼ ﻢﮐ ﻪﻣﺎﺧ ﺪ ﯿ
ﻓ تﺎ ﯿﺰ ﯾ ـﺷﻮﮑ ﯿﻤ ﯿﺎﯾ ﯽ بﻮـﻠﻄﻣ
و و ﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﺴﺣ ﯽ فﺮﺼـﻣ ﺪﻨﺴﭘدرﻮﻣ ﺪـﺷﺎﺑ اراد ار نﺎﮔﺪـﻨﻨﮐ
روﺮﺿ ي ﻘﻠﺗ ﯽ ـﻣ ﯽ دﻮـﺷ ] 9 .[
ـﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﺋﺎﺠﻧآ زا ﻦ ﯿ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﻪـﮑ
ﺧﺮﺑ ﯿ ﺎﺠ ﯾ ﺰﮕ ﯾ ﻦ ﺎﻫ ي ﺑﺮﭼ ﯽ ﻎﻤﺻ و ﺎﻫ ي ﺗادراو ﯽ ﻣ ﯽ ﺰﻫ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﯾ ﻪـﻨ
ﻻﺎﺑ ﯾ ﯽ اﺮﺑ ار ي ﻟﻮﺗ ﯿ ﺸﮐ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐﺪ ﻪـﺑو ﺪـﺷﺎﺑ ﻪﺘـﺷاد هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ رﻮ
ﺰﻫ ﯾ ﺑ لﻮﺼﺤﻣ هﺪﺷ مﺎﻤﺗ ﻪﻨ ﯿ
اﺰﻓﺎ ﯾ ﺎﺳﺎﻨﺷ ،ﺪﻨ ﯾ ﯽ ﺪﺟ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﯾ ﻠﺧاد ﺪ ﯽ
نازرا و ﺎــﺟ ناﻮــﻨﻋ ﻪــﺑ ﺮــﺗ ﯾ
ﺰﮕ ﯾﻨ ﯽ اﺮﺒﺒــﺳﺎﻨﻣ ي ا ــﯾ دراﻮــﻣ ﻦ
ﻫﯿ ﺋﻮﻠﮐورﺪ ﯿ ﺎﻫﺪ ي رﺎﺠﺗ ي ﺴـﺑ ﯿ روﺮـﺿ رﺎ ي ـﻣ ﯽ ﺪـﺷﺎﺑ . و ﻪـﺘﺧاد
نارﺎﮑﻤﻫ ) 2020 ( ﻃ ﯽ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ا ي ﺎﺟ ﺖﻬﺟ ﯾ ﺰﮕ ﯾ ﺘﻤﺴﻘﻧدﺮﮐ ﻦ ﯽ
زا
ــﺑﺮﭼ ﯽ زا ،ﻪﻧﺎﺤﺒــﺻ ﻪــﻣﺎﺧ ﻎﻤــﺻ
ﺎــﻫ ي ــﺳرﺎﻓ ﯽ ﻪــﻣوﺪﻗ و
ﺷ ﯿ زاﺮ ﯾ ﺪﻧدﺮﮐ هدﺎﻔﺘﺳﺎ .
ﺘﻧﯿ ﻪﺠ ﺎﻫ ﯾ ﯽ ﻟﺎﻧآ زا ﻪﮐ ﯿ راو ﺰ ﯾ ﺎـﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺲﻧﺎ
ﺑﺪﻧﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ ﯿ
ﺛﺎﺗ ﻪﮐ ﺖﺷاد نﺎ ﯿ
ـﻨﭽﻤﻫ و ﻎﻤﺻ عﻮﻧ ﺮ ﯿ
راﺪـﻘﻣ ﻦ
ور ﻎﻤــﺻ ﯾ ﺎــﻫ ﺮﺘﻣارﺎــﭘ راﺪــﻘﻤ ي
ــﺳا ،pH ﯿ ﺪﯾ ،ﮏﺸــﺧ هدﺎــﻣ ،ﻪﺘ
بآ ،ﺖﺑﻮﻃر زاﺪﻧا
ي و و ﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺘ ﺎﻫ ﯾﯿ ﻬﺗ ﻪﮑ ﯿ ،ﺪﻧدﻮﺑ هﺪﺷ ﻪ
راد ﺎﻨﻌﻣ ترﻮﺻ ﻪﺑ دﻮﺑ
] 10 .[
ا رد ﯾ ﻘﺤﺗ ﻦ ﯿ ﻌﺳ ﻖ ـﯿ ـﺳرﺮﺑ ﻪـﺑ هﺪﺸ ﯽ
ﻎﻤـﺻ زﺎﻫدﺎﻔﺘـﺳا نﺎـﮑﻣا
ﺳرﺎﻓ ﯿ ﻫ ءﺰﺟ ﻪﮑ ﯿ ﺋﻮﻠﮐورﺪ ﯿ ﺎﻫﺪ ي ﻣﻮﺑ ﯽ ا ﯾ ﻣ بﻮﺴﺤﻣ ناﺮ ﯽ
دﻮـﺷ
ﺎﭘ هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ ﯾ ﺘﻌﻨـﺻ هﺪﻨﻨﮐراﺪ ﯽ
ـﺳﻻﻮﻣﺮﻓ رد ﯿ
بﺮـﭽﻤﮐ ﻪـﻣﺎﺧ نﻮ
ـﺳرﺮﺑ و دﻮﺷ ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﯽ
ﺛﺎﺗ ﯿ راﺪـﻬﮕﻧ نﺎـﻣز و ﻎﻤـﺻ ﺖـﻈﻠﻏﺮ ي
ور ي و ﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﻓ ﯿﺰ ﯾ ﮑ ﯽ - ﺷ ﯿﻤ ﯿﺎﯾ ﯽ ) اﻮﺘﺤﻣ ي ـﺑﺮﭼ ﯽ
، ،pH هدﺎـﻣ
ﺴﮐاﺮﭘدﺪﻋ ،ﮏﺸﺧ ﯿ
ﺳا و ﺪ ﯿ ﺪﯾ ﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﻪﺘ ﯿ ﺮﺘ ) ﺘﮐﻻ ﺪﺻرد ﯿ ﺳا ﮏ ﯿ ﺪ ( ،
زرا ﯾﺑﺎ ﯽ ﺴـﺣ ﯽ ) ﻟﻮﺒﻘﻣوﻮﺑ،ﺖﻓﺎﺑ،ﻢﻌﻃ،ﺮﻫﺎﻇ و ﮓـﻧر ـﯿ
ـﻠﮐ ﺖ ﯽ ( و
ﻣﯿ ﺑوﺮﮑ ﯽ ) ﻠﮐ ،ﺮﻤﺨﻣ و ﮏﭙﮐ ﯽ
ﻌﻤﺟ و مﺮﻓ ﯿ
ـﻠﮐ ﺖ ﯽ ( ﻪـﺘﺧادﺮﭘ
دﻮﺷ .
٣٨٩
2 - شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
2 - 1 هﺎﮕﺘﺳد و داﻮﻣ ﺎﻫ
ﺳرﺎﻓ ﻎﻤﺻ ﯽ ﺳرﺎﭘ مﺎﮔارﺎﮐ ﺖﮐﺮﺷ زا ﯿ
ﺘﺳا ،نﺎ ﺑﺎﯿ ﻼ ﯾ ﺖﮐﺮﺷ زا رﺰ
،ناﻮﺷ ﻠﭘ ﯿ ،رﺎﮔآ ﺖﻧﺎﮐ ﺖ ﺤﻣ
ﯿ ﻂ ﺖﺸﮐ ﺗﻮﭘ ﯿ زوﺮﺘﺴﮐدﻮﺘ
،رﺎﮔآ
ﺤﻣ ﯿ ﻂ ﺖﺸﮐ رﺎﮔآﺮﮐرﺎﭘدﺮﺑ ،
ﻠﮐ ﯿ فﺮﻌﻣ ﻪ نﺎﻤﻟآ كﺮﻣ ﺖﮐﺮﺷ زا ﺎﻫ
ﺷ داﻮﻣ و ﯿﻤ ﯿﺎﯾ ﯽ ﻠﻠﺠﻣ ﺮﺘﮐد ﺖﮐﺮﺷ زا ﯽ
ﻬﺗ ﯿ ﺪﻧﺪﺷ ﻪ .
2 - 2 - شور ﺎﻫ
2 - 2 - 1 - ﻟﻮﺗ ﯿ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺪ ﺎﻫ ي بﺮﭼ ﻢﮐ ﻪﻣﺎﺧ
ﻟﻮﺗ ﯿ نارﺎـﮑﻤﻫ و ﻦﻤﻓﺎـﻫ شور سﺎﺳا ﺮﺒﻬﻣﺎﺧ ﺪ )
2011 ( مﺎـﺠﻧا
ﺖــﻓﺮﮔ ] 9 .[
رد زا ﺲــﭘ ــﯾ
ﺋﺎﺗ ﻮﺘﻓﺎ ــﯿ ــﺷ ﺪ ﯿ دورو ﺮ ي ﻪــﻧﺎﺧرﺎﮐ رد
ﺎﻣد ﺶﻫﺎﮐ ﻮﻧاراﺪﻣاد ي
ﻪﺑ نآ 4 ﺴﻠﺳ ﻪﺟرد ﯿ
ﺷ،سﻮ ﯿ رﻮﺗاﺮﭙﺳ ﻪﺑ ﺮ
ﺎﻣد رد و لﺎﺳرا ي
50 - 60 ﺴﻠﺳ ﻪﺟرد ﯿ
ﻧزا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻮﺳﻮ ـﯿ
وﺮ ي
ﺮﮔ ﯾ ﻤﻫ و ﺰﮐﺮﻣ زا ﺰ ﯿ
ﺴـﻧاد فﻼﺘﺧا رﻮﻄﻨ ﯿ
ﻪﺘ ا ي ـﺑ ﻪـﮐ ﯿ ـﺷ ﻦ ﯿ و ﺮ
ﺑﺮﭼ دراد دﻮﺟو ﻪﻣﺎﺧ ﯽ
ﺷ ﯿ ﺷ اﺪﺟ ﺮ ﻻﺎﺒﺘﻤﺴﻗ زا و هﺪ ﯾ
ﯽ رﻮﺗاﺮﭙﺳ
ﮏﻧﺎﺗ ﻪﺑ و جرﺎﺧ ﺎﻫ
ي ﺪﺷ ﻞﻘﺘﻨﻣ ﻪﻣﺎﺧ .
هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﻪﻣﺎﺧ ﺲﭙﺳ
ﺷ ﻂﺳﻮﺗ ﯿ ﺑﺮﭼ نوﺪﺑﺮ ﯽ
ﺑﺮﭼ و دراﺪﻧﺎﺘﺳا ﯽ
ورﺪﻫﺎـﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ي
34 اﺮﺑ و ﺪﺻرد ي
ﺗ ﯿ ور ﺎﻫرﺎﻤ ي 18 ـﻈﻨﺗ ﺪﺻرد ﯿ
ﺪـﺷ ﻢ . زا ﺪـﻌﺑ
زﺎﺳدراﺪﻧﺎﺘﺳا ي
ﺳرﺎﻓ ﻎﻤﺻ ﯿ
دﺎـﻘﻣ رﺪ ﯾ ﺪﻧﺪـﺷ ﻪﻓﺎـﺿا توﺎـﻔﺘﻣ ﺮ .
ز ﺎﺗ و تراﺮﺣ ﺖﺤﺗ ﺲﭙﺳ ﺳر نﺎﻣ
ﯿ ﺎـﻣد ﻪﺑ نﺪ ي 85 - 80 ﻪـﺟرد
ﺴﻠﺳ ﯿ ـﻗﺮﺑ نﺰـﻤﻫ ﻂﺳﻮﺗ سﻮ ﯽ
ﺪﻧﺪـﺷ طﻮـﻠﺨﻣ ﻼﻣﺎـﮐ .
زا ﺪـﻌﺑ
ﺳر ﯿ ﺎﻣد ﻪﺑ نﺪ ي و ﻪﺘـﺷاﺬﮔ ار فﺮـﻇ برد ،رﻮﮐﺬـﻣ 10
ﻗد ﯿ ﻪـﻘ
ﺑﺎﺘﺳا و ﻎﻤﺻ ﺎﺗ ﺪﺷ هداد هزﺎﺟا ﯿ
ﻼ ﯾ ﻟﻮﺗ ﻪﻣﺎﺧ و هدﺮﮐ ﻞﻤﻋ رﺰ ـﯿ
ﺪ
دﻮﺷ . ﺎﻫ ﻪﺘﺴﺑ و بآ ﻂﺳﻮﺗ ندﺮﮐ دﺮﺳ ﻞﻤﻋ ﺲﭙﺳ ي
ﯾ مﺎـﺠﻧا ﺦ
زا ﺪﻌﺑ ﻪﻠﺻﺎﻓﻼﺑ و ﺖﻓﺮﮔ زﺎﺳ دﺮﺳ
ي فﺮـﻇ ﻞـﺧاد ﺎـﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ،
برد رد ﺲﭙــﺳ و ﺪﻧﺪــﺷ ﺮــﭘ راد ﯾ
ﺎــﻣد رد لﺎــﭽﺨ ي
4 ﻪــﺟرد
ﺴــﻠﺳ ﯿ راﺪــﻬﮕﻧ سﻮ ي
ﺪﻧﺪــﺷ . نﻮــﻣزآ مﺎــﺠﻧا زا ﺪــﻌﺑ ﺎــﻫ
ي
ﻓﯿ ﺰﯾ ﺷﻮﮑ ﯿﻤ ﯿﺎﯾ ﯽ ﺴﺣ و ﯽ ﻧﺎﻣز ﻞﺻاﻮﻓ رد ﯽ
1 ، 7 و 10 ور زور ي
ﺎﻘﻣ و ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯾ
ﺎﺘﻧ ﻪﺴ ﯾ نآ زا ﻞـﺻﺎﺣ ﺞ ﻪـﻧﻮﻤﻧ ،ﺎـﻫ
ي ﻬﺑ ﯿ رد ﻪـﻨ
ﺎﭘﯾ ﻟﻮﺗ تﻮﻠ ﯿ ﺪﺷ ﺪ .
2 - 2 - 2 - نﻮﻣزآ ﺎﻫ ي ﻓ ﯿﺰ ﯾ ﮑ ﯽ - ﺷ ﯿﻤ ﯿﺎ ﯾ ﯽ
2 - 2 - 2 - 1 - ﺳا و pH ﯿ ﺪﯾ ﻪﺘ
ﻪﻧﻮﻤﻧpH ﻠﻣ دراﺪﻧﺎﺘﺳا ﺎﺑ ﻖﺑﺎﻄﻣ ﺎﻫ ﯽ
هرﺎﻤﺷ 2852 زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ
هﺎﮕﺘﺳد ﺮـﺘﻣ pH
) لﺪـﻣ Mettler Toledo هﺪﻧزﺎـﺳ رﻮﺸـﮐ ،
ﺋﻮﺳ ﯿ ﺲ ( ﺳاو ﯿ ﺪﯾ ﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﻪﺘ ﯿ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺮﺘ دراﺪﻧﺎﺘـﺳا ﺎﺑ ﻖﺑﺎﻄﻣ ﺎﻫ 2852
ﺗ ﺎﺑ ﯿ دﻮـﺳ ﺎـﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ ندﺮﮐ ﺮﺘ 1/
0 ـﻨﭽﻤﻫ و لﺎـﻣﺮﻧ ﯿ
ﻀـﺣرد ﻦ رﻮ
ﺌﻟﺎﺘﻓ ﻞﻨﻓ فﺮﻌﻣ ﯿ
هزاﺪﻧا ﻦ ﮔﯿ ﺮ ي ﺪﻧﺪﺷ ] 11 .[
2
- 2 - 2 - 2 - ﺑﺮﭼ ﯽ ﺖﺑﻮﻃر و ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ،
اﺮــﺑ ي ﮔ هزاﺪــﻧا ــﯿ ﺮ ي ﻪــﻧﻮﻤﻧ ﺖــﺑﻮﻃر هرﺎﻤــﺷ دراﺪﻧﺎﺘــﺳا زا ﺎــﻫ
191 ] 12 [ ، اﺮﺑ ي ﮔ هزاﺪﻧا ﯿﺮ ي ﺑﺮﭼ ﯽ اﺮﺑ و ﺮﺑرژ شور زا ي
هزاﺪﻧا
ﮔﯿ ﺮ ي ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳﺎﻧوآ شور زا ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ]
13 .[
2 - 2 - 2 - 3 - و ﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ زاﺪﻧا بآ و ﻪﺘ ي
وﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺘ ي
ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ ي و هﺎﮕﺘﺳد زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ـﯾ
ﺮﺘﻣﻮﮑﺴ
ﻔﮐوﺮﺑ ﯿ ﺪﻠ ) PrimeI - ) (DV ﺮﻣآ ﺖﺧﺎـﺳ ﯾ
ﺎـﮑ ( شور ﻖﺑﺎـﻄﻣ و
نارﺎــﮑﻤﻫ و ﻢﮔرﺪـﻧاو )
2010 ( ﮔ هزاﺪــﻧا ــﯿ ﺮ ي ﺪــﺷ ] 14 .[
ا رد ــﯾ ﻦ
ﭙﺳا زا نﻮﻣزآ ﯿ
هرﺎﻤﺷ لﺪﻨ 64
ﭙﺳا ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﯿ
ﺖـﻬﺟ ﺐـﺳﺎﻨﻣ لﺪﻨ
ﮔ هزاﺪﻧا ﯿﺮ ي و ﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳﺎﻬﺘ .و
ﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﻪﻤﻫ ﻪﺘ ي ﻮﻤﻧ ﺎﻫ ﻪﻧ
ﺖﻋﺮــﺳ رد 10
ﻗدرد رود ﯿ ﺖــﺷﺬﮔ زا ﺲــﭘ و ﻪــﻘ 15
ﻧﺎﺛ ــﯿ زا ﻪ
ﭙﺳا ﺶﺧﺮﭼ ﯿ
ﺘﻧﺎﺴﺒﺴﺣ ﺮﺑ لﺪﻨ ﯽ
ﺪﺷ ﺖﺋاﺮﻗ زآﻮﭘ .
اﺮـﺑ ي ﻪﺒـﺳﺎﺤﻣ
ﻣﯿ بآ ناﺰ زاﺪﻧا ي ﻓر شور زا ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯿ
ـﻌ ﯽ رﺎـﻃ ي نارﺎـﮑﻤﻫ و
) 2006 ( ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ]
15 .[
ا رد ـﯾ راﺪـﻘﻣ شور ﻦ 10
ﻣ ﯿ ـﻠ ﯽ ﻟ ﯿ ﺮـﺘ
ﺎﻣزآ ﻪﻟﻮﻟ رد ﻪﻣﺎﺧ ﻪﻧﻮﻤﻧزا ﯾ
ﻫﺎﮕﺸ ﯽ ر جرﺪـﻣ ﯾ ـﺷ ﻪـﺘﺨ ﻪـﺑ و هﺪ
تﺪﻣ 5 ﻗد ﯿ ﺮﺘﻧﺎـﺳ ﺖـﺤﺗ ﻪﻘ ﯾ
ﺎـﺑ ژﻮﻔ 1058 ﻗد رد رود ﯿ راﺮـﻗ ﻪـﻘ
ﺖﻓﺮﮔ . ﺑآ زﺎﻔﻤﺠﺣ ﺲﭙﺳ
ِﯽ ﻣ ،ﻪـﻣﺎﺧ زا هﺪـﺷ اﺪﺟ ـﯿ
ﺪـﺻرد ناﺰ
بآ زاﺪﻧا ي ﺪﺷ ﺖﺒﺛ و ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ .
2 - 2 - 3 - نﻮﻣزآ ﺎﻫ ي زرا ﯾﺑﺎ ﯽ ﺴﺣ ﯽ ﺎﻬﻧ هدروآﺮﻓ ﯾ
ﯽ
وﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﺴﺣ ﯽ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ ي ﻞﻣﺎﺷ ) ،ﻢﻌﻃ ،ﺖﻓﺎﺑ ،ﮓﻧر
ﺬﭘ و ﻮﺑ ﯾ ﻠﮐ شﺮ ﯽ ( ﻖﺑﺎﻄﻣ ، ـﻠﻣ دراﺪﻧﺎﺘـﺳاﺎﺑ ﯽ
هرﺎﻤـﺷ 4939 ﺎـﺑ
ﻧوﺪﻫ شور ﯿ
ﮏ 5 ا ﻪﻄﻘﻧ ي ﻂﺳﻮﺗ 10 زرا ﺮﻔﻧ ﯾ د شزﻮﻣآ بﺎ ﯾ
هﺪ
زرادرﻮﻣ ﯾﺑﺎ ﯽ و ﺮﻫ ﻪﺑ و ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯾ
ﮔﮋ ﯽ ﺘﻣا ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺮﻫ رد ـﯿ
زﺎ 1
ﺎﺗ 5 صﺎﺼﺘﺧا ) ﺴﺑزا ﯿ بﻮﻠﻄﻣ رﺎ =
5 ﺴـﺑ ﺎـﺗ ﯿ بﻮﻠﻄﻣﺎـﻧ رﺎ =
1 (
ﺪﺷ هداد . ا رد ﯾ ﺎﭘ رد و ﮓـﻧر و ﺖـﻓﺎﺑ ، ﻮـﺑ ،هﺰـﻣ نﻮـﻣزآ ﻦ ـﯾ
نﺎ
ﺬﭘ ﯾ شﺮ ﻠﮐ ﯽ ﻣ ﺳرﺮﺑ درﻮ ﯽ ﻣ ترﻮـﺻ ﻪـﺑ و ﺖـﻓﺮﮔ راﺮﻗ ـﯿ
ﮕﻧﺎ ﯿ ﻦ
ﺪﺷ شراﺰﮔ ]
16 .[
2 - 2 - 4 - نﻮﻣزآ ﺎﻫ ي ﻣ ﯿ ﺑوﺮﮑ ﯽ
ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﺎــﻫ ي ﻪــﻣﺎﺧ ) 10 مﺮــﮔ ( رد 90 ﻣ ﯿ ــﻠ ﯽ ﻟ ﯿ مﺮــﺳ لﻮــﻠﺤﻣ ﺮــﺘ
ﻓﯿ ﺰﯾ ژﻮﻟﻮ ي ﺮﺘـﺳا ﯾ رد مﺮـﮔ بآ مﺎـﻤﺣ رد و ﺪـﺷ ﺶـﺨﭘ ﻞ 45
ﺴـﻠﺳ ﻪﺟرد ﯿ
ـﻣ ﻪﺘـﺷاد ﻪـﮕﻧ سﻮ ﯽ
دﻮـﺷ بوذ ﻪـﻣﺎﺧ ﺎـﺗ دﻮـﺷ .
ﻌﻤﺟ ﯿ ﻠﮐ ﺖ ﯽ ﻣ ﯿ ﻧﺎﮔراوﺮﮑ ﯿ ﻢﺴ ور ﺖﺸـﮐ ﺎـﺑ ﺎﻫ ي
ـﺤﻣ ﯿ ﺖﺸـﮐ ﻂ
ﻠﭘ ــﯿ ﻪــﻧﺎﺨﻣﺮﮔ و رﺎــﮔآ ﺖــﻧﺎﮐ ﺖ راﺬــﮔ
ي ﺎــﻣد رد ي 30 ﻪــﺟرد
ﺴﻠﺳ ﯿ تﺪﻤﺑ سﻮ 48
ﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا ﺖﻋﺎﺳ ]
17 .[
ـﻠﮐ ﯽ مﺮـﻓ ﺎـﺑ ﺎـﻫ
او زا هدﺎﻔﺘﺳا ﯾ
ﺎﺑ در ﺖﻟﻮ ـﯾ رﺎـﮔآ ﻞ VRBA) ( ﻪـﻧﺎﺨﻣﺮﮔ زا ﺪـﻌﺑ -
راﺬــﮔ ي رد 35 ﺴــﻠﺳ ﻪــﺟرد ﯿ
اﺮــﺑ سﻮ ي 48 شرﺎﻤــﺷ ﺖﻋﺎــﺳ
ﺪﻧﺪــﺷ ] 18 .[
ﮏــﭙﮐ و ﺎــﻫﺮﻤﺨﻣ ور ﺎــﻫ
ي ــﺤﻣ ﯿ ﺗﻮﭘ ﺖﺸــﮐ ﻂ ﯿ
ﻮــﺘ
ــﮔآ زوﺮﺘﺴــﮐد
2رﺎ ــﺳا ﯿ ﺪ ي رﺎﺗرﺎﺗ ﺎــﺑ هﺪــﺷ ــﯾ
ــﺳا ﮏ ﯿ ﺪ 10
ﺪﺻرد ) ﺎﺴﮐا ﯾ ﺪ ( ﻪﻧﺎﺨﻣﺮﮔ و راﺬﮔ ي رد 25 ﺴﻠﺳ ﻪﺟرد ﯿ
اﺮﺑ سﻮ ي
5 ﺪﻧﺪﺷ شرﺎﻤﺷ زور ]
19 .[
اﺮﺑ ي ﺎـﺳﺎﻨﺷ ﯾ ﯽ ﺮﺷا ـﯾ ﺸ ﯿ ـﻠﮐ ﺎ ﯽ 10
ﺳ ﯽ ﺳ ﯽ ) ﺖﻗر زا 1/
0 ( ﺤﻣ ﻪﺑ ﯿ رﻮﻟ ﻂ ﯾ ﻞـﺑود ثاﺮـﺑ تﺎﻔﻟﻮـﺳ ﻞ
وﺎﺣ ي ﻪﻧﺎﺨﻣﺮﮔ زا ﺲﭘ و هدوﺰﻓا ،مﺎﻫرود ﻪﻟﻮﻟ راﺬﮔ
ي ﺎـﻣد رد ي
37 ﺴﻠﺳ ﻪﺟرد ﯿ
ﻪﺑ سﻮ تﺪـﻣ 24 ـﻟا ﯽ 48 ترﻮـﺻ رد ،ﺖﻋﺎـﺳ
ـﺤﻣ ﻪـﺑ نآ زا هﺮـﻄﻗ ﺪﻨﭼ ،تروﺪﮐ و زﺎﮔ دﻮﺟو ﯿ
ﻂ ثاﺮـﺑ EC
وﺎﺣ ي ﺎﻣد رد و ﻞﻘﺘﻨﻣ مﺎﻫرود ﻪﻟﻮﻟ ي
37 ﺴـﻠﺳ ﻪﺟرد ﯿ
ﻪـﺑ سﻮ -
تﺪﻣ 24 ﻟا ﯽ 48 ﻪﻧﺎﺨﻣﺮﮔ ﺖﻋﺎﺳ راﺬﮔ
ي ﺪﺷ . دﻮﺟو ترﻮﺻ رد
راﺪـﻘﻣ زﺎﮔ ي ـﺤﻣ زا ﻪـﻧﻮﻤﻧ زا ﯿ
ﻂ ور و ﻪﺘـﺷادﺮﺑ EC ي
ـﺤﻣ ﯿ ﻂ
ﮐ ﮑﻧﺎﮐ ﮏﻣ ﺖﺸ ﯽ
ﻄﺧ ﺖﺸﮐ رﺎﮔآ ﯽ
ﺎﻣد رد و هداد ي
37 ﻪـﺟرد
ﺴﻠﺳ ﯿ ﻪﻧﺎﺨﻣﺮﮕﺳﻮ راﺬﮔ
ي ﺎﻬﻧ رد و ﺪﺷ ﯾ
ﻨﻠﮐ ﺖ ﯽ ﺎﻫ ي ﺳ ﺰﮐﺮﻣ ﯿ و هﺎ
ﻼــﺟ و فﺎــﺻ ي
ﺰــﻠﻓ ي ﺪــﺷ شرﺎﻤــﺷ .
اﺮــﺑ ي شرﺎﻤــﺷ
ﻓﺎﺘـــﺳا ﯿ هرﺎﻤـــﺷ دراﺪﻧﺎﺘـــﺳا ﻖـــﺒﻃ سﻮﮐﻮﮐﻮﻠ 3
- 1806 و زا
ﻣ ﺤ ﯿ ﻂ ﮐ ﺸ ﺖ ﺑﺮ دﭘ ﺎر ﮐ ﺮآ
3رﺎﮔ راﺬﮔ ﻪﻧﺎﺨﻣﺮﮔ و ي
ﺎﻣد رد ي 37 ﺟرد ﻪ
ﺴﻠﺳ ﯿ ﻪﺑ سﻮ تﺪﻣ 30 ﻟا ﯽ 48 راﺬـﮔ ﻪﻧﺎﺨﻣﺮﮔ ﺖﻋﺎﺳ ي
هدﺎﻔﺘـﺳا
ﺪﺷ . ﻨﻠﮐ ﺮﺧآ رد ﯽ
ﺎﻫ ي ﺳ ﮓﻧر ﻪﺑ ﯿ
ﻔـﺳ كزﺎـﻧ ﻪﺒﻟ ﺎﺑ قاﺮﺑ هﺎ ﯿ
و ﺪ
ﺪﻧﺪﺷ شرﺎﻤﺷ فاﺮﻃا رد ﻦﺷور ﻪﻟﺎﻫ ]
20 .[
2 - 2 - 5 - ﺰﺠﺗ ﯾ ﻠﺤﺗ و ﻪ ﯿ رﺎﻣآ ﻞ ي
ﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﯽ
و لﺮﺘﻨﮐ و ﯾ
ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﻤﮐ ﯽ هداد ﻤﻫ و ﺎﻫ ﯿ رﻮﻄﻨ
دﻮﺟو ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ 13
ﺗ ﯿ و رﺎﻤ 3 ﺗ راﺰﻓا مﺮﻧ زا راﺮﮑ Design
Expert ﺐﮐﺮﻣ حﺮـــﻃ و بﺎـــﺨﺘﻧا ﺦﺳﺎﭘ ﺢﻄﺳ شور
يﺰـــﮐﺮﻣ (4CCD) ﺎﺑ
5 ﺰﮐﺮﻣ ﻪﻄﻘﻧ ي
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا .
مﺎﻤﺗ
ﺎﻣزآ ﯾ راﺰﻓا مﺮﻧ ﻂﺳﻮﺗ و راﺮﮑﺗ ﻪﺳ رد تﺎﺸ ﻟﺎﻧآ و SPSS
ﯿ ﺰ
راو ﯾ ﺲﻧﺎ ﯾ ﻪﻓﺮﻃ ﮏ One-WayANOVA
ﺎﻘﻣ و ﯾ ﻪﺴ
ﻣﯿ ﮕﻧﺎ ﯿ ﻦ ﮑﻧاد نﻮﻣزآ ﻂﺳﻮﺗ ﺎﻫ رادﺎﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ رد ﻦ
ي 05 /0 ﺪﺻرد
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا .
3 - ﺎﺘﻧ ﯾ ﺚﺤﺑ و ﺞ
3 - 1 - ﺎﺘﻧ ﯾ ﻬﺑ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞ ﯿ
زﺎﺳ ﻪﻨ ي ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﺎـﻫ ي
وﺎﺣ ﻪﻣﺎﺧ ي
ـﺳرﺎﻓ ﻎﻤﺻ ﯽ
راﺰـﻓا مﺮـﻧ ﻂـﺳﻮﺗ
ﺦﺳﺎﭘ ﺢﻄﺳ
ﺎﺘﻧ ﯾ ﻬﺑ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺞ ﯿ
زﺎﺳ ﻪﻨ ي ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي وﺎﺣ ﻪﻣﺎﺧ ي ﻎﻤﺻ
ﺳرﺎﻓ ﯽ ﺎﭘ و ﯾ ﺎﻨﺒﻣ ﺮﺑ هﺪﻨﻨﮐراﺪ ي
ﺎﺘﻧ ﯾ زرا ﺞ ﯾﺑﺎ ﯽ ﺴﺣ ﯽ مﺮﻧ ﻂﺳﻮﺗ
2. Potato Dextrose Agar 3. Baird Parker agar 4. Central Composite Designs
ﻞﮑﺷ رد ﺦﺳﺎﭘ ﺢﻄﺳ راﺰﻓا 1
ﺖﺳا هﺪﺷ هدروآ .
Fig 1 Results of optimization by the response surface method of cream samples containing
Persian gum
ا رد هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﻎﻤﺻ ﻪﻨﻣاد ﯾ
ﺳرﺮﺑ ﻦ ﯽ زا 92 /0 - 08 /0 ﺪﺻرد
ﻐﺘﻣ ﯿ دﻮﺑ ﺮ . ﺎﻬﻧ رد ﯾ ا ﻪﻄﻘﻧ ﺖ ي ﻪﻄﻘﻧ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ راﺰﻓا مﺮﻧ ﻪﮐ ار
ﻬﺑ ﯿ ﻓﺮﻌﻣ ﻪﻨ ﯽ ﻪﻣﺎﺧ زا دﻮﺑ ترﺎﺒﻋ دﺮﮐ 18
ﺑﺮﭼ ﺪﺻرد ﯽ
ﻪﮐ
وﺎﺣ ي 8 /0 ﺳرﺎﻓ ﻎﻤﺻ ﺪﺻرد ﯽ
و 5/
0 ﺑﺎﺘﺳا ﺪﺻرد ﯿ
ﻼ ﯾ رﺰ
دﻮﺑ ﻪﻧﺎﺧرﺎﮐ .
ﺗﯿ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤ )ﺗ
ﯿ مود رﺎﻤ ( وﺎﺣ ي 34 ﺑﺮﭼ ﺪﺻرد ﯽ
ﺳرﺎﻓ ﻎﻤﺻ ﺪﻗﺎﻓ و ﯽ
نآ ﺮﺑ هوﻼﻋ و وﺎﺣ ﻪﻧﻮﻤﻧﺎﻫ
ي 5 /0 ﺪﺻرد
ﺳرﺎﻓ ﻎﻤﺻ ﯽ و 5/
0 ﺑﺎﺘﺳا ﺪﺻرد ﯿ
ﻼ ﯾ ﺗ ناﻮﻨﻌﺑ دﻮﺑ ﻪﻧﺎﺧرﺎﮐ رﺰ ﯿ
رﺎﻤ
ﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا مﻮﺳ .
3 - 2 - ﺎﺘﻧ ﯾ زرا ﺞ ﯾﺑﺎ ﯽ ﺎﻫ ي ﻣ ﯿ ﺑوﺮﮑ ﯽ ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﺎـﻫ ي
وﺎﺣ ي ﺳرﺎﻓ ﻎﻤﺻ ﯽ
ﺎﺘﻧ ﯾ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺮﻤﺨﻣ و ﮏﭙﮐ شرﺎﻤﺷ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞ ﺎﻫ
ي ﻃ ﻪﻣﺎﺧ ﯽ 10
راﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز زور ي
ﮐﺎﺣ ﯽ ﻣﺎﻤﺗ رد ﮏﭙﮐ ﺪﺷر و دﻮﺟو مﺪﻋ زا ﯽ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي دﻮﺑ ﻪﻣﺎﺧ . ﻞﮑﺷ رد اﺬﻟ 2
ﻓ ﻣ ﻂﻘ ﯿ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﺮﻤﺨﻣ ناﺰ -
ﻃ ﺎﻫ ﯽ راﺪﻬﮕﻧ هرود ي
10 ﺖﺳا هﺪﺷ هدروآ هزور .
ﻪـﮐ رﻮﻄﻧﺎﻤﻫ
ﻞﮑﺷ رد 2 ـﻣ هﺪﻫﺎﺸـﻣ ﯽ
لوا زور رد ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﻪـﺳ ﺮـﻫ رد دﻮـﺷ
راﺪــﻬﮕﻧ ي ﻫ ﯿ ﺮــﻤﺨﻣ ﻪــﻧﻮﮕﭽ ي
دﺮﮕﻧ هﺪﻫﺎﺸــﻣ ــﯾ
ــﻃ و ﺪ ﯽ هرود
رﺎﮔﺪﻧﺎﻣ ي اﺰﻓا ﯾ ﻨﻌﻣ ﺶ ﯽ راد ي ) 05 /0
<
(P ﺎـﻫﺮﻤﺨﻣ داﺪﻌﺗ رد ي
ﺪـﺷ هﺪﻫﺎﺸـﻣ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺮﻫ .
ا زا ﻪـﮐ ـﯾ ﺮـﻈﻧ ﻦ ﺎـﺘﻧ ﺎـﺑ ﯾ ﺑ ﺞ ﯿ ـﻣاﺮ ﯽ و
ور ﻪﮑﻧارﺎﮑﻤﻫ ي
ﺛﺎﺗ ﯿ ـﺳرﺎﻓ ﻎﻤـﺻ ﺮ ﯽ
ـﺷﻮﻧ ﺮـﺑ ﯿ ﻧﺪ ﯽ ﻔﮐ ـﯿ رﺎـﮐ ﺮ
ا ؛دﻮﺑ ﻪﺑﺎﺸﻣ ،ﺪﻧدﺮﮐ ﯾ
ﻘﻘﺤﻣ ﻦ ﯿ ﻧ ﻦ ﯿ ﺰ ﯾ اﺰﻓا ﮏ ﯾ ﻣ رد ﺶ ﯿ ﺮﻤﺨﻣ ناﺰ
راﺪﻬﮕﻧ هرود لﻮﻃ رد ي
وﺎـﺣ تﻻﻮﺼـﺤﻣ رد ي
ـﺳرﺎﻓ ﻎﻤـﺻ ﯽ
ﺪـﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ ]
21 .[
ﻪـﻧﻮﻤﻧ رد ﺎـﻫﺮﻤﺨﻣ رﻮﻀـﺣدرﻮﻣ رد ﺎـﻫ
ي
٣٩١
ﻣ ﻪﻣﺎﺧ ﯽ ﻣﺮﺗ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ناﻮﺗ ﯿ
ﺎﻫﺮﻤﺨﻣ ﻢ ي آ ﺳ ﯿ د ﺐ ﯾ ـﻃ هﺪ ﯽ نﺎـﻣز
راﺪﻬﮕﻧ ي دﺮﮐ هرﺎﺷا ]
22 .[
ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﺎﺘﻧ ﻦ ﯾ اﺰـﻓا ﻪـﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞ ﯾ
ﺶ
ا ﺚﻋﺎﺑ ﻎﻤﺻ ﺖﻈﻠﻏ ﯾ
ـﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ دﺎﺠ ﯽ
راد ي ﺮـﻤﺨﻣ داﺪـﻌﺗ رد
ﻤﻧ ﯽ ﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ دﻮﺷ ﯾ
ﺑ ﺞ ﯿ ﻣاﺮ ﯽ نارﺎﮑﻤﻫ و )
2020 ( دﻮـﺑ ﻪﺑﺎﺸﻣ . رد
ﺎﻘﻣ ﯾ دراﺪﻧﺎﺘﺳا زﺎﺠﻣ ﺪﺣ ﺎﺑ ﻪﺴ )
10 ﮑﺸﺗ ﺪﺣاو ﯿ
ﻨﻠﮐ ﻞ ﯽ مﺮـﮔ ﺮـﺑ (
ﻧﯿ ﺎﺘﻧ ﺰ ﯾ ا ﺞ ـﯾ ﻘﺤﺗ ﻦ ـﯿ ـﺣ ﻖ ﮐﺎ ﯽ ا زا ـﯾ ﺎﭘ رد ﻪـﮐ دﻮـﺑ ﻦ ـﯾ
هرود نﺎ
راﺪﻬﮕﻧ ي ﻣ ﯿ ﻪـﻧﻮﻤﻧ مﺎـﻤﺗ رد ﺮﻤﺨﻣ ناﺰ زﺎـﺠﻣ ﺪـﺣ زا ﺮـﺘﻤﮐ ﺎـﻫ
ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ .
Fig 2 Changes in yeast counts in cream samples during storage. (Capital dissimilar letters indicate significant differences between the samples on the
same day and small dissimilar letters indicate significant differences between in each of the
samples (p < 0.05)).
ﻞﮑﺷ رد 3 ﻌﻤﺟ ﯿ ﻠﮐ ﺖ ﯽ ﻣ ﯿ ﺑوﺮﮑ ﯽ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻃ ﺎﻫ ﯽ راﺪـﻬﮕﻧ هرود ي
10 ﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ هزور ﺖﺳا ه
. ﺎﭘ رد ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﻪﺳ ﺮﻫ رد ـﯾ
هرود نﺎ
راﺪﻬﮕﻧ ي ﺮﺗﻻﺎﺑ ، ﯾ ﻌﻤﺟ ﻦ ﯿ ﻠﮐ ﺖ ﯽ ﻣ ﯿ ﺑوﺮﮑ ﯽ دﺮﮔ هﺪﻫﺎﺸﻣ ـﯾ
ﻪـﮐ ﺪ
ـــﻨﻌﻣ توﺎـــﻔﺗ ﻢﺘـــﻔﻫ زور و لوا زور ﺎـــﺑ ﯽ
راد ي ) 05 /0
<
(p
ﺪﻨﺘــﺷاد . دراﺪﻧﺎﺘــﺳا زﺎــﺠﻣ ﺪــﺣ زا ﻪــﻧﻮﻤﻧ ﻪــﺳ ﺮــﻫ رد ﺪــﻨﭼﺮﻫ
) 104 × 2 ﮑﺸﺗ ﺪﺣاو ﯿ
ـﻨﻠﮐ هﺪـﻨﻫد ﻞ ﯽ
مﺮـﮔ ﺮـﺑ ( دﻮـﺑ ﺮـﺘﻤﮐ . رد
اﺮﻓ ﯾ ﺎﻫﺪﻨ ي ﻬﺗ ﯿ هدرواﺮﻓ ﻪ ﺎﻫ ي ﺷ ﯿﺮ ي ﺤﻣ ﻞـﻣاﻮﻋ ، ﯿ
ـﻄ ﯽ ز ـﯾ دﺎ ي زا
اﺮﺷ ﻪﻠﻤﺟ ﯾ زﺎﺳ هدﺎﻣآ ﻂ ي
اﺪﺘﺑا ﯾ ﯽ ﺳﻻﻮﻣﺮﻓ ، ﯿ اﺮﻓ و نﻮ ﯾ ﻟﻮﺗ ﺪﻨ ـﯿ ،ﺪ
ﺪﻨﺑ ﻪﺘﺴﺑ ي راﺪﻬﮕﻧ و ي ﻨﭽﻤﻫ و ﯿ ﺧذ تراﺮﺣ ﻪﺟرد ﻦ ﯿ
زﺎـﺳ هﺮ ي
ـﻨﭽﻤﻫ و ﻞـﻘﻧ و ﻞﻤﺣ و ﯿ
ـﻧورد ﻞـﻣاﻮﻋ ﻦ ﯽ
ﻪـﻠﻤﺟ زا هدرواﺮـﻓ
ــﺳا ،ﺖــﺑﻮﻃر ﯿ
ﺪﯾ و ﻪﺘ ﻣ ،pH ــﯿ ﮔدﻮــﻟآ ناﺰ ﯽ
ﻣ ﯿ ــﺑوﺮﮑ ﯽ ا ــﯾ ﻦ
تﻻﻮﺼﺤﻣ ﻌﺗ ار
ﯿﯿ ﻣ ﻦ ﯽ ﺪﻨﻨﮐ ] 23 .[
ﻮﺳ زا ي د ﯾ ﺎﺘﻧ ،ﺮﮕ ﯾ ﻞـﺻﺎﺣ ﺞ
ﺎﭘ رد ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﯾ
راﺪﻬﮕﻧ هرود نﺎ ي
ﺮﺘﻤﮐ ، ﯾ ﺑ و ﻦ ﯿ ﺮﺘﺸ ﯾ ﻣ ﻦ ﯿ ناﺰ
ﻌﻤﺟ ﯿ ﻠﮐ ﺖ ﯽ ﻣ ﯿ ـﺑوﺮﮑ ﯽ ﺗﺮﺘﺑ ـﯿ ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﻪـﺑ ﻖـﻠﻌﺘﻣ ﺐ ﺎـﻫ
ي ﻬﺑ ﯿ ﻪـﻨ
) 51 /2 13± / 77 ( ﺪﻫﺎﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ و )
5/
4 33± / 98 ( ﻻد زا ﻪﮐ؛دﻮﺑ ـﯾ
ﻞ ﻠﺻا
ﯽ ﻣ نآ ﯽ اﺰﻓا ﻪﺑ ناﻮﺗ ﯾ
ﺑ ﺶ ﯿ ﺳا ﺮﺘﺸ ﯿ ﺪﯾ ـﻧﻮﻤﻧ رد ﻪﺘ ﻬﺑ ﻪ
ﯿ رد ﻪـﻨ
راﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز لﻮﻃ ي
ﺘﻧ رد و ﯿ دﻮﺑﺎـﻧ ﻪـﺠ ي
ﻣ ﯿ بوﺮـﮑ هرﺎـﺷا ﺎـﻫ
دﺮﮐ . د زا ﯾ ﻻد ﺮﮕ ﯾ ﻣ رد توﺎﻔﺗ ﻞ ﯿ
ﻌﻤﺟ ناﺰ ﯿ ﻠﮐ ﺖ ﯽ ﻣ ﯿ ﺑوﺮﮑ ﯽ ﻣ ﯽ -
و ندﻮﺑ ﻻﺎﺑ ﻪﺑ ناﻮﺗ ﯾ
زﻮﮑﺴ ﯾ ﺑ ندﻮـﺑ سﻮﺒﺤﻣ و ﻪﺘ ـﯿ
رد و بآ ﺮﺘﺸ
ﺘﻧﯿ ﻧ درﻮﻣ داﻮﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺠ ﯿ
ﻣ زﺎ ﯿ بوﺮﮑ ﻬﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﺎﻫ ﯿ
هرﺎـﺷا ﻪـﻨ
دﺮﮐ . ـﮐآ ﯿ نارﺎـﮑﻤﻫ و ﻦ )
2007 ( ـﺑ ـﺳرﺮﺑ ﺎ ﯽ ﺛﺎـﺗ ﯿ ا ﺮ ﯾ ﻟﻮـﻨ ﯿ ﺮـﺑ ﻦ
ﺻﻮﺼﺧ ﯿ ﻣ تﺎ ﯿ ﺑوﺮﮑ ﯽ ﻨﺘﺴﺑ ﯽ ﺑوﺮﭘ ﯿ ﺗﻮ ﯿ ﻌﻤﺟ ﺶﻫﺎﮐ ،ﮏ ﯿ
ـﻠﮐ ﺖ ﯽ
ﻣﯿ ﺑوﺮﮑ ﯽ ﺎﭘ رد ار ﯾ راﺪﻬﮕﻧ هرود نﺎ ي
ﺪـﻧداد شراﺰﮔ ]
24 .[
ﻟد ـﯿ ﻞ
اﯾ توﺎﻔﺗ ﻦ ﻣ ﺎﻫ ﯽ ﺎـﺟ عﻮﻧ ﺪﻧاﻮﺗ ﯾ
ﺰﮕ ﯾ ـﺑﺮﭼ ﻦ ﯽ و هدﺎﻔﺘـﺳا درﻮـﻣ
ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﺳرﺮﺑ درﻮﻣ لﻮﺼﺤﻣ عﻮﻧ ﻦ ﯽ
لﻮﺼﺤﻣ رد ﻪﮐ اﺮﭼ ؛ﺪﺷﺎﺑ
ﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﯽ ﻔﮐ غود ﯿ ﺑ و ﺮ ﻨﺘﺴ ﯽ ﺑوﺮﭘ ﯿ ﺗﻮ ﯿ ا ﻂﺳﻮﺗ ﮏ ﯾ
ﻘﻘﺤﻣ ﻦ ﯿ ﻦ
اﺰﻓا ﯾ ﺳا ﺶ ﯿ ﺪﯾ ﺮﺘﮐﺎﺑ نﺪﺷ دﻮﺑﺎﻧ ﺐﺟﻮﻣ ﻪﺘ ي
ﺎـﻫ ي ﺑوﺮﭘ ﯿ ﺗﻮ ـﯿ رد ﮏ
رﺎﮔﺪﻧﺎﻣ نﺎﻣز لﻮﻃ ي
ﺘﻧ رد و ﺪﺷ ﯿ
ﻌﻤﺟ ﻪﺠ ﯿ ﻠﮐ ﺖ ﯽ ﻣ ﯿ ﺑوﺮﮑ ﯽ رد
ﭘ ﺶﻫﺎﮐ هرود لﻮﻃ ﯿ
ﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ ،دﺮﮐ اﺪ ﯾ
ا ﺞ ـﯾ ﺖـﻘﺑﺎﻄﻣ ﺶﻫوﮋـﭘ ﻦ
ﺖﺷاﺪﻧ .
Fig 3 Changes in total counts in cream samples during storage.(Capital dissimilar letters indicate significant differences between the samples on the
same day and small dissimilar letters indicate significant differences between in each of the
samples (p < 0.05)).
ﺎﺘﻧ ﯾ ﻠﮐ داﺪﻌﺗ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺞ ﯽ
ﻞﮑـﺷ رد مﺮﻓ 4
ﺖـﺳا هﺪـﺷ هدروآ .
ﺎﺘﻧ ﯾ ﻪﻧﻮﻤﻧ مﺎﻤﺗ رد ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞ ﻣ ،ﺎﻫ
ـﯿ ـﻠﮐ ناﺰ ﯽ لﻮـﻃ رد مﺮـﻓ
راﺪﻬﮕﻧ هرود ي
ﻨﻌﻣ ترﻮﺼﺑ ﯽ
راد ي اﺰـﻓا ﯾ ﺶ ﯾ ﻪـﮐ ؛ﺖـﺳا ﻪـﺘﻓﺎ
ﺮﺗﻻﺎــﺑ ﯾ ﻣ ﻦ ــﯿ ﺎﭘ زور رد ،ﺪﻫﺎــﺷ ﻪــﻧﻮﻤﻧ رد نآ ناﺰ ــﯾ
ﻧﺎ ﯽ هرود
راﺪﻬﮕﻧ ي ـﻨﻌﻣ توﺎـﻔﺗ ﻪﮐ ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ، ﯽ
راد ي ﺎـﺑ ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﺎـﻫ ي
وﺎﺣ ي ﺖﺷاد ﻎﻤﺻ .
ﻠﺻا زا ﯽ ﺮﺗ ﯾ ﻻد ﻦ ﯾ ﺨﺸﺗ ﻞ ﯿ ﻠﮐ ﺺ ﯽ رد مﺮﻓ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻣ ﺎﻫ ﯽ ا ﻪﺑ ناﻮﺗ ﯾ ﻠﮐ ﻪﮐ دﺮﮐ هرﺎﺷا ﻪﺘﮑﻧ ﻦ ﯽ
مﺮﻓ رﻮـﻃ ﻪـﺑ ﺎﻫ
ــﻠﮐ ﯽ رد ــﺑ pH ﯿ ﻦ 9 - 4/
4 ﻟﺎﻌﻓ ــﯿ ــﻣ ﺖ ﯽ ﻟﺪــﺑ و ﺪــﻨﻨﮐ ﯿ
ا ﻞ ﯾ ﻪــﮑﻨ
ﻪﻧﻮﻤﻧpH ا رد ﺎﻫ ﯾ ﻣ دراد راﺮـﻗ هدوﺪﺤﻣ ﻦ ـﯿ
ـﻤﮐ ناﺰ ﯽ ـﻠﮐ ﯽ مﺮـﻓ
ﺷﺎﻧ ﯽ ﮔدﻮﻟآ زا ﯽ ﻮﻧﺎﺛ ﯾ ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻪ .
ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﺎﺘﻧ ﻦ ﯾ ﻪـﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي وﺎﺣ ي ﺎﻫﺪﺻرد ي ـﺳرﺎﻓ ﻎﻤـﺻ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽ
ﻣ رد ـﯿ ناﺰ
ﻠﮐ ﯽ ﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ مﺮﻓ ﯽ
راد ي ﺎﺑ ﯾ ﺪﮑ ﯾ ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ ﺮﮕ .
ﺎﻘﻣ رد ﯾ ﺪﺣ ﺎﺑ ﻪﺴ
دراﺪﻧﺎﺘﺳا زﺎﺠﻣ )
10 ﮑﺸﺗ ﺪﺣاو ﯿ
ﻨﻠﮐ ﻞ ﯽ مﺮﮔ ﺮﺑ ( ﻧﯿ ﺎـﺘﻧ ﺰ ﯾ ا ﺞ ـﯾ ﻦ
ﻘﺤﺗ ﯿ ﮐﺎﺣ ﻖ ﯽ ا زا ﯾ ﺎﭘ رد ﻪﮐ دﻮﺑ ﻦ ﯾ
راﺪﻬﮕﻧ هرود نﺎ ي
ﻣ ﯿ ﻠﮐ ناﺰ ﯽ
مﺎﻤﺗ رد مﺮﻓ ﻪﻧﻮﻤﻧ
ﻣ زﺎﺠﻣ ﺪﺣ زا ﺮﺘﻤﮐ ﺎﻫ ﯽ
ﺪﺷﺎﺑ . د فﺮﻃ زا ﯾ ﺮـﮕ
ﺎﺘﻧ ﯾ ﻤﮐ داﺪﻌﺗ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞ ﯽ
ﻠﮐ ﯽ راﺪـﻬﮕﻧ لوا زور رد مﺮـﻓ ي
ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﺎـﻫ ي ﺎـﺘﻧ ﻪﺑﺎﺸـﻣ ﻪـﮐ دراد دﻮـﺟو ﻪـﻣﺎﺧ ﯾ
ﻣﺮﺗ ﺞ ـﯿ و ﮏ
نارﺎﮑﻤﻫ ) 2016 ( ﻟوا رﻮﻀﺣ ﻪﮐ ﯿ
ﻠﮐ ﻪ ﯽ مﺮﻓ ﻨﭘ رد ﺎﻫ ﯿ شراﺰﮔ ار ﺮ
دﻮﺑ ،ﺪﻧدﺮﮐ . ﻠﺻا زا ﯿ ﺮﺘ ﯾ ﻻد ﻦ ﯾ اﺪﺘﺑا رﻮﻀﺣ ﻞ ﯾ
ﯽ ﺘﮐﺎﺑ ﺮ ي ﺎﻫ ي ﻠﮐ ﯽ
ﻪﻧﻮﻤﻧ رد مﺮﻓ ﺎﻫ
ي ﻣ ﻪﻣﺎﺧ ﯽ ﻓﺎـﮐﺎﻧ ﻪـﺑ ناﻮـﺗ ﯽ
اﺮﻓ ندﻮـﺑ ﯾ ﺎﻫﺪـﻨ ي
ﺗراﺮﺣ ﯽ ور ﺮﺑ هﺪﺷ لﺎﻤﻋا ي
ﺷ ﯿ زﺎﺳ ﻪﻣﺎﺧ ﺮ ي
دﺮـﮐ هرﺎﺷا ]
22 .[
دﯾ ﻟد ﺮﮕ ﯿ ا ﻞ ﯾ ﻣ ،ﺮﻣا ﻦ ﯽ ﺎﻋر مﺪﻋ ،ﺪﻧاﻮﺗ ـﯾ
ﺘـﺷاﺪﻬﺑ تﺎـﮑﻧ ﺖ ﯽ
رد
اﺮﻓ لﻮــــﻃ ﯾ
ﻟﻮﺗ ﺪــــﻨ ــــﯿ ﻠﻤﻋ زا ﺲــــﭘ ﻪــــﻣﺎﺧ ﺪ ــــﯿ
تﺎ
رﻮﺘﺳﺎﭘ ﯾ ﺳاﺰ ﯿ نﻮ ﺪﺷﺎﺑ ] 25 .[
Fig 4 Changes in coliform counts in cream samples during storage.(Capital dissimilar letters indicate significant differences between the samples on the
same day and small dissimilar letters indicate significant differences between in each of the
samples (p < 0.05)).
ﻣ ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا رد ﯿ
ﻓﺎﺘﺳا ناﺰ ﯿ ﺮﺷا و سﻮﮐﻮﮐﻮﻠ ﯾ
ﺸ ﯿ ﻠﮐﺎ ﯽ ﻪـﻧﻮﻤﻧ رد ﺎـﻫ
ﻃ رد ﯽ راﺪﻬﮕﻧ هرود ي
ﻫ رد ﯿ ﭻ ﯾ ﻪـﻧﻮﻤﻧ زا ﮏ ـﻫ ﺎـﻫ
ﯿ ﺮﺘﮐﺎـﺑ ﭻ ي
دﺮﮕﻧ هﺪﻫﺎﺸــﻣ ــﯾ
ﺪ . ﻻد زا ــﯾ ﻓﺎﺘــﺳا ﺪــﺷر مﺪــﻋ ﻞ ﯿ
ﻮﻠ و سﻮﮐﻮﮐ
ﺮﺷا ﯾ ﺸ ﯿ ﻠﮐﺎ ﯽ ﻣ ﯽ ﺎﭘ ﻪﺑ ناﻮﺗ ﯾﯿ ﺎﻣد ندﻮﺑ ﻦ ي
راﺪﻬﮕﻧ ي ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﺎـﻫ ي
ﻪﻣﺎﺧ ) ﺎـﻣد ي ﯾ لﺎـﭽﺨ ( دﺮـﮐ هرﺎـﺷا .
ز ـﯾ ﻬﺑ اﺮ ﯿ ﺎـﻣد ﻪـﻨ ي ﺪـﺷر
ﻓﺎﺘﺳا ﯿ سﻮﮐﻮﮐﻮﻠ 37
ﺴﻠﺳ ﻪﺟرد ﯿ
ﺮﺷا و سﻮ ﯾ
ﻠﮐﺎﺸ ﯽ ﻧ ـﯿ ﺰ 48 - 24
ﺴﻠﺳ ﻪﺟرد ﯿ ﻣ سﻮ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ . د زا ﯾ ﻻد ﺮﮕ ـﯾ ا دﻮـﺟو مﺪـﻋ ﻞ ـﯾ
ود ﻦ ﺮﺘﮐﺎﺑ
ي ﮔدﻮﻟآ دﻮﺟو مﺪﻋ ﯽ
ﻮﻧﺎﺛ ﯾ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪ ﻣ ﺎﻫ ﻣ بﻮﺴﺤ ﯽ دﻮﺷ .
3 - 3 - ﺎـﺘﻧ ﯾ نﻮــﻣزآ ﺞ ﺎــﻫ
ي ﻓ ﯿﺰ ﯾ ــﮑ ﯽ - ــﺷ ﯿﻤ ﯿﺎ ﯾ ﯽ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي وﺎﺣ ي ﺳرﺎﻓ ﻎﻤﺻ ﯽ
ﺎﺘﻧ ﯾ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺞ ﺳا وpH
ﯿ ﺪﯾ ﻪﺑ ﻪﺘ ﺗﺮﺗ ﯿ لواﺪـﺟ رد ﺐ 1
و 2 هدروآ
ﺖﺳا هﺪﺷ . ﺎﺘﻧ ﯾ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞ ﺳا وpH
ﯿ ﺪﯾ ﺗﺮﺘﺑ نﺎـﻣز ﺎـﺑ ﻪﺘ ـﯿ
ﺐ
اراد ي ﯾ ﻘﺘﺴﻣ و سﻮﮑﻌﻣ ﻪﻄﺑار ﮏ ﯿ
ﻣ ﻢ ﯽ ﺪﻨﺷﺎﺑ . ﺑ ﻪﺑ ﯿ د نﺎ ﯾ رد ﺮـﮕ
ﻧ ﻪﺳ ﺮﻫ ـﻃ رد ﻪﻧﻮﻤ ﯽ
رﺎﮔﺪـﻧﺎﻣ نﺎـﻣز ي
راﺪـﻘﻣ ، و ﺶﻫﺎـﮐ pH
ﺳا راﺪﻘﻣ ﯿ ﺪﯾ اﺰﻓا ﻪﺘ ﯾ ﭘ ﺶ ﯿ ﺖﺳا هدﺮﮐ اﺪ .
ﺶﻫﺎﮐ ﺘﻧ رد وpH
ﯿ ﻪـﺠ
اﺰﻓا ﯾ ﺳا ﺶ ﯿ ﺪﯾ ﻣ نﺎﻣز لﻮﻃ رد ﻪﺘ ﯽ
ﻟد ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﯿ ﺪﺒﺗ ﻞ ﯾ ﻪﺑ زﻮﺘﮐﻻ ﻞ
ﺳا ﯿ ﺘﮐﻻ ﺪ ﯿ ﺘﻧ رد ،ﮏ ﯿ ﻪﺠ ي ﻟﺎﻌﻓ ﯿ ﻣ ﺖ ﯿ ﻧﺎﮔراوﺮﮑ ـﯿ ﻢﺴ ﺪـﺷﺎﺑ ﺎـﻫ . زا
دﯾ ﻻد ﺮﮕ ﯾ ا ﻞ ﯾ ﻣ نﺎﻣز لﻮﻃ رد ﺮﻣا ﻦ ﯽ
ﻪﺑ ناﻮﺗ ا ـﯾ هرﺎـﺷا ﻪـﺘﮑﻧ ﻦ
ـﺳرﺎﻓ ﻎﻤـﺻ ﻪـﮐ دﺮﮐ ﯽ
وﺎـﺣ ي ـﺳا ﯿ ﻧورﻮﺘﮐﻻﺎﮔ ﺪ ـﯿ
ـﺳا و ﮏ ﯿ ﺪ
ﻧورﻮﮐﻮﻠﮔ ﯿ ﻣ ﮏ ﯽ ﺤﻣ رد ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﯿ
ﻂ ﺎﻫ ي ﺑآ ﯽ ﻟﺪﺑ ﯿ ﺎـﭘ ﻞ ﯾﯿ ندﻮـﺑ ﻦ
ﺰﺠﺗ ﺖﺑﺎﺛ رﻮﺘﮐﺎﻓ ﯾ
ﺋﺰﺟ ترﻮﺼﺑ ﻪ ﯽ
ﺰﺠﺗ ﯾ ﺶﻫﺎـﮐ ﺚﻋﺎﺑ و هﺪﺷ ﻪ
ﻣ pH ﯽ دﻮﺷ ] 26 .[
ﺶﻫﺎﮐ ﺮﻈﻧزا اﺰﻓا وpH
ﯾ ﺳا ﺶ ﯿ ﺪﯾ لﻮﻃ رد ﻪﺘ
ﺎﺘﻧ ،نﺎﻣز ﯾ ا ﺞ ﯾ ﻘﺤﺗ ﻦ ﯿ ﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻖ ﯾ ﻘﻃﺎﻧ ﺞ ﯿ نارﺎﮑﻤﻫ ﻮ )
2012 ( ﺮـﺑ ﻪﮐ
ور ي ﻟﻮﺗ ﯿ ـﺳرﺎﻓ ﻎﻤﺻ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ بﺮﭼ ﻢﮐ هدﺰﻤﻫ ﺖﺳﺎﻣ ﺪ ﯽ
ﻘﺤﺗ ـﯿ دﻮـﺑ ﻪﺑﺎﺸـﻣ دﺮـﮐ ﻖ ]
27 .[
د فﺮـﻃ زا ﯾ
ﺎـﺘﻧ ،ﺮـﮕ ﯾ نﻮـﻣزآ ﺞ
رﻮﺘﮐﺎﻓ ﯾ اراد ﻎﻤـﺻ ﺖﻈﻠﻏ ﺪﺻرد رﻮﺘﮐﺎﻓ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﻞ ي
ﺛﺎـﺗ ﯿ ﺮ
ﻨﻌﻣ ﯽ راد ي ﻣ ﺮﺑ ﯿ ناﺰ ﻪﻧﻮﻤﻧ pH دﻮﺒﻧ ﺎﻫ . ﺎﺘﻧ ﯾ رد هﺪـﻣآ ﺖـﺳﺪﺑ ﺞ
اﯾ ﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦ ﯾ
ﺒﻧ ﺞ ﯽ نارﺎـﮑﻤﻫ و هداز )
2012 ( ور ﺮـﺑ ﻪـﮐ ي
ــﺳرﺎﻓ ﻎﻤـﺻ تاﺮـﺛا ﯽ
ﺻﻮﺼــﺧ ﺮـﺑ ﯿ
ﻘﺤﺗ غود تﺎ ـﯿ
و ﺪــﻧدﺮﮐ ﻖ
ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻦ ﯾ نارﺎﮑﻤﻫ و رﻮﭘ ﻢﺳﺎﻗ ﺞ )
2012 ( ور ﺮﺑ ﻪﮐ ي ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ
ﺑوﺮﭘ ﺖﺳﺎﻣ ﯿ
ﺗﻮ ﯿ وﺎﺣ ﮏ ي ـﺳرﺎﻓ ﻎﻤﺻ ﯽ
ـﺳرﺮﺑ ﯽ ،ﺪـﻧداد مﺎـﺠﻧا
دﻮﺑ ﻪﺑﺎﺸﻣ .ا ﯾ ﻘﻘﺤﻣ ﻦ ﯿ ﻧ ﻦ ﯿ ا ﻪﺑ ﺰ ﯾ ﺘﻧ ﻦ ﯿ ـﺳر ﻪﺠ ﯿ اﺰـﻓا ﻪـﮐ ﺪﻧﺪ ﯾ
ﺶ
ﺛﺎــﺗ ﻎﻤــﺻ ﺖــﻈﻠﻏ ﯿ
ــﻨﻌﻣ ﺮ ﯽ راد ي ﻣ ﺮــﺑ ــﯿ ناﺰ ﻪــﻧﻮﻤﻧ pH ﺎــﻫ
دراﺪﻧ ] 26 و 28 .[
ﺮﺘﻤﻬﻣ ﯾ ﻟد ﻦ ﯿ ا ﻞ ﯾ ﮐﺮﺗ ﻪﺑ ،ﺮﻣا ﻦ ﯿ
ﺮﻓﺎﺑ تﺎﺒ ي ﻎﻤﺻ
ﺳرﺎﻓ ﯽ ﺘﻧ رد ، ﯿ اﺰﻓا ﻪﺠ ﯾ ﻣ ﺶ ﯿ و و ﺪﻣﺎﺟ هدﺎﻣ ناﺰ ﯾ
ـﮔﮋ ﯽ ﺮﺗﻮـﻔﻣآ ي
ﺌﺗوﺮﭘ ﯿ ﻦ ـﻣ هداد ﺖﺒﺴـﻧ ﺎﻫ ﯽ
دﻮـﺷ ] 29 .[
د فﺮـﻃ زا ﯾ
ﺎـﺘﻧ ،ﺮـﮕ ﯾ ﺞ
ﺎـــﺘﻧ ﺎـــﺑ هﺪـــﻣآ ﺖـــﺳﺪﺑ ﯾ
و ﻪـــﺘﺧاد ﺶﻫوﮋـــﭘ زا ﻞـــﺻﺎﺣ ﺞ
نارﺎﮑﻤﻫ ) 2020 ( ور ﻪﮐ ي ﺳرﺎﻓ ﻎﻤﺻ تاﺮﺛا ﯽ
ﺷ ﻪﻣوﺪﻗ و ﯿ
زاﺮ ي
ﺻﻮﺼﺧ ﺮﺑ ﯿ ﮐ تﺎ ﯿﻔ ﯽ ـﺳرﺮﺑ بﺮـﭼ ﻢـﮐ ﻪـﻣﺎﺧ ﯽ
ﺪـﻧداد مﺎـﺠﻧا
دﻮﺑ توﺎﻔﺘﻣ .
ﻻد زا ﯾ ا ﻞ ﯾ ﻣ ﻪﺑﺎﺸﺗ مﺪﻋ ﻦ ﯽ
عﻮﻧ رد توﺎﻔﺗ ﻪﺑ ناﻮﺗ
ﺳرﺎﻓ ﻎﻤﺻ ﯽ دﺮﮐ هرﺎﺷا هﺪﺷ هدﺮﺑ رﺎﮑﺑ .
رﻮـﻄﺑ ﻎﻤﺻ ندوﺰﻓا ﺎﻣا
ﻨﻌﻣ ﯽ راد ي اﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﯾ ﻣ ﺶ ﯿ ﺳا ناﺰ ﯿ ﺪﯾ ﺎـﺘﻧ ﻪﮐ ﺪﺷ ﻪﺘ ﯾ
ﺖـﺳﺪﺑ ﺞ
ﺎﺘﻧ ﺎﺑ هﺪﻣآ ﯾ نارﺎﮑﻤﻫ و رﻮﭘ ﻢﺳﺎﻗ ﺞ )
2012 ( اﺰﻓا ﻪﮐ ﯾ ـﺳا ﺶ ﯿ ﺪﯾ ﻪﺘ
ﺘﻧ رد ﯿ ﺳرﺎﻓ ﻎﻤﺻ ندوﺰﻓا ﻪﺠ ﯽ
وﺪـﻧدﺮﮐ شراﺰـﮔ ار ﺖـﺳﺎﻣ ﻪـﺑ
٣٩٣
ــﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﺎــﺘﻧ ﺎــﺑ ﻦ ﯾ نارﺎــﮑﻤﻫ و ﻪــﺘﺧاد ﺞ )
2020 ( ــﺒﻧ و ﯽ و هداز
نارﺎﮑﻤﻫ ) 2012 ( ﺖﺷاد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ .
ﻻد زا ﯾ ا ﻞ ﯾ ﻣ ﺮﻣا ﻦ ﯽ ﻪـﺑ ناﻮﺗ
اﯾ اﺰـﻓا ﻪﮐ دﺮﮐ هرﺎﺷا ﻪﺘﮑﻧ ﻦ ﯾ
و ﮏﺸـﺧ هدﺎـﻣ ﺶ ﺚـﻋﺎﺑ ﺪـﻣﺎﺟ
ﺮﺤﺗ ﯾ ﻟﺎﻌﻓ ﮏ ﯿ ﻟﻮﺑﺎﺘﻣ ﺖ ﯿ ﮑ ﯽ ﺮﺘﮐﺎﺑ ي ﺎﻫ ي ﻟﻮﺗ ﯿ ـﺳا هﺪـﻨﻨﮐ ﺪ ﯿ
رد و ﺪ ﺘﻧﯿ
اﺰﻓا ﻪﺠ ﯾ ﻣ ﺶ ﯿ ﺳا ناﺰ ﯿ ﺪﯾ ﻣ ﻪﺘ ﯽ دﻮﺷ ] 30 .[
ﺎﻘﻣ رد ﯾ ﻣ ﺎـﺑ ﻪﺴ ـﯿ ناﺰ
ﺎﭘ رد ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺳ ﺮﻫ دراﺪﻧﺎﺘﺳا ﯾ
راﺪـﻬﮕﻧ هرود نﺎ ي
اراد ، ي ﻣ ـﯿ ناﺰ
ﺳا وpH ﯿ ﺪﯾ ﺪﻧدﻮﺑ زﺎﺠﻣ ﻪﺘ .
Table1 Changes in pH in cream samples during storage.
Treatment Day 1
Day 7 Day 10
Control 0.04 Aa±6.80
Aa0.02±6.77 6.61±0.03 Ab
Treatment 3
Ba0.02±6.70
Ba0.05±6.65
Bb0.02±6.51
Optimal treatment
Ba0.01±6.69
Cb0.02±6.53
Bb0.01±6.51
(Capital dissimilar letters indicate significant differences between the samples on the same day and small dissimilar letters indicate significant differences between each sample(p < 0.05)).
Table2 Changes in acidity (% lactic acid) in cream samples during storage.
treatment Day 1
Day 7 Day 10
Control 0.107±0.01Bc
Cb0.020.116±
0.01Ca±0.121
Treatment 3 0.115±0.02ABb
0.135±0.01Ba 0.03 Ba±0.136
Optimal treatment 0.120±0.01Ab
0.02Aa0.147±
0.148±0.03Aa
(Capital dissimilar letters indicate significant differences between the samples on the same day and small dissimilar letters indicate significant differences between each sample(p< 0.05)).
ﻣﯿ ﺑﺮﭼ ناﺰ ﯽ ـﻧﻮﻤﻧ ﺖﺑﻮﻃر و ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ، بﺮـﭼ ﻢـﮐ ﻪـﻣﺎﺧ ﻪ
ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ ي لوﺪﺟ رد لوا زور رد 3
ﺖـﺳا هﺪﺷ هدروآ .
ﺎـﺘﻧ ﻖـﺒﻃ ﯾ ﺞ
ا رد هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﯾ
ﻣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦ ـﯿ
رﺎﮔﺪـﻧﺎﻣ نﺎـﻣز و ﻎﻤـﺻ ناﺰ ي
ﺛﺎﺗ ﯿﺮ ي ور ي ﻣ ﯿ ﺑﺮﭼ ناﺰ ﯽ ﺖﺷاﺪﻧ . ﻟد ﯿ ﺛﺎﺗ مﺪﻋ ﻞ ﯿ راﺬﮔ ﺮ ي ﻣ ﯿ ناﺰ
راﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز و ﻎﻤﺻ ي
ور ي ﻣ ﯿ ـﺑﺮﭼ ناﺰ ﯽ ا ، ـﯾ ـﻣ ﻦ ﯽ ﻪـﮐ ﺪـﺷﺎﺑ
ز ﺖﻤﺴﻗ ﯾ دﺎ ي ﻫﻮﺑﺮﮐ ار ﻎﻤﺻ زا ﯿ
ﮑﺸـﺗ تارﺪ ﯿ
ـﻣ ﻞ ﯽ رد و ﺪـﻫد
ﺘﻧﯿ ﺑﺮﭼ راﺪﻘﻣ ﻪﺠ ﯽ
ﻢﮐ نآ رد )
ﺑﺮﭼ ﺪﺻرد ﯽ لﻮـﻠﺤﻣ ﺶﺨﺑ 2/
0
لﻮﻠﺤﻣﺎــﻧ ﺶــﺨﺑ و 17
/0 ﺪــﺻرد ( ــﻣ ﯽ ﺪــﺷﺎﺑ ] 31 .[
وﺪــﻓ ي و
نارﺎﮑﻤﻫ ) 2013 (ﺑﯿ ﻣ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ نﺎ ﯿ
ﺑﺮﭼ ناﺰ ﯽ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي ﻟﻮﺗ ـﯿ ﺪ ي
ﺳرﺎﻓ ﻎﻤﺻ ﺎﺑ ﯽ
) ﺖـﻈﻠﻏ ﺎﺗ 5/
0 ﺪـﺻرد ( ﻐﺗ ﯿ ـﯿ ـﻨﻌﻣ ﺮ ﯽ راد ي ار
ﻤﻧ نﺎﺸﻧ ﯽ ﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻫد ﯾ
ا ﺞ ﯾ ﺑﺎﻄﻣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦ ﺖﺷاد ﺖﻘ
. ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﻦ
ﺎﺘﻧ ﯾ ا ﺞ ﯾ ﺎـﺘﻧ ﺎﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦ ﯾ
نارﺎـﮑﻤﻫ و ﻪـﺘﺧاد ﺞ )
2020 ( ﻪﺑﺎﺸـﻣ
دﻮﺑ . ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﺎﺘﻧ ﻖﺒﻃ ﻦ ﯾ اﺰـﻓا ﺎﺑ هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﺞ ﯾ
ﻎﻤـﺻ ﺖـﻈﻠﻏ ﺶ
ﺳرﺎﻓ ﯽ اﺰﻓا ،ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﯾ
ـﻨﻌﻣ ﺶ ﯽ راد ي ﻣ رد ـﯿ ﮏﺸـﺧ هدﺎـﻣ ناﺰ
ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ .
د فﺮﻃ زا ﯾ ﺎﺘﻧ ﺮﮕ ﯾ ﺪﻫﺎـﺷ ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﻪـﮐ داد نﺎﺸـﻧ ﺞ
ﻨﻌﻣ ترﻮﺼﺑ ﯽ
راد ي اراد ، ي ﮏﺸـﺧ هدﺎـﻣ ﺮﺗﻻﺎـﺑ
ي ﻪـﺑ ﺖﺒﺴـﻧ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي اراد ي ﻣ ﻎﻤﺻ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ . ﻣ ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا رد ﯿ
،ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ناﺰ
ﺎﺘﻧ ﯾ ا ﺞ ﯾ ﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦ ﯾ
نارﺎﮑﻤﻫ و رﻮﭘ ﻢﺳﺎﻗ ﺞ )
2012 ( ﻪﺑﺎﺸﻣ
دﻮﺑ .ا ﯾ ﻘﻘﺤﻣ ﻦ ﯿ ﺑ ﻦ ﯿ ﻪـﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ نﺎ ﻟد
ـﯿ ا ﻞ ﯾ ـﺳرﺎﻓ ﻎﻤـﺻ ﻪـﮑﻨ ﯽ
اراد ي 98 ﻫﻮﺑﺮﮐ ﺪﺻرد ﯿ
ﻣ تارﺪ ﯽ ﻘﺘﺴﻣ رﻮﻄﺑ ﺪﺷﺎﺑ ﯿ
ﻣ ﺮـﺑ ﻢ ـﯿ ناﺰ
ﺛﺎﺗ ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ﯿ
ﻣ ﺮ ﯽ دراﺬﮔ . ﻮﺳ زا ي د ﯾ ﻟد ،ﺮـﮕ ـﯿ ندﻮـﺑ ﺮﺗﻻﺎـﺑ ﻞ
ﻣﯿ ﻣ ،ﺪﻫﺎﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ناﺰ ﯿ
ﺑﺮﭼ ناﺰ ﯽ ﻪـﻧﻮﻤﻧ رد ﺮﺗﻻﺎﺑ
دﻮـﺑ ﺪﻫﺎﺷ . ـﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﺎـﺘﻧ ﻦ ﯾ ا ﺞ ـﯾ ﺎـﺘﻧ ﺎـﺑ ﺶﻫوﮋـﭘ ﻦ ﯾ
و ﻪـﺘﺧاد ﺞ نارﺎﮑﻤﻫ
) 2020 ( ﻨﭽﻤﻫ و ﯿ ﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻦ ﯾ ﻠﻌﻨﺴﺣ ﺞ ﯽ ﺋاﺪـﺧ و هداز ﯿ
نﺎ
) 2016 ( اﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﮐ ﯾ ﻣ ﺶ ﯿ اﺰـﻓا ،ﻪـﻣوﺪﻗ ﻎﻤـﺻ زا هدﺎﻔﺘﺳا ناﺰ ﯾ
ﺶ
ﻣﯿ ﺪـﻧدﺮﮐ هﺪﻫﺎﺸـﻣ ار ﮏﺸـﺧ هدﺎﻣ ناﺰ ]
32 [ ، ﺖـﺷاد ﺖـﻘﺑﺎﻄﻣ .
ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﺎﺘﻨﻨ ﯾ ا ﺞ ﯾ ﺳرﺮﺑ ﻦ ﯽ ﻣ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﯿ
هﺪـﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﻎﻤﺻ ناﺰ
ﻨﭽﻤﻫ و ﯿ اراد ﻪﻣﺎﺧ عﻮﻧ ﻦ ي
ﺛﺎﺗ ﯿ ﻨﻌﻣ ﺮ ﯽ راد ي ﻣ ﺮﺑ ـﯿ ﺖـﺑﻮﻃر ناﺮ
ﻣ ﯽ ﺪﻨﺷﺎﺑ . ﻻد زا ﯾ ﺛﺎﺗ ﻞ ﯿ راﺬﮔ ﺮ ي ﻣ ـﯿ و هﺪـﺷ هدﺎﻔﺘـﺳا ﻎﻤـﺻ ناﺰ
ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﻣ ﺮﺑ ﻪﻣﺎﺧ عﻮﻧ ﻦ ﯿ
ﻣ ﺖﺑﻮﻃر ناﺰ ﯽ
ﻪـﺑ ناﻮـﺗ ندﻮـﺑ ﺮﺗﻻﺎـﺑ
ـﺑﺮﭼ ﺪﺻرد ﯽ
ﺘﻧ رد و ﯿ و ﺪﻫﺎـﺷ ﻪـﻧﻮﻤﻧ رد ﺮـﺘﻤﮐ ﺖـﺑﻮﻃر ﻪـﺠ
ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﻣ ﻪﺑ ﻦ ﯿ ﺑ بﺬﺟ ناﺰ ﯿ
ﺗ رد بآ ﺮﺘﺸ ﯿ
ﺎﻫرﺎﻤ ي وﺎـﺣ ي ﻎﻤـﺻ
ﺑﯿ دﺮﮐ هرﺎﺷا ﺮﺘﺸ ]
28 .[
ﺎـﺘﻧ ﯾ ا ﺞ ـﯾ ا زا ﺶﻫوﮋـﭘ ﻦ ـﯾ
ﻪـﮐ ﺖـﻬﺟ ﻦ
اﺰﻓا ﯾ ـﺳرﺎﻓ ﻎﻤﺻ راﺪﻘﻣ ﺶ ﯽ
اﻮـﺘﺤﻣ ﺶﻫﺎـﮐ ﺐﺒـﺳ ي
ﺖـﺑﻮﻃر
ﻣ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽ ﺎـﺘﻧ ﺎﺑ دﻮﺷ ﯾ نارﺎـﮑﻤﻫ و ﻪـﺘﺧاد ﺞ )
2020 ( ﭽﻤﻫ و ـﻨ ﯿ ﻦ
ﻔﺠﻧ ﯽ نارﺎﮑﻤﻫ و )
2016 ( ﺖﺷاد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ ]
33 و 10 .[
ﺎﺘﻧ ﻖﺒﻃ ﯾ ﺞ
ﻫ نﺎﻣز رﻮﺘﮐﺎﻓ هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﯿ
ﺛﺎـﺗ ﻪﻧﻮﮕﭽ ﯿ
ـﻨﻌﻣ ﺮ ﯽ راد ي ور ﺮـﺑ ي
ﻣﯿ ﺑﺮﭼ ناﺰ ﯽ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺖﺑﻮﻃر و ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ، ﺎـﺘﻧ ﻪﮐ ؛ﺖﺷاﺪﻧ ﺎﻫ
ﯾ ﺞ
نآ ﻪﺑ ﺎﻫ ﻟد ﯿ ـﻨﻌﻣ مﺪﻋ ﻞ ﯽ
راﺪـﻧ ي ا رد ـﯾ هﺪﺸـﻧ هدروآ ﺶﻫوﮋـﭘ ﻦ
ﺖﺳا .
ﻐﺗ ﯿﯿ ﻮﺗاﺮ ﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ زاﺪﻧا بآ و ﻪﺘ ي
ﻧﻮﻤﻧ ﻪ ﻃ رد ﺎﻫ ﯽ راﺪﻬﮕﻧ هرود ي
ﺗﺮﺘﺑ ــﯿ لواﺪــﺟ رد ﺐ 4
و 5 ﺖــﺳا هﺪــﺷ هدروآ .
ــﻃ رد ﯽ هرود
راﺪــﻬﮕﻧ ي ﻪــﻧﻮﻤﻧ ﻪــﺳ ﺮــﻫ رد ــﯾ
اﺰﻓا ﺪــﻧور ﻪ ــﯾ
ﺸ ﯽ ﻣ رد ــﯿ ناﺮ
وﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ و ﻪﺘ ﯾ ﺸﻫﺎﮐ ﺪﻧور ﮏ ﯽ
ﻣ رد ﯿ زاﺪـﻧا بآ ناﺰ ي
هﺪﻫﺎﺸـﻣ
ﻣ ﯽ ا ﻪﮐ ،دﻮﺷ ﯾ اﺰﻓا ﻦ ﯾ لوا زور زا ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﻪﺳ ﺮﻫ رد ﺶﻫﺎﮐ و ﺶ
ﺎﭘ ﺎﺗ ﯾ راﺪﻬﮕﻧ نﺎ ي ﻨﻌﻣ ترﻮﺼﺑ ﯽ
د دﻮﺑرا ) 05 /0
<
.(p
