NQHIEN c a u - TRAO DOI
Phat trien nong nghiep ben viTng trong boi canh cong nghiep hoa, hien dai hoa
• • PHtlMGCHiCCTdNG*
Trrfofc nhifng ap liic mdi trong b6'i canh bi§'n dd'i khi h$u, an ninh Itftfng thi/c va hgi nhap quo'c t e , muc ti^u d^t ra la phat tri^n ndng nghidp toan di^n, theo hvCSng b i n viJng. NhSn thu'c ro dilu nay, Nghi quyd't Dai hoi XII cua Dang da chi r o : "Day nhanh ctf can lai nganh nong nghiep, x^y dtfng nen nong nghiep sinh thai phat tri^n toan dien ca ve nong, Mm, ngtf ngliiep theo huTdfng hidn dai, b i n viJng, trdn ctf sof phat huy Itfi thd' so sanh va t6 chii'c lai san xuS't, thuc d^y u'ng dung s5u rong khoa hpc, c6ng nghd...". Tuy nhidn, qua trinh phat trien nong nghidp ben vifng cung dang dgt ra m6t s6' kho khan, thach thii'c, can co nhilu giai phap dSng bd d^ thao gd.
KET QUA DAT DliOC
Sau hdn 30 nam Ddi mdi, ndng nghidp Viet Nam da dat dffdc mtfc tang trtfdng nhanh va on dinh, cd ca'u ndng nghiep chuye'n dich thep hifdng lich cffc. Phat trie'n ndng nghiep khdng ehi di lien vdi vide khai thae cd hieu qua lai nguyen thien nhien, giam thieu d nhiem mdi trffdng, ma cdn gan vdi giai quye't cac van de xa hdi nhtf viec lam, chuye'n dich cd ca'u kinh te', bao dam vtfng chac an ninh lifdng thtfc qud'c gia. Mdt sd'mal hang xua't khau chie'm vi the' cao trdn thi trtfdng the' gidi. Nhin chung, phat trie'n ndng nghiep ben vffng d Viet Nam dat dffdc mdt sd' ke't qua tSp trung d mdt so van de sau:
Chu trgng quy hogch vd bd tri sd dung cdc nguon ldc cho sdn xudt nong nghiep
Nhan thtfc rd ve van de quy hoach, ngay 02/02/2012, Thti tffdng Chinh phu da ban hanh Quyg't dmh sd 124/
QD-TTg phe duyet Quy hoach tdng the phat trie'n san xual nganh ndng nghiep dg'n nam 2020 va tim nhin dg'n 2030. Theo dd, Quy hoach da neu rd cac dinh hffdng quy hoach sff dung dS't va phat trig'n san xua't ndng nghiep theo nganh hang de'n nam 2020 va tam nhin nam 2030 ddi vdi 21 nganh hang, gdm: Quy hoach stf dung da't. Cay Itfdng thffc, Rau cac loai. Cay d§u tu'dng.
Cay lac, Cay mia. Cay bdng, Thud'e la. Cay thffc an chan nudi. Cay che, Cay ca phg, C3y cao su. Cay dieu, Cay hd tigu. Cay dtfa. Cay ca cao. Cay an qua, Chan nudi, Ldm nghiep, Thiiy san, Mud'i.
Xdy diing he thdng chinh sdch pha hdp vdi yeu cdu phdt trien nong nghiep ben vUng
Chlnh sdch ddt dai, hudng tdi sd dung ddt bin vidig:
Nha ntfdc da cd nhieu chinh sach khuye'n khich cac doanh nghiep hen ke't vdi hd ndng dan de hinh thanh
nhtfng canh ddng Idn tren cd sd tich tu va tap trung rudng da't. Luat Da't dai nam 2013 va cac van ban difdi luat da bu'de dau tao dieu kien thuan ldi hdn, ffu tidn va tfu dai hdn cho doanh nghigp khi lien ke't vdi ngu'di ndng dan xay dtfng canh ddng ldn, thuc day nhanh hdn qua trinh tich tu va tap trung rudng da'l trong ndng nghigp.
Chinh sdch ting dung khoa hoc vd cong nghi trong phdt trien nong nghiep: Nghi quyg'i sd 26-NQ/TW, ngay 05/08/2008 cua Ban Cha'p hanh Trung tfdng khda X ve day manh boat dpng khoa hpc, cdng nghe phuc vu phat trie'n ndng nghiep, ndng dan va ndng thdn da chi rd: "Phat hie'n nhanh nghidn cffu, chuyg'n giao va ffng dung khoa hpc, cdng nghe, dao tao ngudn nhan Itfc, tao dot pha de' hien dai hda ndng nghigp, cdng nghiep hda ndng thdn...". Trong giai doan tff nam 2008- 2018, Bd Khoa hoc va Cong nghe da chii tri, phdi hdp vdi cac bd, nganh'lidn quan xay dffng va trinh Qudc hdi ban hanh 4 luat, trinh Chinh phu ban hanh 3 nghi dinh, Bp da ban hanh 28 thdng tff htfdng dan thtfc hien cac hoat ddn« khoa hpc va cdng nghg hgn quan de'n ndns nghiep, nong dan, ndng thdn. Ndi dung vide c van ban tap trung 44 cap de'n • thijc day hoat dong Uioa hpc.
cong nghe phuc V,, nong ngh„p, nong d a „ , J thon, Theo do, doanh „ghi6p nghien cifu chuyen g,ao,trng dung nong „ghiSpc5ng 'ThS., Trifdng Dai hoc Kinh te Qudc dan
52
Jnh te'vi Dtf h i i l ^nghe cao se nhan difdc nhieu tfu dai ve kinh phi thtfc hien cac de tai, dff an, tfng dung chuyen giao edng nghe.
Chlnh sdch tdi cocd'u nong nghiip' De an "Tai cd ca'u nganh ndng nghiep theo htfdng nang cao gia tri gia tang va phat trig'n ben vffng" dtfdc Thu ttfdng Chinh phii phe duyet tai Quyg't dinh so' 899/
QD-TTg, ngay 10/06/2013 da tao dtfdc sff chuyen bie'n trong nhan thffc tff Trung ffdng de'n dia phtfdng ve sif can thie't phai cd ca'u lai nen ndng nghigp trong bd'i canh hdi nhap qud'e te' ngay cang sau rpng va bie'n doi khi h^u dang dien ra hd't stfe phffc tap. De'n ngay 16/11/2017, Thii tffdng Chinh phii tie'p tue ban hanh Quyet dinh sd' 1819/QD-TTg phe duydt Ke hoach cd ca'u lai nganh ndng nghiep giai doan 2017-2020.
Theo Bd Ndng nghiep va Phat trien ndng thdn (2018), trong 5 nam thffc hidn tai cd can nganh ndng nghiep da dem lai nhieu thanh qua he't sffc phS'n khdi, tao sff chuye'n bie'n rd rdt ve cd cau san xuat, cd cau kinh te' ndng nghiep va kinh td' d ndng thdn. Giai doan 2013-2017, san xua't, kinh doanh ndng nghiep phai dd'i mat vdi nhidu khd khan, thach thtfc, nha't la ve bie'n dd'i khi hau gay nen nhieu hidn tffdng thdi tie't cifc doan, thien tai nang ne trdn khap mpi mien da't ntfdc; nhffng bie'n ddng bat ldi ciia thi trifdng tieu thu ndng san, tac ddng cua hpi iih$p qud'c te' va sff cd'd nhiem mdi trffdng bien 6 4 tinh mjen Trung, nhffng nganh ndng nghidp van duy tri difdc tang trffdng, trung binh dat 2,55%/nam, tha'p hdn mtfc muc tidu de ra la td'i thieu 3%/nam, chat lifdng tang trifdng ngay cang dtfdc cai thien. Ty le gia tri gia tang trong tdng gia tri san xua't nganh ndng nghiep da lang ttf 63,9%
nam 2012 len gan 80% ciia 9 thang diu nam 2018. Sd dT td'c dp tang trtfdng chtfa dat muc heu la do hong hai nam 2016 va 2017 thign tai da gSy thiet hai nang ne cho san xua't ndng nghiep nen tang trtfdng dai thap (2016: 1,36%, 2017: 2,9%).
Trong td'ng gi^ tri san xua't ndng nghigp, ty trpng gia in san xuat thiiy san da tang ttf 22,48% nam 2012 len 24,95%
nam 2017; gi^ tri san xuat lam nghiep tang tff 2,69% nam 2012 len 3,79% nam 2017. Ty trpng gia tri gia tang thuy san tang tff 18,8% len 20,5%, iam nghiep tang tff 3,8% ldn 4,5%.
^Cac ndng san Idn, chu life vin tie'p tue khang djnh dffdc vi thd' va kha nang canh tranh tren thi trffdng the' gidi, bao dam
duiig vijhg khi hdi nhSp qud'e te' nen san Itfdng tie'p luc tang vdi chat Itfdng ngay cang dtfdc cai thien.
Cd ca'u nganh hang, san pham xual kha'u da the hien kha rd ke'l qua nay: lang ty trpng eac nganh, san phSm ed ldi the' va thi trtfdng nhtf thuy san (nha't la tdm ntfdc Id), rau, hpa, qua, cac loai eSy cdng nghiep gia tri cao, do gd va lam dac san; giam cac nganh hang, san pha'm dang ed xu htfdng tang cung; tang ly hpng hang chS't Itfdng cad trdng ldng san Itfdng san xua't va hang xua'l khau.
LUa chgn vd sd dgng cdc bien phdp canh tac vd nuoi trong khoa hgc, hdp ly
Thep Bd Ndng nghiep va Phat trid'n ndng thdn (2017), sau 10 nam thffc hien Nghi quye't so' 26-NQ/
TW, ngay 05/08/2008 cua Ban ChS'p hanh Trung ffdng khda X ve day manh boat ddng khoa hgc cdng nghe phuc vu phat trie'n ndng nghiep, ndng dSn va ndng thdn da dat difdc nhtfng kd't qua nhtf sau:
Trong iTnh vUe trong trgt vd bdo ve thuc vgi: Trong 10 nam qua, boat ddng nghien ctfu trong linh vffc trong trpt da tap trung vao cdng nghd ehpn, tap gid'ng, ky thuat canh tae va phdng trff sau benh. Hien da lao ra dtfdc 428 gid'ng c^y trdng difdc Bd Ndng nghiep va Phat trie'n ndng thdn cdng nhan gid'ng mdi va gid'ng eho san xult thff, irong dd 97 gid'ng cay trdng du'dc cdng nhan chlnh thffc; ed tren 90% dien h'eh lua, 80% didn heh ngd, 60% didn lich mia, 100% dien hch dieu trdng mdi dffdc stf dung gid'ng mdi.
Trinh dd thSm eanh hlu hd't cac loai cay trong dffdc nang cao; nang sua't, san Itfdng ctfa eac loai ciy trdng ehu life tang manh, chat Itfdng ndng san dtfde cai thien nhff lua gao, thanh long, vai, nhan, bifdi, che...; ciing ed' va phlt trie'n cac viing san xuS't hang hda tap trung quy md Idn, tfng dung cdng nghe cao trong tham canh cay trong. 10 nam qua, san Iffdng iua tang ttf 38,7 irieu tan Ign 42,76 trieu tan; binh quan Itfdng thtfc dau ngtfdi tang ttf 497 kg/nam len trgn 520kg/nam, dtfa Viet Nam vao nhdm 6 ntfdc hang dau vd chi sd' nay, gia tri san xua't linh vu'c trdng trot tang trung binh 2,9%/nam.
Hidn cd 7 mat hang lmh vu'c trdng trpt cd gia tri xua't kha'u tren 1 ty USD/nam gdm: rau qua, gao, cao su, ca phd, hat dieu, hat tidu, san va san phlm iff san.
Trong tinh vUc ehdn nuoi, thti y: Trong 10 nam qua, da ed 134 cdng trinh nghien ctfu khoa hpc ndi bat va phin ldn da dtfdc tfng dung, chuydn giao vao thtfc lien san xuS't lai cac vung sinh thai tren ca nudc. Da cd 43 tie'n bp ky thuat ve con gid'ng v^ cac chd' pham mdi, dac biet trong giai doan nay, da cd 9 san pham khoa hoc, cdng nghe ve con gid'ng dtfdc Bd Ndng nghiep va Phat trie'n ndng thdn tang giai thffdng Bdng lua vang.
Trong linh vUc thdy sdn: 10 nam qua, da cd 15 gid'ng dffdc cdng nhan va 9 tid'n bd ky thuat, nghien ctfu va hoan thien cdng nghe s^n xua't gid'ng, chpn tao dan bd'me cac dd'i ttfdng nudi chu life va cac dd'i ttfdng cd gia tri kinh le'theo tinh trang khang bdnh, tang trtfdng nhanh, sach benh va cd kha nang thich nghi td't vdi bid'n ddi khi hau va xam nhap man. Cac cdng nghe nudi tham canh, sieu tham canh, nudi tie't kiem ntfdc...
da dffdc nghien ctfu va ap dung. Bdn canh dd, da xay dtfng dffdc quy trinb ky thual sd che' va biio quan san
53
- TRAO DOI
pha'm tren tau khai thac theo cac phifdng phap khac nhau phu hdp dieu kien tau ea Viet Nam.
MOT SO HAN CHE
Tuy nhidn, ben canh nhffng kd't qua dat dtfdc, phat trien ndng nghiep ben vtfng vin bdc Id khdng it han che, ba't cap, did'n hinh nhu:
Mot la, qud trinh tap trung, tich tu ruong ddt vdn dien ra rdt cham, khong dgt mue tiiu ky vgng. Ntfdc ta cd mtfc binh quan rudng da'l theo diu ngifdi tha'p nha'l the' gidi.
Dien hch da't san xua't ndng nghiep binh quan dau ngu'di d Viet Nam la 0,25ha, ttong khi dd, tten the' gidi la 0,52ha va trong khu vtfc la 0,36ha. Ben canh dd, viec don dien, ddi thtfa diln ra ra't chSm chap va khdng mang lai hieu qua mong mudn, Ctf sau 20 nam, tinh trang phan manh lai tang gap ddi. Sff phan manh cdn dan de'n hnh ttang lang phi dat dai dtfdc sff dung lam ranh gidi, bd bao. Con so nay khdng di/di 4% dien tich canh tac (Trtfdng Giang, 2020).
Hai la, chuyen dich cO cdu kinh tenong nghiip chua tuong xdng vdi tiem ndng vd lgi the sdn eo, tdng trudng CO xu hudng gidm. Trong cd cau kmh te' toan nganh, ty ttpng gia tri ndng nghiep cdn Idn (73,6%); chan nudi chffa trd thanh nen kinh te' mui nhpn; thuy san sau thdi gian tang trifdng nhanh dang cd xu hffdng chffng lai; lam nghiep gan day tang tnfdng nhanh hdn, nhffng ty ttong gia tti trong toan nganh tha'p (2,9%). San xuS't ndng nghidp vSn mang tinh nhd, le va ttinh dp tha'p, kha nang eanh ttanh chtfa cao; cham chuyen bid'n theo hifdng hien dai, quy md san xua't cdn nho, nang suS't cha't Itfdng, gia tti Ihtfdng mai, kha nang canh tranh va hieu qua san xua't nhieu loai ndng san cdn tha'p, an toan ve sinh thtfc pham vin I^ va'n de btfc xiic ttong xa hdi. Td'c dd tang trtfdng GDP nganh cd xu htfdng giam (giai doan 1995-2000 dat 4%/nam, xud'ng cdn 3,83%/nam giai doan 2001-2005, 3,3%/nam ttong giai doan 2006-2010, 3,1% giai doan 2011-2015) (Nguydn Xuan Ctfdng, 2017).
Ba la, trinh do khoa hgc, eong nghe trong Unh vUc nong nghiep cHa nUdc ta eon thdp vd chdm phdt tnen, c6 khodng cdch khd xa so vdi the gidi vd khu vuc, cliua thuc su ddp ling dugc yeu cdu id nen ldng vd dgng luc time day su nghiip cong nghiep hoa, hiin dai hoa ddt nudc.
Thanh tffu mdi chi dat dtfdc dd'i vdi mdt so' san pha'm chu life, nhff: tdm, ea tra, liia, ngd, tidu, ca phe, cao su_.,.
Trong linh vffc che'bie'n, bao quan, chan nudi, thu y vin cdn nhidu ban che. Chffa lam chii dtfdc cdng nghe tao gid'ng, vac xin, chg' phlm sinh hpc ttong phdng, chd'ng dich bdnh. Mdt sd' san pha'm trdng trpt, chan nudi chat Itfdng chtfa eao, chtfa dap ffng hdu chuS'n an toan thffc ph^m. Viee ffng dung cdng nghe cao, cdng nghe hien dai vao san xua'l, che'bie'n, bao quan tuy dat dffdc mdt sd thanh tffu nha't dinh, nhtfng ndi chung edn ban che, chtfa thtfc sff tao ra "ddt pha" de nang cap gia tri^ gia tang, stfe canh ttanh cua san pham, nhat la trong bdi canh hdi nhap qud'c te ngay cang sau rdng.
'Bdn la tdi cd edu ngdnh nong nghiip cung dang dgt ra mot sdkho khdn. thdch thdc, nhd: Ndn sdn xuat nho, lae hau cham dtfdc khac phuc; Anh htfdng cua bien doi khi
hau dd'n ndng nghiep Vict Nam ngay ^ang nghiem ttong, ddi hdi vffa cd '^^'^^, ° phd tttfdc mSt kip thdi, vffa CO chien lau dai de han che' thiet hai va thicn n|m hidu qua; Cac ngudn life cho t^ng "uong ngay cang khan hie'm va se phai cjnh ttann gay gat vdi cac hnh vtfc kh^c; J^*^^ "^^P qud'c te ngay cang sau rdng, thi^ tnrong lieu thu ca trong va ngoai ntfdc "S^y'^^"S eanh ttanh gay gat hdn; Nang Itfc, Mpu li/c va hieu qua ciia he thong id chffc, bo may quan ly nganh cdn nhieu bat cap.
DE XUAT GIAI PHAP
Theo tac gia, nham hep tuc^^htfdng tdi mpt ndn ndng nghiep phat trien theo htfdng ben vtfng, doi hoi nhidu giai phap ddng bp nhtf sau:
Thd nhdt, hodn thiin the che,^ ca chi, ehinh sdch phdp lugt dong bg de tgo mdi trudng, tgo dgng luc eho phdt tnen nong nghiip vd nong thon. Trong dd, tao dieu kien thuan ldi de' ngtfdi ndng dan, doanh nghiep tiep can dtfdc cac nguon Iffc mot each binh dang, mmh bach, nhff dat dai, tai nguydn, ngudn vd'n, khoa hpc, cdng ngh?... Day la giai phap rat quan trong nham doi mcft mo hinh tang tru'dng ttong ndng nghiep.
Day manh tai cd ca'u nen ndng nghiep, tap trung vao tai cd ca'u dau tff cdng va dich vu cdng trong ndng nghidp, tao mdi irffdng thuan ldi cho hinh thanh cd hieu qua va ben vffng chudi gia tti ndng san difa tren ldi the' so sanh cua tffng vung, ttfng dia phffdng; nghidn effu va tfng dung khoa hpc - cdng nghe, nha't ia cdng nghe san xua't va che'bie'n ndng san.
Sff dung lieu chi cu the de danh gia hieu qua san xuat ndng nghiep cdng nghe cao, bao gdm: tang cha't Iffdng cay trdng, vat nudi; cha't lifdng cay trdng, vat nudi on dinh; lang kha nang tidu ihusan pha'm, lang thu nhap rdng ttf san xua't nong nghidp. Tap trung phat ttien san pham cd kha nang canh tranh va thi trifdng ueu thu; da dang hda thi trtfdng"
ca thi trifdng trong ntfdc va xuat "kha'u
^ Thi( hai, to chiic lgi sdn xud't co chi hoa va hen dgi hoa nen sdn xudt ldn dUa
^•^<--!^^dtUdgngh6a,c6ngnghisL 'o.r san xual nong nghiip, gdn kit
••• i -a tiiu thu giiia nsu^ . " t
^ 's'foi San xuat .^. ..;•• <iiu duna Tan h-im ',-^""^
nh«n, - - . g h e n : , . o d ^ " „ * - g S choca. - . . c h u y f „ e a n h M „ " " " ^ ^
Md rdng va da-, •n^inh lien v ( N h a n . a c , n h a „ a .ha doant'^;,'*^
hoc • sdn ,'
54
nhk khoa hpc). Trong dd la'y doanh nghiep hdp tac xa, chii trang trai la trung tam, la dpng life eho qua trinh phat trien, la ngtfdi to chtfc san xua't, la ngtfdi cung cip dich vu dau vao va tieu thu san pham trong mpt chudi gia tti; ngffdi ndng dan ddng vai tro la ngtfdi san xuat va dtfdc htfdng ldi ich phan phd'i tff lap ddng cua minh cung nhff tff viec gdp vd'n cua minh. Cd chinh sach dieu tid't, hd trd nhiing ngifdi ndng dan cdn khd khan ve ddi sd'ng.
Thiiba, rdsodt, dieu ehinh lgi chii'n luge quy hogch, ke hogch ngdnh, cde lmh viie, cdc sdn phdm nham phdt huy tiem ndng, lgi the cua qudc gia, cUa vdng, cUa dia phugng.
Thtfc hien quy hoach ndng nghidp theo hffdng dffa vao thi Irffdng md, quy hoach phat trien ndng nghiep ca ttong muc lieu tmng han va dai han (50 hoac 100 nam) dd CO chig'n lu'dc bao ton va stf dung da't ndng nghiep trffdc khi thtfc hien cae quy hoach phat tri^n cdng nghiep va dd thi.
Do'i vdi loai dat ndng nghiep, can tao dieu kien cho ngu'di stf dung da't quye't dmh phffdng thffc stf dung ttfng loai da't phu hdp theo tin hieu thi trffdng hdn la cd' dinh phffdng thtfc sff dung cho ttfng loai da't. Ddng thdi, dd xua't bd han mtfc nhan chuye'n nhtfdng quyen stf dung da't ndng nghiep va sff dung han mffe nhan chuyen nhu'dng hien nay, lam mtfc khdi die'm de danh thue stf dung dSt ndng nghiep theo kie'u luy he'n; quy dinh vk giam s^t chat ehe dign tich td'i thie'u de ttanh tach thtfa gay manh mun rudng da't... Hd thd'ng quan Ij' dat dien tff cin dffdc xay diftig de cung cap thdng tin sd hda ve quyen stf dung da't va giao dich nham minh bach thi tnfdng,.. Nha nifdc ngn quy dmh chi sff dung mdi hinh thffc la thue da't, bai bd quy dinh ve thdi han giao dat, eho thue da't ndng nghiep;
xda bd sff phan bidt ve c|uydn eho cac chu thd sff dung dat; thay thg'quyen chuyen ddi va quyen chuyin nhu'dng bang quyen mua ban; cdng bd'rpng rai thdng tin ve ttfng thtfa dat tten mang intemet; thi diem bai bp hoac md rong han dien ttttdc khi chinh thtfc sffa ddi Luat Dat dai.
Gan quy hoach vdi nhu ciu va dien bid'n cua thi trtfdng, coi trpng thi trtfdng trong nifdc nhifng phai lay thi trtfdng khu vifc va qud'c te'lam muc tieu de' n^ng cao stfe canh tranh cua s^n pha'm, gan quy hoach vdi thich tfng bie'n ddi khi hau...
Thd tu, tdng cudng xdy dung thuang hiiu eho nong sdn Viet Nam. Chtfdng trinh Thifdng higu qud'c gia ngoai viec Itfa chpn cae thtfdng hieu dan dau nhtf hien nay, can Itfa chpn, khai thae san phlm doe dao, cd chi din dia ly d eac dia phtfdng, tich hdp cac gia tri, tti thffc ban dia va thifdng mai hda. Mdi nganh hang ndng san can de ra mdt chie'n Iffdc phat triin thttdng hidu ciia minh., Ddng thdi, td ehtfe td't thi trtfdng, he thd'ng va cac kdnh phan phoi ndng san. Viec td chtfc lot lifu thdng h^ng hda cin tap trung tao ra nhffng tien de ben trong cho san xua't va phan cdng lao ddng trong ndng nghiep theo hffdng md rdng cac nganh nghe che' bie'n dich vu bdn canh san xult ndng nghigp, ddng thdi tao ra eae lien de ben ngoai (nha't la md rpng thi trtfdng xua't khau) dd' dtfa san xua't hang hoa d ndng thdn ldn quy md Idn, tie'p can vdi thi tttfdng the' gidi.
Thii nam, day mgnh thu htit ddu lU vdo nong nghiep, nong thon. Dau ttf vao kinh te' ndng nghiep, ndng thdn thifdng cd nhieu rui ro nen thie'u stf hap dan va khd thu hut dau ttf FDI. Vi vay, Nha ntfde can cd chinh sach ke't hdp vdi cae doanh nghiep cung cap quy trinh san xua't dn dmh, dao tao nang cao tnnh do, ky thuat tay nghd eho ndng dan.
Doanh nghidp cin dan diu giffp ndng dan cap nhat khoa hoc ky thuat, nha't la tim ra gid'ng cay, con mdi nang sua't cao de dan khang dinh thi trtfdng dau ra cua san pha'm ndng nghiep. Nang cao cha't Itfdng ngudn nhan Itfc life nganh ndng nghiep ndi chung, dac biet la dao tao, ttang bi kid'n thffc cho ngffdi dan dd' ngifdi dan cd dii kid'n thffc, thdng tin, nam bat dtfdc thi trtfdng va tao ra nhffng san pha'm cd nang sua't, cha't lifdng, hieu qua va tidu thu dffdc.•
_-TAIXIEU THAM JiHAO- _ - - — _ 1. Bd Ndng nghiep va Phat trien ndng thdn (2017). Bdo cdo so kit 10 ndm thuc hiin Ngin quyi't sd 26-NQ/TW, ngdy 05/08/2008 cua Ban Chap hdnh Trung uang khoa X vi ddy mgnh hoat dgng KHCN phuc vuphdt trien nong nghiip, nong ddn vd nong thon
2. Bp Ndng nghigp v^ Phat ttien ndng thdn (2018). Tdi lieu Hgi nghi todn qudc so kit 5 ndm tdi CO cdu ngdnh nong nghiep, ngay 10/11/2018, tai Ha Ndi
^ 3. Bd Ndng nghiep va Phat tridn ndng thdn (2019). Bdo cdo tgi Hgi nghi trUc tuyi'n todn qudc long ki't cong tde ndm 2019 vd trien khai nhiim vu ndm 2020, ngay 23/12/2019
4. Nguydn Xuan Ctfdng (2017). Mgt sd nhiim vu, giai phdp trgng tdm chuyen dich cacdu kinh tenong nghiep, nong thon hudng tdi xdy dUng nen edng nghiep nong nghiep Viet Nam phdt triin bin viMg, chii dong ting pho vdi bien doi khi hdu vd hoi nhdp kinh tequde te, Bao cao lai Hoi nghi Bao eao vien trtfc tuye'n thang 03/2017
5. Trtfdng Giang (2020). Tich tu dd't dai de ndng nghiip biit phd, ttuy cap tff https://
baotainguyenmoitruong.vn/tich-tu-dat-dai-de-nong-nghiep-bui-pha-298647,html
