• Tidak ada hasil yang ditemukan

YESUS PUNG UTUSANG-UTUSANG PUNG CARITA 5

Dalam dokumen YESUS PUNG UTUSANG-UTUSANG PUNG CARITA (Halaman 34-48)

5:28 Mat. 27:25

anana bua pi ka tampa tu par tangkap Yesus pung utusang-utusang. Dong utusang tu, Petrus deng dia pung tamang-tamang. Mar kapala pasukan dong pi tangkap Petrus deng dia pung tamang-tamang deng bae-bae, barang dong taku jang sampe orang banya yang ada di situ lempar dong deng batu. 27Abis itu, dong bawa Petrus dong par orang Yahudi pung pamimping-pamimping sidang. Tarus, orang Yahudi pung Imam Basar tanya par Petrus dong kata, 28”Katong su larang kamong jang paskali pi kasi balajar orang-orang soal Yesus to? Mangapa kong kamong seng iko katong pung parenta? Mala kamong tarus pi kasi balajar orang-orang di kota Yerusalem deng kamong pung ajarang. Kamong bilang lai kalo katong yang biking sampe Yesus mati.”

29Mar Petrus dong bilang, ”Bapa-bapa e! Katong seng bisa iko manusia pung mau. Katong musti iko Allah pung mau. 30Kamong gantong Yesus di kayo salib sampe mati, mar Allah yang katong pung tete nene moyang somba tu su kasi hidop Antua kombali. 31Allah su angka Yesus nai ka sorga la dudu di tampa yang paleng tinggi par pimping deng kasi salamat manusia. Allah angka Antua biar orang-orang Israel kasi tinggal dong pung dosa-dosa la Allah kasi ampong dong. 32Katong ni yang jadi saksi dari samua itu. Tuhan pung Roh jua jadi saksi dari samua itu. Tuhan kasi Antua pung Roh par orang-orang yang iko Antua pung mau.”

33Waktu pamimping-pamimping sidang dengar Petrus bilang bagitu, dong jumawa paskali. Tarus, dong baku skongkol par bunu Petrus dong.

34Mar dari pamimping-pamimping sidang tu ada orang Farisi satu. Antua pung nama Gamaliel. Antua tu pangajar Torat. Samua orang Yahudi taru hormat par Antua. Antua badiri la suru orang bawa Petrus dong kaluar dolo dari tampa sidang. 35Tarus, Antua bilang par pamimping-pamimping sidang kata, ”Basudara-basudara Israel e! Coba kamong pikir bae-bae dolo apa yang kamong mau biking par Petrus dong. 36Kamong masi inga deng Teudas ka seng? Dolo dia parna bilang kalo dia tu pamimping basar bae-bae satu. La kurang labe ampa ratus orang bagabung deng dia. Mar apa yang jadi? Orang-orang bunu dia. La dia pung anana bua samua lari talamburang. Su seng ada satu lai. 37Abis dia, ada muncul satu orang lai waktu pemerinta Roma ada biking sensus par rekeng masarakat. Orang tu nama Yudas. Dia asal dari propinsi Galilea. Banya orang iko dia par malawang pemerinta Roma. Mar orang-orang bunu dia la dia pung anana bua samua lari talamburang lai.

e6:1 Orang-orang Yahudi di jamang itu bicara pake bahasa Aram. Bahasa Aram ni, akang seng beda jau deng bahasa Ibrani.

38Tagal itu, pasang talinga la dengar bae-bae apa yang beta mau bilang ni. Kamong jang biking apapa par Petrus dong. Kasi biar dong bagitu sa. Kasi lapas dong. Barang, kalo samua yang dong su biking deng ajar tu asal dari manusia, akang nanti ancor lai macang deng Teudas deng Yudas. 39Mar, kalo apa yang dong su biking deng ajar tu dari Allah,

kamong seng bisa larang dong. Mala kamong yang nanti baku malawang deng Allah.”

Apa yang bapa Gamaliel bilang tu, pamimping-pamimping sidang tarima akang.

40Abis itu, dong suru orang bawa maso Petrus dong kombali. Tarus, dong suru orang-orang cambok Petrus dong. Dong bilang par Petrus dong kata, ”Kamong seng bole kasi balajar orang-orang soal Yesus lai.”

Abis itu, dong kasi lapas Petrus dong.

41Petrus dong pi kasi tinggal pamimping-pamimping sidang Yahudi deng hati paleng sanang. Barang, dong tau kalo Tuhan su pili dong par sangsara deng dapa malu macang bagitu tagal Yesus. 42Dong sabang hari kasi balajar Kabar Bae soal Yesus par orang-orang. Dong bilang kalo Yesus tu, Orang yang Allah su Angka par Kasi Salamat Manusia. Dong biking bagitu tarus di orang Yahudi pung Tampa Sombayang Pusat pung kintal deng di ruma-ruma.

Orang-orang yang parcaya Yesus pili tuju orang par urus orang kasiang

6:1-7

6

1Waktu orang-orang Yahudi yang parcaya Yesus batamba banya, dong yang bicara pake bahasa Yunani seng baku sanang deng dong yang bicara pake bahasa Ibrani. e Barang, orang-orang Yahudi yang pake bahasa Yunani bilang kata, ”Katong pung janda-janda seng dapa bantuang makanang yang kamong jaga bage sabang hari.”

2Jadi, Yesus pung dua balas utusang kumpul samua orang yang parcaya Yesus la bilang par dong kata, ”Basudara samua e! Kalo katong musti barenti kasi balajar orang-orang soal Allah pung ajarang cuma par mau bage kepeng deng makanang par janda-janda, itu seng bole. 3Labe bae kamong pili tuju orang dari kamong biar katong angka dong par karja bage kepeng deng makanang. Orang-orang yang kamong pili tu, YESUS PUNG UTUSANG-UTUSANG PUNG CARITA 5 , 6

dong musti pung kalakuang bae, mangarti banya hal, deng Tuhan pung Roh yang pung kuasa ada di dong. 4La katong bisa tarus sombayang deng kasi balajar orang-orang soal Allah pung ajarang.”

5Samua orang yang ada di situ setuju deng apa yang Petrus dong bilang. Tarus, dong pili babarapa orang. Orang-orang itu tu,

Stepanus (Dia ni paleng parcaya Yesus. Tuhan pung Roh yang pung kuasa ada di dia.),

Pilipus, Prokorus, Nikanor, Timon,

Parmenas, deng

Nikolaus (Nikolaus ni asal dari kota Antiokia. Dia bukang orang Yahudi, mar su maso agama Yahudi.).

6Orang-orang bawa dong tuju yang dong su pili tu par Petrus dong. Tarus, Petrus dong taru tangang di atas dong tuju la sombayang minta Allah bantu dong pung karja.

7Jadi, orang-orang labe banya lai yang dengar Allah pung ajarang. La orang-orang yang parcaya Yesus di kota Yerusalem batamba banya. Orang Yahudi pung imam-imam jua banya lai yang jadi parcaya la iko Yesus.

Orang Yahudi pung pamimping-pamimping tangkap Stepanus 6:8-15

8Tuhan kasi berkat deng kuasa par Stepanus sampe dia jaga biking tanda-tanda herang di muka orang banya. 9Mar ada orang Yahudi yang seng suka Stepanus. Dong tu jamaat yang pung nama orang-orang Yahudi yang bebas dari sangsara. Dong ada pung tampa sombayang sandiri. Dong tu asal dari kota Kirene, kota Aleksandria, propinsi Kilikia, deng propinsi Asia. Dong mulai baku malawang deng dia. 10Mar tagal Tuhan pung Roh kasi kuasa par Stepanus sampe dia pintar bicara deng bisa mangarti banya hal, jadi dong seng bisa kasi kala dia. 11Tagal itu, dong tusu-tusu mulu par babarapa orang la suru dong bilang di muka orang banya kata, ”Katong su dengar kalo Stepanus hojat Allah deng Musa.”

12Dong tinggal kong tusu-tusu mulu par orang-orang, orang Yahudi pung pamimping-pamimping, deng pangajar-pangajar Torat. Tarus, dong pi tangkap Stepanus. Dong bawa dia ka orang Yahudi pung pamimping-pamimping sidang. 13Dong suru orang par jadi saksi

7:2-8 Kej. 11:27, 17:14 7:5 Kej. 12:7, 13:15, 15:18, 17:8 7:6-7 Kej. 15:13-14 parlente-parlente la bilang par orang-orang kata, ”Basudara samua e! Orang ini to, seng stop-stop hina katong pung Tampa Sombayang Pusat ni deng Tuhan pung kitab Torat yang Musa su tulis. 14Katong bilang bagini tagal katong su parna dengar dia bilang soal Yesus, Orang yang asal dari kota Nasaret tu. Dia bilang kata, ’Yesus tu yang nanti kasi ancor katong pung Tampa Sombayang Pusat ni. Antua nanti roba katong pung atorang adat samua yang Musa su ajar dari dolo par katong.’ ”

15Tarus, samua orang yang ada di situ manganga Stepanus. Dong lia dia pung muka tarang paskali macang deng malekat satu pung muka.

Stepanus bicara soal orang Yahudi pung tete nene moyang 7:1-53

7

1Orang Yahudi pung Imam Basar tanya Stepanus kata, ”Stepanus e! Samua yang dong su tudu par se tu, akang batul ka seng?”

2Stepanus bilang, ”Bapa-bapa deng basudara samua, pasang talinga la dengar bae-bae! Dolo-dolo paskali, Allah yang katong paleng hormat datang kasi unju diri par katong pung moyang Abarang. Itu jadi waktu katong pung moyang Abarang masi ada di daera Mesopotamia. Antua balong pi ka kota Haran. 3Allah bilang par antua kata, ’Abarang e! Pi kasi tinggal ale pung kampong deng basudara samua la pi ka tampa satu yang Beta mau kasi unju par ale.’

4Tarus, Abarang kasi tinggal negri Kasdim la pi tinggal di kota Haran. Waktu antua pung bapa su mati, Allah suru antua pinda dari Haran la pi di tana yang katong orang Israel ada tinggal sakarang ni. 5Waktu itu, Allah seng kasi tana sapotong lai par Abarang. Mar Allah janji kalo Antua nanti kasi tana itu par Abarang deng Abarang pung anana cucu biar kata Abarang ni balong ada pung ana. 6Allah bilang par Abarang kata, ’Abarang e! Ale pung anana cucu nanti jadi orang asing di negara laeng. Dong nanti jadi orang suru-suru deng dapa siksa sampe ampa ratus taong. 7Mar Beta nanti hukum negara yang biking dong jadi orang suru-suru tu. Tarus, dong nanti kaluar dari negara tu la pi sombayang par Beta di daera Kanaan ni.’ 8Abis Allah bilang bagitu, Antua ika janji deng Abarang. Antua pung tanda janji deng Abarang tu, Abarang dong musti kasi sunat dong pung anana laki-laki. Jadi, waktu Abarang pung ana Isak lahir, akang pung dalapang hari, Abarang kasi sunat dia. La waktu Isak pung ana Yakup lahir, Isak kasi sunat dia. Yakup biking YESUS PUNG UTUSANG-UTUSANG PUNG CARITA 6 , 7

7:8 Kej. 21:2-4, 25:26, 29:31-30:24, 35:16-18 7:9-16 Kej. 37:1-50:14 7:13 Kej. 45:1, 16 7:15 Kej. 46:1-7, 49:33

7:16 Kej. 23:3-16, 33:19, 50:7-13, Yos. 24:32 7:17-34 Kel. 1:7-3:10 7:19 Kel. 1:10-11, 22 7:20 Kel. 2:2 7:21 Kel. 2:3-10

macang bagitu lai par dia pung ana laki-laki dua balas orang. Dong dua balas orang tu, katong orang Israel samua pung tete nene moyang.

9Katong pung tete nene moyang jalus paskali deng dong pung ade Yusup sampe dong pi jual dia par jadi orang suru-suru di negara Mesir.

Mar Allah jaga dia. 10Antua kasi salamat Yusup dari dia pung samua sangsara. Antua kasi berkat basar par dia sampe dia bisa mangarti banya hal la raja Mesir pung hati bae par dia. Jadi, raja tu angka dia par pegang kuasa di antua pung istana deng jadi pamimping di Mesir.

11Satu kali bagini, orang-orang yang ada di samua tampa di Mesir deng daera Kanaan susa dapa makanang sampe dong sangsara paskali. Katong orang Israel pung tete nene moyang mati lapar. 12Jadi, waktu Yakup dengar ada makanang di Mesir, antua suru antua pung anana,

katong orang Israel pung tete nene moyang pi ka sana par cari makanang. Waktu itu, baru partama kali dong pi di Mesir. 13Waktu dong pi yang kadua kali, Yusup kasi tau par dong kalo dia tu, dong pung ade. Oras itu jua, raja Mesir baru tau kalo Yusup ni ada pung bapa deng basudara.

14Abis itu, Yusup kiring pasang par minta dia pung bapa Yakup deng basudara samua pinda ka Mesir. Dong samua tu ada 75 orang. 15Tarus, Yakup pi tinggal di Mesir sama-sama deng antua pung anana, katong

orang Israel pung tete nene moyang. Dong samua tinggal di situ sampe mati. 16Mar dong pung anana cucu kasi pinda dong pung tulang-tulang ka kota Sikem di daera Kanaan. Dong taru tulang-tulang tu di dalang kuburang yang Abarang su bali akang dari bapa Hemor pung anana yang tinggal di Sikem.

17La waktu Allah su mau biking apa yang Antua su janji par Abarang, katong orang Israel yang tinggal di Mesir su batamba banya. 18Sampe satu kali bagini, raja baru satu muncul la pegang parenta di Mesir. Raja ini seng kanal Yusup. 19Antua parlente katong orang Israel pung orang-orang. Antua siksa katong pung moyang-moyang la suru dong buang dong pung anana mera-mera di kali biar anana tu mati.

20La waktu itu tu, Musa lahir. Dia paleng bagus paskali. Dia tinggal deng dia pung mama bapa sampe tiga bulang. 21Abis itu, dong basambunyi dia di kali. Mar raja Mesir pung ana parampuang ambe dia la piara dia macang deng antua pung ana sandiri. 22Dong kasi balajar

7:23-29 Kel. 2:11-15

dia deng orang Mesir pung sagala macang ajarang. Dia jadi pintar bicara deng bisa biking apa sa deng dia pung kuasa.

23Waktu Musa umur ampa pulu taong, dia pung hati mau pi lia dia pung basudara orang Israel yang ada di Mesir. 24Satu kali bagini, dia lia orang Mesir ada siksa orang Israel satu. Dia pung hati panas paskali. Jadi, dia pi tolong orang Israel tu la bunu orang Mesir. 25Waktu dia biking bagitu, dia pikir sa kalo dia pung basudara orang Israel mangarti kalo Allah su pili dia par tolong dong. Mar dong seng mangarti akang. YESUS PUNG UTUSANG-UTUSANG PUNG CARITA 7

7:29 Kel. 18:3-4 7:30-34 Kel. 3:1-10 7:35 Kel. 2:14 7:36 Kel. 7:3, 14:21, Bil. 14:33 7:37 Ul. 18:15, 18

26Akang pung eso bagini, dia lia orang Israel dua orang ada bakalai. Tarus, dia coba biking dong dua baku bae. Dia bilang kata, ’Basudara e! Mangapa kong kamong dua bakalai? Kamong dua ni basudara to?’ 27Mar orang yang su pukul dia pung tamang tola Musa ka pinggir la bilang kata, ’Hoe, sapa yang su angka se par jadi katong pung pamimping deng hakim? 28Jang sampe se mau bunu beta macang yang kamareng se su bunu orang Mesir tu.’

29Waktu Musa dengar orang tu bicara macang bagitu, dia takotang la lari. Dia pi tinggal di tana Midian. Dia jadi orang asing di situ. Tarus, dia kaweng la pung ana laki-laki dua orang.

30Akang pung ampa pulu taong bagitu, malekat satu kasi unju diri par Musa dalang api yang manyala-manyala di rumpu karanjang. Waktu itu, Musa ada jaga dia pung bapa mantu pung domba di tampa sunyi di gunung Sinai. 31Pas lia api tu, dia taherang-herang. Tarus, dia maju labe dekat ka tampa tu biar bisa lia bae-bae. Skrek lai bagini, Tuhan bilang par dia kata, 32’Musa e! Beta ni Allah yang ale pung tete nene moyang, Abarang, Isak, deng Yakup somba.’ Dengar bagitu, Musa takotang paskali sampe gomatar. Dia seng barani angka muka par lia sapa yang bicara.

33Tuhan bilang lai par dia, ’Musa e! Lapas sandal dari ale pung kaki tu. Barang, Beta ada di tana yang ale ada badiri ni. 34Beta su lia bae-bae kalo Beta pung orang-orang di Mesir pung hidop sangsara paskali. Beta su dengar dong bataria minta tolong. Jadi, Beta ada datang par kasi lapas dong dari orang-orang Mesir. Mari, Beta mau suru ale bale ka Mesir.’ ”

35Stepanus bilang lai, ”Basudara e! Orang-orang Israel seng tarima Musa waktu dong bilang par dia kata, ’Sapa yang su angka se par jadi katong pung pamimping deng hakim?’

Mar Allah jadi malekat la kasi unju diri par dia dalang rumpu karanjang yang tabakar. Antua suru dia par kasi bebas orang-orang Israel, barang Antua su angka dia par jadi dong pung pamimping.

36Musa ni yang bawa orang-orang Israel kaluar dari Mesir. Dia yang biking tanda-tanda herang di Mesir, di Lao Mera, deng di tampa sunyi sampe ampa pulu taong. 37Dia yang bilang par orang-orang Israel kata, ’Basudara e! Allah nanti angka satu orang dari kamong par jadi Antua

pung juru bicara macang deng beta.’ 38Musa ni yang ada sama-sama deng orang-orang Israel di tampa sunyi. Dia yang jadi jambatang par

7:38 Kel. 20:18-21 7:40-41 Kel. 32:1-6 7:41 Kel. 32:2-6

katong pung tete nene moyang waktu dia bicara deng malekat di gunung Sinai. Dia su tarima Allah pung ajarang soal bagemana katong bisa hidop tarus deng Allah. Ajarang tu par katong pung tete nene moyang sampe deng katong sakarang ni.

39Mar katong pung tete nene moyang seng mau iko apa yang Musa bilang. Mala dong seng tarima dia. Dong mau bale kombali ka Mesir.

40Dong bilang par Harun kata, ’Harun e! Biking patong babarapa bua dolo par katong somba biar akang pimping deng kasi unju jalang par katong. Barang, sakarang katong seng tau apa yang su jadi deng Musa, orang yang su pimping katong kaluar dari Mesir tu.’ 41Waktu itu, dong mulai biking patong satu. Patong tu macang deng ana sapi saekor. Abis itu, dong potong binatang par patong tu la biking pesta par somba patong yang dong su biking deng dong pung tangang sandiri. 42Waktu dong biking macang bagitu, Allah bale balakang dari dong. Antua kasi biar dong somba matahari, bulang, deng bintang. Samua tu jadi macang deng YESUS PUNG UTUSANG-UTUSANG PUNG CARITA 7

f7:43 Molok ni, dewa langit deng matahari yang orang-orang Kanaan deng Fenisia somba.

7:42-43 Am. 5:25-27 7:44 Kel. 25:40

yang Allah pung juru-juru bicara su bilang dalang dong pung kitab. Juru bicara Amos tulis kalo Allah bilang kata,

’Hoe, orang-orang Israel.

Kamong ada di tampa sunyi ampa pulu taong, mar kamong seng parna potong binatang par Beta.

43 Mala kamong jaga bawa dewa Molok f pung ruma kacil deng dia pung patong. Kamong jaga bawa dewa Refan pung patong yang macang bintang lai. Kamong sandiri yang biking patong-patong tu la somba akang.

Jadi, Beta nanti buang kamong ka tampa satu yang jau paskali. Tampa tu labe jau lai dari kota Babel.’ ”

44Stepanus bilang lai, ”Basudara e! Waktu katong pung tete nene moyang ada di tampa sunyi, dong jaga bawa Tenda Sombayang yang jadi tanda kalo Allah ada di situ. Musa biking Tenda tu iko conto yang Allah su kasi lia par dia. 45Katong pung tete nene moyang tarima Tenda tu dari dong pung tete nene moyang. La waktu Yosua pegang parenta, katong

7:45 Yos. 3:14-17 7:46 2Sam. 7:2 7:47 1Raj. 6:1-38 7:49-50 Yes. 66:1-2 7:51 Yes. 63:10

pung tete nene moyong deng Yosua baku parang lawang bangsa-bangsa laeng yang ada di daera Kanaan. Waktu itu, dong ada bawa-bawa Tenda tu. Allah bantu dong sampe dong manang la daera tu jadi dong pung. Tenda tu ada tarus sampe waktu Daud pegang parenta. 46Daud ni biking Allah pung hati sanang. Dia minta dari Allah biar dia bisa kasi badiri tampa sombayang satu par Allah, biar Yakup pung anana cucu samua bisa somba Allah di situ. 47Mar bukang Daud yang kasi badiri akang. Dia pung ana Salomo yang kasi badiri akang.

48Mar Allah yang paleng tinggi dari samua seng tinggal di tampa-tampa sombayang yang manusia biking, macang yang Allah pung juru bicara pung kitab su tulis kata,

49’Tuhan bilang, ”Sorga tu, Beta pung tampa parenta.

Dunya ni kacil macang deng Beta pung tampa inja kaki. Beta parenta akang lai.

Kamong nanti mau bangong tampa yang bagemana lai par Beta? Tarus, Beta nanti tinggal di tampa yang mana?

50Kamong seng tau kalo Beta yang biking samua ini ka?” ’

51Hoe kamong, orang-orang yang tar dengar-dengarang. Kamong samua pung hati su karas macang deng batu. Kamong seng iko apa yang Tuhan su bilang par kamong. Kamong pung kalakuang sama sa deng kamong pung tete nene moyang yang tarus-tarus malawang Tuhan

Dalam dokumen YESUS PUNG UTUSANG-UTUSANG PUNG CARITA (Halaman 34-48)