1
ریثات ا ر رم رد کاخ ورکام رصانع ریداقم رب عافت ا
عت قالیی و قالشق ا
ناتس ا لیبدر
دنب هتسکش همطاف باهش نیسح ،1
ولزاخرا ،2
ینابرق ناودرا مدقم یدمحم هنامس ،3
4
1 - یوجشناد یسانشراک
دشرا مولع
،کاخ هدکشناد یروانف یزرواشک و عبانم
،یعیبط هاگشناد ققحم یلیبدرا
2 - را ققحم هاگشناد رایداتسا
،یلیبد هدکشناد ققحم هاگشناد ،یعیبط عبانم و یزرواشک یروانف یلیبدرا
3 - عبانم و یزرواشک یروانف هدکشناد ،یلیبدرا ققحم هاگشناد رایشناد یلیبدرا ققحم هاگشناد ،یعیبط
4 - یلیبدرا ققحم هاگشناد ،یعیبط عبانم و یزرواشک یروانف هدکشناد ،یرادعترم یارتکد یوجشناد
هدیکچ و ینز هناوج ریثات تحت ناهایگ دشر
تظلغ رصانع ییاذغ کاخ ییاذغ رصانع هژیو هب فرصم رپ
.دراد رارق تارییغت
عافترا ی
هقطنم رب رثوم لماوع هلمج زا تظلغ
رصانع ییاذغ یم کاخ .دشاب زا نیا ور یم دناوت شقن یرثؤم ار رد دیلوت کاخ یاه توافتم
هتشاد زا فده .دشاب شهوژپ نیا
رصانع تارییغت یسررب ، ییاذغ
فرصم رپ کاخ
، لماش ،میساتپ ، میسلک ،رفسف
، میزینم میدس و
اب رییغت یم یقالیی و یقالشق عتارم رد عافترا .دشاب
رد نیا شهوژپ ، 33 هنومن کاخ ا شش ز هقبط یعافترا تاعافترا لماش 333
-
3 ، 033 - 333 ، 033 - 033 ، 1033 - 1233 ، 1033 - 1033 و 2133 - 1033 رتم هنماد رد نالبس یلامش یاه دش تشادرب
. زا سپ
هدامآ نومن یزاس ه
اه هاگشیامزآ رد رصانع تظلغ
میزینم و میسلک ،بذج لباق رفسف ،لولحم میساتپ ،میدس لولحم
هزادنا یریگ
.دش یرامآ لیلحت و هیزجت هداد
اب اه و هفرط کی سنایراو هیزجت شور
T-test
.دش ماجنا داد ناشن جیاتن
یم عافترا ریثات دناوت
ینعم .دشاب هتشاد کاخ تایصوصخ یخرب رب یراد ب
ه رد میساتپ رصنع اهنت هک یروط نم
ینعم توافت یاراد یسررب دروم هقط راد
یم قالشق هقطنم رد و دشاب (
202 / 3 ) شیب رت قالیی زا ( 3001 / 3 ) .تسا هدوب نینچمه
شیازفا اب یقالشق عتارم رد رفسف نازیم
تسا هتفای شیازفا عافترا .
تاملک :یدیلک ورکام رصانع ،لیبدرا ناتسا عتارم ،
عافترا میدس ،
1 . همدقم همه یگدنز ی
ناهایگ دشر هژیو هب هدنز تادوجوم دراد یگتسب کاخ هب
رد یرییغت عون ره. ییایمیش و یکیزیف صاوخ
تادوجوم هیلک رب کاخ هدنز
تسا راذگریثات ناهایگ هلمج زا 2]
. [ ،ومن ،دشر رب و تسا ناهایگ دشر یارب یعیبط طیحم کاخ
و شنکارپ زا رگید یرایسب
یگژیو اه ی ناهایگ یفاک رادقم دوجو و بسانم کاخ مزلتسم ناهایگ زیمآ تیقفوم دیلوت .تسا رثوم
ییاذغ رصانع زا هدافتسا دروم تلوهس هب هک دنشاب یتابیکرت تروص هب دیاب اهنت هن ییاذغ رصانع ،تسا هایگ هدافتسا لباق
رادقم نیب لداعت هکلب ،دنریگ رارق ناهایگ نآ
اه ا زئاح زین ه تسا تیم 10]
زا یکی کاخ نینچمه .[ مهم
نیرت رد هک تسا یلماوع
هدمع شقن هایگ یندعم داوم دصرد .دراد یا
2
زا یکی مهم نیرت ،ناهج زورما تالکشم بیرخت
یگدولآ و هب .تسا کاخ
رثا رب یلک روط کاخ یگدولآ و بیرخت
،
لصاح زیخ هتفای شهاک نآ ی جیردت هب هایگ زاین دروم ییاذغ رصانع و
یم جراخ سرتسد زا هژیو هب ،کاخ یکیزیف طیارش و دوش
یم بسانمان یریذپذوفن رظن زا ] ددرگ
[0 هب هتسب و هدوب صخشم طیارش رد کاخ تیعضو رگنایب کاخ تیفیک هک ییاجنآ زا
تسا توافتم زاین و فده
، صخاش دیاب نیاربانب درکلمع تیعضو دناوتب هک داد رارق یسررب دروم ار کاخ زا ییاه
عون و هایگ
س یلک تیعضو یایوگ و دنیامن نایب یبوخ هب طیارش نآ رد ار تیریدم یم هطبار نیا رد .دنشاب کاخ متسی
صخاش هب ناوت ییاه
،یکیلوردیه تیاده ،سرتسد لباق بآ رادقم ،یرهاظ یلاگچ ،لک نژورتین رادقم ،هیلوا تارذ دصرد ،یلآ نبرک نازیم دننام ،pH
و کاخ نامتخاس ،تفاب اس
کاخ نامتخ دومن هراشا
12] .[
کاخ تایصوصخ تارییغت
یناکم و ینامز زا سایقم یاه کچوک ات گرزب ار دراد هک تحت ریثأت تایصوصخ یتاذ
یاهروتکاف لیکشت
کاخ دننام داوم یردام کاخ و تایصوصخ ریغ
یتاذ دننام تایلمع یتیریدم یهددوک ،کاخ
و بوانت یعارز
رارق یم ]دریگ [14 . یذپرییغت یر تایصوصخ کاخ
عتارم رد یم
دناوت رد درکلمع کاخ تهج بذج رصانع ییاذغ و دشر هایگ
راذگریثأت ] دشاب
[10 . عون کاخ یم دناوت رب رصانع یندعم ناهایگ ریثأت دراذگب . نینچمه رادقم
یرصانع هک
هایگ هب هلیسو ی
هشیر ه یا دوخ زا کاخ بذج یم دنک هتسب هب عون هایگ و تایصوصخ یایمیش
ی کاخ ریظن ریغتم pH
و توافتم ]تسا
[13 .
تظلغ رصانع ییاذغ ،رارقتسا رب نینچمه کاخ یم ریثات ناهایگ دیلوت و دشر
گ راذ .د جنرت ]رز [1 رد یسررب هطبار تایصوصخ
کاخ اب ششوپ یهایگ عتارم هونشو ناتسا مق تفایرد هک یکاخ لماوع رد
تارییغت ششوپ یهایگ ریثأت هدمع یا
،دراد هب
ـط هک یرو رد پیت یاه دروم هعلاطم هدام
،یـلآ دـصرد نـش و یکیرتکلا تیادـه هب
بیترت نیرتشیب هطبار
ار اب هنوگ ه یا یهایگ
دنتشاد . ناراکمه و یرفعج 3]
یسررب کاخ ییایمیش و یکیزیف تایصوصخ اب ار دزی هوکتشپ عتارم یهایگ ششوپ هطبار [
هک داد ناشن جیاتن .دندرک بترا
هژیو طا یا شوپ نیب ش و دراد دوجو کاخ و یهایگ مهم
نیرت کیکفت رد رثوم یکاخ تایصوصخ
پیت .تسا کهآ و چگ ،میساتپ حالما ،تفاب ،یکیرتکلا تیاده هعلاطم دروم هقطنم یشیور یاه نونکات
تاعلاطم یرایسب رد هنیمز
یسررب رثا لباقتم یهایگ شـشوپ و
کاخ تروص هتفرگ تسا . ول و ناراکمه 13]
، [ باور ط هنوگ شنکارپ و یکاخ لماوع نیب ار اه
بوکشا رد یاه
هچتخرد یا و یفلع هسیاقم دندرک . جیاتن زیلانآ ناـیدارگ ناشن میقتسـم
داد هک رادقم تبوطر
،کاـخ وpH
هداـم
،یـلآ مهم نیرت یلماوع دندوب هک شنکارپ هنوگ ه ا ار رد ره ود بوکـشا یم هـیجوت ننک
د . تظلغ رب هک لماوع زا یکی رصانع
یم راذگ ریثات ییاذغ ب
تسا هقطنم عافترا دشا یم هک
ت و ییاذغ رصانع تظلغ کاخ یتبوطر طیارش و میلقا رب یعضوم ریثات اب دناو
دهد رارق ریثات تحت ار هقطنم ناهایگ طسوت رصانع بذج نآ عبت هب 0]
.[
ا تظلغ نیب طابترا هک ییاجنآ ز رصانع
کاخ و هایگ حم نازیم رب نآ ریثات و
،تسا هتفرگ رارق دییات دروم تالوص اذل
تخانش .تسا تیمها زئاح کاخ رد رصانع تیعضو نیاربانب
قیقحت تارییغت یسررب فده اب رضاح ورکام رصانع
رد کاخ
یعافترا نایدارگ یقالیی و یقالشق عتارم
لیبدرا ناتسا .تسا هتفرگ ماجنا
2 . داوم و شور اه
هقطنم دروم :هعلاطم
قطانم وم طم در یقالشق عتارم لماش هعلا (
)یمرگ نییاپ ،دووادربکا ،دابآرفعج یقالیی عتارم و
( ،غالوب قانج ،یقالشق هچقآ
سم هرد یس ) یم دشاب . یقالشق عتارم رد
ییایفارغج لوط 03˝
02′ 40˚
˝ات
′21
˚33 40 ایفارغج ضرع و ی
˚ی 30
˝ات
′23 30
30˚ یگدنراب هنالاس طسوتم 203
یلا 303 یلیم یم رتم دشاب . دودح ، هنایلاس ترارح هجرد طسوتم 14
یتناس هجرد و دارگ
3
تارییغت هنماد 0
ات 43 یتناس هجرد دارگ
تسا و هنماد یعافترا تارییغت زا
3 یلا 033 یم رتم .دشاب قالیی عتارم رد زین
دودح
تاصتخم
′
˚30 42
˝ ات
′12
˚30 40 لوط یقرش
˝و
′21
˚32 30
˝ات
′31 10
˚ 30 ضرع امش .دراد رارق یل نیگنایم
یگدنراب
هنایلاس 330 ات 033 یلیم رتم و دودح ،هنایلاس ترارح هجرد طسوتم 3
- یتناس هجرد و دارگ
تارییغت هنماد 0
/ 0 - ات 11 / 3 هجرد
یتناس دارگ تسا و زا یعافترا تارییغت هنماد 1233
یلا 1033 یم رتم .دشاب
هنومن شور :یرادرب
ره رد کی قطانم زا الشق
ق و قالیی تیاس .دش باختنا توافتم یعافترا دودح رد تیاس هس یاه
یقالشق عتارم رد
عافترا یاه 3 ات 333 ، 333 ات 033 ، 033 ات 033 دازآ یاهایرد زارت حطس زا رتم تیاس و
یاه یقالیی عتارم یاه عافترا رد
1233
ات 1033 ، 1033 ات 1033 و 1033 ات 2133 آ یاهایرد زارت حطس زا رتم داز
.دنراد رارق تکسنارت هس تیاس ره رد
133 یرتم
و هدش هداد رارق کی نآ هنایم و اهتنا ،ادتبا زا
تشادرب کاخ هنومن ه
.دش هنومن سپس اه
.دندش طولخم رگیدکی اب تکسنارت ره ی
ن هنوم کلا زا ندش هدناراذگ و ندش کشخ اوه زا سپ کاخ یاه 2
یلیم رتم رد .دندش لقتنم هاگشیامزآ هب ی هاگشیامزآ
یاهرتماراپ و میدس
،رتموتف میلف هاگتسد اب لولحم میساتپ ،رتموتفوتکپسا هاگتسد اب نسلوا شور هب بذج لباق رفسف
و میسلک
میزینم نویسارتیت شور هب هزادنا
دش یریگ 2]
هداد یرامآ لیلحت و هیزجت سپس .[ اه
کی سنایراو هیزجت شور زا هدافتسا اب
هفرط
، مزآ و رشیف نومزآ نو
T.test رازفا مرن رد
Minitab18
نیگنایم هسیاقم یارب هفرط کی سنایراو هیزجت نومزآ .تفرگ ماجنا
تیاس رد کاخ ورکام رصانع نومزآ و هقطنم ره فلتخم یاه
T-test
رد کاخ ورکام رصانع ریداقم هسیاقم یارب یقالشق هقطنم
و
یقالیی .تسا هدش ماجنا
3 . جیاتن ثحب و
نامه روط نایب هک تیاس رد نینچمه و رگیدکی اب قالیی و قالشق هقطنم ود رد کاخ ورکام رصانع دش کی یاه
هقطنم اب
.دندش هسیاقم رگیدکی قالیی و قالشق هقطنم ود رد ورکام رصانع ریداقم هسیاقم
رد لودج هرامش 1 یگنایم هسیاقم ن
.تسا هدش هئارا قالشق و قالیی هقطنم ود نیب یسررب دروم رصانع تظلغ نامه
روط
یم هدهاشم هک دوش
ینعم توافت یاراد قالیی و قالشق هقطنم عتارم رد میساتپ رادقم اهنت یسررب دروم رصانع نایم زا و تسا راد
ینعم توافت رصانع ریاس یمن ناشن ار یراد
.دنهد یدج و بیاچ 11] رد[ هعلاطم دوخ رد یحاون کشخ بونج اینازنات شرازگ
دندرک تظافح هک عترم
زا یارچ ماد رد ا یضار کشخ یپتسا رد هاتوک تدم ریثأت یتبثم رب راتخاس و بیکرت ششوپ یهایگ
دراد و نینچمه ثعاب
شیازفا نبرک یلآ و میساتپ کاخ یم دوش . هب تبسن ارچ قالشق رد هعلاطم دروم هقطنم ود رد هک یلاح رد
قالیی هقطنم شیب
رت یم یم ار عوضوم نیا تلع .دشاب دوجو هب ناوت
ثعاب هک داد تبسن قالیی هقطنم رد الاب تعرس اب دایز داب
هقطنم رد اما ،دننکن ادیپ کاخ رد ندش نوفدم تصرف یهایگ یایاقب هدیدرگ یهایگ ییایاقب هک نیا رب نوزفا ماد دوجو قالیی ی
یم نوفدم و درخ دنوش
ماد تالوضف ، .تسا رثوم میساتپ شیازفا رد اه
لودج 1 - رصانع یخرب هسیاقم کاخ ورکام
رد قالشق اب قالیی عتارم
تیاس رصانع Na
P K
Ca Mg
قالشق عتارم 004ns
/ 3 024± /
ns 3 222 102±
*
212*
/ 3 202± /
ns 3 2 00± /
ns 4 42 / 1 02± / 3
قالیی عتارم 41
/
±2 02 / 1
±023 200 3040
/
±3 3001 / 3 202 /
±3 20 / 4 20
/
±1 20 / 3
4
هدنهد ناشن * ینعم ی
حطس رد یراد 00
دصرد
ناشنns هدنهد ینعم مدع ی یراد
تیاس رد ورکام رصانع ریداقم هسیاقم فلتخم یاه
رد یسررب دروم یقالشق عتارم بختنم تیاس هس رد رصانع نیگنایم هسیاقم جیاتن لودج
2 لکش و 1 .تسا هدش هئارا
جیاتن یم ناشن هسیاقم نیا هک دهد
و میسلک، میساتپ رصانع رد میزینم
نیب یعافترا هقبط هس ا
نی توافت عتارم ینعم
راد .درادن
رد لاح ینعم توافت یاراد میدس رصنع هک ی تسا راد
و شیب رت ( دووادربکا تیاس هب طوبرم رادقم نی 033
- 333 و ) مک نیرت رادقم
( دابآرفعج تیاس هب طوبرم 333
- 3 ) تسا لکش(
1 ).
و یسر یاهدـیئولک یگدنکارپ لماوع زا یکی میدس نازیم ندوب الاب بیرخت
اس تسا کاخ یریذپذوفن شهاک و هـیوهت نتفر نیب زا هجیتن رد و کاخ نامتخ .
هب ار هایگ سفنـت لـمع رد لالتخا رما نیا
دراد لابند 0]
.[ د یقالشق عتارم فلتخم تاعافترا رد زین رفسف رصنع ارا
ینعم توافت ی یم راد
.دشاب شیب رت هب طوبرم رادقم نی
تیاس و یمرگ نییاپ مک
نیرت دابآرفعج تیاس هب طوبرم رادقم تسا
.
لودج 2 - تیاس یارب کاخ ورکام رصانع یخرب هسیاقم یقالشق عتارم یاه
تیاس رصانع Na
P K
Ca Mg
(دابآرفعج 333 - 3
* ) 3030 /
±3 4423 /
* 3 103 /
±2 030 /
ns 3 1002 /
±3 220 /
ns 3 000 /
±1 102 /
ns 0 000 /
±3 133 / 3
(دووادربکا 033 - 333 ) 041 /
±3 100 / 1 1 /
±00 0 / 40 2340
/
±3 2210 / 3 202 /
±1 333 / 4 304 /
±1 202 / 4
یمرگ نییاپ (
033 - 033 ) 030 /
±3 310 / 1
±340 410 202
/
±3 341 / 3 20
/
±2 23 / 0 000 /
±1 233 / 4
رد لودج 3 جیاتن .تسا هدش هئارا یقالیی عتارم بختنم تیاس هس رد رصانع نیگنایم هسیاقم و میسلک ،رفسف ،میدس رصانع
تیاس رد میزینم یاه
نیا عتارم فالتخا ینعم راد ینعم توافت یاراد میساتپ رصنع هک یلاح رد .درادن هک تسا راد
شیب رت نی
سم تیاس هب طوبرم رادقم هرد
یس و مک نیرت وبرم رادقم یقالشق هچقآ تیاس هب ط
تسا .
لودج 3 - کاخ ورکام رصانع یخرب هسیاقم یارب
تیاس یقالیی عتارم یاه
تیاس
رصانع Na
P K
Ca Mg
(یقالشق هچقآ 1233
- 033
ns ) 321 /
±1 314 /
ns 1
±1320
* 011 3200 /
±3 3402 /
ns 3 033 /
±3
ns 4 000 /
±3 333 / 3
(غالوب قانج 1033
- 1233 ) 03
/
±4 04 / 4 20 /
±3 30 / 13 3440 /
±3 1102 / 3 033 /
±3 233 / 4 03
/
±1 3
سم هرد (یس 1033 - 1033 ) 431 /
±3 034 / 1 32 /
±23 00 / 40 3233 /
±3 1312 / 3 002 /
±3 033 / 4 330 /
±1 033 / 4
5
3/33 3/30 3/13 3/10 3/23 3/20 3/33 3/30
ناغم ن بس
میساتپ رادقم
هقطنم
a
b
3/33 3/23 3/43 3/03 3/03 1/33 1/23 1/43
دابآرفعج دووادربکا یمرگ نییاپ
میدس رادقم
هقطنم
a
ab a
b
3/33 03/33 133/33 103/33 233/33 203/33 333/33 303/33 433/33 403/33
دابآرفعج دووادربکا یمرگ نییاپ
رفسف رادقم
هقطنم
a
b
b
3/33 3/32 3/34 3/30 3/30 3/13 3/12 3/14
یق شق هچقآ غ وب قانج یس هرد سم
میساتپ رادقم
هقطنم
a
b
ab
لکش 1 هب طوبرم رادومن . رد کاخ ورکام رصانع تارییغت
فلتخم تاعافترا
4 . :یریگ هجیتن
هعلاطم کاخ متسیسوکا یاه ضرع هب طوبرم یعیبط یاه
یم تاعافترا و رتالاب ییایفارغج یاه ب دناوت
ه هطقن کی ناونع
کاخ یور رب یفارگوپوت تارییغت تارثا دروآرب یارب عجرم دوش هدافتسا عتارم هقطنم یاه
0] . [ نیا رد نیب طابترا قیقحت رییغت
رصانع و عافترا یسررب کاخ
تسا هدش .
جیاتن ساسا رب یم
نییاپ و دابآرفعج تیاس ود هب تبسن دوواد ربکا تیاس رد میدس ناز
یمرگ شیب رت یم یم هلآسم نیا .دشاب ناوت
اریز ،دشاب یهایگ ششوپ لیلد هب د هاشم ساسا رب
،ینادیم تاد رد یهایگ ششوپ
رگید تیاس ود هب تبسن دووادربکا تیاس شیب
رت .تسا نازیم رفسف لباق بذج کاخ رد دابآرفعج تیاس (
333 - 3 ) مک نیرت
رادقم و رد ( یمرگ نییاپ تیاس 033
- 033 ) شیب رت نی رادقم ار ناشن نداد د . عافترا شیازفا اب یقالشق عتارم رد رفسف نازیم سپ
شیازفا فای هک تسا هت نیا
ار یم هب ناوت ششوپ یهایگ کاخ تبسن داد . ناراکمه و یرفعج 3]
زین [ تن ا جی اشم هب ی ار هیارا
دندرک . .دراد ار یبسانم طیارش رفسف و میساتپ رظن زا هعلاطم دروم قطانم کاخ هک تفگ دیاب ادتبا رد سم نیا لیلد کی
هلئ
دناوتیم میساتپ یدوجوم رب ماد تبثم رثا رفسف و
.تسا یماد تالوضف و ددرت قیرط زا کاخ ندـش نوفدم ثعاب ماد دایز ددرت
شیب رت هدش گربشال و تالوضف دشاب یم یلآ داوم اب بیکرت تروص هب کاخ رفسف هدمع تمسق و
4] . [
نع نازیم زا یهاگآ اب یم کاخ رد دوجوم رصا
ت د ماجنا ار مزال تامادقا هقطنم کاخ تظافح و تیریدم هب تبسن ناو .دا
دشابن یفاک ورکام رصانع هژیو هب رصانع نیا نازیم هک یتروص رد ،دراد تیمها ناهایگ یارب رایسب کاخ رد ییاذغ رصانع نازیم ،یکشخ دننام هایگ رب یفنم تاریثات ثعاب ،ناهایگ رد یندعم داوم نازیم رب ریثات قیرط زا ... و یسررید ،ضارما هب ندش ساسح
یم زا .دوش ناهایگ یفرط ماد یارب هیدغت عبنم
م و دنتسه اه یارب ار یندعم داو
نآ اه یم نیمات اب و ملاسان هفولع دیلوت .دننک
6
تیفیک ییاسران عاونا داجیا ثعاب نییاپ ماد رد یرامیب و اه
اد تالوصحم تیفیک و هدش اه یم شهاک ار یم
ترورض نیاربانب .دهد
و هایگ و کاخ رد ییاذغ رصانع نازیم و رادقم دراد هطبار
نآ اه .دوش یسررب هایگ اب کاخ رد
5 . عبانم
1 . جنرت
،رز ح .،
م .
،یرفعج ح .
،دنوینرذآ م .ر . اهدانق . 1304 . یسررب هطبار تایصوصخ کاخ
اب ششوپ یهاـیگ عـتارم هونـشو ناتـسا . ،نابایب 13 ( 2
،) 303
- 340 .
2 . .ش ،یبویا ،ح ،یمداخ ،م ،روپ یقت 1300
رد یور و برس تظلغ یناکم تارییغت . رد یربراک عون و یردام داوم اب نآ زابترا و یحطس یاه کاخ
کاخ و بآ ،نادمه ناتسا زا یشخب
،)یزرواشک عیانص و مولع(
24 ( 1 ) ، 144 - 142 .
3 . عج یرف
،م ، یکوهاچ عراز
،ع ،م ، دنوینرذآ ،ح ، یریما یدهاز
،ق ، دبیم یناتسغاب ی
ن ، . 1301 . دزی ناتسا هوکتشپ عتارم یهایگ ششوپ طباور یسررب
و یکیزیف تایصوصخ اب شور زا هدافتسا اب کاخ ییایمیش
هریغتم دنچ لیلحت و هیزجت یاه ،نریا یعیبط عبانم .
00 ( 3 ،) 410 - 433 .
4 . یداوج ،ا ،س ، یرفعج
،م ، دنوینرذآ ،ح ، یریما یدهاز ق ،
. 1304 یسررب . تارثا یارچ ماد رب یور کاخ یاهرتماراپ رد
عترم یقالیی مولع .رال
یزرواشک ، 4 ، 22 - 21 .
0 . .ک ،دجم یمشاه ،ا ،ینابرق ،ن ،رگداد 1302
ا هب تبسن کاخ ییایمیش یاهرتماراپ تارییغت یبایزرا . .نالبس یقرش بونج عتارم رد عافتر
نیمود
.یلیبدرا ققحم هاگشناد ،موسرم و کیناگرا یزرواشک یلم هرگنک 0 . ر ح ،یهاف . 1320 . لوا پاچ .نآ لرتنک و یبآ شیاسرف .ناریا ،نارهت هاگشناد تاراشتنا ،
142 - 143 .
2 . درالاس ی ن ی
، ع .ا.
1302
، لصاح خ ی ز ی
،کاخ پاچ مشش
، تاراشتنا هاگشناد
،نارهت .ناریا 423 .
0 . .ح ،یدووادریم 1320
. هنوگ عونت ،یهایگ عماوج یسررب طابترا ،یا
نآ اه سرت و کیژولوکا لماوع یخرب اب .کارا ناقیم ریوک یهاـیگ عـماوج هشقن می
نایاپ نارهت هاگشناد ،مولع هدکشناد ،یهایگ مولع دشرا یسانشراک همان .
0 . یلو .ا ،ینابرق ،ف ،قالشق هجقآ یئازریم ،ر ،یلاجنوی هداز 1304
لحارم و یعافترا تاقبط ساسارب یعترم ناهایگ و کاخ ییاذغ رصانع هسیاقم .
هنماد رد درگتسیز مش یاه
و بآ مولع ،نالبس یلا عبانم و یزرواشک نونف و مولع( کاخ
،)یعیبط 10 ( 23
،) 240 - 233 .
10. Gilliam F.S., Dick D.A. 2010. Spatial heterogeneity of soil nutrients and plant species in herb-dominated communities of contrasting land use. Plant Ecology, 209: 83–94.
11. Jedi, K., Chaieb, M., 2010. Changes in soil properties and vegetation folowing livestock grazing exclusion in degraded arid environments of south Tunisia. Flora - Morphology, Distribution. Functional Ecology of Plants, 205(3):184-189.
12. Lal, R. 2006. Impacts of climate on soil systems and of soil systems on climate. P 617- 636, In: N. Uphoff, A. S. Ball, C.
Palm, E. Frenandes, J. Pretty, H. Herren, P. Sanchez, O. Husson, N. Sanginga, M. Laing, J. Thies (eds), Biological Approaches to Sustainable Soil Systems, Taylor and Francis Group, Boca Raton.
13. Lu T., K. M. Ma, W. H. Zhang and B. J. Fu. 2006. Differential responses of shrubs and herbs present at the upper Minjiang River basin (Tibetan plateau) to several soil variables. Arid Environment. 67(3): 373-390.
14. Quine T.A., Zhang Y. 2002. An investigation of spatial variation in soil erosion, soil properties and crop production within an agricultural field in Devon, U.K. J. Soil and Water Conserv. 57: 50-60.
15. Shukla M.K., Lal R., Ebinger M. 2004. Principal component analysis for predicting corn biomass and grian yield. Soil Sci., 169: 215-224.
16. Tandon. HL. S. 1989. Fertilizer management in food crops. Fertilizer development and consultation organization. New Delhi India. 191-198.
17. Vetaas O.R., Gerytnes JA. 2002. Distribution of vascular plant species richness and endemic richness along the Himalayan elevation gradient in Nepal. Global Ecology and Biogeography, 11: 291-301.
7
The effect of elevation on macro soil elements in winter and summer rangeland of Ardabil province
, Samaneh Mohammadi , Ardavan Ghorbanic
, Hosien Shahab Arkhazlob
emeh Shekastebanda
Fat
Moghaddamd
a: MSc student at the Department of agriculture & natural resources, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran, [email protected]
b:Assistant Professor at the Department of agriculture & natural resources, University of Mohaghegh Ardabili, Iran, c:Associate Professor at the Department agriculture & natural resources, University of Mohaghegh Ardabili, Iran. d:PhD student at the Department of Range & Watershed Management, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran.
*Corresponding author:[email protected]
ABSTRACT:
Germination and plant growth are affected by the density of soil nutrients, especially macro element. The elevation changes of the area are effective on the concentration of soil nutrients. In result, it can plays an important role in the production of different soils.The Purpose of this study is to investigate the changes of soil nutrient elements including potassium, phosphorus, calcium, magnesium and sodium by elevation changes of winter and summer rangeland. In this study, 33 soil samples were taken from six elevation levels including 0-300, 600-300, 900-600, 1500-1200, 1800-1500 and 2100-1800 meters in northern slopes of Sabalan. After preparation of the soil samples in the laboratory, the density of sodium, soluble potassium, absorbable phosphorus, calcium and magnesium was measured. Data were analyzed by one-way ANOVA and T-test. The results showed that elevation can have a significant effect on some soil characteristics. The potassium in the study area has a significant difference, actually in the summer rangeland (0.297) it is more than the winter rangeland (0.951).
Also, the phosphorus in rangelands increased with increasing elevation.
Key words:rangelands of Ardabil, macro elements, elevation, sodium
