Woman in Development and Plitics

(1)

ISSN: 2538-3124 Home Page: Jwdp.ut.ac.ir

University of Tehran Press

Woman in Development and Plitics

A Study of Baloch Women's Political Participation According to the Social Stratification of Baluchistan

Sima Raeisi¹ | Mohammad Tohidfam²^ |Hossein Tafazzoli³ |Ahmad Reza Taheri⁴

1. Department of Political Science, Faculty of Political Science, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

E-mail: [email protected]

2. Corresponding Author, Department of Political Science, Faculty of Political Science, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran. E-mail: [email protected]

3. Department of Political Science, Faculty of Political Science, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

E-mail: [email protected]

4. Department of Political Science, Faculty of Political Science, Zahedan Branch, Islamic Azad University, Zahedan, Iran. E-mail:

[email protected]

Article Info ABSTRACT

Article type:

Research Article

Article history:

Received: 16 May 2022 Received in revised form: 22 August 2022

Accepted: 20 Sep 2022 Published online: 21 March 2023

Keywords:

Contextual Method, Baluch Women, Retrospection, Social Stratification, Political Participation.

In any society the political participation of social groups is formed based on the social and cultural structures of that society, which makes participation reasonable or traditional. The political participation of Baluch women has also been formed on the same basis. In this regard, according to the present question, how has the Baluchistan stratification system brought the political participation of Baluch women under its radius? It was tried to study the political participation of Baluch women according to social stratification. The current research was conducted with a contextual method, as well as with a semi-structured interview technique and targeted sampling of eleven Baluch men and women.

The main goals of the research are to untangle the issues and problems of political participation in Baluchistan region. Identifying the effect of political participation on the social stratification process of Sistan and Baluchistan and finding practical and precise solutions for the political participation of women in the province to be used in the development strategies and prospects of the country.

The findings of the research show that the political participation of Baluch women has been under the influence of social stratification in Baluchistan. Despite the fact that the background factors such as: patriarchy, gender socialization, religious concepts and historical and mental backgrounds are similar, but women's participation has been formed according to the social stratifications of each part of Baluchistan region. According to social stratifications, including: tribal stratification in northern Baluchistan, caste stratification in central and southern Baluchistan, and economic and tribal stratification in coastal Baluchistan, which affects the political participation of not only women but all the people of the region.

This means that the political participation of women in the Baluchistan region in terms of qualitative understanding of this participation, has become a collective action by the influential and superior classes in this region.

Based on the contextual method and the central phenomenon obtained, i.e.

"retrospection", the social stratification of the Baluchistan region, despite technological, educational developments, etc., is still based on its previous social stratifications, and there has been little change in the social stratifications of Baluchistan region.

On the other hand, such a tendency towards the past in the cultural structure of Baluchistan has caused the lack of meritocracy in political and social competitions; For example, the education and expertise of the candidates and participants does not play a significant role in the political equations of Baluchistan. Based on this,. In fact, we see a back-and-forth relationship between these two concepts, which fulfill each other in a vicious circle.

Although this research was conducted to investigate the political participation of Baluch women, the results of the qualitative research that focused on the hidden and more complex

(2)

A Study of Baloch Women's Political…/Tohidfam, M. et al. 84

Wom Dev Pol, 2023; 21(1): 83

aspects of this participation described a model of participation that gives meaning not only to women, but also to the whole of political participation in Baluchistan society. In this context, women's participation is not based on their gender, but on the basis of belonging to certain classes and in some cases even as a tool at the disposal of that class.

According to the categories of the research, which have progressed towards becoming richer and broader explanations during the analysis of qualitative data, it seems that the social stratification of Baluchistan is based on "tribe" and "caste" in the form of retrospection, and the equations Power and political participation in the Baluchistan region are organized within its framework; As according to the originality of collectivism and the negation of individualism, patriarchy, inner self, etc., women and men of caste and class participate in maintaining the unity of the caste and class and its domination over other castes and classes, and for this purpose, They use their own special tools. Despite the fact that democratic tools such as: elections have existed in this region since the Pahlavi period, but sects and classes used it for sect and class interests, which during the periods of holding elections for the Islamic Council and the City and Village Councils.

Cite this article: Raeisi, S., Tohidfam, M., Tafazzoli, H., & Taheri, A. R. (2023). A Study of Baloch Women's Political Participation According to the Social Stratification of Baluchistan. Women in Development and Politics, 21(1), 83- 112.DOI: https://doi.org/10.22059/jwdp.2022.342317.1008205

. DOI: https://doi.org/10.22059/jwdp.2022.342317.1008205

(3)

یکینورتکلا اپاش: 2538-3124 هیرشن هناماس : Jwdp.ut.ac.ir

نارهت هاگشناد تاراشتنا

تسایس و هعسوت رد نز

علاطم ۀ س تکراشم ی

سا ی دنبرشق هب هجوت اب چولب نانز ی

عامتجا ی قطنم ۀ ناتسچولب

س ی ام ئر ی س

1ی حوت دمحم| ی

2مافد

|

سح ی ن لضفت

3ی رهاط اضردمحا|

4ی

1 . هورگ س مولع ی سا ی ملاسا دازآ هاگشناد ، ی

، زکرم نارهت دحاو ی

، ا ،نارهت ی نار ار . ی همانا : [email protected]

2 . ،لوئسم ۀدنسیون س مولع هورگ

ی سا ی

، ملاسا دازآ هاگشناد ی

3 . س مولع هورگ ی

سا ی

، ملاسا دازآ هاگشناد ی

4 . س مولع هورگ ی

سا ی

، اسم ا لئ ی

،نار ملاسا دازآ هاگشناد ی

، ا ،نادهاز ،نادهاز دحاو ی

نار ار . ی همانا : [email protected]

هلاقم تاعلاطا هدیکچ

:هلاقم عون ةلاقم

یشهوژپ

رات ی خ رد ی تفا 26: / 02 / 1401

رات ی خ یرگنزاب 31 : / 05 / 1401

رات ی خ ذپ ی شر 29 : / 06 / 1401

رات ی خ راشتنا 01 : / 01 / 1402

دیلک هژاو :اه

مز شور ی هن ا ی

، ،چولب نانز

دنبرشق ی اه ی عامتجا ی

، هتشذگ ارگ یی

،

س تکراشم ی سا ی . هعماج ره رد

هورگ یسایس تکراشم ،یا لکش هعماج نآ یگنهرف و یعامتجا یاهراتخاس ةیاپ رب یعامتجا یاه

م ی دریگ

یم یتنس ای لوقعم ار تکراشم هک اشم .دنک

اپ نیمه رب زین چولب نانز یسایس تکر هتفرگ لکش هی

ا طم رد .تس ةعلا

شیپ ولب نانز یسایس تکراشم هنوگچ ،ناتسچولب یدنبرشق ماظن هک شسرپ نیا هب یهاگن اب ور ار چ

ت تح رارق عاعشلا

یدنبرشق هب هجوت اب چولب نانز یسایس تکراشم ،تسا هداد یم یسررب یعامتجا یاه

اب شهوژپ نیا .دوش شور

هنیمز و یا همین ةبحاصم کینکت هنومن و هتفایراتخاس

گ ماجنا چولب درم و نز هدزای ۀرابرد ،دنمفده یریگ .تفر

فادها

ترابع شهوژپ ۀدمع هرگ زا دنا

مع ریثأت ییاسانش ،ناتسچولب ةقطنم یسایس تکراشم تلاضعم و لئاسم ییاشگ درکل

ناتسیس یعامتجا یدنبرشق دنیارف رب یسایس تکراشم ییاهراکهار هب یبایتسد و ناتسچولب و

یلمع و رب قیقد یا

مشچ و اهدربهار رد ات ناتسا نانز یسایس تکراشم هعسوت یاهزادنا

هب روشک یا .دوش هتفرگ راک

هتفای ناشن شهوژپ یاه

یم تحت چولب نانز یسایس تکراشم دهد یدنبرشق عاعشلا

نیا دوجو اب .تسا هتفرگ رارق ناتسچولب یعامتجا یاه هک

هنیمز لماوع هعماج ،یرلااسدرم دننام یا

هراگنا ،یتیسنج یریذپ هنیشیپ و یبهذم یاه

هباشم ینهذ و یخیرات یاه

یدنبرشق هب هجوت اب نانز تکراشم ،دنتسه هتفرگ لکش ناتسچولب ةقطنم زا شخب ره یعامتجا یاه

ا .تس

یدنبرشق ترابع یعامتجا یاه هفیاط یدنبرشق :زا دنا

لب لامش رد یا برشق ،ناتسچو

کرم رد یتاقبط تساک یدن بونج و ز

هفیاط و یداصتقا یدنبرشق و ،ناتسچولب یدنبرشق نیا .ناتسچولب لحاس رد یا

هن ،عومجمرد اه یسایس تکراشم رب اهنت

.تسا هتشاذگ ریثأت هقطنم مدرم ةمه تکراشم رب هکلب ،نانز

دانتسا : ئر ی س ی

، س ی ام

، حوت ی مافد ، دمحم

، لضفت ی ، سح ی ن و ط رها ی

، اضردمحا ( 1402 .) علاطم ة س تکراشم ی سا ی وت اب چولب نانز دنبرشق هب هج

ی عامتجا ی قطنم ة سچولب نات .

تسایس و هعسوت رد نز 21 ،

( 1 ،) 83 - 112 .

317.1008205 2022.342

jwdp.

/ 10.22059 https://doi.org/

: DOI

:رشان نارهت هاگشناد تاراشتنا .

(4)

1 . همدقم هاعماج راه رد مدرام تکرااشم و تایلاعف یاهرتاسب ،یاگنهرف و یعاامتجا یاهراتخاس .دنتاسه یا

نیارب هویش ساسا درم تکراشم و یعمج یرگشنک یاه

یاگنهرف نلاک یاهراتخاس لیذ ،م -

یعاامتجا

یم انعم نآ ًانمض و دنبای یم زیاامتم عماوج رگید رد یرگشنک و تکراشم ۀوحن زا ار اه

نایا زا .دنزااس

هاعماج راه رد ااخ یانعم رد یسایس تکراشم و ماع یانعم رد تکراشم ةعلاطم ،هاگن دانمزاین یا

هیلا هب هجوت یگنهرف قیمع یاه

- اسا نآ یعاامتجا هرهب .ت

نیا رد تاباث یااهرییتم زا یرایگ هانوگ

قفا و دوب دهاوخن اشگهار نادنچ تاعلاطم شیپ ار ینیون یاه

نایا رد .دواشگ دهاوخن رگشهوژپ یور

هورگ و دارفا یسرتسد نازیم ،نلاک یاهراتخاس لااعف تکراشم بجوم ،دوجوم یاهرازبا و عبانم هب اه

مدع ای هعسوت رد نآ شقن و تسا لاعفنا ای رد ،راظنم نایا زا .تاسا هاجوت نایاش نآ یسایس ةعسوت

هعماج ااهرازبا نیامه یعاامتجا و یاگنهرف یاهدااضت ،کایتارکومد یااهرازبا ندوبایهم دوجو اب یا

یف یربارب هسفن یمرد دوخ ۀرطیس رد ار شخب

قافتا رظانتم یعامتجا و یگنهرف تاریییت هک ارچ ؛دنروآ

کومد یاهرازبا اهنت و تسا هداتفین هداش رقتاسم هاعماج یاانبور رد کایتار

یاهراتخااس زا یاکی .دنا

یدنبراشق ماظن .تسا هعماج یعامتجا یدنبرشق ماظن ،یسایس تکراشم یگنوگچ رب راذگرثا یعامتجا ار یعامتجا تلزنم و تردق ،تورث ریظن یعبانم هب یسرتسد مدع ای یسرتسد ،هعماج کی رد یعامتجا هورگ و راشقا ةمه یارب تخاس اه

یم هتفای هاب و دنک دایلوتزاب ار یعاامتجا و یاگنهرف یربارباان یعون

یم یم دیدپ ای دنک .دروآ

یم ار یتنس یعامتجا یدنبرشق هلیبق و یموق قطانم رد رتشیب ناوت

هب ؛درک هدهاشم یا یروط

هاک

هب فیاوط و ماوقا نایم رد اهرازبا و عبانم عب ،سااسا نیامه راب .تسا هتشادن دوجو ربارب تروص

یاض

هفیاط هافیاط و دنتاسه عباانم هاب یسرتسد رد هجرد نیرتلااب رد اه نییااپ رد راگید یا

هااگیاج نیرت

یم رارق یعامتجا توافت نیارباانب ؛دریگ

سرتاسد یااه یرباربان ،یریذپ

تخااس یااه هاب ار هتفای

دوجو

یم یم تواافتم ار تکرااشم موطاس دواخ نیا هک دنروآ ناتاسیس ناتاسا ، واصخ نایا رد .دانک

و

یگتسددنچ هب هجوت اب ناتسچولب یدنبراشق مااظن یاراد یاسایس و یبهذام ،یعامتجا ،یگنهرف یاه

ناتسا رگید اب توافتم دراوم یرایسب رد هک تسا هژیو یعامتجا ،هاقطنم نایا عقاورد .تسا ناریا یاه

ایاسب تلاوحت ،یعامتجا تفاب رظن زا هچ و یسایس و ییایفاریج ظاحل زا هچ یدامتم نورق یط ار یر

.تسا هدنارذگ رس زا هب ناتسچولب و ناتسیس ناتسا کچوک یشخب هب ،راصعا یط رد تعسو ظاحل

یخیراات ةقبااس زا رت

،یدااصتقا یگنوگدانچ یاراد ناتاسا نایا .تاسا هداش لیدابت ام روشک ییایفاریج ۀدودحم رد دوخ هب ؛تسا ...و یعامتجا ،یگنهرف یروط

تم یداصتقا رظن زا ناتسچولب لامش هک یراداماد ،ینابش رب یک

هفیاط و یرادرس ماظن و مااظن و هتاشاد داور یزروااشک دااصتقا ،ناتسچولب بونج رد .تسا هدوب یا

(5)

سا ی چولب نانز هب هجوت اب

...

/ ئر ی س ی نارگید و

87

نیارب .تسا هدوب یتاقبط و یمکاح نآ یسایس مدرام ناایم رد یاسایس تکرااشم و یانارمکح ساسا

ناخ و نارادرس یسایس تکراشم .تسا توافتم ناتسچولب اسا بلااقنا زا شیپ ،اه

هاب هاجوت ااب یملا

هورگ نیا و تشاد ار نازیم نیرتشیب ،یزکرم تموکح هب یکیدزن و یتیریدم ةقباس بحااص یاه

،ذوفن

یاهرازبا دوجو اب ،تیعقوم نیا .دنتشاد تسد رد ار ناتسا و اهرهش ،اهاتسور تیریدم و بصانم یمامت نآ رایتخا رد بازحا روضح و تاباختنا دننام کیتارکومد .دوب اه

اما اف رایییت یمواق قطانم تیریدم رد نادرمتلود درکیور ،یملاسا بلاقنا زا سپ دراک یاشح

زا .

ناخ و نارادرس روضح ییوس هب یسایس تیریدم رد اه

اات ناتاسچولب و ناتاسیس ناتاسا رد واصخ

مک رایسب بلاقنا لیاوا واضح راگید یواس زا .دنتشادن یروشک بصانم رد ینادنچ شقن و دش گنر

ر

هذم نایناحور هب یسایس تیریدم و عامتجا رد ینس یب

و یرواشک یلاااب موطاس یبهذام هاگن رطاخ

ناخ و نارادرس دوجو نادقف گنررپ اه

هب هجیتنرد .دش رت یم رظن

یعامتجا یدنبرشق ماظن دسر -

یتناس

یعامتجا تلاوحت و هتشادن دوجو هتشذگ دننام ناتسچولب ةقطنم رد -

،نیون یسایس ا

ار مااظن نای زاین

وحت شوختسد .تسا هدرک ل

هب هجوت اب هزورما لیاصحت راامآ شیازافا ،ناتاسچولب یسایس و یعامتجا تلاوحت

چوالب ناگدرک ،

م موطس رد چولب نادرم و نانز یسایس تکراشم شرتسگ و یمومع تلایصحت حطس شیازفا فالتخ

هقطنم شیپ ،یا یم ینیب هویاش و یعاامتجا یدنبرشق ماظن دوش چوالب مدرام یاسایس تکرااشم یاه

هب هب چولب نانز یسایس تکراشم و ،معا تروص ب توافتم یملاسا بلاقنا زا شیپ اب صخا تروص

.دشا

لاس رد ناتسچولب نانز یسایس یلااب تکراشم هب هجوت اب هاب تاسخن هااگن رد ،هتشذگ یاه

رظن

یم ،اتاسور و رهاش یاهارواش رد ار هاقطنم یاسایس باصانم زا یریگماشچ مهاس چوالب نانز دسر

یرادناتسا اه

هداد اصتخا دوخ هب طبترم یاهداهن ریاس و نیارب .دنا

یاسایس تکرااشم لیلحت ساسا

یم یقلت یمهم ةلئسم ناتسچولب یعامتجا یدنبرشق بسحرب چولب نانز ح شهوژپ نیاربانب ؛دوش

راضا

هک قیقحت فده نتفرگرظنرد اب

« جوت اب چولب نانز یسایس تکراشم ةتسیز ةبرجت مهف یعاضو هب ه

ت

یدنبرشق یاه ناتسچولب ةقطنم یعامتجا »

زا هدافتسا اب ریز تلااؤس هب ،تسا ر

هداد شو هتخادرپ داینب

:تسا 1 تحت ار چولب نانز یسایس تکراشم هنوگچ ،ناتسچولب یدنبرشق ماظن . هداد رارق عاعشلا

ا

؟تس

2

؟تسا هنوگچ ناتسچولب ةقطنم رد یعامتجا یدنبرشق ماظن . 3 هب هب هجوت اب . یاهرازبا یریگراک

ختنا دننام کیتارکومد لب نانز یسایس تکراشم ،تابا

هنوگچ چو

یم انعم

؟دوش

(6)

رود ،تسایس و هعسوت رد نز ۀ

تسیب کیو رامش ، ۀ 1 ،

1402 88

2 . ۀنیشیپ شهوژپ

2 - 1 . ۀنیشیپ یبرجت

شهوژپ رد ماجنا یاه

هب هتفرگ چولب نانز یسایس تکراشم ،چولب مدرم یسایس تکراشم داعبا هب یوحن

ش هراشا ناتسچولب یعامتجا یدنبرشق ماظن نینچمه و یعامتجا یدنبرشق و هب اما ،هد

زا ااخ رواط

« ناتسچولب رد یعامتجا یدنبرشق هب هجوت اب چولب نانز یسایس تکراشم »

م هاب ینخاس داماین ناای

ه

هنیمز شور زا هدافتسا اب ،رضاح قیقحت هجیتنرد .تسا یم اساپ لاؤاس نایا هاب یا

هاک داهد مااظن

تحت ار چولب نانز یسایس تکراشم هنوگچ ،ناتسچولب یدنبرشق رارق عاعشلا

وت ااب .تاسا هداد هاب هاج

هب ،شهوژپ ةنیشیپ یم رظن

.تسا هدشن ماجنا هنیمز نیا رد یقیقحت ،زورما ات دسر یگنواگچ نیانچمه

ائت ددانرگ شور و ناتسچولب یعامتجا یدنبرشق هب هجوت اب چولب نانز یسایس تکراشم ترواص یرو

یم و هتفرگ یشهوژپ تفگ ناوت

.تسا هتفاین اصتخا عوضوم نیا هب

لودج 1 . پی ش ین ة برجت ی شهوژپ

فیدر

رگشهوژپ ناونع

شهوژپ یاهدرواتسد

1 رادهد و یچولب ،ناوتس

( 1394 ) هعماج یسررب

دامتعا ریثأت یتخانش یسایس تکراشم رب یعامتجا

چولب نانز یم ناشن یعامتجا دامتعا رییتم

چولب نانز هب هفیاط نادرم دامتعا رییتم دهد

، یثأت ر ی میقتاسم

یسایس تکراشم رب

.دراد رهشناریا نانز

2 یضاق ،یمشاه یمیظع

یتیاده و ییابطابط ( 1394 ) و ناریا رد نانز یسایس تکراشم

نآ رب رثؤم لماوع یعامتجا دادسنا شهاک و یزاسدنمناوت

، اصت ناوات ،یهااگآ ةافلؤم هس زا یبیکرت میم

و یریگ

نامزاس م ،دواش هداد میامعت ناانز یسایس تکراشم ۀزوح هب رگا و تسا یهد شیازافا مزلتاس

میمصت ناوت شیازفا ،یسایس یهاگآ نامزاس و یریگ

.تسا نانز یسایس یهد

3 و یضایف ،یگیر یهزاکریم

میرک ( هداز 1395 ) رد چولب نانز تکراشم عناوم

تیلاعف یعامتجا و یداصتقا یاه و یداصتقا عناوم

راتخاس نیرتشیب یاراد یعامتجا

، ک یاراد یاشزومآ عناوم و شاقن نیراتم

د ر

تیلاعف رد چولب نانز تکراشم نازیم .دنتسه یعامتجا و یداصتقا یاه

4 یسیئر ( 1394 ) تکراشم رب یسایس گنهرف شقن

ۀرود رد چولب نانز یسایس یملاسا یروهمج هتشاذگ میقتسم ریثأت چولب نانز یسایس تکراشم رب چولب مدرم یسایس گنهرف

ا

تاس

. تالع

نییاپ و هداوناخ یتنس یاهرواب نآ ندوب

.تسا نانز یهاگآ حطس

یسیئر 5 ( 1392 و یسایس تکراشم یسررب )

ناتسچولب نانز یعامتجا هب تاباختنا نامز رد چولب نانز یسایس تکراشم

هدوت تروص

.تسا نادرم زا رثأتم و راو

6 ( یکلم هدازرایدنفسا 1393

) تلاکشم و عناوم یسررب نانز یعامتجا و یسایس تکراشم

هعماج رد عماج زیهجت

تسا ریذپانراکنا یترورض هعسوت فده هب لین یارب نآ دارفا و ه و

نایا رد ،ناایم

نلااعف روضح ة رایسب یفده نینچ هب ندیسر یارب دارفا .دراد تایمها

هاب ناانز

امین ناونع زا ی

یم یناسنا یورین دننک افیا یناسنا عماوج ةعسوت رد ازسب یشقن دنناوت

.

7 یحاتف و نایئانیب ،یهگآ

( 1395 ) ب

یگداوناخ و یدرف عناوم یسرر و یسایس روما رد نانز تکراشم

اتسور یعامتجا ،یسایس روما ماجنا رد نانز یناوتان

ان

اراگید اب طابترا یرارقرب رد یناوت لاکاشم ،ن

فعاض و ت

اشک شاخب رد تایلاعف داایز مجح ،لزنم لخاد رد نانز تیلاعف دایز مجح ،ینامسج و یزروا

طلس تحت ماقم شریذپ ،یرادماد ع و یرادا و یسایس روما رد هبرجت نتشادن ،ه

یامت مد

نانز ل

اب هسیاقم رد نانز یعامتجا و یسایس تکراشم یلصا عناوم ،تیریدم هب نادرم

نتسه دن .

( یسیئر 8 1399 یسایس تکراشم یداهن عناوم )

چولب نانز یاهانگنت

ی ادراس و یتااقبط راتخااس هالمج زا چوالب ناانز یاسایس تکرااشم اب هطبار رد ،یر

تیاور یموق یاه - هعماج ،یشزومآ راتخاس ،یبهذم ...و نانز یرواباندوخ ،یتیسنج یریذپ

زاین و

(7)

...

89

فیدر

رگشهوژپ ناونع

شهوژپ یاهدرواتسد

هنادرم هلمج زا اهانگنت یاهدمایپ و راثآ تسایس نتشادنپ

و یرازبا ناانز نداش هاتفای ، نایا یاه

.تسا شهوژپ

( یثدحم و یکرابم 9 1397

ماظن لوحت و یملاسا بلاقنا ) ناتسچولب رد یدنبرشق ناریا

ناتسچولب رد یعامتجا یدنبرشق

، هبش یمرف ماظن فلاخرب هک تسا هتشاد یتساک ک

نه یتسا ،د

هنیمز لماوع یوس زا هکلب ،نید یوس زا هن هدش تیامح یا

.تسا

2 - 2 پ . ی ش ی ن ۀ رظن ی

2-2-1 س تکراشم موهفم . ی

سا ی

هعسوت یسایس ماظن ةبنج زا یسایس تکراشم هتفای

نم و تاباقر دوجو یانعم هب اعزا

ة تملااسم نیاب زیمآ

شخب عماج نوگانوگ یاه ة

هب یارب یسایس تسد

رادا و تردق ندروآ ۀ

و هعماج ت تاسا مومع حلاصم فیرع

(

Bashiriyyeh, 2000: 1

) یم عقاورد . نامزااس یعاسم ،یسایس تکراشم تفگ ناوت

تفای ة نادنورهاش

تیلاعف رد رثؤم تکرش و شیوخ ناربهر باختنا یارب جا روما و اه

عامت یثأت زین و یسایس و ی رب نتشاذگر

تروص تسایس تیاده و یدنب تسا تلود یاه

(

Agha Bakhshi et al., 1996: 259

).

طابترا و دنویپ هک تسا یشنک یسایس تکراشم ی

شیپ اب مکحم هنیمز

هزیگنا و اه .دراد نااسنا یااه

اناور ،یعاامتجا ،یدراف لاماوع ،نادنورهاش یسایس تکراشم رب یراذگریثأت یارب رثؤام یدااصتقا و ی

یسایس تکراشم هجیتنرد .دنتسه

، یگژیو اب ماگمه تیاصخش .تاسا تواافتم دارافا یصخش یاه

یاه

طلسم یعامتجا نورب و رت

لاعف یسایس رظن زا ،رتارگ ،تلایاصحت نازایم ااب هاک یعاامتجا تیعقوم .دنرت

یم هدیجنس تیموق و هقبط ،تنوکس لحم هب ،دوش

هدمع روط اسایس تکرااشم رد یا

یم ریثأات ی .دراذاگ

اای لکاش ،تکراشم ،تسا نکمم یسایس گنهرف هک رظن نیا زا .تسا مهم زین یسایس ةنیمز ای طیحم لکش یم یقلت بسانم هک ار تکراشم یاه وش

سکعرب ای دنک قیوشت د

، دشابن تکراشم قوشم (

Rush,

2009: 135

)،

هبنج زا تکراشم یلو د هاچ و عون رد هچ ،هوحن رد هچ ،فلتخم یاه

و تکرااشم تالع ر

نیا زا .تسا توافتم رگید گنهرف هب یگنهرف زا ،نآ مدع علاطم ور

ة هاگیاج

، هنیمز فالتخم لاماوع و اه

نییعت ،یسایس تکراشم دننک

ۀ تسا یسایس تکراشم عون

؛ هب بوچرااچ رد یاسایس تکرااشم هکنیا هژیو

یدنبرشق یم لمع هنوگچ یعامتجا یاه یم یقلت مهم ًاساسا ،دنک

.دوش

2-2-2 یعامتجا یدنبرشق موهفم .

هعماج ره یعامتجا راتخاس فیصوت رد تسا مزلا هک یساسا میهافم زا یکی ،دواش لایلحت و یاسررب یا

مهم و تسا هعماج نآ یعامتجا یدنبرشق ماظن توافت نیرت

نآ اه هعماج ریبعت هب هک دنتسه ییاه ،یسانش

هدش یراتخاس شنک مزلا ءزج و دنا

و یعامتجا لباقتم دارفا رمتسم

هب یم رامش دانور (

Qaderi, 1997:

(8)

تسیب کیو رامش ، ۀ 1 ،

1402 90

).732

علاطم ة یدنبرشق هک تسا تیمها زئاح تهج نآ زا یعامتجا یدنبرشق

، تازیامت و کیکفت لماع

زوح رد نآ دومن هک تسا یصاخ ۀ

هویش نامزاس ،یگدنز کبس و اه میسقت ،یعامتجا یهد

یرادروخرب ،راک

...و ایازم زا هب زورما یایند رد

تدش هلسلس هب یعامتجا یدنبرشق .تسا هتفای شرتسگ ماظن بتارم

یدانم

هورگ ای مدرم زا یم هتفگ یمدرم یاه

مه رد هک دوش ة

هتخانش عماوج هلاسلس نیا و دراد دوجو هدش

،بتارم

تاصرف هاب یبایتاسد و یعامتجا تازایتما ،عبانم رباربان عیزوت اب تاسا طبترام یگدانز یاه

(

Qaderi,

1997: 733

).

زا م نای مهم هیرظن نیرت یعامتجا یدنبرشق نازادرپ

یم نوت

« ربو سکام

1» لئاسم .دراب مان ار ة

یلاصا

یعامتجا یدنبرشق رد ربو

« تردق » نینچمه .تسا ربو

ار نلااک حطاس رد تردق عیزوت یلصا ناینب هس

هورگ ،تاقبط یم تردق و تورث ،تلزنم ای نأش درخ حطس رد و بازحا و تلزنم یاه

ناینب ؛دناد ه

هک ییا

هعومجم هب ار عفانم زا یا یم دوجو

یم نییعت ار یرباربان نازیم و تیهام و دنروآ ( داننک

Grabb, 1995:

مهس و تکراشم بیترت نیمه هب .)80

یم نیعم زین ار اهرشق یهاوخ دانک

؛ هب یروط الثم باسحرب هاک

یاراب دراف عفاانم هزادنا ره ،یربو هب

تاسد ندروآ رتاشیب توراث و ترداق ،تالزنم داشاب

، و تکرااشم

میهس نیدب .دوب دهاوخ رتشیب تردق عیزوت رد نآ ندش یربو لثم بیترت

« تردق و تورث ،تلزنم »

یارب

علاطم ة رضاح شهوژپ رد تکراشم و یعامتجا یدنبرشق تخاس و یعامتجا یرباربان

، بانتجا یرما ریذپان

( تسا

Ansari, 2000: 26

.)

2-2-3 دنبرشق .

ی عامتجا ی س تکراشم و ی

ا س ی چولب مدرم

هزیگنا و اهزاین یخرب نیل تربار انز رد یاسایس تکرااشم اب هک ار هاگآدوخان و هناهاگآ یاه

یاسایس یگد

یم اضرا دوش

، شنت نیکست ،تبحم و یتسود هب زاین ،یدام یاهزاین دننام هطلاس و یاناور یاه

راب ییوج

یم مرطم ار نارگید دنک

(

Rush, 2009: 80

).

تردق هک یناسک تیاهنرد رد ار یسایس

زا ،دانراد تسد

یم هارمه هب تردق نیا هک ییایازم هرهب یداامریر و یداام یاایازم هلمج زا ،دروآ

یم دانم نایا .دنواش

یداصتقاریر و یداصتقا تازایتما

، نآ عضوم یم تیوقت ار اه مهس ،دشاب رتشیب یسایس تردق هچره .دنک

سرتسد دوب دهاوخ رتشیب مه یریذپ

؛ تکراشم نیاربانب ایس

اقطنم چولب مدرم یس ة

حرب ،ناتاسچولب باس

یدنبرشق یم نییعت طیحم نآ یعامتجا یاه .دش

هب رتشیب ناتسچولب رد یسایس ماظن هفیاط( یرادرس تروص

هدواب )یعاامتجا تااقبط( یمکااح و )یا

چوک لیابق .تسا رادماد و ور

« دحرس » نآ و دنتشاد رادرس رتشیب نیاشناجکی هک ییاه

« ناراکم » داندوب

،

ُکاح یم دوخ تسرپرس ار مِکاح ای م زا .دنتسناد

نیا ور ،ناتاسچولب یاسایس ماظن ،یملاسا بلاقنا زا شیپ

___________________________________________________________

1. Max Weber

(9)

...

91

هلیبق یرادرس متسیس کی دوب یا

؛ ناخ هوراگ طاسوت ًاتدامع یچولب ةعماج هک ارچ ااه

چوالب نارادراس و

یم تیاده لب راب تاموکح یهااگ ،دواب ناریا کاخ زا یشخب هراومه ناتسچولب هکنیا اب .دش

زا ناتاسچو

تموکح لرتنک یم دراخ یزکرم یاه

یم رارق نانآ لرتنک تحت مه یهاگ و دش رد تاسایس عون .تفرگ

درک ریییت یدح ات یولهپ لبقام نارود اب هسیاقم

؛ ناتاسچولب هاب هااشاضر ةالمح زا سپ هک ارچ

، تالود

هب تسناوت یزکرم ار ناریا ناتسچولب و دنک ادیپ روضح ناتسچولب رد یکیزیف روط

یلارداف یتنس تلاح زا

لیدبت زکرمتم یتنس هب زاس

تروص ره هب اما .د

، ناخ هاگیاج اه

فیرعت ًلامااک چولب نارادرس و .دواب هداش

ناخ اه یم یقلت تموکح مهم یازجا زا یم یراای شفیااظو ماجنا رد ار تموکح و دندش

دواخ .دندنااسر

ناخ اه یم افیا یمهم شقن شمارآ یرارقرب و تینما نیمأت رد عامج رد و داندرک

تاایلام یروآ

، راکددام

مهم .دندوب تلود دناشاب مدرام و تالود نیاب طبار هک دوب نیا نارادرس ةفیظو نیرت

(

Taheri, 2009:

)؛406

ناخ نیاربانب اه

نارادرس و

، یم دواخ روخرد ار تلزنم نینچمه و تورث ،تردق دنتاسناد

؛ هاک اراچ

نآ یارب یسایس تردق را هب تورث و تلزنم ،اه

نیا زا .دوب هدروآ نایم یم ور

یعاامتجا یدنبراشق هب ناوت

ناخ تیروحم ساسارب هک درک هراشا اه

.دوب هتفرگ لکش ناتسچولب هقطنم رد نارادرس و

تیلاعف ،یملاسا بلاقنا یزوریپ زا سپ هب یبهذم و یسایس یاه

و داش زاارآ ناتاسچولب رد تعراس

ناتسآ رد ار چولب موق ة

داد رارق یدیدج تلاوحت یدودح ات تقوم تلود فرط کی زا .

ب چول رواما رد ار ااه

لاعف هقطنم یسایس درک

نآ تکراشم نازیم هرابکی هب و ادا رد ار اه

ر ۀ د شیازفا هقطنم روما یواس زا و دا

ناخ تیهام ،رگید اب ،بلاقنا یزیتس

هب نتخادنارطخ ناخ رادتقا و تردق

،اه رارف بجوم ی

نآ نداش زا ااه

ناتسچولب هب هقطنم هب تاریییت نیا .دش ناتسکاپ

تعرس بجوم یناحور دش ا ینس ن مک هقطنم بهذم ماک

هتاساوخ و دنزااس لدابم یبهذم و یسایس ناربهر هب ار دوخ رابارب و یوااسم قواقح لایبق زا ییاه

رد

مرطم ار تیمکاح نک

دن (

Saree-al-Qalam, 2009: 406

) یملااسا یهااگن ااب یملااسا یروهمج و

هن س تکراشم ببس اهنت یناحور یسای

ا دش ن

، ا یسایس تکراشم هکلب اب ار چوالب مدرام فالتخم راشق

نود

ضیعبت یهاگن ایا رد .دراک تاسایس یداو دراو زایمآ

،قایقحت ن یدنبراشق

و ناتاسچولب یعاامتجا یاه

هعلاطم چولب نانز یسایس تکراشم یم

دوش قطنم زا یدیدج یایاوز ات ة

ن ناتسچولب وش هداد ناش

لااح .د

نیا لاؤس یم مرطم هک دوش

هجوت اب هب یدنبرشق ایناحور رواضح و ناتاسچولب راضاح یعاامتجا یاه ا

ن

صخاش و یبهذم یعامتجا و یشزومآ یاه

، ب نانز یسایس تکراشم یم انعم هنوگچ چول

دوش .

3 . شور یسانش شهوژپ

هداد شور یانبمرب و یفیک شور اب یدربراک عون زا رضاح شهوژپ هنیمز شور ای داینب

نایا رد .تاسا یا

شهوژپ

، هب یراذگدک مرط زا زاگره شهوژاپ ،شور نیا رد رگید نایب هب .تفای هعسوت ییارقتسا تروص

(10)

تسیب کیو رامش ، ۀ 1 ،

1402 92

هیرظن کی یمن زارآ

ار نآ ات دوش ئارا هکلب ،دنناسرب تابثا هب

ة هداد زا هتفرگرب هیرظن یاط هاک تسا ییاه

هب شهوژپ دنیارف ماظن تروص

هدش لیلحت و یروآدرگ دنم ( دنا

Danaei Fard et al., 2008: 215

).

رد

هیرظن و اهدک لیلحت و یروآدرگ ،شور نیا یم داتنتسا اهدک زا تیاهنرد هک یا

کایدزن طاابترا رد ،دوش

اب کی دنراد رارق رگید

؛ هب یروط حطس رد هیرظن نیا هک ی

رف کای ،عیسو ا

نیایبت ار لاماعت اای لامع ،دانی

یم جیتنرد و دنک ة

یم لکش شهوژپ یلیلحت لدم زین نآ ( دریگ

Bazargan, 2009: 458

).

عماج ،شهوژپ نیا رد ة

یرامآ لماش یچوالب نادرام و ناانز تاسا

هزوح رد هاک و یاسایس یااه

هب یعامتجا رگید ترابع هب .دنراد لاعف تکراشم یوحن

، رابرد ۀ هاب شهوژاپ عواضوم یم رظن

زا داسر

هدرتسگ و رتشیب تاعلاطا یم هلمج زا .دنشاب رادروخرب یرت

سا هب ناوت ت

دا نا ناد ،یاتلود ناریدام ،هاگش

لااعف قطنم رد یعامتجا و یسایس ن ة

ناتسچولب هنومن زا .درک هراشا

عماج باختنا یارب دنمفده یریگ ة

نیعم شهوژپ ماجنا لاح رد هنومن دادعت .دش هدافتسا شهوژپ ش

شهوژپ رد هاک اراچ ؛د یافیک یااه

،

عابشا یم یقلت مهم تاعلاطا ندش دوش

. نیدب قاقحم هاک ترواص

، عامج روآ اات دایاب ار تااعلاطا ی

هداد هک دهد همادا یماگنه یروآدرگ یاه

دش ۀ تکراش زا قایقحت هاب و دنواش یراراکت ناگدننک

یعون

هداد یروآدرگ تاعلاطا هب یدیدج یاه دش

ۀ قایقحت رد هانومن ماجح عوامجمرد .دواشن هفاضا یلبق

نیعرد و تسا یبسن یرما یفیک ( داشاب رزاب رایسب ای کچوک رایسب دیابن لاح

Giddenz, 2009:

14-16

).

هنومن مجح اتسار نیمه رد بحاصم زا هک دوب چولب درم و نز هدزای شهوژپ یریگ

ة هاب مشش

دعب

، هداد بحاصم زا و دندش یرارکت اه ة

یقیقحت عابشا زین مهدزای دش لصاح

.

رضاح قیقحت رد

، عمج یارب هداد یروآ

بحاصم شور زا اه ة

همین .تاسا هداش هدافتاسا هتفایراتخاس

رویرهش و دادرم رد تاعلاطا یروآدرگ 1400

زین هبحاصم تدم .تفرگ ماجنا 20

اات 60 یقد اق .دواب ه

یدنبرشق درومرد یتلااؤس مرط اب هبحاصم هیلا ،هقطنم یعامتجا یاه

یدنبرشق یاه و ناتسچولب یاه

یدنبرشق هب هجوت اب چولب نانز یسایس تکراشم یگنوگچ نینچمه ناتاسچولب یعاامتجا یاه

ااجنا م

تفرگ شسرپ ریاس . ساپ بسحرب زین اه

هبحاصم یاه یم مرط هدنوش

هبحااصم یمامت .دش و طباض اه

هداد دارختسا یارب یسررب راب نیدنچ یلصا یاه

دندش . س هداد لیلحت شور زا هدافتسا اب سپ رد هک اه

هنیمز شور علاطا ،هدش فیرعت یا

یروآدرگ تا دندش لیلحت هدش

. هب تقیقح رد لیلحت روظنم

هداد ،ااه

لحرم هس ساسارب نیبروک و سوارتشا کیتامتسیس مرط زا ة

نا و یروحم ،زاب یراذگدک سا یباخت

هدافت

( دش

Rahimi et al., 2018: 9

ضرع هب تیاهنرد هک ) ة

ظن زا یمسجت ای یقطنم میاداراپ یر

ة لااح رد

ندشرادیاپ دیماجنا

.

(11)

...

93

لودج 2 ماسا . ی هبحاصم ناگدنوش

تمس یگداوناخ مان و مان فیدر

تئیه و رهشناریا دحاو دازآ هاگشناد یشهوژپ نواعم

یملع یهز لیعامسا دیهان 1

نادهاز یکشزپ مولع هاگشناد یکشزپ یوجشناد چولب هنیدم 2

یگنهرف و یعامتجا لاعف و راگزومآ یرفعج میرم 3

ناروس و بیس قبسا رادشخب یناهج وناب هورم 4

دیدناک و یشزرو لاعف و راگزومآ یا

دنقرصق تیه یاتسور یاروش هدازرد هدیعس 5

رادا سیئر ۀ

رهشکین یریاشع روما ناقهد مناخ 6

مب رهش یاروش وضع

ناوارس تشپ یهزارد همیحر 7

یعامتجا لاعف و راهباچ رهش یاروش قباس وضع یسیئر نیسحدمحم 8

تئیه و هدنسیون لاو هاگشناد یملع

رهشناریا تی یهاپس دودولادبع 9

و رایهد

نلاپ رهش یاروش دیدناک هاوخنهیم هیمس 10

ینارمع تکرش سسؤم و یعامتجا لاعف یدمحارای هیضار 11

4 . ی هتفا اه ی شهوژپ

لاقم رد ة هنیمز شور بسحرب ،رضاح یا

، هلوقم هنیمز طیارش یاه هالخادم طیاراش ،یلع طیارش ،یا

،رگ

دربهار یدنبرشق یاهدمایپ نینچمه و قطنم یعامتجا یاه

ة ولب اتسچ یاسایس تکرااشم یگنوگچ و ن

یدنبراشق هب هجوت اب چولب نانز تایاهنرد .دنداش تافای ناتاسچولب یعاامتجا یاه

، الوقم ة یزاکرم

« هتشذگ ییارگ

» یرظن و ة هب تسد میسرت و حیضوت هدمآ ش

.د

هنیمز طیارش :یا

هعومجم ار طیارش نیا هلوقم زا یا

هنیمز یاهرییتم و اه یم لیکشت یا

هاک دنهد

ب فرعم یم و دنتسه هعماج رتس هلوقم ریاس ناوت

فای نآ لد زا ار اه .ت

4-1 یرلااسدرم .

هبحاصم هاگدید زا ناگدنوش

، یدنبرشق هب هجوت نودب یرلااسدرم هاب ،ناتاسچولب یعامتجا یاه

ناونع

مهم زا یکی یم یقلت چولب نانز یسایس تکراشم رد شخبرثا لماوع نیرت

دوش . اک انعم نیدب ه

هاکنیا

هاگیاج یمن هتفرگ رظنرد ،دراد رارق رشق مادک رد نز تقیقح رد و دوش

، درم نا اب نیا رد هک اپ نییا نیرت

راد رارق چولب گنهرف رد رشق ن

یم رارق هعماج رتشیب شریذپ دروم ،د ریگ

ن ائر نااقهد امیاس .د رادا سی

ۀ

یم هنیمز نیا رد رهشکین یریاشع روما :دیوگ

« ناخ رگا نز درم لباقم رد ،دشاب مه هداز

قبط ة ناقهد

،

یم تیامح رتشیب مدرم فرط زا دوش

. رهشکین رد

، زا غراف عف هچ هداوناخ هکنیا ماجنا یتیلا

د ده رداقچ ،

دنمتردق دشاب ب لااب ار شدوخ مناخ نیا هک دنک درخ لوپ ردقچ ای ب

در

، نز نیا هچ ت

تدنمناو دشاب ر

، هچ

یم رتلااب درم ،دشاب ناخ رشق زا تباقر رگا .دور

نیب و تاقبط نج اب تیاسنج ترداق ،داشاب تیس رتلاا

تسا .

»

(12)

تسیب کیو رامش ، ۀ 1 ،

1402 94

اناطلاس ادبآ رظنم زا

1 ( 2010 طلاس هاب هرااشا یرلاااسدرم ) ة

و یموامع رهپاس ودراه رد هانادرم

یمومع رهپس رد .دراد یصوصخ

، طلس رب رظان یرلااسدرم ة

مه رب نادرم ة

هزوح میماصت یااه ،یریگ

رادا ۀ بااختنا و تیاداه ،تردق لامعا ،تیکلام ،روما تاسا

ا زا . راظنم نای

، رایاد و هاطیح رد ناانز ۀ

یصوصخ رهپس رد .دنراد رارق نادرم تامیمصت

، طلاس و راداتقا نیبم یرلااسدرم موهفم ة

رد نادرام

زوح ۀ رادا نآ رد هک تسا هداوناخ ۀ

میمصت ،هداوناخ روما یریگ

نآ داننام و تاراایتخا ،تردق لامعا ،اه

،

طیح رد ة اظو ی ( دراد راراق هداونااخ درام ای ردپ ف

Sultana, 2010: 4

هاطبار نایا رد .)

، یرلاااسدرم

قطنم ة هب ناتسچولب زوح رد سوسحم تروص

ۀ یم هدید یمومع و یصوصخ تسدورف ار نز هک دوش

رت

هب درم زا یم باسح هالوقمریز اتاسار نیا رد .دنروآ

هعماج یانعی یرلاااسدرم یاه و یتیاسنج یریذاپ

یم ظفح ار نادرم یتسدارف ،نانز یرواباندوخ .دننک

4-2 هعماج . یتیسنج یریذپ

لوقمریز ة هعماج ا یتیسنج یریذپ مهم ز

هبنج نیرت یرلااسدرم یاه

تسا راثا نآ راب یرلاااسدرم هاک

هعماج .تسا هتشاذگ شقن یتیسنج یریذپ

نز یارب ییاه و

تسا هدروآ دیدپ درم

؛ نانچ نادنمشیدنا هک

لکش بجوم ار یفلتخم لماوع یم یتیسنج یرباربان نتفرگ

دنناد هاب هاک یعون باجوم هعماج یریذاپ

یم عاماوج رد ربارباان یتیسنج نایا زا یاضعب .دواش

اقطنم رد لاماوع ة

یم قداص ناتاسچولب .دانک

ینادنمشیدنا دننام

یرظن ساسارب مب اردنس ة

راوحرط ۀ شیر ،یتیسنج ة

ارباان و فاکاش تیاسنج یرب

رد ی

صرع ة شقن رد ار فلتخم شیلک و اه

ه یم یتیسنج یاه ناد

ن د هک هعومجم یعادات زا یا ااب طبترام یاه

تیسنج تسا گنهرف نیا رد .تسا ریگمشچ گنهرف رد هک

، یجیردات یریگداای دنیارف رد م

یاواتح

راوحرط ۀ یتیسنج

، شقن ناکدوک هشیلک و یتیسنج یاه

یم ار یتیسنج یاه شرگن نیمه .دنریذپ

یاه

یبلاق

، شقن .دراک داهاوخ بلاس ناانز زا ار یداصتقا و یسایس ،یعامتجا یاه لیعاماسا دایهان

،یهز

رهشناریا دحاو دازآ هاگشناد یشهوژپ نواعم

، یم نایب هنیمز نیا رد :دانک

« د متاسیس رد اام یهاگاشنا

نواعم باختنا یارب ا

یم تروشم ن نم ماقم نلاف رد ار درف نیا هک میریگ

ص اای میانک بو .رایخ

م نوااع

دشاب درجم دیابن ییوجشناد و شزومآ

، طیارش یمامت مناخ کی اما ار

تشاد . ااما کای م هذام مااق یب

رارق نز نیا تفگ تسا

هام هن رگید ایب هچب و ر د نامیاز یصخرم هب و .دوراب

یاه یانعی دارایا چ

زا ی وا

دنتفرگن

، تیسنج طقف نایم هب ار ناشیا

ندروآ د دعب یلو . زا

میداش هجوتم یتدم دراف

ی دروآ ها دان هاک

یگتسیاش چیه درادن یا

هب صخش نیا و ینچ هک یمدآ هب یعون

ا ن دوب هتفرگ مناخ نآ هب یداری طبترم

و قبط هب هتسباو ة

تسا هدوب اقآ نآ .

»

___________________________________________________________

1. Sultana, A.