یلیمکت تلایصحت تنواعم هدکشناد و تایبدا ی یناسنا مولع
و نابز یشزومآ هوگر یسرفا تایبدا
نایاپ هجرد تفایرد یارب همان دشرا یسانشراک ی
هتشر رد نابز ی
و تایبدا یسراف یقیبطت تایبدا شیارگ
:ناونع
هسامح رد یتسرپ متوت لیلحت و یسررب یاه
و شمگلیگ همان نمهب
رگشهوژپ :
نایهللادابع یلع
داتسا امنهار :
رتکد وان یریهظ نژیب
داتسا رواشم :
رتکد یرافغ یلع
هام ریت 1399
ناونع :روآدیدپ مان و سررب
ی لحت و ی ل رپ متوت تس ی اه هسامح رد ی
گ ی شمگل همان نمهب و /
نایهللادابع یلع
داتسا نا امنهار : رتکد
وان یریهظ نژیب
داتسا :رواشم نا رتکد
یرافغ یلع
خیرات :عافد 28
/ 7 / 4 / 1399
دادعت حفص :تا 114
.ص
نایاپ هرامش :همان
یسراف تایبدا و نابز یشزومآ هورگ
هدیكچ :فده ادتبا ناسنا یی
، زا رفآ ودب ی
،شن بط اب ی تع دزن و تبارق ساسحا نآ اب و هدوب طابترا رد ی
ک ی م ی هدرک
همه وا.تسا ی
دپ ی هد اه ی بط ی ع ی دجاو ار م حور و هدارا و روعش ی
شرورپ و هتسباو ار دوخ و تشادنپ ی
هتفا ی
بط ی تع م ی د ی د ح رد ار نآ و ی
تا وخ تشونرس و ی
ش هس ی م خد و ی ل م ی .تسناد
،یودب رشب چ یارب
ی گر ی و
حم رب هبلغ ی
ط پ ی شنومار اهر و یی م ،ساره و تشحو زا ی
شوک ی د بط ات ی تع خست هب ار ی ر ب رد دوخ ی
؛دروا
اربانب ی
،ن آو کسانم هب یی
ن اه یور یی دوخ هک دروآ
، ر ی هش وداج ،هروطسا ی و
متوت لمع باتزاب .دندش ی
ا ی ن
گ لکش هب ،اهرواب ی
ر ی وکت و ی
ِن موسر و بادآ دش رجنم ی
آ زا هزورما هک متوت ناونع هب ن
تسرپ ی
( Totemism م مان )
ی .دنرب
: شهوژپ یسانش شور نیا رد
شهوژپ هویش زا هناخباتک ی عون زا و یا
صوت یفی - لحت ی ل ی یروآ عمج یارب
هداد و تاعلاطا .تسا هدش هدافتسا اه
:اه هتفای املع
ی هعماج سانش ی
، متوت ی مس ار ی ک ی زاغآ لحارم زا ی
ن رشب گنهرف ی
م رامش هب ی وآ رد هک دنر
سب ی را ی ادتبا ماوج زا یی
، ا تروص هب ی
نام ضعب هب مارتحا و ی
ح زا ی تاناو گ و ی ناها شا تردن هب و ی
ا د ی هد م -ی
.دوش متوت ینعی ،نهک داقتعا و رواب نیا لیلحت و یسررب ،زین رضاح شهوژپ فده هسامح رد یتسرپ
یاه
نمهب و شمگلیگ متوت دیاقع یسررب اب .تسا همان
ح رد یتسرپ هناشن ،روبزم یاه هسام
تسادق زا ییاه
هنومن زین و باقع و ریش ،واگ دننام یناروناج هناسفا زا ییاه
هایگ ی و ییوداج تیصاخ هب داقتعا و یرابت
یم هدید دیشروخ و هام دننام تعیبط رصانع سدقت ،نینچمه و ناتخرد و ناهایگ یضعب ییوراد دوش
هدنهد ناشنهک متوت راثآ دوجو ی
یتسرپ هسامح نیا رد ،یتسیمتوت رهاظم رگید زا ،نآ رب هولاع .تسا اه
هسامح رد هک تسا ینابرق نییآ و ینادرگرکیپ ،یبیکرت ناروناج عوضوم .تسا دوهشم ،یسررب دروم یاه
:یریگ هجیتن ناکاین
زا هک زین وبات و انام هب داقتعا ،یتسرپ نب
ی نا اه ی ساسا ی متوت تسرپ ی یم رامش هب ؛دنور
مح رد هسا نمهب و شمگلیگ یاه هّرف ،تاوما هب مارتحا تروص هب هک تسا هدهاشم لباق همان
نورب ،یدزیا ی -
مان و یرسمه هدرک ادیپ دومن یناشوپ
.دنا
دیلک هژاو اه : متوت نمهب ،شمگلیگ ،یتسرپ .ییادتبا ناسنا ،ییادتبا نایدا ،هروطسا ،هسامح ،همان
1 - فده و همدقم
1 - 1 - ئسم نایب و همدقم هل
« ،نیمز هب مدوب هلاس هد هک یماگنه هناخدور
نامسآ و اه ه
دندوب مفارطا رد هک یناروناج و ا هاعگن
یم مدرک اّما ؛ یمن هدیدپ نیا هک ممهفب متسناوت گرزب یورین مادک ار اه
هعب رت هدروآ دوعجو .تعسا
هب نم هتوب و ناتخرد زا دروم نیا رد هک مدوب نارگن نانچ عوضوم نیا کرد مدع رطاخ لاؤس اه
یم لگ ایوگ.مدیسرپ نم هب اه
دندوب هدش هریخ یم ملد .
خ مسرپب نانآ زا تساو :
« امعش یعسک هچ
تسا هدیرفآ ار
» گنس هب ؟ ه
زا یسابل هک ییا یم هاگن دنتشاد نت رب هزخ
ب ،مدرک هعب نانآ زا یضع
رظن هب ناسنا لکش یم
ر سپ هکنیا ات .دندوب ناوتان و زجاع نم هب نداد باوج زا نانیا اّما ؛دندیس
نس نیمه زا یکی یتّدم زا گ
تفگ و دمآ مباوخ هب کچوک یاه :
« ناعکاو زیچ همه راگدیرفآ اعکنات
.تسا تسج ببس هب وت ییوجو
هدرک هک هداد ناشن یا هک یا
یتعسه هاعب زا کعمک راوازس سعپ
اوخ هاگره یهدب افش ار یرامیب یتس
، ناکاو زا دیاب همه و
تناعتعسا و کعمک تعیبط یاهورین ی
ییوجب
» ،ساکول(
1382 ج.
1 : 50 .)
اب نیتسخن ناسنا کی یاوجن هک روکذم نتم ناشن ار شنوماریپ تادوجوم و طیحم
یعم ،دعهد زا
ّمأت لباق تهج ود ل
و هکنیا لوا ؛تسا قّمعت و هدوعب طاعبترا رد تعیبط اب ،شنیرفآ ودب زا یمدآ
یم یکیدزن و تبارق ساسحا نآ اب هدرک
یعه ،رعشب یناگدعنز خیراعت لوط رد ،هکنیا مود و تسا
ار یعماوج ای هلیبق یمن
.دعشاب هتعشادن دوعجو یعنید رواب ای داقتعا یعون هب نآ رد هک تفای ناوت
اش ی د مه رطاخ هب ی
ن سم ئ ل لراک هک تسا ه ی
گنو
، نعید ار ی عک ی نعهک زا رعت ی ن موعمع و ی رعت ی ن
تارهاظت م ناسنا حور
ی دناد (
،گنوی 1390 : 1 ).
متوت ساعسا هعک زعین یتسرپ شهوژعپ یاعنبم و
یم رب رد ار رضاح
،دریگ هشیدنا و اهرواب نامه زا یکی تعسا نیتعسخن ناسنا نهک و ییادتبا یاه
یب ،کش نودب هک م اب طابترا
هلوق تسین بهذم و نید ی .
هعب هعک تعسه ییحاعبم هلمج زا نید
تسا نییبت و فیرعت لباق یتخس عونت ،رما نیا تّلع دیاش .
رایسب فعلتخم عماوج رد نایدا دایز
رگا .دشاب یرشب چ
اعی کعی لعقاه هعک تعسا هدوب نیا رب نایدا یاملع و نیققحم شلات و یعس ه
تشم هجو دنچ کر
ادیپ نایدا فیرعت رد ار ؛دعننک
هر اعما هدرعبن ییاعج هعب هعکنیا مغرعیلع و دعنا
4 هسامح رد یتسرپ متوت لیلحت و یسررب
همان نمهب و شمگلیگ یاه
یب تافیرعت هداد هئارا نید زا ار یرامش
آ زا مادک یه یلو ،دنا یعمن رعظن هعب ناعم و ماعج نان
-
دنسر ( ،یقیفوت 1385 : 13 ).
هملک ،نایدا ملع حلاطصا رد نید ی
(
Religion
همه هب ،) ق و ییادتبا ،لطاب و ّقح ِنایدا ی
و مید
لماکت تفای یم قلاطا ه ش
؛دو رظن قافتا عوضوم نیا رب یگلمج یملاسا یاملع و نیملکتم اما
نید هک دنراد یمن زگره لطاب یاه
هب دنناوت
ّقح نید ناونع ،نید نانآ رظن رد .دنوش هتخانش
تعیرش نامه و دنراد یهلا أشنم و لصا هک تسا ییاه
قیرط زا ا یارب ،ناربمایپ
ناسن هتخانش اه
هدش یرشت و دنا
،ییاضف(
2536 : 142 ).
رد قاو همانرب ،یملاسا نادنمشیدنا رظن رد نید ، یا
اج نینچمه و ،لماک و نّودم ، م هعومجم
هک تسا یقلاخا و یلمع تاروتسد و نیناوق زا یا
هدروآ ناغمرا هب رشب ییامنهار و تیاده یارب دنوادخ بناج زا ار نآ ناربمایپ نادب ناسنا ات ؛دنا
ر دوخ ،هلیسو ر و تداعس هب و دهد تاجن یهارمگ و تواقش و تللاض ریسم زا ا
یویند یراگتس
.دوش لئان یورخا و نمشیدنا ایرظن و فیراعت زین یملاسا ریغ ناد هداد هعئارا نعید زا ار ینوگاعنوگ ت
دعنا مادعک رعه و
هبنجرب ی
ّصاخ ی ت نآ زا أ ک ی د هتشاد .دنا
،زمیج مایلیو
،ییاکیرمآ فوسلیف هعبنج رب
ی عقتعا و یدا
أت نید یرظن کعی هعکنیا زا تعسا تراعبع ،نید تسا دقتعم و دراد دیک
ئرماعن ماعظن ی
م رد عی نا
هدیدپ یاه ای ن ناهج دراد دوجو رتهب و
ی ن ارب راک ناسنا ی اه ا ی ن ا اعب ار دوخ هک تسا عی
ن معظن
،
گنهامه دنزاس راگزاس و
(
،زمیج 1343 : 31 ) رولیات دراودا . ناسنا ،
ییایناتیرب سانش ر نعید زعین
ا
وم هب داقتعا و نامیا اهنت یم یّدامریغ و یناحور تادوج
دناد
،تنارود لیو(
1389 : 383 ریلاعش .)
رخام یناملآ
، یم رظن رد ار نید یفطاع و یساسحا ی هبنج و قعّلعت ساسحا یعون ار نآ و دریگ
یم قلطم یگتسباو فعیرعت زعین خانیار .درادنپ
ناور هناعسانش یا
د زا عی ن عم هعئارا ی دعهد ر نآ و ا
هعومجم ا ی هسوسو زا اه
( هاون و رماوا ی
) یم دناد هعنادازآ درکلمع نام هک ی
رد اهدادعتعسا و اوعق
م درف ی دوش (
،نامه 382 ).
أت اب ،یناملآ سانشرس فوسلیف ،تناک لئوناما هعبنج رب دیک
یعم نعید یعقلاخا ی :دعیوگ
« د عی ن
خشت زا تسا ترابع ی
ص همه ی لاکت ی ف اظو و ی ف مدآ ی اروتسد ناونع هب هلا ت
ی
» ه(
ی
،مو 1369 :
22 ) . تربلآ هیور
ّروم زا یکی
،نایدا ناخ هیواز زا
یعم نعید هعب یصخش تعفنم ی داعقتعا و درعگن
رشب ،دراد ارب
ی ا ی هکن هب ی ک کرت ی ب ب گنهامه ی
ن فلاعخم رثؤم لماوع و شدوخ تشونرس ی
هعک
ور نآ اب ناهج رد هب
،تسا ور پ ی د هب ؛دربب ی
ن ن ی زا دراد .)نامه(
فده و همدقم 5
رود لیما عگ رعظن رد اعب ،نعید یعسانش هععماج یلعصا ناراذعگناینب زا یکی ،میهک
درکراعک نتفر
ار نآ ،نید یعامتجا هعومجم
یا
ّدقم روما هب طوبرم لامعا و اهرواب زا
ّدقمریغ و س هععونمم و س
یم دناد ظاحل زا هک هعماج یقلاخا
یم دحتم ار یا دزاس
،میهک رود(
1382 ، 61 .)
هدع یداحلا شرگن اب زین یا هتخادرپ نید فیرعت هب
شیب یمّهوت ار نید دیورف هک یروط هب ؛دنا
یمن یم هعماج و مدرم نویفا ار نآ زین سکرام لراک و دناد زنیکواد دراچیر ؛درادنپ
یسیلگنا معه
یم سوریو کی ناونع هب ار نید دناد
( : 2
،2002 Crawford
.)
همه اب ،لیصافت نیا ی اش
ی د ا ی ن پ لاؤس ی ش ب ی ای د للع هک م ی ل ارگ و ی ش د هعب ناعسنا عی
ن هعچ
و ؟تسا هدوب یا
ًلاصا د ی ن
؟تسا هدمآ دوجو هب هنوگچ
اب ی د پ و تعسو رطاخ هب هک تشاد ناعذا ی
چ ی گد ی ا ی ن سم ئ من ،هل ی همه ناوت ی
بعناوج داععبا و
رد ار نآ ی
ک قحت و شهوژپ ی
ق
ّصاخ ی سررب و هعلاطم دروم ی
رارق ا هعب خعساپ هعک ارعچ .داد عی
ن
،تهاؤس ی
ک ی ا ساسا و مهم تاعوضوم ز ی
هفسلفرد ی و نید هعب دیدج ملاک رامعش
عم ی آ عی د رد و
رات لوط ی
،خ دنا و نهذ ی
هش ی سب ی را ی هتشر نادنمشیدنا و نارکفتم زا زا ار یعملع فعلتخم یاعه
هعماج لیبق
،یسانش ناور درم ،یسانش م
ش ناعنآ .تسا هتخاس لوغشم دوخ هب نایدا خیرات و یسان
ناونع تحت هطبار نیا رد ثحب ،نید أشنم
هدرعک اعه وپاعکت و لعمأت هعب و دعنا
ی رعکف ی عملع و ی
هتخادرپ ب خساپ رد و دنا ه
ا ی ن رظن و هدرک اهرظن راهظا ،شسرپ ی
ه اه ی توافتم و فلتخم ی
هعئارا ار
هداد .دنا پ زا ثحب رد ی
اد ی ش د ی ن اب ًاموزل ،نآ تخانش و ی
د هعومجم ی اقع عی د دنا و تاعفارخ و ی
هعش اعه ی
ادتبا ناسنا یی
ار تسخن ناونع تحت نآ زا هک داد رارق رظن ّدم ی
ن موعمع بهذم ی
رعشب عی ا دا عی نا
ادتبا یی م مان ی ( دنرب ضر ی
، ب ی ج .ات 1 : 3 ).
،نایم نیا رد ( متوت هب داقتعا
Totem
،) ی ک ی زا نامه اهرواب هشیدنا و نهک یاه ادتبا و
ِیی ناعسنا
لوا ی ه لمع باتزاب هک تسا ی
ا ی ن گ لکش هب ،اهرواب ی
ر ی وکت و ی
ِن بادآ موسر و ی دعش رعجنم هعک
متوت ناونع هب نآ زا هزورما تسرپ
ی (
Totemism
م مان ) ی دنرب .
ژاو ه ی م زا لصا رد متوت ی
نا ابق ی ل خرس پ رمآ تسو ی
اک ی لامش ی نابز رد هک تسا هدش هتفرگ
نانآ
، هب
انعم ی چ ی ز
ّدقم راک هب مرتحم و س م
ی دور ( روکشم ، 1377 : 22 لک تروص هب اما ؛) ی
،
« ونا هب عا
ح ی تاناو ی ا
گ ی ناها ی م هدرب راک هب ی
م نامگ هک دوش ی
اراد دور ی تردق اه ی بط قوف ی ع ی دنتسه
» گ(
ی ،زند
1381 : 498 .) ح قاو رد متوت ی
ناو ی ندروخ تسا ی
ب و ی و رازآ یا روناج ی و کانسرت تسا
6 هسامح رد یتسرپ متوت لیلحت و یسررب
همان نمهب و شمگلیگ یاه
مامت اب هک کانرطخ ی
دارفا پ ،هورگ ی دنو هطبار و ی صوصخم ی گ ناونع هب تردن هب متوت .دراد ی
ها
یا ن زا ی اهور ی بط ی تع )بآ ،ناراب(
م رارق ی گ ی در هبترم رد متوت . ی
هورگ ّدج لوا یا
بق ی
،هل رد و
هبترم ی ،مود ی ک ن نابهگن حور ی
راکوک ی تسا پ نانآ هب هک ی
ماغ اه ی غ ی ب ی م ی لاح رد و دتسرف ی
ارب هک ی د ی نارگ زاب ار دوخ نادنزرف اما ،تسا کانرطخ م
ی تظفاحم اه نآ زا و دسانش م
ی دنک .
ناسک ی کرتشم متوت هک ی
اب دنراد ی د زا ی ک لاکت عون ی ف
ّدقم س ی
پ ی ور ی غ رد دننک ی
ر ا ی ن وص
،تر دوخ هب ی ک قحتسم دوخ ی
رف
؛دش دنهاوخ نآ
نچمه اه ی
ن اب ی د
،نتشک زا همدص وخ متوت تشوگ ندروخ و ندز ی
ش زین هرپ ی ز دنشاب هتشاد (
ورف ی
،د 1351 : 7 .)
هعماج حلاطصا رد سانش
ی
،
« متوت پ تسر ی ا زا تسا ترابع ی
نام ضعب هب صاخ مارتحا و ی
ح ی تاناو
روط هب ،تاتابن و ی
بق نآ مدرم هک ی
هل عم ناعمگ ًابلاغ ی
ح نآ لعسن زا هعک دعننک عی
ناو دنتعسه
»
:روکشم(
23 .)
د ،متوت هب رواب و داقتعا تعسا هتفرگ لکش شیپ لاس رازه لهچ دودح ر
هعشیدنا نیعنچ . رد یا
رجح رصع -
نارود وآدرگ و راکش یر
اذغ - دپ دومن اب لاس نارازه و دش زاغآ ی
هد یاه
ّدام ی دننامه
شروخ ی
،د
،نامسآ ،شتآ گ و ناروناج ی
ناها ناعشن ار دوخ داد
، ارعصن جاعح(
1381 : 59 .) -رود
هک ی م
، متوت زا تسرپ ی نهک ناونع هب نیرت
د ی ن ی دا م ی ناج بهاذم هک تسا دقتعم و دنک ارگ
یی و
بط ی تع تسرپ ی
، متوت زا مسی تشا قاق ی هتفا تسا هک رود(
ی م ، 1382 : 118 )
هچرگا هژاو ی رب متوت گ موب زا هدش هتفر ی
نا خرس رمآ تسوپ ی
اک ی لامعش ی ا ؛تعس تاععلاطم اعما و
هعماج تاقیقحت ناسانش
و مدرم ناسانش زا یکاح تسا نآ
نیا هک بق هعب اعهنت هعن هلوقم ی
هعل عی ا
صاخ ماوج ی
متوت ،هکلب درادن قّلعت ی
مس ی ک ی اغآ لحارم زا ز
ی ن رشب گنهرف ی
م رامش هب ی
آی د و
سب رد ی را ی ن ماوج زا ی
ز د ی هد م ی اربانب ؛دوش ی
ن
، ناتساب ماوقا ی
ا ی نار ب و ی ن رهنلا ی ن من مه ی دنناوت
ا زا ی ن م هدعاق ینیتس نیب ندمت اب یناریا ندمت ترواجم .دنوش
،نیرهنلا هعک تسا هدش نآ ثعاب
نیا ود ندمت تاریثأت دنریذپب رگیدکی زا یناوارف ؛
یتح نامز رد ییاه
،خیرات رد نیا
ود گنهرف رد
مه ماغدا هدش و زا مه ادج هدوبن هب؛دنا نیمه لیلد
، رصانع یگنهرف کرتشم
یدایز ار یم رد ناوت
نانآ نایم .تفای
مهم زا یکی ت
شور نیر هاعگآ و تخانعش یاه
شهوژعپ و قعیقحت ،هتعشذگ نارود زا ی هراعب رد
ی
یاج رب ثاریم ناکاین زا هدنام
نامدادجا و یم
دشاب دناوت هناسفا و هسامح ،ریطاسا ،نایم نیا رد .
-
زا یرایعسب ییاعسانش رد ار ینایاعش و هدعمع مهعس هعک دنتعسه یدنمشزرا راثآ هتسد نآ زا اه هروطسا ای نانامرهق تخانش .دنراد هدهع رب نهک و هتشذگ راودا نوگانوگ لئاسم هدیدپ زا اه
ییاه
فده و همدقم 7
آ ،هویش تخانش یارب هک تسا رعه بهذعم و نید ،نیی
عّلم دراد ار تروررعض تعیاهن یموعق و ت
یضر(
ج : 1 : 38 هدعیدپ زا یحیحعص کرد هعکنیا یارب ،رگید ییوس زا ؛) ّدعقم و یبهذعم یاعه
س
نییآ ،ریطاسا شقن ،میشاب هتشاد نا کی هب زین تافارخ و نایادخ ،اه
هوعلج تعیمهارپ و مهم هزاد
یم دننک ،هدایلا(
1372 : 42 کم .) یوگ یم لاک :د
« یععطق هروطعسا و نیعیآ ناعیم هعطبار دوجو
شور اما ،تسا ت یاه
قرف هطبار نیا یکیدزن نازیم ریسف یم
دنک
» ( ،لاک کم 1375
: 49 سعپ .)
و ییادتبا نایدا نیبام هک یگنتاگنت طابترا نینچ نتفرگ رظن رد اب و قعیقحت ،دراد دوجو ریطاسا
یم هراب نیا رد قیقدت وهجم زا یرایسب رگنشور دناوت
د و نعهک راعصعا زا هدنام یاجرب ته نیرعی
.دشاب نیا زا ،ور هسیاقم و یسررب اب متوعت ی
ناعیم یتعسرپ عگ
ی شمگل نعمهب و هعمان هعک اور ی رعگت
سب ی را ی گنهرف زا اهرواب ،اه
ا و تاداقتع یناریا نهک ماوقا
عب و ی ن رعهنلا ی ن ،دنتعسه یعم
ناوعت اعت
فگان نیا زا هدرپ یدودح هت
ا و لوهجم یاه رارس
آ زیم لیصافت نیا اب .دیشکرب رد رعضاح شهوژعپ ،
هحورشم فادها یپ :دوب دهاوخ ریز ی
1 - سررب ی
، ودت ،جارختسا ی
ن لحت و ی ل هناشن ییاعه متوعت نیعیآ زا هعسامح رد یتعسرپ
یاعه
نمهب و شمگلیگ .همان
2 - ی نتفا متوت اه ی کرتشم توافت نایب و هسامح رد نانآ یاه
.روکذم یاه
3 -
1 - 2 - هنیشیپ شهوژپ ی
ش نودب تت یکدنا اب ک شهوژپ رد قمعت و ب
اه هتفرگ ماجنا ی و یهاگشناد زکارم رد
،یتاعقیقحت
و یموعمهفم ،ییاعنعم طاعبترا ،رعضاح شهوژعپ عوعضوم اعب هعک دش میهاوخ هجاوم یتاعلاطم اب یم هراشا نانآ زا یخرب هب هنومن ناونع هب هک تشاد دنهاوخ ییاوتحم دوش
:
1 وبات و متوت . (
،دومگیز،دیورف 1351
، همجرت .)مود ،یروهط :نارهت ،یجنخ یلع دمحم ی
یارآ نتفرگ رظن رد اب باتک نیا رد دیورف مدرم
سانش نا
، أعشنم متوعت ار وباعت و یتعسرپ هدعقع
ی
ُاد ی پ یم دناد هدقع ؛ ا ی اپ هک ی ه ماعمت ساعسا و ی
عناور تهلاتعخا نیعنچمه و ی
د هاگتعساخ عی
،ن
قلاخا ی
،تا رنه و هعماج یم رامش هب
.دور
2 . مسیمتوت (
،یول ،سورتسا 1361
همجرت ، .)سوت :نارهت ،دار دوعسم ی
3 یبهذم تایح ییادتبا روص . (
رود ک
،لیما ،میه 1382
همجرت ، ،یرعیما هداز رهاعس رداعن ی
)ییابطابط هملاع هاگشناد :نارهت رود
هعبنج زا باتک نیا رد میهک یعاعمتجا درکراعک ی
، ار نعید
8 هسامح رد یتسرپ متوت لیلحت و یسررب
همان نمهب و شمگلیگ یاه
یمفیرعت دنک ا نایدا رصانع زا یخرب دقن نمض و ییادتب
تعیبط ،مسیمینآ(
معسیمتوت زا ،)یتسرپ
نهک ناونع هب یم دای نید نیرت
درب هشیر و همه ی متوت یعون ار نایدا ی یم یتسرپ
.دناد
4 فا . س نا ه ی گ یل گ م ش ک:
ه ن ت ر ی ن ح م سا ه ی ب ش ر ی وب(
ر اهک ر ،گروعئگ ،ت 1383
هعمجرت ، ی
شنم دوواد ی
هداز
، .)نارتخا :نارهت ا
ی ن رب باتک هناگدزاود حاولا ساسا ی
م طخ ی عخ ی
، هعسامح ی
گ ی شمگل اور ار ی ت م ی ماضمهک دنک ی
ن برت ،قشع لماش نآ ی
،ت رد ،شوحو ،تشد ،هوک ی
،ا عس ی
،ل
ر ،نافوط زا
.تسا نآ دننام و گرم و دلوت 5 هروطسا . اه ی ب ی ن رهنلا ین ی ( رنه ،لاک کم ی
،ات 1375 هعمجرت ، ی
:نارعهت ،رعبخم ساعبع
.)زکرم رشن ا رد
ی ن ،باتک لصف زا سپ ی
هرابرد ی ارجام ی زمر و فشک ی
با ی هحول اعه ی علگ ی طعخ
م ی خ ی هناسفا اب ،مهدزون نرق رد هروطسا و اه
اه ی ا ی ن مزرس ی ن م انشآ نهک ی
وعش ی م هعک ی عک ی زا
هسامح نانآ ی
گ ی شمگل تسا .
6 . ناولهپ همان ی گ یل شمگ ( وفص ی
، ،نسح 1356 ما :نارهت ، ی
بکر ی ر .)
7 شهوژپ . ی هروطسا رد ی
گ ی ل ناسفا و شمگ ه
ی ردنکسا راتس(
ی
، ،للاعج 1380 :نارعهت ،
.)زکرمرشن هتکن
ی ا هجوت لباق ی
ن دعننامه نداد ناعشن نمعض هعک تعسا نآ باتک ی
اعه ی رفعس
گ و ردنکسا ی
،شمگل ارب ار نانآ ششوک و شلات ی
ی نتفا ح بآ ی تا ناگدنز و ی واج ی د
، و ماعجرفان
بی هدوه م هولج ی .دهد
8 سررب . ی لحت و ی ل سامح راتخاس ی
گ ی شمگل ح(
ی رد ی
، ،ارهز 1396 پ هاگعشناد ، عی
ما روعن
.)ناکدرا زکرم ا رد
ی ن اپ ی نا نعهک نداد ناعشن اب هدنراگن ،همان اعهوگلا
ی ددععتم ی
، عسررب هعب ی
و
لحت ی ل سامح راتخاس ی
گ رد ی شمگل متوت عوضوم هب اما ؛هتخادرپ تسرپ
ی هراشا ا ی .تسا هدرکن
9 ععسررب . ی لحت و ععی ل و و فادععها ی
ععگژ ی اععه ی همانرفععس سنععپ ی
ناععحور ی گ(
ععی ل
،شععمگ
وادرا ی فار
،همان هناسفا ی س ،نوطلافا ی
دابعلار انس یی
، دمک ی هلا ی ح( )هتناد ی
رد ی
، لع ی د و ی ،نارعگ
1397 هوژپ نتم ، ی
بدا ی
، 22 ، 76 : 60 - 33 .) ا ی ن هچرگا هلاقم ی
ک اقم شهوژپ ی
هس ا ی و بطت ی ق ی
م باسح هب ی
آی
،د ما ا تأ ک ی د ب نآ ی رتش تهابش رب صخش رافسا تاکارتشا و اه
ی ت تسا اه .
10 پیات یکرآ یسررب . هسامح یاه
گنویرظنمزا شمگلیگ ی (
ادعخ ،هعمطاف ،یعمرک 1392
،
همانلصف ،مجنعپ لاعس،جدننس دعحاو دازآ هاگعشناد،یسراف با و نابز یشهوژپ یملع ی 16
، 68 -
45 .) هب ادتبا هلاقم نیا رد هدنراگن هسامح رد گرم دنیآرف یسررب
شمگلیگ ی یم
سپسو دزادرپ
ر رثا نیا یریطاسا روص یم رارق لیلحت و قیقحت دروم گنوی یسانشناور رظنم زا ا
.دهد
11 . نمهب همان ا(
ی هاشنار با نب ی خلا عی
،ر 1370 حعصت هعب ، ی
ح عحر ی م فع ی عف ی
، عملع :نارعهت ی
گنهرف ی ).
فده و همدقم 9
12 ناتساد رد متوت . (همانهاش یاه
للاج ریم ،یزازک نیدلا
، 1386 همانلصف ، ،بدا و ناعبز ی
هرود 11 ، 34 ، 113 - 85 ) اهنت ،هلاقم نیا رد متوعت لیلحت و یسررب هب
اعفتکا همانهاعش رد یتعسرپ
.تسا هدش 13 متوت . هموظنم رد اه
ی سامح ی کت اب همانهاش زا سپ ی
ه هموظنم رب اعه
ی بعساشرگ ،هعمان
ماس شوک ،همان همانوزرب ،همان
راتس(
ی
، د و اضر ی
،نارگ 1396 نتم ، سانش ی سراف بدا ی
، ،مهن لاس
4 ، 91 - 71 .) ا هچرگا ی ن هوژپ عوضوم اب هلاقم طابترا رضاح ش
یناونع موهفم و ی گنتاعگت ی ،دراد
هدنراگن اما هب
متوت عوضوم تسرپ
ی نمهب رد ه همان ی هراشا هنوگ ا
ی تسا هدرکن .
14 لحت . ی ل وخ ی راکش ی اه ی سامح دض ی
نمهب رد نمهب اقم و همان
ی س ه ی وخ اب نآ ی
راکش -ی
اه ی وگلا ناناولهپ یی
هسامح ( بلاط ی
،
،هموصعم 1392
نهک ، همان ی سراپ بدا ی
، ،مراعهچ لاعس 2
،
130 - 109 .) ارد ی ن هد رکذ اب هدنراگن هلاقم یل
ی
، نمهب رثا ار همان ی
سامح دض ی
م ی دناد .
15 سررب . ی ماضم ی ن نب و ام ی ه اعه ی هروطعسا ا ی هعسامح رد اعه
ی همانهاعش زا سعپ موعظنم
ورسخ(
ی
،لگوس،
1395 .)ناردنزام هاگشناد ، ا
ی ن عسررب هعب لعصفم روط هب ،هلاسر ی
ماعضم ی ن و
نب ام ی ه اه ی هروطسا ا ی هموظنم رد اه
ی سامح ی بساشرگ:دننام همانهاش زا سپ ماعس ،هعمان
،هعمان
نمهب بسشگوناب ،همانزرمارف ،همانوزرب ،همان متوت ثحبم رد اما ؛تسا هتخادرپ همان
تسرپ ی
، هب اهنت
نورب عوضوم رسمه
ی نمهب رد هراشا همان .تسا هدش
16 هروطسا روناج تفه . ا
ی هموظنم رد اه
ی سامح ی لم ی ا ی نار کت اب ی ه عسودرف همانهاش رب ی
اضر(
یی رم ،لوا ی
،م 1389 ب هاگشناد ، ی
دنجر ).
ا ی ن شهوژپ دیکأت اب ،همانهاعش تاعیبا رب ناروناعج
ی
عش ،گعنلپ ،ربب ،بسا :دننام ی
،ر همانهاعش رد گرعگ و زارعگ ،گرعک ی
عسودرف ی هعموظنم و اعه
ی
بسشگوناب نمهب ،همانوزرب ،همان
گناهج ،همان ی
همانر دروم ...و سررب
ی لحت و ی ل رارعق یعم رد و دعهد
هعسامح ناناولهپ قریب رد گرگ ،ریش ،گنلپ ،ربب ریوصت زا ار یدهاوش ،زین متوت ثحبم نمهبعی
-
یم هئارا همان متوت باتزاب رگناشن هک دهد
.تسا هسامح نیا رد یتسرپ
17 . نب ام ی ه اه ی طاسا ی ر ی بساشرگ رد نمهب و همان
همان مم(
ی ،ناروعخلک روعپ عل
ی
،لا 1387
،
د نا بدرا ققحم هاگش یل
ی .) ا رد ی ن اپ ی نا همان زین لع ی مغر ا ی هکن هدنراگن
ًلایصفت سررب هب ی
، ،جارختسا
ودت ی ن لحت و ی ل نب ام ی ه اه ی طاسا ی ر ی بساشرگ رد نمهب و همان
هتخادرپ همان تسا
رد اعما ؛ ثعحب
زا متوت ی مس نورب عوضوم هب اهنت ، رسمه
ی
، ا یم افتک .دنک
18 سررب .
ی گ رصانع ی ها ی وناج و ر ی هروطسا ا ی نمهب رد رهم( همان ی
ماج ی
، ،هناعسفا 1395 ،
پ هاگشناد ی
ما رف زکرم ،رون ی
نام ا .) ی ن اپ ی نا همان
، ًارصحنم سررب و جارختسا هب ی
روناعج رعصانع ی
و
گ ی ها ی نمهب رد هدش هراشا همان
، دراد صاصتخا .
10 هسامح رد یتسرپ متوت لیلحت و یسررب
همان نمهب و شمگلیگ یاه
19 سررب .
ی ت أث ی ر م ی ئارت ی مس طاسا رد ی ر لم ی بعساتشگرد(
بعساشرگ،همان انزرمارف ،هعمان
،هعم
نمهب و همانوزرب مداخ( .)همان
ی عس ،هدرا ی
،هد 1396 بدرا قعقحم هاگعشناد ، ی
عل ی .) ا عی ن اپ عی نا ن هعما
آ باتزاب یی ن تسرپرهم ی هسامح رد ار اه
ی م ناشن روکذم ی
هروطسا ناروناج زا و دهد ا
ی حلاس و -
اه ی گنج ی و گ ی ناها
ّدقم م مان س ی همه و درب ی
دومن ار نانآ ی
تسرپرهم زا ی
م ی هک دناد قعمعت
ا رد لمأت و ی
ن م رظن هب مزه ،دروم ی
.دسر
شهوژپ رگید و روکذم تاعلاطم نتفرگ رظن رد اب و قعیقحت نونکات هک تشاد ناعذا ناوت یم ،اه
هراب رد لقتسم و ماج تروص هب یشهوژپ ی
متوت هعسامح رد یتسرپ نعمهب و شمگلیعگ ی
هعمان
.تسا هتفرگن ماجنا
1 - 3 - ؤس شهوژپ تلاا
1 . شنم أ و لکش للع گ
ی ر ی اهرواب ی متوت ی تس ی ادتبا ماوج دزن رد یی
آ ؟تسا هدوب هچ عی
ا عنچ ی ن
رواب ی م رد ی نا ا نهک ماوقا ی
نار ی ب و ی ن ا رهنل ی ن باتزاب ی ؟تسا هتشاد
2 . متوت عون هچ یم ار ییاه
هسامح رد ناوت نمهب و شمگلیگ یاه
؟تفای همان
3 . متوت ،یتسرپ ک و لکش هچ اب و هنوگچ ی
ف ی ت ی مح رد هعسا اعه ی ؟تعسا هتعشاد دوعمن روکذعم و
تهابشهچ توافت و اه
اه یی متوت رظنم زا تسرپ
ی ا رد ی ن هسامح م هدهاشم اه ی
؟دوش
1 - 4 - قیقحت شور
نیا رد شهوژپ هویش زا هناخباتک ی عون زا و یا
صوت یفی - لحت ی عل ی و تاععلاطا یروآ عمج یارعب
هداد .تسا هدش هدافتسا اه
2 - ينابم قیقحت هنیشیپ و
2 - 1 - همدقم
متوت یتسرپ یکی نهک زا نییآ نیرت و
نینچمه
، ی ک ی زاغآ لحارم زا ی
ن رشب گنهرف ی
هب
رامش یم دیآ
؛ ،نیاربانب نآ رتهب تخانش و کرد یارب
، ترورض تیاهن نانامرهق و ریطاسا تخانش
دراد ار هک نانچمه . :دیوگ یم هدایلا
ارب ی ا ی هکن حص کرد ی
ح ی زا دپ ی هد یاه بهذم ی
ّدقم و س
شاب هتشاد ی
،م طاسا شقن ی
،ر آ یی ن ادخ ،اه ی نا ن تافارخ و ی
ز هب ی ک مهارپ و مهم هزادنا ی
ت هولج
م ی دننک لا(
ی هدا ، 1372 : 42 .) نیا زا یم باجیا ترورض ،ور دنک
متوت ثحبم هب دورو زا شیپ هک -
یتسرپ هرابرد یرصتخم تاحیضوت ، ،نوچ یمیهافم ی
ا
،هروطس .دوش نایب هناسفا و هسامح
2 - 2 - هروطسا
ا ریطاس هنییآ ی هبایم هب ییاه
دنتسه ِسپ زا ار یریواصت هک ساکعنا ،نهک سب یناراگزور
یم و خیراوت هک اجنآ رد و دنهد شناد
ناتساب یسانش شوماخ و هدنامرد ، یم
رب نابز ؛دننام -یم
ناسنا قطنم و راکفا و گنهرف زا و دنیاشگ
،دنمشیدنا اما هتخانشان ییاه یم تیاکح
نک دن
زلنیه(
، 1368 : 7 هروطسا ،نیاربانب .) تروص هب اه
لاکشا عونتم و نوگانوگ ی
،هباشم لصا رد اما ،
همه رد یناسنا ماوج ی دمآ دوجو هب
ه دنا و زا و هنیس هب هنیس ،یراتشون و یهافش تروص هب
لسن لاقتنا ،رگید یلسن هب ی هتفای
.دنا ار هروطسا یم
اوت اد رشب یتاذ یاهزاین زا یکی ن هک تسن
لومش ناهج وج و هعماج هب و دنا
یّصاخ ما هکلب ،دنرادن صاصتخا
هب ناونع هدیدپ ماع یا رد
همه ی گنهرف یرشب یاه رامش هب
یم دنیآ ( ،هدنیاپ 1398 ج : 1 : 302 .)
مهدجه و مهدفه نرق رد یدلایم
، هاگن اب ریقحت آ یزیم هروطسا هب یم
دنتسیرگن ار نآ و
هناسفادننامه یا
یم ناد دنتس ار هروطسا هزورما اما ؛دراد تنیابم یخیرات و یملع قیاقح اب هک
ه رعش دننام
، یم تقیقح لداعم ای تقیقح یعون و خیرات اب یتنیابم هنوگ یه اهنت هن هک دنرادنپ
لع قیاقح هکلب ،درادن یم
نآ هب مضنم ه
تسا ا ( ،کلو هنر 1373
: 213 .) نیا زا ور
، ار یزورما رشب
یمن زین زا ناوت یب هروطسا اریز ،تسناد زاین
هشیدنا زا ریطاسا ه
هتساوخ ،ا تلایامت و اهوزرآ ،اه
ناسنا نهک یاه ینغ رایسب یعبنم و تسا هتفرگ همشچرس
رب یا ره یا گ شهوژپ و قیقحت هنو رد
هنیمز ییادتبا تاداقتعا و نایدا ی یم بوسحم رشب
دنوش ( یضر ج : 1 : 39 ).
هک یروط هب
،
« ماظن تخانش نودب هروطسا
هروطسا رکفت و اه
،ناسنا زا یتسرد مهف یا هعماج
و یناسنا ی
رنه و تایبدا تشاد میهاوخن
» ( :هدنیاپ 302 ).
2 - 2 - 1 - هشیر یوغل يبای هروطسا
گنهرف هب هعجارم اب تغل یاه
یبرع
، بلغا هک درب میهاوخ یپ هتکن نیا هب ف
گنهر و ناسیون
تغل ناسانش
، هراب رد و یفرص راتخاس ی ژاو ییانعم
ه ی
« ریطاسا
»
، هاگدید یاه یناسکی و ؛دنرادن
نادنچ زین نانآ دوخ یارب هملک نیا ًلامتحا هک تسا نآ هاوگ دوخ عوضوم نیا لباق و نشور
مهف اما .تسا هدوبن دوجو اب
ِیمامت
ًابیرقت ،تافلاتخا نیا همه
نانآ ی رظن قافتا عوضوم نیا رب
هک دنراد
،
« ریطاسا
» دش هتفرگ رب هدام زا ه
ی
« رطس » یانعم هب
« نتشون
» تسا ( ،یرشخمز
1998 ج : 1 : 454 .)
نایوحن بلغا ،توافت یکدنا اب
ریطاسا
ِ مج ار
« ةَروطسُا
» یانعم هب لطاب و غورد نانخس
هتسناد .دنا روطسا ،دمحا نب لیلخ ار ه
یم ینانخس یه نآ رد هک دناد
دوجو یبیترت و مظن هنوگ
.درادن
« اظن ه ُثیداحا ءیشب اهل َم
» ( 2003 ج ، 2 : 243 هدیبعوبا .)
، زاجم بحاص ،نآرقلا
هروطسا
وهیب و یفارخ ینانخس ار یم انعم زیمآوهل و لطاب و هد
دنک :ات یب(
189 نبا .) هب ار نآ زین سراف
سناد ییاهزیچ یانعم تسا هدش هتشون لطاب یور زا هک هت
( 1979 ج : 3 : 73 .)
هراب رد زین نیرّسفم هژاو ی
ی طاسا ری
، هاگدید ینوگانوگ و عونتم یاه هتخاس حرطم ار
نا د
؛ اعما
زین نانآ کی رد ،هعکنیا نآ و دعنرادرظن قاعفتا هتکن ریطاعسا
هعّصق ناعمه نانخعس و راعبخا ،اعه
یم لقن و هتشون هک تسا ناینیشیپ دش
؛ تشادن تقیقح یخیرات ظاحل هب اما :اعت یب ،هیطع نبا(
612 ).
نآ زا یخرب اه
اب کنیا نتفریذپ ه
ریطاسا هژاو ار نآ ؛تعسا ناگتشذگ لاوقا و صصق نامه -
یغ یا برعم و یبرع ر
« ایروطسُا
» یمور ی هدرک یفرعم
دنا ،روشاع نبا(
1984 ج : 7 : 182 .)
و هژا ی طاسا ی ر نآرق رد 9
،راب و رد هب اج همه کرت تروص
ی ب
« طاسَا ی ر لّوَها ی ن
» و یاعنعم هب
هناسفا هتشون و اه راک هب ناینیشیپ یاه
.تسا هتفر و برععم ،برعع رصاعم نارگشهوژپ زا یخرب1
ندوب لیخد هتسناد لمتحم ار ینآرق ی هژاو نیا
.دنا هب هعتفگ داوعج ی رعصاعم ناعخروم زا ،یعلع
،برع ناهج ناتساب نانوی رد
، ظفل ( ایروتسا
Istoriya
) ای
« ه ی روتعس یا ( »
Historia
) یاعنعم هعب
راک هب بوتکم خیرات یم
ش نودب و تسا هتفر ک
، هژاو نعیا اعب زعین ملاسا زا شیپ بارعا ییانعشآ
هتشاد دنا انعم و لکش نامه رد و دندوب هتفرگ ینانوی نابز زا ار هژاو نیا نانآ .
، راک هب یعم .دعندرب
اربانب نی
، باتک دوجو نابز هب یخیرات یاه
رعظن هعب دیعب مه نادنچ ،هّکم رد ینیته و ینانوی یاه
یمن روضح ،رما نیا تّلع .دسر ناگدرب
ّکم رد یمور
ّکم ریغ و ه
؛تسا هدوب ه نایم رد نانآ هک ارچ
یم نخس ناشدوخ نابز هب ،شیوخ فگ
ّدقم بتک زا و دنت س
باتک یتح و یرعگید یاعه
هعب هعک
ز ین دوب ناشناب یم یرادهگن و تظفاحم ،ز
دعندرک ( ،یعلع 1993 ج : 8 : 318 .) داعقتعا یزازعک اعما
،یبرع گنهرف و نابز رد هروطسا هک دراد هاگیاج
زا یرایسب دننامه و درادن ی هژاو
زا ،رعگید یاه
نابز یمن سپ ؛تسا هدش هتفرگ یرگید یاه وا رواعب هعب .داد یعبرع یلیامعش و لکش نآ هب ناوت
،
هژاو زا هروطسا ایروتسیه ی
ی ینیته ای و ینانوی هک هدمآرب
هب یانعم
« تعسار ربخ و نخس »
و اعی
« تسج و یتسار یوج »
تسا ،یزازک(
1381 : 37 - 36 .)
نابز رد هروطسا ،یگنرف یاه (
(Myth
، لکش ود هب
«
Story
( » و )هعصق «
History
» )خیراعت(
یم هدهاشم .دوش
« یم اجنیا زا و زا :دراد دوعجو یعّقلت عوعن ود هروطعسا دروم رد هک تفایرد ناوت
رط زا و غورد و هناسفا ار نآ یفرط یم خیرات و تقیقح رگید ف
دنناد
» ( ،اعسیمش 1394 : 87 رد .)
ناتساب نانوی نابز یناتساد ره هب
« سوتیم »
(Mythos)
یم گ نآ ندوعب غورد اعی تسار هب و دنتف
یمن یتیمها ؛دنداد
« هزورما اما «
»Myth
عم هعتفگ یناتعساد هب ی
دوعش ماعظن بوچراعهچ رد هعک
هروطسا انش ریطاسها ملع ای یس
(Mythology)
دشاب هتشاد رارق »
.)نامه(
سراف نابز رد ی
ن ی ز أتم برع زا رث
،ی ناعم ی
« رپ نانخس ی
ناش ب و ی
،ناماس ب ی هدوه
،اه ناسفا ه ،اعه
هناسفا اه ی
ّصق ،لطاب ه
اه ی طابا ،غورد ی
ل ذاکا و ی ب
» ارب ی طاسا ی ر تسا هدش هتفگ (
هعمان تعغل ی
،ادخهد « ریطاسا )»
.
2-2-2 - هروطسا فیرعت
انب هتفگ هب هروطعسا و نارگعشهوژپ زا یرایسب ی هعئارا ،ناعسانش
رعت ی عج یعفی زا ناعم و ما
تخس یرما ،هروطسا ریغ مه دیاش و راوشد
م هدعمآ تاعیاور رد هعک یروط هب ؛دسرب رظن هب نکم
:تسا هتفگ ؟تسیچ هروطسا هک شسرپ نیا هب خساپ رد سیّدق نیتسوگآ هک تسا
« هداس یلیخ
هتعساوخ هاعگره نوعچ ودعسرپن ار نآ نعم زا یعسک هک نآ طرش هب ،تسا هراعب رد ما
روطعسا ی ه
هدنام زجاع ،مهدب یحیضوت ما
» ( ،روپ لیعامسا 1387
: 13 .)
هاگدید زا هروطسا و فلتخم یاه
هویش هب یاه تسا ریبعت و فیرعت لباق ینوگانوگ یروط هب ؛
ره هک هیاپ رب ،نارگشهوژپ زا کی هب شیوخ قیلاع و صصخت ی
هعتخادرپ نآ لیلحت و نییبت دعنا
رظنو ی تا ار یفلتخم هراب رد
شا هئارا هداد دعت هب اجنیا رد هک دنا یعم هراعشا ًلاعمجا ناعنآ زا یدا
-
.مینک
2-2-2-1 -
رادیدپ هاگدید يسانش
مهم زا هاگدید نیرت هروطسا یاه
ش رادیدپ هاگدید ،یسان یسانش
تاعیرظن رعب یعنتبم هک تسا
هروطسا هدیدپ ار هروطسا وا .تسا هدایلا اچریم ،رصاعم گرزب سانش یم ینید یا
عت رد و دناد فیر
یم نآ هروطسا :دیوگ
« یونیم و یسدق یناتساد تسا
تادوعجوم و نایادعخ ناعیامن یاعهراک هک
گنهرف ناکاین ای یعیبط قوفام آ
یعب ناعمز رد ،لزا رد هک نیرف آ
ناعمز ،زاعغ یعب
عمز هداد یور نا
تیاکح ،تسا یم
و رعشب عوعن و ناهایگ و ناروناج و ناهج شیادیپ تیاور هروطسا ،نیاربانب ،دنک
هن قلخ للع و موسر و بادآ و اهدا نآ
ه تعسا تاعنئاک شنیرعفآ حرعش ًلاک و ا »
( ،ییاعسفراگتسر
1383 : 1 « .) تیاور نمضتم هشیمه هروطسا نیاربانب کی
« فلخ ت
» یم ینعی ،تسا هنوگچ دیوگ
هدیدپ یزیچ و هدش دوجوم ،هدمآ
هعک یزعیچ زا طعقف هروطعسا .تعسا هدرک زاغآ ار دوخ یتسه
ًاعقاو ب و هداد یور یم نخس ،تسا هتشگ رادیدپ یمامت ه
دیوگ
» ( وپ لیعامسا ،ر
1387 : 52 ).
2-2-2-2 -
نیدامن و يلیثمت هاگدید
هاگدید زا رگید یکی ،نیدامن و یلییمت هاگدید هروطسا یاه
رِزورعک شیردرف هک تسا یسانش ،
ناتساب ،یناملآ سانش مهدزون نرق رد
.داهن ناینب ار نآ وا
هروطسا نش یسا ار هب ونع نا کعی معلع
لقتسم حرطم تخاس و زا هروطسا درک نیدامن ریباعت لییمت ریسفت .
ی و ن عسا نیداعم یناععم ،هروط
یمدودحم ار نآ هروطسا ینعم ،هک یلاح رد دنک
یم .دعشاب نوگاعنوگ حوطعس رد و هناگدنچ دناوت
هب
،لایم ناونع یم رگیدکی اب نادزیا هک تسا هدمآ رموه دایلیا رد
ّسفم .دنگنج نار
نعیا ساسا رب
هدرک طابنتسا نینچ ،هاگدید هک دنا
گنج نانآ هب نوگ ه یا یمت ی ل ی و
،نیدامن ناشن هدنهد ی داضت
م ی نا ف لماوع و رصانع ی
ز ی ک ی .تسا
« کشخ هلمج زا ی
من ربارب رد
، کبس و امرس ربارب رد امرگ ی
رب
ّدض ینیگنس
» روپ لیعامسا(
، 1387 : 45 ).
دیتساب ناسنا زا ،
،یوسنارف ناسانش هاگدعید نعیا ساعسا رب
، دراد داعقتعا ودعب رد یعمدآ هعک
،تقلخ یب ساسحا ییاناوت و یگتسیاش یب و نایاپ
هعک یتاملک و ناگژاو نتفای اما ؛هتشاد ار نارک
ب ،دشاب شساسحا رگنایب نیاربانب .تسا هتشادن ناکما شیار
« تاریثأت تحت سو ود فعاضم
ی هل ی
بی نا ی نع ی
« نه و نابز ر
»
، زمر ارگ یی دوخ لوا شوج ی
ه ا ی دپ ی د ناعحور فنعص اهدعب هک دمآ ی
نو نآ
ا نونکا و تفرگ رس زا ار ی
ن ارگزمر یی دنا ی ش ی هد جنس و ی هد هعک تعسا شعناد هعنوگ رعه یاعنبم
هروطسا و یریطاسا هب یسانش
یم رامش دور
» (
،دیتساب 1370 : 10 .)
2 - 2 - 2 - 3 - هاگدید نابز يسانش
مهم ت نیر هیرظن ی نیا رد هجوت لباق هاگدید
، هیرظن ی
« ناعبز یراعمیب »
یوعس زا هعک تعسا
م رلوم سکا
، هیاپ دنلب قرشتسم یناملآ ی
هدش حرطم .تسا
هاگدعید نیا ساسا رب لکعش ،
یرعیگ
ریطاسا
، کی لصاح یخیرات مهافت ءوس
و تسا ینابز (
ان م ،روپ ضوع و قلطم رو 1395
: 5 .) نیدب
هک ینعم هک یماگنه ییادتبا رشب ،
یمن تسناوت و ینهذ میهافم د ار شیوخ درجم
تاملک بلاق ر
دنک نایب ناگژاو و هشیدنا لدابت یارب ،
ًاترورض ، یم هرهب هراعتسا و زاجم زا
ُب در
؛ رورعم هب نوچ اما
نابز دشر لحارم یط رد ینهذ میهافم ،نامز مان نآ یانعم ،دمآ دیدپ اه
و یراعتعسا تافص و اه
و تفر اهدای زا یزاجم نادزیا و نایادخ هب
دندش لّدبم (
،راهب 1391 : 356 .) هب ع ،لاعیم ناون
« هعب
دنیوگب هکنآ یاج
« یم نشور ار مد هدیپس دیشروخ دنک
» یم ، :دعنتفگ
« خ هدیپعس دیعشرو ار مد
یم شوغآ رد و دراد تسود دشک
» . دش هداز هروطسا ،هنوگ نیدب
» روپ لیعامسا(
، 1387 : 47 .)
،رلوم سکام رواب هب ر
ی هش و لصا هروطسا ف و نهذ رد دیابن ار ناسنا رک
تعسج اه و
،درعک وعج
هروطعسا زا یرایعسب ،ارعیز .داد رارق یسررب دروم دیاب ار نامدرم نابز ،نآ تخانش یارب هکلب ،اعه
هنارعاش فیصوت ی
رظانم و مّظعم بط هوکشاب ی
تع ماسا و دنتسه ی
ادعخ ی نا ور ی ا عی ن دپ عی هد اعه
تسا هدش هتشاذگ (
،یمطاف 1387 هس : .) و نابز نایم ،بتکم نیا نارادفرط تدعحو کعی هروطسا
هشیر و یعقاو کرتشم ی
دنتسه لئاق (
،یشابکولب 1379
: 23 .) داعمن دوعخ ناعبز ،ناعنآ رواعب هب
هشیدناو راکفا نایب یارب نیاربانب ؛تسا هناعشن و اعهدامن زا دیاب ،اه
رد .تعسُج هرعهب یناعبز یاعه
جیتن طابترا هروطسا و نابز نیب ،ه هیوسود و گنتاگنت
هب یا یم دوجو ب ،دیآ
هروطعسا هک انعم نید
زین نابز و نابز یعون ناونع هب
هروطسا یقلت یم دوش ،روپ لیعامسا(
1382 : 23 .)
2 - 2 - 2 - 4 - هاگدید ناور سانش ي
هاگدید ساسا رب اور
ن یسانش همشچرس و زاغآرس ، هروطسا ی
ناعسنا ناور قامعا رد دیاب ار اه
تسج وا هاگآدوخان ریمض رد ای و و
وج .درعک عیرعت یارعب هروطعسا ف
رد ناور هاگدعید یعسانش
، زا
تایرظن یارآ و ناور ود سانش روهشم ینعی ،
« دیورف دنومگیز »
و
« گعنوی واتعسوگ لراعک »
هرعهب
یم .مییوج ؤر یّلجت و روهظ ار هروطسا ،دیورف یعم یعمج یاهای
ناعیامن گعنهرف رد هعک دعناد و
راکشآ یم
،نیاربانب ؛دوش
« ریطاسا ؤر و اهای نورد ام هی اور یاه ن
2دنژن دوخان یعم یعّلجتم ار هاعگآ -
دنزاس
» ( مض ی
،نار 1379 : 17 ).
ناور فده نوچ هک تشاد داقتعا دیورف هیلخت ینامرد
و لاعیما ی
هدقع دوخان ریمض زا هدش بوکرس یاه یم سپ ،تسا یمدآ هاگآ
ناعسنا هعک تعفرگ هعجیتن ناوت
هروطسا دنمزاین هجو یه هب ملاس تسین
.)نامه(
وا
« رد ار ریطاسا ر وترپ
ؤ یعم ریعسفت ای و درعک
هدنام هت ریطاسا هک تشاد داقتعا ی لکعش رعییغت یاعه
هعتفا و لعلم ماوعقا لاعیما و تلایعخت ی ...
ؤر یناوج نارود رد تیرشب یدامتم یاهای ؤر وا نامگ هب .دنا
هروطعسا ،ای و تعسا یعمدآ یدرعف ی
اهنت وترپ رد
« ودیبیل
»
3ی یم وا یصخش
،دناوت طعسا هعک نآ لاعح دوش ریبعت ؤر ،هرو
و موعق یاعی
ّلم و تسا یت
« ودیبیل
» تعسا نآ رگنعشور یععمج ی
» ( ،روعپ لیعامعسا 1387
: 50 .) ساعسا رعب
شهوژپ تعقد اعب رعگا اما ؛درادن ینادنچ شزرا دوخ یدوخ هب هروطسا ،دیورف یاه تروعص هعب و
دوش ریسفت و ریبعت حیحص یم ،
هدنیاشگ دیلک دناوت و یگدروخرعس رعه یاوتحم تخانش یارب یا
مت زیرغ تلایا هورگ و صاخشا رد ی
دشاب یموق یاه (
،راهب 1391 : 360 .)
ننامه زین گنوی مه ار هروطسا ،دیورف د
ؤر اب فیدر یم رارق اهای
.دهد ناعنآ یود ره دوعجو هعب
ان ریمض دوخ هاگآ ریثات و دعیورف هعک تسا نیا رد یلصا توافت اما ؛دنراد داقتعا ،درف رد نآ یراذگ
رف ره ِهاگآدوخان ریمض یم درف نامه هب رصحنم ار د
هععلاطم قیرط زا گنوی هک یلاح رد ،تسناد
هرف بانم یسررب و هک دوب هدیسر هجیتن نیا هب یگن
« هبنج یخرب هاگآدوخان ریمض نیا یاه
نیب
همه یانبا ی تسا کرتشم رشب
» ( :هدنیاپ 310 .) وگزاعب ریطاعسا ،دعیورف رظن رد هدعننک
لاعیما ی
تلایامت باتزاب ای و یسنج هدش بوکرس
هروطسا ساسا و هشیر گنوی اما ؛دنتسه یدرف ی ار اعه
ان ریمض دوخ یم یمدآ هاگآ هروطسا تشاد داقتعا و تسناد
نعهک و یععمج هاعگآدوخان رگناعیب اعه
.تسا اهوگلا شعخب هعس زا لکعشتم یعمدآ نعهذ ای ناور هک تشاد داقتعا دیورف
« اعگآدوخ ه
» ،
« هعمین -
هاگآدوخ
» و
« هاگآدوخان
» ی .تسا گنو ناسنا نهذ ای ناور زین ار
یم هیه هس زا لکشتم اعما ؛دعناد
امه اقیقد هن دیورف دنن
فذح نمض وا .
« همین ریمض گآ
ها
» ماعن هعب یرعگید ءزج هب لئاق ،
« ریمعض
یعمج هاگآدوخان »
.تسا ناسنا نهذ راتخاس رد
« یناگدعنز زا تعسا یعثاریم یععمج هاعگآدوخان
ح و ناکاین یناگدنز زا ،هتشذگ راودا یعم یناوعیح لعحارم رد رعشب هعک یعنارود زا یعت
ز تعسی
»
( ،اسیمش 1388 : 264 .) نورد دوخانریمض یاوتحم و هیام یععمج هاگآ
، هرطاعخ هعب هاعگآدوخان ی
یم یداژن نامز هب ینعی دسر
یم زاب رود رایسب یاه و ددرگ
همه ناسنا ی میهس نآ رد یعون هب اه
دنتسه . یعمج هاگادوخان ریمض
، ک رب لمتشم دوخ نه
وگلا
؛تسا اه نعهک ،رگید ترابع هب
اعهوگلا
« یرشب یاهراتفر یلک حرط تعسا یععمج هاگآدوخان نامه شأشنم هک تسا
» ( )ناعمه نعهک . -
یمدآ هکنآ نودب اهوگلا دوخ
ناور و حور رد ،دشاب هتشاد یهاگآ نآ زا ناسنا
هعتفهن زا رعه و دعنا
،نیدامن تروص هب مه نآ یهاگ دوخ ریمض رد
نایامن شهاگآ م
ی نوعش د ( روعپ لیعامعسا ،
1387 :
51 .) هک دراد داقتعا گنوی نهک
،یرعطف یتیهاعم و تعشرس اهوگلا و دعنراد یثوروعم و یناعگمه
شنکاو یم مقر ار ام یاه .دننز
همه ،یو رظن رد ناسنا ی
هعب و دنعشاب هعک ایند زا ییاج ره رد اه
