PHAP LUAT LAO DONG VA CUOC SONG
LAO DONG NirdC NGOAl Of
VIET NAM:
THIJC TRANG VA GIAI
PHAP
• PGS.TS. Phan Huv DUdng- To Hien Tha
Hien cd khodng 57.000 lao dgng nUdc ngodi dang Idm viec tai Viet Nam
Q
ud trinh mdcda va hpi nhgp kinh te quoc te da tgo dieu kien thugn Igi cho ngddi lao dpng nddc ngodi den Viet Nam Idm viec. Dieu ndy mpt mat gop phdn bu dap si/thieu hut nguon nhdn life CO trinh dp vd ky nang cao ma trong nddc chda dao tgo ddpc hoac ddo tqo chda ddp dng nhu cdu, nhdng mat khdc cung tgo ra sdc ep ndng ne doi vdi giai quyet viec lam cho ngddi lao dpng trong nddc, tham chi xung dot vdi lao dpng Viet Nam, trong boi canh that nghiep vd thieu viic lam con dmdc cao.Qua sd lieu bao eao cua cac Sd Lao ddng, ThUOng binh va Xa hpi cac tinh, thanh phd trUe thupc Trung UOng va eae Ban quan ly khu edng nghiep, khu ehe xua't va khu kinh te, sd lUpng lao dpng nUde ngoai vao Viet Nam lam viee qua cae nam da tang dang ke, dae biet la hai nam gan day.
TrUde nam 2000, lao dpng nddc ngoai da di chuyen vao Viet Nam lam viee, nhung vdi sd lupng it va chu yeu la eae ehuyen gia, lao dpng cd trinh dp ky thuat cao. Cung vdi sU phat trien kinh te da't nude, qua
trinh cdng nghiep hda va do thj hda dien ra manh me da thu hut lUc lupng lao dpng nUdc ngoai vao nude ta lam viee ngay mpt tang.
Nam 2005, sd lao dpng nUde ngoai vao Viet Nam lam viec tang them 8.615 ngUdi (68,4%) so vdi nam 2004; nam 2006, tang 12.900 ngudi (61%) so vdi nam 2005. Tinh den nam 2007, sd lUpng lao dpng nude ngoai lam viee tai Viet Nam la tren 43.000 ngUdi, va de'n nam 2008 la 52.633 ngUdi va de'n thdi diem nay la khoang 57.000 ngUdi.
Tinh den dau nam 2008, so lao dpng nude ngoai lam viee tai Viet Nam ehu yeu la ngudi mang qudc tjeh Nhat Ban, Han Qude, Oai Loan, Trung Qude, Anh, Phap... Neu tinh theo ehau luc thi lao dpng mang qudc tjch Chau A chie'm khoang 57%; lao dpng mang qude tjch chau Au ehiem 14%, edn lai la eae chau lue khae chie'm khoang 29%.
May nam gan day, tren dja ban cac tinh phia Nam nhU: thanh pho Hd Chi Minh, Ba Rja - Vung Tau, Odng Nai... da xuat hien nhieu lao dpng nddc ngoai ed ngudn gde t d chau Phi vao tim kiem viec lam.
Tuy nhien, con so tren day la sd lao dpng nddc ngoai dupe eac dja phUPng bao cao va la nhdng lao dpng ed du dieu kien lam viec tai Viet Nam va da den Sd Lao dpng- Thuong binh va Xa hpi hoac Ban quan ly khu edng nghiep, khu che xua't xin giay phep lao ddng. Cdn nhdng doi tupng lao dpng nUde ngoai pho thdng khdng du dieu kien, vao Viet Nam lam viec bang nhieu eon dudng va hinh thde khac nhau, thi chua dupe cac dja phupng tong hpp va bao cao.
Nam 2008, sd lUpng lao dpng nudc ngoai d Viet Nam dupe cap giay phep iao dpng chi chiem 35,5%. Tinh den thdi diem 31 thang 6 nam 2009, tong so lao dpng nUde ngoai dupe cap giay phep lao dpng ehi chiem khoang 37,9%, trong dd:
TP HCM (29,3%), Ha Npi (39,1%), Quang Ninh (10,3%), Tay Ninh (72,1%), TP Hai Phdng (57,7%), Lam Odng (18,7%)... Tinh de'n he't nam 2010, eon sd nay da dupe cai thien nhung cung chi chie'm khoang 47%.
Cd the ndi, hien nay van de cap phep lao dpng cho ngudi nUdc ngoai dang rat bat cap. Kiem tra TAP CHi LAO O O N G V A X A H O I - Sd402 -Td 1 - 15/3/2011
P H A P L U A T L A O OONG VA c u o c SONG
thue te cac dja phuong eho thay, hau het can bp quan ly sd tai deu khdng nam dupe day du so ngudi nUdc ngoai hien dang eUtru.
Theo quy djnh tai Nghj dinh 34/2008/ND-CP cua Chinh phu, ngUdi nude ngoai lam viec tai Viet Nam phai cd du eac dieu kien: du 18 tuoi trd len; ed sdc khde phu hpp vdi yeu cau cdng viec; la nha quan ly, giam ddc dieu hanh hoac chuyen gia ed trinh dp chuyen mon, ky thuat cao ve djch vu, thie't bj nghien cdu, ky thuat hay quan ly (bao gdm ky sU hoac ngudi ed trinh dp tuong duong kysUtrd len; nghe nhan nhdng nganh nghe truyen thdng) va ngUdi ed nhieu kinh nghiem trong nghe nghiep, trong dieu hanh san xuat, kinh doanh va nhdng cdng viec quan ly; khdng cd tien an ve tdi vi pham an ninh qudc gia; khdng thudc dien dang bj truy cUu trach nhiem hinh sU, dang chap hanh hinh phat hinh sUtheo quy djnh cua phapluatViet Nam va phap luat nude ngoai; cd giay phep lao dpng do cP quan Nha nUde cd tham quyen Viet Nam cap. Tdc la ve nguyen tac, ngUdi nude ngoai khdng cd tay nghe khdng dupe cap phep vao Viet Nam lam viec. Tuy nhien, thUe te cho thay lao ddng nude ngoai phd thdng lam viec tai Viet Nam lai kha Idn, nha't la trong ITnh vUc da'u thau cac cdng trinh.
Theo sd lieu thdng ke, trong tdng sd lao ddng nude ngoai lam viec tai Viet Nam, cd 49,9% ngUdi cd trinh dp cao dang va kinh nghiem nghe nghiep; lao dpng nUde ngoai lam quan ly ehiem 31,8%; lao ddng lam chuyen gia ky thuat chie'm 41,2%
va lao dpng khae ehiem 27%.
Vay nguyen nhan cua thUe trang sd dung lao dpng pho thdng nddc ngoai, lao dpng khdng du dieu kien theo quy djnh cua phap luat lao dpng va phap luat ve da'u thau la bat ngudn td dau?
Thd nhdt, thuc trang sd dung lao ddng pho thdng bat ngudn t d viec chu dau t u khdng nhan biet
dupe quyen, nghTa vu lien quan de'n sd dung lao ddng nude ngoai, hoac mac du nhan bie't la khdng dupe phep sd dung lao dpng pho thdng nude ngoai, nhUng lai khdng quy djnh trong hd so mdi thau, trong hpp ddng khdng ed nhdng rang budc ve sd dung lao ddng theo quy djnh cua phap luat.
Khi nha thau sd dung lao ddng pho thdng nUde ngoai thi khdng ed che tai quy dinh trong hpp ddng de xd phat.
Thd hai, ed trUdng hop chu dau tuda quy djnh trong hd so mdi thau va hpp ddng la phai sd dung lao dpng nude ngoai theo quy dinh cua phap luat, nhUng nha thau khdng tuan thu nghiem tuc, ehu dau tU bie't nhUng "lam ngo"de tan dung lao ddng phd thdng gia re eua nUdc khac (ddi vdi trudng hop mpt phan hay toan bd hpp ddng ap dung hinh thde hpp ddng theo don gia) va gid mdi quan he "than thien" vdi nha thau. Trong nhdng trudng hpp nay, cd the ndi, chu dau tUda budng Idng quan ly hpp dong.
Thdba, thuc trang sd dung lao ddng cua nha thau nude ngoai khdng tuan thu quy djnh eua phap luat cdn do cdng tac quan ly lao dpng nUde ngoai eua coquan quan ly nha nude ve lao dpng tai dja phuong ehua dap Ung yeu cau.
Mpt so khuyen nghi
TrUdc hit, can giai quye't cac vUdng mac ve quan diem, ve nhan thde tu tudng ddi vdi mot bd phan can bd lanh dao, quan ly cac cap, cae nganh, eac dja phuong ve van de di chuyen lao ddng qudc te, ve lao ddng nUde ngoai d nude ta, ve bd tri sd dung lao dpng ndi chung va lao ddng nddc ngoai ndi rieng trong eac td chde, doanh nghiep, trang trai. Can coi viec sd dung lao ddng nUde ngoai, lao ddng lam thue la mdt ta't yeu trong nen kinh te thj trUdng, la yeu cau de cac doanh nghiep, cac td chde, cac trang trai phat trien. Khdng dupe coi dd la nguyen nhan cua hien
tupng that nghiep, hien tupng mat viee lam cua lUc lupng lao dpng trong nude va la nguyen nhan phan hoa giau ngheo d nude ta. Van de d day la phat huy vai trd eua Nha nude de bupc cac ben thUe hien day du, dung dan eae quy djnh cua phap luat lao ddng, bao ve quyen Ipi hpp phap, chinh dang cua ngUdi lao ddng, ddng thdi tao dieu kien de ngUdi lao ddng bao ve dupe quyen Ipi eua minh. Can xoa bd mpi rao can ddi vdi viec di chuyen lao ddng, nha't la lao dpng nUde ngoai cd trinh do chuyen mdn cao (ca trong quan diem, nhan thde va quan ly hanh chinh), lam cho thj trudng lao dpng nUdc ta dupe linh hoat va thdng thoang. Hoan chinh he thdng thdng tin thj trudng lao ddng, phat huy hon nda vai trd cua eac Trung tam gidi thieu viec lam.
Khuye'n khich va tao mpi dieu kien thuan Ipi de eae to chde, doanh nghiep, eae trang trai thu hut va sd dung lao ddng cd tay nghe.
Nha nude can tang cUdng cdng tac quan ly, giam sat viee xua't nhap khau lao dpng, dang ky sd lupng va chat lUpng lao ddng, viec ky ket hpp ddng lao ddng va thuc hien traeh nhiem eua eac ben, giai quye't cac van de phat sinh nham dam bao quyen Ipi eua ngUdi lao dpng ve co che tuyen dung va sd dung, gid cdng, tien cdng, che dp bao hiem, b^o hd sdc khoe, an toan lao dpng va ehinh sach thue thu nhap. Odng thdi cung dam bao trach nhiem va quyen Ipi cua cac ehu sd dung lao dpng ve thuc hien phap luat lao dpng, ve chat lUpng cdng viec, trach nhiem bdi thudng thiet hai khi ngUdi lao dpng ed y vi pham hpp ddng gay ra...
Thd hai, phdi hpp mdt each chat che, ddng bd gida cac Bd, ban nganh cd lien quan den thj trudng lao ddng, den van de quan ly nha nude ve lao ddng, nhat la lao dpng nude ngoai vao Viet Nam (Bp Lao ddng, ThUOng binh va Xa hpi, Bd Cdng An, Bd Qudc phdng, Bd Ngoai TAP CHi LAO DONG VA XA H O I - Sd402 -Td 1 - 15/3/201
P H A P LUAT
LAO OONG VA CUOC SONG
giao, BpTu phap, UBND cac cap...).
Thd ba, tie'p tue bo sung, hoan thien khudn kho luat phap ve lao dpng vdi SUtham gia hieu qua cua eac to chde, doanh nghiep sddung lao ddng. Don gian hda cae thu tuc hanh chinh ve viec tuyen dung, tie'p nhan, phan bo va sd dung lao dpng nude ngoai. Cd chinh saeh Uu tien doi vdi sd lao ddng cd trinh dp ehuyen mdn, ky thuat eao.
Thd tu, hudng dan, kiem tra.
thanh tra chat che, thudng xuyen viec dang ly tuyen dung lao dpng nude ngoai doi vdi eac chu sddung lao dpng, nhU: sd lUpng lao dpng, dp tuoi, gidi tinh, trinh dp chuyen mdn, nganh nghe, thdi gian lam viec... Cd che tai xd ly du manh de han che nhdng trudng hpp vi pham phap luat lao dpng cua Viet Nam.
Thd ndm, tang cUdng cdng tac dao tao nghe eho lUc lUpng lao ddng trong nddc nham nang cao
trinh dp ehuyen mdn, ky thuat, dap dng du yeu cau ddi vdi cae nha dau tu, giam thieu sU thua thiet ngay tren san nha.
Thd sdu, day manh edng tac tuyen truyen, pho bie'n phap luat lao dpng Viet Nam vdi eac hinh thde phong phu, phu hpp de ngddi sd dung lao dpng va lao dpng nude ngoai hieu dupe quyen Ipi va nghTa vu cua hp theo dung quy djnh cua phap luat. •
' CHONG CHEO 0 0 IVldlTRUdniG...
(Tiep theo trang 36) Nguyen nhan chinh la doanh nghiep de tU chdi de nghi do vdi CO sd y te d u phdng vl da cd Bao cao giam sat mdi trUdng rdi, ma trong do cung cd do mdi trUdng lao ddng. Mpt li do te nhj nda la che tai phai tham djnh mdi trudng vdi Sd Tai nguyen va Mdi trudng vda chat che hon, vUa cd Canh sat mdi trudng ho trp nen doanh nghiep khdng the khdng lam. Trong khi do, ke't qua do mdi trudng lao dpng theo Bd luat Lao dpng thi khdng phai trinh sd nao tham dinh, cdn viec dung de giai quye't ehe dp dde hai eho ngudi lao ddng thi khdng bat budc phai sddung ngay.
Ngudi lao dong bj thiet gi?
TrUdc tinh trang rat it eo sd do mdi trudng lao dpng theo luat lao dpng nen nhdng ngudi lao dpng d doanh nghiep nay khdng dupe giam djnh benh nghe nghiep de hudng trp cap bao hiem xa hdi do benh nghe nghiep, tham chf khdng dupe ea che dp bdi dudng bang hien vat va giam thdi gid lam viec vi CO quan bao hiem xa hpi khdng chap nhan ke't qua giam sat mdi trddng va tham djnh cua nganh tai nguyen mdi trUdng. Hon nda, do mue tieu do khae nhau, each chpn vj tri lay mau khae nhau nen eac ye'u to mdi trudng lao
ddng trong bao cao djnh kl giam sat mdi trudng thudng khdng vdpt tieu chuan cho phep, mac du CO sd san xua't ed danh muc nghe dpe hai cua Bp Lao ddng -Thuong binh va Xa hpi quy djnh, va ye'u td ddc hai chi can danh gia bang giac quan cung da cam nhan thay cd sU dpe hai de'n mde khd chiu.
Doanh nghiep thiet hai gi?
Cho du doanh nghiep da cd bao cao giam sat mdi trudng, nhung khdng do mdi trUdng lao ddng theo Bp luat Lao dpng de thiet thdi eho ngUdi lao ddng van la vi pham phap luat lao dpng, neu bj thanh tra lao dpng phat hien, van bj xd phat vi pham hanh chinh va bupc phai do lai mdi trUdng lao ddng theo Bp luat Lao dpng. Khi do, doanh nghiep phai tra them mpt lan ehi phi nda cho viec do mdi trudng lao dpng, nhUng phien phdc hon la ke't qua thudng "venh"
vdi bao eao giam sat mdi trudng ma doanh nghiep da phai do tdi 4 lan trong nam. Viee ke't qua venh nhau eung de hieu vl muc dieh do, phuong phap do, thdi diem do, phuong tien do khac nhau.
Chi phi eho moi lan lap bao cao giam sat moi trUdng t d vai chuc den vai tram trieu ddng tuy quy md doanh nghiep. Chi can lam mpt dieu tra nhd xem sd tien ehu doanh nghiep bo ra do de lap bao eao djnh ki giam sat mdi trudng hang nam va sd lao dpng
khong dupc cac che dp lien quan den dpc hai do khdng do moi trudng lao dpng theo Bp luat Lao dpng trong vai khu cdng nghiep, ta se cd so lieu thiet hai Udc tinh.
Lam sao de bao ve quyen Icri cua ngUdi lao dong va tranh lang phi cho doanh nghiep?
Viec t d chdi do mdi trUdng lao dpng theo Bp luat Lao dpng eua doanh nghiep cung khdng phai la khdng cd li. Cung cO quan Nha nudc do, tham djnh ke't qua, ndi dung do ed muc mdi trUdng lao dpng va do trong tUdng rao, nam nao cung do nhieu lan, mat rat nhieu tien ma lai khdng dupe thanh tra lao dpng chap nhan thi eung tpi cho doanh nghiep. Neu doanh nghiep cd li thi cai vd If la d phap luat va cac co quan quan ly Nha nude. Cac co quan dai dien cho gidi ehu va gidi thp can dieu tra, nghien cdu, dUa ra so lieu cu the de kien nghj khac phuc eac bat cap eua phap luat de bao ve quyen Ipi cho"than chu"cua minh.
Nen chang, hai bp thUe hien chde nang quan ly Nha nUde lien quan de'n mdi trudng trong tudng rao va ngoai tUdng rao cO sd san xuat cung can "lien tjeh vdi nhau" de cho ra mdt tai lieu do mdi trudng phu hop vdi quy djnh cua ca hai luat, giup eho doanh nghiep va ngudi lao dpng dd thiet thdi nhu phan tich d tren. • TAP CHi LAO DONG VA XA HQI - S6402 -Td 1 - 15/3/2011
