^3 '
CHINH SACH CUA MY TAI BIEN DONG:
TINH BAT BIEN VA KHA BIEN
HOAl SON
T
rong khoang thdi gian 4-5 t h i p ky qua, B i i n Ddng l i khu vflc thudng xuyen xay ra t r a n h chi'p ve chu quyen l i n h bai, bai dao, t i i n g u y i n t r i n b i i n v i cic quyen t i i p h i n k h i e v l tii do b i n g bai, ttt do h i n g khdng... thude pham vi tranh c h i p gifla rapt so' nUde trong khu vflc Ddng Nara A vdi Trung Qud'c v i dao D i i Loan. Trong mi'y n i m g i n d i y Biin Ddng n g i y e i n g noi len l i vi'n d l "ndng bdng" khi Trung Qudc dfla ra t u y I n bd'vl"Dfldng Ifldi bd - 9 khue^^)" bao trflm tdi 80% b l rait dien tieh vflng b i i n niy(^\
Hien tai t r a n h chap ndi Iln raanh rae nhi't l i gifla ba nfldc Trung Quoc, Viet Nara v i PhiUppin Uin quan dl'n chu quyin bai q u i n dao Trfldng Sa v i Hoing Sa cflng vile phan chia khai t h i e t i i nguyen d i u khi tai eie rad khai t h i e t r i n biin.
D i ed n h i l u t r a n h chi'p v i xung dot xay ra gifla ngfl dan eae nfldc, gifla quan dpi Trung Qud'c v i ngfl d i n eie nfldc, cic va ehara ngoai giao lien quan dl'n eie tuy I n bd v l t r a n h chi'p chu q u y i n b i i n v i nhflng d i i n d i n cang t h i n g b i n bae v l vi'n di ndng bdng nay. Thtte trang t r a n h chi'p tren b i i n Ddng hien v i n chfla ed phfldng phap giai quyet dn thda lira h i i Idng ti't ea eae b i n l i l n quan, bdi eie b i n d i u cd gang gifl lap trfldng v i dfla ra nhflng b i n g chflng chflng rainh stt sd hflu ddi vdi vung b i i n dao v i ngudn t i i nguyin
an chfla trong dd.
My tuy ve mat dja ly n i m d eflc T i y b i n eau, khdng ed sfl liln quan v l rait tranh chi'p chu quyin dja ly v i l i n h hai trong phara vi Bien Ddng. Tuy nhiin. My v i n ed sfl bien dien cbiln lUde eua minh tai khu viie niy, die biet nhflng ldi ich kinh t l , thfldng mai cua My liln quan tdi tU do b i n g bai, ttt do b i n g khdng tren vflng trdi thudc Biin Ddng, cung nhfl nhflng cam k i t bao ve eie ddng rainh ehiln lUde trong khu viie nbU: N h i t Ban, H i n Qud'c, T h i i Lan, Philippin, Xingapo... k h i l n My dfl raud'n hay khdng t r i n thtte t l v i n ed nhflng quyin ldi ddi hdi My phai can dtt tdi phara vi vflng b i i n Ddng Nam A.
1. K h a i n i e m v e t i n h b a t bie'n, t i n h k h a b i e n t r o n g v i e c x a e d i n h Itfi i c h q u o c g i a
Ldi ich qud'c gia ludn ludn l i rapt k h i i nilra rad, raang tinh trflu tfldng v i khd xic dinh cu t h i . Bdi t h i , vile xic djnh dau l i ldi leh ndi ehung, cic ldi leh thdng thfldng v i ldi leh quan trpng (edt loi) l i mdt dieu khdng de d i n g .
Trong vile x i c dinh ldi ich qud'c gia, gidi phan tieh cd t h i sfl dung tdi bai b i m cdng eu quan trpng raang tinh chi't t r i i ngfldc nhau: H i r a kha bil'n v i h i r a bi't bil'n (ed t h i gpi l i tinh kha bil'n v i bi't bil'n) di p h i n loai nhflng nbdra ldi ich
36 Nghien citu Ddng Nam A 10/2011 trong tflng vi'n di ey tbi. song h i n h bin nhau, bd trd eho nhau
Tinh bat bien: dfl(?e bilu l i nhflng gi^'^g "^fl eau ea dao: "ralm nin, rin thfl ed dinh, khdng t h i thay ddi v i ehuyin buing", "ed cfldng, ed nhu" trong vile bio djch dfl trong mdi trfldng, hoin canh, yiu v^, di'u tranh v i gin gifl cac ldi leh qudc td nio tie ddng tdi ehung di ching nfla. gi» ^^" tpc.
Trong vile xic dinh l(?i leh qude gia: tinh « rp- u u-'* u--- A. i u ' u - - 4.
^ «'. ,--v' ' i^ .Ll ^ 1^ 1--. J * I a.. 2. Tinh b a t bien va k h a men trong bit biln d diy thfldng l i nhflng dilu luit , . , ^ , , , , - ^ . „ . - ' ,^-
- . , s jA- I ' . ^^.3 ^.^ c h m h sach cua My tai Bien Dong
dflde xiy dflng v i dilu chinh cy thi, dflqJc "^ • * ghi trong bil'n phip eiia eie n h i nfldc, Tinh bdt bien:
dflde gidi linh dao v i ngoai giao, gidi quin g^ ^.^^ ^.^^ q^.^ 3^ ^ ^ ^ . ^^. ^.^
Sfl... dua ra trong eie tuylnbd chinh thfle, ^^^ ^^ ^^.^ ^^^ ^^^ Triiu Tiin, dao trpng the hoic trong nhflng trfldng h(?p ^^inaoa cua Nhit, v i eac cam k i t khac die biit nhim nlu v i xic dinh rd nhflng ^^^ ^^ ^^^^g ^g^ ^ao v$ Dii Loan... dit quyin v i l<?i ich ciia qude gia, dan tde ^^ ^^- ^^^ ^bidn My khdng t h i thd d trfldc minh liln quan tdi nhflng quyin dd. Tinh ^j^^^g ^^^g ^.^ ^^ ^^^^^ ^^^^ ^. ^ y ^.^
bit biln thfldng dfldc coi l i SO 1 trong eie ^^^^ ^^. ^. ^ ^^^.^ ^^ ^^ ^^^^ 1^^ ^ 1^
tuyIn bd vl: dpe lip dan tpc, ttt do v i toin ^^^ ^^^ j^^^g y^^. ^^^^ ^hdng quin My.
ven chu quyin linh thd, linh hai... v i ^^^ ^hic Ddng A l i ban hang v i ciing la trong nhflng trfldng hdp niy, tinh bi't biln ^hi trfldng quan trong h i n g d i u ciia My, trd thinh nhflng nguyin tic (mang tinh j^im ngach thfldng mai giiia My vi ba
"cflng rin" khdng the thay ddi, khdng the ^^^ ^Q^^g gao A: N h i t Ban, Trung Qu&, thfldng Ifldng v i mie ea dfl trong b i t efl ^ ^ ^ Q^g^ ^^^^g ^^^ ^^^ j j ^ Lo^^ ^^
hoin canh nio. ^ ASEAN ludn chiem mpt ty trong ri't eao - Tinh k h a bien: dxidc bilu l i nhflng trong tdng thfldng mai buon ban hai chieu thfl ed kha ning thay ddi, dieh ehuyin v i hing nim. Bdi the, vile My dfla ra cac bil'n ddi trong nhflng pham vi v i ranh gidi tuyIn bdkera theo vi$c gii t i u sin bay tdi tuy thude vio tflng dilu kiln, hoin canh khu vflc tranh chi'p Biln Ddng l i mot v i eie nhan td npi - ngoai sinh tie dpng trong nhflng dpng t h i i bilu hien ro quyin tdi ehung. Ddi vdi l(?i leh qud'c gia, tinh v i ldi leh can dtt cua My tai day. "Hoa ky, kha bil'n gid'ng nhfl l i nhflng "cdng cu nhU mgi quoc gia, co l^ ich qudc gia trong ralm", ehlnh l i nhflng phfldng cham, sach viec tyt do di lai, tU do di vdo viing bien Ifldc t h i hi?n mflc dd biln ddi linh boat, chung cUa chdu A, vd, tdn trgng ludt phdp mim deo tuy cd flng bie'n cd't sao giinh qudc te d Bien Ddng. Chung tdi chia se giit dfl(?c nhflng p h i n Iqli tdi flu nhi't lien nhiing ldi ich khong chi vdi cdc thdnh vien quan dl'n danh dfl, t i i san, cac quyin l(?i ASEAN hoac nhitng ngitdi tham dU Diin khie... tbulc ehu quyin qudc gia din tde ddn khu vUc ASEAN, md con vdi cdc qudc trong nhflng eudc mie ca tren cic b i n gia gdn bien khdc vd cong ddng quoc te dim phin song phfldng, da phfldng mang rong hdn"^^^
nhilu yl'u td ngoai giao v i chinh tri. j ^ i c dfl khdng nhi't tri dung vu Ifle dl Tdm lai: tinh bi't bil'n ehinh l i "nguyen giai quylt xung ddt nhflng khi eae quyen tie", tinh kha bien ehlnh l i "sich Ifldc", ldi cua My hi xam hai nghiim trpng. My co day l i hai cdng eu tdi quan trpng ludn t h i ddn phfldng hoac phat dpng mdt cu6c
Hoai San Chinh sdch cua My tai Bien Dong: Tinh hdt hien vd khd hien 37 ehiln t i p t h i vdi sflc manh vu Itte nbira Conduet)<5). Dfl raud'n hay khdng khi ed sfl
duy tri lai ein can quyin Ifle v i eie ldi ich can dtt vi rad rpng vai trd cung nhfl tira eie bin trong khu viic. Cude ehiln dd hoin i n h bfldng eua My trong vi'n di Biln toin ed t b i trd t h i n h eupe doi diu Trung Dong, Trung Qud'c khdng raud'n ban thin My trong tinh huo'ng xi'u nhi't ed thi. bj co lip nen ed t b i thara gia vio qui
Tinh khd bie'n: trinh niy.
Trong khi Trung Qud'c ludn i p dit Bdi the', vdi My viee nghien eflu sit sao quan dilra ehi til'n h i n h dira phin song ddng thii eua Trung Qude vi cic bin phUdng vdi eie bin tranh chi'p, khdng trong ASEAN se eho phip My ed sfl Itta dira phin da phfldng v i die biit khdng chpn dilu ehinh chil'n Ifldc tai cbiu A - raud'n ed sfl dinh ding tdi vai trd My trong Thii Binh Dfldng, tai Ddng A v i Biln nhflng tranh chi'p npi bd niy. Trung Qude Ddng ndi rieng. Nhflng stt dilu chinh Unh chi raud'n dfla ra dim phin song phfldng boat v i nhanh chdng dip flng lai nhflng vdi Viet Nam eung nhfl Philippin lien thay ddi v i bil'n ehuyin trong cieh hinh quan tdi quin dao TrUdng Sa. Trung Qude xfl eua eie bin se giup My ein bing dUde trin thfle t l dfla vio sflc raanh kinh tl, vai trd trung gian dflng gifla Trung Qude quan sfl v i ngoai giao di giy sflc Ip ri't v i eie bin trong ASEAN.
Idn ddi vdi eae bin tranh chi'p. Theo giio sfl Thayer, "Van di cua bien Trin thfle tl', cac nfldc cd tranh chi'p Ddng Id neu quy tac vi itng xii tren biin ehu quyin v i tai nguyin tai Biln Ddng d i Ddng dUOc thUc hien thi khdng mdt nUdc tich eflc i p dung phfldng ehira: cdng khai, ndo dd ky vdo tuyen bd'dd cd the ldm gi de rainh bach, klu gpi v i t i n dung gidi hpc gay bdt dn, vd se phdi tham gia vdo cdc gia, ngoai giao, cac diin d i n da phfldng hgat ddng hop tac, vd thoa thuan de gia vdi stt thara dfl ti't yl'u eua cic bin Uin the diin cho cdc nUdc Id di theo hUdng quan trong viec dim phin, thao luin tim d6"^^\ Quan dilm tren bilu biln ro thiie te ra ddi sich kha quan nhi't cho hien trang eho thi'y dfl Bd quy tie flng xfl Biln Ddng eing thing hien tai. ed di vio boat dpng thi cung ri't khd dl eae Nhin thfle dfldc sflc manh t i p t h i nin ^^^ tuan thu mot each nghiim chinh v i eie nfldc trong ASEAN luon nhi't quin triet dl. R5 ring. My se dilu ehinh Unh theo dudi TuyIn bo t r i n Biln Ddng DOC ^o^t vai trd eua minh tuy thupe vio nhflng (Declaration Of Conduct)^^) trong do ed sfl ^ ^ ^ ^^ v i h i n h dpng cu t h i eua tttng nfldc cam kit eua Trung Quoc. Tuy nhiin, dii trong ASEAN v i sfl hdp tie tip t h i eua Trung Qudb cd bfla nghiira ehinh thfle cic nfldc niy trong eie ed ehl da phfldng hien nhflng nfldc n i y thfldng phdt Id, trong ARF, CSCAP, Dong A mdrdng...
thim chi dilu t i u ngfl chinh, t i u quan sii Tinh kha bil'n edn bilu biln d ehd: My di t u i n tra v i t h i m chi b i t bd, ti'n cdng ludn nhi't quan ilng hp vipc giai quylt hda thuyin ehii eua ngfl dan eie nfldc. Hiiu ro binh eae tranh chi'p v i xung dot rai DOC khdng t h i la giai phip ben vflng, dn khdng dung tdi sflc raanh quan sfl. Tuyen djnh v i dung hda h i t dflde quyin Idi eie bd' niy eho thi'y viec My khong raud'n lira ben Uen quan, ASEAN dang v i n dpng phflc tap hda tinh hinh trong khu vflc khi Trung ^ud'c tham gia tich ciic vio Bp quy m i cac ldi ich kinh tl' quan trpng vdi lac flng xii Biln Ddng (COC - Code Of Trung Qude v i eae ddi tie khie ed t h i bi
38 Nghien ciru Ddng Nam A 10/2011
de dpa Idn rapt khi c i n g t h i n g , ehiln tranh xay ra v i leo thang. My tren thfle t l khdng tuyen bd' se ung hd b i t ky b i n lien quan n i o dfl dd cd l i ddng minh t h i n e^n nhfl Philippin di c h i n g nfla. Dilu dd h i m y My ebi ddng vai trd t r u n g gian v i g i y sflc I p ddi vdi Trung Qud'c hdn l i se ed sfl ung hd vu trang v i can tbi^p q u i n sfl khi xung dpt v i cbil'n t r a n h nd ra. Dfl viy, n l u khi Trung Quoc t i i n b i n h p h i bd eie quy t i e dflde t h i l t l i p theo DOC v i COC, li'y sflc raanh vu trang de ehiira linh v i khdng e h l ehu q u y i n l i n h hai qude t l , ddn phfldng khai thac cac ngudn t i i nguyin trong long v i dfldi d i y Biln Ddng, d i t ra cic quy djnh k i l m soit. n g i n c h i n sfl tfl do di lai cua t i u h i n g , phfldng t i i n q u i n sfl v i d i n sfl khdng ehi eiia My m i eiia ehung khu vflc thi d i l u gi xay ra cung khdng ai dira c h i c . Bdi khi dd. My cd t h i se p h i t dpng rapt chil'n dieh ddi d i u vdi Trung Qudc b i n g ea eupe chil'n ehinh tri, ngoai giao I l n cac b i l n phap kinh te, thfldng mai v i cao hdn nfla l i mpt eupe chien t r a n h ci'p khu vflc do My dflng d i u ti'n cdng v i o Trung Qudc.
Ndi tdra lai, each h i n h xtt eiia My trong vi'n di Biln Ddng ri't khdn ngoan. My t i n dung tm da ed hpi di trd lai radi trfldng anh hfldng tai Chau A - T h i i Binh Dfldng ndi ehung, Ddng Nara A ndi r i i n g vd'n bj suy giara trong thdi ky Bush eon l i m tdng thdng. Tinh kha bien v i bi't bil'n da chflng minh cho tinh t o i n c h i l n Ifldc hieu qua v i thfle dung ciia My trong vi$c vfldn canh tay sflc m a n h ra p h a m vi toan c l u . Dfl vi'n de Biln Ddng cd xay ra tinh hudng n i o di c h i n g niia, My v i n l i sieu cfldng trong eupe m i ngoai cupc, ngoii cude m i trong eupe ndi m i san ebdi q u y i n Iflc qudc te nhfl Biln Ddng khong t h i t h i i u dfldc vai trd ti't yl'u cua nfldc niy./.
CHU THICH
1. Dudng ludi bd, Dudng chit U, Diidng yeu sdch 9 doq.n hay ranh gidi lUdi bd Id ten ggi cOa m0t dudng vach do diia ra lan ddu tiin vdo ndm 1947 trong bdn do cdc ddo trin Nam Hdi do Eg Ngi vu nUdc dn hdnh, ban ddu Id vg.ch liin vd thay ddi ddn theo thdi gian thdnh vg,ch gian doan 11 net, 9 net, xdc l^p cha quyin cOa Trung Qud'c tren.
2.http://vi,wikipedia.org/wiki/%C4%90%C6%
BO%E l%BB%9Dng_l%C6%B0%E 1%BB%
Ali_b%C3%B2
3. Hy vpng mdi eho vi'n d l Biln Dong:
thongtinberlin.de/thoisu/iuli/hwongmoi-
chpyandgbiendpng.htm
4. TuyIn b d v l flng xfl ciia cic bin d Bien Dong (viet tdt la DOC) dUOc cdc nUdc vd ky ngay 04-11-2002 tai, nhdn dip Hgi nghi thUOng dinh ASEAN lan thU 8. Ddy la vdn kien chinh tri ddu tien md ASEAN vd Trung Quoc dat duac co lien quan den vdn diBien Nam Trung Hoa (Bien Ddng) vd dUOc coi la budc dot phd trong quan he ASEAN-Trung Qudc vi vdn di Bien Ddng. Viic ky DOC la ke't qud nd lUc ciia cdc niidc ASEAN, dac biet Id cda 04 nUdc liSn quan trUc tiep tranh chap a TrUdng Sa (Viet Nam, Philippines, Malaysia, Brunei) trong viec duy tri hoa binh vd dn dinh a Bien Ddng http:/ /bien- gioilanhtho.gov.vn I vie I tuyenbove- cachungxu-nd-b366d92c.aspx
5. COC - Code Of Conducts: Ld 6o quy tac vi nhiing cam ket Ong xit vd cdc Id trinh thiic hiin viic tdn trgng cdc cam kit do diia trin cdc Van bdn phdp ly cd tinh rdng huge cao giUa cdc ben tranh chap trong Biin Ddng. COC cd sU ki'thita tU DOC vd phdt trien lin cao han mang tinh phdp ly chat che vd rdng budc, hi&n COC dang dvMc diiu chinh vd, hodn thiin dUa trin vUc ddng gdp, nghiin cUu vd thiin chi cua cdc niidc trong ASEAN, Trung Qudc vd cdc bin tranh chap khdc.
6 h t t p : / / w w w v i e tudies.info/kinhte/HiVongBienDong_Th ayer_RFA.htm
