V A N
oe HOM NAY ( Sd06 (83)-20^0 J
Ban ve nguon lye tai ehinh dau tu*
eho giao due va dao tao dai hoe
^ • • • •
Nguon lire tai chinh la yeu to quan trong, tac dong true tiep den qui mo, chat lugng giao due noi chung va giao due Dai hoc noi rieng. Dieu nay dugc the hien:
Tren the gidi, quoc gia nao huy dong dugc cac nguon lire tai chinh doi dao de dau tu cho giao due thi he thong giao due cua cac quoc gia do rat phat trien, cac san pham giao due c6 chat lugng cao, dap ung dugc nhu cau cfla thj trudng lao dpng va ngugc lai. Dieu nay co nghla la nguon luc tai chinh dam bao duy tri boat dong cua he thong giao due.
Vdi chflc nang phan phdi von CO, tai chinh phan bo hgp ly cac nguon luc, dam bao cung cap day dii nhan luc va yat luc cho giao due. Tai chinh con gop phan thuc hien cdng bSng trong giao due, dam bao cho moi ngudi deu dugc tham gia nghien cuu, hoc tap. Cung nhd chflc nang phan phdi do ma Nha nudc CO the tang cudng dku tu ho5c ban hanh co ch6, chinh sach tao dieu kien cho nhung ngudi ngheo, nhung ngudi co hoan canh kho khan co th6 tham gia hoc tap, nghien cflu d cac bac hpc, dae biet la d bac hpc Dai hpc. Tfl do giam su mat can
* Dgi hgc Cong dodn
bang trong giao due, gdp phan tao lap cong bang trong xa hpi.
Vi the CO the noi: tai chinh gdp phan dieu phoi boat dpng giao due.
Xet tren goc dp tai chinh ciia mpt quoc gia, nguon von de dau tu phat trien su nghiep giao due dugc chia lam hai ngudn CO ban, do la: ngudn von trong nudc va ngudn von nude ngoai.
Ngudn von trong nudc ldn nhat la nguon von trich tfl ngan sach nha nudc. Thuc te cho thiy cac quoc gia tren the gidi danh t>' trpng chi ngan sach cho giao due khong giong nhau nhung deu bieu hien theo mpt xu th6 chung la coi giao due la ITnh vuc uu tien va danh cho giao due kinh phi Idn de phat tri6n. Vi du trong giai doan tfl 1999 din 2001 chi ngan sach nha nudc cua Nhat Ban cho giao due la 10%, cua Singapo la 17,4%, cfla Malayxia la 20%, trong khi Viet Nam la 14.8%. Thdng thudng, ngan sach nha nudc chi dap flng khoang 50 - 60%) nhu cau thirc te. De dap flng tai chinh cho giao due can phai co su tham gia cua cac ngudn luc ngoai ngan sach nhu: thu hpc phi cua ngudi hpc, sir dong gdp, ung hp cua ca nhan va cac td chflc.
Hpc phi la khoan ddng gdp tu
Ths. Doan Thj Thuy Anh * nguyen cua ngudi hpc, nd dong vai tro quan trpng the hien trong viec hudng thu giao due, nang cao y thflc cfla ngudi hpc ddi vdi cpng dong, gop phan lam giam ganh nang chi ngan sach nha nudc.
Mgi ngudi co nhu cau hudng thu giao due d cac mflc dp khac nhau va nhu cau nay ngay mdt tang pha vd the "dpc quyen" cfla nha nudc, md ra eac eo sd ngoai cdng lap. Cac CO sd nay cd ngudn vdn tfl ca nhan va cac to chflc kha ddi dao gdp phan tang nguon vdn trong nudc cho giao due, tao tien de eho md rpng va nang cao chat lugng giao due eua quoc gia.
Ben canh do, nguon vdn tu vi?c lien doanh, lien ket dao tao, cung flng djch vy, cac khoan ddng gdp tfl thien, eac quy hpc bdng cua cac ca nhan, to chflc cung lam tang nguon vdn trong nudc dau tu cho giao due.
Trong xu the toan cau hoa nen kinh te, vdn dau tu khong chi van dpng trong pham vi cac qudc gia ma nd da di chuyen giua cac qudc gia nbSm cac myc dich khac nhau, trong do khoan mue dau tu eho giao due luon duge chfl trgng. Ngudn von nay la nguon dgng vien, khich 1?
ngudi hgc, nang cao hi?u qua
C68 Tqp chf nghien cufu Tdi chfnh ke'todn
( Sd 06 (83) - 2010
Wkhi o e HOM NAY
va chat lugng giao due, dae biet la nguon hpc bong cua cac quy, cua chinh phii cac nudc tien tien tren the gidi danh cho cac nudc kem phat trien ban co th^ trau doi kien thuc, khoa hpc, cpng nghe de xay dung dat nudc.
Tim thuc trang... ^ Sau 20 nam doi mdi, nhu hau het cac nudc dang phat trien, giao due dai hpc nudc ta da CO su phat trien, md rpng qui mo va muc tieu dao tao. Qui mo sinh vien theo hpc dai hpc tang nhanh, neu nhu nam 2000 tang 10% thi nam 2009 da tang 25%. Qui md nay cao hon mpt sd nudc trong khu vuc nhu: cao hon Trung Qudc 9%, cao hon Lao 7%. Hinh thflc sd hCru va ngudn luc tai chi'nh dau tu cho giao dye dai hgc da dugc da dang hoa, co cau he thdng va trinh dp dao tao da duge nang cao. Ket qua cho thay giao due dai hpc da cung cap cho thi trudng lao dpng mpt nguon luc ddi dao, chat lugng cao d6ng gop khong nhd cho su nghiep xay dung va bao ve dat nudc.
Ben canh nhimg thanh tuu dat dugc la nhung ban che:
npi dung doi mdi giao dye dai hpc con chung chung, chua ro rang, vung chic the hien nhieu yeu kem, bit cap trudc nhung doi hoi cfla hpi nhap kinh te quoc te. Chat lugng va hi?u qua giang day cdn chua cao, chua CO trudng dai hpc chuan qudc te, gaing day cdn thy dpng, chua thuc su gin vdi nghien cflu khoa hpc nghiem tuc. DAc biet nguon luc tai chinh eon
nhieu han che, hieu qua su dung chua cao. Cac nha quan ly con nhieu ban che ve chuyen mon, nghiep vu.
Ngan sach nha nudc la nguon dong gop chu yeu trong viec nang cao chat lugng va hieu qua cua giao duc,tuy nhien nguon luc tai chinh nay con ban che, nho gipt. Nhu chung ta biit, hau het ca sd vat chat cua cac trudng dai hpc da cu, kem chat lugng anh hudng den viec giang day va nghien cflu. Trong khi do ngudn ngan sach cap cho xay dung cac co sd vat chat con ban che, chua dong bp khong dap dugc nhu cau md rpng qui mo va nang cao chat lugng cua dao tao. Viec dau tu ngan sach cho cac nganh hpc, cac trudng van theo kieu binh quan, chua co su phan biet, cac nganh nhu bach khoa, nong lam, ky thuat can trang bj nhCrng may moc, cong nghe hien dai de nghien cflu thl lai thieu ngan sach dau tu hoac ngan sach khdng du de mua sam, gay kho khan cho viec hpc va nghien cflu cua cac trudng.
Viec khai thac cac nguon luc d4u tu cho giao due chua thuc su dugc quan tam bdi cac cap lanh dao dia phuong. Cac trudng thudng y lai vao ngan sach nha nude. Vi?c sfl dyng ngudn luc cfla mpt sd trudng con long leo, gay that thoat anh hudng den qui mo va chat lugng dao tao.
Chinh sach va cac qui dinh cua nha nudc gay bj dpng cho cac trudng trong viec dieu hanh tai chinh dan din viec sfl dung von khong cao.
Ben canb nguon tai chinh
tu ngan sach nha nudc, cac trudng luon chu dpng huy dpng cac nguon tien nhan roi nhu: tai chinh dan cu, qui tien te ngoai ngan sach de dau tir cho giao due gop phan nang cao chat lugng dao tao. Cac trudng deu nang dpng trong viec tao nguon thu:
md cac ldp dao tao ngan ban, cac ldp lien doanh, lien ket, cac ldp tai chflc...thuc hien chi tieu theo chien lugc. Ap dung chinh sach phan cap, phan quyen quan ly tai chi'nh mpt each hgp ly, hieu qua. Tuy nhien, do su thieu dong bp trong viec thuc hien chinh sach tai chinh cpng vdi su thieu linh boat d^mpt so trudng nen cac ngudn thu nhu: nghien cflu khoa hpc, chuyen giao cong nghe, djch vy, ca nhan va cac to chflc ddng gop chiem ty trpng nho, khong qua 12% trong tdng thu. Dieu nay se gay kho khan cho viec thye thi cac bi?n phap nang cao chat lugng giao dye dao tao dai hpc.
Mot so giai phap:
Mpt la, Tang cudng huy dpng cac nguon luc tai chinh danh cho dau tu giao dye dai hpc. De lam dugc dieu do, trudc het nba nudc can phai day manh chfl truong xa hpi hoa, tao mpi diiu kien thuan lgi ve co chl, chinh sach de cac ca nhan va td chflc CO thl de dang tham gia phat trien giao due dai hpc.
Khuyin khich cac nguon luc tai chinh tfl nudc ngoai nhu cac td chflc phi chinh phii, cac qui hpc bdng thl gidi, cac Vi?t kieu yeu nudc de tang nguon thu cho giao due dai hpc. Nha nudc can b^o dam quyen sd hflu va lgi
Tqp chf nghien cufu Tdi chfnh ke'todn C69
V A N
oe HOM NAY ( So 06 (83) - 2010 )
ich hgp phap ve vat chat cflngnhu tinh than cho cac nha dau tu nudc ngoai. Md rpng lien ket cac CO sd giao due dai hpc ve kinh te, van hda, xa hpi vdi cac trudng dai hpc ldn tren the gidi.
Nen khuyen khich cac tap doan ldn trong nudc thanh lap cac trudng dja hpc nhu dai hpc FPT la vi dy dien hinh. Tbuc hien sat nhap cac trudng dai hpc vdi cac CO sd nghien cflu khoa hpc de gan dao tao vdi nghien cuu khoa hpc mpt each nghiem tuc. Cac CO quan chflc nang nhu: Ngan bang trung uong, Bp tai chinh, Bp ke hoach dau tu can phai xay dung va hoach djnh chien luge thu hflt eac nguon luc tai chinh trong va ngoai nudc de dau tu cho giao dye dao tao n6i chung va giao due dai hpc ndi rieng.
Cac trudng dai hpc nen tu chu, sang tao trong viec thu hut cac ngudn lue tai chinh trong va ngoai nudc de dau tu eo sd vat chSt hien dai phyc vy eho giang day, nghien cflu dat chat lugng cao. Md rpng cac loai hinh dao tao, lien doanh, lien ket vdi eac
trudng trong va ngoai nudc de tang them nguon thu cho nha trudng, gop phan tang tinh chu dpng su dyng nguon tai chinb.
Hai la, Nha nudc can tang ngan sach cho cac co sd giao dye dai hpc nam sau cao hon nam trudc va phai luon coi giao dye dai hpc la trpng yeu. Phan chia cac ITnh vuc dao tao trpng diem de tfl do cap ngan sach hgp ly, tranh lang phi, tranh tinh trang trudng thfla ngan sach, trudng thieu ngan sach.
Nha nudc phai chu trpng dau tu ngan sach cho cac co sd dai hpc nghien cflu khoa hoc edng ngb?, triin khai sfl dyng cac may mdc hien dai, ket noi internet ho trg cho viec giang day dat ket qua cao. Ho trg, trg gia. giam thue cbo cac tai lieu, giao trinb khoa hpc, cong nghe nhap khau. Xem xet, cap dat co dien tich ldn d cac khu vuc mdi de cac trudng dai hpc CO the xay dung co sd vat cbSt hi?n dai, dong bd theo kip cac nudc tren the gidi.
Trong tien trinh hpi nhap
kinh tl thl gidi nbu hien nay, muon ed su dot pha trong giao dye cac trudng dai hpc can phai dugc tu chfl, tu chju trach nhiem ve tai chinb. Nha nudc can cho phep mpt sd trudng trpng diem thu hpc phi vugt khung cua Bp giao dye de chu dpng mua sam cac tai san phyc vy eho viec nghien cflu, hpc tap. Lanh dao va bd phan tai cbinb - ke toan can phai dugc dao tga thudng xuyen de nang cao nghiep vy dam bao viec quan ly ngudn tai cbinb bieu qua, tranh that thoat.
Giao due la van de ldn cfla eac qudc gia, nhung bieu hifn sai lech trong diiu tu, phat triin giao dye se de lai nhung hau qua nghiem trpng. Qk tranh dieu do xay ra tbi phai ed cong tac kiem tra, giam sat tai cbinh boat dpng giao dye giflp cac trudng hpc co thl de xu§t nhung giai phap va dua ra cac chien lugc nham sfl dyng eac ngudn lye dau tu phat triin giao due mgt each hgp ly.
Von dau tu cho phat trien GDDTDH giai doan 2005-2009
Dan vi: 1.000 tv ddng
Nam
1. Vdn edng trinh dau tu cdng cdng - vdn NSNN
- vdn tin dung dau tu phat trien cua NN - vdn tu cd cfla DNNN
- Vdn duy tu bao dudng 2. Cac ngudn khac Tdng sd
2005 5.10 0.3 0.06 2.00 3.34 8.8
2006 5.20 0.35 0.06 2.01 3.5 11.12
2007 5.30
0.4 0.06 2.03
3.55 11.34
2008 5.50 0.5 0.07 2.032
3.7 11.802
2009 5.70 0.55 0.07 2.04 3.71 12.07
Ngudn : tdng cue thdng ke
^
