هدکشناد مولع
یشزومآ هورگ یسانش تسیز
هجرد تفایرد یارب همان نایاپ دشرا یسانشراک
نش تسیز هتشر ا
یژولویزیف شیارگ یروناج مولع یس
راتخاس ساسا رب رلاغلاوب هناخدور یتسیز یبایزرا زوتنبورکام یتیعمج
ه رد ا ناتسا لیبدرا
رگشهوژپ :
یویحی زانهب
امنهار داتسا :
رتکد یماریاب لضفلاوبا
میرک رتکد هلا
یمساق
رواشم داتسا :
فیرش یدسا ناسحا رتکد هدازاطع ناسحا رتکد
دادرخ 1398
ناونع و :روآدیدپ مان لیبدرا ناتسا رد اه زوتنبورکام یتیعمج راتخاس ساسا رب رلاغلاوب هناخدور یتسیز یبایزرا
/
نهب یویحی زا
داتسا نا امنهار : یماریاب لضفلوبا رتکد -
یمساق هلا میرکرتکد
داتسا :رواشم نا فیرش یدسا ناسحا رتکد
- هدازاطع ناسحا رتکد
خیرات :عافد حفصدادعت :تا 5
9 .ص
نایاپ هرامش :همان
اپ هرامش / هورگ مان ی
نا همان
:هدیکچ تیعضو هعلاطم نیا رد:فده یتسیز
یاهرهن لاغلاوب رارلق یلسررب درولم للیبدرا ناتسا رد ر
.تفرگ شور درولم هلقطنم رد هدمآ لمع هب هیلوا تاعلاطم و تاقیقحت زا دعب :شهوژپ:شهوژپ یسانش
دادعت رظن 4
و .دلیدرگ نیلیعت و صخشم ، هاگجرفت زا رهن جورخ لحم ات تسد لااب زا هاگتسیا
یلصف تروص هب رارکت راب ود اب یفیک و یمک یرادرب هنومن زا
4 هنومن زا هدافتسا اب قوف هاگتسیا
نیلامرف رد ربروس طسوت هدش یروآ عمج تادوجوم .دیدرگ ماجنا ربروس رادرب تلیبثت دصرد4
.دندیدرگ شرامش و ییاسانش ،یزاسادج و لقتنم ققحم هاگشناد هاگشیامزآ هب و هتفای اه هعلاطم دروم هقطنم رد: 4
و هتسار 7 لماش نایزفک هورگ زا هداوناخ یاه هتسار :
Diptera
Ephemeroptera ،
Trichoptera
، Amphipoda اهداینابات اهدیلومیاس یااه هداونااخ و
یناوارف دصرد نیرتشیب .دندش ییاسانش هدیراماگ اهدیکیسپوردیه اهدینگاتپه اهدیتب اهدیمونوریش سنج هب طوبرم بیترت هب یرادرب هنومن لوط رد زوتنبورکام تادوجوم بلاغ یاههورگ ورااماگ
یناوارف نازیم نیرتمک و نیرتشیب .دوب هدیراماگ هداوناخ زا اب
رد بایترت هاب یراد یانعم تواافت
هاگتااسیا 3
و 1 نیگنااایم اااب 25
/ 677 و 63 / 343 تادوااجوم هداانز هدواات رهکادااح .داامآ تااسدب
رد زوتنبورکام هاگتسیا
3 لداعم 27 / 591 یلیم رد نآ لقادح و عبرتم رد مرگ هاگتاسیا
1 لدااعم
30 / 244 یاالیم یااکیزیف یاااهروتکاف زا یدادااعت نیاانیمه .داایدرگ نیاایعت عاابرم رااتم رد مرااگ
صوصخب بآ ییایمیشو ابآ یامد ابآ رد لولحم نژیسکا ابآpH
بآ نایرج تعرس و رد زاین
.دنتفرگ رارق یریگ هزادنا دروم هعلاطم نیا خااش
وهناسلیه وBMWP نیانیمه و
یاانغ
یا هنوگ وEPT
EPT/CHI
یعت دندیدرگ نی
هجیتن :یریگ یدادعت کیزیف یاهرتماراپ ی
هاگتسیا نیب ار یراد ینعم لاتخا ییایمیش و ه
نااشن
داد یم ناشن ااه خاش یبایزرا و .دندادیم هاگتاسیا
4 تیعا و زا اههاگتاسیا ریااس هاب تتاسن
یاه هاگتسیا و رتهب یتسیز 2
و 3 زا یرت بسانمان تیع و .دندوب رادروخرب
هژاو یاه :یدیلک یتسیز یبایزرا ایتسیز یاه خاش ایزفک ناگرهم یب ارلاغلاوب یاهرهن
1 فده و همدقم-
1 - 1 - تایلک
یتایح تااسا یرصنع ابآ ا
رد و هداد لیکاااشت ار نیامز هراک ممناپ راهچ دودح هک
بآ ار ناسنا کی ندب نزو زا یمین زا شیب .تااسا لیخد نآ نینکاااس یگدنز داعبا مامت نارادناج ریاس هتتلا .دنام دهاوخن هدنز زور دنچ زا شیب نآ رصم نودب و دهدیم لیکشت دنتسه هنوگنیدب زین تاتاتن و غا .
اتاشادهب اکاروخ و برااش ریظن ناااسنا یاهتیلاعف بل
دیلوت تلاوصحم بآ هاب یاسرتسد .تاسا هتااسباو بآ هب ... یتعنص و یماد ایزرواااشک
زا یکی ازیمت و نیریش عو وم نیرتمهم
ا راطکی زا .تاسا زورما ناسنا یارب حرطم یاه
راگید راط زا و دواشیم رصم هینآ ینیزگیاج روظنم هب یبآ ریاخذ یارب ا اقت شیازفا هناخدور یگدولآ هچایرد ااه
یانارحب هاب هدانیآ رد ار عوا وم نایا ابآ عبانم ریاااس و اه
هرهب نیاربانب .درک دهاوخ لیدتت هدنیازف رادرب
یگدوالآ زا یریگولج و بآ عبانم زا هنیهب ی
.تسا هعسوت یارب یلصا ناکرا زا اهدنوش دیدمت عبانم و بآ عبانم [
1 ]
رد یروشک ره مأت
نی ام جاتحی رور ی ولوا زا مدرم ی
اهت ی لاصا تاسا ی ا رد . نای ااتاسار
مأت نی اذغ ی ن دروم ازای مأت نی و تشادهب مأت
نی براش بآ و
ن تعناص زای
لاصا زا ی رات نی
اه تیولوا م رامش هب
ی آ دی . ناریا ند کشخ هقطنم راون رد ای
لدااعم عرااب ااب و دراد راراق
کی ند موس ای زا یمیلقا ن و کشخ می
ه .تاسا رادروخرب کشخ موزال
هااگآ و تخاناش ی
زا
م نازی فرصم بآ ی
ن و زای تآ ی لک رد هی اهشخب یفرصم ی سب
رای رور ی .تسا
و بآ هاب یاسرتسد اح درف ره دنک یم بامیا هک تسا بآ ینیزگیاج لباق ریغ یگژی
.داهد راراق ااه شخب ریاس تمدخ رد ار نآ دازام و دشاب هتشاد ار تشادهب و برش دایلوت
و یراامت یلاااک کای ناوانع هاب بآ اب دیاب اذل و هدوتن رسیم بآ نودب یتورث هنوگ چیه شک یگتسباو اریز دوش دروخرب یتایح هعاسوت رد .تاسا ااهلااک ریااس زا رتلاااب ابآ هب رو
یا هزادانا هاب بآ هاب یاسرتسد رواشک هدنیآ و لاح ِیگنهرف و یعامتجا ایداصتقا رادیاپ زا ریزگان روشک روما نایلوتم هک تسا یتایح ذااختا
رد نرودام و کیژتارتاسا یااه هامانرب
یانتم رب روشک رادیاپ هعسوت یاه تیلاعف ات دنتسه بآ دروم .دریگ تروص نآ
[ 2 ]
هاب یالک یدنب میسقت کی رد بآ عبانم 3
اهاناخدور اراهنر یحطاس یااه بآ اهتاسد
دوش یم میسقت اهایرد و اه ونایقا بآ اینیمزریز یاه بآ ا)هچایرد
.
بآ نیریش کی عتنم دودحم دشاتیم هک هولاع رب یاقب تادوجوم یارب
یاهتیلاعف یناسنا
دننام ایزرواشک تعنص
و یلخاد یاهزاین ین
ز یرور دشاتیم [.
3 ]
مهم زا نیریش بآ یم یندش دیدمت عبانم نیرت
ندانام هدانز یاراب اعاتنم نیا هک دشاب
نیانیمه و بآ هاب زاین نیمأت ظاحل زا اناسنا یارب نینیمه و هدنز تادوجوم زا یرایسب و نیامز مطاس رد یاعیتط رواط هب نیریش بآ .تسا یتایح و تیمهارپ رایسب ایزرواشک رد ًاتدمع لایخی
یاه یتطق و یناتسهوک ناگلاماش
و نااگبونج هایلا ترواص هاب
ای یاه
هدش هریخذ هچایرد .دنا
هناخدور انیریش بآ یاه بآ نایرج و ااهرهن و اه
زا یانیمزریز یاه
یم هدرمش نیریش بآ عبانم رگید ااهنت نیریاش بآ عباانم .دنوش
3 داصرد لاک زا عباانم
بآ هرک یور رب یم لیکشت ار نیمز ٔ
.دهد [ 4 ]
و یاطیحم تاسیز نیناواق و بآ تیفیک رب یناسنا یاه تیلاعف ریثات هب هجوت اب هزورما تایمها بآ عبانم تیفیک هب هجوت موزل اتسا هدمآ دوجوب یگدولآ اب طاتترا رد هک یلئاسم
.تسا هدرک ادیپ یدایز [
5 , 6 ]
تیفیک اب و نمطم بآ نیمات نآ یلصا روحم هک بآ عبانم رادیاپ تیریدم اتسار نیا رد .تسا مهم و یتایح رایسب دشاب یم راصم عاونا یارب بولطم [
7 ]
طاسوت یحطاس یاهبآ یگدولآ یاه هدنیلاآ
یکیژواالویب و یااکیزیف اییایمیاش یااه
هج یاهروشک راهکا رد رایگارف لکاشم هااک یااتارثا و بآ تاایمها هاب هجوت اب .تسا نا
راب داناوت یام نآ یگدوالآ تملاس
سنا ی دشاب هتشاد یعیتط متسیسوکا و ناا .
ارااشب رتاسد رد یابآ عباانم نیراتمهمزا یکی ناونع هب اه هناخدور یگدولآ لکشم ادبا ءهنیمز رد یتاعلاطم و یتاقیقحت مهم یاهلصفرس زا یکی ناونع هاب هراوامه دربراک و ع
و ااهکینکت لامعا یارب .تسا هتشاد رارق اه یگدولآ لرتنک و تخاناش روظنم هب ییاهشور
تایعقاو تخاناش الکشم نیا اب هزراتم روظنم هب میحص یتیریدم عقاو رد و رثوم یاهشور یتح هک ییاهریسم و اهلدم زا هدافتسا و هلئسم ناکملاا
هدواب راتکیدزن تاایعقاو نایا هاب
یب تقباطمو تسا ریذاپان باانتجا و یرورا یراما ادنشاب هتشاد نآ اب یرتش
.[
8 ]
عرتاسگو یراشب عاماوج هعاسوت تالع هاب اه هن اخدور بآ زا نوگانوگ یاه هدافتسا زا هراومه عیانص تسا هدوب یراج یاهبآ تیفیک شهاک لماوع
. رد ار ااه هاناخدور یگدولآ
ادروآ بااسح هاب یناسنا یاهتیلاعف رثا رب تسیز طیحم یگدولآ خاش ناوت یم تقیقح اهاتاسور ااهرهاش ناایمزا ار ینلاواط یریاسم هک دنتسه یبآ عبانم اهنت اه هناخدور اریز دننک یم یط یزرواشکو یتعنص طانمو .[
9 ]
هعسوت یتعنص اندش عرتسگ ینیاشنرهش
و یاهاشور یزروااشک
هدراشف و ندنازواس
یاهتخوس یلیسف
زا هلمج هدنیلاآ یاهتیلاعف یناسنا
دنشاتیم هک
هب تعرس شیازفا هتفای و
شقن یمهم رد رییغت طیارش یعیتط و متسیسوکا یاه
یبآ .دنراد [ 10 ]
هااب هدولآ یلکروااط هدننک
هب بآ یاه 9
میسقت هتسد هدش
زا داانا تراااتع هاک دانا
ییاذغ داوم ااهیناک و یندعم و ییایمیاش داوام ا)یعوناصمر یالآ تاتیکرت اازیرامیب لماوع هلابز اویتکاویدار داوم ایهایگ .امرگ و تابوسر اتفن انژیسکا هب دنمزاین یاه
[ 11 ]
1 - 1 - 1 - یحطس یاهبآ یگدولآ رب راذگ ریثات لماوع
ریز تمسق شش هب ناوت یم ار یحطس یاهبآ یگدولآ رب راذگ ریثات لماوع یلک روط هب :دومن میسقت هدنیلاآ )فلا هارامه هاب ار یداایز یاهداامایپ اااه هداانیلاآ عواان نایا :یتعنص یاه
بآ رد دوجوم ناایزبآ هاب بیاسآ هالمجزا تاشاد دنهاوخ لواالحم نژیااسکا شهااک اااه
هیلا ندمآ دوجو هاب ابآ رد دواجوم روان دورو زا یریگوالج و بآ یور العم داوام زا یا
نداامآ دواجو هب اناهایگ دشر مداع و زتناسوتف لمع رب یراذگرثا ابآ نورد هب دیشروخ لباقریغ و بآ هب ازیرامیب لاماوع دورو اعوتطماان یااهوب بآ ندش برش
.
تنجرتد )ب هدنیلاآ عون نیا :اه
گرم ابآ یور راب فاک داامیا بجوم اه ناایزبآ رایمو
و اااهنآ هاب دیاشروخ رون ندیسر شهاک تلع هب ناهایگ داشر مداع اااهبآ نیا رد دوجوم یرامیب لماوع دورو دنوشیم بآ هب از
.
رایاسب نداش هدوالآ ترواص رد ابآ لوااکلوم راتخااس رد راییغت :وایتکاویدار داوم )ج
عوان نایا یاهدامایپ زا بآ هاب ازیرامیب لماوع دورو و اهبآ رد لااب رایسب یراگدنام اهدنشک دیآیم رامش هب ااه هدانیلاآ
.
تفآ )د هدنیلاآ عون نیا :اهشک دااامیا و ااهبآ رد نیگناس تازاالف شیازاافا ثاعاب ااه
اااش یااام بآ نورد هاااب از یراااامیب لااماوع دورو ابآ عباااانم فاااک رد تابواااسر و دنو
دنراد یدایز ًااتیرقت یراگدانام
.
هدنیلاآ کی دننام امرگ :امرگ )ه نایزبآ زا یخرب دیدش نتفر نیاب زا باجوم براخم ی
.دوشیم امد هب اسح هکنیا اب
یب امد یاب و بآ یواب و ماعط رد ریثأت لاباقریغ رد ریثأات
اتیم بآ معط و ندش برش .دش
راب ریثأات :لوالحم یاهکمن تظلغ )و یاکیرتکلا تیاده نازیم شیازفا و نااهایگ داشر
دشاتیم بآ رد لولحم یااه کامن تظلغ تاریثأت زا [.
12 ]
2 - 1 - 1 - یبآ عبانم یگدولآ ییاسانش
دنیلاآ عبانم تیفیک و تیمک تخانش ه
تاهج باسانم لدام هایارا و یافیک نییعت ااه
بآ یافیک تااعلاطم یااه هافلوم نیراتمهم زا اه هدنیلاآ ینامز و یناکم تارییغت یسررب .دنتسه [ 13 ]
ییاسانش و اهبآ ةعلاطم شمناس سایار یاهاشور اب اهنت یبآ عبانم یگدولآ
یااهرتماراپ
ندوب ریغتم لیلد هب بآ ییایمیشوکیزیف طیارش
ارایز تسین یفاک هناخدور یکیژولوردیه
طقف طیارش یا هظحل و
یتاعلاطا نامز رد
یرادرب هنومن .دهدیم ام هب ار
یدب هاک تروص ن
کی یرس زا هدنیلاآ اه دراو اهرهن و اه هناخدور دندرگ یم
و سپ زا دنچ تعاس ای دنچ ازور
نآ یگدولآ اه رب دنوش یم رط و
تاعلاطم یکیزیف
و ییایمیش اای
کایژولویرتکاب بآ
هاک
سپ زا نآ مامنا ادنریذپب چیه
هنوگ یگدولآ ار ناشن دنهد یمن .
تاقو عور نایا نیانیمه
هدوب ریگ اب هنیزه و
لا راد یی .د نیا هب لیلد هاک یتاسیز یاهاشور اات تاسا هداش ششوک
یاب و ناایهام اااهکتلج ااهنآ نیرتلواداتم هاک نیریاش یاهبآ تادوجوم یسررب رب ینتتم ناگرهم هویش ناونع هب ادنتسه یزفک هاتفرگ رااکب ااهبآ یگدولآ شمنس رد یرگید یاه
دنوش .[
14 ]
اب دورو هدنیلاآ اه هب ابآ تادوجوم اسح
هب یگدولآ زا نیب دنهاوخ تفر نیدب تهج
نیا هورگ زا اتادوجوم خاش
یرتهب یارب تیفیک نایب بآ
یم دنشاب . [ 15 ]
ااکیرمآ تاسیز طیاحم تا افح نامزااس تااعلاطم اب باطم ر1
)EPA عور نیراتهب
متسیسوکا یبایزرا متاسیسوکا نامه هدنز تادوجوم کیژولوکا طباور زا هدافتسا ایبآ یاه
هب خاش ناونع دنیوگیم کیژولوکا یبایزرا نآ هب هک تسا یکیژولوکا یاه
.[
16 ]
خاش اعقاو رد ز تادواجوم ِیکیژوالوکا تایاصوصخ اکایژولوکا یاه
هاک هدواب هدان
سکعنم هاب تتاسن ناایزبآ هک یتیساسح و هطبار لیلد هب و دنتسه طیحم طیارش هدننک
یطیحم طیارش دوخ
شیااپ و یباایزرا یاراب ااهنآ زا اایند رسارس رد یدایز ناققحم ادنراد
هن اهصخاش نیا .دننکیم هدافتسا یحطس ِیاهبآ متسیسوکا یلعف تیع و نییعت یارب اهنت
ب امتسیسوکا کی شیپ نینیمه و هتشذگ راثآ یبایدر یارب هکل
ینیب تاراییغت هدنیآ یاه
هب متسیسوکا نامه یم راک
دنور [.
17 ]
هانیزه مک یژولونکت اهبآ تیفیک یکیژولوکا یبایزرا طیاحم یمیاش هاب هاک تاسا یا
داناوتیم و دراد زااین یامک یهاگاشیامزآ مزاول و لیاسو هب اتسین هتسباو هتفرشیپ تسیز نوایمه ییایازم زا اهشور ریاس هب تتسن اهشور نیا دهد هئارا یلوتق لباق تقد اب یمیاتن وب هفرص هب نورقم الااب تقد هدانیلاآ یاعممت تاراثا یاسررب نااکما اکدنا نامز اند
اااه
رتسا شیامن تیلباق طیاحم یاراب راتمک یگدوالآ داامیا اناامز لوط رد یگدولآ یاه
دنتسه رادروخرب هعلاطم ماگنه رد تسیز .
[ 18 ]
کیژولویبوردیه تاعلاطم زا هدافتسا اب کیتنب عماوج و
ناوتیم هولاع تارییغت یسررب رب
نیایعت ار یرااج یااهبآ یفیک تایصوصخ ابآ ییایمیش و یکیزیف دوامن
ناایم نایا رد .
هژیو تیمها زا کیژولویب تاعلاطم ارادروخرب یا
رانک رد ناوتیم تروص نیا رد هکارچ اتس
داد هیارا ار متسیسوکا کی زا لوقعم و یقطنم یتواضق اتاعلاطم ریاس .[
19 ]
1 - 1 - 3 - یزفک گرزب ناگرهم یب
ار یا هایذغت حوطس مامت زا اهیرتکاب و تاناویح اناهایگ زا یعیسو فیط کیتنب عماوج .دریگیم رب رد هورگ هس هب کیتنب تادوجوم
دنوشیم میسقت ازمم :
1 . نایز نورد :2
یگدانز تابواسر رد هاک هزادانا راه زا ااهیرتکاب و نارونااج اناهایگ
دننکیم .دوش یم لماش ار
1 United States Environmental Protection Agency
2 Infauna
2 . نایز نورب :3
ای تخس حوطس هب هتسباو هک ییاهیرتکاب و ناروناج اناهایگ هیلا ریز
دنا هرخص دننام لاغشآ ای اه
دنتسه هدش هتشاتنا مه یور هک ییاه .
اق اهنآ هاب ردا
دننکیم یگدنز تابوسر یور ای هدوب تکرح .
3 . یز رتسب :4
یور راب هاک یزافک ای یا هیذغت فک دوجوم یااهکیتنب
Infauna و
Epifauna دننکیم هیذغت
.
هنوگ هنوگ و روش بآ رد اهزوتنب زا ییاه نیریاش یااهبآ هاب العتم رگید ییاه
ا زا .دان
هنومن یم دنوش یم تفای نیریش بآ رد هک ییاه هزورکی ااهولاز ااهمرک عاونا هب ناوت
5اه ود
نلااب ا6
درک هراشا ...و وراماگ .
هب ناوت یم هزادنا رظن زا ار اه زوتنب 3
:دومن میسقت ریز یلک هتسد
1 . اهزوتنبورکام :
ادناشاتیم راتمیلیم کای زا راتگرزب هاک یتادوجوم داننام
یاهفداص
اوگیم اییایرد یغیت هجوج اییایرد هراتس ایکاروخ لا
ور تارشح ا و ناتسوپ تخس
اهناجرم .
2 . ات ناش هزادنا اهزوتنبویم 1
هموتاید لماش هورگ نیا تادوجوم .تسا رتمیلیم و ااه
مرک دشاتیم ییایرد یاه .
3 . تادوااجوم اااهزوتنبورکیم زا رتکچوااک
1 / 0 رااتمیلیم و ناراد هژاام دااننام دنتااسه
اهیرتکاب .
کام و ااهکتلج انایهام هلمج زا یفلتخم ةدنز تادوجوم تملااس یباایزرا رد ااهزوتنبور
یبایزرا رد اهنآ نیرتهب هک دنراد دربراک اهبآ یکیژولوکا هب دنتسه اهزوتنبورکام ااه
یرواط
زا شیب هک 60
تساهنآ هب تخم انیریش یاهبآ یکیژولوکا یاهصخاش دصرد .[
17 ]
1 - 1 - 4 - یبآ یاه متسیسوکا رد اهزوتنبورکام ریثات
اهزوتنبورکام شقن
یندعم ندرک داوم یلآ ا اج هب ییاج و شخرچ داوام رد امتاسیسوکا
لاقتنا یژرنا رد انایهام ییوگخساپ عونتم
عاونا هب رتاسا ا ماهو نیانچ زا حوطاس ماهم
3 Epifauna
4 Demersal
5 Ephemeroptera
6 Ephemeroptera
هریمنز ییاذغ رد طیحم یاه یبآ یم دنشاب روضح ای مدع روضح عونتو اهنآ رعم دوجو ای
دوتن یگدولآ .تسا
اب هعلاطم و یسررب تادوجوم یزفک
کی )کیتنبر هاقطنم
ناواتیم هاب نازایم لیاسناتپ
یتلایش موب هناماس نییعتر یبآ یاه زاممریداقم
لباق )تشادرب و
نییعت ناوت دیلوت کی موب
هناماس یپ درب
.
اهزوتنبورکام شقن
یمهم رد هیذغت انایهام ااج هاب ییااج و شخراچ داوام
ییاذاغ رد
یبآ متسیسوکا .دنراد
زوتنبورکام اه
داوم یلآ اب نورد ءاشنم از
و نورب از ار یندعم داننکیم
.
زوتنبورکام اه
نینیمه هب
ناونع نیمود و نیموس مطس اییاذغ دروم هدافتسا ریاس ناایزبآ
هتفرگرارق و
یم ناوت ن د هب ناونع هیامن یا زا نازیم لک تادیلوت و یصخاش ارب
ی تیفیک بآ
بوسحم دنوش
رادقم هنلااس دیلوت یهام اسارب زوتنبورکام لباق
دروآرب تسا
.
تداع ییاذغ نیارد ناروناج توافتم اتسا یضعب نمل راوخ دنتسه و داوم یلآ دواجوم
رد کاخ ار یم دنعلب و یخرب هدوپ راوخ و هدوب زا یایاقب یهایگ و اهکتلج هیذغت دانیامنیم .
ناگرهم یب یزبآ
رد هریمنز ییاذغ هناخدور هب
ناونع راصم ناگداننک هایلوا
زا تادایلوت
یهایگ ریظن ااهکتلج هموتاید ااه هزخ اه و یازجا هدیسوپ گرب اه هدافتاسا داننکیم
و دراو
هخرچ دیلوت عاونا نایهام یم دنوش و هب هکینامز غولب
دنسریم هب زاورپ رد یم دنیآ و ای روطب
میقتسم همعط
رصم ناگدننک ث
هیونا .دندرگیم
اهزوتنبورکام رد
میژر ییاذغ هناخدور نایهام یا
و نینیمه ناایهام
واکدور ییاایرد
شقن ییازسب دنراد نیدب تهج نییعت اعونت یناوارف و تارییغت یلصف اهنآ شقن رد ییازسب
نییعت ناوت دیلوت یعیتط ییاهن اهناخدور میسقت
یدنب هناخدور رظنزا
)بورپاسر یگدولآ و
واضق ت ییاهن رب نیا متسیسوکا تشاد دهاوخ
. نینیمه نوچ
شنکارپ گرزب
یب نااگرهم
یزبآ اب مع یاه توافتم ابآ نازیم نژیسکا الولحم یلآداوم و یاهامد فالتخم طااتترا
ادراد زا اهنآ هب ناونع خاش یگدولآ یاهبآ دکار و یراج هدافتسا یم .دوش [ 20 ]
1 - 1 - 5 - اهزوتنبورکام یور رب اه هدنیلاآ ریثات
دورو کی و ای دنچ هدام اییایمیش ایلآ
داوم یندعم ایو دورو داوم دئاز هب نورد بآ یشان
زا یاهبلا اف ایتعنص
اییایمیش ایناسناایزرواشک
ایگنااخ یناتاسرامیب
و هرایغ نوایمه
شیازفا بوسر هبو عتط نآ یلآداوم ثعاب یگدولآ بآ یم دوش هک یگتسب هب رادقم ایگدولآ
تدش و ممح نآ دراد . هبرمت تباث هدرک تسا هک ابلا اف داوم
ایلآ تازلف یماس و اوام د
ییایمیش یزرواشک
و تعنص زا هدنیلاآ یلصا یاه بآ
دنتسه هولاع .
رب نیا ادراوم داوم یلآ
یشان زا بلا اف یاه ایناسنا نیرتشیب رامآ
یگدولآ اه ار ناشن یم دهد
.
نیرتدب عون یگدولآ رظنزا تدش یگدولآ تراتع دنا زا
:
- یگدولآ یاه داوم ویتکاویدار
- یگدولآ یاه یناتسرامیب
- گدولآ ی یاه یتعنص
- یگدولآ یاه یزرواشک
- یگدولآ یاه یناسنا
- یگدولآ یاه یشان زا میرفت و یاهتیلاعف کچوک
[ 21 ]
نینیمه یگدولآ
یشان زا م داو یلآ لاومعم بتس تیدودحم رد
عونت ناگرهم یب گرزاب
یزفک یم اددرگ هب هکیروط اهنت هنوگ یاه امواقمرایسب نآ
مه رد تظلغ مک نژیسکا اب ق ی
دنهاوخ دنام رطزا رگید لیکشت نمل و ذوفن داوم ییایمیش یمس
هان ااهنت ناکمم تاسا
عمج شهاک بتس تی
کی ذاح ثاعاب دراد نااکما هاکلب اددرگ هنوگ اب هاعماج لاماک
ی
ناگرهم فک گرزب یز .دوش هدولآ هقطنم نآ رد
1 - 1 - 6 - کیتنب عماوج یتسیز عونت
ره کی زا تادوجوم کیتنب
دنناوتیم رییغترگنایب
تیع و یمک و یفیک بآ رد یط رذاگ
نامز دنشاب . ناگرهم یب یزفک
زا رظن رد تمواقم ربارب
تدش یگدولآ و شهاک نژیسکا ااب
رگیدکی توافتم هدوب و رد دروم یضعب زا هنوگ اه نیا توافت تسارتشیب .
یضعب زا هانوگ ااه
یاهبآ رد لاماک
زیمت و یراع زا ره هنوگ یگدولآ و یضعب رد یاهبآ اب یگدولآ دایز ردااق هاب
همادا تایح ادنتسه هب هکیروط دواجو اای دواجو مداع تاراشح
یزابآ و تیاساسح نایا
تادوجوم تتسن
هب یگدولآ اه رگناشن تیفیک بآ یم .دشاب
] 22 [
نیاربانب اب هدافتسا زا ییاسانش و
یسررب عوانت یتاسیز عاماوج
کایتنب رد راه هاقطنم
ناوتیم هب نازیم تدش یگدولآ نآ هطقن یپ درب
.
1 . تشرد یب ناگرهم بآ یاه دیدش :هدولآ
بآ یاه ادیدش
ًً
هدولآ هک هدنریذپ رادقم یدایز داوم یلآ ای ینغ هدش زا رصانع یذاغم
لصاح زا عبانم هدولآ هدننک ن هطق یا ای ریغ یا هطقن دنتسه
زا عونت مک تشرد یب ناگرهم
دنرادروخرب .
طقف نآ هنوگ ییاه هک دنرداق تحت طیارش دوتمک نژیسکا ای ترودک دایز هدنز
دننامب و دشر و ومن دننک نکاس نینچ یاهبآ هدولآ یا دنتاسه . ییااه هانوگ هاک
رد نایا
طیحم اه بلاغ دنتسه ییاه هنوگ دننام
مراک ااخ یااه هداون
Tubificidae یااهورلا و
Red Chironomids .دنشاتیم
هدر زا Oligochaeta سنج یاه مرک
Tubifer رد
تابوسر مرن ینغ زا داوم یالآ
تفای دنوشیم . یخرب یاه هنوگ نایا
مراک یااه هاگتاسیز هانلااعف یاراد
یگدوالآ یالآ
و
نژیسکا مک ار ومتسج دننکیم اهولاز . امومع هب یگدولآ دنمواقم اب . نیا لاح یضعب هانوگ
یاه تتسن ولاز هب
ریاس اه هنوگ تمواقم یرتمک دنراد . اهولاز رد یاهبآ مرگ نکاس اب مع
مک تفای یم دنوش و یم دنناوت یاهبآ رایسب .دننک لمحت ار یدیسا [
23 ]
2 . تشرد یب ناگرهم بآ یاه اتتسن هدولآ
ترودک زا ذوفن رون و دیلوت ناهایگ هطوغ رو بآرد .دهاکیم انیاربانب
ترودک رب نآ هورگ
زا تشرد ناگرهم یب هک
یارب هیذغت هب یهایگ داوم هتسباو
دنتسه و تاشرد یاب نااگرهم
یرگراکش هک
ءاکتا یدایز هاب نداید تایعقوم هامعط
ادانراد ریثأات دراذاگیم و
وزااس رااک
نویسارتلیف تادوجوم
هدننکرتلیف نکمم
تسا اب للاتخا هاجاوم دواش . ااب شیازافا نتفاای
ایراذگ بوسر تشرد
یناگرهم یب هک
یور اه گنس یگدنز
دننکیم ای هب ااهنآ دنتاسییم
دننام کی ااه هزور اه هراهب
و لاب نارادیوم یاج
دوخ ار هب ااهمرک صاقر راتلیف ناسگم ا7
و
یاهنوزلح بآ
شش
8راد مواقم هب لگ و یلا یم دنهد . ناسگم هایس دنتسه یناگدننک رتلیف9
هک دنناوتیم تارذ
رایسب زیر ار رتلیف دنیامن . صاقر ناسگم رد عاونا اهبآ زا هلمج یاهبآ روش
تفای دنوشیم رد اهنآ.
فک لیس ی یت ای رتسب دماج ای ناهایگ یزبآ یگدانز داننکیم رد.
هدر
تخس ناتسوپ و هتسار وج ر نایاپ تادوجوم لعتم
هب ر هداوناخ Assellidae
هک ) رد داح
یطسوتم هب
یگدولآ ریغ مواقم ادنتسه نکمم تسا رد هناخدور ااه بارس ااه هاکرب ااه اای
7 Chironomidae
8 Lunged Snail
9 Simuliidae
طانم مک مع نایاپ روج .دنوش تفای اه هچایرد و هدرم ناروناج زا10
داوم یهایگ هایذغت
ادننکیم اذل
تحت طیارش ییاذغرپ ناشدادعت
یازفا .دنک یم ادیپ ش
نایاپ مکش لماش نانت مرن یاهنوزلح و11
ششبآ راد هب مک ندش نژیسکا .دنساسح ااب
ادوجو یاهنوزلح نیا ششبآ
راد یم دنناوت بآ یاراد نژیسکا مک ای نودب نژیسکا ار لمحت
دننک
.
اهولاز تیعمج اب
مک ندش یاوتحم میسلک بآ دودحم دوشیم . یلا یراذگ زا ندیتسچ
اهولاز هب اهگنس ای ایشا ء رگید یریگولج دنکیم
. نوزالح اهدرام یلآ داوم زا ناگرهم یب نیا
.دننک یم هیذغت رگید کچوک ناگرهم یب و اه مرک ااه [
23 ]
3 . تشرد ناگرهم یب بلاغ
رد یاهبآ اب یگدولآ مک
طانم ریگفرب زا یتاعامتجا زا
ناگرهم یب لیکشت
دنا هدش هک رد ربارب نازایم نژیاسکا
لولحم رتمک و بوسر یراذگ مواقم دنتسه یتاعامتجا.
هک یور زرل اهبآ یگدانز اداننکیم
تتسن هب شیازفا یگدولآ زا یتاعامتجا هک
رد بلاات
12اه یام یگدنز ااسح داننک
دانرت
.
کی اه هزور رد یاه هناخدور درس
و ریغ هدولآ تسدلااب دنرتناوارف
یلو رد یاهبآ نکاس زین
تفای یم دنوش . اهنآ بآ کاپ رادقم و طسوتم نژیسکا ار میجرت دنهدیم اما یضعب زا هانوگ
یاه اهنآ دنناوتیم نازیم
کدنا نژیسکا ار زین لمحت دننک چ اه هزور کی یاه هروپ.
دنرگ ار
اه کتلج زا و ای
داوم زیر ییاذغ هیذغت ناراد یوام لااب داننکیم یااه بآ رد لاوامعم13
هاب و دنوش یم تفای افش یراج یگدوالآ
و دواتمک نژیاسکا ااسح
.دنتاسه ااهنآ
رد
هاگتسیز یاه
یعونتم زا یاه هناخدور درس
هتفرگ ات یاهدور مراگ اااه هاچایرد ااهبادرم
و
اههکرب تسیز دننکیم . گ یاه هنو لاب
یوم ناراد رد همه یاههورگ هیذغت
یا دواجو دانراد .
رد نایم باق انلااب نژیاسکا دوتمک طیارش هب یکشخ و بآ لصاف دح رد یگدنز اب نیغلاب
و .دنمواقم مکpH
اما اهورلا دنرتساسح و
یاهبآ کاپ ار میجرات ادانهدیم نکیال
ناکمم
تسا رد یاهبآ یراج ای نکاس تفای دنوش ود.
ورگ ه هدمع Coleopteraر زا
:دانراد دوجو )
یهورگ هک یاه هنوگ ناونع هب دنوش یم تفای اه هناخدور نکاس طانم ای اه هکرب رد اهنآ
ر هداوناخ لاهم Haliplidae
ناایرج یاراد یااه بآ رد طقف نآ یاه هنوگ هک یهورگ و )
10 Isoptera
11 Gastroptera
12 Pools
13 Trichoptera
ر هداوناخ لاهم یارب دنوش یم هدید عیرس Elminthidae
کقامنس یاه هروپ ) یااهبآ اه
دندنسپ یم رتشیب ار نکاس ای هتسهآ نایرج اب اهنآ.
دنرداق نازیم کدنا نژیسکا ار لامحت
دننک و اذل رد ربارب ینغ یگدش زا رظن داوم یلآ مواقم رت دنتسه س.
کقامن راکش اه دانرگ
رد ود نلااب اهورلا رد هزخ اه و رد نایم یاهگرب فک بآ یاه نکاس اای یرااج تافای یام
دنوش . ک مر یاه نهپ ریز گنس هدنک ااه ناتخرد
اب گرب یاه هدرم رد ااهراتیوج یوج
ااه
ااهبلاات هناخدور اه
و هچایرد اه هدهاشم دنوشیم اهنآ هب یگدولآ یلآ دنشاتیم اسح یالو
نازیم یطسوتم زا
رصانع یذغم ار میجرت دنهدیم
.
یاهمرک نهپ
رتشیب رد طیحم یبآ درس هدید دوشیم ره دنچ یضعب زا هنوگ اه رد هامه
طیارش ییامد تفای یم دنوش . تادوجوم ر هدر
Turbellaria نکمم )
تاسا نااگرهم یاب
هدنز ای اهدرم داوم ییاذغ درخ هدش ای داوم یلآ رد لاح ندیسوپ ار
دروم هیذغت رارق و دنهد
زین اهنآ زا یضعب اه هموتاید
ار میجرت دنهدیم . تخس ناتسوپ تتسن هب یگدولآ دنمواقم و
رد یاهبآ نکاس ای یراج تفای دنواشیم ااهنآ.
ناکمم تاسا رد یااه طیاحم نوگاانوگ
زا
اه هناخدور و
اه هچایرد هتفرگ
ات اه بلاات یگدنز
دننک
.
س تخ ناتسوپ یاهراین یاه هنوگ .دنراد ار دوخ هاگتسیا هب تخم کیژولوکا هاناخدور
یا اهنآ هب تارییغت رد اامد ه هنوگ هب تتسن لولحم نژیسکا و pH
هاکرب و یا هچایرد یا
یا مواقم دنرت . نانتمرن دنناوتیمن ترودک
دایز بآ ار لامحت داننک و نواچ راتلیف هداننک
ادنتسه تابوسر و داوم یلآ زا هیذغت یریگولج اهنآ هاب
لامع دروآایم . ادانچره یاهفداص
یکاروخ
ًامومع هب یلا یگتفرگ مواقم
ادنتاسه یز هاسام یااه داص
ًادیداش14
هاب یلا
یگتفرگ سح ا .دنشاتیم [
23 ]
4 . تشرد یب ناگرهم بلاغ رد بآ یاه کاپ
ره دنچ عبانم یبآ هک زا تیفیک یبوخ دنرادروخرب یاراد
نوف عونتم و ینغ زا تشرد یب
ناگرهم ادنتسه نکیل یخرب یاه طیحم کاپ تسیز
هب رطاخ یدرس امد و ای نازیم کدنا
رصانع ایذغم عونت یمک زا رظن تشرد ناگرهم یب دنراد
یاه هناخدور.
عقاو رد تاسدلااب
یاه هزوح زیربآ
نکمم تسا اهنت ود هنوگ بلاغ هتشاد دنشاب
.
ره دنچ همه یاه هدر یب
ناگرهم رد یاه هناخدور عقاو
رد تسدلااب تفای
اما ادنوش یم
14 Sand Clams
ناتسوپ تخس لاب ا15
اناراد یوم اهولاز
مرن ا16
ناانت ناهپ یااه مراک17
رد نلاااب ود و18
.دنراد دوجو رتشیب ییاه طیحم نینچ تیرهکا یاه بآ زرل رد ناگرهم یب تشرد اه هناخدور19
هدهاشم .دنوشیم نیرتهب
عوان
زرل اهبآ طسوت هزیرگنس اه
و اهگنس هولق داامیا
یام دواش رج.
ناای بآ یور نایا طاانم
نژیسکا و تارذ ییاذغ یدایز ار مهارف یم دنک ا.
یتاعامتج هک
رد زرل اهبآ داننکیم یگدنز
زا تشرد یب یناگرهم لیکشت
هدش دنا ک ه
ًامومع هب نازیم نژیسکا لولحم دایز و بآ کااپ
زاین دنراد و رتشیب اهنآ هب اسح یگدولآ .دنتسه
زا نایم تارشح یاهورلا لاب
نیچ هدروخ اه هب تظلغ یدایز زا نژیسکا جایتحا دنراد
و رد یاهبآ درس اب یاهزیرگنس رتسب ای
یگنس تفای یم .دنوش
هروپ لاب نیچ هدروخ )اه هراهبر اه نکمم
تسا هراپ هدننک ای رگراکش دنشاب . تادواجوم
ر هتسار Megaloptera امومع )
رد لگ یلاو اه هچایرد اه بلاات
هدید دنوشیم اما رد راه
عون یبآ لباق هدهاشم دنتسه هب یانهتسا یبلاات یاه هنوگ
هیقب تادوجوم رد
نیا هتسار رد
یاهبآ راشرس زا نژیسکا اه هچایرد و
هناخدور اه
ادیپ دنوشیم . اهنآ دنرگراکش و
زا تاراشح
رگید یزبآ یاهمرک
یوقلح تخس ناتسوپ و مرن نانت هیذغت دننکیم
.
کی هزور
20اه یگدولآ نودب و درس یاه بآ رد زا
رگید نااگرهم یب راتناوارف
دنتاسه
.
اهنآ بآ کاپ و رادقم یطسوتم زا
نژیسکا ار میجرت دنهدیم یلو یضعب زا یااه هانوگ ااهنآ
دنناوت یم نازیم
کدنا نژیسکا لولحم ار زین لمحت .دننک
هروپ ریاه Nymphs هایذغت ییاذاغ زیر داوم ای اه کتلج زا و دنرگ ارچ اه هزور کی )
.دننک یم تخس
ر سنج صاخ روط هب و ناتسوپ Gamarus
رد ) ااه هچایرد هکرب
ااه هاناخدور
ااه همشچ اه و بآ یاه ینیمزریز یگدنز
دننکیم . اهنآ نژیسکا م لولح ناوارف زاین دنراد و
یرایسب زا یاه هنوگ اهنآ
نکاس بآ درس دنتسه [.
24 ]
15 Crustacea
16 Leeches
17 Mellus
18 Flat Worms
19 Riffles
20 Ephemeroptera
:بآ تیفیک یتسیز یبایزرا رد یزفک ناگرهم یب گرزب زا هدافتسا للع بآ تایفیک یتاسیز یباایزرا رد یزافک ناگرهم یب گرزب زا هدافتسا للع یلک روط هب
یم ار اه هناخدور :دومن نایب لیذ حرش هب ناوت
متسیسوکا مامت رد هدنز تادوجوم نیرتمهم شیاپ و یباایزرا تاهج یابآ یااه
یانیب
س تارییغت انارایا رد .دنتسه اهزوتنبورکام اایند رد یمیلقا تارییغت یتح کیژولوکا تملا
هداونااخ زا یتاسیل یاتح یابآ عباانم تیریدام رد اهزوتنبورکام ییاراک رد دواجوم یااه
متسیسوکا تسا هتخانشان ایبآ یاه
.[
18 ]
یااه هانوگ نیب رد تادوجوم نیا یلااب عونت دوجو رما نیا یاه تلع نیرتمهم زا یکی .دشاب یم هرهم یب ناونع هب
هنومن تارشح دودح 54 لک زا دصرد یااه هانوگ
تادواجوم
صاصتخا دوخ هب ار هدنز .دنا هداد
[ 14 ]
ناایهام زا راتمک ااه هدنیلاآ یاهرثا زا و هدوب دودحم نایهام اب هسیاقم رد اهنآ تکرح زین مومسم ای هدید همدص یاههاگتسیز رد ناگرهم یب زا یضعب نینیمه .دننک یم یرود هاب تتاسن و .دنواش یام رود راظن دروم یاه لحم زا هک نایهام لاخ رب دنوش یم ادیپ هدافتسا اب ارت یلاع تادوجوم .دنهد یم رییغت ار یژرنا و هیذغت افلتخم یاهراکهار زا
تاحت رتاشیب هاک تاسا رت ینلاوط اه یرتکاب و اه کتلج هب تتسن اهنآ یگدنز هخرچ رد هدانیلاآ هاب تتاسن لامحت ترداق زا یعیسو هنماد و .دنریگ یم رارق بآ تیفیک ریثات
.دنراد رگید یاه هنوگ نایم [
25 ]
ناامز زا ینلاواط هرود کای رد ار یابآ یااه طیحم یمومع تیع و نایزفک تاعامتجا کا یباایزرا یاراب یتاسانم خااش اذال و هداد ناشن و سکعنم یام یابآ یااه متاسیسو
.دشاب [ 26 ] ناوت یم زین بآ ییایمیش و یکیزیف یاه رتماراپ رگید رییغت راذاگ رثا یزفک عماوج رب د
زا یاخرب تایح هدننک دودحم دناوت یم نیعم دح زا اهرتماراپ نیا زوامت هکیروط هب ادشاب .دشاب نایزفک [
27 ]
زا یزافک نااگرهم یاب گرزاب یریگرااکب ااب یتاسیز شیااپ تافگ ناوات یم نیاربانب .دنشاب یم یتسیز یبایزرا یارب اه عور نیرتدمآراک 28]
[
Title and Author:
Biological evaluation of the Bhulaglar River based on the population structure of macrobenthos in Ardabil Province / Yahyavi Behnaz
Supervisor:
Dr.Bayrami Abolfazl Graduation date:
Number of pages:
Abstract
Research Aim: In this study, the health status of the Bulaghlar River in Ardebil province was investigated
Research method:After the initial investigations and studies in the area, 4 stations were identified from the upper to the exit point of the stream from the promenade. Quantitative and qualitative biopsies were performed periodically from 4 stations using Sorber sampler. The creatures collected by Sorber were fixed in 4% formalin and transferred to the laboratory of the researcher and isolated, identified and counted.
Findings: In the study area, 4 orders and 7 families from the subtropical group were identified: diptera ephemeroptera, trichoptera, amphipoda, and families of Simolidae, Traniidae, Shironomidae, Bethidea, Haptageneidae, Hydropyecidae, Gemarida were identified. The highest percentage of frequency of dominant macrobenthic species during the sampling was related to the genus Gramarus genus. The highest and lowest abundance without significant difference was obtained in summer and autumn, with an average of 34.62 and 17.8% respectively. Maximum live mass of macrobenthos in summer was 134.1 g / m2 and at least in the spring was 20.55 g / m2. Also, a number of physical and chemical factors such as pH, water soluble oxygen, water temperature, were also measured in this study. The BMWP and Hilsenhov index were also calculated. The richness of EPT and EPT was determined.
Conclusion:Most of the physics and chemical parameters showed a significant difference between upstream and downstream stations. And the evaluation of indicators showed low water quality at the downstream stations
Keywords:Bulaghlar rivers, Bacterial invertebrates, Biological indicators, Biological evaluation.
University of Mohaghegh Ardabili Faculty of SCIENCE Department of BIOLOGY
Thesis submitted in partial fulfillment for the degree of M.Sc. in Animal Biology
Biological evaluation of the Bhulaglar River based on the population structure of
macrobenthos in Ardabil Province
By:
Behnaz Yahyavi
Supervisor:
Dr. Abolfazl Bayrami Dr. Karmollah Ghasemi
Advisor:
Dr. Ehsan Asadishrif Dr. Ehsan Atazadeh
July (2019)
