H O A N THIEN QUY DINH VE CAC GIAO DICH BI COI LA VO HIEU THEO LUAT PHA SAN NAM 2004
LeNgpe Thdng'
Torn tdt: Bdi viit di cap vd phdn tich mpt so vdn de lien quan din viic xdc dinh cdc giao dich bi coi Id vo hieu theo quy dinh cita Lugt Phd sdn ndm 2004, qua do tdc gid di xudt mdt sd kiin nghi nhdm hodn thiin cdc quy dinh ndy.
Abstract: This article presents and analyses some issues relating to the determination of voidable transactions under the Law on Bankruptcy of 2004. It thereby provides some suggestions to improve relevant provisions of the Law.
I. Cac giao dich phdp ly vo hifu theo quy djnh cua Luat Phd san nam 2004
Theo quy dinh t^i Difiu 43 Lugt Phd san nam 2004, cac loai giao dieh sau day cita doanh nghiep, hpp tdc xa ldm vao tinh trang phd sdn bj coi Id vd hifiu nfiu dupc thye hifin trong khoang thdi gian ba thang trude ngdy tod dn thy ly don yfiu cdu md thu tyc phd sdn:
- Tgng cho dpng sdn vd bdt dpng sdn cho ngu&i khdc. Day Id giao dich dupe lifit kfi ddu tifin trong danh myc cac giao dich dupc tuyfin bd vfi hifu, vi bdn ehat eua ehiing di ngupe lai vdi muc tifiu tifin quyfit trong boat ddng kinh doanh cita doanh nghifp Id Ipi nhudn. Giao dieh nay cd dac difim Id doanh nghifip chuyfin giao quyfin sd hiiu tai san cita minh ma khflng nhdn lai bdt ky mpt lpi ieh vat ehdt nao. Difiu nay la trai vdi muc dieh lifin quan dfin hoat dfng thuong mai Id kifim Idi, nhung d ddy doanh nghifip lai lam minh thdm hut tai sdn. Vi vay, trong mpi trudng hpp thi cdc giao dich nay ciing bi tuyfin vd hifu. Tang cho d ddy phai hifiu theo nghTa rpng bao gfim tdt cd cac hdnh vi mang tdi san cua minh eho ngudi khdc bdng nhieu hinh thuc khde nhau, kfi ed vifc ddng gdp phuc Ipi, khen thudng hodc tai trp mpt edeh bdt hpp ly hay phung
* Hpc vifin Ngin hing.
phi tdi san mflt edeh qud dang trong trudng hpp doanh nghifp dang thye hifin eac nghTa vu vfi tai sdn ddi vdi cdc chit np.
- Thanh todn hgp dong song vu, trong do phdn nghia vu ciia doanh nghiep, hop tdc xd bi phd sdn l&n han phdn nghTa vu ciia ben kia. Giao dich nay cd dde difim la sy khdng tuong xiing ve loi ich giua cdc bfin tham gia, ben thuong nhdn bi phd sdn cd nghia vu ldn hon so vdi bfin kia, hay ndi each khde, lpi ieh md doanh nghifip nay nhan lai it han so vdi lpi ieh phai mat di cho phia bfin kia. Khodn 5 Difiu 6 Luat Pha sdn 2004 quy djnh: "Hpp dfing song vu la hpp ddng trong dd ede bfin tham gia ki kfit dfiu cd quyfin vd nghTa vu; quyen cua bfin nay Id nghla vu cua bfin kia vd ngupc Iai". Difiu ndy eho thdy, vific can bdng quyen vd nghia vu giua cac bfin tham gia quan hf hpp dfing song vy Id eo sd dfi xde dinh mflt giao dieh ed bi vd hifiu? Khac vdi giao djch tang cho, d hanh vi nay tuy doanh nghifip cd thu dupc mflt sd lpi ieh vdt chat nhdt dinh nhung phdn lpi ich md doanh nghifip nhan lai rd rdng thua kem hon so vdi nhiing gi md doanh nghifp bd ra, va thyc chat day Id trudng hpp doanh nghifip tir bd bdt quyfin thu hudng lpi ich chinh ddng eua minh. Nhu vdy, cac hop ddng kifiu ndy eiing Iam cho tai san cua doanh nghifip bj suy giam.
63
NHA NU'CfC VA PHAP LUAT SO 6/2014
- Thanh todn cdc khodn ng chua den hgn. Vfi bdn ehdt thuang mai, thi vific thanh todn ede khoan np ehua dfin han khdng phdi Id hanh vi bdt thudng. Tuy nhifin, khi doanh nghifip, hpp tde xa Iam vao tinh trang khfing thfi trd dupe ede khodn np tdi han md cd hdnh vi trd np nhu vay thi budc phdi xem day la hdnh vi khfing binh thudng. Phd sdn Id mdt CO ehe thanh todn no tap the, vifie Idy np cua mdt ed nhdn ndo do tren khdi tdi sdn cua con np khi con np dd lam vao tinh trang phd sdn can phdi ed sy kifim soat vd ngdn chan. Con np cd thfi vi "uu ai" chit np hode mdt sfl chit np nao dd lam dnh hudng dfin khd ndng vd hifiu suat thu hoi np eita ede chu np cdn Iai trong co chfi lay np tap thfi.
Vi vdy, vfi hifu vifc thanh todn cde khoan np ehua dfin han Id can thifit nham bao ddm eho eo ehfi lay np tap thfi vd sy binh ddng giiia eac ehit np, ddng thdi ngdn ehdn sy thdng dflng giiia doanh nghifip phd sdn vdi ehii np hode mdt nhdm ehit np ndo dd dfi tdu tdn tdi sdn trong hodn eanh nhdt dinh.
- Thuc hiin viic the chdp, cdm cd tdi sdn doi v&i cdc khodn ng. Thye ehdt ddy Id trudng hpp "thye hifin vifie thfi chip, cim cd tdi san ddi vdi ede khoan np khdng cd bdo ddm trude dd". Vific thyc hifn cac bifin phdp bdo dam bang tdi sdn eho ede khodn np trude dd khong cd bdo ddm la hanh vi cua con no tao ra su dfii xd khdng-edng bang giiia cae ehu no khdng cd bao ddm trong viec ddi np thdng qua thu tue pha san.
Cu thfi, nii ro vfi kha ndng vd hifiu sudt thu hfli np cua mpt sd ehu np dupc gidm thifiu, tham ehi khfing cdn, trong khi eac chii no khdng cd bdo dam khac van phdi d6i mat vdi rdi ro ndy. Dfi dam bao sy binh ddng giiia cdc ehu np, kifim soat va ngdn chdn hdnh vi tau tdn tai san cua doanh nghiep mde np thdng qua vific eau kfit vdi m^t hoac mpt sd chu np, viec vfi hifiu hda giao dieh
nay Id cdn thifit.
- Cdc giao dich khdc v&i muc dich tdu tdn tdi sdn ciia doanh nghiep, hgp tdc xd bi phd sdn. Phdp Iudt thudng khd cd thfi day du vd ehi tifit cho mpi tinh hudng phat sinh trfin thyc tfi. Vi vay, quy djnh mang tinh md nay la mdt kT nang md ede nha idm luat sd dung phdng khi xudt hifin mot dang giao dich chua dupe lift kfi thi cac tda dn vdn cd thfi van dung trong qua trinh xet xir.
Trong trudng hpp cac giao dich nfiu trfin bi tuyfin bfi vd hifiu thi nhirng tai sdn thu hdi dupe td cdc giao dich dd phai nhdp vao khoi tai sdn eua doanh nghifip. Trong difiu kien doanh nghifip Iam vao tinh trang pha san, vific can thiep va edm doanh nghifip thue hifin mpt hodc mpt sd giao dieh nhit dinh Id cdn thifit dfi bdo vfi quyfin, Ipi ich hpp phdp cua chu no. Difiu 31 Ludt Phd sdn nam 2004 quy dinh vfi cde hoat dpng bi cdm hodc bi han chfi cua doanh nghifp, hpp tac xd ldm vdo tinh trang phd san nhu sau;
"1. Kfi tir ngay nhdn dupe quyfit dinh md thu tuc pha san, nghifim cam doanh nghifip, hpp tdc xa thue hifin ede hoat dfng sau day:
a) Cat giau, tiu tan tdi san;
b) Thanh todn np khdng cd bao ddm;
c) Tir bd hodc gidm bdt quyfin ddi np;
d) Chuyen cac khoan np khdng cd bdo dam thdnh np cd bdo ddm bdng tdi san cita doanh nghiep.
2. Sau khi nhan dupc quyfit dinh md thit tyc pha san, cac hoat dpng sau ddy cita doanh nghifip, hpp tdc xd phai dupc sy dfing y bdng van bdn cua tham phan trudc khi thyc hifn:
a) Cdm CO, thfi chap, chuyin nhupng, bdn, tang cho, cho thufi tai san;
b) Nhan tai san tii mpt hpp ddng chuyen nhupng;
64
HOAN THI$N QUY DINH VE ..
c) Cham dut thye hifn hpp ddng da ed hifiu Iyc;
d) Vay tifin;
d) Ban, chuyfin dfii cd phdn ho^ ehuyfin quyfin sd htru tdi sdn;
e) Thanh todn cac khoan no mdi phdt sinh td boat dflng kinh doanh cua doanh nghifip, hpp tdc xa vd trd luong cho ngudi Iao ddng trong doanh nghifp, hpp tdc xd".
Quy djnh ndy la edn thifit trong qud trinh tifin hdnh thu tyc phd sdn va ngdn chdn vifie tdu tan tai sdn hodc cfl y lam that thodt tai sdn cua doanh nghifip thdng qua cac giao dich bat hpp phap. Tuy nhifin, dfi ehat ehe, hpp ly vd ddm bao tinh khd thi cao, nhiing nfli dung nay can dupe xem xet sua ddi, bd sung khi hodn thifin Ludt Pha san 2004.
2. Mot so bat C9P trong cac quy dinh ve xac dinh giao dich vd hifu
Thie nhdt, vfi vifie gidi han thdi gian cua cde giao dieh bi eoi la vd hifu. Khoan 1 Difiu 43 Ludt Phd sdn 2004 quy dinh: "Cac giao djch sau day cua doanh nghifip, hpp tdc xa ldm vdo tinh trang pha san dupc thyc hifin trong khoang thdi gian ba thdng trude ngay tda an thy ly don yfiu edu md thu tue pha sdn bj eoi Id vo hifu...".
Vifie ldm vao tinh trang pha san cua mpt doanh nghiep thudng Id mdt qua trinh, lifin quan dfin nhifiu edng doan cita chu ky kinh doanh, Hfin quan tdi nhifiu giao djeh ma doanh nghifip dd thuc hifin d nhung giai doan khdc nhau. Mue tieu cua vifc quy dinh cac giao dich bj coi Id vfl hifu Id nhdm ngdn chdn hdnh vi tau tdn tdi san eua doanh nghifp mdc no, qua do gdy thifit hai eho chu no va cdc chii the khde cd lifin quan. Vi vay, mdt giao dich ndo dd da dupe xdc dinh ro rang Id cd mue dich tau tdn tdi san sao ehi CO thfi bi eoi Id vd hifiu nfiu xdy ra trong pham vi ba thang trudc ngdy tda an thu ly
don yfiu edu md thu tuc pha san dfii vdi doanh nghifip? Khoang thdi gian ba thang md Luat Phd sdn quy dinh dupc coi la giai doan "nghi vdn" va vdi vific xae dinh cdc giao dich trong giai doan nay bi eoi la vd hifiu ed y nghTa nhu mpt quy dinh mang tinh hdi td. Tai sao khoang thdi gian "nghi vdn"
cd gid tri hfii td lai Id ba thdng md khong phdi la sdu thang, chin thdng, hay ddi hon? co sd ndo dfi an dinh khoang thdi gian nay la ba thang? Cd gidi han thdi gian "nghi vdn" cho tat ca cac giao dich cd muc dich tau tan tdi sdn khdng? Van de dat ra Id, nfiu doanh nghifip cd mue dieh cdt ddu tdi sdn, true lpi, lira dao thflng qua phd san gian tra, chi can hp "ddn xfip" dfi thyc hifin eac giao dich dupc lift kfi tai khoan 1 Difiu 43 trudc ba thdng kfi td ngdy tda dn thu ly don Id an toan, ede giao dich nay se khdng bi coi Id vo hifiu.
Thie hai, vfi thdi difim xde dinh khoang thai gian "nghi vdn" theo quy dinh tai khoan 1 Difiu 43 la mpt khoang trfing phdp ly khd Idn, theo dd doanh nghiep cd the lpi dung dfi thye hifin vific tau tan tdi sdn md khfing bi coi Id vi pham. Cu thfi, thdi difim xac dinh dupc tinh tu khi tda dn thy ly dan yeu cdu md thu tuc phd sdn dfli vdi doanh nghifp dfin thdi difim tda an ra quyfit dinh md thu tyc pha sdn Id mpt khoang thdi gian kha dai (30 ngdy).
Vdy tit ca cdc giao dieh dupc lift ke tai khodn 1 Difiu 43 nfiu thyc hifin d giai doan ndy se khdng bi coi Id vd hifu.
Thu ba, khoan 1 Difiu 43 khflng dua ra dinh nghTa mang tinh khdi qudt va thfi hifin ban chat cua cdc giao dich vd hifu, ma chi lift kfi cdc loai giao dich, bao gfim: i) Tdng cho dpng sdn, bat dpng san cho ngudi khdc;
ii) Thanh todn hpp dong song vu trong dd phdn nghia vu cua doanh nghifip ro rdng ldn hon phan nghia vy cua bfin kia; iii) Thanh toan cac nghTa vu chua dfin ban; iv) Thye
NHA Nifdc VA PHAP LUAT SO 6/2014
hifn viee thfi chap, edm ed tdi sdn dfli vdi cdc khodn np; v) Cdc giao dich khac vdi mye dieh tdu tdn tai sdn. Vd vdi sy lift kfi ndm Ioai giao dieh nay, thi bfin loai giao dich ddu nfiu thye hifin trong khodng thdi gian ba thdng kfi tu thdi diem tda dn thy ly don yfiu cdu md thit tue phd sdn dfii vdi doanh nghifip dfiu bi eoi la vfi hifu, dii doanh nghifp khfing cd muc dich tau tan tai san, vi tai thdi diem thye hifin giao djch doanh nghifip vln kinh doanh cd lai vd chua phdt sinh bdt cu nghTa vy tai sdn nao vdi ede chit thfi khdc (chua Idm vao tinh trang phd sdn). Nhu vdy quy dinh nay Id bdt hpp ly, vi tang cho tdi sdn, thanh todn cac khoan np trude ban... la quyen eua doanh nghifp, hp thyc hifn nhirng hdnh vi ndy khi chua bi rdng bude cac nghTa vu tdi sdn vdi cac chu thfi khac la hpp phap, bat luan thdi difim thyc hifn giao dich ndm d giai doan nao.
3. Mpt vdi kien nghi
Mpt Id, khdng gidi ban thdi gian dfli vdi cde giao dich bi coi Id cd muc dich tiu tan tdi san nhu quy dinh hifin nay. Bat ky giao djch ndo nfiu xac dinh dupe mpt cdch ro rang Id ed mye dieh tau tdn tdi Sdn dfiu bj eoi Id vd hifu bdt kfi giao dich dd difin ra d giai doan ndo.
Hai Id, nfin quy dinh thdi diem dfi xac dinh giao dich vd hifiu la cdc giao dich nham mue dieh tau tdn tdi sdn dupc thyc hifin trude khi tda an md thu tue pha san thay vi trude khi thu ly don yfiu cdu nhu hien nay nhdm khac phyc Id hdng phap ly md doanh nghifp mdc no ed thfi lpi dung dfi tau tan tdi san nhu dd phdn tich.
Ba la, nfin thay vifc lift kfi cdc giao dich bi eoi Id vo hifiu nhu hifin nay bdng vific dua ra djnh nghia khdi qudt vfi ban chdt cita cac giao dich do. Cu thfi, cd thfi dinh nghia nhu sau: "Cdc giao dich bi coi Id vo
hieu Id cdc giao dich nh&m muc dich tdu tdn tdi sdn". Vdi dinh nghTa nay dd bao gdm tit ca cac giao dich ma Luat Phd san ndm 2004 lifit ke. Bfin eanh dd, dfi ngan chdn hdnh vi thien vi eho mpt hodc mpt sd chu np thdng qua vific thanh toan ede khodn np chua dfin ban hoac thuc hifn viec bao dam ddi vdi cac khoan np khdng ed bao ddra trudc do, mde du vfi ban chit cde giao dieh nay chua hdn da Id nhdm mye dich tdu tan tdi sdn, nen cd thfim quy dinh vfi "cdc giao dich nhdm ddi xu khong cdng bdng giira cdc chu ng'\ Cu thfi, khoan 1 Difiu 43 Luat Pha sdn ndm 2004 quy dinh ngan gpn nhu sau: "Cdc giao dich bi coi id vo hieu Id cdc giao dich nhdm muc dich tdu tdn tdi sdn vd cdc giao dich nhdm doi xu khong cong bdng giua cdc chit ng". Vdi quy dinh ro rang va mang tinh khai qudt cao nay se giai quyfit dupe cdc vdn dfi CO bdn sau:
Thir nhdt, trdnh viee phai lifit kfi cde Ioai giao dieh bi coi la vd hifiu. Cd mpt thyc tfi Id, tdt ea dy lieu cua nha ldm luat khi ban hdnh van bdn deu khd bao qudt hfit dupc cdc tinh hudng ed thfi xay ra trong tuomg lai. Vi vay, dfi ddm bdo tinh dn dinh lau dai vfi hifu lye cua Luat Phd san khi sua dfii vd thudn Ipi cho tda an trong vifie thyc thi Ludt Phd sdn khi phdi xac dinh mpt hoac mpt sfi giao dich cd thfi phdt sinh trong tuong lai xem cd phai la giao dich vd hifiu hay khdng, thi Iuc ndy chi can xet xem ban chat ctia giao dich do co nhdm muc dich trye Ipi hode ddi xir khong edng bang giiia ede chu np hay khdng ma khdng cdn phai bifit do Id loai giao dich gi va dupe thifit lap d thdi difim nao. Quyfin quyet dinh luc nay dupc danh eho tda an.
Thie hai, khdc phye sy khdng chdt che khi quy djnh cdc giao dich bi eoi Id vd hifu ma Luat Phd sdn 2004 lift kfi tai khodn 1 Dieu 43. Vi du: ve tdng cho dpng san vd bit
HOAN THI$N QUY DfNH VE..
dpng sdn eho nguoi khde; hoae vific thanh todn eae khodn np chua dfin ban... Gid dinh Id hanh vi tdng eho tdi sdn hode thanh todn np ehua dfin han Id nhiing hanh vi dien ra khi doanh nghifp ehua ldm vdo tinh trang phd sdn, chua cd khodn np dfin han nao phai thanh todn, tham chi la chua phat sinh bdt ky nghTa vu tdi sdn ndo giiia doanh nghifp vdi cde ehu thfi khdc, nhumg sau dd vi mot riii ro ndo dd cua thi trudng md hoat dpng kinh doanh cua doanh nghifp gap khd khan, thua Id dan tdi pha san. Liic nay, theo quy dinh tgi khoan 1 Difiu 43 Ludt Phd sdn 2004 thi hdnh vi tang cho tai san ho|ic thanh todn ede khodn np chua den ban cua doanh nghifp ndi trfin se bi eoi Id vfi hifiu cho du
ede giao dich nay hodn todn minh bach, khfing hfi ed muc dich tdu tan tai sdn d thdi difim difin ra giao dich. Dieu nay Id bat hpp ly. Sy bdt hpp ly nay khdng chi ban ehfi quyfin dinh do^t cua con np dfii vdi tdi sdn thude sd hiiu cua hp ma cdn lifin quan dfin quyfin thu hudng eua ede ehu thfi dupc tang cho hoac dupc thanh todn np trudc ban. Do vdy, nfiu giir nguyfin quy dinh vfi vdn dfi ndy nhu khodn 1 Dieu 43 Ludt Phd sdn 2004 thi sau mfli logi giao dich bi coi la vd hifiu dupe lift kfi can phdi thfim vao npi dung "nham muc dieh tdu tdn tdi sdn" hogc "sau khi doanh nghifp phdt sinh nghia vu tdi san vdi ede chu thfi khde" mdi dam bdo tinh chinh xde, chat che va hpp ly.
(Tiip theo trang 52 - Moi quan hi giira ...) ngudi trong Nhd nudc phdp quyfin dupe ehii y hon trong sy so sdnh vdi cdc Nhd nudc khdc. Mat khac, trong Nhd nudc phdp quyfin phap luat la co sd va gidi ban eua hdnh dfing nhd nudc^V Hifiu lye toi eao eua hifin phdp va phdp lugt chi phoi mfii quan hf giua cong dan vd Nhd nude, ldm cho quan hf giua Nha nudc vdi nhan dan ehuyfin tir quan hf quyen Iyc sang quan hfi phap Iy , d do Nhd nudc khdng chi ed quyfin ma cdn ed nghTa vy dfli vdi edng dan^^. Trong Nhd nudc phdp quyfin phdp luat de cao gid tri cita con ngudi trong mdi quan hf vdi Nhd nudc^*. Nhu vdy, mpt trong nhiing yfiu edu khfing the thifiu cua Nha nudc phap quyfin la tfin trpng, bao dam va bao vf quyen con ngudi. Miic dp bdo dam, bdo vf vd thiic ddy
quyfin con ngudi Id chi sd ddnh gid tinh phap quyen cua mpt Nha nudc phdp quyfin.
Hifin phdp sua dfii nam 2013 dd gidi quyfit dling ddn mfii quan he giiia Nha nudc phdp quyfin va quyfin eon ngudi. Todn bd tinh than vd tu tuoaig cita Hifin phdp da todt len gid tri nhan van, ddt con ngudi vao vi tri trung tam, coi con ngudi la muc tifiu vd dfing lue eua sy phat trifin. Hifin phap phdn bift quyfin con ngudi vd quyen cong dan, hifin dinh cde quyfin con ngudi co bdn vfi chinh tri, dan sy, kinh tfi, xd hpi va vdn hda.
Hifin phdp cho thdy sy cdng nhdn, tdn trpng, bdo dam, bao hd, bao vfi cua Nha nudc doi vdi quyfin con ngudi, quyfin cdng dan. Qua dd, Hifin phdp thfi hifn ro ban chit dan chit eua Nhd nudc ta.
*' Nhu quy dinh tgi Dilu 5 khoan 1 Hifin phip Thyy ST ngay 18/4/1999.
"Xem them: Dio Tri LJc (Chtt bifin), Mo hinh t6 chttc vi hoat dfng cua Nhi nudc phip quyfin xa hfi chu nghla Vift Nam, tai lifu da din d trfin, tr.l49.
"Xem thfim: Dio Trf Uc (Chtt bien), tai lifu da dan d chtt thfch tren, tr. 147.
" Dao Tri Uc (Chtt bien), tai lifu di dan d chtt thich trfin, tr.148-149.
