ﺪﻠﺟ 7
، هرﺎﻤﺷ 3 ، ﺰﻴﻳﺎﭘ 1394
، ص . 396 - 381
تﺎﻴﺻﻮﺼﺧ ﻲﺳرﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ و ﻲﻋارز
يﺪﻨﻣدﻮﺳ يﺎﻫ رد
ﺖﺸﻛ طﻮﻠﺨﻣ ﻲﺸﻳاﺰﻓا
دﻮﺨﻧ
(Cicer arietinum L.)
ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ و
(Nigella sativa L.)
ﻪﻧﺎﻴﭼ ﻲﻳﺎﺿر ﻞﻴﻋﺎﻤﺳا
1
ﻲﻠﻗ ﻞﻴﻋﺎﻤﺳا و* 2داﮋﻧ
ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳرﺎﺗ :
12 / 03 / 1393
شﺮﻳﺬﭘ ﺦﻳرﺎﺗ :
11 / 05 / 1393
هﺪﻴﻜﭼ
رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ دﻮﺨﻧ ﻲﻔﻴﻛ و ﻲﻤﻛ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻲﺳرﺮﺑ (Cicer arietinum L.)
ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ و (Nigella sativa L.) رد
ﺖﺸﻛ طﻮﻠﺨﻣ ﻲﺸﻳاﺰﻓا
، ﻲـﺸﻳﺎﻣزآ
ﻪﻋرﺰﻣ رد نﺎﺘﺳا رد ﻊﻗاو يا ﻲﺑﺮﻏ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ
- هﺪﻘﻧ نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ ﻲﻋارز لﺎﺳ رد
92 - 1391 كﻮﻠﺑ حﺮﻃ ﺐﻟﺎﻗ رد ﺎﺑ ﻲﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﻛ يﺎﻫ
رد اﺮـﺟا ﻪـﺑ راﺮـﻜﺗ ﻪﺳ
ﺪﻣآ . يﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ ﺖـﺸﻛ ﻞﻣﺎﺷ طﻮـﻠﺨﻣ
100
% ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴـﺳ + 10 % ،دﻮـﺨﻧ 100 % ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴـﺳ + 20 % ،دﻮـﺨﻧ 100 % ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴـﺳ + 30 % ،دﻮـﺨﻧ 100 %
ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ + 40 % و دﻮﺨﻧ 100 % ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ + 50 % و دﻮﺨﻧ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﻛ و دﻮﺨﻧ
ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ دﻮﺑ . ﺖﺒﺴﻧ
ﻲـﻨﻌﻣ ﺮـﺛا ﺖـﺷﺎﻛ ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ يراد
) 01 / p≤0 ( ﺮـﺑ
تﺎﻔﺻ درﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ هﺎﻴﮔ ود دﻮﺨﻧ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ و ) ﺰﺟ ﻪﺑ ﻜﻠﻤﻋ دﺮ ﺲﻧﺎﺳا ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ( ﺖﺷاد . ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻪﻧاد و ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ دﻮﺨﻧ
زا رﺎـﻤﻴﺗ ﺖـﺸﻛ
ﺺﻟﺎﺧ ﻪﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ 1105 و 4479 ﻮﻠﻴﻛ رﺎﺘﻜﻫ رد مﺮﮔ ﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ
. ﺞﻳﺎﺘﻧ رد درﻮـﻣ هﺎـﻴﮔ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴـﺳ
ﻦﻳﺮﺘـﺸﻴﺑ ﻪـﻛ داد نﺎـﺸﻧ دﺮـﻜﻠﻤﻋ
و ﻪـﻧاد دﺮـﻜﻠﻤﻋ
زا ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ ﺖﺸﻛ
ﺺﻟﺎﺧ ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ 750
و 2310 ﻮﻠﻴﻛ رﺎﺘﻜﻫ رد مﺮﮔ ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ
. ﻦﻳﺮﺗﻻﺎﺑ ﺪﺻرد ﻪﻧاد ﻦﻴﺌﺗوﺮﭘ دﻮﺨﻧ
) 23 ﺪﺻرد ( ﺲﻧﺎﺳا ﺪﺻرد و
ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ) 47 / 1 ﺪﺻرد ( ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺖﺷﺎﻛ ﺖﺒﺴﻧ 50
% دﻮﺨﻧ + 100
% ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ دﻮﺑ . ﺮﺑ سﺎﺳا ﺞﻳﺎﺘﻧ
،ﺶﻳﺎﻣزآ ﻦﻳا ﻦﻴـﻣز يﺮـﺑاﺮﺑ ﺖﺒـﺴﻧ ﻦﻳﺮﺘـﺸﻴﺑ
) 74 /
=1
(LER
، دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻲﻌﻗاو ﺖﻓا )
45 / AYL=6 ( طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ يﺪﻨﻣدﻮﺳ ناﺰﻴﻣ و )
70 /
=1 ( IA ﻲﺸﻳاﺰﻓا رﺎﻤﻴﺗ زا 10
% دﻮـﺨﻧ + 100 % ﺖـﺳد ﻪـﺑ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴـﺳ
ﺪﻣآ . اﺬﻟ ﻦﻴﻨﭼ ﻲﻣ ناﻮﺗ طﺎﺒﻨﺘﺳا دﺮﻛ ﻲﺸﻳاﺰﻓا طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛرﺎﻤﻴﺗ ﻪﻛ 100
% ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ + 10 % ياﺮﺑ دﻮﺨﻧ
هﺮـﻬﺑ و يدﺎـﺼﺘﻗا ﺪـﻣآرد ﺶﻳاﺰﻓا زا هدﺎﻔﺘـﺳا يرو
ﻦﻴﻣز ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻞﺑﺎﻗ رﻮﻃ ﻪﺑ يا
ﺮﺛﺆﻣ ﺪﺷﺎﺑ .
ژاو ه يﺎﻫ يﺪﻴﻠﻛ : ،ﺲﻧﺎﺳا
،دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻲﻌﻗاو ﺖﻓا ﻦﻴﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ ،طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ يﺪﻨﻣدﻮﺳ ،ﻪﻧاد ﻦﻴﺌﺗوﺮﭘ
ﻪﻣﺪﻘﻣ 1
زا ﻲﻛﺎﺣ ﻲﻤﻠﻋ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ زا ﻲﺧﺮﺑ ﺮﻴﺛﺄﺗ
يﺮﻴﮔرﺎـﻛ ﻪـﺑ ﻲﻔﻨﻣ
دراد ﻲـﻳوراد نﺎـﻫﺎﻴﮔ ﺖـﻴﻔﻴﻛ و ﺖـﻴﻤﻛ ﺮـﺑ ﻲﻳﺎﻴﻤﻴـﺷ مﻮﻤﺳ و ﺎﻫدﻮﻛ Griffe et al., 2003) .(
يﺪﻳﺪﺟ يﺎﻫدﺮﻜﻳور ﻪـﻛ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ ﻞﺜﻣ
شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﺑ ار ﺖﻳﻮﻟوا ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺪﻨﻳآﺮﻓ رد رﺎﮔزﺎﺳ و ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻛا يﺎﻫ
ﻲﻣ ﺖﺴﻳز ﻂﻴﺤﻣ ﺎﺑ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد ،ﺪﻨﻫد
ﻳا ﻲـﺘﻴﻤﻫا زا تﻻﻮـﺼﺤﻣ ﻦ
ﺖـﺳا رادرﻮـﺧﺮﺑ ناﺪـﻨﭼ ود )
Rezaei-Chiyaneh et al., 2014;
Koocheki et al., 2012 .(
ﺴﻴﺳ زا ﻲﻜﻳ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ ﻢﺘ
اﺮﺟا ﻞﺑﺎﻗ يزروﺎﺸﻛ يﺎﻫ
1 و 2 - و ﻪـﻴﻣورا هﺎﮕـﺸﻧاد ،يزروﺎـﺸﻛ هﺪﻜـﺸﻧاد ،ﺖـﻋارز هوﺮـﮔ رﺎﻳدﺎﺘﺳا ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ
ناﺮﻬﺗ ،رﻮﻧ مﺎﻴﭘ هﺎﮕﺸﻧاد ،يزروﺎﺸﻛ مﻮﻠﻋ ﻲﻤﻠﻋ هوﺮﮔ رﺎﻳدﺎﺘﺳا
*) - لﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﻳﻮﻧ :
Email: [email protected] (
ﺖـﻬﺟ ﻪـﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻪﻌﺳﻮﺗ يﺎﻫرﻮﺸﻛ زا يرﺎﻴﺴﺑ رد
زا نﺎـﻣز و ﺢﻄـﺳ ﺪـﺣاو رد ﻪﻠـﺻﺎﺣ دﻮـﺳ ﺶﻳاﺰـﻓا و تﻻﻮﺼﺤﻣ عﻮﻨﺗ هﮋﻳو ﺖﻴﻤﻫا ﺖـﺳا رادرﻮـﺧﺮﺑ يا
Vandermeer, 1990) .(
ﺮـﺑ سﺎـﺳا
يﺪـﺷر تﺎﻴﺻﻮﺼﺧ ﺎﺑ ﻪﻧﻮﮔ ود ﻪﻛ ﻲﻣﺎﮕﻨﻫ ،هﺪﺷ مﺎﺠﻧا تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ وﺎﻔﺘﻣ ﺮﮕﻳﺪـﻜﻳ ﺎـﺑ ار ﺖـﺑﺎﻗر ﻦﻳﺮـﺘﻤﻛ ،ﺪﻧﺮﻴﮔ راﺮﻗ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ رد ت
ﻲﻣ دﺎﺠﻳا ﻊﺑﺎﻨﻣ فﺮﺼﻣ ﻲﻳآرﺎﻛ ﺶﻳاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ عﻮﺿﻮﻣ ﻦﻳا و ﺪﻨﻨﻛ )
،رﻮـﻧ
ﻲﻳاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ و بآ (
ﺖـﺸﻛ ﺎـﺑ ﻪـﺴﻳﺎﻘﻣ رد طﻮـﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ دﺮﻜﻠﻤﻋ و
ﻲﻣ ﺺﻟﺎﺧ دﻮﺷ Neumann et al., 2009 ) (
. ﺖﻳدوﺪـﺤﻣ ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎﺑ
ﺸﻛ ﻢﺘﺴﻴﺳ ،ﺎﻴﻧد رد ﺖﺸﻛ ﻞﺑﺎﻗ ﻲﺿارا ﺪـﻨﭼ ﺎـﻳ ود ﺪـﻴﻟﻮﺗ ﺎﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﺖ
ﻲﻋارز لﺎﺳ ﻚﻳ رد و ﻦﻴﻣز ﻪﻌﻄﻗ ﻚﻳ رد ﻲﻋارز هﺎﻴﮔ ﺄـﺗ ﺖﻬﺟ رد
ﻦﻴﻣ
ﺖﺳا حﺮﻄﻣ راﺪﻳﺎﭘ يزروﺎﺸﻛ فاﺪﻫا Banik et al., 2006)
.(
ﻴﻣارﻮﭘ ﺮ نارﺎـﻜﻤﻫ و (Pooramir et al., 2010)
ﺮـﺛا ﻲـﺳرﺮﺑ رد
ﺐـﻴﻛﺮﺗ
ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫ ﺖـﺸﻛ
ﺮـﺑ دﺮـﻜﻠﻤﻋ و ياﺰـﺟا دﺮـﻜﻠﻤﻋ ﺪـﺠﻨﻛ
Sesamus indicum L.) (
و (Cicer arietinum L.) دﻮﺨﻧ رد
ﺖﺸﻛ
طﻮﻠﺨﻣ يﺮﺳ يﺎﻫ دﺮـﻜﻠﻤﻋ ﺮﻳدﺎـﻘﻣ ﻦﻳﺮﺘـﺸﻴﺑ ﻪﻛ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﻲﺸﻳاﺰﻓا
ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ و ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﻛ زا دﻮﺨﻧ ﻚﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ و ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ
ﻚﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ و
ﻪﻧاد ﺖﺷﺎﻛ ﺖﺒﺴﻧ زا 100
% ﺪﺠﻨﻛ + 10 % دﻮﺨﻧ
ﺪـﻣآ ﺖـﺳد ﻪـﺑ .
ـﻳا ﻦ
ﺶﻫﺎـﻛ ﻞـﻴﻟد ﻪـﺑ ار دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﻛ ﺖﻠﻋ نﺎﻘﻘﺤﻣ ﺖﺒـﺴﻧ
رد دﻮـﺨﻧ
طﻮﻠﺨﻣ ﺪﻧدﺮﻛ شراﺰﮔ .
رد ﻲﺳرﺮﺑ ﻚﻳژﻮﻟﻮﻛا يﺎﻫﻮﮕﻟا ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺖـﺸﻛ
طﻮﻠﺨﻣ ﻲـﻔﻳدر نﺎـﺑزوﺎﮔ ﻲﻳﺎـﭘورا (Borago officinalis L.) و
ﺎـﻴﺑﻮﻟ
(Phaseolus vulgaris L.)
ﻪـﻛ ﺪـﺷ ﺺﺨـﺸﻣ ﻦﻳﺮﺘـﺸﻴﺑ
دﺮـﻜﻠﻤﻋ
يدﺎﺼﺘﻗا ﺎﻴﺑﻮﻟ و ﻲﻳﺎﭘورا نﺎﺑزوﺎﮔ زا
ﺖﺸﻛ ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ و ﺺﻟﺎﺧ راﺪﻘﻣ
نآ ﺎﻫ
زا رﺎﻬﭼ يﻮﮕﻟا نﺎﺑزوﺎﮔ و ﺎﻴﺑﻮﻟ ﻒﻳر
) 4:4 ( ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ .
ﻦﻳﺮﺗﻻﺎـﺑ ،ﺎﻣا
ﺖﺒﺴﻧ يﺮﺑاﺮﺑ
1ﻦﻴﻣز LER ) ( رد يراﻮـﻧ ﺖـﺸﻛ يﻮـﮕﻟا 2:2
هﺪﻫﺎـﺸﻣ
ﮔ (Koocheki et al., 2012)ﺪﻳدﺮ .
نارﺎﻜﻤﻫ و لوا هداز ﻦﺴﺣ Hasanzadeh Aval et al., 2012)
(
هزﺮـﻣ طﻮـﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ ﻲﺳرﺮﺑ رد (Satureja hortensis L.)
رﺪﺒـﺷ و
ﻲﻧاﺮﻳا Trifolium respinatum L.) (
ﻚـﺸﺧ نزو ﻪـﻛ ﺪﻨﺘـﺷاد نﺎﻴﺑ
ماﺪﻧا
دﻮـﺑ طﻮـﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ زا ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﻛ رد هزﺮﻣ ﻲﺸﻳور يﺎﻫ .
نارﺎـﻜﻤﻫ و نﺎﻴﻘﺘﻣ Motaghian et al., 2014)
( ﺖـﺸﻛ ﻲـﺳرﺮﺑ رد
نﺎﺤﻳر طﻮﻠﺨﻣ Ocimum basilicum L. )
( ﺪﺠﻨﻛ و ﺪﻨﺘﻓﺎﻳرد نزو ﻪﻛ
ﻛ زا ﺮﺘﺸﻴﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ رد نﺎﺤﻳر ﻪﻧاد راﺰﻫ دﻮـﺑ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸ
. نﺎـﻬﺟ
Jahan, 2004) (
ﻪــﺒﻨﺟ ﻪــﻧﻮﺑﺎﺑ طﻮــﻠﺨﻣ ﺖــﺸﻛ ﻲﻜﻳژﻮــﻟﻮﻛا يﺎــﻫ
Matricaria chamomilla L.) (
ﻪــﺸﻴﻤﻫ و رﺎــﻬﺑ ) Calendula
officinalis L.
( ناﻮـﻨﻋ و دﺮـﻛ ﻲـﺳرﺮﺑ ،ﻲـﻣاد دﻮﻛ ﻪﺑ ﺶﻨﻛاو رد ار
ﺖﺒـﺴﻧ ار ﺲﻧﺎـﺳا ناﺰـﻴﻣ ﻦﻳﺮﺗﻻﺎﺑ ﻪﻛ ﺖﺷاد زا ﺮـﺘﻤﻛ يﺎـﻫ
50:50 و
ﺢﻄﺳ ﺎﺗ ﻲﻣاد دﻮﻛ فﺮﺼﻣ 40
دراد رﺎﺘﻜﻫ رد ﻦﺗ .
رد ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻚﻳ ﺞﻳﺎﺘﻧ
ﻲــﻠﻔﻠﻓ عﺎــﻨﻌﻧ طﻮــﻠﺨﻣ ﺖــﺸﻛ (Mentha piperita L.)
ﺎﻳﻮــﺳ و
Glycine max L.) (
دوﺪـﺣ ﻲـﻠﻔﻠﻓ عﺎـﻨﻌﻧ دﺮـﻜﻠﻤﻋ ﻪـﻛ داد نﺎﺸﻧ 50
ﻲﻣ اﺪﻴﭘ ﺶﻳاﺰﻓا ﺪﺻرد ﺪـﺻرد و ﺮﺗﻻﺎـﺑ لﻮـﺘﻨﻣ ﺪـﺻرد ﻦﻤﺿ رد و ﺪﻨﻛ
ﻲﻣ ﺮﺘﻤﻛ تﺎﺘﻛا ﻞﻴﺘﻨﻣ و نارﻮﻓﻮﺘﻨﻣ ﺖﻴﻔﻴﻛ ظﺎﺤﻟ زا ﻪﻛ دﻮﺷ
ﺎـﺑ ﺲﻧﺎﺳا
ﻲﻣ ﻲﻘﻠﺗ ﺖﻴﻤﻫا ﺪﻧﻮﺷ
Maeffei & Mucciarelli, 2003 ) (
.
نارﺎﻜﻤﻫ و يﺮﺒﻨﻗ )
Ghanbari et al., 2010 ﺖـﺸﻛ ﻲﺳرﺮﺑ رد(
ترذ طﻮﻠﺨﻣ )
Zea may L.
وﺪﻛ و( (Cucurbita pepo L.) رﺎـﻬﻇا
ﻦﻴـﻣز يﺮـﺑاﺮﺑ ﺖﺒـﺴﻧ طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﻛ يﺎـﻫرﺎﻤﻴﺗ ﻪﻴﻠﻛ رد ﻪﻛ ﺪﻨﺘﺷاد
ﺮﺑ ﺺﻟﺎـﺧ ﺖـﺸﻛ ﻪـﺑ و هدﻮـﺑ ﻚﻳ زا ﺮﺘﮔرﺰﺑ
ﺪﻨﺘـﺷاد يﺮـﺗ .
و يﺪـﻤﺣا
1- Land equivalent ratio
نارﺎﻜﻤﻫ Ahmadi et al., 2010) (
دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻲﺑﺎﻳزرا رد و
ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ
يﺪﻨﻣدﻮﺳ رد ﺖﺸﻛ طﻮﻠﺨﻣ ﻮـﺟ Hordium vulgare L.) (
و ﻚـﺷﺎﻣ
ﻪـﺷﻮﺧ ﻞﮔ Vicia villosa L.) يا
يﺪﻨﻣدﻮـﺳ ﻪـﻛ ﺪـﻧدﺮﻛ شراﺰـﮔ(
طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ )2
(IA ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﻛ زا ﺮﺘﺸﻴﺑ هﺎﻴﮔ ود ﻦﻳا نآ
ﺎﻫ ﻲﻣ ﺪﺷﺎﺑ
و ﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ ي (LER)ﻦﻴﻣز رد ﻲﻣﺎﻤﺗ يﺎـﻫرﺎﻤﻴﺗ طﻮـﻠﺨﻣ
ﺮﺘـﺸﻴﺑ زا
دﻮﺑ ﻚﻳ ﺺﺧﺎﺷ و ﺖﻓا ﻲﻌﻗاو دﺮﻜﻠﻤﻋ AYL)3
(
ﻚـﻳ ﭻﻴـﻫ رد ﺰﻴﻧ زا
ﺐﻴﻛﺮﺗ يﺎﻫ ﺖﺸﻛ طﻮﻠﺨﻣ ﺎﺑ ﻢﻛاﺮﺗ يﺎـﻫ درﻮـﻣ ﻲـﺳرﺮﺑ دﺮـﻜﻠﻤﻋ ﺖـﻓا
نﺎﻴﺑ ﻪﻛ ﺖﺷاﺪﻧ ﺮﮔ
يﺪﻨﻣدﻮﺳ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ ﻪﺑ
ﻚﺗ ﻲﺘﺸﻛ دﻮﺑ .
ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻚﻴﻧﺎﮔرا نﺎﻫﺎﻴﮔ
،ﻲﻳوراد ﻦﻴﻤـﻀﺗ هﺪـﻨﻨﻛ ﺖﻣﻼـﺳ و ﻲـﻨﻤﻳا
تﻻﻮﺼﺤﻣ و
يﺎﻫوراد ﺪﻴﻟﻮﺗ هﺪﺷ زا نآ ﺎﻫ ﻲﻣ ﺎﺑ ،ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﺖـﻴﻤﻫا
ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻛا ﻲﻋارز و
مﺎﻈﻧ يﺎﻫ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ و
ﺰﻴﻧ ﺎـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﻪـﺑ موﺰـﻟ
ﻲﺑﺎﻳزرا ﻖﻴﻗد مﺎﻈﻧ ﻦﻳا ﺎﻫ زا ﺚﻴﺣ ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ
،ﻲﻤﻠﻋ ﻦﻳا ﺶﻳﺎـﻣزآ ﺎـﺑ
فﺪﻫ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻲﺳرﺮﺑ ﻦﻳﺮﺘﻬﺑ
ﺖﺒﺴﻧ و دﻮـﺨﻧ ﻲـﺸﻳاﺰﻓا طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﻛ
ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ Nigella sativa L. ) (
رد ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﺎـﺑ ﻚـﺗ ﻲﺘـﺸﻛ زا ظﺎـﺤﻟ
لﻮﺼﺣ ﺮﺜﻛاﺪﺣ
ﻲـﻔﻴﻛ و ﻲـﻤﻛ دﺮـﻜﻠﻤﻋ و ﻪـﻧﻮﮔ ود
تازﺎـﻴﺘﻣا ﺖـﺸﻛ
طﻮﻠﺨﻣ رد ﻂﻳاﺮﺷ بآ و ﻲﻳاﻮﻫ هﺪﻘﻧ اﺮﺟا ﺪﻳدﺮﮔ .
شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
ﻲﺑﺎﻳزرا رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ و دﻮﺨﻧ ﻲﻔﻴﻛ و ﻲﻤﻛ دﺮﻜﻠﻤﻋ
رد ﺖﺸﻛ
طﻮﻠﺨﻣ
،ﻲﺸﻳاﺰﻓا كﻮﻠﺑ حﺮﻃ ﺐﻟﺎﻗ رد ﻲﺸﻳﺎﻣزآ ﻫ
يﺎ ﻞﻣﺎﻛ ﺎـﺑ ﻲﻓدﺎﺼﺗ
ﻪﺳ ﻪﻋرﺰﻣ رد راﺮﻜﺗ رد ﻊﻗاو يا
ﻲـﺑﺮﻏ نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ نﺎﺘـﺳا -
نﺎﺘـﺳﺮﻬﺷ
رد هﺪﻘﻧ لﺎﺳ ﻲـﻋارز 92 - 1391
ﻲﻳﺎـﻴﻓاﺮﻐﺟ لﻮـﻃ ﺎـﺑ 45
و ﻪـﺟرد 23
ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ ضﺮﻋ و ﻲﻗﺮﺷ ﻪﻘﻴﻗد 36
و ﻪﺟرد 57 عﺎﻔﺗرا و ﻲﻟﺎﻤﺷ ﻪﻘﻴﻗد
1290 ﺮﺘﻣ زا ﺢﻄﺳ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺎﺑ و ﺎﻳرد ﺎﻴﻟﺎﺳ ﻲﮔﺪﻧرﺎﺑ و ﺎﻣد ﻂﺳﻮﺘﻣ يﺎﻫ
ﻪﻧ
ﺮﺑاﺮﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﻪﻟﺎﺳ هد هرود ﻚﻳ ﻲﻃ رد 40
/ 12
ﻲﺘﻧﺎـﺳ ﻪـﺟرد و داﺮـﮔ
323 ﻲﻠﻴﻣ ﺪﻣآ رد اﺮﺟا ﻪﺑ ﺮﺘﻣ .
يﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ ﺶﻳﺎﻣزآ ﺺﻟﺎـﺧ ﺖـﺸﻛ ﻞﻣﺎﺷ
،دﻮﺨﻧ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﻛ ،ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ
100 % ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴـﺳ + 10 %
،دﻮـﺨﻧ 100 %
ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴـــﺳ +
20 %
،دﻮـــﺨﻧ 100 % ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴـــﺳ +
30 %
،دﻮـــﺨﻧ 100 %
ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ + 40 % و دﻮـﺨﻧ 100 % ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴـﺳ + 50 % دﻮـﺨﻧ سﺎـﺳا ﺮـﺑ
يﺮﺳ يﺎﻫ ﻲﺸﻳاﺰﻓا دﻮﺑ .
رﺬﺑ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ هدﻮﺗ زا
زا ﻪـﻛ نﺎﻬﻔـﺻا مﺮﻴﻤـﺳ ﻲﻣﻮﺑ
و نﺎﻬﻔﺻا رﺬﺑ نﺎﻛﺎﭘ ﺖﻛﺮﺷ رﺬﺑ
هدﺎﻔﺘـﺳا درﻮﻣ
ﻢـﻗر دﻮـﺨﻧ ILC 482
دﻮﺑ ﻪﻛ زا تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ نﺎﻣزﺎﺳ ﻪﻏاﺮﻣ ﻢﻳد
ﻪﻴﻬﺗ دﻮﺑ هﺪﺷ ﺮﻫ. تﺮـﻛ ﻞﻣﺎـﺷ
2- Intercropping advantage 3- Actual yield loss
ﺖﺸﻫ ﻒـﻳدر ﺖـﺷﺎﻛ ﻪـﺑ لﻮـﻃ رﺎـﻬﭼ ـﺘﻣ و ﺮ ﻪﻠـﺻﺎﻓ ﻦﻴـﺑ ﻒـﻳدر 40 ﻲﺘﻧﺎﺳ
ﺮﺘﻣ دﻮﺑ .
لوﺪﺟ 1 - تﺎﻴﺻﻮﺼﺧ ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ
و ﻲﻳﺎﻴﻤﻴﺷ كﺎﺧ درﻮﻣ هدﺎﻔﺘﺳا
Table 1- Physical and chemical characteristics of the soil
ﻢﻴﺳﺎﺘﭘ ﻞﺑﺎﻗ
بﺬﺟ ) ﻲﭘ ﻲﭘ ما (
Available K
(ppm) ﺮﻔﺴﻓ
ﻞﺑﺎﻗ بﺬﺟ ) ﻲﭘ ﻲﭘ -
ما ( Available P
(ppm) ﺪﺻرد
هدﺎﻣ ﻲﻟآ
O.C (%) نژوﺮﺘﻴﻧ
ﻞﻛ ) ﺪﺻرد ( Total N
(%) ﻲﻜﻳﺮﺘﻜﻟا ﺖﻳاﺪﻫ
) ﻲﺳد ﺮﺑ ﺲﻨﻤﻳز
ﺮﺘﻣ ( EC × 10 3
(dS.m-1)
ﻪﺘﻳﺪﻴﺳا pH سر ) ﺪﺻرد (
Clay (%) ﺖﻠﻴﺳ
) ﺪﺻرد (
Silt (%) ﻦﺷ
) ﺪﺻرد ( Sand
(%) ﺖﻓﺎﺑ
Texture
467 14.1
1.27 0.11
0.34 7.5
50 45
5 سر - ﻲﺘﻠﻴﺳ Silty- clay
ﻒﻳدر يور ﻪﻠﺻﺎﻓ ياﺮﺑ
ﺖﻔﻫ دﻮﺨﻧ ﻲﺘﻧﺎﺳ
ﺮﺘﻣ و ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴـﺳ ياﺮـﺑ
ﺞﻨﭘ ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد .
رد ﻢﻛاﺮـﺗ ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻲﻳﺎـﻬﻧ
رد ﺖـﺸﻛ
ﺺﻟﺎﺧ ياﺮﺑ دﻮﺨﻧ 360 ياﺮـﺑ و راﺰﻫ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴـﺳ
500 راﺰـﻫ ﻪـﺗﻮﺑ رد
رﺎﺘﻜﻫ ﺖﺳد ﻪﺑ .ﺪﻣآ رد ﺖﺒﺴﻧ طﻮـﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ يﺎﻫ ﻲـﺸﻳاﺰﻓا
ﻞـﺻاﻮﻓ
ﻪﺗﻮﺑ دﻮﺨﻧ يﺎﻫ يور
ﻒﻳدر يﺎﻫ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴـﺳ
ﺖﺒـﺴﻧ ياﺮـﺑ يﺎـﻫ
100 %
ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴــﺳ +
10 % ،دﻮــﺨﻧ 100 % ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴــﺳ +
20 % ،دﻮــﺨﻧ 100 %
ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴــﺳ + 30 % ،دﻮــﺨﻧ 100 % ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴــﺳ +
40 % و دﻮــﺨﻧ 100 %
ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ + 50 % ﺎـﺑ ﺮﺑاﺮﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ دﻮﺨﻧ 70
، 7 / 34 ، 15 / 23 ، 36 / 17
و 8 / 13 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ دﻮﺑ .
لﻮﺼﺤﻣ ﻲﻠﺒﻗ ﻪﻋرﺰﻣ زا ﻞﺒﻗ ياﺮﺟا
ﻪـﻧاد ترذ ﺶﻳﺎـﻣزآ دﻮـﺑ يا
.
تﺎﻴﻠﻤﻋ ﺷﺎﻛ ﺖ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ و دﻮﺨﻧ ترﻮﺻ ﻪﺑ نﺎﻣﺰﻤﻫ ﻦﻳدروﺮـﻓ ﺞﻨﭘ رد
مﺎﺠﻧا ﻪﺘﺸﭘ و يﻮﺟ ترﻮﺻ ﻪﺑ هﺎﻣ ﺪﺷ
. دﻮﺨﻧ روﺬﺑ ﻞـﺒﻗ زا ﺖـﺷﺎﻛ ﺎـﺑ
يﺮﺘﻛﺎﺑ مﻮﻴﺑوﺰﻳر مورازﻮﻨﻴﻣﻮﮕﻟ ﻪﺘﺸﻏآ1
ﺪـﻳدﺮﮔ . روﺬـﺑ ﻞـﺒﻗ ﺖـﺷﺎﻛ زا
ﺖﻬﺟ يﺮﻴﮕﺸﻴﭘ و ﺖﻇﺎﻔﺣ رد
ﺮﺑاﺮﺑ يرﺎﻤﻴﺑ
ﻲﭼرﺎـﻗ يﺎـﻫ ﻂـﺳﻮﺗ
ﻢـﺳ
ﻢﻳزاﺪﻨﺑرﺎﻛ ﺪﺿ ﻲﻧﻮﻔﻋ .ﺪﻧﺪﺷ ﻴﺟو تﺎﻴﻠﻤﻋ ﻦ
ﻒﻠﻋ يﺎﻫ زﺮـﻫ ﻪـﺑ رﻮـﻃ
ﺐﺗﺮﻣ ﻪﺑ ترﻮﺻ ﻲﺘﺳد و رد مﺎﮕﻨﻫ مﺎﺠﻧا موﺰﻟ ﺪﺷ
و يرﺎﻴﺑآ ﺮﺑ ﺐﺴﺣ
ﻂﻳاﺮﺷ ﻲﻤﻴﻠﻗا ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻪﺑ رﻮﻃ ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺮﻫ 10 زور ﻚﻳ رﺎـﺑ ﻪـﺑ ﻪـﻘﻳﺮﻃ
يرﺎﻴﺑآ يﻮﺟ و ﻪﺘﺸﭘ مﺎﺠﻧا ﺖﻓﺮﮔ . دﻮﻛ هﺪﻴﺳﻮﭘ يوﺎﮔ ﻞـﺒﻗ
زا ﺖـﺷﺎﻛ
ناﺰﻴﻣ ﻪﺑ 20 رﻮﻃ ﻪﺑ رﺎﺘﻜﻫ رد ﻦﺗ ﺖﺧاﻮﻨﻜﻳ
رد ﺢﻄﺳ تﺮﻛ ﺎﻫ ﺶـﺨﭘ
و ﺳ ﺲﭙ رد ﻖﻤﻋ 20 - 0 ﻲﺘﻧﺎﺳ رﻮﺗاﻮﻴﺗر ﻂﺳﻮﺗ يﺮﺘﻣ كﺎﺧ ﺎﺑ
طﻮـﻠﺨﻣ
ﺪﺷ . ﺎﻣا رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﻲﺳرﺮﺑ ﺶﻳﺎﻣزآ رد ﻂﻳاﺮﺷ ﻢﻛ هدﺎﻬﻧ و ﺮﺘـﺸﻴﺑ دﻮـﻤﻧ
اﺪﻴﭘ ﺗ ندﺮﻛ ﺄ ﺮﻴﺛ ﺖﻴﺒﺜﺗ نژوﺮﺘﻴﻧ هﺎﻴﮔ رد دﻮﺨﻧ نﺎﻣز هدﺎﻣآ يزﺎﺳ ﻦﻴﻣز و
رد هرود لﻮﻃ ﭻﻴﻫ زا ﺪﺷر ﻪﻧﻮﮔ
دﻮﻛ ﻢﺳ و ﻲﻳﺎﻴﻤﻴﺷ رد ﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ هدﺎﻔﺘﺳا
ﺪﺸﻧ . تﺎﻴﺻﻮﺼﺧ ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ
و ﻲﻳﺎﻴﻤﻴﺷ كﺎﺧ ﻞﺤﻣ رد ﺶﻳﺎﻣزآ لوﺪﺟ
1
1- Rhizobium leguminozarum هدروآ
هﺪﺷ ﺖﺳا .
ﺪﺷر ﻞﺼﻓ نﺎﻳﺎﭘ رد هﺎﻴﮔ ود ﺮﻫ
تﺮﻛ ﺮﻫ زا اﺪﺘﺑا ، ﻪﺑ
رﻮﻃ ﻲﻓدﺎﺼﺗ
داﺪﻌﺗ 10 بﺎﺨﺘﻧا ﻪﺗﻮﺑ و
داﺪـﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﺮﻴﻈﻧ ﻲﺗﺎﻔﺻ لﻮـﻜﻴﻟﻮﻓ
رد
،ﻪﺗﻮﺑ داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد لﻮﻜﻴﻟﻮﻓ رد و
نزو راﺰﻫ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴـﺳ ياﺮﺑ ﻪﻧاد ياﺮـﺑ و
دﻮﺨﻧ هﺎﻴﮔ رد فﻼﻏ داﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﺮﻴﻈﻧ ﻲﺗﺎﻔﺻ
،ﻪﺗﻮﺑ داﺪـﻌﺗ ﻪـﻧاد
فﻼﻏ رد و نزو راﺰﻫ هزاﺪﻧا ﻪﻧاد يﺮﻴﮔ ﺪﻧﺪﺷ . راﺰـﻫ نزو ﻦﻴـﻴﻌﺗ ياﺮﺑ
ود ﺮﻫ ﻪﻧاد ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﺖـﺸﻫ ﻲـﺸﻳﺎﻣزآ ﺪـﺣاو ﺮـﻫ زا ،ﻪـﻧﻮﮔ
100 ﻲﻳﺎـﺗ
ﺎﺑ و شرﺎﻤﺷ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
نآ نزو يﺮﻴﮔ ،ﺎﻫ
د راﺰﻫ نزو ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﻪﻧا
.
ﺖــﻬﺟ و ﻪــﻧاد دﺮــﻜﻠﻤﻋ ﻪﺒــﺳﺎﺤﻣ و دﻮــﺨﻧ ﻲﻜﻳژﻮــﻟﻮﻴﺑ دﺮــﻜﻠﻤﻋ
ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ زا ﺲﭘ طﻮﻄﺧ ود فﺬﺣ زا ﺮﺘﻣ ﻢﻴﻧ و يرﺎﻨﻛ
يﺎﻬﺘﻧا ﺮﻫ ﺪﺣاو
ﻪﻴـﺷﺎﺣ ﺮـﺛا ناﻮـﻨﻋ ﻪﺑ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ زا يا
ﻲﺤﻄـﺳ لدﺎـﻌﻣ 8 / 4 ﻊـﺑﺮﻣﺮﺘﻣ
ترﻮﺻ ﺖﻓﺮﮔ . ﺲـﭘ ،ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ زا
اﺪـﺟ ندﻮـﻤﻧ
روﺬﺑ
،ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ و دﻮﺨﻧ ﻪﻧﻮﻤﻧ
ﺎﻫ رد يﺎﻣد
ﺎـﺳ ﻂﻳاﺮـﺷ ﺖﺤﺗ و قﺎﺗا ﻪﻳ
ﺪﻧﺪﺷ ﻚﺸﺧ و
ﻲـﻃ نزو تاﺮـﻴﻴﻐﺗ ﻪﻛ ﻲﻣﺎﮕﻨﻫ 24
هﺪﻫﺎـﺸﻣ ﺖﻋﺎـﺳ
ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﻚﺸﺧ نزو ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻦﻳزﻮﺗ زا ﻞﺻﺎﺣ داﺪﻋا ،ﺪﻳدﺮﮕﻧ ﺖـﺒﺛ ﺎـﻫ
ﺪﻳدﺮﮔ . ﺖﺷادﺮﺑ دﻮﺨﻧ 10 ﺮﻴﺗ هﺎﻣ لﺎﺳ 92 ﻲﻧﺎﻣز ﻪﻛ ﮓﻧر فﻼـﻏ ﺎـﻫ
درز هﺪﺷ ترﻮﺻ ،دﻮﺑ ﺖﻓﺮﮔ
. ﺖﺷادﺮﺑ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ 15 هﺎﻣ دادﺮﻣ لﺎﺳ 92
ﻲﻣﺎﮕﻨﻫ ﮓﻧر ﻪﻛ ﻪﺗﻮﺑ ﺎﻫ ﺎﻤﺘﻣ ﻞﻳ ﻪﺑ درز هﺪﺷ
، ﻲﻟو زﻮـﻨﻫ لﻮـﻜﻴﻟﻮﻓ ﺎـﻫ
ﺮﺑ فﺎﻜﺷ ﻪﺘﺷاﺪﻧ ﺪﻧدﻮﺑ مﺎﺠﻧا ، .ﺪﺷ
ﺪﺻرد ﻦﻴﺌﺗوﺮﭘ ﻪﻧاد دﻮﺨﻧ شور ﺎـﺑ ﺰﻴﻧ لاﺪـﻠﺠﻛ
و ﺎـﺑ هدﺎﻔﺘـﺳا زا
هﺎﮕﺘﺳد لﺪﻣ ﻚﻴﺗﺎﻣﻮﺗا K-370
هزاﺪﻧا يﺮـﻴﮔ ﺪـﺷ . جاﺮﺨﺘـﺳا ﺲﻧﺎـﺳا
ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ﻪﺑ شور ﺮﻴﻄﻘﺗ ﺎﺑ بآ و هﺎﮕﺘﺳد ﻂﺳﻮﺗ ﺮﺠﻧﻮـﻠﻛ
مﺎـﺠﻧا ﺪـﺷ .
ﻦﻳﺪﺑ
،رﻮﻈﻨﻣ 30 ﮔ مﺮ يرﺬﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ زا
ﺮﻫ تﺮﻛ نزو ﺪـﻳدﺮﮔ و ﺲـﭘ زا
نﺪﺷ بﺎﻴﺳآ ﺮﺼﺘﺨﻣ
رد 300 ﻲﻠﻴﻣ ﺮﺘﻴﻟ بآ رد ﻞﺧاد ﺮﺠﻧﻮـﻠﻛ هﺎﮕﺘﺳد
ﻪﺑ تﺪـﻣ ﻪـﺳ ﺖﻋﺎـﺳ هﺪﻧﺎـﺷﻮﺟ ﺪـﺷ ﺎـﺗ ﺲﻧﺎـﺳا نآ جاﺮﺨﺘـﺳا دﻮـﺷ
Clevenger, 1928) .(
ﺲﭘ زا ﻦﻴﻴﻌﺗ ﺪﺻرد ﺲﻧﺎـﺳا دﺮﻜﻠﻤﻋ ،ﺲﻧﺎﺳا
ﻪـﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ سﺎﺳا ﺮﺑ ×
ﺪـﺷ ﻪﺒـﺳﺎﺤﻣ ﺲﻧﺎـﺳا ﺪـﺻرد .(Rezaei-
chiyaneh et al., 2014)
زا ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﻖﻳﺮﻃ ﺮﻳز يﺎﻫ
ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ ﻲﺑﺎﻳزرا ﺖﺸﻛ طﻮﻠﺨﻣ ﻪﺑ
ﺖﺳد ﺪﻣآ :
ﻒﻟا ( ﻦﻴﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺺﺧﺎﺷ )
ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ سﺎﺳا ﺮﺑ (
ﻖـﺒﻃ
ﻪﻟدﺎﻌﻣ ) 1 ( ﺪﻳدﺮﮔ هدﺎﻔﺘﺳا Vandermeer, 1990 )
(:
ﻪﻟدﺎﻌﻣ ) 1 (
2 2 1 1
N Y C LER Y
، ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﻦﻳا رد Y1
Y2و ﻠﻤﻋ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﻪﻧﻮﮔ دﺮﻜ
مود و لوا يﺎـﻫ
و طﻮﻠﺨﻣ رد C1
N2 و ﺖﺳا مود و لوا ﻪﻧﻮﮔ ﺺﻟﺎﺧ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺰﻴﻧ .
ب ( دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻲﻌﻗاو ﺖﻓا (AYL)
تﺎﻋﻼﻃا يﺪﻨﻤـﺷزرا رد
درﻮـﻣ
رﺎﺘﻓر ﺖﺑﺎﻗر ﺮﻫ
ﻪﻧﻮﮔ رد طﻮﻠﺨﻣ ﻪﺑ ﺖﺳد ﻲﻣ ﺪـﻫد . ﺺﺧﺎـﺷ زا AYL
ﻲﻣ ﻲﺋﺰﺟ ناﻮﺗ ﺶﻫﺎﻛ ﺎﻳ ﺶﻳاﺰﻓا ار دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻪﺑ ﺖﺳد .دروآ رد ﻲﺗرﻮﺻ
LERﻪﻛ ﺋﺰﺟ ﻲ طﻮﺑﺮﻣ ﺮﻫ ﻪﺑ ﻪﻧﻮﮔ ﻦﻴﻨﭼ ﻲﺘﻴﻠﺑﺎﻗ دراﺪﻧ ﻪﻛ هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎﺑ
ﻪﻟدﺎﻌﻣ زا ) 4 ( ﺪﻳدﺮﮔ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ Banik et al., 2006)
:(
) 2 ( ]
1 100) (
[
LERa Zab AYLa
) 3 ] (
1 100) (
[
LERb Zba
AYLb
) 4 AYL = AYLa+ AYLb (
Zab ﺪﺻرد: aﻪﻧﻮﮔ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ رد ba ،
Z ﺪﺻرد: ﻪـﻧﻮﮔ ردb
طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ
ج ( ﺺﺧﺎﺷ دﻮﺳ يﺪﻨﻣ ﺖﺸﻛ طﻮﻠﺨﻣ زا1
ﻪﻟدﺎﻌﻣ ) 5 ( ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺪـﺷ
Vandermeer, 1990) (
:
) 5 (
] )
( )
[( AYLb
Pa pb AYLa Pb Pb
pa
IA Pa
:Pa ﺖـﻤﻴﻗ ﺪـﺣاو لﻮـﺼﺤﻣ
،a :Pb
ﺪـﺣاو ﺖـﻤﻴﻗ لﻮـﺼﺤﻣ
،b
:AYLa ءﺰﺟ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻲﻌﻗاو ﺖﻓا وa
:AYLb دﺮـﻜﻠﻤﻋ ﻲﻌﻗاو ﺖﻓا
b ءﺰﺟ ﻲﻣ ﺪﺷﺎﺑ .
ﺖﻬﺟ ﻪﻳﺰﺠﺗ و ﻞﻴﻠﺤﺗ هداد يﺎﻫ ﺑ ﻪ ﺖﺳد هﺪﻣآ زا مﺮﻧ ا راﺰﻓ SPSS
و16 ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ يﺎﻫ ﺑ ﻪ ﺖﺳد هﺪﻣآ ﻂﺳﻮﺗ يرﺎﻣآ شور
نﻮـﻣزآ
1- Intercropping advantage ﺪﻨﭼ
ﻪﻨﻣاد يا لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد ﻦﻜﻧاد ﺞﻨﭘ
ترﻮﺻ ﺪﺻرد ﻓﺮﮔ
ﺖ .
ﺚﺤﺑ و ﺞﻳﺎﺘﻧ
دﻮﺨﻧ ﻲﻔﻴﻛ و ﻲﻤﻛ دﺮﻜﻠﻤﻋ
اد نﺎﺸﻧ ﺲﻧﺎﻳراو ﻪﻳﺰﺠﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺮﺛا د
ﺖﺒﺴﻧ ﺖﺷﺎﻛ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﺮـﺑ
ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا
، ﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ رد فﻼﻏ داﺪﻌﺗ رد ﻪﻧاد دا
،فﻼﻏ ،ﻪـﻧاد راﺰﻫ نزو
ﻚﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ،
دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻪﻧاد و دﻮـﺨﻧ ﻪﻧاد ﻦﻴﺌﺗوﺮﭘ ﺪﺻرد ﻲـﻨﻌﻣ
راد
) 01 / p≤0 ( دﻮﺑ ) لوﺪﺟ 2 .(
ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ داد نﺎﺸﻧ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ )
42 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ( ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ و ) 29
ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ( ﺖـﺸﻛ رﺎـﻤﻴﺗ و دﻮﺨﻧ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﻛ زا ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا
ﻲﺸﻳاﺰﻓا طﻮﻠﺨﻣ 50
% دﻮﺨﻧ + 100 % ﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ )
لوﺪﺟ 3 .(
ﻪﺑ ﺮﻈﻧ ﻲﻣ ﺪﺳر ﻪﻛ ﺖﻠﻋ ﺶﻫﺎﻛ عﺎﻔﺗرا ﻪﺗﻮﺑ دﻮـﺨﻧ طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﻛ رد
ﻲﺸﻳاﺰﻓا ﻞﻴﻟد ﻪﺑ ﻪﺗﻮﺑ ﻦﻴﺑ ﺖﺑﺎﻗر ﺎﻫ
ﺮﺳ ﺮﺑ
ﻲﻳاﺬـﻏ داﻮـﻣ ،بآ يﺎـﻀﻓ و
ﻲﺘﺴﻳز هدﻮﺑ ﺶﻫﺎﻛ ﺐﺒﺳ ﻪﻛ بﺬﺟ
رﻮﻧ و ﺶﻫﺎﻛ ﺪﺷر و ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ دﻮﺨﻧ
هﺪﺷ و ﻪﺑ لﺎﺒﻧد نآ ار نآ عﺎﻔﺗرا رد
ﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ ﺶﻫﺎﻛ ط
هداد ﺖﺳا .
نارﺎـﻜﻤﻫ و ﻮﻬﻨﮕﮔآ ﺎﺘﺳار ﻦﻳا رد Agegnehu et al., 2006 )
( رد
طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ ﻮﺟ
و ﻼﻗﺎﺑ (Vicia faba L.) داد نﺎـﺸﻧ
ﺪـﻧ عﺎـﻔﺗرا ﻪـﻛ
ﻪﺗﻮﺑ ﻼﻗﺎﺑ ﺖﺸﻛ رد ﻪﺑ طﻮﻠﺨﻣ نوﺮﺑ ﺖﺑﺎﻗر ﻞﻴﻟد ﻪﻧﻮﮔ
يا ﻲﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ -
ﺶﻫﺎﻛ يراد ﺖﻓﺎﻳ
.
ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ﻪﺗﻮﺑ رد فﻼﻏ داﺪﻌﺗ )
29 دﺪﻋ ( ﻳﺮﺘﻤﻛ و فﻼـﻏ داﺪﻌﺗ ﻦ
ﻪﺗﻮﺑ رد ) 17 دﺪﻋ ( ﺖﺒﺴﻧ زا ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ و ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺷﺎﻛ يﺎﻫ
رﺎـﻤﻴﺗ 50 %
دﻮﺨﻧ + 100 % ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ .
ﺖـﺷﺎﻛ ﺖﺒـﺴﻧ ﺪـﻨﭼ ﺮـﻫ 50
%
دﻮﺨﻧ + 100 % رﺎﻤﻴﺗ ﺎﺑ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ 40
% دﻮﺨﻧ + 100 % ﺮﻈﻧ زا ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ
داﺪﻌﺗ ﻪﺗﻮﺑ رد فﻼﻏ ﻲﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا
ﺖﺷاﺪﻧ يراد )
لوﺪﺟ 3 ( .
ﺖﺒﺴﻧ ﻦﻴﺑ رد ﺎﻫ
ﺮﻫ ﺰﻴﻧ ﺖﺷﺎﻛ ي رد دﻮـﺨﻧ ﺖﺒﺴﻧ ﺮﺑ رﺪﻘﭼ
ﺖـﺸﻛ
ﻪـﺗﻮﺑ ﻞﺻاﻮﻓ نﺪﺷ ﺮﺘﻤﻛ ﻞﻴﻟد ﻪﺑ ﺪﺷ هدوﺰﻓا طﻮﻠﺨﻣ يور دﻮـﺨﻧ يﺎـﻫ
ﻒﻳدر ﺖﻓﺎﻳ ﺶﻳاﺰﻓا ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺐﺴﻛ ياﺮﺑ ﺖﺑﺎﻗر ،ﺖﺷﺎﻛ يﺎﻫ ﻪـﺠﻴﺘﻧ رد و
ﻊﺑﺎـﻨﻣ دﻮﺒﻤﻛ
ﺮﺛﺆـﻣ و يﺰﺘﻨـﺳﻮﺘﻓ داﻮـﻣ دﻮـﺒﻤﻛ ﻪـﺠﻴﺘﻧ رد و ﺪـﺷر رد
ﻲﻗﺎـﺑ رﻮـﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﻲﺸﻳور ﺪﺷر ﻪﺑ داﻮﻣ ﻦﻳا صﺎﺼﺘﺧا ﺖـﺑﺎﻗر رد نﺪـﻧﺎﻣ
دﺮﻜﻠﻤﻋ ياﺰﺟا ﺶﻫﺎﻛ ﺚﻋﺎﺑ هﮋﻳو ﻪﺑ
ﺪـﺷ هﺎﻴﮔ رد فﻼﻏ داﺪﻌﺗ ﺎـﺑ ﻪـﻛ
نارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﻠﻴﻠﺧ ﻲﻣﻼﺳا ﺞﻳﺎﺘﻧ Aslami Khalili et al., 2011)
( رد
ﻼﻗﺎﺑ و ﻮﺟ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ و
هﺰـﻤﺣ نارﺎـﻜﻤﻫ و ﻲـﺋ Hamzei et al., )
(2012 اد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ ﻮﺟ و دﻮﺨﻧ رد در
. نارﺎـﻜﻤﻫ و يﺪﻴﺳ Sayedi et )
al., 2012 (
ﻮﺟ و دﻮﺨﻧ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ رد ﺶﻫﺎﻛ ﺖﻠﻋ
رد فﻼﻏ داﺪﻌﺗ
ار ﻪﺗﻮﺑ ﺖﺸﻛ ﺎﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ رد طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ رد ﺺﻟﺎﺧ
ﺶﻫﺎـﻛ ﺐﺒـﺳ ﻪﺑ
نﺎﻫﺎﻴﮔ سﺮﺘﺳد رد ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ هدﺮﻛ شراﺰﮔ
ﺪﻧا . فﻼﻏ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ
) 40 / 1 دﺪﻋ ( داﺪﻌﺗ ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ و رد ﻪﻧاد
فﻼﻏ ) 13 / 1 دﺪﻋ ( ﺖﺒﺴﻧ زا ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﺎﺧ ﺖﺷﺎﻛ يﺎﻫ
و ﺺﻟ رﺎﻤﻴﺗ 50 %
دﻮﺨﻧ + 100 % ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ .
ﺎـﺑ دﻮـﺨﻧ ﺺﻟﺎـﺧ ﺖـﺸﻛ ﻦﻴـﺑ
يﺎـــﻫرﺎﻤﻴﺗ 10
% دﻮـــﺨﻧ + 100 % ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴـــﺳ ، 20 % دﻮـــﺨﻧ + 100 %
و ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ 30
% دﻮﺨﻧ + 100 % فﻼـﻏ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ﺮﻈﻧ زا ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ
ﻲﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﺪﺸﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ يراد
) لوﺪﺟ 3 ( . داﺪﻌﺗ ﻪـﻧاد رد فﻼـﻏ
، رد
ﺖﻴﻓﺮﻇ ﺖﻘﻴﻘﺣ ﻣ
نﺰﺨ هﺎﻴﮔ ار ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻲﻣ ﺪﻨﻛ و ﺮﻫ ﻪﭼ داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد ﺮﺘﺸﻴﺑ
هﺎﻴﮔ ،ﺪﺷﺎﺑ ياراد نﺰﺨﻣ يﺮﺘﮔرﺰﺑ ياﺮﺑ ﺖﻓﺎﻳرد داﻮﻣ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ هدﻮﺑ و
ﺖﻳﺎﻬﻧ رد ﺶﻳاﺰﻓا ﻦﻳا ﺖﻔﺻ ﺮﺠﻨﻣ ﻪﺑ ﺶﻳاﺰﻓا دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻪﻧاد ﺪﻫاﻮﺧ ﺪـﺷ .
ﻪـﻛ ﺪـﺷ ﺺﺨﺸﻣ ﺮﮕﻳد ﻲﻘﻴﻘﺤﺗ رد ﺖـﺑﺎﻗر
ـﺑ نوﺮ ﻪـﻧﻮﮔ يا رد ﺖـﺸﻛ
ﺰﺒـﺳ هﺮـﻳز طﻮـﻠﺨﻣ (Cuminum cyminum L.)
سﺪـﻋ و ) Lens
culinaryis L.
(
داﺪـﻌﺗ ﺶﻫﺎـﻛ ﺐﺒـﺳ ﻪـﻧاد
رد فﻼـﻏ
ﺪـﺷ سﺪـﻋ
Jahani et al., 2008) .(
ﻲﻜﭼﻮــﻛ نارﺎــﻜﻤﻫ و (Koocheki et al., 2010)
ﺖــﺸﻛ رد
ترذ طﻮﻠﺨﻣ داﺪﻌﺗ ﻪﻛ ﺪﻧدﺮﻛ شراﺰﮔ ﺰﻴﻧ ﺎﻴﺑﻮﻟ و
ﻪـﻧاد ﺖـﺸﻛ رد ﺎـﻴﺑﻮﻟ
ﻲــﻨﻌﻣ رﻮــﻃ ﻪــﺑ طﻮــﻠﺨﻣ ﺖــﻓﺎﻳ ﺶﻫﺎــﻛ يراد
. نارﺎــﻜﻤﻫ و ﺮﻴﻣارﻮــﭘ
Pooramir et al., 2010) (
و دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻲﺑﺎﻳزرا يور دﻮﺧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﺰﻴﻧ
داﺪﻌﺗ ﻪﻛ ﺪﻨﺘﺷاد رﺎﻬﻇا طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ رد دﻮﺨﻧ و ﺪﺠﻨﻛ دﺮﻜﻠﻤﻋ ياﺰﺟا ﻼﻏ رد ﻪﻧاد
ﻚـﺗ ﻪـﺑ ﺖﺒﺴﻧ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ رد دﻮﺨﻧ ف ﺶﻫﺎـﻛ ﻲﺘـﺸﻛ
ﻲﻨﻌﻣ داد نﺎﺸﻧ يراد .
ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ و نزو راﺰـﻫ ﻪـﻧاد رد ﺖـﺸﻛ
دﻮـﺨﻧ ﺺﻟﺎـﺧ ﺎـﺑ
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ 253 ﺮﮔ نزو م ﻪﻧاد و ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ نآ رد ﺖﺷﺎﻛ ﺖﺒﺴﻧ 50
% دﻮﺨﻧ
+ 100 % ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺎﺑ 197 نزو مﺮﮔ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻪﻧاد ﺪﺷ
) لوﺪـﺟ
3 .(
رد هﺎﻴﮔ ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ ﻊﺑﺎﺗ ﻪﻧاد راﺰﻫ نزو ﻦﻴﻣﺄﺗ
نﺰﺨﻣ ياﺮﺑ هدروﺮﭘ داﻮﻣ -
ﻲﻣ ﻪﻧاد نﺪﺷ ﺮﭘ نﺎﻣز رد ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻂﻳاﺮﺷ و ﺎﻫ ﺪﺷﺎﺑ
. نزو ﺶﻫﺎﻛ ﻞﻴﻟد
ﺖﺸﻛ رد ﻪﻧاد راﺰﻫ ﻠﺨﻣ يﺎﻫ
ﻴﻟد ﻪﺑ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﻛ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ طﻮ دﻮـﺟو ﻞ
نوﺮﺑ ﺖﺑﺎﻗر ﻪﻧﻮﮔ
ﺪﻴﻟﻮﺗ و يا نﻮﻴﺳﻼﻴﻤﻴﺳآ
ﺞﻳﺎـﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺮﺘﻤﻛ
نارﺎـﻜﻤﻫ و ﺮـﻴﻣا رﻮﭘ Pooramir et al., 2010)
( رد طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﻛ
ﺪـﺠﻨﻛ و دﻮﺨﻧ و
نارﺎـﻜﻤﻫ و ﻲﻠـﺳﻮﺗ Tavassoli et al., 2010)
( رد
طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﻛ نزرا
(Panicum miliaceum L.) ـﻴﺑﻮﻟ و
ﺎ ﺖـﻘﺑﺎﻄﻣ
ﺖﺷاد . ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ و ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ زا دﻮﺨﻧ
ﺖﺸﻛ ﺺﻟﺎـﺧ
ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ 1105
و 4479 رﺎﺘﻜﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ و
ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ ﺮﻳدﺎـﻘﻣ
دﺮﻜﻠﻤﻋ
دﺮـﻜﻠﻤﻋ و ﻪـﻧاد ﺑ
ﻲﻜﻳژﻮـﻟﻮﻴ زا
ﺖﺒـﺴﻧ ﺖـﺷﺎﻛ 50 % دﻮـﺨﻧ +
100 % ﺎـﺑ ﺮـﺑاﺮﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ 716
و 3134 ﻮـﻠﻴﻛ رﺎـﺘﻜﻫ رد مﺮﮔ
ﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ . ﺖﺷﺎﻛ ﺖﺒﺴﻧ يرﺎﻣآ ﺮﻈﻧ زا 50
% دﻮﺨﻧ + 100 % ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ
ﻲﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ يراد
يﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ ﺎﺑ 40
% دﻮـﺨﻧ + 100 % و ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴـﺳ 30
%
دﻮﺨﻧ + 100 % داﺪﻧ نﺎﺸﻧ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ )
لوﺪﺟ 3 (.
ﻪـﻧاد دﺮـﻜﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﻛ و
دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺶﻳاﺰـﻓا ﺎـﺑ دﻮﺨﻧ ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ ﺖـﺷﺎﻛ ﺖﺒـﺴﻧ
ﻲـﻣ ار ناﻮـﺗ ﻪـﺑ
ﺶﻳاﺰﻓا ﺖﺑﺎﻗر دﻮﺨﻧ ﺎﺑ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ﺴﻧ ﻪـﻛ داد ﺖﺒ ،ﺪـﺷر ﺶﻫﺎـﻛ ﺚـﻋﺎﺑ
،مﺎﻴﻧ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ﺶﻫﺎﻛ ،مﺎﻴﻧ داﺪﻌﺗ ﺶﻫﺎﻛ و ﻪﻧاد نزو
ﻞـﮔ شﺰـﻳر -
ﺪﻳدﺮﮔ رورﺎﺑ يﺎﻫ .
ﻊﻗاو رد دﺮﻜﻠﻤﻋ ياﺰﺟا
ﻳا هﺎﻴﮔ ﻦ
ًﻼﻣﺎﻛ ﺖـﺤﺗ ـﺗ ﺄ ﺮﻴﺛ
ﺖﺷﺎﻛ ﺖﺒﺴﻧ راﺮﻗ
ﺖﻓﺮﮔ و ﻪﺑ تازاﻮﻣ ﺶﻳاﺰﻓا
،دﻮﺨﻧ ﻢﻬﺳ ﺖـﺑﺎﻗر
ﻦﻴـﺑ
ﻪﻧﻮﮔ يا رد ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﺖﺑﺎﻗر نورد ﻪﻧﻮﮔ يا ﻮﺑ ﻦﻴﺑ ﻪﺗ يﺎﻫ ود ﻪﻧﻮﮔ
ًﺎـﺘﻳﺎﻬﻧ
دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﻛ ﺐﺒﺳ ﻲﻳﺎﻬﻧ
دﻮﺨﻧ ﺪﻳدﺮﮔ .
هﺰﻤﺣ نارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﺋ Hamzei et al., 2012)
( ﺖـﺸﻛ ﻲﺳرﺮﺑ رد
ﻚﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ناﺰﻴﻣ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ﻪﻛ ﺪﻧدﺮﻛ مﻼﻋا ﻮﺟ و دﻮﺨﻧ طﻮﻠﺨﻣ يﺎـﻫرﺎﻤﻴﺗ رد و ﺪـﻣآ ﺖـﺳد ﻪـﺑ دﻮـﺨﻧ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﻛ زا ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ و ﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ رﺎـﻤﻴﺗ ﻪـﺑ ﺐـﻴﺗﺮﺗ ﻪـﺑ ﻮﺟ و دﻮﺨﻧ ﻪ
100 % دﻮﺨﻧ + 25 % و ﻮﺟ 100 % دﻮﺨﻧ + 100 %
دﻮـﺑ طﻮـﺑﺮﻣ ﻮـﺟ .
رد
طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﻛ رد ﻪـﻧاد دﺮـﻜﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎـﻛ ﺰﻴﻧ نﺎﻘﻘﺤﻣ ﺮﻳﺎﺳ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ نارﺎﻜﻤﻫ و ﻚﻴﻧﺎﺑ ﻂﺳﻮﺗ دﻮﺨﻧ و مﺪﻨﮔ Banik et al., 2006)
(
، دﻮـﺨﻧ
نارﺎﻜﻤﻫ و يﺪﻴﺳ ﻂﺳﻮﺗ ﻮﺟ و (Sayedi et al., 2012)
، ﺑﻮﻟ و ترذ ﺎـﻴ
نارﺎﻜﻤﻫ و يرﻮﺼﻨﻣ ﻂﺳﻮﺗ Mansouri et al., 2013)
( و هﺮﻳز ﺰﺒـﺳ و
نارﺎـﻜﻤﻫ و ﻪـﻧﺎﻴﭼ ﻲﺋﺎـﺿر ﻂـﺳﻮﺗ سﺪـﻋ et al., 2014)
Rezaei-
chiyaneh (
ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﻛ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ .
ﻪﻧاد ﻦﻴﺌﺗوﺮﭘ ﺪﺻرد ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ )
23 ﺪﺻرد ( زا ﻛ ﺖﺒﺴﻧ ﺎ ﺖﺒـﺴﻧ ﺖﺷ
ﺖﺷﺎﻛ 50
% دﻮـﺨﻧ + 100
% ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴـﺳ
راﺪـﻘﻣ ﻦﻳﺮـﺘﻤﻛ و نآ
) 17 / 16
ﺪﺻرد ( ﻞﺻﺎﺣ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﻛ رﺎﻤﻴﺗ زا ﺪﺷ
) لوﺪﺟ 3 .(
نﺎﻘﻘﺤﻣ زا ﻲﺧﺮﺑ
نزو و هزاﺪـﻧا ﺐﻠﻏا ﻪﻧﻮﮔ ود ﻦﻴﺑ ﺪﻳﺪﺷ ﺖﺑﺎﻗر ﺮﺛا رد ﻪﻛ ﺪﻧا هداد نﺎﺸﻧ ﺖﻈﻠﻏ و ﺶﻫﺎﻛ ﻪﻧاد ﻦﻴﺌﺗوﺮﭘ
رد ﺪﺣاو نزو ﺶﻳاﺰﻓا ﻲﻣ ﺪﺑﺎﻳ . ﻖﻴﻘﺤﺗ رد
رد ﺰﻴﻧ ﺮﺿﺎﺣ ﺖﺷﺎﻛ ﺖﺒﺴﻧ
50
% دﻮـﺨﻧ + 100
% ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴـﺳ ﻪـﻧاد نزو
ﺖﺒﺴﻧ ﻦﻴﻳﺎﭘ ﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ ﺮﻳﺎﺳ ﻪﺑ دﻮﺑ ﺮﺗ
.
تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻲـﺧﺮﺑ ﺞﻳﺎـﺘﻧ ﻲـﻓﺮﻃ زا
(Hauggard-Nielson et al., 2001) هداد نﺎﺸﻧ
ﺖـﺳا ﻪـﻛ ﻲـﺘﻗو
تﻻﻮﻘﺑ رد رﺎﻨﻛ ﺮﮕﻳد ﻪﻧﻮﮔ ﺑ
ﻪ ترﻮﺻ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ راﺮﻗ
ﻲﻣ
،ﺪﻧﺮﻴﮔ ـﺑ ﻪ
ﻞﻴﻟد ﺮﺛا ﻲﻠﻤﻜﻣ ءﺰﺟ تﻻﻮﻘﺑ ﺖﻬﺟ ﺖﻴﺒﺜﺗ راﺪـﻘﻣ نژوﺮﺘﻴﻧ يﺮﺘـﺸﻴﺑ
زا
نژوﺮﺘﻴﻧ ﻚﻳﺮﺤﺗ ﻲﻣ ددﺮﮔ و رد ﻪـﺠﻴﺘﻧ داﺪـﻌﺗ هﺮـﮔ لﺎـﻌﻓ ﺖﻋﺮـﺳ و و
ﻞﻴﻜﺸﺗ نآ ﺎﻫ ﺶﻳاﺰﻓا ﻲﻣ ﺪﺑﺎﻳ ﺶﻳاﺰﻓا ﻞﻴﻟد ﻪﺑ و ﺖﻴﺒﺛ
نژوﺮﺘﻴﻧ ﻞﺻﺎﺣ
ءﺰﺟ زا تﻻﻮﻘﺑ ﺐﺒﺳ ﻪﻧاد ﻦﻴﺌﺗوﺮﭘ ﺪﺻرد ﺶﻳاﺰﻓا ﻲﻣ ﺰﻴﻧ
دﻮﺷ . نارﺎـﻜﻤﻫ و ﻲﻫﻮـﻛ ﺮﻛﺎـﺷ
Shaker-Koohi et al., 2014) (
رد
مﻮﮔرﻮـﺳ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ (Sorghum bicolor L.)
شﺎـﻣ و (Vigna
radiate L.) ناﺰﻴﻣ ﻪﻛ ﺪﻨﺘﻓﺎﻳرد
ﻪﻧاد ﻦﻴﺌﺗوﺮﭘ ﺖﺸﻛ رد ﻪﻧﻮﮔ ود ﺮﻫ رد
ﺖـﻓﺎﻳ ﺶﻳاﺰﻓا ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﻛ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ طﻮﻠﺨﻣ .
نارﺎـﻜﻤﻫ و ﻲﻣﺎﺣاﺪـﺧ
Khodahami et al., 2010) (
ﻪﻓﻮﻠﻋ شﺎﻣ ﺎﺑ ﻮﺟ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ رد يا
و نارﺎﻜﻤﻫ و دﺮﻤﻧاﻮﺟ Javanmard et al., 2013)
( طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ رد
مﻮﮕﻟ ﻲﺧﺮﺑ ﺎﺑ ترذ ﺎـﻫ
) ـﺷﺎﻣ ﻚ ﻞـﮔ ﻪـﺷﻮﺧ
رﺪﺒـﺷ ،ﺎـﻴﺑﻮﻟ ،يا ﻢﻴـﺳﺮﺑ
(Trigonella foenum-graecum L.) ﻪـﻧادوﺎﮔ و
) Vicia ervilia
( L.
ﻪﺑ ﺰﻴﻧ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺪﻨﺘﻓﺎﻳ ﺖﺳد ﻲﻬﺑﺎﺸﻣ .
ﻲﻔﻴﻛ و ﻲﻤﻛ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ
رد لﻮـﻜﻴﻟﻮﻓ داﺪـﻌﺗ ،ﻪـﺗﻮﺑ عﺎـﻔﺗرا داد نﺎﺸﻧ ﺲﻧﺎﻳراو ﻪﻳﺰﺠﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ
ﻋ ،ﻪـﻧاد راﺰـﻫ نزو ،لﻮـﻜﻴﻟﻮﻓ رد ﻪـﻧاد داﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ ،ﻚـﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ دﺮـﻜﻠﻤ
و ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺪﺻرد
ﺲﻧﺎﺳا ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ﺗ ﺖﺤﺗ ﺄ ﺖﺒﺴﻧ ﺮﻴﺛ ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺖﺷﺎﻛ )
01 / p≤0 (
، ﺗ ﺎﻣا ﺄ ﺖﺒﺴﻧ ﺮﻴﺛ ﺮـﺑ ﺖـﺷﺎﻛ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻲﻨﻌﻣ يرﺎﻣآ ﺮﻈﻧ زا ﺲﻧﺎﺳا دﻮﺒﻧ راد
) لوﺪﺟ 4 .(
ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ )
52 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ( زا ﻪـﺑ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﻛ
ﻪﻛ ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻲﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ
ﻲـﺸﻳاﺰﻓا طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﻛ يﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ ﺎﺑ يراد
10 % دﻮﺨﻧ + 100 % ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ و 20 % دﻮﺨﻧ + 100 % ﺖﺷاﺪﻧ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ
و ﻪﺗﻮﺑ ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ )
30 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ( ﺖﺸﻛ ﺖﺒﺴﻧ زا 50
% دﻮـﺨﻧ
+ 100 % ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ﺪـﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ )
لوﺪـﺟ 5 .(
ﻲـﻣ ﺮـﻈﻧ ﻪـﺑ ﻪـﻛ ﺪـﺳر
ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ رد ﺖﺸﻛ ﺖﺒﺴﻧ 50
% دﻮﺨﻧ + 100
% ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ﻲﺘﺑﺎـﻗر رﺎﺸﻓ
ﻪﺑ و هﺪﺷ ﻞﻤﺤﺘﻣ ار يﺮﺘﺸﻴﺑ ﺖﻳدوﺪﺤﻣ ﻞﻴﻟد
ﺪـﻴﻟﻮﺗ داﻮـﻣ يﺰﺘﻨـﺳﻮﺘﻓ
ﺖﺳا هﺪﺷ نآ عﺎﻔﺗرا ﻪﺠﻴﺘﻧ رد و ﻲﺸﻳور ﺪﺷر ﺶﻫﺎﻛ ﺚﻋﺎﺑ .
هﺰـﻤﺣ ﻲـﺋ
Hamzei, 2012) (
ﺖـﺸﻛ ﻲﺳرﺮﺑ رد
ﻪـﻧادوﺎﮔ و ﻮـﺟ طﻮـﻠﺨﻣ رﺎـﻬﻇا
و ﺖـﺷاد ﻖـﻠﻌﺗ ﻮـﺟ ﺺﻟﺎـﺧ ﺖـﺸﻛ ﻪﺑ ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ﻪﻛ ﺖﺷاد ﺗرا ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ ار فﻼﺘـﺧا ﻦـﻳا ﻪـﻛ ﺪـﺷ ﻞﺻﺎﺣ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ زا عﺎﻔ ﻪـﺑ
نوﺮﺑ ﺖﺑﺎﻗر ﻪﻧﻮﮔ
داد ﺖﺒﺴﻧ يا .
ﻪــﺗﻮﺑ رد لﻮــﻜﻴﻟﻮﻓ داﺪــﻌﺗ ﻦﻳﺮﺘــﺸﻴﺑ )
21 دﺪــﻋ ( داﺪــﻌﺗ ﻦﻳﺮــﺘﻤﻛ و
ﻪﺗﻮﺑ رد لﻮﻜﻴﻟﻮﻓ )
12 دﺪﻋ (
ﺖﺒـﺴﻧ و ﺺﻟﺎـﺧ ﺖﺷﺎﻛ زا ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ يﺎـﻫ
ﺖﺷﺎﻛ 50 % دﻮﺨﻧ + 100 % ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ )
لوﺪـﺟ 5 .(
داﺪـﻌﺗ
لﻮﻜﻴﻟﻮﻓ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﻛ رﺎﻤﻴﺗ رد ﻲﻣ
ﺪﻧاﻮﺗ ﻪﺑ ﺖـﻠﻋ مﺪـﻋ ﺖـﺑﺎﻗر
نوﺮﺑ ﻪﻧﻮﮔ يا رد ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﻛ ﻪﻛ ﺪﺷﺎﺑ
ﺮﺠﻨﻣ ﻪﺑ ﺶﻳاﺰﻓا ﻦـﻳا دﺮـﻜﻠﻤﻋ
ﺮﻳﺎﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ هﺎﻴﮔ ﺖﺒﺴﻧ
ﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻠ ﻒ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ ﺪﻳدﺮﮔ
.
ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﻖﻴﻘﺤﺗ رد دﻮﺨﻧ ﺖﺒﺴﻧ
ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ، ﻪﺑ ﺖﻠﻋ ﺖﺑﺎﻗر
ﺪﻳﺪﺷ زا ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺮﺳ ﺮﺑ رﻮﻧ ﻞﻴﺒﻗ
ﻲﺘﻓﺎﻳرد
ردﺎـﻗ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴـﺳ ﺎﺑ ﻪـﺑ
ﺶﻳاﺰﻓا لﻮﻜﻴﻟﻮﻓ داﺪﻌﺗ هدﻮﺒﻧ
و ﺮﺘﺸﻴﺑ داﻮـﻣ يﺰﺘﻨـﺳﻮﺘﻓ دﻮـﺧ
ار فﺮـﺻ
ﺶﻳاﺰﻓا نزو ﻪﻧاد
ﺖـﺳا هدﻮـﻤﻧ .
ﻲﻧاﻮـﺿر
يداﺮـﻣ و مﺪـﻘﻣ Rezvani )
Moghaddam & Moradi, 2012 (
هﺮﻳز طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ رد ﺰﻴﻧ و ﺰﺒﺳ
ﻪﻠﻴﻠﺒﻨﺷ ) Trigonella foenum-graecum L.
ﺪـﻨﺘﻓﺎﻳرد( داﺪـﻌﺗ ﻪـﻛ
ﺶﻫﺎـﻛ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﻛ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ رد ﻪﻠﻴﻠﺒﻨﺷ ﻪﺗﻮﺑ رد مﺎﻴﻧ ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻳﺎﻣزآ ﻪﺠﻴﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﻛ ﺖﻓﺎﻳ .دراد
لﻮـﻜﻴﻟﻮﻓ رد ﻪـﻧاد داﺪـﻌﺗ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ داد نﺎﺸﻧ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ )
47
دﺪﻋ ( لﻮـﻜﻴﻟﻮﻓ رد ﻪـﻧاد داﺪﻌﺗ ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ و )
67 / 29 دﺪـﻋ ( زا ﺐـﻴﺗﺮﺗ ﻪـﺑ
و ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﻛ ﺖﺸﻛ ﺖﺒﺴﻧ
50 % دﻮﺨﻧ + 100 % ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ﺖـﺳد ﻪـﺑ
ﺪﻣآ ) لوﺪﺟ 5 .(
رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ﺶﻫﺎﻛ لﻮﻜﻴﻟﻮﻓ
ﺶﻫﺎـﻛ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ داﺪـﻌﺗ
ﻪﺗﻮﺑ رد لﻮﻜﻴﻟﻮﻓ رﺎﻤﻴﺗ رد
ﺎﻫ ار ﺺﻟﺎـﺧ ﺖﺸﻛ رﺎﻤﻴﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ طﻮﻠﺨﻣ ي
ﻲﻣ ﻞﻴﻟد ﻪﺑ ناﻮﺗ ﻲﻧﺎﻣﺰﻤﻫ
ﺮﺘﺸﻴﺑ هرود يﺪﺷر ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ﺎﺑ دﻮﺨﻧ ﺖﺒـﺴﻧ
ﻦﻴﺑ ﺖﺑﺎﻗر ﺐﺒﺳ ﻪﻛ داد ﻪﻧﻮﮔ
ﺮﺘﺸﻴﺑ يا ﻦﻴـﺑ ﻦـﻳا ﺎـﻫرﺎﻤﻴﺗ
ﺖـﺳا هﺪـﺷ .
ﺰﻳوﻮﻜﺑﻮــﺳ Sobkowicz, 2006)
(
ﻪــﻟﺎﻜﻴﺘﻳﺮﺗ طﻮــﻠﺨﻣ ﺖــﺸﻛ رد
) Tritico secale L.
ﻼﻗﺎﺑ ﺎﺑ( ﻪﻠﺒﻨـﺳ رد ﻪـﻧاد داﺪـﻌﺗ ﻪﻛ دﺮﻛ شراﺰﮔ
ﻲﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﻼﻗﺎﺑ ﻢﻛاﺮﺗ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﻟﺎﻜﻴﺘﻳﺮﺗ ﺖـﻓﺎﻳ ﺶﻫﺎﻛ يراد
. يو
ﻞـﻴﺒﻗ زا ﻲـﻄﻴﺤﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺮﺳ ﺮﺑ ﻪﻧﻮﮔ ود ﺖﺑﺎﻗر ﻞﻴﻟد ﻪﺑ ار ﺮﻣا ﻦﻳا ﺖﻠﻋ و بآ ،رﻮﻧ داد ﺖﺒﺴﻧ ﻲﻳاﺬﻏ داﻮﻣ .
ﺑ نزو ﻦﻳﺮﺘﺸﻴ راﺰﻫ
ﻪﻧاد ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ) 63 / 2 مﺮﮔ ( زا ﻪـﺑ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﻛ
ﻲـﻨﻌﻣ توﺎـﻔﺗ يرﺎﻣآ ﺮﻈﻧ زا ﻪﻛ ﺪﻣآ ﺖﺳد ﺖـﺷﺎﻛ يﺎـﻫرﺎﻤﻴﺗ ﺎـﺑ يراد
ﻲﺸﻳاﺰﻓا طﻮﻠﺨﻣ 10
% دﻮﺨﻧ + 100 % ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ و 20 % دﻮﺨﻧ + 100 %
ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ﺖـﺷاﺪﻧ و نزو ﻦﻳﺮـﺘﻤﻛ راﺰـﻫ
ﻪـﻧاد ) 60 / 1 مﺮـﮔ ( ﺖـﺸﻛ زا
ا طﻮﻠﺨﻣ ﻲﺸﻳاﺰﻓ 50 % دﻮﺨﻧ + 100 % ﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ )
لوﺪﺟ 5 .(
طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ رد ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ
ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﻪﺑ هﺎﻴﮔ ،ﻢﻛاﺮﺗ )
،رﻮـﻧ داﻮـﻣ
ﻲﻳاﺬﻏ ﺖﺑﻮﻃر و ( يﺰﺘﻨـﺳﻮﺘﻓ داﻮـﻣ ﺖﻳﺎﻬﻧ رد و دراد ﻲﺳﺮﺘﺳد يﺮﺘﻤﻛ
ﻲﻣ ﻞﻘﺘﻨﻣ ﻪﻧاد ﻪﺑ ار يﺮﺘﻤﻛ دزﺎﺳ
ﻪﻛ ﻳا
ﻪـﺑ ﺮـﺠﻨﻣ ﺮـﻣا ﻦ نزو ﺶﻫﺎـﻛ
ﻲﻣ ﻪﻧاد راﺰﻫ دﻮﺷ
Hamzei et al., 2012 ) (.
ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ و
ﻜﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻲ
ﻪﺑ ﻪـﺑ ﺐـﻴﺗﺮﺗ ناﺰـﻴﻣ
750 و 2310 رﺎـﺘﻜﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ زا
ﺺﻟﺎـﺧ ﺖـﺸﻛ و
راﺪـﻘﻣ ﻦﻳﺮـﺘﻤﻛ
ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺖـﺸﻛ ﺖﺒﺴﻧ زا
ﻲـﺸﻳاﺰﻓا طﻮـﻠﺨﻣ 40
% دﻮـﺨﻧ + 100 %
ﻪﺑ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ناﺰﻴﻣ
449 ﺪـﺷ ﻞـﺻﺎﺣ رﺎﺘﻜﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ رﺎـﻤﻴﺗ ﺎـﺑ ﻪـﻛ
طﻮﻠﺨﻣ 50 % دﻮﺨﻧ + 100 % ﺖﺷاﺪﻧ يرﺎﻣآ توﺎﻔﺗ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ .
ﻦﻳﺮـﺘﻤﻛ ﻜﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ راﺪﻘﻣ
ﻲ ﺖـﺸﻛ ﺖﺒﺴﻧ زا ﺰﻴﻧ ﻲـﺸﻳاﺰﻓا طﻮـﻠﺨﻣ
50 %
دﻮﺨﻧ + 100 % ﻪﺑ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ناﺰﻴﻣ
1221 رﺎﺘﻜﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ ﺖـﺳد ﻪـﺑ
طﻮﻠﺨﻣ رﺎﻤﻴﺗ ﺎﺑ ﻪﻛ ﺪﻣآ 40
% دﻮﺨﻧ + 100 % يرﺎـﻣآ توﺎـﻔﺗ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴـﺳ
ﺖﺷاﺪﻧ ) لوﺪﺟ 5 .(
ﻊﻗاو رد دﺮﻜﻠﻤﻋ ياﺰﺟا ﺪﻫﺎﻴﺳ
ﻪﻧا
ًﻼﻣﺎﻛ ﺖﺤﺗ ـﺗ ﺄ ﺮﻴﺛ
ﺖﺒﺴﻧ يﺎﻫ راﺮﻗ ﺖﺸﻛ ﺘﻓﺮﮔ ﺪﻨ و ﻪﺑ تازاﻮﻣ ﺶﻳاﺰـﻓا
دﻮـﺨﻧ ﻢﻬـﺳ ،
ﻪـﺑ
ﺮﻃﺎﺧ يﺎﻀﻓ ﺶﻫﺎﻛ مزﻻ
ياﺮﺑ ﺪﺷر و ﻪﺑ لﺎﺒﻧد ﺶﻳاﺰﻓا نآ ﺖﺑﺎﻗر
ﻦﻴـﺑ
ﻪﻧﻮﮔ يا رد ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﺖﺑﺎﻗر نورد ﻪﻧﻮﮔ يا ﻪﺗﻮﺑ ﻦﻴﺑ يﺎﻫ ود داﺪـﻌﺗ ﻪﻧﻮﮔ
لﻮﻜﻴﻟﻮﻓ
، لﻮﻜﻴﻟﻮﻓ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ و
نزو راﺰﻫ ﻪـﻧاد ﺶﻫﺎـﻛ
ﻪـﻛ ﺖـﻓﺎﻳ
ًﺎﺘﻳﺎﻬﻧ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺪﻳدﺮﮔ ﻲﻳﺎﻬﻧ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﻛ .
نﺮﺘـﺳا و يرﻮﻓا Ofori & Stern, 1987)
( رد ﻪـﻛ ﺪـﻧداد نﺎـﺸﻧ
ﺪﺷر ﻊﺑﺎﻨﻣ ياﺮﺑ ﺖﺑﺎﻗر دﻮﺷ مﺎﺠﻧا نﺎﻣﺰﻤﻫ هﺎﻴﮔ ود ﺖﺸﻛ ﻪﻛ ﻲﻄﻳاﺮﺷ ﻪـﻧﻮﮔ ﻦـﻳا رد ﻚـﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ و ﻪـﻧاد دﺮـﻜﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎـﻛ اﺬـﻟ ﺖﺳا ﺮﺗﺪﻳﺪﺷ ﻢﺘﺴﻴﺳ ﺎﻫ
ﻲـﻣ ﻢـﺸﭼ ﻪﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ درﻮـﺧ
. ﺎـﺳا ﺮـﺑ و ﻲﻜﭼﻮـﻛ ﻖـﻴﻘﺤﺗ س
نارﺎـﻜﻤﻫ Koocheki et al., 2010)
( ناﺰـﻴﻣ ﻦﻳﺮـﺘﻤﻛ و ﻦﻳﺮﺘـﺸﻴﺑ
ناﺮـﻔﻋز ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﻛ زا ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ (Crocus sativus L.)
و
نﺎﻴﻧز ﺎﺑ نآ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ (Carum copticum L.)
ﺪـﻣآ ﺖـﺳد ﻪـﺑ .
ﻪـﺑ ار ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﻛ رد ناﺮﻔﻋز دﺮﻜﻠﻤﻋ ندﻮﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻞﻴﻟد نﺎﻘﻘﺤﻣ ﻦﻳا ﻞﮔ داﺪﻌﺗ ﺶﻳاﺰﻓا ﺪﻧداد ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺗﻮﺑ رد
. و يﺮـﺒﻨﻗ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻖﺒﻃ
نارﺎﻜﻤﻫ Ghanbari et al., 2010) (
وﺪﻛ و ترذ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ رد و
نارﺎﻜﻤﻫ و ﻪﻧﺎﻴﭼ ﻲﻳﺎﺿر (Rezaei-Chiyaneh et., 2014)
ﺖﺸﻛ رد
طﻮﻠﺨﻣ ﺰﻴﻧ سﺪﻋ و ﺰﺒﺳ هﺮﻳز ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ
رد ﻪـﺑ ﺖﺒﺴﻧ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ
ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﻛ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺶﻫﺎﻛ
.
ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ﺪﺻرد ﺲﻧﺎﺳا زا ﺖـﺸﻛ طﻮـﻠﺨﻣ 50 % دﻮـﺨﻧ + 100 %
ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ناﺰﻴﻣ ﻪﺑ 47 / 1 ﺪﺻرد ﺑ ﻪ ﺎﺑ يرﺎﻣآ ﺮﻈﻧ زا ﻪﻛ ﺪﻣآ ﺖﺳد رﺎﻤﻴﺗ
ﻲﺸﻳاﺰﻓا طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ 40
% دﻮﺨﻧ + 100 % ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴـﺳ ) 37 / 1 ﺪـﺻرد (
ﻲﻨﻌﻣ راد دﻮﺒﻧ . راﺪﻘﻣ ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ ﺪﺻرد
ﺖﺸﻛ ﺖﺒﺴﻧ زا ﺰﻴﻧ ﺲﻧﺎﺳا ﺺﻟﺎـﺧ
ناﺰﻴﻣ ﻪﺑ 93 / 0 ﺪﺻرد ﺪـﺷ ﻞﺻﺎﺣ
يﺎـﻫرﺎﻤﻴﺗ ﺎـﺑ ﻪـﻛ طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﻛ
ﻲﺸﻳاﺰﻓا 10 % دﻮﺨﻧ + 100 % ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴـﺳ ، 20 % دﻮـﺨﻧ + 100 % و 30 %
دﻮﺨﻧ + 100 % ﻲﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ داﺪـﻧ نﺎﺸﻧ يراد
) لوﺪـﺟ 5 ( . زا
نآ ﻪﻛ ﺎﺟ نژوﺮﺘﻴﻧ ﻲﻜﻳ زا ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻲﻳاﺬﻏ ﺮﺛﺆﻣ ﺮﺑ ناﺰـﻴﻣ ﺖـﻴﻟﺎﻌﻓ ﻢﻳﺰـﻧآ
يﺰﺘﺳﻮﺘﻓ يﺎﻫ نﺎﻫﺎﻴﮔ
ﺖﺳا . ﻦﻴﻨﭼ ﺑ ﻪ ﻲﻣ ﺮﻈﻧ ﺪﺳر ﻪﻛ دﻮـﺟو ﻂﻳاﺮـﺷ
ﺐﺳﺎﻨﻣ اﺮﺑ ي ﺪﺷر ﻪﺗﻮﺑ يﺎﻫ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ زا ﻢﻫاﺮﻓ ﻪﻠﻤﺟ نﺪﺷ
نژوﺮﺘﻴﻧ رد
ﻂﻳاﺮﺷ طﻮﻠﺨﻣ ﺎﺑ دﻮﺨﻧ ﺚﻋﺎﺑ دﻮﺒﻬﺑ ﺪﺷر و و ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﻪﺑ ﻊﺒﺗ نآ ﺶﻳاﺰﻓا
ناﺰﻴﻣ ﺲﻧﺎﺳا رد ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﺖﺸﻛ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺳا هﺪﺷ .
ﺰﻴﻧ يﺮﮕﻳد نﺎﻘﻘﺤﻣ رد
ﺖﺸﻛ طﻮﻠﺨﻣ عﺎﻨﻌﻧ ﺎﻳﻮﺳ و رﺎﻬﻇا ﺪﻨﺘـﺷاد
ﻪﻛ و ﺖﻴﻔﻴﻛ ﺪﺻرد ﺲﻧﺎﺳا عﺎﻨﻌﻧ ﺖﺸﻛ رد ﺖﺒـﺴﻧ طﻮﻠﺨﻣ
ﺖـﺸﻛ ﻪـﺑ
ﺺﻟﺎﺧ ﺖﻓﺎﻳ ﺶﻳاﺰﻓا Maeffei & Mucciarelli, 2003)
( . ﻲﺳرﺮﺑ رد
يﺎﻫﻮﮕﻟا ﻒـﻠﺘﺨﻣ ﺖـﺸﻛ طﻮـﻠﺨﻣ هﺮـﻳز ﺰﺒـﺳ رد سﺪـﻋ و ﺖـﺸﻛ
مود
يﺎـﻫﻮﮕﻟا ﻦﻴﺑ رد ﻪﻛ داد ﺺﺨﺸﻣ ﻒـﻠﺘﺨﻣ
،ﺖـﺸﻛ ﻦﻳﺮﺘـﺸﻴﺑ ﺪـﺻرد
هﺮﻳز ﺲﻧﺎﺳا طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ زا ﺰﺒﺳ
يور ﻒﻳدر يﺎﻫ ﻚﺗ ﺖﺸﻛ و ﺖﺷﺎﻛ
ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﻲﻔﻳدر Rezaei- chiyaneh et., 2014)
(.
ﺺﺧﺎﺷ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ ﻲﺑﺎﻳزرا يﺎﻫ
ﻦﻴﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ
ﺮﺜﻛاﺪﺣ ﺖﺸﻛ ﺖﺒﺴﻧ رد دﻮﺨﻧ ﻲﺋﺰﺟLER
20 % دﻮـﺨﻧ + 100 %
ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ) 78 / LERa=0 ( ﺮﺜﻛاﺪﺣ و ﺖﺒـﺴﻧ رد ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ﻲﺋﺰﺟLER
ﺖﺸﻛ 10 % دﻮﺨﻧ + 100 % ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ) 98 / LERb=0 ( ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ .
ﻪﺑ
ﻲﻠﻛ رﻮﻃ LER، ﻲﺋﺰﺟ رد ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ ﺮﺗﻻﺎﺑ زا دﻮﺨﻧ دﻮﺑ ﻪـﻛ ﻲـﻣ ناﻮـﺗ
ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻦﻴﻨﭼ يﺮﻴﮔ
دﻮﻤﻧ ﻪﻛ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ زا ﺖﺸﻛ طﻮﻠﺨﻣ ﺎﺑ دﻮﺨﻧ ﺮﺛا ﺖﺒﺜﻣ
يﺮﺘﺸﻴﺑ ﻪﺘﻓﺮﻳﺬﭘ ﺖﺳا ) لوﺪﺟ 6 .(
يﺮـﺑاﺮﺑ ﺖﺒـﺴﻧ ﺶﻳﺎﻣزآ ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻦﻴـﻣز
رد ﻞـﻛ ﻲﻣﺎـﻤﺗ
يﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ طﻮﻠﺨﻣ ﺮﺘﺸﻴﺑ
نﺎـﺸﻧ ﻪـﻛ دﻮﺑ ﻚﻳ زا هﺪـﻨﻫد
يﺮـﺗﺮﺑ ﺖـﺸﻛ
طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﻚﺗ ﻲﺘﺸﻛ رد ﻦﻳا ﺖﺸﻛ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﻲﻣ
ﺪﺷﺎﺑ .
ﻲﺸﻳاﺰﻓا طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ 10
% دﻮـﺨﻧ + 100 % ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴـﺳ ﻦﻳﺮﺘـﺸﻴﺑ
) 74 / 1 ( ناﺰﻴﻣ ﻞـﻛ ﻦﻴﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ ار
ﻦﻴـﺑ رد يﺎـﻫﻮﮕﻟا ﻒـﻠﺘﺨﻣ
ﺖﺸﻛ لدﺎﻌﻣ ﻪﻛ داد صﺎﺼﺘﺧا دﻮﺧ ﻪﺑ طﻮﻠﺨﻣ 74
رد ﺶﻳاﺰـﻓا ﺪـﺻرد
هﺮﻬﺑ ﻦﻴﻣز زا هدﺎﻔﺘﺳا يرو ﻪﻧﻮﮔ ود ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﻛ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ
دﻮﺑ ) ـﺟ لوﺪ
5 .(
ﺮﺘﺸﻴﺑ ،طﻮﻠﺨﻣ ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻪﻛ ﺖﺳا ﺪﻨﻣدﻮﺳ ﻲﻧﺎﻣز طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ ﻚﺗ لﻮﺼﺤﻣ ﺮﺜﻛاﺪﺣ زا ﺪﺷﺎﺑ ﻲﺘﺸﻛ
. ار هﺪـﻣآ ﺖـﺳد ﻪﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻪﻓﺎﺿا
ﻲﻣ تﺎـﻓﻼﺘﺧا و هﺎـﻴﮔ ود ﻂـﺳﻮﺗ دﻮـﺟﻮﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ زا ﺮﺘﻬﺑ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﺑ ناﻮﺗ
ﻜﻳژﻮﻟﻮﻓرﻮﻣ ﻲ ﻜﻳژﻮﻟﻮﻳﺰﻴﻓ و ﻲ
ﻦﻴﺑ نآ
ﻒـﻠﻋ ندﻮـﺑ ﺮـﺘﻤﻛ و ﺎـﻫ رد زﺮـﻫ
ﻴﺳ ﺴ ﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ ﻢﺘ داد ﺖﺒـﺴﻧ طﻮ
(Vandermeer, 1989) .
نﺎـﻘﻘﺤﻣ
يﺮﮕﻳد ﻪﻧﻮﺑﺎﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ رد ﻪﺸﻴﻤﻫ و
رﺎﻬﺑ alendula officinalis )
( L.
Jahan, 2004) (
، هﺮﻳز ﻪﻠﻴﻠﺒﻨﺷ و ﺰﺒﺳ Rezvani Moghaddam )
& Moradi, 2012 (
، ﻪﺸﻴﻤﻫ و ﺎﻳﻮﺳ رﺎﻬﺑ
Allahdadi et al., 2013 ) (
و هﺮﻳز ﺰﺒﺳ سﺪﻋ و Rezaei-Chiyaneh et al., 2014 ) (
راﺪﻘﻣ LER
ار رد طﻮﻠﺨﻣ يﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ مﺎﻤﺗ ﻪﻛ ﺪﻧدﺮﻛ شراﺰﮔ ﻚﻳ زا ﺮﺗﻻﺎﺑ
ـﻳا ﺮـﻣا ﻦ
نﺎﺸﻧ ﺖﺳا ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﻛ ﺎﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ رد طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ يﺮﺗﺮﺑ هﺪﻨﻫد .
دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻲﻌﻗاو ﺖﻓا
ناﺰﻴﻣ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﻞﻛ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻲﻌﻗاو ﺖﻓا
) لوﺪﺟ 6 ( ﻪﻧﻮﮔ درﻮﻣ رد -
ﻣ ﺖـﺸﻛ يﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ زا ﻚﻳ ﭻﻴﻫ ﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ رﻮﻛﺬﻣ يﺎﻫ ﺖـﻓا طﻮـﻠﺨ
ﺮﻳدﺎﻘﻣ ﻲﻣﺎﻤﺗ و ﺖﺷاﺪﻧ ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ يدﺪﻋAYL
ﺖﺒﺜﻣ ﻪـﻛ ﺪﻨﺘـﺷاد
زا نﺎﺸﻧ يﺪﻨﻣدﻮﺳ ﻚﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ ﻲﺘﺸﻛ
ﻦـﻳا زا ﻚﻳ ﺮﻫ
ﺖﺳا هﺎﻴﮔ ود .
ناﺰﻴﻣ ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ ﻞـﻛ دﺮـﻜﻠﻤﻋ ﻲﻌﻗاو ﺖﻓا
) 6 / AYL=0 (
طﻮﺑﺮﻣ ﻪﺑ ﻲﺸﻳاﺰﻓا رﺎﻤﻴﺗ 50
% دﻮﺨﻧ + 100 % ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ و دﻮﺑ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ
ﺺﺧﺎﺷ ﻦﻳا راﺪﻘﻣ )
45 / AYL=6 ( ﻲﺸﻳاﺰﻓا طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ زا 10
% دﻮﺨﻧ
+ 100 % نﺎﻴﺑ ﻪﻛ ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﻛ يﺪﻨﻣدﻮﺳ ﺮﮔ
زا ﻪﻨﻴﻬﺑ هدﺎﻔﺘﺳا رد ﻦﻴﺑ ﺖﺑﺎﻗر ﻞﻗاﺪﺣ ﺎﺑ دﻮﺟﻮﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ
ﻪـﻧﻮﮔ نورد و يا -
ﻪﻧﻮﮔ ﺖﺳا يا ﺪـﻴﻟﻮﺗ ﻞـﺻا ﺎـﺑ ﻲـﻫاﺮﻤﻫ ﻦﻤـﺿ ﻲﺗﺪﻋﺎـﺴﻣ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻞﺻا
ﻂﻴﺤﻣ ﻲﻋارز نﺎﻫﺎﻴﮔ ﻪﻛ ﺖﺳا حﺮﻄﻣ ﻲﺘﻗو ﻲﺘﺑﺎﻗر رد ار ﺮﮕﻳﺪـﻜﻳ يﺎﻫ
ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺖﺒﺜﻣ ﺖﻬﺟ ﺪﻨﻫد
.
ﻲﻣ ،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ دﻮﺨﻧ و ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ ﻪﻛ ﺖﻓﺮﮔ ﻪﺠﻴﺘﻧ ناﻮﺗ
ﺖﺒﺴﻧ ﻪﻴﻠﻛ رد هﺪﺷ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﺎﻳ ﻲﺗﺪﻋﺎﺴﻣ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻞﺻا ياراد طﻮﻠﺨﻣ يﺎﻫ
ﺎـﺑ ﻪـﻛ ﺖـﺷاد دﻮـﺟو ﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ ﻪﻴﻠﻛ رد تﺪﻋﺎﺴﻣ ﺮﮕﻳد ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ و دﻮﺑ نارﺎﻜﻤﻫ و يﺪﻤﺣا ﺞﻳﺎﺘﻧ Ahmadi et al., 2010)
( طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ رد
ﻪـﺷﻮﺧ ﻞﮔ ﻚﺷﺎﻣ و ﻮﺟ ﻲـﻧاوﺮﻫ ﻲـﻌﻣﻻ و يا
Lamei Haravani, )
(2012 ﺮـﻠﺧ طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﻛ رد Lathyrus sativus L.)
( و ﻮـﺟ ﺎـﺑ
ﺖـﺷاد ﺖـﻘﺑﺎﻄﻣ ﻪﻟﺎﻜﻴﺘﻳﺮﺗ .
نارﺎـﻜﻤﻫ و نﺎﮕﻳﺎـﺷ Shaygan et al., )
( 2008 نزرا و ترذ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ رد ﻦﻳﺮﺗﻻﺎـﺑ ﻪـﻛ ﺪـﻧدﺮﻛ شراﺰـﮔ
دﺮـﻜﻠﻤﻋ ﻲـﻌﻗاو ﺖﻓا ناﺰﻴﻣ )
45 / AYL=9 ( ﻲـﺸﻳاﺰﻓا رﺎـﻤﻴﺗ زا 100
%
ترذ + 5 / 12 % ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ .
ﻞـﻴﻟد ﻪـﺑ نزرا ﻢﻛاﺮـﺗ ﺶﻳاﺰـﻓا ﺎـﺑ ﺎـﻣا
ﺶﻳاﺰﻓا ﺖﺑﺎﻗر ود ﺮﻳدﺎﻘﻣ هﺎﻴﮔ ﺖﻓﺎﻳ ﺶﻫﺎﻛAYL
.
طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ يﺪﻨﻣدﻮﺳ
نﺎﻤﻫ رﻮﻃ ﻪﻛ رد لوﺪـﺟ 6 هﺪﻫﺎـﺸﻣ ﻲـﻣ ناﺰـﻴﻣ ﻦﻳﺮﺘـﺸﻴﺑ ،دﻮـﺷ
طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ يﺪﻨﻣدﻮﺳ )
70 /
=1 (IA ـﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ رﺎﻤﻴﺗ ﻪﺑ ﻖﻠﻌﺘﻣ طﻮ
10 % دﻮﺨﻧ + 100 % ﻲـﺸﻳاﺰﻓا طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ رﺎﻤﻴﺗ ﺎﺑ ﻪﻛ دﻮﺑ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ
20 % دﻮﺨﻧ + 100 % ﻲﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﻪﻧاﺪﻫﺎﻴﺳ داﺪﻧ نﺎﺸﻧ يراد
ﺮﻣا ﻦﻳا ﻪﻛ
داﻮـﻣ و بآ ،رﻮـﻧ ﺪـﻨﻧﺎﻣ دﻮـﺟﻮﻣ ﻊﺑﺎـﻨﻣ زا ﺮﺘﻬﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا ﻲﺷﺎﻧ ًﻻﺎﻤﺘﺣا ﻲﻣ ﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ ﻦﻳا رد ﻲﻳاﺬﻏ ﺪـﺷﺎﺑ
.
زوﺮـﻬﺑ و ﺪـﻨﺑ ﻪـﻨﻳآ Ayneband & )
Behrooz, 2011 (
رد ﺪـﻧدﺮﻛ نﺎـﻴﺑ شﺎـﻣ و ترذ طﻮـﻠﺨﻣ ﺖﺸﻛ رد
