اﺳﺘﺎن ﻣﺎزﻧﺪران ﯽ ﻟﺒﻨ ﺷﯿﺮ ﺧﺎم ﺗﺤﻮﯾﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ

(1)

ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ تﺎﺒﻠﻘﺗ

يﺎﻫ ﻪﻧﺎﺧرﺎﮐ ﻪﺑ هﺪﺷ ﻞﯾﻮﺤﺗ مﺎﺧ ﺮﯿﺷ ﻨﺒﻟ

ﯽ نارﺪﻧزﺎﻣ نﺎﺘﺳا

يدﺎﺒﻋ شرآ نﺎﯾدﺎﯿﻨﺑ ﯽﺒﺘﺠﻣ ،

1

2

ﯽﻟاو سﺎﺒﻋ ﻢﯾﺮﻣ ،



نﺎﯾرﻮﺗ ﻪﻤﯿﻬﻓ ،

2

ﯽﻤﺷﺎﻫاﺮﻫز ،

3 1

1

- دﺮﮐﺮﻬﺷ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﮑﺷﺰﭙﻣاد هﺪﮑﺸﻧاد ،ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻪﺘﺧﻮﻣآ ﺶﻧاد ناﺮﯾا فدﺮﮐﺮﻬﺷ ،

.

2 - هوﺮﮔ رﺎﯿﺸﻧاد د ،ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ ﯽﻔﯿﮐ لﺮﺘﻨﮐ و ﺖﺷاﺪﻬﺑ

ناﺮﯾا ،دﺮﮐﺮﻬﺷ ،دﺮﮐﺮﻬﺷ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﮑﺷﺰﭙﻣاد هﺪﮑﺸﻧا .

3 - رﺎﯾدﺎﺘﺳا ﯽﮑﺷﺰﭙﻣاد هﺪﮑﺸﻧاد ،ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ ﺖﺷاﺪﻬﺑ هوﺮﮔ هﺎﮕﺸﻧاد

ﯽﺼﺼﺨﺗ ﻦﯾﻮﻧ يﺎﻬﯾروﺎﻨﻓ ناﺮﯾا ،ﻞﻣآ ،ﻞﻣآ

.

) رﺎﺗ ﯾ ﺦ رد ﯾ ﺖﻓﺎ : 15 / 03 / 98 رﺎﺗ ﯾ ﺦ ﺬﭘ ﯾ شﺮ : 01 / 04 / 99

(

هﺪﯿﮑﭼ

ﺮﯿﺷ ﻨﺷ هدﺎﻣ ﺎﻬﻨﺗ ﻌﺘﻣ و ﻞﻣﺎﮐرﻮﻃ ﻪﺑ ار نﺪﺑ زﺎﯿﻧ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺖﻌﯿﻃرد هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎ ﻦﺳ ﺎﺗ لدﺎ

6 ﺪﻨﮐ ﻦﯿﻣﺎﺗ ﯽﮕﻫﺎﻣ .

ﺮﯿﺷ يﺬﻐﻣ داﻮﻣ ندﻮﺑ اراد ﻞﯿﻟد ﻪﺑ

ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ دﺎﺴﻓ ﺪﻌﺘﺴﻣ و ﺎﻫ يﺮﺘﮐﺎﺑ عاﻮﻧا ﺪﺷر ياﺮﺑ ﯽﺒﺳﺎﻨﻣ رﺎﯿﺴﺑ ﻂﯿﺤﻣ

، زا يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ رد ﯽﻌﺳ داﻮﻣ ﯽﺧﺮﺑ ندوﺰﻓا ﺎﺑ ﻮﺟدﻮﺳ داﺮﻓا ﯽﺧﺮﺑ ور ﻦﯾا زا

ﺪﺳﺎﻓ ﺪﻧراد ﺪﺳﺎﻓ ﺮﯿﺷ نداد هﻮﻠﺟ ﻢﻟﺎﺳ ﺎﯾ و ﺮﯿﺷ نﺪﺷ .

هﺪﺷ ﺪﯿﻟﻮﺗ يﺎﻫﺮﯿﺷ ﯽﺳرﺮﺑ اﺬﻟ تﺎﺒﻠﻘﺗ دﻮﺟو ﺮﻈﻧ زا

ﺖﺳا يروﺮﺿ هراﻮﻤﻫ .

ﻦﯾا رد ،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ داﺪﻌﺗ 120 زا ﺮﯿﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﻨﺒﻟ تﺎﺠﻧﺎﺧرﺎﮐ ﻪﺑ يدورو يﺎﻫﺮﯿﺷ

نارﺪﻧزﺎﻣ نﺎﺘﺳا لﺎﺳ دﺮﺳ و مﺮﮔ لﻮﺼﻓ ﯽﻃ رد ،

ﺪﯾدﺮﮔ ﺬﺧا . يور ﺮﺑ

ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻧ ﯽﯾﺎﻫ ﺺﺧﺎﺷ ﺮﯿﻈ

،دﺎﻤﺠﻧا ﻪﻄﻘﻧ ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا

، ،pH ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺑﺎﯾزرا درﻮﻣ ﺎﻫﺮﯿﺷ ﯽﺑﺮﭼ و ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ،ﻪﺘﯿﺴﻧاد ،ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ .

ﯽﭘ ياﺮﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ

ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ ﺖﻬﺟ ﯽﯾﺎﻫ نﻮﻣزآ ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ تﺎﺒﻠﻘﺗ ﻪﺑ ندﺮﺑ داﻮﻣ

،هﺪﻨﯾﻮﺷ ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ، ﮏﻤﻧ ﻦﯾﺮﯿﺷ شﻮﺟ و بآ ،ﻪﻧﮋﯿﺴﮐا بآ ، هﺪﺷ هدوﺰﻓا

يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ يور

ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺮﯿﺷ .

ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻞﯿﺒﻗ زا هﺪﺷ ﺪﯿﻟﻮﺗ يﺎﻫﺮﯿﺷ تﺎﺻﺎﺼﺘﺧا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﻪﺘﯿﺴﻧاد

،ﯽﺑﺮﭼ ،ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ،دﺎﻤﺠﻧا ﻪﻄﻘﻧ ، ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا ،pH

لﻮﺼﻓ رد ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ و

ﻣ يرﺎﻣآ فﻼﺘﺧا لﺎﺳ مﺮﮔ و دﺮﺳ ﺪﻧراﺪﻧ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ يراد ﯽﻨﻌ

. تﺎﺠﻧﺎﺧرﺎﮐ ﻪﺑ يدورو يﺎﻫﺮﯿﺷ رد تﺎﺒﻠﻘﺗ ﺼﻓ رد

ندﺮﮐ ﻪﻓﺎﺿا ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ لﺎﺳ دﺮﺳ ﻞ

ﮐا بآ و ﺖﻨﺟﺮﺗد ﺴ

ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ ﻪﻧﮋﯿ 6

/1 ﺼﻓ رد و ،ﺪﺻرد ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ لﺎﺳ مﺮﮔ ﻞ

هﺪﻨﯾﻮﺷ داﻮﻣ 3/

3 ﻪﻧﮋﯿﺴﮐا بآ ،ﺪﺻرد 3/

3 ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ،ﺪﺻرد 6/

1 و ﺪﺻرد

ﻦﯾﺮﯿﺷ شﻮﺟ 6/

11 دﻮﺑ ﺪﺻرد . ﺐﺗاﺮﻣ ﻪﺑ لﺎﺳ مﺮﮔ لﻮﺼﻓ رد تﺎﺒﻠﻘﺗ ﻦﯾا ناﺰﯿﻣ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ لﺎﺳ مﺮﮔ و دﺮﺳ لﻮﺼﻓ ﯽﻃ ﺮﯿﺷ رد تﺎﺒﻠﻘﺗ عﻮﻗو ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ

دﺮﺳ لﻮﺼﻓ زا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺖﺳا لﺎﺳ

) 05 /0 P<

.(

ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺐﺗاﺮﻣ ﻪﺑ مﺮﮔ لﻮﺼﻓ رد و ﻪﺘﺷاد دﻮﺟو نارﺪﻧزﺎﻣ نﺎﺘﺳا رد هﺪﺷ ﺪﯿﻟﻮﺗ يﺎﻫﺮﯿﺷ رد ﺐﻠﻘﺗ

ﺖﺳا دﺮﺳ لﻮﺼﻓ زا ﺮﺘﺸﯿﺑ .

ﺪﯿﻠﮐ هژاو ﮔﺎ :ن تﺎﺒﻠﻘﺗ ﺮﯿﺷ،

مﺎﺧ ، ﯽﻨﺒﻟ يﺎﻫ ﻪﻧﺎﺧرﺎﮐ نارﺪﻧزﺎﻣ ،

(2)

1 - ﻪﻣﺪﻘﻣ

ﺪﺣ ﻢﻟﺎﺳ ماد نﺎﺘﺴﭘ ﺶﺷودزا ﻞﺻﺎﺣ ﺖﺳا ﯽﻌﯾﺎﻣ مﺎﺧﺮﯿﺷ ﻞﻗا

رﺎﻬﭼ زور زا ﺲﭘ

،ﺢﯿﺤﺻ لﻮﺻاﺎﺑ ﻪﮐ نﺎﻤﯾاز و ﻪﯾﺬﻐﺗ

يراﺪﻬﮕﻧ

و ﺪﺷﺎﺑ هﺪﺷ رد

ناﺮﯾا ﯽﻠﻣ دراﺪﻧﺎﺘﺳا ﺎﺑ ﻖﺑﺎﻄﻣ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ ﻂﯾاﺮﺷ

هرﺎﻤﺷ ) 5561 ( هدﺎﻣ ﺎﯾ بآ ﯽﻄﯾاﺮﺷ ﭻﯿﻫ ﺖﺤﺗ و هﺪﺷ هﺪﯿﺷود

ﺮﺴﮐ نآزا ﺎﯾ ﻪﻓﺎﺿا نآ ﻪﺑ يﺮﮕﯾد هﺪﯾدﺮﮕﻧ

ﺪﺷﺎﺑ . مﺎﺧﺮﯿﺷ

ﯽﻠﯾﻮﺤﺗ ﺑ ﺪﯾﺎﺑ تﺎﺠﻧﺎﺧرﺎﮐ ﻪ زﻮﻏآﺪﻗﺎﻓ

ﺪﺷﺎﺑ ﻪﻧﻮﮔ ﭻﯿﻫو

ﺪﺷﺎﺑ هﺪﺸﻧ مﺎﺠﻧا نآ يور يروآﺮﻓ تﺎﯿﻠﻤﻋ ]

1 [

، ﻦﯿﻨﭼ ﻢﻫ ﺮﯿﺷ

زا يرﺎﻋ ﺪﯾﺎﺑ ﮓﻧر

ﺎﻫ و ﺮﯿﻏ يﺎﻫﻮﺑ ﯽﻌﯿﺒﻃ

) ﻪﯾﺬﻐﺗزا ﻞﺻﺎﺣ (

و

يﺪﻨﺗ، يرﻮﺷ ،ﯽﮕﺘﺨﭘ ﻢﻌﻃ

،

،ﯽﺨﻠﺗ

،هﻮﯿﻣ و ﯽﮔﺪﯿﺷﺮﺗ ﯽﻨﯾﺮﯿﺷ

ﺪﻨﯾﺎﺷﻮﺧﺎﻧ ﺪﺷﺎﺑ

] 2 و 1 [.

ﺖﯿﻔﯿﮐ مﺎﺧﺮﯿﺷ ﮏﯾ ﻪﻠﺌﺴﻣ ﯽﺗﺎﯿﺣ ياﺮﺑ ﺖﯿﻘﻓﻮﻣ ﺖﻌﻨﺻ

تﺎﯿﻨﺒﻟ ﺮﺳاﺮﺳ ﺟ نﺎﻬ ﯽﻣ

،ﺪﺷﺎﺑ ﻪﮐ ﺮﺑ يور ﻪﺒﻨﺟ يﺎﻫ يدﺎﺼﺘﻗا

و ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﺖﻌﻨﺻ ﯽﻨﺒﻟ ﺮﺳاﺮﺳ نﺎﻬﺟ ﺮﯿﺛﺄﺗ راﺬﮔ ﺖﺳا . هوﻼﻋ

ﺮﺑ نآ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﻤﻠﻋ ﺮﺛا يﺎﻬﯿﮔﮋﯾو ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑوﺮﮑﯿﻣ

و

ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ ار

ﺮﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﯿﺷ هﺰﯾرﻮﺘﺳﺎﭘ و تﻻﻮﺼﺤﻣ

،ﯽﻨﺒﻟ

نﺎﺸﻧ ﯽﻣ ﺪﻫد ] 3 .[

شزرا ﺎﺑ ﻊﺒﻨﻣ ﮏﯾ ﺮﯿﺷ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا يﺎﻬﯿﺳرﺮﺑ ﻖﺒﻃ ،ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ

ﺎﻬﺗارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ )

زﻮﺘﮐﻻ ﻪﻠﻤﺟ زا (

ﻪﮐ ﯽﻧﺪﻌﻣ داﻮﻣ و بآ ،ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو ،

ﺪﺷﺎﺒﯿﻣ ،ﺖﺳا ﻢﯿﺴﻠﮐ نآ ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ 4]

و 5

،[ ﻂﯿﺤﻣ ﺮﯿﺷ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد

ﻮﻧا ﺪﺷر ياﺮﺑ ﯽﺒﺳﺎﻨﻣ رﺎﯿﺴﺑ ﺪﺷﺎﺒﯿﻣ دﺎﺴﻓ ﺪﻌﺘﺴﻣ و ﺎﻬﯾﺮﺘﮐﺎﺑ عا

.

ﯽﺧﺮﺑ ور ﻦﯾا زا داﻮﻣ ﯽﺧﺮﺑ ندوﺰﻓا ﺎﺑ ﻮﺟدﻮﺳ داﺮﻓا

رد ﯽﻌﺳ

ﯿﺷ نﺪﺷ ﺪﺳﺎﻓ زا يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ ﺪﺳﺎﻓ ﺮﯿﺷ نداد هﻮﻠﺟ ﻢﻟﺎﺳ ﺎﯾ ﺮ

ﺪﻧراد 6] .[ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا تﺎﺒﻠﻘﺗ عاﻮﻧا ﻦﯾﺮﺗ هدﺎﺳ زا ﯽﮑﯾ بآ ندوﺰﻓا ﺲﭘ ﺮﯿﺷ صﻮﺼﺨﻣ نزو حﻼﺻا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ﺮﯿﺷ ﻢﺠﺣ ﺶﯾاﺰﻓا دﺮﯿﮔ ﯽﻣ ترﻮﺻ نآ ﯽﺑﺮﭼ ﻦﺘﻓﺮﮔ زا .

نزو يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا ﺎﺑ

ﯿﺷ دﺎﻤﺠﻧا ﻪﻄﻘﻧ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و صﻮﺼﺨﻣ بآ ندوﺰﻓا ﻪﺑ ناﻮﺗ ﯽﻣ ﺮ

ﭘ ﺮﯿﺷ ﻪﺑ ﺮﺑ ﯽ د . ﻪﻄﻘﻧ حﻼﺻا رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﺮﯿﺷ ﻪﺑ ﮏﻤﻧ ندوﺰﻓا

دﺮﯿﮔ ﯽﻣ ترﻮﺻ ﺮﯿﺷ ﻪﺑ بآ ندﺮﮐ ﻪﻓﺎﺿا زا ﺲﭘ دﺎﻤﺠﻧا .

ﯽﺗﺎﺒﻠﻘﺗ ﺮﯿﻈﻧ داﻮﻣ ندوﺰﻓا ﺮﯿﺷ رد ﺎﻫ ﺖﻨﺟﺮﺗد و هﺪﻨﻨﮐ ﯽﺜﻨﺧ

ندﺮﺑ ﻻﺎﺑ و ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا ﺶﻫﺎﮐ ﺖﻬﺟ ﻪﮐ دﺮﯿﮕﯿﻣ ترﻮﺻ و pH

ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺪﺷر ﺶﻫﺎﮐ 7]

.[

ﻧﺎﻣ يداﻮﻣ ندﺮﮐ ﻪﻓﺎﺿا زا فﺪﻫ نژورﺪﯿﻫ ﺪﯿﺴﮐاﺮﭘ و ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﺪﻨ

ﺪﺷر رد ﺮﯿﺧﺄﺗ ﺎﯾ ﺎﻬﻤﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺷر زا يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ ،ﺮﯿﺷ ﻪﺑ ﺪﺷﺎﺒﯿﻣ ﺎﻬﻧآ 8]

و 9 .[ و يﺬﻐﻣ هدﺎﻣ ﻦﯾا ﺖﻣﻼﺳ ﻪﮐ ﯽﻠﮑﺸﻣ اﺬﻟ

ندﺮﮐ ﻪﻓﺎﺿا ،ﺪﻨﮑﯿﻣ ﺪﯾﺪﻬﺗ ار نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ فﺮﺼﻣ ﺖﻣﻼﺳ نآ وﺮﯿﭘ نﺪﻧﺎﺷﻮﭘ و ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ رﺎﺑ ندروآ ﻦﯿﯾﺎﭘ ﺖﻬﺟ ﺮﯿﺷ ﻪﺑ يداﻮﻣ

يﺪﯿﻟﻮﺗ ﺮﯿﺷ ﺺﻘﻧ فﺮﺼﻣ ﯽﻧاﺮﮕﻧ تﺎﺒﺟﻮﻣ ﻪﺸﯿﻤﻫ ﻪﮐ ﺖﺳا

ﺖﺳا هدﺮﮐ ﻢﻫاﺮﻓ ار نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ 10]

.[

يﺎﻫرﻮﺸﮐرد ﯽﺘﻌﻨﺻ

ﻪﺑ هﮋﯾو يﺎﻫرﻮﺸﮐ رد

لﺎﺣ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺪﻨﻧﺎﻣ

،ﺪﻨﻫ

،نﺎﺘﺴﮐﺎﭘ ناﺮﯾا و ....

ﻪﻧازور تﺎﺒﻠﻘﺗ يدﺎﯾز رد تﻻﻮﺼﺤﻣ

زا ﻪﻠﻤﺟ مﺎﺧﺮﯿﺷ ترﻮﺻ ﯽﻣ دﺮﯿﮔ .

نارﺎﮑﻤﻫ و يدﻮﻤﺤﻣ )

2015 و 2016 ( ﻪﻧﺎﮔاﺪﺟ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ود رد

رد ﯽﻗﺮﺷ نﺎﺠﯾﺎﺑرذآ داد نﺎﺸﻧ ﻦﯾوﺰﻗ و

ﺪﻧ ﺮﯿﺷ رد تﺎﺒﻠﻘﺗ ﻪﮐ

،ﮏﻤﻧ ،بآ ندوﺰﻓا و ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ ﯽﯾﻻﺎﺑ ﺪﺻرد زا مﺎﺧ ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ و ﻪﻧﮋﯿﺴﮐا بآ ،ﺮﯿﻨﭘ بآ ،ﻢﯾﺪﺳ تﺎﻨﺑﺮﮑﯿﺑ ﻦﯾﺮﺗ ﺞﯾار

ﺖﺳا ﺮﯿﺷ رد تﺎﺒﻠﻘﺗ

11] و 12 .[

نارﺎﮑﻤﻫ و يﻮﺳﻮﻣ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ )

2019 ( ﻪﮐ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ 8

و 10

درﻮﻣ يﺎﻫﺮﯿﺷ ﺪﺻرد ﻪﺑ ناﺮﯾا بﺮﻏ لﺎﻤﺷ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد نﻮﻣزآ

ﺪﻧدﻮﺑ هدﻮﻟآ ﻢﯾﺪﺳ تﺎﻨﺑﺮﮑﯿﺑ و ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ 13]

.[

تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ مﺎﺠﻧا هﺪﺷ ﺮﺑ يور ﯽﯾﺎﻫﺮﯿﺷ ﻪﮐ ﺐﻠﻘﺗ يور ﺎﻬﻧآ

ترﻮﺻ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ هﺪﺷ ﻪﮐ 3 / 73 ﺪﺻرد داﻮﻣ ﯽﺜﻨﺧ هﺪﻨﻨﮐ

و 10 ﺪﺻرد ردﻮﭘ ﮏﺸﺧﺮﯿﺷ ﻪﺑ

ﺮﯿﺷ ﻪﻓﺎﺿا هﺪﺷ ﺖﺳا 5] .[

ﮐ رد ﻪﺘﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺞﯾار تﺎﺒﻠﻘﺗ ﻪﮐ هداد نﺎﺸﻧ ﺪﻨﻫ رﻮﺸ

ﺮﯿﺷ ردﻮﭘ و ﺎﻫ هﺪﻨﯾﻮﺷ ،هروا ،بآ ندوﺰﻓا ﻞﻣﺎﺷ لﻮﻤﻌﻣ و ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ مﺎﺧ ﺮﯿﺷ ﻪﺑ ﮏﺸﺧ 9/

68 فﻼﺧﺮﺑ و ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺪﺻرد

ي ﻪﻫد رد ﺮﯿﺷ تﺎﺒﻠﻘﺗ ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا رد ﺪﻨﻫ ﺖﻟود ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻦﯿﻧاﻮﻗ تﺎﺒﻠﻘﺗ يور ﺮﺑ ﯽﻘﯿﻗد ترﺎﻈﻧ زﻮﻨﻫ ﻪﮐ هﺪﯾدﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ ﻪﺘﺷﺬﮔ ﻦﯾا رد ﺮﯿﺷ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮕﻧ مﺎﺠﻧا رﻮﺸﮐ

5] و 14 .[

Ibtisum نارﺎﮑﻤﻫ و )

2009 ( ﯽﺳرﺮﺑ زا ﺲﭘ 240

ﺮﯿﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ

ﻪﮐ ﺪﻨﺘﻓﺎﯾرد ،نادﻮﺳ رﻮﺸﮐ رد مﺎﺧ 5

و ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﻪﺑ هدﻮﻟآ ﻪﻧﻮﻤﻧ

دﻮﺑ ﻪﻧﮋﯿﺴﮐا بآ ﻪﺑ هدﻮﻟآ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﮏﯾ 15]

.[

لﺎﺳ رد ﺎﯿﻨﮐ رﻮﺸﮐ رد ﻪﺘﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ 2000

ﻪﻠﺻﺎﻓ رد

لﺎﺳ ﮏﯾ ﯽﻧﺎﻣز ي )

1999 ﺗ ﺎ 2000 ( ﻪﺑ ﺎﻋﻮﻤﺠﻣ يور ﺮﺑ ﻪﮐ

ﺐﯿﺗﺮﺗ 212 و 222 زا هﺪﺷ يروآ ﻊﻤﺟ هﺰﯾرﻮﺘﺳﺎﭘ و مﺎﺧ ﺮﯿﺷ

هدﺮﺧ و ﺮﯿﺷ يروآ ﻊﻤﺟ ﺰﮐاﺮﻣ ،ﺎﻫ هﺎﮕﺷوﺮﻓ ،ﺎﻫ يراﺪﻣاد ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ،ﺎﻫ ﯽﺷوﺮﻓ 9/

4 و ﺪﺻرد 5/

7 زا ﺪﺻرد

ﺺﯿﺨﺸﺗ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ داﻮﻣ يﺎﻫ هﺪﻧﺎﻣ ﯽﻗﺎﺑ ﻪﺑ هدﻮﻟآ ﺎﻫ نآ ﺪﻧداد 16] .[

ﯿﻟد ﻪﺑ ﻪﮑﻨﯾا ﻞ تﺎﺒﻠﻘﺗ ﺮﯿﺷ ﺖﻣﻼﺳ نﺎﺴﻧا ار ﻪﺑ ﺮﻄﺧ ﯽﻣ

،ﺪﻧزاﺪﻧا

ﯽﺘﺣ ﯽﻀﻌﺑ زا ﺎﻬﻧآ ﺚﻋﺎﺑ دﺎﺠﯾا يﺎﻬﯾرﺎﻤﯿﺑ

،ﯽﺘﺳﻮﭘ

،يﻮﯿﻠﮐ ﯽﺒﻠﻗ

و تﻼﮑﺸﻣ ﯽﯾﺎﻨﯿﺑ ﯽﻣ ﺪﻧﻮﺷ و ﯽﺘﺣ ﻦﮑﻤﻣ ﺖﺳا ﺮﺠﻨﻣ ﻪﺑ

نﺎﻃﺮﺳ

،ﺪﻧﻮﺷ رد ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻪﺑ ﻆﻔﺣ رﻮﻈﻨﻣ ﯽﻨﻤﯾا

،نﺎﺴﻧا ﯽﭘ ندﺮﺑ

(3)

ﻪﺑ تﺎﺒﻠﻘﺗ ﺮﯿﺷ يروﺮﺿ ﻪﺑ ﺮﻈﻧ ﺪﺳﺮﯿﻣ 2] و 3 .[

ا ﺮﺑ سﺎﺳا ﻦﯾ يﺪﯿﻟﻮﺗ يﺎﻫ هدرواﺮﻓ ﻪﮑﻨﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ و

و ﻊﯾزﻮﺗ ﺎﻬﻧﺎﺘﺳا ﺐﻠﻏا رد نارﺪﻧزﺎﻣ نﺎﺘﺳا ﯽﻨﺒﻟ تﺎﺠﻧﺎﺧرﺎﮐ ،دﻮﺷ ﯽﻣ فﺮﺼﻣ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ

تﺎﺒﻠﻘﺗ ﯽﺑﺎﯾزرا فﺪﻫ ﺎﺑ

تﺎﺠﻧﺎﺧرﺎﮐ ﻪﺑ يدورو مﺎﺧ يﺎﻫﺮﯿﺷ ﯽﻨﺒﻟ

ﻦﯾا نﺎﺘﺳا و ﯽﺣاﺮﻃ

ﺪﻣآ رد اﺮﺟا ﻪﺑ .

2 - داﻮﻣ ﺎﻫ شور و

ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد داﺪﻌﺗ

120 ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﺧ ﺮﯿﺷ م رد لﻮﻃ ﻞﺼﻓ يﺎﻫ

مﺮﮔ و دﺮﺳ ﻟﺎﺳ

يﺎﻬ 1396 ) نﺎﺘﺴﻣز ( و 1397 ) نﺎﺘﺴﺑﺎﺗ ( ﺮﻫ رد

هﺎﻣ 20 ﻪﻧﻮﻤﻧ زا ﺮﯿﺷ يﺎﻫ يدورو ﻪﺑ ﻪﻧﺎﺧرﺎﮐ يﺎﻫ ﯽﻨﺒﻟ نﺎﺘﺳا

نارﺪﻧزﺎﻣ رﻮﻄﺑ

ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﺬﺧا ﺪﺷ . ﺮﻫ ﮏﯾ زا ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ رد

فوﺮﻇ

،ﺰﯿﻤﺗ نﺎﻫد دﺎﺸﮔ و داﻮﻣ ﻪﺑ ﯽﮔدﻮﻟآ ﻪﻧﻮﮔ ﺮﻫ زا يرﺎﻋ

ﺎﯿﻤﯿﺷ ﯽﯾ ﻪﺑ ناﺰﯿﻣ 150 ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ و ﺎﺑ ﺖﺒﺛ تﺎﺼﺨﺸﻣ مزﻻ

ﺮﺑ

يور فوﺮﻇ ﺎﺑ ﺖﯾﺎﻋر لﻮﺻا ﻪﻧﻮﻤﻧ يﺮﯿﮔ فوﺮﻇ و ﻪﺘﺨﯾر رد

رد ﺦﯾ تروﺎﺠﻣ عﺮﺳا

ﺖﻗو ﻪﺑ هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ

ﻞﻣآ ﻦﯾﻮﻧ يﺎﻬﯾروﺎﻨﻓ ﻞﻘﺘﻨﻣ

ﺪﯾدﺮﮔ . رد هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ رد

لﺎﭽﺨﯾ راﺮﻗ هداد ﺪﺷ و يور ﺮﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺑ رﻮﻃ اﺰﺠﻣ و ﺲﭘ زا

ﻦﮕﻤﻫ ندﺮﮐ

، نﻮﻣزآ ﺎﻫ دراﺪﻧﺎﺘﺳا يﺎﻬﺷور ﻪﺑ مﺎﺠﻧا

ﺪﺷ .

ناﺰﯿﻣ يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا يﺎﻬﻧﻮﻣزآ ﺎﻫﺮﯿﺷ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﯽﺑﺎﯾزرا ياﺮﺑ ﺮﺑرژ شور ﻪﺑ ﺮﯿﺷ ﯽﺑﺮﭼ 17]

ناﺰﯿﻣ ،[ ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ 18]

،[ ناﺰﯿﻣ

ﺮﻧرﻮﺗ شور ﻪﺑ ﮏﯿﺘﮐﻻ ﺪﯿﺳا ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ﺮﯿﺷ ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا 19]

،[

ﻞﻣﺮﻓ شور ﻪﺑ ﺮﯿﺷ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ناﺰﯿﻣ 20]

ﺪﺷ مﺎﺠﻧا[ .

ﺮﯿﺷ رد ﯽﻓﺎﺿا بآ ﻪﺑ ندﺮﺑ ﯽﭘ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﻪﻄﻘﻧ

ي دﺎﻤﺠﻧا ﺮﯿﺷ

ﻪﻠﯿﺳﻮﺑ پﻮﮑﺳﻮﯾﺮﮐ ﮏﯿﺗﺎﻣﻮﺗا

ﺎﯾ ﮏﻠﯿﻣﻮﮐا و نزو صﻮﺼﺨﻣ

ﺮﯿﺷ ﻪﻠﯿﺳﻮﺑ ﻮﺘﮐﻻﻮﻣﺮﺗ ﺮﺘﻤﯿﺴﻧاد درﻮﻣ ﯽﺳرﺮﺑ راﺮﻗ ﺖﻓﺮﮔ . رد

ترﻮﺻ ندوﺰﻓا بآ ﻪﺑ ﯽﯾﺎﻬﻨﺗ ﻪﺑ ﺮﯿﺷ نزو صﻮﺼﺨﻣ ﺶﻫﺎﮐ

ﯽﻣ ﺪﺑﺎﯾ و ﻪﺑ ﻞﯿﻟد ﺶﻫﺎﮐ ﺖﻈﻠﻏ ﮏﻤﻧ ﺎﻫ و زﻮﺘﮐﻻ ﻪﻄﻘﻧ ي

دﺎﻤﺠﻧا ﻪﺑ ﻪﻄﻘﻧ ي دﺎﻤﺠﻧا بآ ﮏﯾدﺰﻧ ﯽﻣ دﻮﺷ 21] . [

يور ﺮﺑ تﺎﺒﻠﻘﺗ ﯽﺧﺮﺑ ﻪﺑ ندﺮﺑ ﯽﭘ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﯽﯾﺎﻬﻧﻮﻣزآ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺪﺷ مﺎﺠﻧا هﺪﺷ ﺬﺧا مﺎﺧ ﺮﯿﺷ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ .

ياﺮﺑ ﺮﯿﺷ رد هﺪﻨﯾﻮﺷ داﻮﻣ رﻮﻀﺣ ﯽﺑﺎﯾزرا

، 5 ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ ﺮﯿﺷ رد

ﮏﯾ ﻪﻟﻮﻟ ﺶﯾﺎﻣزآ ﻪﺘﺨﯾر و ﻪﺑ نآ 1 /0 ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ ﻠﺤﻣ لﻮ

لوزوﺮﮐﻮﻣوﺮﺑ ﯽﻧاﻮﻏرا

رﻮﻬﻇ ،ﺪﺷ هدوﺰﻓا ﮓﻧر

ﺶﻔﻨﺑ هﺮﯿﺗ نﺎﺸﻧ

هﺪﻨﻫد ي رﻮﻀﺣ داﻮﻣ كﺎﭘ هﺪﻨﻨﮐ رد ﺮﯿﺷ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﻪﻧﻮﻤﻧ ي

ﺮﯿﺷ ﺮﯿﻏ ﯽﺒﻠﻘﺗ ﮓﻧر ﺶﻔﻨﺑ ﻢﮐ ﮓﻧر ار نﺎﺸﻧ ﯽﻣ ﺪﻫد 22] و 23 [

رد ﺪﯿﺴﮐاﺮﭘ نژورﺪﯿﻫ دﻮﺟو ﻪﺑ ندﺮﺑ ﯽﭘ ياﺮﺑ ﺮﯿﺷ

، 5 ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ

رد ﺮﯿﺷ ﮏﯾ ﻪﻟﻮﻟ ﺶﯾﺎﻣزآ ﻪﺘﺨﯾر و ﻪﺑ نآ 5 هﺮﻄﻗ ﻞﯿﻨﻓارﺎﭘ

يد ﻦﯿﻣآ ﺪﺷ هدوﺰﻓا و

ﻪﺑ ﺲﭙﺳ ﯽﺑﻮﺧ نﺎﮑﺗ ﺪﺷ هداد . ﺮﯿﯿﻐﺗ

ﻪﺑ ﮓﻧر ﯽﺑآ نﺎﺸﻧ هﺪﻨﻫد رﻮﻀﺣ بآ ﻪﻧﮋﯿﺴﮐا رد ﺮﯿﺷ

ﺖﺳا 22] و 23 .[

نﺪﺷ هدوﺰﻓا ﻪﺑ ندﺮﺑ ﯽﭘ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ

) مﺮﻓ ﺪﯿﻫﺪﻟآ ( ﻪﺑ ﯿﺷ

،ﺮ

5 ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ زا ﺮﯿﺷ كﻮﮑﺸﻣ و لدﺎﻌﻣ نآ بآ رد ﮏﯾ ﻪﻟﻮﻟ

ﺪﺷ ﻪﺘﺨﯾر ﺶﯾﺎﻣزآ و

3 ﺎﺗ 4 ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ ﺪﯿﺳا ﮏﯾرﻮﻔﻟﻮﺳ ﻆﯿﻠﻏ

ار ﻪﺑ نآ

،ﻪﻓﺎﺿا ﺲﭙﺳ 2 هﺮﻄﻗ ﮏﯾﺮﻓوﺮﻠﮐ 5/

2 ﺪﺻرد ﻪﺑ لﻮﻠﺤﻣ

هدوﺰﻓا و ﺲﭘ زا طﻮﻠﺨﻣ ندﺮﮐ ﺎﺗ ﻪﻄﻘﻧ ي شﻮﺟ تراﺮﺣ هداد

ﺪﺷ . ﺮﻫﺎﻇ نﺪﺷ ﮓﻧر ﺶﻔﻨﺑ نﺎﺸﻧ هﺪﻨﻫد ي دﻮﺟو ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ رد

ﺮﯿﺷ ﺖﺳا 22 ] و 23 .[

دﻮﺟو ﻪﺑ ندﺮﺑ ﯽﭘ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﯽﺑ

تﺎﻨﺑﺮﮐ ﻢﯾﺪﺳ ) شﻮﺟ ﻦﯾﺮﯿﺷ (

رد ﺮﯿﺷ

، 10 ﺮﺸﺑ ﮏﯾ ﻞﺧاد رد كﻮﮑﺸﻣ ﺮﯿﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ زا ﺮﺘﯿﻟ ﯽﻠﯿﻣ

ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا لﺎﻣﺮﻧ ﻢﻫد ﮏﯾ دﻮﺳ ي ﻪﻠﯿﺳو ﻪﺑ نﻮﯿﺳاﺮﺘﯿﺗ ﺎﺑ و ﻪﺘﺨﯾر ﺪﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ نآ .

ادﺪﺠﻣ 10 ﻦﯾا و ﻪﺘﺷادﺮﺑ ﺮﯿﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ زا ﺮﺘﯿﻟ ﯽﻠﯿﻣ

نآ ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا ،ﻞﺒﻗ شور ﻪﺑ ﺮﯿﺷ نﺪﻧﺎﺷﻮﺟ ﻪﻘﯿﻗد ﮏﯾ زا ﺪﻌﺑ رﺎﺑ ﺪﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ . ﺘﯾﺪﯿﺳا ﻪﭽﻧﺎﻨﭼ ﺖﻓا نﺪﻧﺎﺷﻮﺟ زا ﺪﻌﺑ ﺮﯿﺷ ﻪ

ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﯽﺳﻮﺴﺤﻣ )

ﮏﯿﻧرود ﻪﺟرد ﮏﯾ زا ﺶﯿﺑ (

ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ،

ﺖﺳا ﺮﯿﺷ رد ﻦﯾﺮﯿﺷ شﻮﺟ رﻮﻀﺣ 24]

. [

ياﺮﺑ هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ ﮏﻤﻧ هدوﺰﻓا هﺪﺷ ﻪﺑ ﺮﯿﺷ ) رﻮﻣ شور ( اﺪﺘﺑا 15

تﺎﻣوﺮﮐ لﻮﻠﺤﻣ ﺮﺘﯿﻟ ﯽﻠﯿﻣ ود ﺲﭙﺳ هدﺮﮐ نزو ار ﺮﯿﺷ مﺮﮔ ﺪﺷ هدوﺰﻓا نآ ﻪﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ .

ﻪﺑ ﯽﻧارود ﺖﮐﺮﺣ ﮏﯾ ﺎﺑ ،هدز ﻢﻫ

هﺮﻘﻧ تاﺮﺘﯿﻧ لﻮﻠﺤﻣ ﺎﺑ ﺲﭙﺳ 1

ﮓﻧر ﺎﺗ ﺪﺷ ﺮﺘﯿﺗ لﺎﻣﺮﻧ ﺪﺻرد

تﺪﻣ ﻪﺑ يا هﻮﻬﻗ ﻪﺑ ﻞﯾﺎﻣ ﯽﺠﻧرﺎﻧ 30

ﺪﻧﺎﻤﺑ راﺪﯾﺎﭘ ﻪﯿﻧﺎﺛ .

ﺲﭙﺳ

ﺎﺑ ﮏﻤﻧ ﺪﺻرد زا هدﺎﻔﺘﺳا

ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺮﯾز لﻮﻣﺮﻓ 25]

:[

يرﺎﻣآ ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ :

ﻪﺑ ﺎﻫ نﻮﻣزآ زا هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ

ﺰﻓا مﺮﻧ ﻂﺳﻮﺗ و هﺪﺷ نﺎﯿﺑ ﯽﻔﯿﺻﻮﺗ ترﻮﺻ را

GraphPad

Prism 12 نﻮﻣزآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ

T student فﻼﺘﺧا

و لﺎﺳ دﺮﺳ و مﺮﮔ لﻮﺼﻓ رد هﺪﺷ يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا يﺎﻬﺼﺧﺎﺷ يرﺎﻣآ نﻮﻣزآ ﻂﺳﻮﺗ ﻞﺼﻓ ﺎﺑ ﺐﻠﻘﺗ عﻮﻗو طﺎﺒﺗرا ﺢﻄﺳ رد X2

يراد ﯽﻨﻌﻣ 05

/0 P<

ﺪﺷ مﺎﺠﻧا .

3 - ﺞﯾﺎﺘﻧ

ﻦﯾا رد هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ

ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ

ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ يﺎﻫ هدرواﺮﻓ يﺎﻫ ﻪﻧﺎﺧرﺎﮐ ﻪﺑ ﯽﻠﯾﻮﺤﺗ يﺎﻫﺮﯿﺷ

(4)

ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﻨﺒﻟ : ،ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا ،صﻮﺼﺨﻣ نزو ،ﯽﺑﺮﭼ ،دﺎﻤﺠﻧا ﻪﻄﻘﻧ

ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ و مﺎﺧ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ دﺮﺳ ﻞﺼﻓ و مﺮﮔ ﻞﺼﻓ رد

توﺎﻔﺗ

ﺪﻧراﺪﻧ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ يراد ﯽﻨﻌﻣ يرﺎﻣآ )

05 /0

>

(p

، ) لوﺪﺟ 1 ( ،

) رادﻮﻤﻧ 1 (.

Table 1 Properties of raw milks delivered to

processing plants in Mazandaran province.

Properties

Warm season Cold season Frizzing point (^oC)

- 0.523±0.0006 ^a - 0.526±0.0006 ^a Fat (%)

3.35±0.01 ^a 3.39±0.01 ^a Specific Density (g)

1030.44±0.04 ^a 1030.56±0.03 ^a Acidity (g/L)

1.39±0.07 ^a 1.4±0.05 ^a

Total Protein (%)

3.06±0.01 ^a 3.1±0.01 ^a

Total solid (%)

11.97±0.01 ^a 12.07±0.02 ^a Different letters in each row indicate significant

difference (P<0.05)

0 2 4 6 8 10 12 14

Salt Fat Protein Dry matter

Percentage %

Cold season Warm season

Fig 1 Properties of raw milks delivered to processing plants in warm and cold seasons in

Mazandaran province.

زا ﻪﮐ هداد نﺎﺸﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ 120

يﺎﻫﺮﯿﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ

ﺮﯿﺷ تﺎﺒﻠﻘﺗ ناﺰﯿﻣ نارﺪﻧزﺎﻣ نﺎﺘﺳا ﯽﻨﺒﻟ تﺎﺠﻧﺎﺧرﺎﮐ ﻪﺑ ﯽﻠﯾﻮﺤﺗ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ مﺮﮔ و دﺮﺳ لﻮﺼﻓ رد هﺪﻨﯾﻮﺷ داﻮﻣ ﻪﺑ 6/

1 و

3/

3 ﻪﻧﮋﯿﺴﮐا بآ ،ﺪﺻرد 6/

1 و 3/

3 درﻮﻣ رد و دﻮﺑ ﺪﺻرد

ﺟ و ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ،ﺪﯾدﺮﮕﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽﺒﻠﻘﺗ دﺮﺳ ﻞﺼﻓ رد ﻦﯾﺮﯿﺷ شﻮ

ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ مﺮﮔ ﻞﺼﻓ رد ﺎﻣا 6/

1 و 6/

11 هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺐﻠﻘﺗ ﺪﺻرد

ﺪﯾدﺮﮔ . ) لوﺪﺟ 2 ( ، ) رادﻮﻤﻧ 2 و 3 (

ﻪﮐ دﻮﺑ ﻦﯾا ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﯽﻠﮐ رﻮﻄﺑ يﺎﻫﺮﯿﺷ رد تﺎﺒﻠﻘﺗ عﻮﻗو

ﺼﻓ زا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺐﺗاﺮﻣ ﻪﺑ مﺮﮔ ﻞﺼﻓ رد مﺎﺧ ﺖﺳا لﺎﺳ دﺮﺳ ﻞ

) 05 /0

<

.(P ﯿﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﯽﻠﮐ رﻮﻄﺑ رد مﺮﮔ لﻮﺼﻓ رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ﺮﮕﻧﺎ

20

رد دﺮﺳ لﻮﺼﻓ رد و ﺪﺻرد 3/

3 هداد ﻞﯾﻮﺤﺗ يﺎﻫﺮﯿﺷ ﺪﺻرد

ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ﺐﻠﻘﺗ ﯽﻨﺒﻟ يﺎﻫ هدرواﺮﻓ تﺎﺠﻧﺎﺧرﺎﮐ ﻪﺑ هﺪﺷ رد ﺐﻠﻘﺗ زوﺮﺑ و ﻞﺼﻓ ﻦﯿﺑ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ يرﺎﻣآ نﻮﻣزآ و ﺖﺳا

دراد دﻮﺟو يراد ﯽﻨﻌﻣ طﺎﺒﺗرا ﺮﯿﺷ )

05 /0

<

.(P

Table 2 Adulterations in raw milk delivered to processing plants in Mazandaran province.

Adulteration Warm Season Cold Season Detergent 2 (3.3%) ^a 1 (1.6%) ^b

H2O2 2 (3.3%) a 1 (1.6%) ^b

Formalin 1 (1.6%) ^a 0 ^b

Sodium bicarbonate 7 (11.6%) ^a 0 ^b Salt %

0.203 ^a 0.206 ^a

Total 12 2

Different letters in each row indicate significant difference (P<0.05)

1.6 1.6

0 0.5 1 1.5 2

DETERGENT H202

Percentage %

Fig 2 Adulteration in raw milk delivered to processing plants of Mazandaran province in cold

season.

3.3 3.3

1.6

11.6

0 2 4 6 8 10 12 14

Percentage %

Fig 3 Adulteration in raw milk delivered to processing plants of Mazandaran province in warm season.

4 - ﺚﺤﺑ

ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺐﻠﻘﺗ عاﻮﻧا ﻦﯾﺮﺗ هدﺎﺳ زا ﯽﮑﯾ ﺮﯿﺷ ﻪﺑ بآ ندوﺰﻓا ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ ﯽﻣ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﺮﯿﺷ ﻢﺠﺣ ﺶﯾاﺰﻓا رﻮﻈﻨﻣ .

ﺮﺑ

ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ سﺎﺳا ﻪﺑ

هﺪﺷ ﺬﺧا يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ زا ﮏﯾ ﭻﯿﻫ

(5)

ﺧ ﺮﯿﺷ مﺎ

، ﺖﺳا هﺪﺸﻧ ﻪﻓﺎﺿا بآ .

ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ راوﺰﺒﺳ و ﺰﯾﺮﺒﺗ رد ﺮﮕﯾد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﮐ ﯽﺗرﻮﺻرد ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ 10 و 18 بآ ياراد نﻮﻣزآ درﻮﻣ مﺎﺧ يﺎﻫﺮﯿﺷ ﺪﺻرد

ﯽﻓﺎﺿا ﺪﻧدﻮﺑ 10] و 26 .[ نارﺎﮑﻤﻫ و يدﻮﻤﺤﻣ )

2015 ( ﺰﯿﻧ ناﺰﯿﻣ

ﻪﺑ ﯽﻓﺎﺿا بآ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ

مﺎﺧ ﺮﯿﺷ ار ﯽﻗﺮﺷ نﺎﺠﯾﺎﺑرذآ نﺎﺘﺳا

40 ﻧ شراﺰﮔ ﺪﺻرد ﺪﻧدﻮﻤ

11] . [

ﺰﯿﻧ نﺎﺘﺴﮐﺎﭘ و شدﻼﮕﻨﺑ يﺎﻫرﻮﺸﮐ رد هﺪﺷ مﺎﺠﻧا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ زا ﺶﯿﺑ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ 70

يﺪﯿﻟﻮﺗ مﺎﺧ يﺎﻫﺮﯿﺷ ﺪﺻرد

دﻮﺷ ﯽﻣ ﻪﻓﺎﺿا بآ 27]

و 28 .[

ياﺮﺑ ﻢﻬﻣ ﺶﻟﺎﭼ ﮏﯾ ﻪﺑ هزوﺮﻣا مﺎﺧ يﺎﻫﺮﯿﺷ رد ﺐﻠﻘﺗ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ و ﯽﺗرﺎﻈﻧ يﺎﻬﻧﺎﻣزﺎﺳ .

ﻢﺠﺣ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ

ﺪﯿﻟﻮﺗ يﻻﺎﺑ و ﻞﻘﻧ و مﺎﺧ ﺮﯿﺷ يراﺪﻬﮕﻧ تﺎﻧﺎﮑﻣا دﻮﺒﻤﮐ و ﺮﯿﺷ

ﻊﻤﺟ ﺰﮐاﺮﻣ و نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ ﺪﯿﻟﻮﺗ يدراﻮﻣ رد ،نآ ﺐﺳﺎﻨﻣ لﺎﻘﺘﻧا ار ﺮﯿﺷ ﺎﯾ و هدﺮﮐ يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ ﺮﯿﺷ دﺎﺴﻓ زا ﻪﮑﻧآ ياﺮﺑ ﺮﯿﺷ يروآ ﺪﻨﻨﮐ ﯽﻣ ﻪﻓﺎﺿا ﺮﯿﺷ ﻪﺑ ار يداﻮﻣ ﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ هزﺎﺗ .

ﻪﺑ ﺎﻫ هﺪﻨﯾﻮﺷ

ﺷ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﺘﻤﯿﻗ نازرا داﻮﻣ زا ﯽﮑﯾ ناﻮﻨﻋ مﺎﺧ ﺮﯿ

ﻪﻓﺎﺿا

ﺪﻧﻮﺷ ﯽﻣ . ﯾﺎﻣ و نﻮﺑﺎﺻ ﺮﯿﻈﻧ ﯽﯾﺎﻫ هﺪﻨﯾﻮﺷ ﺖﻬﺟ ﯽﯾﻮﺷ فﺮﻇ ﻊ

ﺮﯿﺷ ﻪﺑ ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا ﺶﻫﺎﮐ ﺪﻧﻮﺷ ﯽﻣ ﻪﻓﺎﺿا

2] .[ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ

ﻂﺳﻮﺗ ﻪﺘﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا Nirwal

لﺎﺳ رد نارﺎﮑﻤﻫ و 2013

نﺎﺸﻧ

ﺮﯿﺷ ﻪﮐ هداد يﺎﻫ

ﺪﻨﻫ تﺎﺠﻧﺎﺧرﺎﮐ ﻪﺑ يدورو 68

ﺪﺻرد ياراد

بآ ﻪﻓﺎﺿا ﺳا هدﻮﺑ هروا و هﺪﻨﯾﻮﺷ داﻮﻣ ، ﺖ

14] .[

ﻂﺳﻮﺗ ﻪﺘﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا تﺎﺸﯾﺎﻣزآ ﺞﯾﺎﺘﻧ Barham

نارﺎﮑﻤﻫ و

2014 زا ﻪﮐ هداد نﺎﺸﻧ نﺎﺘﺴﮐﺎﭘ رﻮﺸﮐ رد ، 300

مﺎﺧ ﺮﯿﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ

3/

30 ﺪﻧدﻮﺑ هﺪﻨﯾﻮﺷ داﻮﻣ ﻪﺑ هدﻮﻟآ ﺎﻫﺮﯿﺷ ﺪﺻرد 29]

.[ ﺞﯾﺎﺘﻧ

ﻪﺑ هﺪﻨﯾﻮﺷ داﻮﻣ ندوﺰﻓا ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ مﺮﮔ لﻮﺼﻓ رد مﺎﺧ يﺎﻫﺮﯿﺷ 3

/3 ﺪﺻرد د و دﺮﺳ لﻮﺼﻓ ر 5/

1

ﺪﺻرد نﺎﺘﺴﮐﺎﭘ و ﺪﻨﻫ يﺎﻫرﻮﺸﮐ رد ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﻪﮐ هدﻮﺑ

ﺖﺳا ﺮﺘﻤﮐ رﺎﯿﺴﺑ .

ﻪﺑ ﺰﯿﻧ ﻪﻧﮋﯿﺴﮐا بآ و ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﺪﻨﻧﺎﻣ يا هﺪﻨﻨﮐ ﯽﻧﻮﻔﻋ ﺪﺿ داﻮﻣ ﯽﻣ ﻢﮐ ﺮﯾدﺎﻘﻣ رد و هدﻮﺑ سﺮﺘﺳد رد ﯽﺘﺣار ﻪﺑ ﻪﮑﻨﯾا ﻞﯿﻟد ﯽﺗﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﻪﻠﻤﺟ زا ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ تاﺮﺛا ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﺪﻨﺘﺴﻫ مﺎﺧ ﺮﯿﺷ ﻪﺑ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ يرﺎﮔﺪﻧﺎﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ياﺮﺑ ﻪﮐ

ﺪﻧﻮﺷ ﻪﻓﺎﺿا .

ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ

تﺎﺠﻧﺎﺧرﺎﮐ ﻪﺑ يدورو يﺎﻫﺮﯿﺷ نارﺪﻧزﺎﻣ ﯽﻨﺒﻟ

يوﺎﺣ 5/

1

و ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﺪﺻرد 8

/4 ﺪﻧدﻮﺑ ﻪﻧﮋﯿﺴﮐا بآ ﺪﺻرد .

سﺎﺳا ﺮﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ

لﺎﺳ رد نارﺎﮑﻤﻫ و ﺎﻧاد يﻮﻠﻋ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﺘﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا تﺎﺸﯾﺎﻣزآ 1395 نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ تﺎﺠﻧﺎﺧرﺎﮐ رد ﺮﯿﺷ تﺎﺒﻠﻘﺗ عاﻮﻧا يور ﺮﺑ ﻦﯿﺑ زا ﻪﮐ ﺪﯾدﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ راوﺰﺒﺳ

50 ﺮﯿﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ 2

ﺪﺻرد ﻪﺑ ﺎﻬﻧآ

ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﮏﯾدﺰﻧ رﺎﯿﺴﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﺑ هدﻮﻟآ

ﺖﺳا 10] .[ لﺎﺳ رد نارﺎﮑﻤﻫ و يدﻮﻤﺤﻣ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ 2016

رد

ﻪﮐ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﻦﯾوﺰﻗ 4/

16 و 5/

11 يﺎﻫﺮﯿﺷ زا ﺪﺻرد مﺎﺧ

هدﻮﻟآ نژورﺪﯿﻫ ﺪﯿﺴﮐاﺮﭘ و ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ نﻮﻣزآ درﻮﻣ ﺪﻧدﻮﺑ 12] .[ ﺪﻨﭼ ﺮﻫ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﺘﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا تﺎﺸﯾﺎﻣزآ ﺞﯾﺎﺘﻧ

لﺎﺳ رد نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﻃﺎﯿﺧ 1393

ﻦﯿﺑ زا ﻪﮐ دﻮﻤﻧ ﺺﺨﺸﻣ 60

ﮏﯾ ﭻﯿﻫ رد ،ﺰﯾﺮﺒﺗ هﺎﮕﭘ ﺮﯿﺷ ﻪﻧﺎﺧرﺎﮐ زا هﺪﺷ يروآ ﻊﻤﺟ ﻪﻧﻮﻤﻧ و ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ تﺎﺒﻠﻘﺗ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ زا ترﻮﺻ ﻪﻧﮋﯿﺴﮐا بآ

ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮕﻧ 26]

.[

ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ﻦﯿﺒﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫرﻮﺸﮐ رد هﺪﺷ مﺎﺠﻧا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ دﻮﺷ ﯽﻣ هدوﺰﻓا مﺎﺧ يﺎﻫﺮﯿﺷ ﻪﺑ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﻪﻧﻮﮕﻨﯾا .

يا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد

يور نادﻮﺳ رﻮﺸﮐ رد ﻪﮐ 240

ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ مﺎﺧ ﺮﯿﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ

ﻪﮐ هداد نﺎﺸﻧ 2

ﺪﺻرد ﺎﻫﺮﯿﺷ ﮏﯾ زا ﺮﺘﻤﮐ و ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﻪﺑ هدﻮﻟآ

ﺖﺳا هدﻮﺑ ﻪﻧﮋﯿﺴﮐا بآ ﻪﺑ هدﻮﻟآ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺪﺻرد 15]

.[

ﻂﺳﻮﺗ ﻪﺘﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا تﺎﺸﯾﺎﻣزآ ﺞﯾﺎﺘﻧ Barham

،نارﺎﮑﻤﻫ و

2014 زا ﻪﮐ هداد نﺎﺸﻧ 300

نﺎﺘﺴﮐﺎﭘ رﻮﺸﮐ رد مﺎﺧ ﺮﯿﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ

ﻪﺑ 14 ﺖﺳا هﺪﺷ هدوﺰﻓا ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺪﺻرد 29]

.[ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ

ﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﺘ

Fertig لﺎﺳ رد نارﺎﮑﻤﻫ و

2004 ﺮﯿﺷ يور ﺮﺑ يﺎﻫ

ﻞﯾزﺮﺑ رﻮﺸﮐ ﯽﻨﺒﻟ تﺎﺠﻧﺎﺧرﺎﮐ يدورو

ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ ﻪﮐ هداد نﺎﺸﻧ 2

ﺪﺻرد ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﻪﺑ هدﻮﻟآ ﺎﻫﺮﯿﺷ

ﺪﻧدﻮﺑ 30] .[ ﯽﻨﺒﻟ تﺎﺠﻧﺎﺧرﺎﮐ مﺎﺧ ﺮﯿﺷ يور ﺮﺑ يا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﻃ

ﻪﮐ ﺪﯾدﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺎﯿﻨﮐ رﻮﺸﮐ 5/

23 ﺪﺻرد ﻪﻧﻮﻤﻧ

ﻪﺑ هدﻮﻟآ ﺮﯿﺷ يﺎﻫ ﺞﯾﺎﺘﻧ زا ﺮﺘﺸﯿﺑ رﺎﯿﺴﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﺑ ﻪﻧﮋﯿﺴﮐا بآ

ﺖﺳا ﺮﮕﯾد يﺎﻫرﻮﺸﮐ رد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﯾﺎﺳ و ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ 16]

.[

ﻦﯾﺮﯿﺷ شﻮﺟ زا ﯽﮑﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺰﯿﻧ ﺪﯿﺳا هﺪﻨﻨﮐ ﯽﺜﻨﺧ داﻮﻣ و

مﺎﺧ ﺮﯿﺷ ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا ﺶﻫﺎﮐ ياﺮﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا يﺮﮕﯾد يﺎﻫ ﯽﻧدوﺰﻓا ﯽﻣ ﻪﻓﺎﺿا نآ ﻪﺑ دﻮﺷ

. عﻮﻧ ﻦﯾا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ

ﺗ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ زا ﺐﻠﻘ )

6/

11 ﺪﺻرد ( تﺎﺒﻠﻘﺗ ﺮﯾﺎﺳ ﻦﯿﺑ رد

ﺪﯿﻟﻮﺗ يﺎﻫﺮﯿﺷ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ دراﻮﻣ ﻦﯾا ﻪﻤﻫ ﻪﮐ ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ دﻮﺑ لﺎﺳ مﺮﮔ لﻮﺼﻓ رد هﺪﺷ .

مﺎﺠﻧا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ سﺎﺳا ﺮﺑ

لﺎﺳ رد نارﺎﮑﻤﻫ و ﺎﻧاد يﻮﻠﻋ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﺘﻓﺮﮔ 1395

يور ﺮﺑ

ﺺﺨﺸﻣ راوﺰﺒﺳ نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ تﺎﺠﻧﺎﺧرﺎﮐ رد ﺮﯿﺷ تﺎﺒﻠﻘﺗ عاﻮﻧا ﻦﯿﺑ زا ﻪﮐ ﺪﯾدﺮﮔ 50

ﺮﯿﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ 18

ﺪﺻرد هﺪﻨﻨﮐ ﯽﺜﻨﺧ داﻮﻣ ﻪﺑ

ﺪﯿﺳا دﻮﺑ هدﻮﻟآ ﺪﻧ

10] .[ و يدﻮﻤﺤﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ

نارﺎﮑﻤﻫ ) 2015 ( ﻪﮐ ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ 5/

11 مﺎﺧ يﺎﻫﺮﯿﺷ ﺪﺻرد

ﺪﻧدﻮﺑ هدﻮﻟآ ﻢﯾﺪﺳ تﺎﻨﺑﺮﮑﯿﺑ ﻪﺑ ﯽﻗﺮﺷ نﺎﺠﯾﺎﺑرذآ نﺎﺘﺳا 11]

.[

(6)

نارﺎﮑﻤﻫ و يﻮﺳﻮﻣ )

2019 ( ا مﺎﺧ ﺮﯿﺷ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﺰﯿﻧ ﺬﺧ

ﻪﮐ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ناﺮﯾا بﺮﻏ لﺎﻤﺷ ﻖﻃﺎﻨﻣ زا هﺪﺷ 10

ﺪﺻرد

ﺪﻧدﻮﺑ ﻢﯾﺪﺳ تﺎﻨﺑﺮﮑﯿﺑ يوﺎﺣ ﺮﯿﺷ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ 13]

.[

ﻂﺳﻮﺗ ﻪﺘﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ Sanjeevani

رد نارﺎﮑﻤﻫ و

لﺎﺳ 2011 ﻪﮐ هداد نﺎﺸﻧ ﺪﻨﻫ رﻮﺸﮐ رد 27

ﺪﺻرد يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ

،نﺎﺘﺴﻣز ﻞﺼﻓ رد ﺮﯿﺷ 12

ﺪﺻرد و نﺎﺘﺴﺑﺎﺗ ﻞﺼﻓ رد 10

ﺪﺻرد

ﻞﺼﻓ رد ﭘ ﺪﻧدﻮﺑ ﻦﯾﺮﯿﺷ شﻮﺟ ﻪﺑ هدﻮﻟآ ﺰﯿﯾﺎ 31]

.[

ﺖﻤﯿﻗ نازرا يﺎﻫ ﯽﻧدوﺰﻓا زا ﺮﮕﯾد ﯽﮑﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺰﯿﻧ ﮏﻤﻧ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺮﯿﺷ ﻪﺑ هﺪﺷ ﻪﻓﺎﺿا بآ ندﺮﮐ نﺎﻬﻨﭘ

درﻮﻣ

دﺮﯿﮔ ﯽﻣ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا .

ﭻﯿﻫ رد ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ سﺎﺳا ﺮﺑ

دﻮﺑ هﺪﺸﻧ ﻪﻓﺎﺿا ﮏﻤﻧ نﻮﻣزآ درﻮﻣ ﺮﯿﺷ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ زا ﮏﯾ .

رد

ﮐ ﯽﺗرﻮﺻ يدﻮﻤﺤﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪ نﺎﺘﺳا ود رد نارﺎﮑﻤﻫ و

ﻦﯾوﺰﻗ و ﯽﻗﺮﺷ نﺎﺠﯾﺎﺑرذآ )

2015 و 2016 ( ﻪﮐ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ

ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ نﺎﺘﺳا ود ﻦﯾا مﺎﺧ يﺎﻫﺮﯿﺷ رد ﮏﻤﻧ ناﺰﯿﻣ 10

و

4/

34 دﻮﺑ ﺪﺻرد 11]

و 12 .[

لﺎﺳ رد نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﻃﺎﯿﺧ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﺘﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا تﺎﺸﯾﺎﻣزآ ﺞﯾﺎﺘﻧ 1393 ﻦﯿﺑ زا ﻪﮐ ﺪﯾدﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ 60

ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯿﺷ ﺬﺧا ﺮ زا هﺪﺷ

،ﺰﯾﺮﺒﺗ هﺎﮕﭘ ﺮﯿﺷ ﻪﻧﺎﺧرﺎﮐ ﻪﺑ

10 ﻪﻓﺎﺿا ﮏﻤﻧ و بآ ﺎﻫﺮﯿﺷ ﺪﺻرد

دﻮﺑ هﺪﺷ 26] .[ يﻮﻠﻋ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ

لﺎﺳ رد نارﺎﮑﻤﻫ و ﺎﻧاد 1395

رد ﺮﯿﺷ تﺎﺒﻠﻘﺗ عاﻮﻧا يور ﺮﺑ

ﻦﯿﺑ زا ﻪﮐ ﺪﯾدﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ راوﺰﺒﺳ نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ تﺎﺠﻧﺎﺧرﺎﮐ 50

ﺮﯿﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ 12

ﺪﺻرد ﺬﺧا يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ يروآ ﻊﻤﺟ ﺰﮐاﺮﻣ زا هﺪﺷ

دﻮﺑ هاﺮﻤﻫ ﮏﻤﻧ ندوﺰﻓا ﺎﺑ ﺮﯿﺷ 10]

.[ Fertig رد نارﺎﮑﻤﻫ و

لﺎﺳ 2004 ﺮﯿﺷ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﮐ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﺰﯿﻧ ﻞﯾزﺮﺑ رﻮﺸﮐ رد

ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ 15 /1 ﺪﺻرد يوﺎﺣ ﺪﻧدﻮﺑ ﮏﻤﻧ 30]

.[

5 - يﺮﯿﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ

ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﺪﻫد ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﮐ ﻪﻧﻮﮕﻧﺎﻤﻫ ﺎﺧ ﺮﯿﺷ رد تﺎﺒﻠﻘﺗ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ لﺎﺳ مﺮﮔ لﻮﺼﻓ رد م

ﺮﯿﺷ ﻊﯾﺮﺳ دﺎﺴﻓ نﺎﮑﻣا و ﺎﻣد ﺶﯾاﺰﻓا نآ ﺖﻠﻋ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ

.

لﻮﺼﻓ رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ﺪﯾﻮﻣ ﺰﯿﻧ ﺎﻫرﻮﺸﮐ ﺮﯾﺎﺳ رد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ دﺮﯿﮔ ﯽﻣ ترﻮﺻ ﺮﺘﺸﯿﺑ مﺎﺧ ﺮﯿﺷ رد تﺎﺒﻠﻘﺗ لﺎﺳ مﺮﮔ

9] ، 26،12 . [

ﺑ ﯽﺑﺎﯿﺘﺳد ياﺮﺑ يﺮﺗ ﻊﻣﺎﺟ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ دﻮﺷ ﯽﻣ دﺎﻬﻨﺸﯿﭘ اﺬﻟ يﻮﮕﻟا ﻪ

ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺮﯾﺎﺳ رد تﺎﺒﻠﻘﺗ ناﺮﯾا

دﻮﺷ مﺎﺠﻧا .

يروﺮﺿ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ

ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﯽﮑﺷﺰﭙﻣاد نﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ ﯽﺗرﺎﻈﻧ يﺎﻬﻧﺎﮔرا ﺖﺳا و ﺪﯿﻟﻮﺗ هﻮﺤﻧ ﺮﺑ ترﺎﻈﻧ ﺖﻬﺟ مواﺪﻣ ﯽﺗرﺎﻈﻧ و ﯽﻟﺮﺘﻨﮐ يﺎﻫ اﺮﺟا ﻪﺑ و ﻦﯾوﺪﺗ ﯽﻨﺒﻟ يﺎﻫ هدرواﺮﻓ يﺎﻫ ﻪﻧﺎﺧرﺎﮐ ﻪﺑ ﺮﯿﺷ لﺎﻘﺘﻧا

ﺪﻧراﺬﮔ .

6 - ﯽﻧادرﺪﻗ و ﺮﮑﺸﺗ

ﻮﻧ ﻪﻟﺎﻘﻣ نﺎﮔﺪﻨﺴﯾ از

ناﺮﯾﺪﻣ ﯽﻨﺒﻟ تﺎﺠﻧﺎﺧرﺎﮐ نارﺪﻧزﺎﻣ نﺎﺘﺳا

و

ﻞﻣآ ﻦﯾﻮﻧ يﺎﻬﯾروﺎﻨﻓ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﺎﮑﻤﻫ لﺎﻤﮐ ﻪﮐ ار ير

ﯽﻣ ﯽﻧادرﺪﻗ ﺪﻨﺘﺷاد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا مﺎﺠﻧا ياﺮﺑ

ﺪﻨﻨﮐ . ﻞـﯿﻟد ﻪـﺑ دﺮﮐﺮﻬﺷ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﺸﻫوﮋﭘ ﺖﻧوﺎﻌﻣ زا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ

ﺎﭙﺳ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا مﺎﺠﻧا ﯽﻟﺎﻣ ﺖﯾﺎﻤﺣ دﻮﺷ ﯽﻣ يراﺰﮕﺳ

.

7 - ﻊﺑﺎﻨﻣ

[1] National standard of Iran No: 164 (1389).

Milk and milk products, raw milk, properties and test methods. 1^th ed: 7-11.

[2] Poonia, A., Jha, A., Sharma, R. (2016).

Detection of adulteration in milk: A review.

International Journal of Dairy Technology, 69: 1-20.

[3] Rodrigues, N.P.A., Givisiez, P.E.N., Azevedo, P.S.l. (2012). Milk adulteration:

detection of bovine milk in bulk goat milk produced by small holders in northeastern Brazil by a duplex PCR assay. Journal Dairy Science, 95: 2749-2752.

[4] Gosta bylund, A. (2015). Dairy processing hand book. 3^th ed, Lund, England, 13-36.

[5] Singh, J., Roy, B., Dayal, G. (2013).

Detection of common adulterants in milk from Delhi and NCR. Journal of undergraduate Research and Innovation, 152-156.

[6] Sadat, A., Mustajab, P. (2006).

Determining the adulteration of natural milk with synthetic milk using a conductance measurement, Journal of Food Engineering, 77: 472-477.

[7] Ahriwar, R., Harilal, P.T., Srihari, k.A.

(2015). Quality changes in milk adulterated with detergent, urea, ammonium sulphate and neutralizers. Asian Journal of dairy food Research, 34, 285-289.

[8] Brbano, D.M., Wojciechowski, K.l. &

lynch, J.M. (2010). Effect of preservatives on the accuracy of mid-infrared milk component testing. Journal of Dairy Science, 93, 6000- 6011.

[9] Hossain, M.B. and Der, S.R. (2013).

Physiochemical characterization of various

(7)

Bangladesh. International Journal of Engineering and Applied Sciences, 1 (3): 91- 96.

[10] Alavidana, S. (1395). Determination of milk adulteration in Sabzevar. MSc theses, 6- 9.

[11] Mahmoudi, R., Khayyati Kohneh Shahri, M., Moosavy, M.H., Norian, R. (2015).

Analysis of Adulteration in Raw Cow Milk Samples Collected from east Azerbaijan province of Iran. International Journal of Food Nutrition and Safety, 6(3): 150-156.

[12] Mahmoudi, R., Ghajarbeygi, P., Panahzadeh, M. (2016). Detection of adulteration in raw cow milk supplied in the Qazvin province, Iran, during (2015-2016).

Carpathian Journal of Food Science &

Technology, 2016, 8 (4): 26-32.

[13] Moosavy, M.H., Khatibi, S.A., Sohrabi, H. (2019). Assessment of the chemical adulteration and hygienic quality of raw cow milk in the northwest of Iran. Quality Assurance and Safety of Crops & Foods, 11 (5): 491-498.

[14] Nirwal, S. Pant, R., Rai, N. (2015).

Analysis of milk quality, adulteration and mastitis in milk samples collected from different regions of Dehradun. International Journal of Pharma Tech Research, 5 (2): 35- 364.

[15] Ibtisum, E., Zubeir M.EL., and Elowni, D.A.O. (2009). Antimicrobial resistance of bacteria associated with raw milk contaminates by chemical preservatives.

Word Journal of Dairy and Food Sciences, 4 (1): 65-69.

[16] Abloge, G.D., Kanyethe, E.K., Arimi, S.M. (2000). Antimicrobial agents detected in marketed milk in Kenya. The 3^th all Africa conference on animal agriculture, 10, 6-9.

Measurement of milk fat, 4^th ed, 1-3.

Solid not fat of milk, 1^thed. 1-2.

[19] National standard of Iran No: 2852 (1385). Determination of acidity and pH of milk and milk products. 2^th ed, 1-2.

Measurement of protein. 1^th ed, 2-4.

Determination of specific density of milk by thermolactodencimeter. 4^th ed, 1-3.

[22] International Dairy Federation (IDF).

(2000). ISO 11870|IDF 152, Milk and milk products. IDF.

[23] Marshal, R. (1993). Standard methods for examination of dairy products. 16^th edition, American public Health Association, 117- 235.

[24] Kumar, A., lal D., Seth, R. (2002). Recent trends in detection of Adulteration In milk fat. Review Indian Journal Dairy Science, 55: 319-321.

Determination of salt, methods. 1^th ed, 1-6.

[26] Khayati Kohne Shahri, M. (1393). Survey on raw cow milk adulteration in Tabriz.

DVM theses, Tabriz University, 5-12.

[27] Chanda, T., Debnath GK., Hossain, ME.

(2012). Adulteration of raw milk in the rural areas of Barisal district of Bangladesh.

Bangladesh Journal of Animal Science, 41 (2): 112-115.

[28] Lateef M., Faraz A., Mustafa MI. (2009).

Detection of adulterants and chemical composition of milk supplied to canteens of various hospitals in Faisalabad city. Pakistan Journal of Zoology, Suppl, 9: 139-142.

[29] Barham, G.S., khaskheli, M., Soomro, A.H. (2014). Extent of extraneous water and detection of various adulterants in milk at Mirpurkhas, Pakistan. Journal of Agriculture and Veterinary Science, 7 (3): 83-89.

[30] Fertig, C.C., Podczeck, F., Jee, R.D.

(2004). Feasibility study for the rapid determination of the amylose content in starch by near-infrared spectroscopy.

European Journal of Pharmacology Science, 2: 155.

[31] Sanjeevani, B.W., Chavan, B.R. (2011).

Survey on adulteration of the milk received from Government milk scheme in banded town. Journal of International link Research Analysis, 1 (4): 32-35.

(8)

Study on raw milk adulterations delivered to dairy processing plants in Mazandaran province.

Ebadi, A.¹,Bonyadian, M.^2, Abasvali, M.², Tourian, F.³, Hashemi, Z.¹

1. Graduated Student in MSc of Food Hygiene, Shahrekord University, Shahrekord-Iran.

2. Department of Health and Food Quality Control, Shahrekord University, Shahrekord-Iran.

3. Modern Sciences and Technologies University of Amol, Amol-Iran.

(Received: 2019/06/05 Accepted: 2020/06/21)

Milk is an important nutritional food and it fully satisfies the nutritional needs of humans for up to 6 months. Due to the presence of nutrients, milk is a very suitable medium for the growth of a variety of bacteria. Hence some people with the addition of some materials were tried to avoid milk deterioration. The common adulterations in raw milk are the addition of neutralizing agents, water, salt, detergent, hydrogen peroxide, formalin, and others.

In this study, a total of 120 milk samples were collected from milk collection centers of Mazandaran province. Parameters such as acidity, pH, dry matter, density, protein, fat and freezing point were tested. Also, the addition of detergent, formalin, salt, hydrogen peroxide, and sodium bicarbonate were analyzed on the samples.

The results of the experiments showed that there is no significant difference in the amount of acidity, pH, dry matter, density, protein, the fat and freezing point of raw milk between warm and cold seasons. Also, the results revealed that there were some adulterations in cold season in the milk samples including, hydrogen peroxide 1.6%, and detergents 1.6%. But in the warm season, the amount of fraud in raw milk was higher than in the cold season. These frauds included the addition of formalin 1.6%, detergent 3.3%, hydrogen peroxide 3.3% and sodium bicarbonate 11.6%. There was no adulteration of salt and water added in raw milk samples. Overall, there was a significant difference between the incidence of milk adulteration in warm and cold seasons (P<0.05).

The necessity of continual pursuit of importance regarding the inspection and sampling of milk collection and distribution centers and carry out the appropriate tests in order to check frauds aimed to discuss health and complications from taking it to feel.

Keywords: Adulterations, Raw milk, Dairy processing plants, Mazandaran.