1
ﻦﯿﯿﻌﺗ ناﺰﯿﻣ فﺮﺼﻣ دﻮﮐ نژوﺮﺘﯿﻧ راد
ﺮﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ هﺎﯿﮔ
ﯽﯾوراد نﻮﺴﯿﻧا رد يﺎﺘﺳار يزروﺎﺸﮐ راﺪﯾﺎﭘ
رﻮﭘﻦﯿﺴﺣﺐﻠﻄﻣ ﯽﺒﯿﺒﺣﻦﺴﺣ،1
*2
هدازﯽﺒﻧﻞﯿﻋﺎﻤﺳا، رذآداﮋﻧردﺎﻗلﻮﺳر،3
4
-1
ﺪﺷراﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﺖﻋارز
زا ﺪﻫﺎﺷهﺎﮕﺸﻧاد،يزروﺎﺸﮐهﺪﮑﺸﻧاد
2 ﺸﻧاد،تﺎﺗﺎﺒﻧحﻼﺻاوﺖﻋارزهوﺮﮔرﺎﯾدﺎﺘﺳا- ﺪﻫﺎﺷهﺎﮕﺸﻧاد،يزروﺎﺸﮐهﺪﮑ
3 دﺎﺑﺎﻬﻣﺪﺣاوﯽﻣﻼﺳادازآهﺎﮕﺸﻧاد،يزروﺎﺸﮐهﺪﮑﺸﻧاد،تﺎﺗﺎﺒﻧحﻼﺻاوﺖﻋارزهوﺮﮔرﺎﯾدﺎﺘﺳا-
4 ﻪﯿﻣوراهﺎﮕﺸﻧاد،يزروﺎﺸﮐهﺪﮑﺸﻧادزاﺖﻋارزﺪﺷراﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ- .
*Corresponding author: [email protected]
هﺪﯿﮑﭼ ﺶﯾاﺰﻓايﺎﺘﺳاررد
، ﺪﯿﻟﻮﺗيراﺪﯾﺎﭘ كﺎﺧﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﺖﯿﻔﯿﮐﺎﺑﺖﺴﯾزﻂﯿﺤﻣﻆﻔﺣو
ﯽﯾاﺬﻏﺮﺻﺎﻨﻋبﺬﺟﺶﯾاﺰﻓاﻖﯾﺮﻃزا) (
ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑﺖﯿﻔﯿﮐ و كﺎﺧﯽﯾاﺬﻏﻪﮑﺒﺷ ﻖﯾﺮﻃزا)
ﺎﺑ ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓترﻮﺼﺑيا ﻪﻋرﺰﻣﺶﯾﺎﻣزآ( ردﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷنژوﺮﺘﯿﻧ رﻮﺘﮐﺎﻓ2
3
ﺢﻄﺳ
،ﺮﻔﺻ)
،60 رﺎﺘﮑﻫردمﺮﮔﻮﻠﯿﮐ120 زآﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑنژوﺮﺘﯿﻧو (
و ردﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗ ﺢﻄﺳ3
ﺮﻔﺻ)
،
،3 رﺎﺘﮑﻫردﺮﺘﯿﻟ،6 حﺮﻃﻪﯾﺎﭘﺮﺑ (
ﺎﺑ ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﮐ يﺎﻬﮐﻮﻠﺑ راﺮﮑﺗ 3
ﺪﯾدﺮﮔ اﺮﺟا ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ .
ﺢﯿﺤﺻ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﻪﯾﺬﻐﺗ كﺎﺧ
ﺎﺑ نزاﻮﺗ ﯽﻫددﻮﮐ و ﺑﺎ هدﺎﻔﺘﺳا زا دﻮﮐ
ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ
، نﻮﺴﯿﻧاﺪﯿﻟﻮﺗﺮﺑيرادﯽﻨﻌﻣﺮﺛا ﺖﺷاد
ًﺎﺒﻗﺎﻌﺘﻣ. يراﺪﯾﺎﭘ مﻮﺑ مﺎﻈﻧ ار ﺖﺤﺗ ﺮﯿﺛﺎﺗ دراﺮﻗ اد .
تﺎﻤﻠﮐ يﺪﯿﻠﮐ زآ:
و ﻮﺗ
،ﺮﺘﮐﺎﺑ
،نﻮﺴﯿﻧا راﺪﯾﺎﭘيزروﺎﺸﮐ
، دﻮﮐ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ
،
، ﻮﯿﺑدﻮﮐ ﻟ ﮏﯾژﻮ
ﻪﻣﺪﻘﻣ
دوﺪﺣ ﺮﯿﺧا لﺎﺳﻞﻬﭼ ردرﻮﺸﮐرد ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷيﺎﻫدﻮﮐ فﺮﺼﻣناﺰﯿﻣ ﺖﺳاهﺪﺷ ﺮﺑاﺮﺑ75
،نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﺒﯿﺒﺣ)
1386 يﺎﻫدﻮﮐ.(
ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﺶﻘﻧ
يﺮﺛﻮﻣ رد ﺶﯾاﺰﻓا دﺮﮑﻠﻤﻋ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﯽﻋارز
ﻪﺘﺷاد و فﺮﺼﻣ ﯽﺑ ﻪﯾور نآ ﺚﻋﺎﺑ زوﺮﺑ
ﺎﺴﻣ ﻞﺋ ﺖﺴﯾز ﯽﻄﯿﺤﻣ و ﻪﺑ هﺮﻃﺎﺨﻣ ندﺎﺘﻓا ﺖﻣﻼﺳ
،نﺎﺴﻧا ﻪﯿﻠﺨﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺪﯾﺪﺠﺗﺮﯿﻏ هﺪﻧﻮﺷ
و ﺶﻫﺎﮐ ﺖﻣوﺎﻘﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻪﺑ
تﺎﻓآ و يرﺎﻤﯿﺑ ﺎﻫ ﯽﻣ دﻮﺷ
،تﺪﻧاﺮﺑ)
؛2008
،ﺎﻣرﺎﺷ 2002b
؛
،نارﺎﮑﻤﻫورﻮﭘاﻮﯿﺷ 2004
ردﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷيﺎﻫدﻮﮐفﺮﺼﻣ .(
زاﺎﯿﺳآةرﺎﻗ 5
/ لﺎﺳردﻦﺗنﻮﯿﻠﯿﻣ1 ﻪﺑ1961
ردﻦﺗ نﻮﯿﻠﯿﻣ47 لﺎﺳ
ﯽﻣﯽﻨﯿﺑﺶﯿﭘﻪﮐﺖﺳاهﺪﯿﺳر1996 ﻦﯾادﻮﺷ
لﺎﺳردراﺪﻘﻣ ﻪﺑ 2010
ﺪﯿﺳر ﺪﻫاﻮﺧﻦﺗ نﻮﯿﻠﯿﻣ75
،يزروﺎﺸﮐﻪﻣﺎﻧرﺎﻣآ) . 1385
ﺮﺑ هوﻼﻋﯽﻟآيﺎﻫدﻮﮐ زاهدﺎﻔﺘﺳا .(
ﯿﻤﮐ ﺖ رد، و ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﯿﻟﻮﺗيراﺪﯾﺎﭘ ﺖﻬﺟﻦﯾازاوﺪﻧﺮﺛﻮﻣﺰﯿﻧ
ﺟﻮﺗدرﻮﻣ ﯽﻣصﺎﺧومﺎﻋﻪ ﺷﺎﺑ
ﻨ ﺪ ردﺎﻫدﻮﮐﻦﯾا .
ﺑ ﺪ ﺳ ندروآ ﺖ يدﺎﺼﺘﻗابﻮﻠﻄﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ
، ﻂﯿﺤﻣ ﯽﮔدﻮﻟآﺶﻫﺎﮐ
،ﺖﺴﯾز ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ ﻂﯾاﺮﺷ و ﯽﻠﻣ ﺮﺋﺎﺧذ ﻆﻔﺣ
ﻫاﻮﺧﮏﻤﮐكﺎﺧ ﻨ
ّﻄﻌﻣوﯽﯾورادنﺎﻫﺎﯿﮔنﺎﯿﻣﻦﯾاردودﺮﮐﺪ هﺪﺷرادرﻮﺧﺮﺑﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗصﺎﺧهﺎﮕﯾﺎﺟزاﺮ
ﺪﻧا ودرﺎﺳوﺮﺑ)
،ﻮﺗﺎﻨﺳارِﺮِﻓ 1997
ﯽﻋارزمﺎﻈﻧﮏﯾرد .(
، ﯽﻟآيﺎﻫدﻮﮐ ﯿﻧﺞﯾرﺪﺘﺑ
ارنژوﺮﺘ دازآ
ﯽﻣ ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ﯽﯾاﺰﺴﺑﺮﺛاﯽﮔﮋﯾوﻦﯾاﻪﮐ رد
ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﯿﻔﯿﮐ كﺎﺧ يدﺎﺼﺘﻗايروهﺮﻬﺑ، درادرﻮﺸﮐﯽﻠﻣﻊﺑﺎﻨﻣﻆﻔﺣو
،نارﺎﮑﻤﻫوﺎﺗﻻﻮﮐ) 1992
( يﺎﻫدﻮﮐزاهدﺎﻔﺘﺳا .
ﯽﻟآ ﺖﯾﻮﻘﺗﺐﺒﺳ ﺸﯾورﺪﺷرﺶﯾاﺰﻓاﻪﺠﯿﺘﻧردونژوﺮﺘﯿﻧراﺪﻘﻣ
ﯽ
ﻤﮐدﻮﺒﻬﺑ،هﺎﯿﮔردﮏﺸﺧهدﺎﻣﻊﻤﺠﺗ،رﺬﺑدﺮﮑﻠﻤﻋ، ﯽ
ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑبﺬﺟﺖﯿﻠﺑﺎﻗﺶﯾاﺰﻓاﻦﯿﻨﭽﻤﻫوﺪﯿﻟﻮﺗﯽﻔﯿﮐو ناﺰﯿﻣ
N.P.K ردبﺬﺟﻞﺑﺎﻗ ﺶﺨﺑ
يﺎﻫ ﺪﻫاﻮﺧكﺎﺧﯽﺤﻄﺳ
ﺪﺷ ﻣ)
،نارﺎﮑﻤﻫ وﯽﻨﯾﺰﭼرﺎ 1988
و كﺎﺧتﺎﯿﺻﻮﺼﺧﻪﺑﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗوزآﺮﺛﻮﻣوﺪﯿﻔﻣﺮﯿﺛﺎﺗﻪﮐﺖﺳاهدادنﺎﺸﻧتﺎﻘﯿﻘﺤﺗ .(
دراد ﯽﮕﺘﺴﺑ هﺎﯿﮔﻪﻧﻮﮔ و دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﺪﻧﺪﻘﺘﻌﻣﻦﯿﻘﻘﺤﻣ زاﯽﻀﻌﺑ .
رد نآلدﺎﻌﺗ و نژوﺮﺘﯿﻧ ﺖﯿﺒﺜﺗرد ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗوزآ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ
رديﺮﺘﮐﺎﺑﻦﯾاوﻪﺘﺷاد ﯽﮕﺘﺴﺑﯽﻫﺎﯿﮔﻪﻧﻮﮔﻪﺑ،كﺎﺧ عراﺰﻣ
ﯽﺑﻮﺧﯽﯾﺎﻧاﻮﺗﻮﺟوﻮﻫﺎﮐ،ﯽﺸﺣوﻮﺟ،ﺞﻧﺮﺑﺮﯿﻈﻧﯽﻧﺎﻫﺎﯿﮔ
ﺖﺳاهدادنﺎﺸﻧ ارﺎﮑﻤﻫواﺮﺘﭘ)
ن
، 2005 .(
2
داﻮﻣ و شور ﺎﻫ
ﻦﯾا ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﺑ ترﻮﺻ ﮏﯾ ﺶﯾﺎﻣزآ ﻪﻋرﺰﻣ يا رد لﺎﺳ ﻋارز ﯽ رد1388 نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ دﺎﺑﺎﻬﻣ
اﺮﺟا ﺪﺷ كﺎﺧ . ﻪﻋرﺰﻣ
ياراد ﺖﻓﺎﺑ ﻂﺳﻮﺘﻣ ﯽﺳر) ﯽﺘﻠﯿﺳ- دﻮﺑ ( ﺶﯾﺎﻣزآ . ترﻮﺼﺑ ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ ﺎﺑ
رﻮﺘﮐﺎﻓ2 نژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﻪﺑ ﻞﮑﺷ دﻮﮐ هروا
46 نژوﺮﺘﯿﻧ % رد ﺢﻄﺳ3
،ﺮﻔﺻ)
،60 ﻮﻠﯿﮐ120 مﺮﮔ رد رﺎﺘﮑﻫ و ( نژوﺮﺘﯿﻧ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗوزآ
رد ﺢﻄﺳ3
،ﺮﻔﺻ)
،3
،6 ﺮﺘﯿﻟ رد رﺎﺘﮑﻫ ﺮﺑ ( ﻪﯾﺎﭘ حﺮﻃ يﺎﻬﮐﻮﻠﺑ ﻞﻣﺎﮐ ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﺎﺑ راﺮﮑﺗ3 اﺮﺟا ﺪﺷ يﺎﻫﺪﺣاو . ﯽﺸﯾﺎﻣزآ
ﻪﺑ دﺎﻌﺑا 5 /
×1 ﺮﺘﻣ 3
ﺪﻧدﻮﺑ ﻪﮐ ﺮﻫ ﺪﺣاو ﯽﺸﯾﺎﻣزآ ﻞﻣﺎﺷ ﺞﻨﭘ ﻒﯾدر ﻪﺑ ﻪﻠﺻﺎﻓ ﯽﺘﻧﺎﺳ 30
ﺮﺘﻣ زا ﻢﻫ و ﻪﺑ لﻮﻃ ﺮﺘﻣ3 دﻮﺑ دﻮﮐ . ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ
نژوﺮﺘﯿﻧ راد ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗوزآ) ﻪﺑ (
ترﻮﺻ لﻮﻠﺤﻣ ﺎﺑ شﺎﭙﺑآ ﺎﺠﮑﯾ رد يﺎﭘ ﺑ ﻪﺗﻮ ﺎﻫ هداد ﺪﺷ دﻮﮐ . ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﻪﺑ ترﻮﺻ ﻪﺳ مرﺎﻬﭼ
زا ﻦﯾا راﺪﻘﻣ رد مﺎﮕﻨﻫ ﺖﺷﺎﮐ رﺬﺑ رد ﻦﯿﻣز و ﻪﯿﻘﺑ ﮏﯾ مرﺎﻬﭼ ﺮﮕﯾد ﻪﺑ ترﻮﺻ كﺮﺳ رد نﺎﻣز ﻪﺑ ﻪﻗﺎﺳ ﻦﺘﻓر هﺎﯿﮔ لﺎﻤﻋا
ﺪﺷ يرﺎﯿﺑآ . ﺎﺗ نﺎﻣز ﺖﺷادﺮﺑ ﻪﺘﺴﺑ ﻪﺑ ﻂﯾاﺮﺷ بآ و ﯽﯾاﻮﻫ و زﺎﯿﻧ هﺎﯿﮔ ﻪﺑ ترﻮﺻ ﺪﺷمﺎﺠﻧاﯽﺗﺮﮐ ﻪﯾﺰﺠﺗ.
هداد يﺎﻫ ﺖﺳﺪﺑ
آ هﺪﻣ ﺶﯾﺎﻣزآ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا مﺮﻧ راﺰﻓا يرﺎﻣآ MASTAT-C و
و SAS ﻢﯿﺳﺮﺗ ﺎﻫرادﻮﻤﻧ ﻂﺳﻮﺗ مﺮﻧ راﺰﻓا Excel مﺎﺠﻧا
،ﺪﺷ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﻫ زا نﻮﻣزآ هدﺎﻔﺘﺳاSNK
ﺪﯾدﺮﮔ .
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺚﺤﺑو
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺲﻧﺎﯾراو ﺮﯿﺛﺎﺗ يﺎﻫدﻮﮐ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗوزآ
و نژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿـﺷ هروا
يور هﺎـﯿﮔ ﯽـﯾوراد ﻧا نﻮﺴـﯿ رد
لوﺪﺟ نﺎﺸﻧ1 هداد هﺪﺷ ﺖﺳا ﺮﯿﺛﺎﺗ . ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗوزآ ﺮﺑ
داﺪﻌﺗ كﺮﺘﭼ رورﺎﺑ رد ﺮﻫ ﺮﺘﭼ ﯽﻨﻌﻣ راد ) 05 / 0 P<
دﻮـﺑ ( لوﺪـﺟ) 1 .(
ﺮﯿﺛﺎﺗ دﻮﮐ ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗوزآ ﻪﺑ
ناﺰﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ3 رد رﺎﺘﮑﻫ ) 1 / دﺪﻋ13 و ( رﺎﻤﯿﺗ ﺪﻫﺎﺷ نوﺪﺑ) دﻮﮐ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ( داﺪﻌﺗ كﺮـﺘﭼ رورﺎـﺑ رد
ﺮﻫ ﺮﺘﭼ ) 2 / دﺪﻋ12 ار ( ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺪﻧدﺮﮐ ﻋ . دﺮﮑﻠﻤ ﻪﻧاد نﻮﺴﯿﻧا ﺖﺤﺗ ﺮﯿﺛﺎﺗ نژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗوزآ و
تاﺮﺛا ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ نآ
رد ﺢﻄﺳ ) 01 / 0 P<
ﯽﻨﻌﻣ ( راد ﺪﺷ لوﺪﺟ) 1 .(
ﻪﮐيرﻮﻃﻪﺑ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ
دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﻪـﻧاد ) 8 / ﻮـﻠﯿﮐ872 مﺮـﮔ رد رﺎـﺘﮑﻫ ﺎـﺑ (
دﺮﺑرﺎﮐ ﺮﺘﯿﻟ3 رد رﺎﺘﮑﻫ ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗوزآ و
ﻮﻠﯿﮐ60 مﺮﮔ رد رﺎﺘﮑﻫ نژوﺮﺘﯿﻧ و ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ اد ﻪﻧ ) 3 / ﻮﻠﯿﮐ478 مﺮﮔ رد رﺎﺘﮑﻫ (
رد رﺎﻤﯿﺗ ﺪﻫﺎﺷ نوﺪﺑ) دﻮﮐ ﺖﺳﺪﺑ ( ﺪﻣآ ) ﻞﮑﺷ 1 ( دﺮﮑﻠﻤﻋ . ﺲﻧﺎﺳا هﺎﯿﮔ نﻮﺴﯿﻧا رﻮﻄﺑ ﯽﻨﻌﻣ يراد ) 01 / 0 P<
ﺖﺤﺗ ( ﺮﯿﺛﺎـﺗ
نژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗوزآ راﺮﻗ
ﺖﻓﺮﮔ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ . ﺮﺛا ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﻦﯿﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ يور
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺲﻧﺎﺳا
رد ﺢﻄﺳ لﺎﻤﺘﺣا ﺻرد1
ﺪ ﯽﻨﻌﻣ راد دﻮﺑ لوﺪﺟ) 1 ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ .(
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺲﻧﺎﺳا ) 7 / ﻮﻠﯿﮐ103 مﺮﮔ رد رﺎﺘﮑﻫ ﺎـﺑ ( دﺮﺑرﺎـﮐ 60
ﻮﻠﯿﮐ مﺮﮔ رد رﺎﺘﮑﻫ نژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و ﺮﺘﯿﻟ3 رد رﺎﺘﮑﻫ ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗوزآ و
ﻦﯿﯾﺎﭘ ﻦﯾﺮـﺗ دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺲﻧﺎـﺳا ) 7 / ﻮـﻠﯿﮐ52 مﺮـﮔ رد
رﺎﺘﮑﻫ رد ( رﺎﻤﯿﺗ ﺪﻫﺎﺷ نوﺪﺑ) دﻮﮐ ﻪﺑ( ﺖﺳد ﺪﻣآ ﻞﮑﺷ) 2 ( ﯽﺒﻗاﺮﻣ . و ﮑﻤﻫ نارﺎ ) 1387 شراﺰﮔ ( ﺪﻧدﻮﻤﻧ ﻪﮐ ﺮﯿﺛﺎﺗ دﻮﮐ ﺮـﺑ
ﺮﺘﭼ ﯽﻋﺮﻓ ﺚﻋﺎﺑ ﺶﻫﺎﮐ داﺪﻌﺗ ﺮﺘﭼ ﺪﯾدﺮﮔ رد . ﻦﯿﻤﻫ ﻪﻄﺑار اودﺎﯾ ) 1984 ﺰﯿﻧ ( ﯽﻃ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﺖﻓﺮﮔ ﻪﮐ ندوﺰﻓا دﻮﮐ
ﻪﺗژوﺮﺘﯿﻧ ﺐﺟﻮﻣ ﺶﯾاﺰﻓا دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯾا هﺎﯿﮔ ﯽﻣ ددﺮﮔ نژوﺮﺘﯿﻧ . ﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﺷر ﯽﺸﯾور هﺎﯿﮔ ﺮﺛا دﻮﺧ ار رد ﺶﯾاﺰـﻓا دﺮـﮑﻠﻤﻋ
ﻪﻧاد نﻮﺴﯿﻧا ﺮﻫﺎﻇ ﯽﻣ دزﺎﺳ يﺮﺒﮐا . ﺎﯿﻧ و نارﺎﮑﻤﻫ ) 1384 ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ ( ﻪﮐ
نژوﺮﺘﯿﻧ ﺮﺑ ﺪﺻرد و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺲﻧﺎﺳا و ﺪﺻرد
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﻏور هﺎﯿﮔ ﺰﯿﻨﺸﮔ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﻨﻌﻣ يراد ﺖﺷاد پﺎﭘ . و
،نارﺎﮑﻤﻫ ) 2007 شراﺰﮔ ( ﺪﻧدﺮﮐ ﻪﮐ ناﺰﯿﻣ هدﺎﻣ هﺮﺛﺆﻣ ﻪﺸﯿﻤﻫ
رﺎﻬﺑ نوﻼﻓ) ﺎﻫ رد( رﺎﻤﯿﺗ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ100
نژوﺮﺘﯿﻧ ﺺﻟﺎﺧ رد ﺶﯾاﺰﻓا،رﺎﺘﮑﻫ ﯽﻨﻌﻣ
يراد ار دراد ﺰﻧاﺮﻓ . ) 1983 شراﺰﮔ ( دﻮﻤﻧ
ﻪﮐ رد ﻂﯾاﺮﺷ بآ و ﯽﯾاﻮﻫ ﺎﭘورا رﺎﻤﯿﺗ ﻪﯾﺬﻐﺗ يا ﺮﺑ ناﺰﯿﻣ و ﺲﻧﺎﺳا ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺛﻮﻣ
هدﻮﺑ و ﺮﺛا ﯽﺸﯾاﺰﻓا ﺮﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻞﮔ ﻪﻧﻮﺑﺎﺑ
نﺎﺸﻧ داد رد . ﯽﻘﯿﻘﺤﺗ ﺎﺑ ﻪﺑ يﺮﯿﮔرﺎﮐ نژوﺮﺘﯿﻧ ياﺮﺑ ﻪﯾﺬﻐﺗ ﻪﺗﻮﺑ يﺎﻫ هﺎﯿﮔ ﻪﺳﺎﻨﯿﮐا ﺮﺑ ناﺰﯿﻣ ﮐ ﺖﯿﻔﯿ ﺲﻧﺎﺳا ﺮﺛﻮـﻣ ﺪـﻧدﻮﺑ
) ،نارﺎﮑﻤﻫوﺖﻟﻮﻔﯾد .(2003
هدﺎﻔﺘﺳا زا نژوﺮﺘﯿﻧ رد ﻪﻧﻮﮔ ﯽﺸـﺣو سﻮﻧﺎـﯿﭼﻮﮐ رد
عﺎـﻔﺗرا يﺮـﺘﻣ2400
زا ﺢﻄـﺳ ﺎـﯾرد و
ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ رد ﻪﻧﻮﮔ ﺲﯾرﺎﮕﻟو يور ناﺰﯿﻣ و ﺪﺻرد ﺲﻧﺎﺳا يﺮﯿﺛﺄـﺗ دﺎـﺠﯾا دﺮـﮑﻧ رد ﻦﻤـﺿ ﯽﺗﺎـﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪـﮐ
ﺮـﺑ يور ﻪـﻧﻮﮔ
ﺲﯾرﺎﮕﻟو ﺖﺤﺗ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ هروا دﻮﮐ
رد ناﺰﯿﻣ ﺲﻧﺎﺳا و لﻮﻤﯿﺗ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﻨﻌﻣ يراد دﺎﺠﯾا دﺮﮑﻧ ﯽﻟو ﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا دﺮﮑﻠﻤﻋ هﺮـﮑﯿﭘ
ﯽﺸﯾور رد ﺮﺛا ﺶﯾاﺰﻓا نژوﺮﺘﯿﻧ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺲﻧﺎﺳا و لﻮﻤﯿﺗ رد رﺎﺘﮑﻫ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﻓﺎﯾ و ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ رﺎﻤﯿﺗ نژوﺮـﺘﯿﻧ مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ100
3
رد رﺎﺘﮑﻫ ﯽﻓﺮﻌﻣ ﺪﺷ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺶﯾاﺰﻓا بﺬﺟ و دﺮﺑرﺎﮐ نژوﺮﺘﯿﻧ ﺐﺒﺳ ﺶﯾاﺰـﻓا ﯽـﺳﺮﺘﺳد ﻪـﺑ
نژوﺮـﺘﯿﻧ و ﺚـﻋﺎﺑ ﺶﯾاﺰـﻓا
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺲﻧﺎﺳا ﯽﻣ دﻮﺷ ﯽﺒﯿﺒﺣ) و
،نارﺎﮑﻤﻫ و1386
ﯽﯾﺎﺿر داﮋﻧ و
،نارﺎﮑﻤﻫ 1379 .(
لوﺪﺟ
1
ﺞﯾﺎﺘﻧ :
ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺲﻧﺎﯾراو تاﺮﺛا دﻮﮐ نژوﺮﺘﯿﻧ راد يور دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽﻤﮐ و ﯽﻔﯿﮐ هﺎﯿﮔ ﯽﯾوراد نﻮﺴﯿﻧا
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ تﺎﻌﺑﺮﻣ
ﻊﺑﺎﻨﻣ تاﺮﯿﯿﻐﺗ
ﻪﺟرديدازآ
عﺎﻔﺗراهﺎﯿﮔ
داﺪﻌﺗگﺮﺑ
داﺪﻌﺗﺷﻪﺧﺎﯽﻋﺮﻓ
داﺪﻌﺗﺮﺘﭼرورﺎﺑردهﺎﯿﮔ
ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐناﺰﯿﻣ
ﻪﻧاددﺮﮑﻠﻤﻋ
ﺲﻧﺎﺳاﺪﺻرد
ﺲﻧﺎﺳادﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻪﻧادراﺰﻫنزو
راﺮﮑﺗ
ns 2 549 /
ns 37 614 / 2 843 / 10 ns 285
/ 53 ns 718
/ 60 ns 909
/ 2934 ∗∗
355 / 61 ∗∗
905 / 3312 ∗∗
418 / 3 ns
ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗوزآ
ns 2 947 /
ns 7 966 / 1 231 / 1 ns 754
/ 9 ns 718
/ 60 ns 471
/ 301438 ∗∗
061 / 1 ns 366
/ 7194 ∗∗
242 / 0 ns
نژوﺮﺘﯿﻧ
ns 2 961 /
ns 6 160 / 2 778 / 8 ns 290
/ 31 ns 157
/ 61 ns 806
/ 116961 ∗∗
312 / 2 ns 719
/ 1276 ∗∗
156 / 0 ns
ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗوزآ نژوﺮﺘﯿﻧ× 4
539 / 14 ns 133ns
/ 1 620 / 1 ns 165
/ 18 ns 291
/ 53 ns 272
/ 30787 ∗∗
731 / 4 ns 633
/ 807 ∗∗
278 / 0 ns
1 ﺎﻄﺧ 6 263 / 17 034 / 1 987 / 3 459 / 24 799 / 44 879 / 380 475
/ 2 234 / 131 162
/ 0
,ns ﯽﻨﻌﻣﻪﺑﺐﯿﺗﺮﺗﻪﺑ**,*
ﯽﻨﻌﻣ : ﯽﻨﻌﻣ،ﺖﺴﯿﻧراد ﺢﻄﺳردراد
5 و % 1
%
0 200 400 600 800 1000
0 3 6
(lit/ha)ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗوزآ
(kg/ha ) ﻪــــﻧاددﺮــــﮑﻠﻤﻋ
0 60 120 /kg ha
0 20 40 60 80 100 120
0 3 6
(lit/ha)ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗوزآ (kg/ha ) ﺲﻧﺎـــــﺳادﺮـــــﮑﻠﻤﻋ
0 60 120 /
kgha
ﻞﮑﺷ 1
دﺮﮑﻠﻤﻋﺮﺑرادنژوﺮﺘﯿﻧيﺎﻫدﻮﮐﻒﻠﺘﺨﻣحﻮﻄﺳﻞﺑﺎﻘﺘﻣﺮﺛا :
ﻪﻧاد
نﻮﺴﯿﻧاﯽﯾورادهﺎﯿﮔ .
ﻞﮑﺷ 2
ﺮﺑ رادنژوﺮﺘﯿﻧيﺎﻫدﻮﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣحﻮﻄﺳﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا :
دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﺲﻧﺎﺳا نﻮﺴﯿﻧاﯽﯾورادهﺎﯿﮔ .
4
يﺮﯿﮔﻪﺠﯿﺘﻧ ﯽﻠﮐ
ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑوﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷيﺎﻫدﻮﮐﻦﯿﺑﻞﺑﺎﻘﺘﻣتاﺮﺛا ﺮﺘﮐﺎـﺑﻮﺗوزآ)
( رﺎـﻤﯿﺗرددﺮـﮑﻠﻤﻋﻦﯾﺮﺗﻻﺎـﺑﻪـﮐدادنﺎﺸـﻧ دﻮـﮐ
ناﺰﯿﻣﻪﺑﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗوزآ 3
ناﺰﯿﻣﻪﺑنژوﺮﺘﯿﻧﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷدﻮﮐﺎﺑرﺎﺘﮑﻫردﺮﺘﯿﻟ ﺪﻣآﺖﺳﺪﺑرﺎﺘﮑﻫردمﺮﮔﻮﻠﯿﮐ60
. ﻪـﺑﻪـﺟﻮﺗﺎﺑ
ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﻮﮐفﺮﺼﻣﺮﯿﺛﺎﺗﺖﺤﺗنﻮﺴﯿﻧاهﺎﯿﮔدﺮﮑﻠﻤﻋﯽﺸﯾاﺰﻓاﺪﻧور ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗوزآ)
( ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷدﻮﮐﻪﺑﺖﺒﺴﻧ نژوﺮﺘﯿﻧ)
( ﺎـﺑ
هزاﺪﻧاتﺎﻔﺻﯽﺧﺮﺑوﺲﻧﺎﺳادﺮﮑﻠﻤﻋوﺪﺻردﺶﯾاﺰﻓا دﻮﺑهاﺮﻤﻫيﺮﯿﮔ
. ﻦﯿﻣﺎـﺗﺮـﺑهوﻼـﻋﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷدﻮﮐﺢﻄﺳﺶﻫﺎﮐاﺬﻟ
ﻪﻨﯾﺰﻫﺶﻫﺎﮐﺐﺒﺳهﺎﯿﮔزﺎﯿﻧدرﻮﻣﺮﺻﺎﻨﻋ
ـﯿﻧﺪـﯿﻟﻮﺗيﺎـﻫ يﺎـﻫدﻮﮐزاهدﺎﻔﺘـﺳاراﺪـﯾﺎﭘيزروﺎﺸـﮐيﺎﺘـﺳارردو دﻮـﺷﺰ
ﯽﺘﺴﯾز ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗوزآ) ( ﺖﺴـﯾزﻂﯿـﺤﻣﯽﮔدﻮـﻟآﺶﻫﺎﮐوﺲﻧﺎﺳاﺖﯿﻔﯿﮐﺮﺑﺎﻬﻧآﺖﺒﺜﻣﺮﯿﺛﺎﺗﻪﺑﺖﯾﺎﻨﻋﺎﺑﯽﯾورادنﺎﻫﺎﯿﮔ رد
دﻮﻤﻧنژوﺮﺘﯿﻧﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷدﻮﮐﻦﯾﺰﮕﯾﺎﺟﻞﻣﺎﮐرﻮﻄﺑناﻮﺘﺑًﻻﺎﻤﺘﺣا ﻆﻔﺣﺎﺑهاﺮﻤﻫ،نﺎﻫﺎﯿﮔﯽﯾاﺬﻏزﺎﯿﻧدورآﺮﺑردو .
رﺎﺘﺧﺎـﺳ
ﺪﻧﺎﺳرﺮﺜﮐاﺪﺣﻪﺑﺢﻄﺳﺪﺣاورد،ارراﺪﯾﺎﭘيﺪﯿﻟﻮﺗوكﺎﺧ .
ﻊﺑﺎﻨﻣ
: 1 يﺮﺒﮐا - ﺎﯿﻧ
،ا ﯽﮕﯿﺑﺪﻤﺤﻣوجنﺎﯿﺸﻧاد ف
، 1384 ﺰﯿﻨﺸﮔهﺎﯿﮔﻦﻏوروﺲﻧﺎﺳا،رﺬﺑدﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑﻢﮐاﺮﺗونژوﺮﺘﯿﻧدﻮﮐﺮﺛا .
) CariandrumsativumL.
،( تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﯾوراد و ﺮﻄﻌﻣ
،ناﺮﯾا ﺪﻠﺟ
،22 هرﺎﻤﺷ
،4 ﺤﻔﺻ ﻪ يﺎﻫ 410 - 419 .
2 حﯽﺒﯿﺒﺣ -
، ديﺮﻫﺎﻈﻣ
، نﻮﻨﺠﻣ نﯽﻨﯿﺴﺣ
، ﯽﯾﺎﭼ رمﯽﭼ
، ﯽﻟﺪﮕﯿﺑومﯽﯾﺎﺒﻃﺎﺒﻃ
،م 1386 ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗﯽﮕﻧﻮﮕﭼﯽﺑﺎﯾزرا .
ﯽﻟآ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ) رادنژوﺮﺘﯿﻧﯽﻧﺪﻌﻣو (
هروا) ﺖﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣناﺰﯿﻣودﺮﮑﻠﻤﻋﺮﺑ ( ﻦﺸﯾوآهﺎﯿﮔﯽﻋارزوﯽﺸﺣوﻪﻧﻮﮔودﻪﯾﻮﻧﺎﺛيﺎﻫ
(Thymus spp.) يﺮﺘﮐدﻪﻟﺎﺳر .
ﯽﻣادوﯽﻋارزمﻮﻠﻋةﺪﮑﺸﻧاد . ﯽﻌﯿﺒﻃﻊﺑﺎﻨﻣويزروﺎﺸﮐﺲﯾدﺮﭘ .
ناﺮﻬﺗهﺎﮕﺸﻧاد . .
3 ﯽﯾﺎﺿر - ع داﮋﻧ
، ﺪﯿﻣا ﯽﮕﯿﺑ ﯽﻣدﺎﺧ و ر
،ك 1379 لﻮﻤﯿﺗ و ﺲﻧﺎﺳا ناﺰﯿﻣ رد ﺖﺷادﺮﺑ نﺎﻣز وﻪﺗزا دﻮﮐ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﺳرﺮﺑ .
ﻦﺸﯾوآ Thymus vulgaris) يزروﺎﺸﮐﺶﻫوﮋﭘ .(
ﺪﻠﺟ . يﺎﻫﻪﺤﻔﺻ،2 ﺎﺗ13
20 .
4 ﯽﺒﻗاﺮﻣ - س اﺪﯿﭘ،ف ﺪﻨﺴﭘﻞﻗﺎﻋ و
،ه ﯽﻠﺤﻣﺰﺒﺳ هﺮﯾزيژﻮﻟﻮﻓرﻮﻣيورﺮﺑ يدﻮﮐ رﺎﻤﯿﺗﺢﻄﺳرﺎﻬﭼ ﺮﯿﺛﺎﺗﯽﺳرﺮﺑ،1387
ﯽﻣﻼﺳادازآهﺎﮕﺸﻧادﻪﯾﺎﭘمﻮﻠﻋﻪﻠﺠﻣ،نﺎﻬﻔﺻاونﺎﻣﺮﮐ،نﺎﺳاﺮﺧ JSIAU)
ﺪﻠﺟ.(
،18 يﺎﻫﻪﺤﻔﺻ ﺎﺗ61
69 .
5- Brandt K, 2008. Plant health, Soil fertility relationships and food quality. Proceeding of Organic Agriculture in Aisa, 13-14 March 2008, Seoul, Korea, 18-30.
6- Brussard L and Ferrera–cenato R, 1997. Soil ecology in suitable agricultural systems.
New York: Lewis publishers, U. S. A., pp 168.
7- Default RJ, Rushing J, Hassall R, Shepard BMC, Cutcheon G and ward B, 2003.
Influence of fertilizer on growth and marker compound of field. Grown Echinacea species and fever few. Scintia horticulturae. 98:61-69.
8- Franz C. 1983. Nutrient and water management for medicinal and aromatic plants. Acta horticulturae, 132:203-215.
9- Kolota E, Beresniiewicz A, Krezel J, Nowosielski L and Slow O, 1992. Slow release fertilizers on organic carriers as the source of N. for vegetable crops production in the open field. Acta Hort. 339: 241-249.
10-Marechesini A, Allieri L, comotti E and Errari A, 1988. Long tern effects of guality - compost treatment on soil. Plant and Soil, 106: 253-61.
11-Patra AKL, Abbadie A, Clays-Josserand V, Degrange SJ, Grayston P, Loiseau F, Louault S, Mahmood S, Nazaret L, Philippot F, Poly JI, Prosser Richaume A and LeRoux X, 2005. Effect of grazing on microbial functional groups involved in soil N dynamics. Ecological Monographs, 75: 65–80.
12-Pop G, Pirsan P, Mateoc-sirb N and Mateoc T, 2007. Influence of technological elements on yield quantity and quality in marigold (Calendula officinalis L.) cultivated in cultural
5
conditions of Timisoara. 1st international scientific conference on Medicinal, Aromatic and Spice plants: Nitra, 20-23.
13-Sharma AK, 2002b. Biofertilizers for sustainable agriculture A handbook of organic farming.Agrobios,India.
14-Shivaputra SS, Patil CP, Swamy GSK and Patil PB, 2004. Effect of vesicular-arbuscular mycorrhiza fungi and vermicompost on drought tolerance in papaya. Mycorrhiza News, 16(3): 12-13.
15-Yadava RL, 1984. Efficient of N-fertilizer in medicinal and aromatic plant. Fertilizer- News. 29:18-25.
Determine the amount of nitrogen fertilizer on yield anise medicinal plant toward sustainable agriculture
1Motalleb Hosseinpour, *2Hassan Habibi, Esmaeil Nabizadeh3, Rassol Ghadernajadazar4 1. M.Sc. ,Department of Agronomy, Shahed University
2. Assistant Professor of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Shahed University 3-AssistantProfessorDepartmentofAgronomy,FacultyofAgriculture,IslamicAzadUniversityofMahabad 4- M.Sc., Department of Agronomy, urmia University
*Corresponding author: [email protected] Abstract
In order to increase environmental sustainability of production and soil chemical quality (by increasing nutrient absorption), and biological quality (through the Soil Food Network) as a factorial field experiment with two factors at three levels of chemical nitrogen (0, 60, 120 kg/ha) and biological nitrogen in Azotobacter three levels (0, 3, 6, lit/ha) based on randomized complete block design with three replications was carried out. Proper management of plant nutrition and soil fertilization with a balanced use of biological fertilizers, anise medicinal plants production was significant. Thus impact on ecosystem would approach to sustainability.
Key words: Azotobacter, Anise, Sustainable agriculture, Fertilizer, Biological fertilizer.
