ﺖﺳاور ﻢﻴﻨﻛ ﺮﮔا يدﺎﻳ هﺮﻛﺬﺗ ﺮﻴﻣ ز
ﻦﺨﺳ رﺎﺨﺘﻓا ﻪﻛ دﻮﺑ نارود ناروآ
ﻲﻧﺎﺷﺎﻛ ﻢﺋﺎﺻ
ﻲﻘﺗ ﺔﻣﺎﻨﻴﮔﺪﻧز ﻲﻧﺎﺷﺎﻛ ﻦﻳﺪﻟا
ﻲﻘﺗﺮﻴﻣ ﺪﻤﺤﻣ ﻦﻳﺪﻟا
، ﺪﻴﺳ ﺪﻧزﺮﻓ فﺮﺷ
ﻲﻧﺎﺷﺎﻛ ﻲﻨﻴﺴﺣ ﻲﻠﻋ ﻦﻳﺪﻟا
، ﻦﺨﺳ زا نﺎﺳﺎﻨﺷ
ﺪﻬﻋ يﺎﻳﻮﭘ ﺖﺳا هدﻮﺑ لوا سﺎﺒﻋ هﺎﺷ و ﺐﺳﺎﻤﻬﺗ هﺎﺷ ﺖﻨﻄﻠﺳ رﺎﮔزور ﻪﺑ يﻮﻔﺻ
. وا
ﻪﺑ دﻮﺧ نﺎﻣز رد
» ﺮﻴﻣ ﻲﻘﺗ
« و
» ﺮﻴﻣ هﺮﻛﺬﺗ
« و ﺖﺷاد تﺮﻬﺷ ﺮﻌﺷ رد
» يﺮﻛذ
«
ﻲﻣ ﺺﻠﺨﺗ هدﻮﺒﻧ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ناﺪﻨﭼ شرﺎﻌﺷا ،دﺮﻛ
رد وا ةﮋﻳو ترﺎﻬﻣ ﺎﻣا ،ﺖﺳا
هﻮﻠﺟ شﺪﻨﻤﺷزرا ةﺮﻛﺬﺗ رد ناﺮﻋﺎﺷ رﺎﻌﺷا بﺎﺨﺘﻧا و ﺶﻨﻳﺰﮔ ﺖﺳا ﺮﮔ
.
ﻴﻣ ﺐﻳﺮﻗ ﻲﻘﺗﺮ لﺎﺳ
956
1ق نﺎﺷﺎﻛ رد ﻢﻠﻋ ﻪﺑ ﺎﺠﻧﺎﻤﻫ و ﺪﺷ ﺪﻟﻮﺘﻣ
و يزوﺪﻧا
1 . ﺮﮕﻧﺮﭙﺷا ) 1979 : 1 / 13 ( ﺪﻧﻼﺑ و ) يرﻮﺘﺳا 1953 : 4 / 803 ( ار وا ﺪﻟﻮﺗ لﺎﺳ ، 946
ﻪﺘﺴﻧاد ق ﺪﻧا .
هدﺮﻛ جرد هﺮﻛﺬﺗ ﺮﻴﻣ ﺪﻟﻮﺗ لﺎﺳ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ار لﺎﺳ ﻦﻳا ﺎﻬﻧآ زا ﺪﻴﻠﻘﺗ ﻪﺑ نﺎﮔﺪﻨﺴﻳﻮﻧ ﺮﮕﻳد ﺎﻣا ،ﺪﻧا
يرﻮﺘﺳا ) ﺎﺠﻧﺎﻤﻫ ( ﻲﻣ در ار ﺦﻳرﺎﺗ ﻦﻳا ﻲﻣ لﻻﺪﺘﺳا ﻦﻴﻨﭼ و ﺪﻨﻛ
ﺪﻨﻛ :
» ﺮﺑ ﻲﻨﺒﻣ ار ﺪﻧﻼﺑ ﺔﺘﻔﮔ ﺮﮔا
ﻲﻘﺗ ﻪﻜﻨﻳا ﻪﺑ ﻦﻳﺪﻟا ﺎﺠﻨﭘ ﻪﺑ هزﺎﺗ ،رﺎﻌﺷﻻاﺔﺻﻼﺧ ﺔﻤﺗﺎﺧ ﻞﻳذ شرﺎﮕﻧ مﺎﮕﻨﻫ ه
،ﺪﺷﺎﺑ هﺪﻴﺳر ﻲﮕﻟﺎﺳ
لﺎﺳ ار نآ شرﺎﮕﻧ مﺎﻤﺗا ﻪﭽﻧﺎﻨﭼ و ﻢﻴﻧاﺪﺑ ﺖﺳرد 993
يرﺎﮕﻨﻫﺎﮔ سﺎﺳا ﺮﺑ ،ﻢﻳﺮﻴﮕﺑ ﺮﻈﻧ رد ق
ﻲﻘﺗ ،ﺮﮕﻧﺮﭙﺷا و ﺪﻧﻼﺑ لﺎﺳ دوﺪﺣ ﺪﻳﺎﺑ ﻲﺷﺎﻛ ﻦﻳﺪﻟا
943 ق / 1536 ﺪﺷﺎﺑ هﺪﺷ ﺪﻟﻮﺘﻣ م .
«
يرﻮﺘﺳا هﺪﻧرﺎﮕﻧ ةﺪﻴﻘﻋ ﻪﺑ ﺎﻣا ﺦﻳرﺎﺗ ﻪﺑ ﺎﻄﺧ ﻪﺑ و ﺪﺷ هﺎﺒﺘﺷا رﺎﭼد ﺰﻴﻧ
943 ﺖﺳد ق
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﻳ .
ﻲﻣ ﻪﻤﺸﭼﺮﺳ ﺎﺠﻧآ زا هﺎﺒﺘﺷا ﻦﻳا ﻲﻘﺗ ﺔﻠﻤﺟ ﺪﻧﻼﺑ ﻪﻛ دﺮﻴﮔ
ﻛ ﻦﻳﺪﻟا ﻞﻳذ رد ﻲﺷﺎ
ﺖﺳا ﻪﺘﻔﮔ ﻪﻛ وا ﺔﻤﺗﺎﺧ
» ﻤﻛ ﻦﻳا ﻦﺳ ﻪﻛ نﻮﻨﻛا هدﻮﻤﻧ زوﺎﺠﺗ ﺖﺼﺷ ـ هﺎﺠﻨﭘ زا ﻪﻨﻴ
. « راﺮﻗ ﺎﻨﺒﻣ
زا ار نآ و هداد 993
ق لﺎﺳ ﻪﺑ و هدﺮﻛ ﻢﻛ ﺖﺳا هدﻮﺑ هﺮﻛﺬﺗ ﺖﺴﺨﻧ ﺪﻠﺟ ﺞﻨﭘ مﺎﻤﺗا لﺎﺳ ﻪﻛ
943 ﺔﺘﻔﮔ ﻖﺒﻃ ﻪﻜﻧآ لﺎﺣ ،ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺖﺳد ق ﻲﻘﺗ
لﺎﺳ رد ،ﻪﻤﺗﺎﺧ رد ﻲﺷﺎﻛ ﻦﻳﺪﻟا 1016
ﻲﻘﺗ دﻮﺧ ﺔﺘﻔﮔ و ﺦﻳرﺎﺗ ﻦﻳا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﻛ ،ﺖﺳا هﺪﻴﺳر نﺎﻳﺎﭘ ﻪﺑ ق ،ﻪﻤﺗﺎﺧ رد ﻲﺷﺎﻛ ﻦﻳﺪﻟا
ﺮﮔا ﺖﺼﺷ وا ﺪﻟﻮﺗ لﺎﺳ ﻢﻳﺮﻴﮕﺑ ﺮﻈﻧ رد ﻲﮕﻟﺎﺳ 956
دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ق .
ﺖﺧادﺮﭘ ﺶﻳﻮﺧ ﺪﻬﻋ ﺞﻳار لﻮﻘﻌﻣ و لﻮﻘﻨﻣ مﻮﻠﻋ ﺔﻌﻟﺎﻄﻣ .
نادﺮﮔﺎﺷ ﺔﻘﻠﺣ رد ﺲﭙﺳ
يﺮﻬﺸﻤﻫ گرﺰﺑ ﺮﻋﺎﺷ ناﺪﻳﺮﻣ و وا زا ار ﻲﺑدا نﻮﻨﻓ و ﺪﻣآرد ،ﻲﻧﺎﺷﺎﻛ ﻢﺸﺘﺤﻣ ،شا
لﺎﺳ ﺐﻳﺮﻗ و ﺖﻓﺮﮔاﺮﻓ 996
ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ِيرﺎﻤﻴﺑ ﺔﺣﻮﺒﺤﺑ رد ،ق
،ﻢﺸﺘﺤﻣ تﻮﻓ ﻪﺑ
ﺖﺳاﻮﺧرد لﻮﺌﺴﻣ ،ﺖﺷاد وا ﻪﺑ ﻪﻛ ﻲﺘﻴﻧ ﻦﺴﺣ و دﺎﻤﺘﻋا ﻪﺑ ﺎﻨﺑ و دﺎﺘﺳا
و يروآدﺮﮔ
رﺎﻌﺷا ناﻮﻳد ﻦﻳوﺪﺗ ش
ﺪﺷ ﻪﻣﺪﻘﻣ و ﻧ نآ ﺮﺑ ﺰﻴﻧ ﻪﻧﺎﺒﻳدا يا ﺖﺷﻮ
2. ﻦﻴﺑ يو تﺎﻓو
يﺎﻬﻟﺎﺳ 1016 ـ 1024 تﺎﻓو ﺮﺒﺧ تﺎﻓﺮﻋ ﻒﻴﻟﺄﺗ ﻦﻴﺣ يﺪﺣوا ﻲﻘﺗ و هداد خر ق
ﺖﺳا هدﺮﻛ ﺖﺒﺛ و هﺪﻴﻨﺷ ار يو ) .
ﻲﻘﺗ ﻳﺪﻟا ﻦ يﺪﺣوا
تﺎﻓﺮﻋ
،ص ، 874 .(
ﻲﻘﺗ يﺎﻬﻧاﻮﻳد ﻲﺳرﺮﺑ و ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ ار ﺶﻳﻮﺧ ﺮﻤﻋ زا زارد ﻲﻧﺎﻣز ﻦﻳﺪﻟا
ﻊﻤﺟ و نﺎﮕﺘﺷﺬﮔ هدﻮﺑ لﻮﻐﺸﻣ ﺎﻬﻧآ رﺎﻌﺷا و لاﻮﺣا حﺮﺷ يروآ
ﺮﻈﻧ ﻪﺑ و ﺖﺳا
ﻲﻣ بدا ﺮﮕﻳد نﻮﭼ ﺪﺳر تﺎﺴﻠﺟ و ناﺮﻋﺎﺷ ﺖﺒﺤﺻ ﺔﻘﻠﺣ رد ،هرود ﻦﻳا نﺎﺘﺳود
ﻲﻣ ﺮﺼﻋ ﻦﻳا ﺞﻳار
،ﺖﺳا ﻪﺘﺴﺸﻧ ﺔﻣﺪﻘﻣ ﺶﺨﺑ شرﺎﮕﻧ زا ﺲﭘ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ 3
رﺎﻌﺷﻻاﺔﺻﻼﺧ
هﺮﻛﺬﺗ ﺖﺳا هﺪﻣآﺮﺑ دﺪﺻرد ،نآ تﻻﺎﺣ و ﻖﺸﻋ نﺎﻴﺑ ردﺐﻴﺗﺮﺗ يا
ﻪﻣﺎﻨﺸﻧاد نﻮﭽﻤﻫ ﻪﻛ ﺪﻫد ﻲﺳرﺎﭘ ناﺮﻋﺎﺷ زا يا
و ناﺮﻋﺎﺷ يﺎﺳﺎﻨﺷ و فﺮﻌﻣ ،يﻮﮔ
ﺎﺗ زﺎﺑﺮﻳد زا ﻲﺳرﺎﭘ ﻦﻳﺮﻴﺷ رﺎﻌﺷا وا رﺎﮔزور
ﺪﺷﺎﺑ .
ﻲﻘﺗ زا يرﺎﻴﺴﺑ فﻼﺧ ﺮﺑ ،ﻲﻧﺎﺷﺎﻛ ﻦﻳﺪﻟا هﺮﻛﺬﺗ و نارﻮﻨﺨﺳ
ﻲﺣﺮﺷ ،نارﺎﮕﻧ
ﻪﻳﻮﮔ ﺰﺟ و هداﺪﻧ ﺐﻴﺗﺮﺗ دﻮﺧ رﺎﮔزور ثداﻮﺣ و لاﻮﺣا زا ﻞﻘﺘﺴﻣ و هﺪﻨﻛاﺮﭘ ﻲﻳﺎﻫ
نﺎﮔﺪﻨﻫوﮋﭘ ،يور ﻦﻳا زا ؛ﺖﺳا هدروﺎﻴﻧ رد ﺮﻳﺮﺤﺗ ﻪﺘﺷر ﻪﺑ دﻮﺧ زا ﻲﻨﺨﺳ ،هﺎﺗﻮﻛ هرﺎﭼ يو لاﻮﺣا نﺎﻨﺨﺳ لﻼﺧ زا وا لاﻮﺣا حﺮﺷ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ تﺎﻜﻧ ﻦﺘﻓﺎﻳ ﺰﺟ يا
ﺎﺛآ رد يو ةﺪﻨﻛاﺮﭘ هﺎﺗﻮﻛ و شر
ﻪﺘﻔﮔ هﺮﻛﺬﺗ يﺎﻫ ﺪﻧراﺪﻧ وا زا ﺲﭘ نارﺎﮕﻧ
. ﻦﻳا رد
2 . ﻲﻣ يراﺪﻬﮕﻧ ﺎﻴﻧﺎﺘﻳﺮﺑ ةزﻮﻣ رد ناﻮﻳد ﻦﻳا زا ﻲﺴﻳﻮﻨﺘﺳد دﻮﺷ
) ﻚﻧ : ﻮﻳر 1881 : 2 / 665 .(
ﻲﺷﻼﺗ يرﺪﺻ ﺪﻤﺤﻣ و ﻲﻳاﻮﻧ ﻦﻴﺴﺤﻟاﺪﺒﻋ ﺶﺷﻮﻛ ﻪﺑ ﻲﻧﺎﺷﺎﻛ ﻢﺸﺘﺤﻣ ناﻮﻳد ﺖﻔﻫ ﺢﻴﺤﺼﺗ ﺔﺨﺴﻧ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻪﺨﺴﻧ ﻦﻳا يﺎﻴﺣا رد ﺖﺳا 458
لﺎﺳ رد هﺪﺷ ﺖﺑﺎﺘﻛ ،ﻲﻠﻣ ﺔﻧﺎﺨﺑﺎﺘﻛ
1088 ﻲﺷﺎﻛ ﻲﻘﺗ ﺲﻳﻮﻨﺘﺳد يور زا ق .
3 . ﻲﻣ هﺪﻴﺠﻨﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ داﺮﻓا يﻮﺳ زا رﺎﻌﺷا ﻞﻴﻠﺤﺗ و حﺮﺷ رد ﻒﻟﺆﻣ ناﻮﺗ ﻲﻜﻳ ﻪﻛ هﺪﺷ
ﻞﺋﺎﺴﻣ زا
ﺖﺳا هدﻮﺑ هرود ﻦﻳا يﺮﻌﺷ تﺎﺴﻠﺟ ﻲﻠﺻا .
يﺮﻌﺷ ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ نﺎﺤﺘﻣا و تﺎﺜﺣﺎﺒﻣ ،ﻪﻧﻮﻤﻧ ياﺮﺑ
ﻲﻘﺗ ﺎﺑ ناﺮﻋﺎﺷ ﻚﻧ ،ﻦﻳﺪﻟا
: ﺎﻣادﺮﻴﻣ ،ﻲﻧﺎﺷﺎﻛ رﻮﻛ عﺎﺠﺷ ،ﻲﻠﻴﺑدرا ﻲﻣﺰﺑ يﺎﻬﻠﺧﺪﻣ ﻞﻳذ ﻲﻠﺻا ،د
نﺎﻬﻔﺻا ﺶﺨﺑ ِنﺎﻳﺎﭘ و ﻲﻤﻗ )
ﻲﻘﺗ ،ﻲﻧﺎﺷﺎﻛ ﻦﻳﺪﻟا
» نﺎﻬﻔﺻا
« ص ، 416 ـ 417 .(
ﻲﻘﺗ ﺔﺘﻓﺎﻳزﺎﺑ تĤﺸﻨﻣ نﺎﻴﻣ ةرﺎﻤﺷ ﮓﻨﺟ رد ﻲﻧﺎﺷﺎﻛ ﻦﻳﺪﻟا
4591 يﺎﻴﺣا ﺰﻛﺮﻣ
ﻲﻘﺗ تاﺮﻳﺮﺤﺗ و رﺎﺛآ ﺶﺨﺑ رد نآ حﺮﺷ ﻪﻛ ،ﻢﻗ ﻲﻣﻼﺳا ثاﺮﻴﻣ ﻲﺷﺎﻛ ﻦﻳﺪﻟا
هدﻮﺴﻣ ﻞﻣﺎﺷ و ﺪﻣآ ﺪﻫاﻮﺧ ﻪﻣﺎﻧ ﻲﺧﺮﺑ زا يا
،ﺖﺳوا تﺎﻴﻧاﻮﺧا و ﻲﻧاﻮﻳد يﺎﻫ
ﻲﻣ ﻦﺷور ار وا ﻲﮔﺪﻧز زا ﻲﻜﻳرﺎﺗ يﺎﻳاوز و دراد هﮋﻳو ﻲﺘﻴﻤﻫا .ﺪﻨﻛ
ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺲﭘ4
ﺖﺴﺟ ﻪﺑ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻦﻳا ﻪﺑ ﻲﻘﺗ لاﻮﺣا رد ﻮﺟو
ﻲﻣ ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﻲﺷﺎﻛ ﻦﻳﺪﻟا دﻮﺷ
.
ﻲﻘﺗ ﻲﻳاﺪﻴﺷ و ﻖﺸﻋ ﻲﻧﺎﺷﺎﻛ ﻦﻳﺪﻟا
ﻲﻘﺗ صﺎﺧ ﻪﺟﻮﺗ نﺎﻴﺑ و ﻖﺸﻋ رد ﻪﻧﺎﮔرﺎﻬﭼ يﺎﻬﻠﺼﻓ شرﺎﮕﻧ زا ﻖﺸﻋ ﻪﺑ ﻦﻳﺪﻟا
ياﺪﺘﺑا رد نآ ﻂﻳاﺮﺷ
ﻼﺧ
ﺔﺻ رﺎﻌﺷﻻا
، ،ناﺮﻋﺎﺷ ﻖﺸﻋ نﺎﺘﺳاد ﻪﺑ ﻦﺘﺧادﺮﭘ ماﺰﻟا و
ﻪﺑ ﻲﮔداﺪﻟد نﺎﺘﺳاد ﺎﻣا ؛ﺖﺳا ﺢﺿاو ،مﺪﻘﺘﻣ نﺎﮔﺪﻨﻳاﺮﺳ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺶﺨﺑ رد هﮋﻳو
ﺖﺳا ﺖﻓﺎﻳرد ﻞﺑﺎﻗ هﺮﻛﺬﺗ زا هﺪﻨﻛاﺮﭘ ﻲﻳﺎﻬﮔﺮﺑ رد ﺎﻬﻨﺗ ﻒﻟﺆﻣ .
ﻲﻘﺗ ﻪﻤﺷ ﻦﻳﺪﻟا ﻦﻳا بﺎﺘﻛ ﻦﻳزﺎﻏآ ﺔﻣﺪﻘﻣ رد ار دﻮﺧ ﻲﻘﺷﺎﻋ لاﻮﺣا زا يا
ﻦﻴﻨﭼ
هدﺮﻛ نﺎﻴﺑ ﺖﺳا
:
...
نآ زا
ّﺬﻟ ﺪﻳﺪﺟ ﱢﻞُﻜﻟ ِﻢﻜﺣ ﻪﺑ ﻒﻟﺆﻣ لﺎﺣ تﺎﻌﻴﻗﻮﺗ زا ﻪﻠﻤﺟ ة
يزور ﻪﻛ ﺖﺳا نآ
ار وا ﻪﻛ ﺪﺷ اﺪﻴﭘ ﻲﺜﻟﺎﺛ هﺎﮔﺎﻧ ،مدﻮﺑ ﺖﺒﺤﺻ رد دﻮﺧ قﻮﺸﻌﻣ ﺎﺑ ﻖﺸﻋ تاﻮﻠﻏ رد ﺮﺑ ار وا ﺎﻣا ،دﻮﺑ بﻮﻠﻄﻣ ﺮﮕﻳد ﺢﻴﻠﻣ نآ ﺎﺑ ﺖﻔﻟا ﺐﺒﺳ ﻪﭼﺮﮔا و دﻮﺑ ﻲﻟﺎﻤﺟ ﺰﻴﻧ دﻮﻤﻧ قﺎﺷ رﺎﻴﺴﺑ ﺮﻃﺎﺧ .
ﻓﺮﮔ لد رد اﺮﻣ ﺔﻨﻴﻛ زا ﺐﻳﺮﻘﺗ ﻲﺑ زور ﺪﻨﭼ زا ﺪﻌﺑ و ﺖ
ﻪﭼ ناﺮﻴﺣ ةرﺎﭽﻴﺑ ﻦﻳا ﻪﺑ ﺎﺗ داد هار دﻮﺧ ﻪﺑ ﺶﺠﻧر نآ رد رازآ عاﻮﻧا و ﺪﻴﺠﻧر ﻦﻣ ﺪﺷﺎﺑ هﺪﻴﺳر .
ﺔﻄﺳاو ﻪﺑ ﺪﻧدﻮﻣﺮﻓ باﻮﺟ مﺪﻴﺳﺮﭘ ﺶﺠﻧر ﺐﺒﺳ ﻪﻛ ﻲﺗﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ
ﻲﻣ ار ﻮﺗ ﻪﻜﻧآ ﻲﻣ ﻲﻧﻼﻓ رد ﺰﻴﺗ هﺎﮕﻧ زور نآ رد مﺪﻳد
ﻪﺑ تﺮﻃﺎﺧ ﻞﻴﻣ و يدﺮﻛ
ﻲﻣ وا ﺐﻧﺎﺟ ﻢﺘﻓﺎﻳ
. ﺖﺳا رﻮﻴﻏ نﺎﻗﻮﺸﻌﻣ نﺎﻄﻠﺳ ﻲﻠﺑ )
گ ،ف 8 ر .(
4 . ﻲﻘﺗ تĤﺸﻨﻣ ﻦﺘﻣ ﻦﻳﺪﻟا
د ،ﻲﻧﺎﺷﺎﻛ ﻪﻟﺎﻘﻣ ر ناﻮﻨﻋ ﺎﺑ يا
» وا تĤﺸﻨﻣ ﺔﻨﻴﻳآ رد هﺮﻛﺬﺗ ﺮﻴﻣ ﻲﻧﺎﮔﺪﻧز ﻲﺳرﺮﺑ «
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻲﺳرﺮﺑ و ﺢﻴﺤﺼﺗ هﺪﻧرﺎﮕﻧ ﻂﺳﻮﺗ .
ﻚﻧ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻲﻫﺎﮔآ ياﺮﺑ هﺎﮕﺸﻧاد تﺎﻴﺑدا ﺦﻳرﺎﺗ ﺔﻠﺠﻣ :
ﻲﺘﺸﻬﺑ ﺪﻴﻬﺷ نﺎﺘﺴﻣز ،
1389 ش ، 3 / 66 . هﺪﻳﺰﮔ نﺎﻴﺑ ﻪﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ رد تﺎﺑﻮﺘﻜﻣ ﻢﻫا زا يا
ﻲﻳﺎﻬﮔﺮﺑ و هﺪﺷ هﺪﻨﺴﺑ ﻪﻣﺎﻧ زا
ﺖﻤﺴﻗ رد ﺎﻫ
» ﺮﻳوﺎﺼﺗ ﻪﺨﺴﻧ ﺎﻫ
« هﺪﻣآ ﺖﺳا .
لوا ﻦﻛر رد ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
رﺎﻌﺷﻻاﺔﺻﻼﺧ
ﻲﺑ تﺎﻣﺪﺧ زا ،يﻮﻧﺰﻏ يدﺎﻤﻋ ﻞﺧﺪﻣ ﻞﻳذ ،
ﻲﻣ دﺎﻳ ﻲﻗﻮﺸﻌﻣ ﻪﺑ دﻮﺧ ﺖﻨﻣ و دﺰﻣ ﻲﺑ زا و ﺪﻨﻛ
يﺪﻨﺳﺮﺧﺎﻧ رﺎﻬﻇا وا ﻲﻳﺎﻓو :
...
ﺖﻌﻠﻃ لﺎﻴﺧ ﺮﺷ و ﺮﻴﺧ تﻻﺎﺣ ﺮﺜﻛا و ﺐﺷ و زور تﺎﻗوا ﺮﺘﺸﻴﺑ رد ﻴﻤﺿ ﺔﺤﻔﺻ مﻮﻗﺮﻣ ﻲﻗﻮﺸﻌﻣ لﺎﻤﻛ و تﺮﻴﺳ ﻦﺴﺣ دﻮﺟو ﺎﺑ و ،ﺖﺴﻫ و هدﻮﺑ ﺮ
ﺖﻣاﺮﻛ ار ﺐﻟﺎﻃ ﻦﻳا ﻲﻟﺎﻌﺗ ﻖﺣ ﻪﻛ ،ﻢﻠﻋ تراﺰﻏ و ﺲﻔﻧ ﺖﻫاﺰﻧ و ﺖﻴﻠﻫا ﻪﻘﻴﻗد ﺰﮔﺮﻫ ،هدﻮﻣﺮﻓ نﺎﺸﻳا نﺎﻨﺨﺳ و مدﺮﻜﻧ ﺖﺷاﺬﮔوﺮﻓ ﺖﺒﺤﻣ ﻖﻳﺎﻗد زا يا
و ﺐﻗﺎﺛ يأر ﻪﺑ ﻖﺸﻋ تﺮﻀﺣ رد ﻪﺘﺴﻳﺎﺷ تﺎﻣﺪﺧ و مدﻮﻨﺷ ﺎﺿر ﻊﻤﺳ ﻪﺑ ار ﺪﻬﺟ و ﻞﻴﻤﺟ ﻲﻌﺳ و ﺐﺋﺎﺻ ﺔﺸﻳﺪﻧا ﻦﻳا ﻖﺸﻋ و مﺪﻴﻧﺎﺳر مﺎﻤﺗا ﻪﺑ ﻞﻳﺰﺟ
ﻒﻴﻄﻟ ﻲﻬﺟو ﻪﺑ ار ﺖﻣﺪﺧ ﻊﻣ و مدﺮﻛ ضﺮﻋ نﺎﺸﻳا يأر ﺮﺑ ﺮﺗ
ﭻﻴﻫ زا اﺬﻫ ﻚﻳ
ﺔﺒﺋﺎﺷ زا ﻪﻛ ﻲﺗﺎﻔﺘﻟا راﺮﻤﺘﺳا و ﻲﺗﺎﻗﻼﻣ ماود ﻪﺑ ﺮﻤﻋ تﺪﻣ ﻦﻳا رد نﺎﺸﻳا زا وا ﺖﻴﺻﺎﺧ ﺮﻬﻣﺪﺑ ﺮﻬﭙﺳ ﺎﻳﻮﮔ و ﺪﺸﻧ ﺪﻫﺎﺷ و ظﻮﺤﻠﻣ ﺪﺷﺎﺑ اّﺮﺒﻣ قﺎﻔﻧ و ﺎﻳر ﺮﻈﻨﻣ ﻒﻴﻄﻟ ﻚﻳ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا مزﺎﺟ و ﺖﺑﺎﺛ قﺎﻓو ﺔﺒﺗﺮﻣ و ﺎﻓو ﺔﺟرد ﻪﺑ ار
دراﺪﻧ ...
) گ ،ف 346 پ .(
ﻲﻘﺗ ﻞﻫﺄﺗ ﺖﻴﻌﺿو درﻮﻣ رد ﺪﺸﻧ هﺪﻳد ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ رﺎﺛآ رد ﻲﻋﻼﻃا ﻦﻳﺪﻟا
ﺎﻬﻨﺗ .
ﻪﺠﻨﮔ ﻲﻣاﻮﻗ ﻞﺧﺪﻣ نﺎﻳﺎﭘ ﻪﻛ ــ يو ﺔﻣﺎﻧزرﺪﻧا رد ،ﺲﻴﻓآ ﺎﻳﺪﻨﻳا ﺔﺨﺴﻧ رد يا
هرﺎﺷا ــ ﺖﺳا هﺪﻣآ ،فﺮﺷ ﺪﻤﺤﻣ فﺮﺷ ،دﻮﺧ ﻒﻠﺳ ﻒﻠﺧ ﻪﺑ بﺎﻄﺧ ﻪﺑ ارﺬﮔ يا
ﻲﻣ صﻮﺼﺧ ﻦﻳا رد دﻮﺧ ﻲﻧاﻮﺗﺎﻧ و ﺪﻧزﺮﻓ ﻦﺘﺷاﺪﻧ ﻲﻣ و ﺪﻨﻛ
ﺪﻳﻮﮔ :
...
ﻲﻳاﺪﺧﺪﻛ ﺮﻣا زا ﺮﻤﻋ ﻞﻳاوا رد ﺮﻴﺼﻘﺗ ﺐﺒﺳ ﻪﺑ ﺪﻧزﺮﻓ زا اﺮﻣ ﻲﻟﺎﻌﺗ ياﺪﺧ ﻲﺑ و ﻊﻧﺎﻗ اﺮﻣ نآ ياﺮﺑ زا ﺖﺳا ﻲﺿﺮﻋ ﻪﻛ ﻮﺗ دﻮﺟو ﻪﺑ ﻦﻜﻴﻟ ،ﻪﺘﺧﺎﺳ ﺐﻴﺼﻧ
هﺪﻴﻧادﺮﮔ ﻲﺿار )
گ ،ﺪﻧ 270 ر .(
ًﻻﺎﻤﺘﺣا ،بﺎﻄﺧ درﻮﻣ دﺮﻓ ﻪﺑ وا زا يﺪﺣوا ﻲﻘﺗ ﻪﻛ ﺪﺷﺎﺑ هدﻮﺑ ﻞﻣﺎﻛ ﻒﻳﺮﺷ ﺪﻤﺤﻣ
ﻲﻘﺗ ةدازﺮﻫاﻮﺧ ناﻮﻨﻋ هزﺎﺗ زا و ﻲﻧﺎﺷﺎﻛ ﻦﻳﺪﻟا
ﻲﻣ دﺎﻳ يرﻮﻨﺨﺳ ﺔﺻﺮﻋ ﻦﻳدراو ﺪﻨﻛ
) ﻲﻘﺗ
،يﺪﺣوا ﻦﻳﺪﻟا
تﺎﻓﺮﻋ
، ج 6 ص ، 3601 .(
ﻲﻘﺗ ﺖﻧﻮﻜﺳ ﻞﺤﻣ ﻦﻳﺪﻟا
ﻛ ﺎ ﺷ ﺎﻧ ﻲ هرود رد ﻲﮔﺪﻧز زا يا
ﻲﻘﺗ ﺮﻛذ ﺎﺑ ،يدﺎﺑآﺮﺘﺳا ﻲﺛﺎﻴﻏ ﻞﺧﺪﻣ ﻞﻳذ ،ناﺪﻤﻫ ﺶﺨﺑ رد ﻦﻳﺪﻟا ﺎﺑ نﺪﺷ ﻪﻳﺎﺴﻤﻫ
هرﺎﺷا ﺎﻧﻻﻮﻣ ﻲﻣ دﻮﺧ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ نﺎﻜﻣ ﻪﺑ يا
ﺪﻨﻛ :
...
ﻪﺋﺎﻤﻌﺴﺗ و ﻦﻴﻌﺒﺳ و يﺪﺣا ﺔﻨﺳ رﻮﻬﺷ رد ]
971 [ ﺪﻣآ نﺎﺷﺎﻛ ﻦﻴﻨﻣﺆﻤﻟاراد ﻪﺑ
ﺮﻴﻘﻓ ﻪﻛ ﻪﻳﺪﺠﻣ ﺔﺳرﺪﻣ رد يزور ﺪﻨﭼ و ]
ﻲﻘﺗ ﻦﻳﺪﻟا [ ﻦﻛﺎﺳ ،دﻮﺑ ﺎﺠﻧآ رد
ﺪﻳدﺮﮔ ) ...
گ ،ﺪﻧ 1228 پ .(
ﺲﻳﻮﻨﺘﺳد ﺔﻣﺎﺠﻧا رد ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
يﺮﻛذ
ـ ﻪﻌﻴﺸﻟا ـ
ﻲﻘﺗ تاﺮﻳﺮﺤﺗ و رﺎﺛآ ﺶﺨﺑ رد ﻪﻛ ﻦﻳﺪﻟاﺮﻛذ ﺖﺑﺎﺘﻛ ﻞﺤﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ نﺎﺷﺎﻛ ﺔﻳﺪﺠﻣ ﺔﺳرﺪﻣ ــ ﺖﻔﮔ ﻢﻴﻫاﻮﺧ ﻦﺨﺳ نآ ةرﺎﺑ رد ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﻦﻳا و ﺖﺳا هﺪﺷ ﻲﻘﺗ ﻪﻛ ﺪﻫد
هرود رد ﻦﻳﺪﻟا ﻞﺤﻣ ﻦﻳا رد دﻮﺧ ﻲﮔﺪﻧز زا يا
ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ لﻮﻐﺸﻣ .
ﺔﻓﺮﺣ و ﻞﻐﺷ ﺗﻘ
ﻲ اﻟ ﺪ ﻳ ﻦ ﻛ ﺎ ﺷ ﺎﻧ ﻲ
ﻲﻘﺗ ﺔﻨﻳﺮﻳد ﺪﻣآرد ّﺮﻤﻣ و ﻞﻐﺷ و ﻦﻳﺪﻟا
ﻪﻣﺎﻧ ﻦﻳا زا ﺎﻬﻨﺗ وا ناﺪﻧﺎﺧ ﻲﻣ ﺖﻓﺎﻳرد
،دﻮﺷ
ناﻮﻨﻋ ﺎﺑ ﻪﻛ
» ﺰﻳﺰﻋ نارﺎﻳ زا ﻲﻜﻳ ﻪﺑ
5« ﻪﺘﺷﻮﻧ ﺖﺳا :
...
مﺎﻜﺣا ﻪﻛ ﺪﺷ نآ ﺮﻛذ ،ﺖﻏﻼﺑ و تدﺎﻴﺳ ﺔّﻄﺧ نﺎﻄﻠﺳ نآ ﺖﻤﻳﺰﻋ ﻞﺤﻣ رد و دراد ﻢﺸﻳﺮﺑا ﺔﻘﻠﺣ ،فاﺮﺷا و ترﺎﻈﻧ و ﻲﻓﺎﺑﺮﻌَﺷ ﺖﻧﺎﻬﻣ يداو رد ﻪﻛ ار دﻮﺧ
نﺎﻣزﻼﻣ ﻪﺑ ﺖﺳوا ثورﻮﻣ و ﻢﻬﻣ ﻦﻳا
يﺎﻀﻣا ﺖَﺿﺮُﻓ ﻞﺤﻣ رد ﻪﻛ درﺎﭙﺴﺑ ﺐﻧﺎﺟ
ﺔﺼﻨﻣ ﺮﺑ دﻮﻤﻧ ﺪﻳﺎﺑ ﻪﻛ ﻲﺘﻘﻔﺷ و ﻲﻌﺳ ﻢﻬﻣ نآ ﻦﺘﺧﺎﺳ رد و دﻮﺷ ﻞﺻﺎﺣ ﻢﻜﺣ نآ درآ رﻮﻬﻇ .
ﻪﻀﻳﺮﻋ ﻦﻳا ﻞﻣﺎﺣ ﻪﺑ ﻢﻜﺣ ِناراﻮﺳ ﺖﻗو ﻦﻳا رد ﻲﻟﺎﻋ ةرﺎﺷا ﺮﺑ ﺎﻨﺑ
دﺎﺘﺳﺮﻓ ﺖﻣزﻼﻣ ﻪﺑ ،هداد .
ﺖﻧﺎﻬﻣ ﺮﺳ زا ﺮﻴﻘﻓ نﻮﭼ ﻪﻛ ﺖﺳا نآ ﻊﻗﻮﺗ و سﺎﻤﺘﻟا
و ﻲﻓﺎﺑﺮﻌَﺷ ترﺎﻈﻧ
زا و ﺖﺳا ﻲﻠﻛ ﻢﻬﻣ نآ ﻪﻜﻧآ ﺔﻄﺳاو ﻪﺑ ،ﺖﺳا ﻪﺘﺷﺬﮔ ﻪﻘﻠﺣ 6
5 . ﻪﻛ ﺎﺠﻧآ زا ﻪﻣﺎﻧ
ﻪﺑ ﻪﻣﺎﻧ ﺐﻃﺎﺨﻣ مﺎﻧ ،ﺖﺳا دﻮﺴﻣ ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ يﺎﻫ ياﺮﺑ تﺎﻴﻧاﻮﻳد رد هﮋﻳو
هﺪﺸﻧ ﺮﻛذ طﺎﻴﺘﺣا نﻮﭼ ﻲﻨﻳوﺎﻨﻋ ﺎﺑ ،هﺮﻜﻧ ترﻮﺻ ﻪﺑ و
» ﻦﻴﻃﻼﺳ زا ﻲﻜﻳ ﻪﺑ «
ﺎﻳ
» زا ﻲﻜﻳ ﻪﺑ
ﺰﻳﺰﻋ نارﺎﻳ «
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﺷﻮﻧ .
6 . ﻞﺻا : ترﺎﻃر .
ﻲﻤﻧ ﺮﻴﻘﻓ ﻢﻳﺪﻗ زا ﻪﻛ ار ﻪﻘﻠﺣ ِﻲﮔﺪﻨﺴﻳﻮﻧ و فاﺮﺷا ﺎﻣا ،ﺪﻳآ ﻪﺑ اﺬﻫ ﺎﻨﻣﻮﻳ ﻲﻟا مﺎﻳﻻا
يﺪﺼﺘﻣ ﺮﻴﻘﻓ ﻪﻛ ﺖﺳا لﺎﺳ ﺖﺴﻴﺑ ﺐﻳﺮﻗ لﺎﺤﻟا و دﻮﺑ ﻖﻠﻌﺘﻣ ﺮﻴﻘﻓ و ﺮﻴﻘﻓ نﺎﺸﻳﻮﺧ ﻤﺟ ﻊﻟﺎﻃ ﻒﻌﺿ و ﻲﻧﺎﺸﻳﺮﭘ ﺖﻬﺟ تﺎﻗوا ﻦﻳا رد ،ﺖﺳا ﺮﻣا نآ ﻲﻣ ﻊﻧﺎﻣ ﻲﻌ
و ﺪﻧﻮﺷ
ﻲﻣ ناﺮﮕﻳد ﺖﻬﺟ ﻲﻤﻜﺣ و ﺪﻧزﺎﺳ رﻮﻛﺬﻣ ﻢﻬﻣ دﻮﺧ مﻼﻏ ﺖﻬﺟ ﻪﺑ ﺮﮔا ﺪﻨﻫاﻮﺧ
و ﺖﻤﺣﺮﻣ ﻦﻴﻋ ﺪﺷﺎﺒﻧ وا ﻞﻳﺪﻋ و ﻢﻴﻬﺳ ﻲﺴﻛ رﻮﻛﺬﻣ ﻢﻬﻣ رد ﻪﻛ ﺪﻨﻳﺎﻣﺮﻓ ﻞﺻﺎﺣ ﻲﻣ ﻦﻴﻘﻳ نﻮﭼ و دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﺖﻘﻔﺷ و ماﺮﺑا ﻪﺑ جﺎﻴﺘﺣا ﻢﻜﺣ ﻦﻳا ﻊﻗﻮﺗ ﻪﻛ ﺪﻧاد
ﻧ ﻪﻐﻟﺎﺒﻣ هدﺎﻳز مﺮﺟﻻ دراﺪﻧ ﺐﻧﺎﺠﻨﻳا حﺎﺤﻟا ﻲﻤ
ﺪﻳﺎﻤﻧ ) ...
ص ،ﮓﻨﺟ 29
.(
ﻲﺑ ﺖﺑﺎﺘﻛ نﺎﻤﮔ
ﻼﺧ
اﺔﺻ رﺎﻌﺷﻻ
مﺎﺠﻧا ﺐﺻﺎﻨﻣ نﺎﺒﺣﺎﺻ ﺖﺳاﻮﺧرد ﻪﺑ هﺎﮔ ﻪﻛ ــﻲﻣ ﻲﻘﺗ ياﺮﺑ ــ هﺪﺷ ﺖﺳا هدﻮﺒﻧ يدﻮﺳ زا ﻲﻟﺎﺧ ﻦﻳﺪﻟا
. ﻪﺑ ﻲﻘﺗ هوﻼﻋ ﻦﻳﺪﻟا
ﻪﻣﺎﻧ رد ﻲﻧﺎﺷﺎﻛ ﻲﻘﺗ ﻪﻛ يا
يﺮﺘﺷﻮﺷ يﺎﻴﻘﺗ ﺎﻧﻻﻮﻣ ﻪﺑ بﺎﻄﺧ ﻦﻳﺪﻟا ﻪﺘﺷﻮﻧ 7
ﺖﺳا
و ﻪﺑ دﺰﻣ ﺖﻓﺎﻳرد زا ﻚﺸﺧ ﻪﻴﺣﺎﻧ رد ﺶﻧاﺰﻳﺰﻋ
ﻦﻳا دور ﻲﻣ ﺮﻜﺸﺗ ﻪﻧﻮﮔ ﺰﻴﻧ ﺪﻨﻛ
ﻲﻣ ﺖﻓﺎﻳرد دﻮﺷ
:
...
ﻚﺸﺧ ﻊﺿﻮﻣ رد ﺐﻧﺎﺠﻨﻳا نﺎﺘﺳود و نارﺎﻳ و ناﺰﻳﺰﻋ دﺰﻣ ﺎﺗ رد و هدﻮﻤﻧ دور
ﻢﻛ ﺔﻨﻴﻤﻛ ﻦﻳا نآ ﻦﻤﺿ ِﻢﻠﻗ ﻪﺑ ار ﺖﻋﺎﻀﺑ
ﻦﻴﻜﺸﻣ و ﺪﻳدﺮﮔ ﻦﺷور هدﻮﻣﺮﻓ دﺎﻳ ﻢﻗر
ﺖﻨﺤﻣ لد قاﺮﻓ ِﻢﻟا ةﺪﻴﺸﻛ
كﺪﻧا ﻦﺘﺴﻧاد زا هﺪﻳد مﻮﻬﻔﻣ نآ نﻮﻤﻀﻣ زا ﻪﻛ ﻲﺗﺎﻔﺘﻟا
ﻲﻣ ﻲﻓ ﺖﺸﮔ ﺪﻴﻧادﺮﮔ ﻞﺻﺎﺣ ﻲﻧﺎﻨﻴﻤﻃا ﻪﻠﻤﺠﻟا
) ...
ص ،نﺎﻤﻫ 31
.(
يﺎﻫﺪﻴﺠﻤﺗ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و نﺎﻴﻧﺎﻛرﻮﮔ رﺎﺑرد ﺎﺑ يﺮﺘﺷﻮﺷ ﻲﻘﺗ طﺎﺒﺗرا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﻛ ﻪﺟو ﻦﻳا ﺖﺴﻴﻧ ﺪﻴﻌﺑ ــ ﮓﻨﺟ ﻦﻳا زا ﻲﺗﺎﺤﻔﺻ رد ــ ﻦﻴﻃﻼﺳ ﻦﻳا زا ﻲﻧﺎﺷﺎﻛ ﻲﻘﺗ هﺎﺷ ﺮﺒﻛا ﺐﻧﺎﺟ زا )
ﻚﺣ : 963 ـ 1014 ق ( ﺮﻴﮕﻧﺎﻬﺟ شﺪﻧزﺮﻓ ﺎﻳ )
ﻚﺣ :
1014 ـ 1037 ق ( ﺪﺷﺎﺑ هﺪﺷ هدﺎﺘﺳﺮﻓ .
7 . ةﺮﻛﺬﺗ ﻢﻫد ﻞﺻا رد ﺎﻴﻘﺗ ﺎﻧﻻﻮﻣ تﺎﻴﺑا و لاﻮﺣا حﺮﺷ ﻼﺧ
ﺔﺻ رﺎﻌﺷﻻا نآ ﻲﺣاﻮﻧ و داﺪﻐﺑ ناﺮﻋﺎﺷ ﻞﻳذ
ﺖﺳا هﺪﻣآ . ﺮﺒﻛا رﺎﺑرد ﺮﻋﺎﺷ و ﻢﺟﺮﺘﻣ ،ﺐﻳدا يو دﻮﺑ هﺎﺷ ﺮﻴﮕﻧﺎﻬﺟ وا ﺪﻧزﺮﻓ و هﺎﺷ
) لاﻮﺣا درﻮﻣ رد
ﻚﻧ ،بﺎﺑ ﻦﻳا رد ﻊﺑﺎﻨﻣ زا ﻲﻫﺎﮔآ و وا ﺮﺋاد :
ة ﻲﻣﻼﺳا گرﺰﺑ فرﺎﻌﻤﻟا ج ،
16 ﻦﻴﻤﻫ ﻞﻳذ ، هدﺎﻣ
(.
ﻼﺧ ﻢﻳﺪﻘﺗ ﺔﺻ
ﻼﺧ لﺎﺒﻗا و ﻦﻴﻃﻼﺳ ﻪﺑ رﺎﻌﺷﻻا ﺔﺻ
ﺐﺻﺎﻨﻣ نﺎﺒﺣﺎﺻ يﻮﺳ زا رﺎﻌﺷﻻا
ﻪﺨﺴﻧ زا دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫ
ﻼﺧ
ﺔﺻ رﺎﻌﺷﻻا
ﺖﺳا ﻢﻳﺪﻘﺗ ﺔﺤﻔﺻ ةﺪﻧرادﺮﺑرد ﻪﻛ ــ ناﺮﻳا ردﻲﻣ نﺎﺸﻧ ــ ﻲﻳاﺪﺘﺑا يﺎﻬﺸﺨﺑ ﺪﻫد
ﻼﺧ ﺔﺻ رﺎﻌﺷﻻا
ﺐﺳﺎﻤﻬﺗ هﺎﺷ ﻪﺑ) ﻚﺣ :
930 ـ 984 ق (
8، يﻮﻔﺻ سﺎﺒﻋ هﺎﺷ ﻪﺑ ﻪﻤﺗﺎﺧ ﺶﺨﺑ )
ﻚﺣ : 996 ـ 1038 ق
9( رد و
هﺪﻨﺑاﺪﺧ ﺪﻤﺤﻣ نﺎﻄﻠﺳ ﻪﺑ درﻮﻣ ﻚﻳ )
ﻚﺣ : 985 ـ 996 ق
10( هﺪﺷ ﻢﻳﺪﻘﺗ ﺎﻣا ،ﺖﺳا
ﻪﺨﺴﻧ يراﺪﻬﮕﻧ ،ﺪﻨﻫ صﻮﺼﺧ ﻪﺑ ،ناﺮﻳا زا جرﺎﺧ رد هﺮﻛﺬﺗ ﻦﻳا زا ﺰﻴﻧ يرﺎﻴﺴﺑ يﺎﻫ
ﻲﻣ ﻢﻳﺪﻘﺗ ﻲﮕﻧﻮﮕﭼ زا ﻲﻘﻴﻗد عﻼﻃا ﻪﻛ دﻮﺷ ﺎﻬﻨﺗ و ﺖﺴﻴﻧ ﺖﺳد رد ﺎﻬﻧآ نﺪﺷ
ﻲﻣ ﻢﻴﻧاد ﻪﻛ رد ﻲﺷﺎﻛ ﻲﻘﺗ 1016
ﻪﺨﺴﻧ ق زا يا
ﻼﺧ ﺔﺻ رﺎﻌﺷﻻا
ﺖﻓﺎﻳرد ﺪﻴﻣا ﻪﺑ اريرﻮﺑﺎﺠﻴﺑ هﺎﺸﻟدﺎﻋ ﻢﻴﻫاﺮﺑا نﺎﻄﻠﺳ ياﺮﺑ ﻪﻠﺻ )
ﻚﺣ : 988 ـ 1035 ق ( ﺖﺳا هدﺎﺘﺳﺮﻓ
ﺔﺘﻔﮔ ﻪﺑ ﻪﻛ يرﻮﺘﺳا
) 1953 : 3 / 803 ( دراد ار هﺮﻛﺬﺗ ﺐﻟﺎﻄﻣ ﺔﻤﻫ .
ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻨﺘﻔﮔ
رﺰﺑ ﻪﺑ رﺎﺛآ ﻢﻳﺪﻘﺗ نﺎﻄﻠﺳ ﻲﻟﺎﻣ ﺖﻳﺎﻤﺣ ﺐﻠﺟ ياﺮﺑ ﺖﺳا نﺎﻔﻟﺆﻣ ﺐﻠﻏا ﻢﺳر نﺎﮔ
ﻲﻘﺗ ﻪﻜﻧﺎﻨﭼ ،ﺮﺛا ﺮﻴﮔاﺮﻓ ﺖﻴﻟﻮﺒﻘﻣ و نﺎﻣز ﻲﻣ هرﺎﺷا ﻪﺘﻜﻧ ﻦﻳا ﻪﺑ ﺰﻴﻧ ﻦﻳﺪﻟا
ﺪﻨﻛ ) ﻚﻧ :
گ ،ف ،ﻦﻳزﺎﻏآ ﺔﻣﺪﻘﻣ 1
ـر
،ﻪﻤﺗﺎﺧ ﺔﻣﺪﻘﻣ ؛پ
» نﺎﺷﺎﻛ
«
، ص 4 .(
ﻪﻛ دوﺰﻓا ﺪﻳﺎﺑ
ﻼﺧ ﺔﺻ رﺎﻌﺷﻻا
ﺐﺣﺎﺻ و نﺎﮔرﺰﺑ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ دﻮﺧ نﺎﻣز ردﺰﻴﻧ نﺎﺒﺼﻨﻣ هدﻮﺑ
و
ﻲﻣ حﺮﻄﻣ ﺎﻬﻧآ يﻮﺳ زا هﺎﮔ هﺮﻛﺬﺗ ﻦﻳا زا ﻲﻳﺎﻬﺸﺨﺑ لﺎﺳرا ﺖﺳاﻮﺧرد ﺪﺷ
. ًﻼﺜﻣ
ﻲﻘﺗ تاﺪﻠﺠﻣ ﻲﻀﻌﺑ ﻪﻛ دﻮﺧ نﺎﻣز يارزو زا ﻲﻜﻳ ﺔﻣﺎﻧ باﻮﺟ رد ﻲﺷﺎﻛ ﻦﻳﺪﻟا
ﻼﺧ ﺔﺻ رﺎﻌﺷﻻا
ﻲﻣ ،ناواﺮﻓ يﺎﻨﺛ و مﻼﺳ زا ﺲﭘ ،ﺖﺳا هدﻮﻤﻧ ﺐﻠﻃ ار ﺪﺴﻳﻮﻧ:
...
ﻣ ﻲﻀﻌﺑ لﺎﺳرا ﻪﺑ ﺮﻣا نﻮﭼ ﻪﻜﻧآ ﻲﻟﺎﻋ يأر ضوﺮﻌﻣ ﺮﻛﺬﺗ تاﺪﻠﺠ
ة اﺮﻌﺸﻟا
هدﻮﻣﺮﻓ ﺮﺳ ﻲﺴﻛ دﻮﺴﻣ زا ﺮﻴﻏ ﻪﺑ ﻪﻛ هدﻮﺴﻣ ءاﺰﺟا ياﻮﺳ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻢﻴﻠﻋ ﻖﺣ ،ﺪﻧا
ﻲﻤﻧ نوﺮﻴﺑ نآ زا ﻦﻳا رد ﻦﻜﻴﻟ ،ﺖﺴﻴﻧ ﻪﻨﻴﻤﻛ ﻦﻳا دﺰﻧ ﺮﮕﻳد ياﺰﺟا دﺮﻛ ﺪﻧاﻮﺗ
تدﺎﻴﺳ ياﺮﺑ زا تﺎﻗوا ﻪﺘﺳ تاﺪﻠﺠﻣ زا يﺪﻠﺟ ،يﺮﻈﻧ ﻲﻀﺗﺮﻣ ﺮﻴﻣا ،هﺎﻨﭘ
11
8 . ﻚﻧ : ﺔﺨﺴﻧ ﺔﻣﺪﻘﻣ 272
و ف 5034 ك .
9 . ﻚﻧ : ﺔﺨﺴﻧ ﺔﻣﺪﻘﻣ 5506
ﺞﻣ .
10 . ﻚﻧ : ﺔﺨﺴﻧ ﺔﻣﺪﻘﻣ 244
س . هدﻮﺴﻣ ﻪﺨﺴﻧ ﻦﻳا ﺔﻤﺗﺎﺧ ﺶﺨﺑ شرﺎﮕﻧ ﻞﻳاوا زا يا
ﻼﺧ ﺔﺻ رﺎﻌﺷﻻا و ﺖﺳا
ﻲﺑ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻢﻳﺪﻘﺗ يو ﻪﺑ ﻲﻳﺎﻬﻧ ﺔﺨﺴﻧ ،سﺎﺒﻋ هﺎﺷ نﺪﻣآ رﺎﻛ يور ﺎﺑ ،ضﺎﻴﺑ و ﻞﻴﻤﻜﺗ زا ﺲﭘ نﺎﻤﮔ .
11 . ترﺎﺒﻋ ﻦﻳا زا ﻲﻣﺮﺑ ﻦﻴﻨﭼ
ﺖﺴﺨﻧ ﺶﻳاﺮﻳو ﻞﻗاﺪﺣ ﻪﻛ هﺪﻴﺳر ﺖﺑﺎﺘﻛ ﻪﺑ ﻲﻧﺎﻣز ﻪﻣﺎﻧ ﻦﻳا ،ﺪﻳآ
ﺖﺷﻮﻧ ﺪﻫاﻮﺧ ﷲاءﺎﺸﻧا .
،نآ ﺎﻨﺛا رد ﻲﻓ ﻪﻛ وﺰﺟ ﺪﻨﭼ
ناﻮﺗ ظﻮﻈﺤﻣ نآ زا ﻪﻠﻤﺠﻟا
دﺎﺘﺳﺮﻓ ﺪﻫاﻮﺧ ﺖﻣﺪﺧ ﻪﺑ ،ﺪﺷ .
ﺮﻴﺼﻘﺗ و ﻞﻫﺎﻜﺗ ﺮﺑ ﻞﻤﺣ ار ﺮﻣا كﺮﺗ ﻪﻛ ﺪﻴﻣا
ﻲﻧﺎﻌﻣ ﻊﺒﻃ تادراو ﻪﺑ ار ﻪﺘﺴﻜﺷ ﻦﻳا ًﺎﻧﺎﻴﺣا و ﺪﻨﻳﺎﻣﺮﻔﻧ زاﺮﻓاﺮﺳ و روﺮﺴﻣ ﻦﻳﺮﻓآ
هﺪﻴﺼﻗ زا ﺎﺻﻮﺼﺧ ﺪﻨﻧادﺮﮔ ]
يا [ ﺮﻫﺎﻃ هﺎﺷ باﻮﺟ رد ﻪﻛ ﻲﻣ ﻪﺘﻔﮔ 12
دﻮﺷ . ﻞﻇ
نﺎﺴﺣا و ترازو دﺎﺑ دوﺪﻤﻣ نﺎﺼﻠﺨﻣ قرﺎﻔﻣ ﺮﺑ
) ...
ص ،ﮓﻨﺟ 29
.(
ﺔﻴﺑاﻮﺟ ﻊﻴﻓر يرﺎﻔﻏ ﻲﻨﻴﺴﺣ ﻦﻳﺪﻟا ﺖﺑﺎﺘﻛ درﻮﻣ رد 13
ﻼﺧ ﺔﺻ رﺎﻌﺷﻻا
ﻪﺑ گرﺰﺑ ﺮﻴﻣ14يﺮﻜﺑ ﺖﺳا ﺖﻴﻤﻫا ﺰﺋﺎﺣ ﺰﻴﻧ .
هﺪﻣآ ﻪﻣﺎﻧ ﻦﻳا رد لﻮﺌﺴﻣ ،يرﺎﻔﻏ ﺎﻧﻻﻮﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا
ﺪﻠﺟ ﺞﻨﭘ ضﺎﻴﺑ
ﻼﺧ
ﺔﺻ رﺎﻌﺷﻻا
ﻲﻣ ﺪﻨﻫ ياﺮﻣا زا ﻲﻜﻳ ياﺮﺑ ار نآ دﺰﻣرﺎﻛ ﻪﻛ دﻮﺷﻲﻣ ﺖﻓﺎﻳرد نﺎﺷﺎﻛ دوﺮﻬﻗ ﺔﻴﺣﺎﻧ رد يﺪﻧوﺎﻬﻧ ﺮﻀﺧ ﺎﻗآ ﺐﺗﺎﻛ ﻪﺑ ﻖﻳرﺎﻔﺗ ﻪﺑ و ﺪﻨﻛ
هﺮﻛﺬﺗ ﻢﺸﺷ ﺪﻠﺠﻣ ﻼﺧ
ﺔﺻ رﺎﻌﺷﻻا ﺖﺳا هدﻮﺑ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا .
ﻲﻣ ﻪﻛ ﺎﺠﻧآ زا مﺎﻤﺗا ﺦﻳرﺎﺗ ﻢﻴﻧاد
ﻢﺠﻨﭘ ﺪﻠﺠﻣ 993
ﺖﺳا هﺪﺷ ﺖﺑﺎﺘﻛ لﺎﺳ ﻦﻳا زا ﺲﭘ ﻊﻄﻗ رﻮﻃ ﻪﺑ ﻪﻣﺎﻧ ﻦﻳا ﺲﭘ ،ﺖﺳا ق .
12 . ﻲﻧاﺪﺠﻧا ﻲﻨﻛد ﺮﻫﺎﻃ هﺎﺷ )
م 956 ـ 953 ( و ﺪﻨﻤﺸﻧاد ،ﻢﻠﻜﺘﻣ و ﻪﻴﻠﻴﻋﺎﻤﺳا ﺐﻫﺬﻣ ناوﺮﺸﻴﭘ زا
دﻮﺑ رادﺮﺒﻣﺎﻧ يﺮﻋﺎﺷ .
ﺲﭘ و ﺖﻓﺎﻳ هار يﻮﻔﺻ ﻞﻴﻋﺎﻤﺳا هﺎﺷ رﺎﺑرد ﻪﺑ ،ﺪﺷ ﺪﻟﻮﺘﻣ ناﺪﻤﻫ رد
ﺪﺷ نﺎﺷﺎﻛ ﻲﻫار نآ زا .
دﻮﺑ يو ﻪﺑ ﺪﺼﻗءﻮﺳ دﺪﺻرد و دﻮﺑ نﺎﺳاﺮﻫ وا ذﻮﻔﻧ زا ﻞﻴﻋﺎﻤﺳا هﺎﺷ
ﻣ ﺖﻳﺎﻬﻧ رد و ﺖﺨﻳﺮﮔ ﺪﻨﻫ ﻪﺑ و ﺪﻴﺳر ﺮﻫﺎﻃ هﺎﺷ ﻪﺑ ﺮﺒﺧ ﻪﻛ هﺎﺷ مﺎﻈﻧ نﺎﻫﺮﺑ ﺖﻳﺎﻤﺣ درﻮ
رﺎﺑرد ﻲﻤﺳر ﺐﻫﺬﻣ ﻲﻠﻴﻋﺎﻤﺳا ﺶﻴﻛ وا ﺮﻴﺛĤﺗ ﺖﺤﺗ و ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺮﮕﻧﺪﻤﺣا هﺎﺷدﺎﭘ ﺪﻳدﺮﮔ نﺎﻴﻫﺎﺸﻣﺎﻈﻧ .
ﺲﻤﺷ زا ار ﻲﻠﻘﻋ ﺶﻧاد ﺮﻫﺎﻃ هﺎﺷ ﺖﺧﻮﻣآ يﺮﻀﺧ ﺪﻤﺤﻣ ﻦﻳﺪﻟا
ءﺎﺸﻧا .
حور اﺰﻓ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ مﺎﻧ ﻪﻣﺎﻧ ﻪﻛ ،ﺮﻫﺎﻃ هﺎﺷ تĤﺸﻨﻣ و ناﻮﻳد زا ﺖﺳا يا
دﺎﺘﺳا ﻦﻳا ﻪﺑ يو يﺎﻫ
د ﺰﻴﻧ ،ﺐﺳﺎﻤﻬﻃ هﺎﺷ حﺪﻣ رد يﺪﻳﺎﺼﻗ ناﻮﻳد ﺶﺨﺑ رد و ﺖﺳا هﺪﻣآ ﺶﺗĤﺸﻨﻣ ﺶﺨﺑ ر
ﻲﻣ هﺪﻳد مﺎﻈﻧ هﺎﺷ و هﺎﺷدﺎﭘ نﻮﻳﺎﻤﻫ دﻮﺷ
. مرﺎﻬﭼ ﻦﻛر رد يو رﺎﻌﺷا ﺐﺨﺘﻨﻣ و لاﻮﺣا حﺮﺷ
ﻼﺧ ﺔﺻ رﺎﻌﺷﻻا يزﺎﻏ رد ﺖﻤﺣر ﺔﻤﺸﭼ ﻪﺨﺴﻧ رد ﻪﻛ ﺖﺳا هﺪﻣآ ﺪﻨﻫ رﻮﭘ
) گ 45 ـر 48 پ (
ثاﺮﻴﻣ يﺎﻴﺣا ﺰﻛﺮﻣ رد نآ ةدﺮﺸﻓ حﻮﻟ ﻪﻛ ﺖﺳا هﺪﻣآ ﻲﻣ يراﺪﻬﮕﻧ ﻲﻣﻼﺳا
دﻮﺷ .
13 . ﻪﻣﺎﺠﻧا رد يو مﺎﻧ ةرﺎﻤﺷ ﺔﺨﺴﻧ رد يﻮﻧﺰﻏ ﻦﺴﺣ لاﻮﺣا ﺔﻤﺟﺮﺗ نﺎﻳﺎﭘ يو ﻂﺧ ﻪﺑ يا
6946 د ﻪﻛ ﻲﻔﺠﻧ ﻲﺸﻋﺮﻣ ﺔﻧﺎﺨﺑﺎﺘﻛ لوا ﻦﻛر زا ﺮﻋﺎﺷ ﺖﻔﻫ ةﺪﻧرادﺮﺑر
ﻼﺧ ﺔﺻ رﺎﻌﺷﻻا ﺖﺳا
ﺦﻳرﺎﺗ رد و 998
،هﺪﺷ ﺖﺑﺎﺘﻛ نﺎﺷﺎﻛ رد ق ﺖﺳا هﺪﻣآ
.
14 .
ًﻻﺎﻤﺘﺣا ﺮﺒﻛا ﺐﻧﺎﺟ زا ﻪﻛ يﺮﻔﺳ رد ﻪﻛ ﺪﺷﺎﺑ يﺮﻜﺑ مﻮﺼﻌﻣ ﺮﻴﻣا نﺎﻤﻫ ﺮﻜﺑ گرﺰﺑ ﺮﻴﻣ ﻦﻳا
ﺖﺸﮔزﺎﺑ رد و ناﺮﻳا ﻪﺑ سﺎﺒﻋ هﺎﺷ دﺰﻧ ترﺎﻔﺳ ياﺮﺑ هﺎﺷ ،ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد نﺎﺷﺎﻛ زا رﺬﮔ رد
ﻲﻘﺗ ﻲﻣ زاﺮﻓاﺮﺳ يو راﺪﻳد ﻪﺑ ﻦﻳﺪﻟا ﻲﻣ دﺎﻳ ﻲﻜﻴﻧ ﻪﺑ رﺎﻴﺴﺑ يو ﻪﺟﻮﺗ و تﺎﻣاﺮﻛ زا و دﻮﺷ
ﺪﻨﻛ
) گ ،ب ﺔﺨﺴﻧ 233
و 234 .(
ﻲﻣ ﺪﻧﺎﺳر . ﻲﻣ ﺖﺧادﺮﭘ ﺪﻠﺟ ﻪﺳ ﺔﻨﻳﺰﻫ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻦﻳﺪﺑ رد ،ﺮﻀﺧ ﺎﻗآ ﻪﻜﻨﻳا ﺎﺗ دﻮﺷ
1016 ﻲﻣ ﻞﺘﻗ ﻪﺑ ق ﻲﻤﻧ ﺐﺗﺎﻛ ﻪﺑ مزﻻ ﻪﺟو ﻪﺠﻴﺘﻧ رد و ﺪﺳر
ﺪﺳر . يﺮﻴﭘ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
ﺐﺗﺎﻛ ِﻲﮔدﺎﺘﻓارﺎﻛزا و )
يرﺎﻔﻏ ﺎﻧﻻﻮﻣ (
ﻲﻣ هوﻼﻋ ﻮﺷ
هﺮﻛﺬﺗ ﺮﮕﻳد ﺪﻠﺟ ود ﺎﺗ د
ﻲﻤﻧ ﺪﻠﺠﻣ ود ﻦﻳا زا يﺮﺒﺧ نﻮﭼ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ؛دﻮﺸﻧ ﺖﺑﺎﺘﻛ ﻪﻣﺎﻧ يﺮﻜﺑ ﺮﻴﻣا ،دﻮﺷ
يا
ﻲﻣ نآ ﺐﻠﻃ رد ﺪﺴﻳﻮﻧ
. ﻲﻣ ﺖﺳاﻮﺧرد ﻪﻴﺑاﻮﺟ نﺎﻳﺎﭘ رد يرﺎﻔﻏ رﺎﻛ ﺔﻣادا ﺪﻨﻛ
ﺖﺑﺎﺘﻛ ﺮﻴﻄﺧ
ﻼﺧ
ﺔﺻ رﺎﻌﺷﻻا
ﻪﺑ ﻲﺒﺗﺎﻛ ﻪﻣﺎﻧ ﺔﻴﺷﺎﺣ رد ﻪﻛ دﻮﺷ راﺬﮔاو يﺮﮕﻳد ﻪﺑﻲﻣ ﻲﻓﺮﻌﻣ فﺮﺷ ﺪﻤﺤﻣ مﺎﻧ ﻮﺷ
د . ﻦﻳا يرﺎﻔﻏ ﺎﻧﻻﻮﻣ ﺔﻳﻼﮔ هﺪﺷ حﺮﻄﻣ ﻪﻧﻮﮔ
ﺖﺳا :
...
هداد يﺮﮕﻳد ﻪﺑ ﺖﺑﺎﺘﻛ تﺮﺟا ﻪﻛ هدﻮﻤﻧ ﺎﺿﺎﻘﺗ ﻦﻴﻨﭼ نآ ﺮﻴﻘﻓ ﻊﻟﺎﻃ ًاﺮﻫﺎﻇ ةﺰﻳﺎﺟ و ﻒﻴﻨﺼﺗ ﺔﻠﺻ ﻲﻨﻌﻣ ﻦﻳا ﺮﮕﻣ ،دور ﺐﻠﻃ ﺮﻴﻘﻓ زا بﺎﺘﻛ و ﺪﺷﺎﺑ هﺪﺷ
ﺖﺳا راﻮﮔرﺰﺑ ﺪﻟاو ﺮﻛذ ندﻮﻤﻧ جرد هﺮﻛﺬﺗ رد
ﻚﺷر ﻪﻛ يا ﻊﻴﻤﺟ يﺎﻣﺮﻓ
ﻊﻴﻓر تادﺎﺳ ﺖﺳا نارﻮﺗ و ناﺮﻳا تادﺎﻋ ﺐﺣﺎﺻ يﻼﻀﻓ و تﺎﺟرﺪﻟا
...
ﻪﺑ و
ﻲﺘﺴﺳ و يﺮﻴﭘ ﻒﻌﺿ ﻲﻜﺷﺎﻛ تﻻﺎﺣ ﻦﻳا دﻮﺟو ﺎﺑ ﻪﻛ ﻲﻤﺷﺎﻫ لﻮﺳر ﻖﺣ ﻲﻤﻧرد ار ﺮﻴﻘﻓ هﺪﺷ نآ ةوﻼﻋ ﻪﻛ ﻢﺸﭼ ﺖﻓﻮﻛ و يﻮﻗ ﻦﺘﺷﻮﻧ ﺮﺑ ترﺪﻗ و ﺖﻓﺎﻳ
ﻲﻣ نﺪﻧاﻮﺧ و لﺎﺳرا ﺖﻣﺪﺧ ﻪﺑ ﻪﺘﺷﻮﻧ دﻮﺧ ار هﺮﻛﺬﺗ ﻲﻗﺎﺑ ﺪﻠﺟ ود ﺎﺗ دﻮﺑ
ﻲﻣ دﻮﻤﻧ ) ص ،نﺎﻤﻫ 73
.(
ﻼﺧ تﺮﻬﺷ ﺔﺻ
ﻒﻟﺆﻣ نﺎﻣز رد رﺎﻌﺷﻻا
ﻲﻘﺗ تﺮﻬﺷ ﻪﺑ ﻦﻳﺪﻟا
» هﺮﻛﺬﺗ ﺮﻴﻣ «
ﺮﻣا رد ﻒﻟﺆﻣ يراﺪﻣﺎﻧ يﺎﻳﻮﮔ ،دﻮﺧ رﺎﮔزور رد
هﺮﻛﺬﺗ ﺮﻴﻄﺧ ﺖﺳا نﺎﻣز نآ ِيرﺎﮕﻧ
. تﺮﻬﺷ ،هﺪﺷ دﺎﻳ دراﻮﻣ و درﻮﻣ ﻦﻳا ﺮﺑ نوﺰﻓا
ﻪﺻﻼﺧ نﺎﻴﺑ ﻪﻛ ــ يﺮﮕﻳد ﺔﻣﺎﻧ زا ﻲﺷﺎﻛ ﻲﻘﺗ ةﺮﻛﺬﺗ ــ ﺖﺴﻴﻧ ﻒﻄﻟ زا ﻲﻟﺎﺧ نآ زا يا
ﻲﻣ ﺖﻓﺎﻳرد دﻮﺷ
. ﻪﺘﺷﻮﻧ يﺰﻳﺮﺒﺗ ﻲﻓﻮﻃ ﺎﻧﻻﻮﻣ ﻪﺑ يﻮﻬﺳ ﻦﻴﺴﺣ ﺮﻴﻣ نﺎﺑز زا ﻪﻣﺎﻧ ﻦﻳا
ِﺮﻌﺷ ﺎﻳﻮﮔ ﻪﻛ ﺖﺳا نآ ﺮﮕﻧﺎﻴﺑ و هﺪﺷ
» دﻮﺒﻧ ﺮﮔا ﺮﻔﻛ ﻪﻛ ﻲﻳﺎﺟ ﻪﺑ ﻖﺸﻋ هﺪﻴﺳر /
ار ﻮﺗ
ﺖﺳا ﻦﻳا ﻦﻣ ياﺪﺧ ﻢﻳﻮﮔ و ﻢﺘﺳﺮﭘ «
ﺰﻳﺮﺒﺗ رد تﺎﻗﻼﻣ نﺎﻣز رد يﻮﻬﺳ ﺎﻧﻻﻮﻣ ﻪﻛ ار
ﻲﻀﻌﺑ رد ،هﺪﻧﺎﺳر ﻲﻓﻮﻃ ﺎﻧﻻﻮﻣ ﻊﻤﺳ ﻪﺑ ﺖﺳا هﺪﻳد ﻲﻓﻮﻃ ﺎﻧﻻﻮﻣ ﻢﺳا ﻪﺑ ﻦﻳﺎﻔﺳ
:
ﺮﻴﻘﻓ ﻢﺳا ﻪﺑ ﻦﻳا زا ﺮﺘﻬﺑ ﺖﻴﺑ ﺪﻨﭼ ﺎﺑ ﺖﻴﺑ ﻦﻳا ﻪﻜﻧآ لﺎﺣ ]
يﻮﻬﺳ ﻦﻴﺴﺣ ﺮﻴﻣ [
رد
ﻲﻘﺗﺮﻴﻣ ةﺮﻛﺬﺗ ﻪﺘﺷﻮﻧ نآ زا ﻪﺨﺴﻧ ﻦﻳﺪﻨﭼ و ﺖﺳا ﺖﺒﺜﻣ ﻦﻳﺪﻟا
و قاﺮﻋ فاﺮﻃا رد
هدﻮﻤﻧ ﻞﻘﻧ نﺎﺳاﺮﺧ ﺪﻧا
. دﻮﺧ ﻢﺳا ﻪﺑ ﺖﻴﺑ ﻦﻳا ﻦﺘﺷﻮﻧ لﺎﺤﻟا ]
يﺰﻳﺮﺒﺗ ﻲﻓﻮﻃ [
دراﺪﻧ هﺪﻳﺎﻓ )
ص ،نﺎﻤﻫ 33
.(
ﻪﺨﺴﻧ نﺪﺷ ﺮﻴﮔاﺮﻓ نﺎﻴﺑ
ﻼﺧ
يﺎﻫﺔﺻ رﺎﻌﺷﻻا
رد ،نﺎﺳاﺮﺧ و قاﺮﻋ فاﺮﻃا رد ﺮﮕﻳدﺖﺳا هﺪﻣآ ﺰﻴﻧ هﺮﻛﺬﺗ يﺎﻬﻳﺎﺟ )
ﻚﻧ : گ ،ﺪﻧ 1265 .(
ﻲﻘﺗ تﻼﻜﺸﻣ هﺮﻛﺬﺗ لﻮﻃ رد ﻲﻧﺎﺷﺎﻛ ﻦﻳﺪﻟا
يرﺎﮕﻧ
ﻲﻘﺗ ﻲﮔﺪﻧز دﻮﺧ ﻪﻜﻧﺎﻨﭼ ؛ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد رﺎﻴﺴﺑ ﻪﺘﻔﮔﺎﻧ و ﻪﺘﻔﮔ يﺎﻫدرد و ﺎﻬﺒﻴﺸﻧ ﻦﻳﺪﻟا
ﻲﻣ وا ﺪﻳﻮﮔ : ﻲﻣ و ﺖﺳا هدز راﺮﻄﺿا رﺎﻤﺴﻣ يﺮﺸﺑ نﺎﻛد رد ﺮﺑ رﺪﻗ و ﺎﻀﻗ ﺖﺳد ﺪﻳﻮﮔ
: و
رﺎﺘﺨﻳ و ءﺎﺸﻳ ﺎﻣ ﻖﻠﺨﻳ ﻚﺑر
15. ﻚﻠﻓ ﺖﻳﺎﻜﻧ و رﺎﮔزور ﺖﻳﺎﻜﺷ ﺖﻳﺎﻜﺣ ﻪﺑ ﺮﮔا
ﻦﻣاد و ﻢﻧادﺮﮔ قﺮﻐﺘﺴﻣ ﻲﻧﺎﮔﺪﻧز تﺎﻗوا و ﻢﻨﻛ فﺮﺻ ﺮﻤﻋ ﺔﻳﺎﻣﺮﺳ ،رﺎﻜﻣ ِراود ﻪﻛ ﻪﺼﻏ ﻲﻜﻳ ،راﺰﻫ زا و ﻲﻛﺪﻧا ،رﺎﻴﺴﺑ زا ﻪﻛ ﻢﻫاﻮﺧ و مﺪﻨﺑ ﺐﺷ نﺎﺒﻳﺮﮔ ﺮﺑ زور ار نﺎﺑﺎﻴﺑ ﮓﻳر و ﻢﺷﺎﺑ هدﺮﻛ ضﻮﺧ رﺎﻄﻣا ِرﺎﻄﻗا ِﺮﺼﺣ رد ﻢﻫد حﺮﺷ مراد هدﺮﻤﺷ ) ﻨﺟ ص ،ﺶﻣﺎﻫ ،ﮓ 32
.(
ﻲﺑ درﻮﻣ و يرﻮﺠﻬﻣ ياﺮﺟﺎﻣ ﻲﻘﺗ نﺪﺷ ﻊﻗاو يﺮﻬﻣ
زا حوﺪﻤﻣ رﺎﺑرد زا ﻦﻳﺪﻟا
ﻲﻣ زﺎﻏآ ﺮﻳز ﺔﻣﺎﻧ شرﺎﮕﻧ زا ﺶﻴﭘ لﺎﺳ هدرﺎﻬﭼ دﻮﺷ
:
ﻲﻘﺗ ،ﻲﻘﻴﻘﺣ قﺎﺘﺸﻣ ﻲﻣ ضوﺮﻌﻣ ،ﻲﻨﻴﺴﺤﻟا ﻦﻳﺪﻟا
هدرﺎﻬﭼ ﻪﺑ ﺐﻳﺮﻗ لﺎﺤﻟا ﻪﻛ ،ﺪﻧادﺮﮔ
ﺖﻣزﻼﻣ تدﺎﻌﺳ زا ﻪﻛ ﺪﺷ لﺎﺳ ...
ﺖﺳا موﺮﺤﻣ ...
ﺑﺎﺳ تاﻮﻨﺳ رد ﻪﺑ ﺖﺑﻮﻧ ود ﻚﻳ ﻖ
ﺮﮕﻳد و ﺪﻧدﻮﻤﻧ زاﺮﻓاﺮﺳ ار ﻪﻨﻴﻤﻛ ﻲﺘﻜﻴﺴﺧا ﻦﻳﺪﻟاﺮﻴﺛا و ﻲﻧور جﺮﻔﻟاﻮﺑا رﺎﻌﺷا ﺐﺒﺳ ﺪﻧدﻮﻣﺮﻔﻧ دﺎﻳ ار دﻮﺧ ﺺﻠﺨﻣ ،ﺖﻣﺪﺧ نآ لﺎﺜﻣا ﻪﺑ .
ﻲﻤﻧ نآ ﻪﻛ دﻮﺑ نآ ﺐﺒﺳ ﻢﻧاد
ﺪﻴﺳر فﺮﺷا ﺮﻃﺎﺧ ﻪﺑ ﺐﻧﺎﺟ ﻦﻳا زا يﺮﻴﺼﻘﺗ ﻪﻜﻧآ ﺎﻳ ﺪﻳدﺮﮕﻧ دﺎّﻗو ﻊﺒﻃ ﺪﻨﺴﭘ رﺎﻌﺷا .
اﺮﻴﺼﻘﺗ رﺬﻋ لﺎﺣ ﻪﻤﻫ ﻪﺑ هدﺎﺘﺴﻳا ار ت
رﺎﻌﺷا و هﺪﺷ تﺎﺑﺎﺨﺘﻧا رد تاﺮﻴﻴﻐﺗ و ﻢﻳا
15 . ﺺﺼﻗ : 28
.
و هﺪﻣآ ﻊﻤﺟ مﺎﻴﻘﻟا ﻚﻠﻤﻟا ﷲا ﻖﻴﻓﻮﺗ ﻪﺑ مﺎﻤﺗ ﺖﺤﺻ ﺎﺑ ﻦﻳﺮﺧﺄﺘﻣ و ﻦﻴﻣﺪﻘﺘﻣ زا رﺎﻴﺴﺑ ناﺪﺑ ﻪﻛ ﺪﺷ نآ ﺮﺑ ًارﺮﻜﻣ ﺰﻴﻧ ﻢﺳاﺮﻣ و ﺖﺒﺤﻣ ﺪﻬﻋ ﺪﻳﺪﺠﺗ يزور ﺪﻨﭼ هﺪﻣآ ﺐﻧﺎﺟ
ﻪﺑ ناﺪﻌﺘﺴﻣ ﺮﺜﻛا ﻪﻛ يرﻮﺻ ﻖﻳﻼﻋ ﻢﻛاﺮﺗ زﺎﺑ ،ﺪﻳﺎﻤﻧ تدﻮﻣ هﺪﻋﺎﻗ نآ ﺪﻧرﺎﺘﻓﺮﮔ نآ
ﻲﻣ ﻖﻳﻮﻌﺗ ﻞﺤﻣ رد ار هدارا ﻲﻤﻧ ﺐﻠﻄﻣ ﻦﻳا ﻖﻴﻓﻮﺗ و دزاﺪﻧا
ﺪﺑﺎﻳ ) ...
ص ،نﺎﻤﻫ 30
.(
ﻲﻣ نﺎﻴﺑ ﻦﻴﻨﭼ ار دﻮﺧ ﺖﺳاﻮﺧرد ﻪﻣادا رد و نﺎﺸﻧ ﺰﻴﭼ ﺮﻫ زا ﺶﻴﺑ ﻪﻛ ﺪﻨﻛ
ةﺪﻨﻫد
ﻲﻘﺗ ﺖﻴﺳﺎﺴﺣ ﻢﻴﻈﻨﺗ رد ﻦﻳﺪﻟا
ﻼﺧ ﺔﺻ رﺎﻌﺷﻻا
ﺖﺳا :...
ﻲﻣ ضوﺮﻌﻣ ﺎﻣﺪﻌﺑ بﺎﺘﻛ زا يوﺰﺟ ﺪﺷ ﻲﺗﺪﻣ ﻪﻛ ﺪﻧادﺮﮔ
ﻼﺧ ﺔﺻ رﺎﻌﺷﻻا ،ﺮﻴﻘﻓ
وﺰﺟ نآ و ﺪﻧﺎﻤﺑ ﺺﺨﺷ نآ دﺰﻧ ﻲﺷﻮﻣاﺮﻓ ﺔﻄﺳاو ﻪﺑ و دﻮﺑ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺪﻴﻘﻣﺎﻧ ﻲﺼﺨﺷ هرﺎﭘ ] يا [ نﺎﻫﺎﻔﺻ ﺔﻨﻄﻠﺴﻟاراد رد ﻪﻛ تﺎﻗوا نآ رد ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻜﻠﻓ ﻢﻴﻜﺣ رﺎﻌﺷا زا
دﻮﺑ هﺪﺷ ﺐﻧﺎﺟ نآ و ﻪﺘﻓﺮﮔ ار ﻪﻴﻟارﺎﺸﻣ ناﻮﻳد يزﻮﺳ ﺎﻧﻻﻮﻣ زا ﻢﻳدﻮﺑ ﺖﻣزﻼﻣ رد ﻪﻴﻟارﺎﺸﻣ ﻪﺑ ﺖﺑﻮﻧ ﻪﺳ ود و ﺪﺷ رﺎﻌﺷا نآ يﺎﻋﺪﺘﺳا ﻪﺘﺷﻮﻧ
. مﺪﻋ ﺔﻄﺳاو ﻪﺑ ﺎﻧﻻﻮﻣ
دﺎﺘﺳﺮﻔﻧ ﺺﻠﺨﻣ ﻪﺑ ار رﺎﻌﺷا نآ ﺮﮕﻳد يﺰﻴﭼ ﺎﻳ ﺖﺑﺎﺘﻛ غﺎﻣد .
ﺮﺤﺑ زا ﺖﺑﻮﻧ ﻦﻳا رد
يوذ ماﺪﺧ تﺎﻔﺘﻟا يﺎﺨﺳ ﺔﻧاﺰﺧ و دﻮﺟ تﺮﻀﺣ زا ﻪﻛ دراد ﻊﻤﻃ ﻦﻳا ماﺮﺘﺣﻻا
ﺖﻌﻳﺮﺷ ﺎﻧﻻﻮﻣ ﺐﺘﻛ و تﺎﻛوﺮﺘﻣ ﻂﺑﺎﺿ ﻪﻛ ،ﻦﻣﺆﻣ ﺎﻗآ ،هﺎﻨﭘ ]
ي [ نآ ،ﺖﺳا مﻮﺣﺮﻣ
ﺘﻛ ﻲﺟﺎﺣ بﺎﻨﺟ زا دﻮﺸﻧ اﺪﻴﭘ ﻪﻴﻟارﺎﺸﻣ ﻲﺿﺎﻗ بﺎﻨﺟ دﺰﻧ ﺮﮔا و ﺪﻨﺒﻠﻄﺑ ار بﺎ ﺰﻴﻧ بﺎﻨﺟ نآ دﺰﻧ ﺎﻧﻻﻮﻣ ﺐﺘﻛ ﻲﻀﻌﺑ ﻪﻛ ﺪﻨﻳﺎﻤﻧ ﺐﻠﻃ ،ﺮﮕﺴﻣ لﺪﺒﻋ ﺎﻗآ ،ﻦﻴﻣﺮﺤﻟا
ﺖﺴﻫ . كﺪﻧا ﻪﺑ ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ ﺮﻌﺷ نآ ﺐﻠﻃ مﺎﻘﻣ رد ماﺪﺧ نﻮﭼ ﻪﻛ ﺖﺳا نآ ضﺮﻏ
ﻲﺑ ةرذ ﻦﻳا يوزرآ ﻲﻴﻌﺳ ﻲﻣ ﻞﺻﺎﺣ راﺪﻘﻣ
ﻛ ﺖﺳا ﺲﻤﺘﻠﻣ ﺰﻴﻧ و دﻮﺷ ﺲﻔﻧ ﻪﺑ ﻪ
نآ و ﺪﻧﺎﺴﻳﻮﻧ ﺖﺳرد ار ﺮﻌﺷ ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﻪﻛ ﻲﺼﺨﺷ ﺎﻳ ﺪﻨﻳﺎﻣﺮﻓ هدﻮﺴﻣ دﻮﺧ ﺲﻴﻔﻧ ﻦﻳا ﻪﺑ هداد ﻦﻴﻣا ﻲﺼﺨﺷ ﻪﺑ رﺎﻌﺷا ﺔﻄﺳاو ﻪﺑ ﺮﻴﻘﻓ بﺎﺘﻛ ﻪﻛ ﺪﻨﻧادﺮﮔ لﺎﺳرا ﺐﻧﺎﺟ
ﻲﻣ ﻪﺘﺷﻮﻧ ﻞﻫا مدﺮﻣ ﺖﻬﺟ ﺪﻠﺠﻣ نآ ﻪﻛ ﻲﻫﺎﮔ و هﺪﻧﺎﻣ ﺺﻗﺎﻧ وﺰﺟ نآ نآ ،دﻮﺷ
ﻲﻣ ﺖﺒﺜﻣ ﺺﻗﺎﻧ ﺮﻌﺷ ددﺮﮔ
) ...
ص ،نﺎﻤﻫ 31
.(
ﻲﻘﺗ هرود رد ﻦﻳﺪﻟا ﻲﮔﺪﻧز زا ﻲﻳﺎﻫ
ﻪﺑ ﺎﻣا ؛ﺖﺳا هدﻮﺑ فﺎﻌﻣ تﺎﻴﻟﺎﻣ ﺖﺧادﺮﭘ زا شا
ﻲﻣ زﺎﺑ هﺪﻋﺎﻗ نﺎﻣز روﺮﻣ دوﺪﺣ رد و ددﺮﮔ
1016 ق ) يﺪﻧوﺎﻬﻧ ﺮﻀﺧ گﺮﻣ زا ﺪﻌﺑ
نﺎﺷﺎﻛ ﻒﺻآ ﻪﺑ ﺐﻘﻠﻣ (
ﻲﻣ ﺮﺑ وا ﻪﻧﺎﺧ زا دﺮﮔ ،رز ﺐﻠﻃ ﻪﺑ ،ﺪﻧروآ
و
» نﺎﮔﺪﻧﺎﻣاو «
ار وا
ﻪﭼﻮﻛ رد ﻲﻣ ﺎﻫ
ﺪﻨﻧاود ﺸﻳﺮﭘ و ﻪﺘﺴﻜﺸﻟد ﺲﭘ ؛ ﻪﻣﺎﻧ رد نﺎ
ﻲﻣ اﺮﻣا زا ﻲﻜﻳ زا يا ﺪﻫاﻮﺧ
ﺪﻨﻛ ﺎﻴﻬﻣ ار وا ﻦﻃو يﻼﺟ تﺎﻣﺪﻘﻣ ﺎﺗ .
هﺎﮕﻧآ ﻦﻳا ﻲﻣ هﻮﻜﺷ حوﺪﻤﻣ زا ﻪﻧﻮﮔ ﺪﻨﻛ
:
ﻲﻣ ﻦﻳا زا ﺶﻴﺑ نﺎﺣدﺎﻣ رﺎﻛ ﺔﺸﻳﺪﻧا ار نﺎﺣوﺪﻤﻣ و نﺎﻛﻮﻠﻤﻣ ﻢﻏ ار نﺎﻜﻟﺎﻣ ﺪﺷﺎﺑ
ددﺮﮔ ﺢﻧﺎﺳ دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ هﺪﺷ ضوﺮﻌﻣ ﻪﻛ ﺎﻬﺗرﻮﺻ عﻮﻧ ﻦﻳا ﻪﻛ .
ﺎﺑ ﻪﻛ ﻲﻜﻠﻣ رد
ﺎﻜﺑﺎﻧ رﺎﻛ در ﺖﺳد ،ﺪﺷﺎﺑ رﺎﻋ و ﮓﻨﻧ وا دﻮﺟو زا ار رازﺎﺑ و ﻪﭼﻮﻛ نﺎّﻜﺳ ﻪﻛ ير ﺔﻄﺳاو ﻪﺑ و ﺪﺷﺎﺑ يرﺎﺟ نﺎﻤﻴﻠﺳ ﺮﺑ ﺶﻤﻜﺣ ﻪﻛ ،دﺎﻬﻧ ﺪﻧاﻮﺗ ﻲﻔﺻآ ﺮﻣا يور ﺮﺑ
ﻪﻠﺤﻣ رز ] يا [ دﺮﮔ ﺮﻴﻘﻓ ﺔﻧﺎﺧ زا ،هدﻮﺑ فﺎﻌﻣ ﻪﻨﻴﻤﻛ نﺎﻄﻠﺳ ﻲﻟو ﻢﻜﺣ نﺎﻣز رد ﻪﻛ
ﻪﭼﻮﻛ رد ار ﺮﻴﻘﻓ نﺎﮔﺪﻧﺎﻣاو و ﺪﺸﻛ ﺪﻧاود ﺎﻫ
. رد ار ناداﺮﻣﺎﻧ ﺖﺸﻴﻌﻣ ﻚﻠﻣ نآ
يراﻮﺧ و ﻲﺘﻔﺧ عﻮﻧ ﻦﻳا ﺰﮔﺮﻫ ًﻼﻤﺠﻣ ؟دﻮﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﻦﻜﻤﻣ نﻮﭼ ندﺮﻛ ]
يا [ هﺪﻨﺑ ﺮﺑ
ﺮﻴﻘﻓ ﺶﻘﻧ ﻪﻛ ﻪﻠﺤﻣ ﻦﻳا نادﻮﺴﺣ و ناﺪﻧﺎﻌﻣ ﻲﻀﻌﺑ ﺮﻃﺎﺧ ﺔﻄﺳاو ﻪﺑ و هﺪﺸﻧ ﻊﻗاو ﻲﻤﻧ ﻲﺘﺴﻫ حﻮﻟ ﺮﺑ ار ﻪﻠﺣار و داز و ﺖﺴﻴﻧ ردﺎﻗ ددﺮﺗ ﺮﺑ ﻪﻜﻧآ ﺎﺑ ،ﺪﻳد ﺪﻨﻧاﻮﺗ
ﻬﺷ ﻪﺑ ار دﻮﺧ ﻪﻛ هﺪﺷ ﻦﻳا ﺮﺑ دراﺪﻧ نﺎﻴﻣ رد و ﺪﻴﻧارﺬﮔ ﺪﻧاﻮﺗ ﻲﺗﺎﻗوا ﻪﻛ دﺮﺑ يﺮ
ﻲﻓ داﺪﻌﺘﺳا ﻞﻫا ا
هﺮﻬﺑ ﻪﻠﻤﺠﻟ ﺪﻴﺳر ﺪﻧاﻮﺗ يا
. نآ و دﻮﺷ ﺮﻳﺪﻘﺗ ﻖﻓاﻮﻣ ﺮﻴﺑﺪﺗ ﺮﮔا
و تﺎﻌﻳﺪﺼﺗ ﻦﻳا ﺪﻨﻛ يدﺪﻣ ﻦﻃو يﻼﺟ رد ار دﻮﺧ يﻮﮔﺎﻋد ةﺪﻨﺑ ﺰﻴﻧ ﺪﻧواﺪﺧ ﻲﻣ فﺮﻃﺮﺑ ﻪﻤﻫ تﺎﺗﺎﻤﺷ دﻮﺷ
) ص ،نﺎﻤﻫ 33
.(
ﻢﻴﻈﻨﺗ رد ﻒﻟﺆﻣ تﻼﻜﺸﻣ زا ﻲﻜﻳ
ﻼﺧ
ﺔﺻ رﺎﻌﺷﻻا
مود ﻞﺻا نﺎﻳﺎﭘ رد ، )ﺮﻛذ رد
نﺎﻬﻔﺻا ياﺮﻌﺷ (
هﺪﻣآ ﺖﺴﻴﺑ ﺞﻧر زا يﺮﺼﺘﺨﻣ ﻦﺘﻔﮔ ﻪﺑ ﺎﻬﻨﺗ نآ ﻲﻃ ﻪﻛ ﺖﺳا دﻮﺧ ﺔﻟﺎﺳ
ﻲﺑ و ﻪﻧﺎﺼﻟﺎﺧ ﺮﻳﺮﺤﺗ رد ِمﺎﻌﻧا و ﻪﻠﺻ ﺖﺷاﺪﻤﺸﭼ
ﻼﺧ ﺔﺻ رﺎﻌﺷﻻا
ﻲﺧﺮﺑ ﻲﺳﺎﭙﺳﺎﻧ وِنﺎﻴﻓاﺮﻃا
» ﺺﻠﺨﻣ رازآ « ﻲﻣ ﺎﻔﺘﻛا نﺎﻣز ﻞﻫا و ناﺮﻋﺎﺷ و ﻦﻳا و ﺪﻨﻛ
ﻲﻣ نﺎﻴﺑ ﻦﻴﻨﭼ اد
در :
...
ﺮﺜﻛا ﻪﻛ هدﻮﺑ ﻦﻳا ﻲﺗاذ تﺮﻄﻓ ﺐﺒﺳ ﻪﺑ لزا ﺢﺒﺻ رد ﺮﻴﻘﻓ ﻦﻳا ﺖﺷﻮﻧﺮﺳ فﺮﺻ ﻢﻈﻧ ﻞﻫا ﺮﺧﺎﻔﻣ و ﺐﻗﺎﻨﻣ ﺮﺸﻧ ﻪﺑ ار ﻒﻳﺮﺷ تﺎﻗوا رﺎﻌﺷا و ﺪﻧادﺮﮔ
ﺖﻏﻼﺑ و ﺐﻃر و ﻢﻴﻘﺳ و ﺢﻴﺤﺻ و ﺪﻳﺎﻤﻧ ﻒﻴﺻﻮﺗ و ﺮﻴﻬﺸﺗ ار ﻪﻔﻳﺎﻃ ﻦﻳا مﺎﺠﻧا
تﺎﻣﺪﺧ ﻦﻳا دﻮﺟو ﺎﺑ و ،دزﺎﺳ اﺪﺟ ﺮﮔﺪﻜﻳ زا ار نﺎﺸﻳا رﺎﻜﻓا ﺲﺑﺎﻳ تﺎﻘﻳﻮﺸﺗ و
ﻲﺑ ﻪﻛ نﺎﻣز ﻞﻫا و اﺮﻌﺷ بﺎﺑ رد ﺮﻴﻘﻓ ﺔﻴﻀﻗ ،ﺖﺳا لﻮﻐﺸﻣ ﺖﻣﺪﺧ ﻪﺑ ﺐﺟاﻮﻣ
ﻲﺑ و ﺖﺳا سﻮﻜﻌﻣ ﻲﺑ و ﻲﺘﻳﺎﻨﺟ و مﺮﺟ
نﺎﺸﻳا قﺎﻔﻧ ناﺪﻧز رد ﻲﻳاﺮﺘﻓا و بﺬﻛ
ﻪﻛ ﺖﺳا نﺎﻴﻣ رد نﺎﻘﻓﺎﻨﻣ قﺎﻔﻧ و ناﺪﺴﻔﻣ ةراﺮﺷ زا ﺪﻨﭼ ﻲﺗرﻮﺻ و سﻮﺒﺤﻣ ﻲﻣ ﻪﻧ ،ﺖﺳا نﺎﻴﺑ ﺖﻗﺎﻃ قﻮﻓ نآ حﺮﺷ ﻲﻣ ﻪﻧ و ﺖﻔﮔ ناﻮﺗ
ﺗ ﺖﻔﻬﻧ ناﻮ ...
و ماﺮﻛ و مﺎﺌﻟ ﺐﻧﺎﺟ ﺔﻈﺣﻼﻣ و ماﻮﻋ و صاﻮﺧ زا ﻊﻤﻃ ﻊﻄﻗ دﻮﺟو ﺎﺑ و يوذ ﺔﻔﻳﺎﻃ ﻦﻳا ﺖﻣﺪﺧ ﺮﺑ ماﺪﻗا ﺢﻴﺤﺼﺗ ار ناﺮﮕﻳد رﺎﻌﺷا زور ﺮﻫ ،ماﺮﺘﺣﻻا
ﻲﻣ نﺎﺸﻳا ﺎﺑ هدﺮﻛ دﺰﻧ ﻪﺘﻔﮔ ﻲﻨﻌﻣ ار نادﺎﺘﺳا ﺔﻠﻜﺸﻣ تﺎﻴﺑا ًارﺮﻜﻣ و ﺪﻧاﻮﺧ ﺪﻳﺎﺑ
ﻪﺑ زور ﺮﻫ ﻪﻈﺤﻟ ﻪﻈﺤﻟ ضﻮﻋ رد و ﺪﻧارﺬﮔ نﺎﺸﻳا ﻢﺜﺒﺧ رﺮﻜﻣﺮﻴﻏ ﻲﻬﺟو
ﻲﻣ ﻲﻣ ﺖﺗﺎﻤﺷ و ﺪﻨﻳﺎﻤﻧ ﻪﺼﻏ ﺮﻫز و ﺪﻨﻨﻛ
ﻲﻣ ما ﺪﻨﻧﺎﺸﭼ ) ...
ﻲﻘﺗ ﻲﻧﺎﺷﺎﻛ ﻦﻳﺪﻟا ،
» نﺎﻬﻔﺻا
« ص ، 416 .(
...
ﺺﻠﺨﻣ ﺖﻨﻴﻃﺪﺑ نﺎﻘﻓﺎﻨﻣ و رﺎﻌﺷ دﺎﺴﻓا ناﺮﻳﺮﺷ ﻲﺑ ﺖﻳﺎﻏ زا ،رازآ
و ﻲﻳﺎﻓو
اﺮﻣ لﺎﻤﻋا تﺎﻨﺴﺣ و ﺪﻧراد ﺮﻴﻘﻓ ءاﺬﻳا ﮓﻨﻫآ ،ﻞﻬﺟ و ﻲﺋاردﻮﺧ ﺖﻳﺎﻬﻧ و ﺪﺴﺣ هﻮﺟو ﺢﺒﻗا ﻪﺑ ﻲﻣ بﻮﻠﻗ ﺮﺑ
ﺮﺑ ضاﺮﻋا نﺎﺑز و ﺪﻧراد ﺮﻈﻧ رد تﺎﺑﺎﺨﺘﻧا ،ﺪﻧرﺎﮕﻧ
ﻲﻣ هوﺮﮔ ﻦﻳا تﺎﻔﺻ و تﻻﺎﺣ ،ﺮﺛا ﻲﻣ هﻮﻜﺷ نﺎﺑز و ﺪﻨﻧاد
ﻪﻛ ﺪﻨﭼ ﺮﻫ ،ﺪﻨﻧﺎﺒﻨﺟ
ﻲﻣ ﻊﺒﺘﺗ ﻲﻣ نﺎﺤﺘﻣا و ﺪﻨﻳﺎﻤﻧ ﻲﻣ ﺮﻫﺎﻇ بﺬﻛ و ﺪﻨﻨﻛ
ﻲﻤﻧ ﻞﺠﺧ ًﺎﻘﻠﻄﻣ ،دﻮﺷ ﺪﻧدﺮﮔ
ﻲﻤﻧ ﻞﻌﻔﻨﻣ دﻮﺧ مﻮﻣﺬﻣ لﺎﻌﻓا زا و ﺪﻧﻮﺷ
) ...
نﺎﻤﻫ : ص 417 .(
ﺑ ﻲﻘﺗ نﺎﻴﻓاﺮﻃا يﺎﻬﺘﺗﺎﻤﺷ زا ﻲﺧﺮ رد ،هﺪﺷ وا ﺮﻃﺎﺧ ﺶﺠﻧر ﺐﺟﻮﻣ ﻪﻛ ،ﻦﻳﺪﻟا
زا ﻲﻳﺎﻬﺸﺨﺑ
ﻼﺧ
ﺔﺻ رﺎﻌﺷﻻا
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﻳ دﻮﻤﻧ ﺰﻴﻧ. ﻲﻘﺗ ندﺮﻛ ﻢﻬﺘﻣ ﻪﺑ ﻦﻳﺪﻟا
هزاﺪﻧا زا ﺶﻴﺑ ﺪﻴﺠﻤﺗ و ﻒﻴﺻﻮﺗ ﺖﺳاﻮﺧرد ،ﻪﻧاراﺪﺒﻧﺎﺟ بﺎﺨﺘﻧا و ﻲﺳﺎﻨﺷﺎﻧﺮﻌﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺖﺳا دراﻮﻣ ﻦﻳا زا يا :
...
ﻦﻳا نﻼﻫﺎﺟ زا ﻲﻠﻴﻠﻗ ﻪﻔﻳﺎﻃ
...
يو نﺎﻨﺨﺳ ﺮﺑ ]
قاﺮﺷا ﺮﻗﺎﺑﺪﻤﺤﻣ [
ﻪﻛ
ﻲﻤﻧ ﺎﻓو نآ ﻢﻴﻬﻔﺗ ﻪﺑ نﺎﺸﻛاردا ﻲﻣ تﺎﺿاﺮﺘﻋا ،ﺪﻨﻛ
ار ﻪﻨﻴﻤﻛ ﻦﻳا نﺎﻨﺨﺳ و ﺪﻨﻳﺎﻤﻧ
ﻲﻣ ﺪﻨﻳﺎﺷﻮﺧ و قاﺮﻏا وا يداو رد ﻲﻣ ﺖﺒﺴﻧ ﻮﺸﺣ و نﺎﻳﺬﻫ ﻪﺑ ﻪﻜﻠﺑ ،ﺪﻨﻣﺎﻧ
ﺪﻨﻨﻛ
ﻲﻣ يﻮﺘﻓ ﺶﻧزﺮﺳ و ﺦﻴﺑﻮﺗ ﻪﺑ و ﺪﻨﻫد
) ...
نﺎﻤﻫ : 249 .(
...
ﻔﻳﺎﻃ ﻦﻳا زا ﻲﻌﻤﺟ و ﻲﻤﻧ ﻲﺴﻠﻓ ﻪﺑ ﺰﻴﻴﻤﺗ رازﺎﺑ رد ﻪﻛ ﻪ
ﺖﻳﺎﻏ زا ،ﺪﻧزرا
ﻲﻣ تواﺪﻋ ﺮﻴﻘﻓ ﺎﺑ ﻲﻠﺒﺟ توﺎﻘﺷ ﻦﻳﺮﺘﻬﺑ نﺎﺸﻳا كرﺎﺒﻣﺎﻧ ﻢﺳا ﺮﺑ اﺮﭼ ﻪﻛ ﺪﻧزرو
زا ﻪﻛ ﺮﮕﻳد ﻲﻫوﺮﮔ و ﺖﺴﻴﻧ رﻮﻄﺴﻣ بﺎﺘﻛ ﻦﻳا رد ﻲﻔﻴﺻﻮﺗ ﻦﻳﺮﺗﻮﻜﻴﻧ و ﻲﻔﻳﺮﻌﺗ هﺪﺷ ﻲﺿار ﻪﻴﻓﺎﻗ و نزو ﻪﺑ ﻦﻴﻤﻫ ﺮﻌﺷ ﻮﻠﺗ رد بﺎﺘﻛ ﻦﻳا رد ﻪﻛ ﺪﻧراد وزرآ ﺪﻧا
ﺎﻛا ﻞﻘﻋ مﺮﺟﻻ ﺪﻨﺷﺎﺑ رﻮﻛﺬﻣ ﺪﺣ زا ﺶﻴﺑ يﺎﻨﺛ و حﺪﻣ ﻪﺑ ﻦﺨﺳ ﻞﻫا ﻲﻟﺎﻫا و ﺮﺑ
ﻪﻳﺎﻤﻧاﺮﮔ و ﻲﺑدﺆﻣ ﻦﻳﺮﺘﻬﺑ و ﺖﺳا نﺎﺸﻓرد يﺮﺘﺧا و نﺎﺸﺧر ﻲﻏاﺮﭼ ﻪﻛ ﻦﻳﺮﺗ
ﺪﻳآ ﺶﻴﭘ ضاﺮﺘﻋا ﻪﺑ ،ار نﺎﻴﻣدآ ﻲﻬﺒﻨﻣ ) ...
گ ،ﺪﻧ 1345 .(
ﻲﻘﺗ يرﻮﺠﻧر و يرﺎﻤﻴﺑ ﻦﻳﺪﻟا
ﻛ ﺎ ﺷ ﺎﻧ ﻲ
ﻲﮔﺪﻧز زا ﻲﻳﺎﻬﺸﺨﺑ رد هﺮﻛﺬﺗ ﺮﻴﻣ يرﻮﺠﻧر و يرﺎﻤﻴﺑ ﻪﻣﺎﻧ رد شرﺎﺒﺘﻘﺸﻣ
ﻪﻛ يا
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﻳ دﻮﻤﻧ ،ﻪﺘﺷﻮﻧ ﺖﺳود تدﺎﻴﻋ زا ﻲﻧاﻮﺗﺎﻧ رد :
ﺖﺒﺤﻣ ﺎﻫﺎﻨﭘ ! ﻪﻛ صﻼﺧا و ﺖﺒﺤﻣ ﺖﻌﻳﺮﺷ رد ﺖﺳا ﻦﻴﻋ ضﺮﻓ و ﺐﺟاو نﻮﭼ
دﻮﺟو ﺎﺑ ﻪﻛ ﺪﺷ نآ ﺮﺑ ﺺﻠﺨﻣ ﻦﻳا رﺮﻜﻣ ،ﺪﻨﻳﺎﻤﻧ مﺎﻴﻗ ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ تدﺎﻴﻋ ﻪﺑ نﺎﺘﺳود ﻪﺑ ،ﻪﺘﺸﮔ ﺰﺋﺎﻓ ﺖﻣزﻼﻣ تدﺎﻌﺳ ﻪﺑ ،دراد ﻪﻛ ﻲﮕﺘﺴﻜﺷ و ﻒﻌﺿ تدﺎﻴﻋ ﻢﺳاﺮﻣ
ﻲﻣ هدارا ﻦﻳا هار رد ﻖﻳﻮﻌﺗ رﺎﺧ ﺰﻴﭼ ود ﺎﻣﺄﻓ ؛ﺪﻳﺎﻤﻧ ماﺪﻗا دزاﺪﻧا
: بﺎﺑرا ﻪﻜﻧآ ﻲﻜﻳ
ﻲﻣ برﺎﺠﺗ ﺮﮕﻳد ﻲﻜﻳ و ﺖﺴﻴﻧ بﻮﺧ ندﺮﻛ ﺮﮕﻳد رﺎﻤﻴﺑ تدﺎﻴﻋ ار رﺎﻤﻴﺑ ﻪﻛ ﺪﻨﻳﻮﮔ
ندﻮﻤﻧ ناﺰﻳﺰﻋ تﺎﻗﻼﻣ ،يﺮﺴﻣ ضﺮﻣ ﻦﻳا رد ﺖﺴﻴﻧ ﻲﻤﻬﻓ ﺖﺣﺎﺒﻗ زا ﻲﻟﺎﺧ ﻪﻜﻧآ .
ﺞﻧر ﺮﻫ ياود نﻮﭼ لﺎﺣ يا ﻲﻠﻋ نﺎﻤﻫ ﻪﺑ ؛ﺖﺳا ﺎﻋد ﻪﺑ طﻮﻨﻣ ﺎﻔﺷ ،ار درد و
ﻲﻣ رﺎﺼﺘﺧا ﻀﺣ زا ار ﺲﻴﻔﻧ تاذ نآ ﺖﺤﺻ و ﺪﻨﻛ
ﺐﺒﺴﻣ تﺮ ﺖﻠﺌﺴﻣ بﺎﺒﺳﻻا
ﻲﻣ ﺪﻳﺎﻤﻧ ) گ ،نﺎﻤﻫ 34
. ﻚﻧ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ :
ص ،ﺮﮕﻳد ﺔﻌﻗر 37
.(
ﻲﻘﺗ يﺎﻬﺗﺮﻓﺎﺴﻣ ﻦﻳﺪﻟا
ﻛ ﺎ ﺷ ﺎﻧ ﻲ
ﻲﻘﺗ شرﺎﮕﻧ نارود رد ﻦﻳﺪﻟا
ﻼﺧ
ﺔﺻ رﺎﻌﺷﻻا
لﺎﺳ نﺎﺘﺴﻣز رد نﺎﻬﻔﺻا ﻪﺑ شﺮﻔﺳ زا987 ﺪﻳد ياﺮﺑ ق ﺶﺨﺑ ﻦﻳا ﻞﻴﻤﻜﺗ و ناﺮﻋﺎﺷ ﺎﺑ را
) ﻚﻧ : ص ،نﺎﻬﻔﺻا ﺶﺨﺑ
184 ، 227 و 231 ﻲﻧﺎﻬﺒﻬﺑ يﺪﻣﺎﺣ ﻞﺧﺪﻣ ﻞﻳذ ،زاﺮﻴﺷ ﺶﺨﺑ و (
تﺎﺒﺘﻋ ﻪﺑ ﺮﻔﺳ و
لﺎﺳ رد 990
يدﺎﺑاﺮﺘﺳا ﻲﻘﻃﺎﻧ ﻲﻫاﺮﻤﻫ ﺎﺑ ق )
ﻚﻧ : ﻞﺧﺪﻣ ﻞﻳذ ،ناﺪﻤﻫ ﺶﺨﺑ
يدﺎﺑاﺮﺘﺳا ﻲﻘﻃﺎﻧ و ﻲﺑﺎﺤﺳ ﺎﻧﻻﻮﻣ (
لﺎﺳ رد ﺪﻧوﺎﻬﻧ ﻲﺣاﻮﻧ و ناﺪﻤﻫ ﻪﺑ شﺮﻔﺳ و
1010 ﺮﺑ ق ﻲﻫﻮﻜﺷ ﻲﻗﺎﺑ ﷲاﺪﺒﻋﻼﻣ ﺎﺑ راﺪﻳد يا )
ﻞﺧﺪﻣ ﻞﻳذ ،ناﺪﻤﻫ ﺶﺨﺑ
ﻲﻫﻮﻜﺷ ( ﻲﻣ دﺎﻳ ﺪﻨﻛ . هدوﺮﺳ زا ﻲﻜﻳ زا ﻪﻜﻧﺎﻨﭼ ﻲﻣﺮﺑ ﺶﻳﺎﻫ
ﺪﻬﺸﻣ ﻪﺑ رﺎﺑ ود ،ﺪﻳآ
هدﺎﻣ ﺮﮔا ،مود ﺮﻔﺳ ﻪﻛ ﺖﺳا هدﺮﻛ ﺮﻔﺳ ﻪﻛ ــ ﺪﺷﺎﺑ هﺪﺷ ﻪﺘﺷﻮﻧ ﻲﺘﺳرد ﻪﺑ نآ ﺦﻳرﺎﺗ
ﺦﻳرﺎﺗ ﻪﺑ ــ ﺖﺧادﺮﭘ ﻢﻴﻫاﻮﺧ نآ ﻪﺑ ﻪﻣادا رد 1017
=) مود ﺪﻬﺸﻣ ترﺎﻳز (
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﻳﺬﭘ ترﻮﺻ .
ﻲﺷﺎﻛ ﻲﻘﺗ ﻪﻜﻨﻳا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ،ﻲﻧﺎﻌﻣ ﻦﻴﭽﻠﮔ ﺪﻤﺣا ﺔﺘﻔﮔ ﻪﺑ
ﻲﻣ نﺎﻴﺑ ﺖﺣاﺮﺻ ﻪﺑ لﺎﺳرا وا ياﺮﺑ ﺪﻨﻫ ﻢﻴﻘﻣ ناﺮﻋﺎﺷ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ تﺎﻋﻼﻃا ﻪﻛ ﺪﻨﻛ
ﻲﻣ هﺪﺷ
» نﺎﺘﺳوﺪﻨﻫ ﻪﺑ ﺰﮔﺮﻫ و هدﺮﺑ ﺮﺳ ﻪﺑ نﺎﺷﺎﻛ رد ار دﻮﺧ ﺮﻤﻋ ﺮﺘﺸﻴﺑ مﺎﻳا
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﻧ «
) ﻲﻧﺎﻌﻣ ﻦﻴﭽﻠﮔ 1363
: 543 ( ﻲﺴﻴﻔﻧ ﺪﻴﻌﺳ نﻮﭼ ﻲﺧﺮﺑ ﻪﻜﻨﻳا و
) 1344 : 379 و 805 ( يﻮﻘﻧ ﺎﺿﺮﻴﻠﻋ و )
1343 : 124 ( ﺪﻨﻫ رد ﻒﻟﺆﻣ ﺖﻣﺎﻗا زا
ﻪﺘﻔﮔ ﻦﺨﺳ ﻲﻣ ﻲﺷﺎﻧ ﺎﺠﻧآ زا ،ﺪﻧا
ﻲﻘﺗ ﺎﻳﻮﮔ ﻪﻛ دﻮﺷ زا ﻲﺸﺨﺑ ﺎﻳ مﺎﻤﺗ ﻲﺷﺎﻛ ﻦﻳﺪﻟا
يرﻮﺑﺎﺠﻴﺑ هﺎﺸﻟدﺎﻋ ﻢﻴﻫاﺮﺑا نﺎﻄﻠﺳ ياﺮﺑ ﻪﻠﺻ ﺖﻓﺎﻳرد ﺪﻴﻣا ﻪﺑ ار ﺶﻳﻮﺧ ةﺮﻛﺬﺗ ﻳا نﻮﭼ و ﺖﺳا هدﺎﺘﺳﺮﻓ ﺖﺳﺮﻬﻓ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺲﻳﻮﻨﺘﺳد ﻦ
،هدﺎﺘﻓا ﻲﮕﻧﺮﻓ ﻲﺴﻳﻮﻧ
هدﺮﻛ ﺖﻴﻌﺒﺗ يو زا ناﺮﮕﻳد و ﺖﺳا هداد يﺮﻈﻧ ﻦﻴﻨﭼ ﻪﺘﺴﻧادﺎﻧ ﺪﻧا
.
