( ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردي ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻓﻨﺪﻗﻠﻮ اردﺑﯿﻞ ) در ﺧﺎك ﺟﺮﯾﺎن دي اﮐ

(1)

١

قﺮﻗ ﺮﯿﺛﺎﺗ و

ﺮﺑ ﻂﺳﻮﺘﻣ ياﺮﭼ ناﺰﯿﻣ

ﻦﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد نﺎﯾﺮﺟ كﺎﺧ رد

) ﻞﯿﺑدرا ﻮﻠﻗﺪﻨﻓ ﻪﻘﻄﻨﻣ يدرﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ (

جﺎﺣ ﻪﻠﻌﺷ

رﺎﻤﻌﻣ ﺎﻗآ

*

ﻮﺠﻬﺑ ناﻮﯿﮐ دﺎﺷﺮﻓ ،1

يﺪﯿﻔﺳ ثﺮﻣﻮﯿﮐ ،2

يﺮﺘﻬﺑ داﺰﻬﺑ ،3

4

1.

ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ يروﺎﻨﻓ هﺪﮑﺸﻧاد يراﺪﻌﺗﺮﻣ ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ يﻮﺠﺸﻧاد

لﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ :*

[email protected]

2.

ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ يروﺎﻨﻓ هﺪﮑﺸﻧاد رﺎﯾدﺎﺘﺳا 3.

ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ يروﺎﻨﻓ هﺪﮑﺸﻧاد رﺎﯾدﺎﺘﺳا

4.

هﺪﮑﺸﻧاد يراﺪﻌﺗﺮﻣ يﺮﺘﮐد يﻮﺠﺸﻧاد يرﺎﺳ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ

هﺪﯿﮑﭼ ﻢﺴﯿﻧﺎﮔرا ﺲﻔﻨﺗ ﺪﻨﯾاﺮﻓ ﯽﻃ يد،ﯽﻟآ هدﺎﻣ فﺮﺼﻣ ﺎﺑ ﮏﯿﻓوﺮﺗوﺮﺘﻫ يﺎﻫ

ﯽﻣ دازآ ﻦﺑﺮﮐﺪﯿﺴﮐا ﺪﻨﻨﮐ

. ﺮﯿﺛﺄـﺗ ﺖـﺤﺗ ﺪـﻨﯾآﺮﻓ ﻦﯾا

ﻢﺴﯿﻧﺎﮔرا ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺖﺳا ﯽﺘﯾﺮﯾﺪﻣ ﻪﻘﺑﺎﺳ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﻄﯿﺤﻣ يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ و ﺎﻫ

. ﺎﺗ ﯽﺳرﺮﺑ فﺪﻫ ﺎﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رﺎـﺸﺘﻧا ﺮﯿﺛ

يد ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﻮﻠﻗﺪﻨﻓ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد توﺎﻔﺘﻣ ﯽﺘﯾﺮﯾﺪﻣ ﻪﻘﺑﺎﺳ ﺎﺑ ،ﻊﺗاﺮﻣ رد ﻦﺑﺮﮐ نﺪﺷ ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺖﻋﺮﺳ و ﻦﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا .

ﻦﯾا رد

ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺪﺷ ﺖﺷادﺮﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽﺘﯾﺮﯾﺪﻣ ﻪﻘﺑﺎﺳ ﺎﺑ ﻊﺗﺮﻣ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا رد كﺎﺧ هدرﻮﺨﻧ ﺖﺳد يﺎﻫ

. و ﮏﯿﻓوﺮﺗوﺮﺘﻫ ﺲﻔﻨﺗ

نﻮﯿﺳﺎﺑﻮﮑﻧا نﺎﯾﺮﺟ رد كﺎﺧ ﻦﺑﺮﮐ نﺪﺷ ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺪﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ

. نﺪـﺷ ﯽﻧﺪـﻌﻣ ﺖﻋﺮـﺳ و ﮏﯿﻓوﺮﺗوﺮﺘﻫ ﺲﻔﻨﺗ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ

ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﯽﻠﺻا تاﺮﺛا رد ﻦﺑﺮﮐ هﺪـﺷ ﺐـﯾﺮﺨﺗ ﯽﻌﺗﺮﻣ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا رد راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و هﺪﺷ اﺮﭼ ﯽﻌﺗﺮﻣ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا رد ،ﺎﻫ

ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ .

ﯽﻘﻤﻋ حﻮﻄﺳ ﯽﻠﺻا تاﺮﺛا 0

- 10 ، 10 - 20 و 20 - 30 ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ و ﮏـﯿﻓوﺮﺗوﺮﺘﻫ ﺲﻔﻨـﺗ ناﺰﯿﻣ رد ار يراد

داﺪﻧ نﺎﺸﻧ ﻦﺑﺮﮐ نﺪﺷ ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺖﻋﺮﺳ .

راﺪـﻘﻣ ﺎـﺑ مود ﻖـﻤﻋ رد هﺪﺷ اﺮﭼ ﻊﺗﺮﻣ و لوا ﻖﻤﻋ رد قﺮﻗ ﻊﺗﺮﻣ ،ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ تاﺮﺛا رد

ﺐـﯿﺗﺮﺗ ﻪـﺑ يدﺪﻋ 9460

/0 (mg CO2 g^-1 soil) و

9240 /0 (mol C kg^-1 soil d^-1) ﺲﻔﻨـﺗ رد ار راﺪـﻘﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎـﺑ

ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﻦﺑﺮﮐ نﺪﺷ ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺖﻋﺮﺳ و ﮏﯿﻓوﺮﺗوﺮﺘﻫ .

ناﺰﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽـﻣ كﺎـﺧ ﺢﻄﺳ يﺎﻣد ﺶﯾاﺰﻓا و رﻮﻧ ﺖﻓﺎﯾرد

ﺪـﻧاﻮﺗ

ددﺮﮕﺴﻔﻨﺗ ندﻮﺑ ﻻﺎﺑ و هﺪﺷ اﺮﭼ ﻊﺗﺮﻣ رد ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺐﺒﺳ .

،ﺶﯾﺎـﺳﺮﻓ ﺮﺛا رد ﻪﻧاﺪﮐﺎﺧ ﺐﯾﺮﺨﺗ ،يدورو ﯽﻟآ هدﺎﻣ ﺶﻫﺎﮐ

ﯽـﻣ هﺪـﺷ ﺐـﯾﺮﺨﺗ ﻊﺗﺮﻣ رد ﺲﻔﻨﺗ ندﻮﺑ ﻢﮐ ﻞﯾﻻد زا كﺎﺧ ﺢﻄﺳ يﺎﻣد ﺪﯾﺪﺷ ﺶﯾاﺰﻓا ﺪـﺷﺎﺑ ﺪـﻧاﻮﺗ

. ﻢﺘـﺴﯿﺳﻮﮐا ﻞـﮐ رد

هﺪﺷ اﺮﭼ ﯽﻌﺗﺮﻣ ﺮـﮕﯾد ﺎـﺑ ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﻦﺑﺮـﮐ ﺪﯿـﺴﮐا يد زﺎـﮔ بﺬﺟ ياﺮﺑ ﯽﺒﺳﺎﻨﻣ ﻊﺒﻨﻣ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ ﯽﯾﺎﯾﻮﭘ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ

شور دﻮﺑ هﺪﺷ لﺎﻤﻋا ﯽﺗﺮﯾﺪﻣ يﺎﻫ .

هژاو يﺪﯿﻠﮐ يﺎﻫ :

ﻦﺑﺮﮐ نﺪﺷ ﯽﻧﺪﻌﻣ ؛ﯽﻟآ ﻦﺑﺮﮐ ؛ﻢﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ ﺲﻔﻨﺗ ؛نﻮﯿﺳﺎﺑﻮﮑﻧا

ﻪﻣﺪﻘﻣ ﻣ ﻪﺑ نآ رﺎﺸﺘﻧا و ﻦﺑﺮﮐ هﺮﯿﺧذ ناﺰﯿﻣ ﺮﺑ ﺮﺸﺑ يﺎﻬﺘﯿﻟﺎﻌﻓ تاﺮﺛا ﻞﯿﻠﺤﺗ هﺪﺷ لﺪﺑ ﺮﯿﺧا يﺎﻬﻟﺎﺳ رد ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻢﻬﻣ عﻮﺿﻮ

دزادﺮـﭘ ﯽـﻣ ﯽـﻨﯿﻣز يﺎـﻫ ﻢﺘـﺴﯿﺳﻮﮐا و ﯽﻧﺎـﻬﺟ ﻢﯿـﻠﻗا ﺮﺑ يا ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا تاﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا )

IPCC,

.(2001 ﺪـﻫﺪﺑ ﺶﻫﺎـﮐ ﺎـﯾ ﺶﯾاﺰـﻓا ار ﯽـﻟآ ﻦﺑﺮـﮐ ﺐﯿـﺳﺮﺗ ناﺰﯿﻣ ﻪﮐ دراد ار ﻞﯿﺴﻧﺎﺘﭘ ﻦﯾا ﻦﯿﻣز زا هدﺎﻔﺘﺳا عﻮﻧ رد ﺮﯿﯿﻐﺗ

) Lemma, et al.,2006 .(

ﺪـﻨﮑﯿﻣ يزﺎـﺑ ﺮﻔـﺴﻤﺗا ﻦﺑﺮـﮐ ﮏﻨﯿـﺳ رد ﯽـﻤﻬﻣ ﺶـﻘﻧ ﻦﯿـﻣز هﺮﮐ مﻮﯾﺎﺑ ﻦﯾﺮﺘﮔرﺰﺑ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻊﺗاﺮﻣ (He et al.,

2009) ﻪﺑ ﮏﯾدﺰﻧ ﺎﻫ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﻦﯾا 34

ﻢﺘـﺴﯿﺳﻮﮐا ﻦﯿـﺑ رد ﯽﻧﺎﻬﺟ ﻦﺑﺮﮐ هﺮﯿﺧذ زا ﺪﺻرد ﯽـﻣ ﻞﻣﺎـﺷ ار ﯽـﻨﯿﻣز يﺎـﻫ

ﺪﻧﻮﺷ (Cheng et al., 2011) .

ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ لدﺎﺒﺗ رد ﯽﻤﻬﻣ ﻢﻬﺳ ﻊﺗاﺮﻣ يا

ﻪﮐ ﺪﻧراد نﺎﺘﻣ و ﻦﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد ﺪﻨﻧﺎﻣ

دراد راﺮـﻗ ﺖﯾﺮﯾﺪـﻣ عﻮﻧ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ تﺪﺷ ﻪﺑ لدﺎﺒﺗ ﻦﯾا )

Soussana et al., 2007 .(

ﻢـﯾژر ﺮﯾﺎـﺳ و ،اﺮـﭼ ،ﻊـﻄﻗ يﺎـﻫ

ﯽﮕﺘﻔﺷآ ﯽﻣ ﺎﻫ دﻮﺷ ﻊﻗاو ﺮﺛﺆﻣ ﻦﺑﺮﮐ ﺖﻓررﺪﻫ و هﺮﯿﺧذ خﺮﻧ ناﺰﯿﻣ ﺮﺑ و هﺪﺷ ﻦﺑﺮﮐ ﻪﺧﺮﭼ ﺮﯿﯿﻐﺗ ﺐﺒﺳ تﺪﺷ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ

(2)

٢

) Ferlan et al., 2011 .(

ﯽﻣ ﮏﯿﻓوﺮﺗوﺮﺘﻫ ﺲﻔﻨﺗ ،كﺎﺧ ﺲﻔﻨﺗ ﻢﻬﻣ ياﺰﺟا زا ﯽﮑﯾ ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ زا هﺪـﻣآﺮﺑ ﻪـﮐ ﺪﺷﺎﺑ

ﻪﯾﺰﺠﺗ ﻪﺸﯾر تﺎﺷواﺮﺗ ،كﺎﺧ ﯽﻟآ هدﺎﻣ ،گﺮﺒﺷﻻ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ يا نﺪﺷ ﺖﯾزﻮﭘدوﺰﯾر و يا

1 ﺖﺳا ) Fóti et al., 2014 .(

ﻦﺑﺮﮐ

ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﻦﺑﺮﮐ نﺪﺷ ﯽﻧﺪﻌﻣ ﻞﯿﺴﻧﺎﺘﭘ ﯽﻠﺻا نﺰﺨﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ كﺎﺧ ﯽﻟآ دﻮـﺷ

) .(2 ﺮـﮐ نﺪـﺷ ﯽﻧﺪـﻌﻣ ﻞﯾﺪـﺒﺗ ،ﯽـﻟآ ﻦﺑ

ﻢﺴﯿﻧﺎﮔرا ﻂﺳﻮﺗ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺶﻨﮐاو ﻪﺠﯿﺘﻧ رد ﯽﻟآ ﺮﯿﻏ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﻪﺑ ﯽﻟآ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ هﺪـﻨﻨﮐ ﻪـﯾﺰﺠﺗ يﺎﻫ

ﺖـﺳا ) .(15 ﮏـﯾ ﺲﻔﻨـﺗ

ﻢﺴﯿﻧﺎﮔرا زا ﻞﺻﺎﺣ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﯿﺑ ﺪﻨﯾآﺮﻓ يد راﺪﻘﻣ و ﺖﻋﺮﺳ و هدﻮﺑ هﺪﻧز يﺎﻫ

ﺖـﺤﺗ ﺎﻫﺪـﻨﯾآﺮﻓ ﻦـﯾا رد يﺪﯿﻟﻮﺗ ﻦﺑﺮﮐﺪﯿﺴﮐا

ﻢﺴﯿﻧﺎﮔرا ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺘﻣ و ﺎﻫ

ﺖﺳا ﯽﻄﯿﺤﻣ يﺎﻫﺮﯿﻐ )

.(21 ﻞﻣﺎﺷ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ﻻﺎﺑ ﯽﻟآ ﻦﺑﺮﮐ ياراد ﻊﺗاﺮﻣ كﺎﺧ

ﻪﺸﯾر زا ﻢﮐاﺮﺘﻣ يﺎﻫ ﻢﺘﺴﯿﺳ هﺪﯾا ﯽﻄﯿﺤﻣ نﺪﻣآ دﻮﺟو ﻪﺑ ﺚﻋﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا يﺮﺒﯿﻓ يﺎﻫ

رد ﯽـﺑوﺮﮑﯿﻣ يﺎـﻫ ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ ياﺮﺑ لآ

ﺪﻧﻮﺷ ﯽﻣ كﺎﺧ )

Conant et al., 2001 .(

ﻢﺴﯿﻧﺎﮔرا ،ﯽﻟآ هدﺎﻣ فﺮﺼﻣ ﺪﻨﯾآﺮﻓ رد ﻓ ﯽﻃ ﮏﯿﻓوﺮﺗوﺮﺘﻫ يﺎﻫ

يد ،ﺲﻔﻨﺗ ﺪﻨﯾاﺮ ﯽﻣ دازآ ﻦﺑﺮﮐﺪﯿﺴﮐا

ﺪـﻨﻨﮐ . ناﺰـﯿﻣ

ﯽـﻣ ﻢﺘـﺴﯿﺳﻮﮐا عﻮـﻧ ﻪـﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ كﺎﺧ زا ﻦﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد زﺎﮔ جوﺮﺧ لﺎـﺜﻣ ياﺮـﺑ ﺪـﺷﺎﺑ توﺎـﻔﺘﻣ ﺪـﻧاﻮﺗ

Raich and

Schlesinger (1992) هدوﺪـﺤﻣ رد ﻪﻧﻻﺎـﺳ رﻮـﻃ ﻪـﺑ ار ﻊـﺗﺮﻣ زا ﻦﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد رﺎﺸﺘﻧا ناﺰﯿﻣ تاﺮﯿﯿﻐﺗ

4/

0 ﺎـﺗ 5/

0

) Kg CO2-C m-2 yr-1 (

لﺎﮑﯿﭘوﺮﺗ يﺎﻫ ﻞﮕﻨﺟ ياﺮﺑ 3/

1 ﺎـﻬﻧﺎﺑﺎﯿﺑ ياﺮﺑ و 2/

0 ) Kg CO2-C m-2 yr-1 (

ﻦﯿـﻤﺨﺗ

ﺪﻧدز . ﺎﻫر ﺎﯾ ﺐﯿﺳﺮﺗ ﻞﯿﺴﻧﺎﺘﭘ ﯽﻤﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﺮﻫ ﻒـﻠﺘﺨﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ﻪﮐ ﻪﺘﺷاد ار ﻦﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد زا يﺮﯾدﺎﻘﻣ يزﺎﺳ

ﯽﻣ ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻦﯿﻣزﺮﺳ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ﻪﻠﻤﺟ زا و ﺪﻨﮐ

) .(22 هﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ ﻧ و يﺮﺑرﺎﮐ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﮐ ﺖﺳا

رد هﺪـﺷ لﺎـﻤﻋا ﺖﯾﺮﯾﺪـﻣ عﻮ

ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﯽﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ يدﺎﯾز رﻮﻃ ﻪﺑ ﻦﺑﺮﮐ هﺮﯿﺧذ ناﺰﯿﻣﺮﺑ ﯽﻌﺗﺮﻣ يﺎﻫ

دراﺬﮔ ) .(5 ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﻦﺑﺮـﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد نﺎﯾﺮﺟ ياﺮـﺑ

هﮋﯾو ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﺮﻫ ﯽﻣ يا

ﺪﺷﺎﺑ توﺎﻔﺘﻣ ﯽﻧﺎﻣز و ﯽﻧﺎﮑﻣ تاﺮﯿﯿﻐﺗ و ﯽﻄﯿﺤﻣ ﻞﻣاﻮﻋ تﺪﺷ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ﺪﻧاﻮﺗ )

.(11

ﯾﺪﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ زا ﯽﻫﺎﮔآ دﻮﺟو ﻦﯾا ﺎﺑ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا رد كﺎﺧ ﻦﺑﺮﮐ يور هﺪﺷ لﺎﻤﻋا ﺖﯾﺮ

ﺖـﺳا دوﺪـﺤﻣ رﺎﯿﺴﺑ ﯽﻌﺗﺮﻣ يﺎﻫ

) .(12 ناﺰـﯿﻣ ﯽـﺳرﺮﺑ ﺶﻫوﮋـﭘ ﻦﯾا زا ﯽﻠﺻا فﺪﻫ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ نﺎـﯾﺮﺟ

رد ﮏـﯿﻓوﺮﺗوﺮﺘﻫ ﺲﻔﻨـﺗ ﺮـﺛا رد ﻦﺑﺮـﮐ ﺪﯿـﺴﮐا يد

ﯽﻌﺗﺮﻣ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا هﺪﺷ ﺐﯾﺮﺨﺗ و ﻂﺳﻮﺘﻣ هﺪﺷ اﺮﭼ ،قﺮﻗ

دﻮﺑ ﻞﯿﺑدرا يﻮﻠﻗﺪﻨﻓ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺗاﺮﻣ زا ﯽﺸﺨﺑ رد .

شور و داﻮﻣ ﺎﻫ

هﺮﯿﺧذ رد ﻮﻠﻗﺪﻨﻓ ﯽﻠﮕﻨﺟ هﺎﮔ 25

هﻮـﮐ داﺪﺘﻣا رد ارﺎﺘﺳآ فﺮﻃ ﻪﺑ ﻞﯿﺑدرا ﯽﻗﺮﺷ لﺎﻤﺷ يﺮﺘﻣﻮﻠﯿﮐ ﻊـﻗاو ﺶﻟﺎـﺗ يﺎـﻫ

ﺖﺳا هﺪﺷ .

هﺮﯿﺧذ ﻦﯾا ﻞﮐ ﺖﺣﺎﺴﻣ دوﺪﺣ هﺎﮔ

4698 راﺪﻘﻣ ﻦﯾا زا ﻪﮐ ﺖﺳا رﺎﺘﮑﻫ 913

،ﯽـﻠﮕﻨﺟ ﺶـﺷﻮﭘ رﺎـﺘﮑﻫ 3553

،هﺪﺸﻧ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﻊﺗاﺮﻣ رﺎﺘﮑﻫ 212

هﺪﺷ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﻊﺗاﺮﻣ رﺎﺘﮑﻫ و

7 ﺖﺳا ﺖﻋارز رﺎﺘﮑﻫ .

ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد ﺮـﻄﻗ ﺎـﺑ يدﺎﻌﺑا رد كﺎﺧ زا هدرﻮﺨﻧ ﺖﺳد يﺎﻫ

5/

7 ﻖـﻤﻋ و 10 ﯽﺘﻧﺎـﺳ ﺮـﺘﻣ ) (24 زا 5 ﻪـﻄﻘﻧ

ﺖﮑﺴﻧاﺮﺗ لﻮﻃ رد ﯽﻓدﺎﺼﺗ يﺎﻫ

100 ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا رد يﺮﺘﻣ ،هﺪـﺷ قﺮـﻗ ﻊـﺗﺮﻣ و هﺪﺷ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﻊﺗﺮﻣ ،هﺪﺷ اﺮﭼ ﻊﺗﺮﻣ يﺎﻫ

ﺪﺷ ﺖﺷادﺮﺑ .

ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻨﻣ هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ ﻪﺑ ﺖﻋﺮﺳ ﻪﺑ ﺎﻫ ﺪﺷ ﻞﻘﺘ

. ﻪﻧﻮﻤﻧ ،يزﺎﺳ ﻦﮕﻤﻫ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﺮـﻫ لﻮﻃ رد هﺪﺷ ﺖﺷادﺮﺑ يﺎﻫ

ﻪﺸﯾر و طﻮﻠﺨﻣ ﻢﻫﺎﺑ ﺖﮑﺴﻧاﺮﺗ ﮓﻨﺳ و ﺎﻫ

ﺪﺷ اﺪﺟ نآ زا ﺎﻫ .

يﺎـﻣد رد ﺲﭙﺳ 4

ﺪـﺷ هداد راﺮـﻗ لﺎـﭽﺨﯾ رد ،ﻪـﺟرد .

ﻪـﺑ

ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻦﺑﺮﮐ نﺪﺷ ﯽﻧﺪﻌﻣ و كﺎﺧ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺲﻔﻨﺗ ﻦﯿﯿﻌﺗ رﻮﻈﻨﻣ يﺎـﻣد رد نﻮﯿﺳﺎﺑﻮﮑﻧا نﺎﯾﺮﺟ رد ﻪﺘﺴﺑ ﻪﻈﻔﺤﻣ نورد ﺎﻫ

20 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ داﺮﮔ

. هﺪـﺷ ﻪـﺋارا شور سﺎـﺳا ﺮـﺑ ﻦﺑﺮـﮐ ﺪﯿـﺴﮐا يد راﺪـﻘﻣ ﻦﯿـﯿﻌﺗ ياﺮﺑ هﺪﺷ ﻪﺋارا شور

ﻂﺳﻮﺗ و29) (3 دﻮﺑ . شور ﻦﯾا رد ﻪﺻﻼﺧ رﻮﻃ ﻪﺑ 50

مﺮﮔ ) ﮏﺸﺧ كﺎﺧ لدﺎﻌﻣ (

ﻪﺸﯿﺷ ﻞﺧاد رد ﻪـﺘﺨﯾر ﻪﺘـﺴﺑرد يﺎﻫ

ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﺘﺑﻮﻃر ياﻮﺘﺤﻣ ﺲﭙﺳوﺪﺷ دوﺪﺣ ﻪﺑ ﺎﻫ

60 ر بآ يراﺪﻬﮕﻧ ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺪﺻرد ﺪـﺷ هﺪﻧﺎﺳ

. يﻮـﺘﺤﻣ ﻪـﺸﯿﺷ ﻞـﺧاد رد

تﺎﮑﺳا فﺮﻇ ،كﺎﺧ 100

ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ ﺮﺘﯿﻟ ﯽﻠﯿﻣ 30

ﺖـﻓﺮﮔ راﺮﻗ لﺎﻣﺮﻧ ﮏﯾ ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ ﺮﺘﯿﻟ ﯽﻠﯿﻣ .

فﺮـﻇ يداﺪـﻌﺗ

ﻪﺸﯿﺷ ﻞﺧاد يﺎﻀﻓ ﻦﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد ناﺰﯿﻣ ﻦﯿﯿﻌﺗ ياﺮﺑ كﺎﺧ نوﺪﺑ ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺰﯿﻧ ﻪﺘﺴﺑرد ﺎﻫ

. ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻞﺧاد ﺎﻫ

1Rhizodeposits=دﻮﺷﯽﻣ فﺮﺼﻣ ﺎﻬﻤﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ ياﺬﻏ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻪﺸﯾر ﺮﻔﺳوﺰﯾر ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﻪﮐ ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻬﻟﻮﻠﺳ هدﺮﻣﻪﺘﺳﻮﭘ

(3)

٣

ﺪﺷ هداد راﺮﻗ رﻮﺗﺎﺑﻮﮑﻧا .

ناﺰﯿﻣ ﮏـﯾ ﻢﯾﺪـﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ نﻮﯿﺳاﺮﺘﯿﺗ ﻪﻠﯿﺳو ﻪﺑ نﻮﯿﺳﺎﺑﻮﮑﻧا زا ﺪﻌﺑ ﻪﺘﻓﺎﯾ رﺎﺸﺘﻧا ﺪﯿﺴﮐا يد

ﮏﯾﺪﯾﺮﻠﮐﺪﯿﺳا ﻞﺑﺎﻘﻣ رد ،لﺎﻣﺮﻧ 5/

0 ﺪﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ لﺎﻣﺮﻧ .

ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﯽﻠﺻا تاﺮﺛا ،داد نﺎﺸﻧ ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ يﺎﻫ

) هﺪـﺷ ﺐـﯾﺮﺨﺗ و قﺮﻗ ،هﺪﺷاﺮﭼ ﻊﺗﺮﻣ (

و

ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﻦﯿﺑ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ تاﺮﺛا ﯽﻘﻤﻋ حﻮﻄﺳ رد ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ

0 - 10 ، 10 - 20 و 20 - 30 يرﺎـﻣآ ﺢﻄـﺳ رد راد ﯽـﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ

1 ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﺪﺻرد .

ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﯽﻠﺻا تاﺮﺛا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ يﺎﻫ

) ﻞﮑﺷ 1 ( ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ، ﺪﯿـﺴﮐا يد نﺎﯾﺮﺟ

ﻨﺑﺮﮐ ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﻪﮐ ؛ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ هﺪﺷ اﺮﭼ ﯽﻌﺗﺮﻣ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا رﺪ ﺮﯾﺎﺳ ﺎﺑ يراد

ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﻊـﺗﺮﻣ ﯽـﻨﻌﯾ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ يﺎﻫ

ﺖﺷاد هﺪﺷ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﻊﺗﺮﻣ و هﺪﺷ قﺮﻗ .

ناﺰﯿﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯿﻤﻫ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻨﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد نﺎﯾﺮﺟ

ﯽـﻨﻌﻣ توﺎـﻔﺗ قﺮـﻗ ﻊـﺗﺮﻣ رﺪ

داد نﺎﺸﻧ هﺪﺷ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﻊﺗﺮﻣ ﺎﺑ يراد .

ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﻞﮐرد ﻨﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد نﺎﯾﺮﺟ

ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ هﺪﺷ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﻊﺗﺮﻣ رﺪ .

ﻦﯿﺑ (mg CO2 g^-1 soil ) ﻦﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد نﺎﯾﺮﺟ(SE±) ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ :1 ﻞﮑﺷ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا

هﺪﺷ ﺐﯾﺮﺨﺗ و قﺮﻗ ،هﺪﺷاﺮﭼ ﻊﺗﺮﻣ يﺎﻫ .

ﯽﻘﻤﻋ حﻮﻄﺳ ﯽﻠﺻا تاﺮﺛا ﺞﯾﺎﺘﻧ 0

- 10 ، 10 - 20 و 20 - 30 ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﺮﺘﻣ ﯽﺘﻧﺎﺳ ناﺰـﯿﻣ رد ار يراد

يد نﺎـﯾﺮﺟ

ﻨﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا داﺪﻧ نﺎﺸﻨ

) ﻞﮑﺷ 2 .(

رد يدﺪـﻋ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﯽﻟو يد نﺎـﯾﺮﺟ

ـﻨﺑﺮﮐ ﺪﯿـﺴﮐا ﯽﻧﺎـﯿﻣ ﻖـﻤﻋ رﺪ

) 10 - 20 (

ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ .

(4)

٤

(mg CO2 g^-1 soil ) ﻦﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد نﺎﯾﺮﺟ ناﺰﯿﻣ (SE±) ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ 2: ﻞﮑﺷ ﻦﯿﺑ

ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽﻘﻤﻋ حﻮﻄﺳ .

ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﻦﯿﺑ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ تاﺮﺛا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ داد نﺎـﺸﻧ ﯽﻘﻤﻋ حﻮﻄﺳ و ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ

) ﮑـﺷ ﻞ 3 ( ناﺰـﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎـﺑ ،

ﻦﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد نﺎﯾﺮﺟ يدﺪـﻋ راﺪﻘﻣ ﺎﺑ مود ﻖﻤﻋ رد هﺪﺷ اﺮﭼ ﻊﺗﺮﻣ و لوا ﻖﻤﻋ رد قﺮﻗ ﻊﺗﺮﻣ رد

9460 /0 (mg CO2

g^-1 soil) دﻮﺑ

. ﺪﻧداﺪﻧ نﺎﺸﻧ ﻢﻫﺎﺑ ار يراد ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﻪﮐ .

ناﺰﯿﻣ زا هﺪﺷ قﺮﻗ ﻊﺗﺮﻣ رد ﻖﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻨﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد نﺎﯾﺮﺟ

ﺪﺷ ﻪﺘﺳﺎﮐ يراد ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺒ ﻪـﮐ يرﻮـﻃ ﻪﺑ

ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﻨﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد نﺎﯾﺮﺟ

ﻦﯿﯾﺎﭘ ﻖﻤﻋ رد قﺮﻗ ﺖﯾﺎﺳ رﺪ )

20 - 30 ﺮﺘﻣ ﯽﺘﻧﺎﺳ (

ﻣ ﺎﺑ راﺪﻘ يدﺪﻋ 6820 /0 (mg

CO₂ g^-1 soil) ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ

.

ﯽﻘﻤﻋ ﺢﻄﺳ ﻪﺳ ﻦﯿﺑ يراد ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ هﺪﺷ اﺮﭼ ﻊﺗﺮﻣ رد 0

- 10 ، 10 - 20 و 20 - 30 ﺪـﺸﻧ هﺪﻫﺎـﺸﻣ ﺮﺘﻣ ﯽﺘﻧﺎﺳ .

ﻢﮐ يدﺪﻋ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ظﺎﺤﻟ ﻪﺑ ﯽﻟو ﺮﺗ

راﺪﻘﻣ ﻦﯾ ﻨﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد نﺎﯾﺮﺟ

ﯽﻨﯿﯾﺎـﭘ ﻖـﻤﻋ رد هﺪـﺷاﺮﭼ ﺖﯾﺎﺳ رد ﻦﺑﺮﮑ )

20 - 30

ﺮﺘﻣ ﯽﺘﻧﺎﺳ (

يدﺪﻋ راﺪﻘﻣ ﺎﺑ 8360

/0 (mg CO₂ g^-1 soil) ﺪﺷ هﺪﯾد

. مود ﻖﻤﻋ ﻞﮐ رد )

اﺮـﭼ ﻊﺗﺮﻣ

ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ هﺪﺷ ﻨﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد نﺎﯾﺮﺟ

ﻖﻤﻋ ﺮﯾﺎﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ار ﻦﺑﺮﮑ يدﺪـﻋ ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ ظﺎـﺤﻟ ﻪﺑ ﺎﻫ

) 9680 /0 ( (mg

CO2 g^-1 soil) داد نﺎﺸﻧ

.

ﻢﮐ هﺪﺷ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﻊﺗﺮﻣ رد ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗ

ﻨﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد نﺎﯾﺮﺟ يدﺪـﻋ راﺪﻘﻣ ﺎﺑ لوا ﻖﻤﻋ رﺪ

4693 /0 (mg CO₂g^-

1 soil) ﻣ ﺎﺑ مود ﻖﻤﻋ ﺎﺑ ﻪﮐ دﻮﺑ راﺪﻘ

يدﺪﻋ 6820 /0 (mg CO2 g^-1 soil) ﻪـﮐ ﺪـﻨﭼﺮﻫ ،داﺪﻧ نﺎﺸﻧ ار يراد ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ

ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يدﺪﻋ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ظﺎﺤﻟ ﻪﺑ ﺖﺷاد ار يﺮﺗﻻﺎﺑ ﺮﯾدﺎﻘﻣ لوا ﻖﻤﻋ

. مﻮﺳ ﻖﻤﻋ )

هﺪﺷ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﻊﺗﺮﻣ

ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﻨﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يﺪﻧﺎﯾﺮﺟ

ﻖﻤﻋ ﺮﯾﺎﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ اﺮ داد نﺎـﺸﻧ ﻢﺘـﺴﯿﺳﻮﮐا ﻦﯾا يﺎﻫ

) 8323 /0 (mg CO2 g-1

soil) .(

(5)

٥

ﻞﮑﺷ 3:

ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ )

± (SE ﻠﺑﺎﻘﺘﻣ تاﺮﺛا ﻦﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد نﺎﯾﺮﺠ

) mg CO2 g^-1 soil (

ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﻦﯿﺑ و قﺮﻗ ،هﺪﺷ اﺮﭼ ﯽﻌﺗﺮﻣ يﺎﻫ

ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽﻘﻤﻋ حﻮﻄﺳ رد هﺪﺷ ﺐﯾﺮﺨﺗ .

ﯽﺒﺴﻧ ﺪﺻرد ﻦﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد نﺎﯾﺮﺟ

ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا رد ﻖﻤﻋ ﻪﺳ رد ﻞﮑﺷ رد ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ يﺎﻫ

4 ﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ .

ﺮـﺑ

ناﺰﯿﻣ هﺪﺷ اﺮﭼ ﻊﺗﺮﻣ رد سﺎﺳا ﻦﯾا ﻨﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يﺪﻧﺎﯾﺮﺟ

ﯽﻧﺎـﺴﮑﯾ ًﺎـﺒﯾﺮﻘﺗ ﺪﺻرد ﻖﻤﻋ ﻪﺳ ﺮﻫ رﺪ داد نﺎـﺸﻧ ار

. ﻊـﺗﺮﻣ رد

ﺪـﺻرد ﯽﻨﯿﯾﺎـﭘ ﻖـﻤﻋ هﺪـﺷ ﺐـﯾﺮﺨﺗ ﻊﺗﺮﻣ رد و ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ لوا ﻖﻤﻋ رد ﺪﺻرد ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ هﺪﺷ قﺮﻗ ﺪﯿـﺴﮐا يد نﺎـﯾﺮﺟ

ﻨﺑﺮﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺮﮕﯾد ﻖﻤﻋ ود ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ار يﺮﺗﻻﺎﺒ .

رد (mg CO2 g-1 soil )ﻦﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد نﺎﯾﺮﺟ ﯽﺒﺴﻧ ﺪﺻرد4 ﻞﮑﺷ ﺖﯾﺎﺳ هﺪﺷ ﺐﯾﺮﺨﺗ و قﺮﻗ ،هﺪﺷ اﺮﭼ ﻊﺗﺮﻣ يﺎﻫ .

ab bc

bc

a c

a a

0 0.5 1 1.5

هﺪﺷ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﻊﺗﺮﻣ قﺮﻗ ﻊﺗﺮﻣ هﺪﺷ اﺮﭼ ﻊﺗﺮﻣ هﺪﺷ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﻊﺗﺮﻣ قﺮﻗ ﻊﺗﺮﻣ هﺪﺷ اﺮﭼ ﻊﺗﺮﻣ هﺪﺷ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﻊﺗﺮﻣ قﺮﻗ ﻊﺗﺮﻣ هﺪﺷ اﺮﭼ ﻊﺗﺮﻣ

20-30 (cm)10-20 (cm)0-10 (cm)

ﻦﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد نﺎﯾﺮﺟ )

mg CO2g^-1soil (

ﻖﻤﻋ هدﻮﺗ

(6)

٦

ﺚﺤﺑ ناﺰﯿﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ﻨﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد نﺎﯾﺮﺟ

ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا رﺪ ﻢـﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ رد ،داد نﺎـﺸﻧ ﻢـﻫ روﺎﺠﻣ يﺎﻫ

يﺎـﻫ

توﺎﻔﺗ ﻻﺎﻤﺘﺣا ،ﯽﻟآ داﻮﻣ ﻪﯾﺰﺠﺗ رد ﻞﯿﺧد ﯽﻨﻌﻣ يﺎﻫ

دراد دﻮﺟو يراد .

ﻢـﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ ناﺰـﯿﻣ ﯽﺗرﺎـﺒﻋ ﻪـﺑ رد ﺎـﻫ

ﯽﻟآ هدﺎﻣ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا رد كﺎﺧ

ﯽـﻣ ،هﺪـﺷ ﺐﯾﺮﺨﺗ و ﯽﻌﺗﺮﻣ هﺪﺷ اﺮﭼ و قﺮﻗ يﺎﻫ ﺪـﺷﺎﺑ توﺎـﻔﺘﻣ ﺪـﻧاﻮﺗ

. يﺎـﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ

ناﺰﯿﻣ رد يدﺪﻌﺘﻣ ﻨﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد نﺎﯾﺮﺟ

ﺖﺳا ﺮﺛﻮﻣ گﺮﺒﺷﻻ ﺖﯿﻤﮐ و ﺖﯿﻔﯿﮐ ،ﺖﺑﻮﻃر ،ﺎﻣد ﺪﻨﻧﺎﻤ .

رﺎـﺸﺘﻧا نﺎـﯿﻣ ﻦـﯾا رد

ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﺮﯾﺎﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ هﺪﺷ اﺮﭼ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا رد ﻦﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد دﻮﺑ ﻻﺎﺑﺎﻫ

.

ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ هﺪﺷ اﺮﭼ ﺎﺑ هﺪﺷ قﺮﻗ ﻊﺗﺮﻣ ﻦﯿﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﺪﺷ ﻪﻈﺣﻼﻣ يراد

. يﺎﻫزاﺪـﻧا ﻢـﺸﭼ ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎﺑ و ﻊﺒﻄﻟﺎﺑ

ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻞﺑﺎﻗ توﺎﻔﺗ هﺪﺷ اﺮﭼ و قﺮﻗ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﯽﻠﮐ يﺪـﯿﻟﻮﺗ گﺮﺒـﺷﻻ ناﺰـﯿﻣ ﻪـﺠﯿﺘﻧ رد و ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ ناﺰﯿﻣ رد يا

ﺪﺷ هﺪﯾد . ﻌﺗﺮﻣ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻪﻨﯿﻣز رد هدﺮﺘﺴﮔ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻖﺒﻃ ﺮﺑ ﺶﯾاﺰـﻓا تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮـﺜﮐا رد هﺪـﺷ اﺮـﭼ و قﺮـﻗ ﯽ

ﺖﺷاد دﻮﺟو هﺪﺷ قﺮﻗ ﻊﺗﺮﻣ رد كﺎﺧ ﯽﻟآ هدﺎﻣ ناﺰﯿﻣ )

.(10 ﺖﯾﺎﺳ رد ﻦﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد رﺎﺸﺘﻧا ناﺰﯿﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد ﯽﻟو

دﻮﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ هﺪﺷ اﺮﭼ .

هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻦﯿﻨﭼ ياﺮﺑ ﻞﯿﻟد ﮏﯾ ﯽﻣ يا

ﻢـﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ رﻮـﻀﺣ ناﺰـﯿﻣ ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا رد ناﻮﺗ كﺎـﺧ رد ﺎـﻫ

ا ﻦﯾا ﺪﺷﺎﺑ ﺶﯾاﺰـﻓا ﺐﺒـﺳ ﯽﺘـﺳد ﺖـﺷادﺮﺑ ﺎـﯾ ماد ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ اﺮﭼ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا رد ﺶﺷﻮﭘ ﺖﺷادﺮﺑ ﻪﮐ دراد دﻮﺟو لﺎﻤﺘﺣ

ﺪﺷﺎﺑ هﺪﺷ كﺎﺧ ﺢﻄﺳ ﺎﻣد ﺶﯾاﺰﻓا نآ ﺪﻣﺎﯿﭘ و رﻮﻧ ﺖﻓﺎﯾرد ناﺰﯿﻣ .

ﻢﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ نﺪﺷ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺐﺒﺳ ﻞﻣﺎﻋ ﻦﯾا ﺖﺒـﺴﻧ ﺎـﻫ

ﻣ هﺪﺷ اﺮﭼ ﻊﺗﺮﻣ رد ار يﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﯾﺰﺠﺗ ناﺰﯿﻣ ﻞﻣﺎﻋ ﻦﯿﻤﻫ و هﺪﺷ ،قﺮﻗ ﺖﯾﺎﺳ ﻪﺑ هﺪﺷ ﺐﺟﻮ

ﺖﺳا ) (.19

رد نﮋﯿـﺴﮐا ناﺰـﯿﻣ ﺶﻫﺎـﮐ و كﺎـﺧ ﺢﻄـﺳ رد ﺖـﺑﻮﻃر ﺶﯾاﺰـﻓا قﺮﻗ ﻊﺗﺮﻣ ﺮﺑ ﻢﮐﺎﺣ ﻂﯾاﺮﺷ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﯽﻣ ﻢﻫ گﺮﺒﺷﻻ ﺶﺷﻮﭘ ﻢﺠﺣ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ سﺮﺘﺳد ، ﻦﺑﺮـﮐ ﺪﯿـﺴﮐﺎﯾد جوﺮـﺧ ﺶﻫﺎﮐ و ﺎﻫ ﻢﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﻞﯿﻟد ﺪﻧاﻮﺗ

ﺪﺷﺎﺑ . ﻘﻄﻨﻣ ﺮﺑ ﻢﮐﺎﺣ ﯽﻤﯿﻠﻗا ﻂﯾاﺮﺷ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺮﮕﯾد فﺮﻃ زا و ﺪـﺷر ناﺰـﯿﻣ ﻪـﮐ دراد دﻮﺟو لﺎﻤﺘﺣا ﻦﯾا ﮏﺒﺳ ياﺮﭼ و ﻪ

ﻪﺸﯾر ﺖﺸﮔزﺎﺑ و ﺪـﺷﺎﺑ هﺪـﺷ ،قﺮـﻗ ﻊﺗﺮﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺮﺗﻻﺎﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺎﺑ ﯽﻟآ هدﺎﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺒﺳ هﺪﺷ اﺮﭼ ﻊﺗﺮﻣ رد ﻒﯾﺮﻇ يﺎﻫ

ﻢﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺒﺳ ﻞﻣﺎﻋ ﻦﯾا ددﺮﮔ ﻦﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد ﺮﺘﺸﯿﺑ رﺎﺸﺘﻧا ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و ﺎﻫ

. هداد نﺎـﺸﻧ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ

ﺖﯾﺎﺳ رد گﺮﺑ ﺢﻄﺳ ﺺﺧﺎﺷ نﺪﺷ ﻢﮐ دﻮﺟو ﺎﺑ ﺮﺗﻻﺎﺑ ﻦﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد بﺬﺟ ناﺰﯿﻣ ،قﺮﻗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ هﺪﺷ اﺮﭼ ﯽﻌﺗﺮﻣ يﺎﻫ

ﺖﺳا هدﻮﺑ )

.(27 هﺪـﺷ اﺮﭼ ﻊﺗﺮﻣ رد ﻦﺑﺮﮐﺪﯿﺴﮐا يد رﺎﺸﺘﻧا ندﻮﺑ ﻻﺎﺑ ﺎﺑ ﻦﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد يﻻﺎﺑ بﺬﺟ ناﺰﯿﻣ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ

ﺪﺷﺎﺑ طﺎﺒﺗرا رد .

ا سﺎﺳا ﺮﺑ ﻢﻫ هﺪﺷ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﯽﻌﺗﺮﻣ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ناﺰﯿﻣ ،رﺎﻈﺘﻧ

ﻨﺑﺮﮐ ﺪﯿـﺴﮐا يد رﺎﺸﺘﻧا ﯽﻣﺎـﻤﺗ ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ ار يﺮـﺘﻤﮑ

ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا داد نﺎﺸﻧ ،ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ يﺎﻫ

. ﻪﻧاﺪﮐﺎﺧ ﺪﯾﺪﺷ ﺐﯾﺮﺨﺗ و ﺶﺷﻮﭘ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﺮﺛا رد يدورو ﯽﻟآ هدﺎﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺮﺛا رد ﺎﻫ

ﻢﻬﻣ زا كﺎﺧ ﺢﻄﺳ يﺎﻣد ﺪﯾﺪﺷ ﺶﯾاﺰﻓا ،ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ ﯽﻣ ﻞﯾﻻد ﻦﯾا ﻦﯾﺮﺗ

ﺪﺷﺎﺑ ﺪﻧاﻮﺗ .

ﺑ ﺢﻄﺳ ﻢﻫ كﺎﺧ ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ رد ﻖﻤﻋ ﯽﻨﻌﯾ كﺎﺧ يﻻﺎ

10 - 0 ار ﻦﺑﺮـﮐ نﺪـﺷ ﯽﻧﺪـﻌﻣ و ﻪﯾﺰﺠﺗ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ

داد نﺎﺸﻧ ﯽﻨﯿﯾﺎﭘ و ﯽﻧﺎﯿﻣ ﻖﻤﻋ ود ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ .

ﯽﺤﻄـﺳ ﻪـﯾﻻ و ﺖـﺳا ﮏـﯿﻓوﺮﺗوﺮﺘﻫ نﺎﮔﺪـﻨﻨﮐ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﯽﻠﺻا ﻊﺒﻨﻣ ﯽﻟآ هدﺎﻣ

ﺪـﻫاﻮﺧ ار ﻪـﯾﺰﺠﺗ ناﺰـﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ نﺎﻫﺎﯿﮔ زا ﻞﺻﺎﺣ ﯽﻟآ هدﺎﻣ و گﺮﺒﺷﻻ ﺎﺑ ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ طﺎﺒﺗرا ﻞﯿﻟد ﻪﺑ كﺎﺧ ﺖـﺷاد

. تاﺮـﺛا

ﺖﯾﺎﺳ ﻦﯿﺑ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ناﺰـﯿﻣ ﯽـﺸﻫﺎﮐ ﺪـﻧور ﻞﮐ رد ﻢﻫ ﯽﻘﻤﻋ حﻮﻄﺳ و ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ

ـﻨﺑﺮﮐ ﺪﯿـﺴﮐا يد رﺎـﺸﺘﻧا داد نﺎـﺸﻧ اﺮ

.

نﺎـﺸﻧ ﯽـﻘﻤﻋ ﺢﻄـﺳ ﻪـﺳ رد ﯽﺗوﺎﻔﺗ يرﺎﻣآ ظﺎﺤﻟ زا ،ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ظﺎﺤﻟ ﻪﺑ ﯽﺒﺴﻧ ﺖﻌﯿﺒﺗ دﻮﺟو ﺎﺑ هﺪﺷاﺮﭼ ﯽﻌﺗﺮﻣ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا داﺪﻧ . ﻧور ﻪﮐ دﻮﺑ هﺪﺷ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﺖﯾﺎﺳ ﺎﻬﻨﺗ نﺎﯿﻣ ﻦﯾا رد ﺖﯾﺎﺳ ﺎﺑ ﺲﮑﻋﺮﺑ ًﻼﻣﺎﮐ يﺪ

ﺶﯾاﺰـﻓا ﺎـﺑ ﯽـﻨﻌﯾ ؛داد نﺎـﺸﻧ ﺮﮕﯾد يﺎﻫ

ناﺰﯿﻣ ﺮﺑ ﻖﻤﻋ ﻨﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا يد رﺎﺸﺘﻧا

ﺪﺷ هدوﺰﻓا يراد ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺒ .

ﯽـﻣ يداﺪـﺧر ﻦﯿـﻨﭼ ﯽﯾاﺮﭼ ﺖﻠﻋ رد ﻪـﮐ ﺖـﻔﮕﻧاﻮﺗ

ﯿﺴﮐا ﺶﻫﺎﮐ ﺐﺒﺳ ﻢﮐاﺮﺗ ﻦﯾا و هﺪﺷ ﻢﮐاﺮﺘﻣ كﺎﺧ ،ددﺮﺗ و نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻪﺸﯾر نﺪﺷ ﻢﮐ و ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﺎﺑ ًﻻﺎﻤﺘﺣا نﮋ

ﺖﺒـﺴﻧ يﺮـﺘﻤﮐ ﯽﺒﺴﻧ ﻢﮐاﺮﺗ ﯽﻨﯿﯾﺎﭘ و ﯽﻧﺎﯿﻣ ﻖﻤﻋ ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد ؛ﺖﺳا هﺪﺷ كﺎﺧ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺖﯿﻌﻤﺟ نﺪﺷ ﻢﮐ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و ﯽـﻨﻌﻣ توﺎـﻔﺗ ﻦـﯾا ﺐﺒـﺳ ﻞﻣﺎﻋ ﻦﯿﻤﻫ و ﻪﺘﺷاد دﻮﺟو يدوﺪﺣ ﺎﺗ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و ﻪﺘﺷاد ﯽﺤﻄﺳ ﻪﯾﻻ ﻪﺑ راد

هﺪﺷ ﺖﺳا . ﯽﻣ ﻞﮐ رد ﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﻪﮐ دﺮﮐ حﺮﻄﻣ ار لﺎﻤﺘﺣا ﻦﯾا ناﻮﺗ

يد زﺎﮔ بﺬﺟ ياﺮﺑ ﯽﺒﺳﺎﻨﻣ ﻊﺒﻨﻣ هﺪﺷ اﺮﭼ ﯽﻌﺗﺮﻣ ﻢ

(7)

٧

ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﺮﮕﯾد ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﻦﺑﺮﮐ ﺪﯿﺴﮐا دﻮﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد هﺪﺷ ﺮﮐذ يﺎﻫ

. ﻪﺠﯿﺘﻧ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ار ﻪـﺘﮑﻧ ﻦـﯾا ﯽـﻠﮐ يﺮـﯿﮔ

ﯽﻣ ﻪﺧﺮﭼ ﯽﮑﯿﻣﺎﻨﯾد و ﯽﯾﺎﯾﻮﭘ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و ﺶﺷﻮﭘ ﯽﯾﺎﯾﻮﭘ ﻪﺑ ﮏﺒﺳ ياﺮﭼ ﻪﮐ دﺮﮐ نﺎﯿﺑ ناﻮﺗ ﻢـﻫ ﻦﺑﺮـﮐ ﻪـﮐ ﯽﺘـﺴﯾز يﺎـﻫ

زا ﯽﮑﯾ ﻪﺧﺮﭼ ﻦﯾا ﯽﻣ ﺮﺠﻨﻣ ،ﺖﺳا ﻢﻬﻣ يﺎﻫ

دﻮﺷ .

References:

1. Allen-Diaz, B., 1996. Rangelands in a changing climate: impacts, adaptations, and mitigation. In: Watson, R.T., Zinyowera, M.C., Moss, R.H. (Eds.), Climate Change., 1995. Impacts, Adaptations, and Mitigation of Climate Change: Scientiﬁc-Technical Analyses. Published for the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press, Cambridge, UK, pp. 131–158.

2. Amundson, R., 2001. The carbon budget in soils. Annual Review of Earth AndPlanetary Sciences 29, 535-562.

3. Anderson, J.P.E. & Domsch, K.H. 1978. A physiological method for thequantitative measurement of microbial biomass in soils. Soil Biology &Biochemistry, 10, 215–221.

4. Banger, K., Kukal, S.S., Toor, G., Sudhir, K., Hanumanthraju, T.H. 2009. Impact oflong-term additions of chemical fertilizers and farm yard manure on carbon andnitrogen sequestration under rice-cowpea cropping system in semi-arid tropics. Plant and Soil 318, 27–35.

5. Beheshti, A., Raiesi, F., Golchin, A. 2011. The Effects of Land Use Conversion from Pasturelands to Croplands on Soil Microbiological and Biochemical Indicators. Journal of Water and Soil. 25: 548-562. (in Persian)

6. Boone, R.D., Nadelhoffer, K.J., Canary, J.D., Kaye, J.P. 1998. Roots exert astrong influence on the temperature sensitivity of soil respiration. Nature396, 570–572.

7. Buchmann, N. 2000. Biotic and abiotic factors controlling soil respiration ratesin Picea abies stands. Soil Biology & Biochemistry 32, 1625–1635.

8. Correia, A.C., Minunno, F., Caldeira, M.C., Banza, J., Mateus, J., Carneiro, M., Wingate, L., Shvaleva, A., Ramos, A., Jongen, M., Bugalhoe, M.N., Nogueira,C., Lecomte, X., Pereira, J.S., 2012. Soil water availability strongly modulates soil CO2 efflux in different Mediterranean ecosystems: Model calibration using the Bayesian approach. Agriculture, Ecosystems and Environment. 161: 88– 100

9. Cox, P. M., Betts, R. A., Jones, C. D., Spall, S. A., and Totterdell, I. J. 2000 Acceleration of globalwarming due to carbon-cycle feedbacks in a coupled climate model. Nature 408, 184–187.

10. Darcy C. Henderson A, Ben H. Ellert B, M. Anne Naeth 2004. Grazing and soil carbon along a gradient of Alberta rangelands. Rangeland Ecology & Management 57(4):402- 410. 2004

11. Fang, C., Moncrieff, J.B., Gholz, H.L., Clark, K.L. 1998. Soil CO2 efﬂuxand its spatial variation in a Florida slash pine plantation. Plant andSoil 205, 135–146.

12. Follett, R.F. 2001. Soil management concepts and carbon sequestration in croplandsoils.

Soil and Tillage Research 61, 77–92.

13. Frank, A.B., Liebig, M.A., Hanson,J.D. 2002. Soil carbon dioxide fluxes in northern semiarid grasslandsSoil Biology & Biochemistry 34, 1235–1241.

14. Ghatori, M., Heshmati, M., Parvizi, V., 2013. Effect of Rengland management on soil organic carbon and aggregate changes in four regions of Kermanshah. Journal Water &

Soil. 27: 349-357. (in Persian)

15. Gregorich, E.G., Turchenek, L.W., Carter, M.R., and Angers, D.A. 2001. Soil and EnvironmentalSciences Dictionary. CRC Press, BocaRaton, FL.

(8)

٨

16. Hanson, P.J., Edwards, N.T., Garten, C.T., Andrews, J.A. 2000. Separating rootand soil microbial contributions to soil respiration: a review of methods andobservations.

Biogeochemistry 48, 115–146.

17. Jassala, R. S, Blacka, T. A, Nesica Z, Gaumont-Guay D. 2012. singautomated non- steady-state chamber systems for making continuouslong-term measurements of soil CO2 efﬂux in forest ecosystems. Agricultural and Forest Meteorology 161, 57– 65.

18. Katterer, T., Reichstein, M., Andren, O., Lomander, A., 1998. Temperature dependence of organic matter decomposition: a critical review using literature data analyzed with different models. Biol. Fertil. Soils 27: 258–262.

19. Lloyd, J., Taylor, J.A., 1994. On the temperature dependence of soil respiration. Funct.

Ecol. 8: 315–323.

20. McGuire, A. D., Melillo, J. M., Kicklighter, D. W., and Joyce, L. A. 1995. Equilibrium responsesof soil carbon to climate change: Empirical and process-based estimates.

Journal of Biogeography22, 785–796.

21. Risk, D., Kellman, L., Beltrami, H. 2002. Carbon dioxide in soil profiles: Production andtemperature dependence. Geophysical Research Letters, 29, 4.

22. Schimel, D. S., Braswell, B. H., Holland, A. B., McKeown, R., Ojima, D. S., Painter, T.

H., Parton, W. J., and Townsend, A. R. 1994. Climatic, edaphic, and biotic controls over the storageand turnover of carbon in soils. Global Biogeochemistry Cycles 8, 279–

293.

23. Schumana, G.E, Janzenb H.H. , Herrick J.E. 2002. Soil carbon dynamics and potential carbon sequestration byrangelandsEnvironmental Pollution 116, 391–396.

24. Songa, M., Jianga, J., Caod, G. Xu. X. 2010. Effects of temperature, glucose and inorganic nitrogen inputs on carbonmineralization in a Tibetan alpine meadow soil.

European Journal of Soil Biology. 46, 375-380.

25. Totsche, K. U., Rennert, T., Gerzabek, M. H., Kögel-Knabner, I., Smalla, K., Spiteller, M. & Vogel, H.-J. 2010. Biogeochemical interfaces in soil: Theinterdisciplinary challenge for soil science. Journal of Plant Nutrition and Soil Science, 173, 88-99.

26. Vargas, R., Allen, M.F. 2008. Environmental controls and the inﬂuence of vegetationtype, ﬁne roots and rhizomorphs on diel and seasonal variation in soil respiration. New Phytologist 179, 460–471.

27. Wang,Y.F., Cui,X.Y., Hao,Y.B., Mei, X.R., Yu,G.R., Huang, X.Z., Kang,X.M. Zhou, X.Q.2011. The fluxes of CO2 from grazed and fenced temperate steppe during two drought years on the Inner Mongolia Plateau, China. Science of the Total Environment 410-411, 182–190

28. Yuste, J.C., Baldocchi, D.D., Gershenson, A., Goldstein, A., Misson, L., Wong, S., 2007. Microbial soil respiration and its dependency on carbon inputs, soil temperature and moisture. Global Change Biol. 13: 2018–2035.

29. Zibilske, L. M., 1994, Carbon mineralization. In Methods of soil analysis, Part 2, R. W.

Weaver et al., eds., pp. 835–863, SSSA Book Ser. 5 SSSA, Madison, WI.