ﯽﻤﻠﻋ ﭘ ﮋ و ﻫ ﺸ ﯽ
ﺳرﺮﺑ ﯽ ﻟﺎﻌﻓ ﯿ ﺘﻧآ ﺖ ﯽ
ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ ﮔﻮﻠﺟ رد نآ ﺮﺛا و مﻮﻣ هﺮﺑ هرﺎﺼﻋ ﯿ
ﺮ ي زا
ﺴﮐا ﯿ ﺳاﺪ ﯿ نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور نﻮ
زﺎﻣ ﯾ ﺪﻨﻔﺳا رﺎ ﯾ
رﺎ ي
1
دﺮﻓ
، ﺳﯿ ﻤﺣﺪ ﯿ ﺿ ﺎﺿرﺪ ﯿ
ﻖﺤﻟاءﺎ
2
1 - ﺶﻧاد ﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻪﺘﺧﻮﻣآ ﯽ
ﺪﺷرا . ﺎﻨﺻ و مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ ﯾ
اﺬﻏ ﻊ ﯾ ﯽ ﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ، ﯽ
،نﺎﻐﻣاد ﺪﺣاو ، ا ،نﺎﻐﻣاد
ﯾ ناﺮ .
2 - دﺎﺘﺳا ﯾ ﻘﺤﺗ ﺶﺨﺑ رﺎ ﯿ
ﻨﻓ تﺎﻘ ﯽ ﺳﺪﻨﻬﻣ و ﯽ ﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ ،يزروﺎﺸﮐ ﯿ
ﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ شزﻮﻣآ و تﺎﻘ ﯿﻌ
ﯽ نﺎﻨﻤﺳ نﺎﺘﺳا )
دوﺮﻫﺎﺷ ( ﻘﺤﺗ نﺎﻣزﺎﺳ ، ﯿ
،تﺎﻘ
وﺮﺗ و شزﻮﻣآ ﯾ
ا ،دوﺮﻫﺎﺷ ،يزروﺎﺸﮐ ﺞ ﯾ
ناﺮ .
) رﺎﺗ ﯾ ﺦ رد ﯾ ﺖﻓﺎ : 11 / 09 / 97 رﺎﺗ ﯾ ﺦ ﺬﭘ ﯾ شﺮ : 23 / 04 / 98 (
ﮑﭼ ﯿ هﺪ
هﺮﺑ مﻮﻣ ﯾ ﻐﻤﺻ هدﺎﻣ ﮏ ﯽ
روآ ﻊﻤﺟ ي ﮔ ﻊﺑﺎﻨﻣ زا ﻞﺴﻋ رﻮﺒﻧز ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ ﯿ
ﻫﺎ ﯽ ﺖﺳا ﻒﻠﺘﺨﻣ .
ا زا فﺪﻫ ﯾ ﻘﺤﺗ ﻦ ﯿ زرا ،ﻖ ﯾﺑﺎ ﯽ ﻟﺎﻌﻓ ﯿ ﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ هﺮﺑ هرﺎﺼﻋ مﻮﻣ
ﻃ نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور رد ﯽ
راﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز ي
دﻮﺑ . ا رد ﯾ ﻓﺮﻇ اﺪﺘﺑا ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻦ ﯿ
ﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ هرﺎﺼﻋ ﺎﻫ ي ﻟﻮﻧﺎﺗا ﯽ ﻟﻮﻧﺎﺘﻣ ، ﯽ ﺑآ و ﯽ هﺮﺑ شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ مﻮﻣ
زرا DPPH ﯾﺑﺎ ﯽ ﺪﺷ . ﺎﺘﻧ ﯾ ﻟﻮﻧﺎﺘﻣ هرﺎﺼﻋ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞ ﯽ
هﺮﺑ ﺮﺗﻻﺎﺑ مﻮﻣ ﯾ ﻟﺎﻌﻓ ﻦ ﯿ ﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ ﺖﺷاد ار . ﺖﻈﻠﻏ ﺲﭙﺳ ﺎـﻫ
ي ﻟﻮﻧﺎـﺘﻣ هرﺎﺼـﻋ ﻒـﻠﺘﺨﻣ ﯽ
) 0 ، 5/
0 و 1 ﺪﺻرد ( ﻪﺑ تﺪﻣ ﻪﺑ و هﺪﺷ ﻪﻓﺎﺿا نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور 60
ﺎﻣد رد زور ي
25 ﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﯽ
راﺪﻬﮕﻧ داﺮﮔ ي
ﺪﻧﺪﺷ . اﺮﺑ ي ﺎﻘﻣ ﯾ ﺎﺑ مﻮﻣ هﺮﺑ هرﺎﺼﻋ ﻪﺴ
ﺘﻧآ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ناﺪ ﺎﻫ ي ﺘﻌﻨﺻ ﯽ رازﺎﺑ نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور ، ي
وﺎﺣ ي ﻧﯿTBHQ ﻬﺗ ﺰ ﯿ ﻪﻧﻮﻤﻧ هاﺮﻤﻫ و هﺪﺷ ﻪ راﺪﻬﮕﻧ ﺎﻫ
ي ﺪﺷ . ﻃ رد ﯽ راﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز ي
ﺮﻫ ، 20 زور ﯾ ،رﺎﺒﮑ
ﺪﻧا ﯾ ﺲ ﺎﻫ ي ﭘ ﺴﮐاﺮ ﯿ ﺪ ﺳا ،(PV) ﯿ ﺗ ﺪ ﯿ ﺑرﺎﺑﻮ ﯿ رﻮﺘ ﯾ ﮏ (TBARS) ﺳا و
ﯿﺪ ي هزاﺪﻧا ﮔﯿ ﺮ ي ﺪﻧﺪﺷ . هداد ﺎﻫ ي ﻓدﺎﺼﺗ ﻼﻣﺎﮐ حﺮﻃ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻪﻠﺻﺎﺣ ﯽ
ﺰﺠﺗ ﯾ ﻠﺤﺗ و ﻪ ﯿ ﻞ
ﺪﻧﺪﺷ . ﺎﺘﻧ ﯾ ﺘﻧآ ندوﺰﻓا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞ ﯽ
ﺴﮐا ﯿ ﺪﻧا ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور ﻪﺑ ناﺪ ﯾ
ﺲ ﺎﻫ ي ،PV TBARS ﺪﻧا و ﯾ ﺳا ﺲ ﯿﺪ ي ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺪﺷ ﺎﻫ . ا زا ﯾ ﻦ ،ﺮﻈﻧ
ﺖﻈﻠﻏ 1 ﻟﻮﻧﺎﺘﻣ هرﺎﺼﻋ ﺪﺻرد ﯽ
ﺮﺑ ﺖﻈﻠﻏ زا ﺮﺗﺪﻣآرﺎﮐ مﻮﻣ ه 5/
0 ﺘﻧآ و ﺪﺻرد ﯽ
ﺴﮐا ﯿ ﺰﺘﻨﺳ ناﺪ ي دﻮﺑ . ﻃ رد ﯽ راﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز ي
دﺎﻘﻣ ، ﯾ ﺪﻧا ﺮ ﯾ ﺲ ﺎﻫ ي ﺴﮐا ﯿ ﺗاﺪ ﯿ ﻮ
ﻪﻧﻮﻤﻧ رﺪﺗ ﻪﺑ ﺎﻫ ﯾ اﺰﻓا ﺞ ﯾ ﺶ ﯾ ﺖﻓﺎ . نﺎﻣز ﻪﻤﻫ رد ﺎﻫ
ي ﺮﺗﻻﺎﺑ ،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﯾ
ﻣ ﻦ ﯿ ﺴﮐا ناﺰ ﯿ ﺳاﺪ ﯿ مﺎﺧ ﻦﻏور ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ نﻮ دﻮﺑ
. ﺎﺘﻧ ﯾ زرا ﺞ ﯾﺑﺎ ﯽ ﺴﺣ ﯽ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ
ﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﯽ
راد ي ﺑ ﯿ ﺘﻣا ﻦ ﯿ ﺬﭘ و ﮓﻧر ،ﻢﻌﻃ تازﺎ ﯾ
ﻠﮐ شﺮ ﯽ وﺎﺣ ﻦﻏور ي
هﺮﺑ هرﺎﺼﻋ رازﺎﺑ ِنادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور و مﻮﻣ
ي ﺘﻣا ﺎﻣا ،ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو ﯿ
ﻮﺑ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ زﺎ
وﺎﺣ ﻦﻏور ي هﺮﺑ هرﺎﺼﻋ رازﺎﺑ ﻦﻏور زا ﺮﺘﻤﮐ مﻮﻣ ي
دﻮﺑ .ا ﯾ ﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﻪﻧﻮﮔ ﻦ ﯽ
ﻟﻮﻧﺎﺘﻣ هرﺎﺼﻋ ﻪﮐ ﺪﺳر ﯽ
هﺮﺑ اراد مﻮﻣ ي ﻟﺎﻌﻓ ﯿ ﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ ﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽ زا ناﻮﺗ
ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ نآ ﯾ
ﺘﻧآ ﮏ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﺎﭘ ﺮﺑ تﻻﻮﺼﺤﻣ و ﻦﻏور رد ناﺪ ﯾ
ﻃ ﻦﻏور ﻪ ﯽ راﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز ي
دﻮﻤﻧ هدﺎﻔﺘﺳا .
ﻠﮐ ﯿ نﺎﮔژاو ﺪ : ﺴﮐا ﯿ ﺳاﺪ ﯿ ﺻﺎﺧ ،مﻮﻣ هﺮﺑ ،ﻦﻏور نﻮ ﯿ
ﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ هدرواﺮﻓ ،نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور ، ﺎﻫ
ي ﻞﺴﻋرﻮﺒﻧز
لﻮﺌﺴﻣ تﺎﺒﺗﺎﮑﻣ :
زﺎﻣ ﯾ ﺪﻨﻔﺳا رﺎ ﯾ رﺎ ي ﺳ و دﺮﻓ ﯿ ﻤﺣﺪ ﯿ ﺿ ﺎﺿرﺪ ﯿ ﻖﺤﻟاءﺎ ﺳرﺮﺑ
ﯽ ﻟﺎﻌﻓ ﯿ ﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ مﻮﻣ هﺮﺑ هرﺎﺼﻋ ...
1 - ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻪﻧاد زا نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور ﺎﻫ
ي ﮔ ﯿ ﻨﻏور ِنادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ هﺎ ﻠﻫِﯽ
ﯿ سﻮﻧﺎ
1سﻮﻧآ ﺮﻃ زا و ﯾ ﻧﺎﮑﻣ رﺎﺸﻓ ﻖ ﯿ
ﮑ ﯽ ﯾ و لﻼﺣ ﺎﺑ جﺮﺨﺘﺳا ﺎ ﯾ ﺎ
ﮐﺮﺗ ﯿﺒ ﯽ ا زا ﯾ ﻣ ﺖﺳﺪﺑ شور ود ﻦ ﯽ
آ ﯾﺪ . رد نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور
ﺴﺑ ﯿ رﺎ ي ﻧﺎﮔﺪﻨﻨﮐ فﺮﺼﻣ ﺮﺗﺮﺑ بﺎﺨﺘﻧا ،نﺎﻬﺟ ﻖﻃﺎﻨﻣ زا ﯽ
ﺖﺳا
ژر رﺎﺘﺳاﻮﺧ ﻪﮐ ﯾ
اﺬﻏ ﻢ ﯾ ﯽ ﻣ ﺮﺗ ﻢﻟﺎﺳ ﯽ
ﺪﻨﺷﺎﺑ . ﻦﻏور رد
دوﺪﺣ ،ندﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ 15
ﺳا ﺪﺻرد ﯿ ﺎﻫﺪ ي و عﺎﺒﺷا بﺮﭼ 85
ﺪﺻرد
ﺳا ﯿ ﺎﻫﺪ ي ﻏ بﺮﭼ ﯿ دراد دﻮﺟو عﺎﺒﺷاﺮ .
ﺮﺗ ﺐﻟﺎﻏ ﯾ ﺳا ﻦ ﯿ ﺎﻫﺪ ي
ﻏ بﺮﭼ ﯿ ﺳا ،ناﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور ِعﺎﺒﺷاﺮ ﯿ
ﺎﻫﺪ ي ﻟ بﺮﭼ ﯿ ﺌﻟﻮﻨ ﯿ ﮏ
ﺪﻨﺘﺴﻫ ] 1 .[ﺑ ﻪ ﻟد ﯿ ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻞﺑﺎﻗ راﺪﻘﻣ دﻮﺟو ﻞ ا
ي ﭘ زا ﯿ ﺎﻫﺪﻧﻮ ي
ﺴﺑ رد ﻪﻧﺎﮔود ﯿ
رﺎ ي ﻦﻏور زا ا ،ﺎﻫ ﯾ ﺴﮐا ضﺮﻌﻣ رد داﻮﻣ ﻦ ﯿ
ﺳاﺪ ﯿ نﻮ
ا ﺮﮔا ﻪﮐ ،ﺪﻧراد راﺮﻗ دﺎﺴﻓ و ﯾ
ﺎﺴﮐا ِدﺎﺴﻓ ﻦ ﯾ
ﺸ ﯽ ﺻﺎﺧ ﺪﺣ زا ﯽ
ﻦﻏور ،دور ﺮﺗاﺮﻓ ﯾ
هدﺎﻣ ﺎ ي اﺬﻏ ﯾ ﯽ وﺎﺣ ي اﺮﺑ ار نآ ي فرﺎﺼﻣ
اﺬﻏ ﯾ ﯽ ﻏ ﯿ ﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﻞﺑﺎﻗ ﺮ ﯽ
ﺎﻤﻧ ﯾﺪ . ﻮﺳ زا ي د ﯾ ﺮﮕ ﺧﺮﺑ ، ﯽ زا
ﮐﺮﺗ ﯿ ﻟﻮﺗ تﺎﺒ ﯿ ﺴﮐا ﺮﺛا رد هﺪﺷ ﺪ ﯿ
ﺳاﺪ ﯿ اﺮﺑ ،ﺎﻫ ﻦﻏور نﻮ ي
ﺘﻣﻼﺳ ﯽ
ﻣ ﺮﻀﻣ نﺎﺴﻧا ﯽ
ﺪﻨﺷﺎﺑ ] 2 .[
ﻠﻣاﻮﻋ ﯽ و رﻮﻧ ،نﺎﻣز ،تراﺮﺣ ﺪﻨﻧﺎﻣ
ﺴﮐُاﺮﭘ داﻮﻣ ﯿ
ﺧﺮﺑ ﻞﺜﻣ ناﺪ ﯽ
ﺮﺴﺗ ﺚﻋﺎﺑ ،تاﺰﻠﻓ زا ﯾ
دﺎﺴﻓ ﻊ
ﺎﺴﮐا ﯾ ﺸ ﯽ ﻣ ﯽ ﺪﻧدﺮﮔ .
ﯾ ﮑ ﯽ ﺮﺗ ﻢﻬﻣ زا ﯾ
ﺎﻫرﺎﮑﻫار ﻦ ي
ﺴﮐا ﺎﺑ ﻪﻠﺑﺎﻘﻣ ﯿ
ﺳاﺪ ﯿ ،ﺎﻫ ﻦﻏور نﻮ
هدﺎﻔﺘﺳا ﺘﻧآ زا ﯽ ﺴﮐا ﯿ ناﺪ ﻣ ﺎﻫ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ . ا ﻪﭼﺮﮔا ﯾ ﻪﺑ داﻮﻣ ﻦ رﻮﻃ
ﺒﻃ ﯿﻌ ﯽ ﺧﺮﺑ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﯽ
ﻦﻏور زا ﺎﻫ ﯾ ﻣ ﺖﻓﺎ ﯽ ﻟو ،ﺪﻧﻮﺷ ﯽ هزوﺮﻣا
اﺮﺑ ي ﺴﮐا زا ﺖﻌﻧﺎﻤﻣ ﯿ
ﺳاﺪ ﯿ ﻦﻏور نﻮ ﺘﻧآ زا ﺎﺒﻟﺎﻏ ،ﺎﻫ ﯽ
ﺴﮐا ﯿ ناﺪ ﺎﻫ ي
ﺰﺘﻨﺳ ي ﻠﻨﻓ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﺎﺑ و ﯽ
ﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽ ﻪﮐ ،ددﺮﮔ ﯾ
ﻟد ﮏ ﯿ ،نآ ﻞ
ﺻﺎﺧ ﯿ ﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ ﺑ ﯿ
ِﺮﺘﺸ ﺰﺘﻨﺳ عاﻮﻧا ي
ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ . رد
ﻪﻫد ﺎﻫ ي ﺧا ﯿ ﺶﻫوﮋﭘ ،ﺮ ﺎﻫ
ي ز ﯾ دﺎ ي زا ﺎﺗ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ
ﺘﻧآ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ناﺪ ﺎﻫ ي ﺒﻃ ﯿﻌ
ِﯽ ﺖﻓﺎﺑ رد دﻮﺟﻮﻣ ﺎﻫ
ي ﺧﺮﺑ ﯽ ﮔ زا ﯿ نﺎﻫﺎ
ددﺮﮔ هدﺎﻔﺘﺳا .
ﺮﺘﻓوﺮﻌﻣ ،ﻞﺴﻋ ﻪﭼﺮﮔا ﯾ
اﺮﺑ ﻞﺴﻋ رﻮﺒﻧز لﻮﺼﺤﻣ ﻦ ي
نﺎﺴﻧا ﻟو ،ﺖﺳﺎﻫ ﯽ ﺎﻫرﻮﺒﻧز ي ﻧ مﻮﻣ هﺮﺑ ﻞﺴﻋ ﯿ
ﻟﻮﺗ ﺰ ﯿ ﻣ ﺪ ﯽ ﻪﮐ ﺪﻨﻨﮐ
لﺎﺳ ﺖﺳﺎﻫ ﻣ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ نﺎﺴﻧا ﻂﺳﻮﺗ ﯽ
ﮔﯿ دﺮ . ﺎﻫرﻮﺒﻧز ي
ﻣ ﺶﺷﻮﭘ مﻮﻣ هﺮﺑ ﺎﺑ ار وﺪﻨﮐ ،ﻞﺴﻋ ﯽ
ا و ﺪﻨﻫد ﯾ ﺖﻈﻓﺎﺤﻣ ﺚﻋﺎﺑ ﻦ
ﺮﺘﮐﺎﺑ ،چرﺎﻗ ﻞﺑﺎﻘﻣ رد وﺪﻨﮐ ي
و و ﯾ سوﺮ ﻣ ﺎﻫ ﯽ دﻮﺷ . ﻮﺑ مﻮﻣ هﺮﺑ ي
ﺎﺷﻮﺧ و ﺮﻄﻌﻣ ﯾ
ﺪﻨ ي نآ ﻦﺳ و ﻊﺒﻨﻣ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑ ،نآ ﮓﻧر و دراد
ﺖﺳا توﺎﻔﺘﻣ .
ﮐﺮﺗ ﯿ ﺷ ﺐ ﯿﻤ ﯿﺎ ﯾ ﯽ ﮕﺘﺴﺑ مﻮﻣ هﺮﺑ ﯽ
ﻣ ﻪﺑ نﺎﻣز و نﺎﮑ
روآ ﻊﻤﺟ ي دراد نآ . ﺘﻧ رد ﯿ ،ﻪﺠ 160 ﮐﺮﺗ ﯿ ﺎﺳﺎﻨﺷ نآ رد ﺐ ﯾ
ﯽ
هﺪﺷ ﻢﻬﻣ ﻪﮐ ﺪﻧا ﺮﺗ
ﯾ نآ ﻦ ﮐﺮﺗ ﺎﻫ ﯿ ﻠﻨﻓ تﺎﺒ ﯽ صﻮﺼﺧ ﻪﺑ و
ﺋﻮﻧووﻼﻓ ﯿ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺎﻫﺪ )ﺑﯿ
زا ﺮﺘﺸ
% 50 مﻮﻣ هﺮﺑ نزو ] (
3 .[
1. Helianthus Annuus
ﺶﻧارﺎﮑﻤﻫ و كوردﻮﺑ ) 2
1998 ( ﺋﻮﻧووﻼﻓ ، ﯿ ﮐﺮﺗ ،ﺎﻫﺪ ﯿ ﻠﻨﻓ تﺎﺒ ﯽ و
ﮐﺮﺗ ﯿ ﺗﺎﻣورآ تﺎﺒ ﯿ
ﻔﻠﺘﺨﻣ ِﮏ ﯽ ﺎﺳﺎﻨﺷ مﻮﻣ هﺮﺑ رد ار ﯾ
ﯽ ﺪﻧدﻮﻤﻧ ] 4 .[
ﺋﻮﻧووﻼﻓ ﯿ ﮐﺮﺗ ،ﺎﻫﺪ ﯿ ﮔ تﺎﺒ ﯿ ﻫﺎ ﯽ هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ا
ي ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ
ﺻﺎﺧ ﯿ ﺮﺘﮐﺎﺑﺪﺿ ﺖ ﯾﺎﯾ
ﯽ ﭼرﺎﻗﺪﺿ ، ﯽ
وﺪﺿ و ﯾ ﺳوﺮ ﯽ و ﺪﻧراد
ﮐﺮﺗ ﯿ ﺗﺎﺒ ﯽ ﺑ ﺮﻈﻧ زا ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯿ
ژﻮﻟﻮ ﯾ ﮑ ﯽ ﻣ لﺎﻌﻓ ﯽ ﺪﻨﺷﺎﺑ ] 5 .[
رﻮﭘ
دازآ ي نارﺎﮑﻤﻫ و )
2017 ( ﻧﯿ ﮐﺮﺗ ﺰ ﯿ ﻠﻨﻓ تﺎﺒ ﯽ ﻟﺎﻌﻓ و ﯿ ﺖ
ﺘﻧآ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ ﻤﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ ار جﺮﮐ نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ رد مﻮﻣ هﺮﺑ ﯽ
ﮐ و ﯿﻔ ﯽ
ﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﯽ
ﺪﻧداد راﺮﻗ ]
6 .[
ﮐﺮﺗ ﯿ ﺑ لﺎﻌﻓ تﺎﺒ ﯿ
ژﻮﻟﻮ ﯾ ﮑ ﯽ هﺮﺑ رد مﻮﻣ
نوﻼﻓ ﻞﻣﺎﺷ لﻮﻧوﻼﻓ ،ﺎﻫ
نﻮﻧاوﻼﻓ ،ﺎﻫ د ،ﺎﻫ
ي ﻫﯿ لﻮﻧوﻼﻓورﺪ و ﺎﻫ
ﺳا ﺖﻟﺎﻘﺘﺸﻣ ﯿ
ﺳ ﺪ ﯿ ﻣﺎﻨ ﯿ ﺎﻫﺮﺘﺳا و ﮏ ي
نآ ﻣ ﺎﻫ ﯽ ﺪﻨﺷﺎﺑ ] 7 .[
ﻟﺎﮔ ﯿ ﺗﻮ ﯽ
نارﺎﮑﻤﻫ و )
2018 ( ﮐﺮﺗ ﯿ ﺷ ﺐ ﯿﻤ ﯿﺎﯾ ﯽ ﻟﺎﻌﻓ و ﯿ ﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ
لﻼﺣ رد ار مﻮﻣ هﺮﺑ ﺎﻫ
ي ﺳرﺮﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽ
ﻌﺗ و ﯿﯿ ﺪﻧدﻮﻤﻧ ﻦ ]
8 .[
ﻨﭽﻤﻫ مﻮﻣ هﺮﺑ هرﺎﺼﻋ ﯿ
ﺑﻮﺧ ﻊﻧﺎﻣ ،ﻦ ﯽ
ﮑﺸﺗ ﻞﺑﺎﻘﻣ رد ﯿ
ﻞ
دار ﯾ لﺎﮑ ﺎﻫ ي ﺴﮐا عاﻮﻧا و دازآ ﯿ
نﮋ ﺎﻫ ي ﻟﺎﻌﻔﻧا ﯽ ا و ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯾ
ﻦ ﯾ ﮑ ﯽ
ﻻد زا ﯾ اﺰﻣ ﻞ ﯾﺎ ي ﺘﻣﻼﺳ ﯽ ﻣ مﻮﻣ هﺮﺑ ﺶﺨﺑ ﯽ
ﺪﺷﺎﺑ ] 9 .[
ﻪﺑ ،مﻮﻣ هﺮﺑ
ﻟد ﯿ ﻮﺼﺧ ﻞ ﺻ ﯿ ﺑ تﺎ ﯿ ژﻮﻟﻮ ﯾ ﮑ ﯽ وراد و ﯾ ﻟﺎﻌﻓ ﺪﻨﻧﺎﻣ ،ﺶ ﯿ
ﺖ ﺎﻫ ي ﺪﺿ
ﺮﺘﮐﺎﺑ ﯾﺎﯾ ﯽ ] 10 و 11 [ ﺘﻧآ ، ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ ] 9 و 12 [ و ﺪﺿ ، ﯾ ﺳوﺮ ﯽ
] 13 و 14 [ ﺑﺎﻬﺘﻟا ﺪﺿ ، ﯽ
] 15 [ ﻧﺎﻃﺮﺳ ﺪﺿ ، ﯽ
] 16 [ ﺘﻧآ ، ﯽ ﺑ ﯿ ﺗﻮ ﯿ ﮑ ﯽ و
ﻟﺎﻌﻓ ﯿ ﭼرﺎﻗ ﺪﺿ ﺖ ﯽ
] 17 و 18 [ ﻪﻫد رد ، ﺎﻫ
ي ﺧا ﯿ ﻪﺟﻮﺗ ،ﺮ
ﺶﻫوﮋﭘ ﺖﺳا هدﻮﻤﻧ ﺐﻠﺟ دﻮﺧ ﻪﺑ ار ناﺮﮔ .
ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ
ﮐ اﺮﺑ ،مﻮﻣ هﺮﺑ ﻪ ي
ﻤﺳ ناراﺪﻧﺎﺘﺴﭘ و نﺎﺴﻧا ﯽ
ﻤﻧ ﯽ ا ﺮﮕﻣ ﺪﺷﺎﺑ ﯾ
ﻦ
ﺧ راﺪﻘﻣ رد ﻪﮐ ﯿﻠ
ﯽ ز ﯾ ددﺮﮔ فﺮﺼﻣ دﺎ ]
19 .[
ا رد ﯾ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦ
ﺳرﺮﺑ ﺎﻣ فﺪﻫ ﯽ
ﺎﺟ نﺎﮑﻣا ﯾ
ﺰﮕ ﯾ هﺮﺑ ندﻮﻤﻧ ﻦ ﺎﺑ مﻮﻣ
ﺘﻧآ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ناﺪ ﺎﻫ ي ﺰﺘﻨﺳ ي ار ﯾ ﻦﻏور رد هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﺞ ﺎﻫ
ي
ﮐارﻮﺧ ﯽ دﻮﺑ .
2 - شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
اﺮﺑ ي ا مﺎـﺠﻧا ـﯾ نﺎﺘـﺳﺮﻬﺷ نارادوﺪـﻨﮐ زا مﻮـﻣ هﺮـﺑ ،ﺶﻫوﮋـﭘ ﻦ
دوﺮﻫﺎﺷ ﻬﺗ ﯿ دﺮﮔ ﻪ ﯾﺪ . ﺘﻧآ نوﺪﺑ نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور ﯽ
ﺴﮐا ﯿ ﻧ ناﺪ ﯿ زا ﺰ
ﻣﺎﻓ ﺖﮐﺮﺷ ﯿ
ﺮﺧ ﻼ ﯾ راﺪ ي ﺪﺷ . ـﺷ داﻮـﻣ ﯿﻤ ﯿﺎ ﯾ ﯽ زا هدﺎﻔﺘـﺳا درﻮـﻣ
ﺳ و نﺎﻤﻟآ كﺮﻣ ﺖﮐﺮﺷ ﯿ
رﺪﻟآ ﺎﻤﮕ ﯾ ﻬﺗ نﺎﺘﺴﻠﮕﻧا ﭻ ﯿ
ﺪﻧﺪﺷ ﻪ .
2 - 1 - ﻬﺗ ﯿ مﻮﻣ هﺮﺑ هرﺎﺼﻋ ﻪ
100 ر و دﺮﺧ ﻼﻣﺎﮐ مﺎﺧ مﻮﻣ هﺮﺑ مﺮﮔ ﯾ
رد و ﺪﺷ ﺰ 100
ﻣ ﯿﻠ ﯽ ﻟ ﯿ زا ﺮﺘ
لﻮﻧﺎـﺘﻣ ﺮـﺑاﺮﺑ طﻮـﻠﺨﻣ و لﻮﻧﺎـﺗا ،لﻮﻧﺎﺘﻣ ،بآ لﻼﺣ رﺎﻬﭼ +
لﻮﻧﺎـﺗا
) ﻤﺠﺣ ﯽ ﻤﺠﺣ ﯽ ] ( 20 [ تﺪـﻣ ﻪﺑ 24 اﺮـﺷ رد ﺖﻋﺎـﺳ ﯾ
ﻟﻮـﻤﻌﻣ ﻂ ﯽ
ﺧ ـﯿ زا ﺪــﻌﺑ و ﺪـﺷ هﺪﻧﺎﺴ 24
ﺎـﻣد رد ،ﺖﻋﺎـﺳ ي
ــﺤﻣ ﯿ نﺰــﻤﻫ ﺎـﺑ ﻂ
ﻃﺎﻨﻐﻣ ﯿ ﺪﺷ هدﺰﻤﻫ ﺲ .
ـﺳو ﻪـﺑ ﺪﻣﺎﺟ ﺶﺨﺑ ،ﺲﭙﺳ ﯿ
ﺎﮐ ﻪﻠ ﻓﺎـﺻ ﺬـﻏ ﯽ
2. Budrock et al
ﻟﻮﻤﻌﻣ ﯽ زﺎﺳاﺪﺟ ي دﺮﮔ ﯾ ﺪ ]4 .[
لﻼﺣ ﻢﻈﻋا ﺶﺨﺑ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ ﺎـﻫ
دﺮﮔ فﺬﺣ نﺎﺧﺮﭼ رﻮﺗاﺮﭘاوا هﺎﮕﺘﺳد ـﯾ
ﺪ . ـﻠﻐﺗ هرﺎﺼـﻋ ﯿ
رد ،هﺪـﺷ ﻆ
ﻠﭘ ﺢﻄﺳ ﯿ ﺷ ﺖ ﯿ ا ﻪﺸ ي نوآ ﻪﺑ ﺲﭙﺳ و ﺶﺨﭘ كزﺎﻧ قرو ترﻮﺻ ﻪﺑ
ءﻼﺧ ﺖﺤﺗ 40
ﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﯽ
دﺮﮔ ﻞـﻘﺘﻨﻣ داﺮﮔ ـﯾ
ﺪ . جوﺮـﺧ زا ﺲـﭘ
ﺳر ﺎﺗ ﺎﻫ هرﺎﺼﻋ ،لﻼﺣ ﻞﻣﺎﮐ ﯿ
و ﻪـﺑ نﺪ نوآ رد ،ﮏﺸـﺧ ﺖـﺑﺎﺛ نز
ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ .
ﺎﻫ هرﺎﺼﻋ ي ﻠﻏ ﯿ ﻪﺑ ﻆ ﺎﻣزآ مﺎﺠﻧا نﺎﻣز ﺎﺗ هﺪﻣآ ﺖﺳد ﯾ
ﺶ
ﺪﻌﺑ ي ﺎﻣد رد ي 18 - ﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﯽ
راﺪﻬﮕﻧ داﺮﮔ ي
ﺪﻧﺪﺷ .
2 - 2 - ﮔ هزاﺪﻧا ﯿﺮ
ي ﻟﺎﻌﻓ ﯿ ﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ
هزاﺪﻧا رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﮔﯿ
ﺮ ي ﻟﺎﻌﻓ ﯿ ﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ هرﺎﺼـﻋ ﺎـﻫ ي درﻮـﻣ
ﺳرﺮﺑ ﯽ ) ﺑآ ﯽ ﻟﻮﻧﺎـﺘﻣ ، ﯽ ﻟﻮﻧﺎـﺗا ، ﯿ ﻟﻮﻧﺎـﺘﻣ ﻮ ﯽ - ﻟﻮﻧﺎـﺗا ﯽ ( ، زا 2،
2 د ي
ﻨﻓ ــﯿ ﻞ - 1 -ﭘ ﯿ ﺮﮑ ــﯾ ﻫ ﻞ ــﯿ زارﺪ ﯾ ﻞ (DPPH) دﺮﮔ هدﺎﻔﺘــﺳا
ـــﯾ ﺪ .
ﮐﺮﺗDPPH ﯿﺒ ﯽ ﻟد ﻪﺑ ﻪﮐ ﮓﻧر ﺶﻔﻨﺑ ﺖﺳا ﯿ
يﺎﻫ هوﺮﮔ رﻮﻀﺣ ﻞ
ﻨﻓﯿ ﺘﺣار ﻪﺑ ،نآ رﺎﺘﺧﺎﺳ رد ﻞ ﯽ
دار ترﻮﺻ ﻪﺑ ﯾ
رد و هﺪـﻣآرد لﺎﮑ
دار ﻊﺒﻨﻣ ﻊﻗاو ﯾ
ﻣ دازآ لﺎﮑ ﯽ
ﺪﺷﺎﺑ ا ﯾ. ﮐﺮﺗ ﻦ ـﯿ ﻦﺘﻓﺮـﮔ ﺎـﺑ ﺐ ـﯾ
ﮏ
ﮐﺮﺗ زا نوﺮﺘﮑﻟا ﯿ
ﺘﻧآ ﺐ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻐﺗ درز ﻪـﺑ ﺶﻔﻨـﺑ ﮓﻧر زا ،ناﺪ ﯿ
ـﯿ ﺮ
ﻣ ﮓﻧر ﯽ ا ﻪﮐ ﺪﻫد ﯾ ﻐﺗ ﻦ ﯿﯿ ﺎـﻫ هرﺎﺼـﻋ ﺖـﻈﻠﻏ ﻪـﺑ ﻼﻣﺎﮐ ﮓﻧر ﺮ
ﮕﺘﺴﺑ ﯽ دراد . اﺰﻓا ﺎﺑ ﯾ ﻧ ﮓﻧر ﺶﻫﺎﮐ هرﺎﺼﻋ ﺖﻈﻠﻏ ﺶ ﯿ
اﺰـﻓا ﺰ ﯾ ﺶ
ﻣ ﯽ ﯾ ﺪﺑﺎ .
اﺮﺑ ي ا ﯾ ،رﻮﻈﻨﻣ ﻦ ﯾ
ﻣ ﮏ ﯿﻠ ﯽ ﻟ ﯿ لﻮﻠﺤﻣ زا ﺮﺘ ﺎـﺑ DPPH
3 ﻣ ﯿ ـﻠ ﯽ
ﻟﯿ ﺪﺷ هدز ﻢﻫ تﺪﺷ ﻪﺑ و هﺪﺷ طﻮﻠﺨﻣ ﻢﻫ ﺎﺑ هرﺎﺼﻋ ﻪﻧﻮﻤﻧ زا ﺮﺘ .
ﺳﺎﺑﻮﮑﻧا زا ﺲﭘ ﯿ
تﺪﻣ ﻪﺑ نﻮ 30
ﻗد ﯿ رﺎـﺗ رد ﻪـﻘ ﯾ
ﮑ ﯽ ﺎـﻣد رد و ي
لﻮـﻃ رد ،ﺮﺘﻣﻮﺘﻓوﺮﺘﮑﭙـﺳا هﺎﮕﺘـﺳد ﻂﺳﻮﺗ طﻮﻠﺨﻣ بﺬﺟ ،قﺎﺗا جﻮﻣ 517nm
دﺮﮔ ﺖﺋاﺮﻗ ﯾﺪ
. ﻟﺎﻌﻓ ﯿ ﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ ترﻮﺻ ﻪﺑ
ﮔﺪﻨﻨﮐ ﺖﻌﻧﺎﻤﻣ ﺪﺻرد ﯽ
ﻪﻄﺑار زا 1 ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ .
Y=[(A517blank-A517sample)/A517blank]×100 (1)
ا رد ﻪﮐ ـﯾ ،ﻪـﻄﺑار ﻦ ﮔﺪـﻧرادزﺎﺑ ﺪـﺻرد Y
ﯽ ، A517blank
ﻣ ـﯿ ناﺰ
جﻮﻣ لﻮﻃ رد بﺬﺟ 517
اﺮﺑ ﺮﺘﻣﻮﻧﺎﻧ ي
و ﺪﻫﺎﺷ A5117sample
ﻣﯿ جﻮﻣ لﻮﻃ رد بﺬﺟ ناﺰ 517
اﺮﺑ ﺮﺘﻣﻮﻧﺎﻧ ي
ﻣ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽ ﺪﻨﺷﺎﺑ .
2 - 3 - ﻦﻏور ﻪﺑ هرﺎﺼﻋ ندوﺰﻓا
ﻟﻮﻧﺎﺘﻣ هرﺎﺼﻋ ﯽ
ﻬﺗ ﯿ ﻔﺼﺗ نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور ﻪﺑ هﺪﺷ ﻪ ﯿ
نوﺪﺑ هﺪﺷ ﻪ
ﺘﻧآ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﺛﺎﺗ ﺎﺗ ﺪﺷ ﻪﻓﺎﺿا ناﺪ ﯿ
ﺴﮐا ﺪﻧور رد نآ ﺮ ﯿ
ﺳاﺪ ﯿ ﻦـﻏور نﻮ
ﺎﻘﻣ رد نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﯾ
ﺪﻫﺎﺷ ﻦﻏور ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﺑ ﻪﺴ )
اراد ي ﺘﻧآ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ناﺪ
ﺰﺘﻨﺳ ي ( ﺳرﺮﺑ ﯽ ددﺮﮔ . ﺪﺑ ﯾ ﺴـﮐاﺮﭘ دﺪﻋ اﺪﺘﺑا رد ﻪﮐ ترﻮﺻ ﻦ ﯿ
،ﺪ
ﺳا دﺪﻋ ﯿ ﺪ ي ﺳا دﺪﻋ و ﯿ
ﺗ ﺪ ﯿ ﺑرﺎﺑﻮ ﯿ رﻮﺘ ﯾ نوﺪﺑ نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور ﮏ
ﺘﻧآ ﯽ ﺴﮐا ﯿ هزاﺪﻧا ﺮﻔﺻ نﺎﻣز رد ناﺪ ﮔ
ـﯿ ﺮ ي ﺪـﺷ ﺖـﺒﺛ و .
زا ﺲﭙـﺳ
ﻣ ﻪﺑ هرﺎﺼﻋ ﯿ
ناﺰ 0 ، 5/
0 و 1 ﻪﺑ ﺪﺻرد 1000
ﻪﻓﺎـﺿا ﻦﻏور مﺮﮔ
ﺷ رد و ﯿ ﻪﺸ ﺎﻫ ي برد ر راد ﯾ ﺪﺷ ﻪﺘﺨ .ﯾ ﺷ ﮏ ﯿ وﺎـﺣ ﻪﺸ ي ﻦـﻏور
ﺘﻧآ نوﺪﺑ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ،ناﺪ ﯾ ﺷ ﮏ ﯿ وﺎﺣ ﻪﺸ ي اراد ﻦﻏور ي
ﺘﻧآ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ناﺪ ﺘﻌﻨﺻ
ﯽ ،ﯾ ﺷ ﮏ ﯿ وﺎﺣ ﻪﺸ ي ﻟﻮﻧﺎﺘﻣ هرﺎﺼﻋ ﺎﺑ ﻦﻏور ﯽ
5 /0 و ﺪﺻرد
ﯾ ﺷ ﮏ ﯿ وﺎﺣ ﻪﺸ ي هرﺎﺼﻋ ﺎﺑ ﻦﻏور ﻟﻮﻧﺎﺘﻣ
ﯽ 1 ﺪﻧدﻮﺑﺪﺻرد .
ﺮﻫ زا
اﺮﺑ راﺮﮑﺗ ﻪﺳ ﻪﻧﻮﻤﻧ ي
رادﺮـﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ ي
نﺎـﻣز رد 20 ﻣﺎـﺗ هزور ﯿ و ﻦ
ﺷ ﯿ ﻪﺸ ﺎﻣد رد ﺎﻫ ي ﺤﻣ ﯿ ﺪﻧﺪﺷ هداد راﺮﻗ ﻂ .
رادرﺎﺒﻧا تﺪﻣ ي
60 زور
ا رد و ﺪــﺷ ﻪــﺘﻓﺮﮔ ﺮــﻈﻧ رد ــﯾ
ﺮــﻫ ،تﺪــﻣ ﻦ 20
زور ــﯾ ،رﺎــﺑ ﮏ
ﺪﻧا ﯾ ﺲ ﺎﻫ ي ﺴﮐا ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﯿ
ﺳاﺪ ﯿ ﻪـﻧﻮﻤﻧ رد ﻦـﻏور نﻮ ﺎـﻫ
ي ﺮـﮐذ
هزاﺪﻧا ،هﺪﺷ ﮔﯿ
ﺮ ي و ﺪﺷ ﺖﺒﺛ .
2 - 4 - تﺎﺷﺎﻣزآ
ﻣﯿ ﺪﻧا ناﺰ ﯾ ﺴﮐاﺮﭘ ﺲ ﯿ راﺪﻬﮕﻧ مﺎﮕﻨﻫ رد ﺪ ي
ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﺎـﻫ ي ﻒـﻠﺘﺨﻣ
ﻃ ﯽ ﻌﻣ هرود ﯿ ﻠﻣ دراﺪﻧﺎﺘﺳا شور ﻖﺒﻃ ﻦ ﯽ
ا ﯾ هرﺎﻤﺷ ناﺮ 4179
و
ﻣ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ﯿﻠ
ﯽ ـﮐا ﯽ ﺴـﮐاﺮﭘ نﻻاو ﯿ
ﮐ ﺮـﻫ رد دﻮـﺟﻮﻣ ﺪ ﯿ
مﺮﮔﻮـﻠ
دﺮﮔ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﻦﻏور ﯾﺪ
] 21 [ . هزاﺪﻧا ﮔﯿ ﺮ ي ﺪـﻧا ﯾ ـﺳا ﺲ ﯿ ﺪ ي ﻖـﺒﻃ
هرﺎﻤﺷ دراﺪﻧﺎﺘﺳا 4178
مﺎﺠﻧا ﺪﺷ ] 22 .[
زا ﺮـﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋـﭘ رد
ﻘﺘﺴﻣ شور ﯿ
و ﻢ ﻖﺑﺎﻄﻣ شور )AOAC 1998 ( ﻌﺗ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﯿﯿ
ﻦ
ﺳا دﺪﻋ ﯿ ﺗ ﺪ ﯿ ﺑرﺎﺑﻮ ﯿ رﻮﺘ ﯾ ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﮏ ]
23 .[
2 - 5 - زرا ﯾﺑﺎ ﯽ ﺴﺣ ﯽ
اﺮﺑ ي زرا ﯾﺑﺎ ﯽ ﺴﺣ ﯽ وﺎﺣ ﻦﻏور ي
ﻧوﺪـﻫ نﻮـﻣزآ زا مﻮـﻣ هﺮﺑ ﯿ
ﮏ
ﻪﻄﻘﻧ ﺞﻨﭘ ا ي ﺮﻔﻌﺟ شور سﺎﺳا ﺮﺑ و ي
نارﺎـﮑﻤﻫ و )
1398 ( ﺎـﺑ
ﻤﮐ ﯽ ﻐﺗ ﯿﯿ هدﺎﻔﺘﺳا تاﺮ ﺪﺷ
] 24 .[
اﺮﺑ ي ا ﯾ ﻦ راﺪﻘﻣ اﺪﺘﺑا رﺎﮐ ي
ﺳ ﯿ ﺐ
ﻣز ﯿﻨ ﯽ ا زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﯾ
ﻦﻏور ﻦ ﻨﭽﻤﻫ و ﺎﻫ ﯿ
نادﺮﮕﺑﺎـﺘﻓآ ﻦـﻏور ﻦ
ﻣﺎﻓ ﯿ اﺮـﺑ ﺪﻫﺎﺷ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻼ ي
دوﺪـﺣ تﺪـﻣ 10
ﻗد ﯿ ﺎـﻣد رد ﻪـﻘ ي
ﻼﻣ ﯾ زاو هﺪﺷ خﺮﺳ ﻢ 15
ﺖﺳاﻮﺧرد هﺪﯾﺪﻧ شزﻮﻣآ بﺎﯾزرا ﺮﻔﻧ
ﺳ فﺮﺼﻣ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﺷ ﯿ
ﺐ ﻣز ﯿﻨ ﯽ ﺎﻫ ي ﺘﻔـﺳ ،ﻮـﺑ ،ﻢﻌﻃ ،هﺪﺷ خﺮﺳ ﯽ
ﺖﻗﺎﺑ نآ ﮓﻧر و زرا ار ﺎﻫ
ﯾﺑﺎ ﯽ ﺘﻣا و هدﺮﮐ ﯿ
ﺪﻨﻫد زﺎ .
2 - 6 - ﻟﺎﻧآ ﯿ رﺎﻣآ ﺰ ي
ﻌﺗ رد ﯿﯿ ﺮﺘﻬﺑ ﻦ ﯾ ﺗ ،جاﺮﺨﺘﺳا شور ﻦ ﯿ
ـﺑآ هرﺎﺼـﻋ ﻞﻣﺎـﺷ ﺎﻫرﺎﻤ ﯽ
،
ﻠﻧﺎﺘﻣ ﯽ ﻠﻧﺎﺗا و ﯽ ﻓدﺎﺼـﺗ ﻼﻣﺎﮐ حﺮﻃ زا ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﺑ مﻮﻣ هﺮﺑ ﯽ
اﺮـﺑ ي
ﺰﺠﺗ ﯾ ﻠﺤﺗ و ﻪ ﯿ ﺎﺘﻧ ﻞ ﯾ ﻪـﻨﻣاد ﺪـﻨﭼ نﻮﻣزآ زا و ﺢ ا
ي اﺮـﺑ ﻦـﮑﻧاد ي
ﺎﻘﻣ ﯾ ﻣ ﻪﺴ ﯿ ﮕﻧﺎ ﯿ ﻦ ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﻫ .
ﻪـﺑ هرﺎﺼـﻋ ندوﺰـﻓا ﻪـﻠﺣﺮﻣ رد
ﺗ ﻦﻏور ﯿ ﺘﻧآ ﺖﻈﻠﻏ ﻞﻣﺎﺷ ﺎﻫرﺎﻤ ﯽ
ﺴﮐا ﯿ ،ﺮﻔـﺻ ﺢﻄـﺳ ﻪـﺳ رد ناﺪ
5/
0 و 1 راﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز و ﺪﺻرد ي
ﺢﻄـﺳ ﻪـﺳ رد 20
، 40 و 60
رﻮﺘﮐﺎﻓ نﻮﻣزآ زا ﻪﮐ دﻮﺑ زور ﯾ
ﻓدﺎﺼـﺗ ﻼﻣﺎـﮐ حﺮـﻃ ﺐﻟﺎﻗ رد ﻞ ﯽ
اﺮﺑ ي ﺰﺠﺗ ﯾ ﻠﺤﺗ و ﻪ ﯿ هداد ﻞ ﻪـﻨﻣاد ﺪـﻨﭼ نﻮﻣزآ زا و ﺎﻫ ا
ي ﻦـﮑﻧاد
اﺮﺑ ي ﺎﻘﻣ ﯾ ﻣ ﻪﺴ ﯿ ﮕﻧﺎ ﯿ ﻦ ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﻫ .
اﺮﺑ ي ﺎﻘﻣ ﯾ و ﻪﺴ ﯾ ـﮔﮋ ﯽ ﺎـﻫ ي
ﺴﺣ ﯽ وﺎﺣ ﻦﻏور ي
ﺘﻧآ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﺰﺘﻨﺳ ناﺪ ي وﺎﺣ ﻦﻏور ﺎﺑ ي
هﺮﺑ مﻮﻣ
ﻧﯿ ﺗ نﻮﻣزآ زا ﺰ ﯽ
ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا .
ﻠﮐ ﯿ ﺗ ﻪ ﯿ لﺎـﻤﻋا راﺮﮑﺗ ﻪﺳ رد ﺎﻫرﺎﻤ
ﺪﻧﺪﺷ .
زﺎﻣ ﯾ ﺪﻨﻔﺳا رﺎ ﯾ رﺎ ي ﺳ و دﺮﻓ ﯿ ﻤﺣﺪ ﯿ ﺿ ﺎﺿرﺪ ﯿ ﻖﺤﻟاءﺎ ﺳرﺮﺑ
ﯽ ﻟﺎﻌﻓ ﯿ ﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ مﻮﻣ هﺮﺑ هرﺎﺼﻋ ...
3 - ﺘﻧ ﯿ ﻪﺠ ﮔﯿ ﺮ ي ﺚﺤﺑ و
3 - 1 - جاﺮﺨﺘﺳا شور
ﺎﺘﻧ ﯾ ﺑ ﺞ ﻪ ﻟﺎﻧآ زا هﺪﻣآ ﺖﺳد ﯿ
راو ﺰ ﯾ ﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ﺲﻧﺎ ـﻨﻌﻣ ﺮﺛا ه
ﯽ راد
ﻣ ﺮﺑ جاﺮﺨﺘﺳا شور ﯿ
ﻟﺎﻌﻓ ناﺰ ﯿ ﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ مﻮـﻣ هﺮﺑ هرﺎﺼﻋ
ﺪﻧدﻮﺑ (p<0.01) .
لوﺪﺟ 1 ﺎﻘﻣ ﯾ ﻣ ﻪﺴ ﯿ ﮕﻧﺎ ﯿ ﻦ ﺎـﻫ ي ﻪـﺑ طﻮـﺑﺮﻣ
ﻟﺎﻌﻓ ﯿ ﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ هدﺎﻔﺘـﺳا درﻮـﻣ لﻼﺣ ﻪﺳ )
و لﻮﻧﺎـﺗا ،بآ
لﻮﻧﺎﺘﻣ ( ﻣ نﺎﺸﻧ ار ﯽ ﺪﻫد . نﺎﻤﻫ رﻮـﻃ ي ـﻣ هﺪﻫﺎﺸـﻣ ﻪـﮐ ﯽ
،دﻮـﺷ
ﺑﯿ ﺮﺘﺸ ﯾ ﻣ ﻦ ﯿ ﻟﺎﻌﻓ ناﺰ ﯿ ﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ ﻟﻮﻧﺎـﺘﻣ هرﺎﺼﻋ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﯽ
دﻮﺑ مﻮﻣ هﺮﺑ )
80 / 62 ( ـﺑآ هرﺎﺼـﻋ و ﯽ
ﺖـﺷاد راﺮـﻗ نآ زا ﺲـﭘ
) 48 / 41 .(
ﺮـﺘﻤﮐ ﯾ ﻣ ﻦ ـﯿ ﻟﺎﻌﻓ ناﺰ ـﯿ ـﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴـﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ هرﺎﺼــﻋ رد
ﻟﻮﻧﺎﺗا ﯽ ﻪﺑ ﺪﻣآ ﺖﺳد )
90 / 18 .(
ا سﺎـﺳا ﺮـﺑ ـﯾ
ﺎـﺘﻧ ﻦ ﯾ هرﺎﺼـﻋ ،ﺞ
ﻟﻮﻧﺎــﺘﻣ ﯽ ﻟد ﻪــﺑ ،مﻮــﻣ هﺮــﺑ ــﯿ
ﺮﺗﻻﺎــﺑ ندﻮــﺑ اراد ﻞ ﯾ
ﻟﺎﻌﻓ ﻦ ــﯿ ﺖ
ﺘﻧآ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ ﻪﺑ ﺮﺘﻬﺑ ناﻮﻨﻋ ﯾ
رد نآ زا و ﺪـﺷ بﺎـﺨﺘﻧا هرﺎﺼﻋ ﻦ
ﺎﻫﺪﺻرد ي ﻮﺳ ﻦﻏور رد ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯾ
دﺮﮔ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎ ﯾﺪ
.
Table1 Comparison of means of the effect of extraction method on the antioxidant activity
of propolis
Extraction solution antioxidant activity
water 41.48b
ethanol 18.90c
methanol 62.80a
Values with different letter indicate significant difference (P≤0.01)
ﯾ DPPH دار ﮏ ﯾ ﺎﭘ دازآ لﺎﮑ ﯾ
رﻮﻀﺣ رد ﻪﮐ ﺖﺳا راﺪ
ﺘﻧآ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ناﺪ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﺎﻫ ي
ﺑ ﯿ ژﻮﻟﻮ ﯾ ﺜﻨﺧ ﮏ ﯽ ﻣ ﯽ دﻮﺷ . دار ﯾ لﺎﮑ
دازآ ، DPPH رد ﺤﻣ ﯿ ﻂ لﻮﻧﺎﺗا ﺚﻋﺎﺑ ﺮﺜﮐاﺪﺣ بﺬﺟ رد 517
ا و ﺮﺘﻣﻮﻧﺎﻧ ﯾ ﻧاﻮﻏرا ﮓﻧر دﺎﺠ ﯽ
ﻣ ﯽ ددﺮﮔ . ﺜﻨﺧ ترﻮﺻ رد ﯽ
ا نﺪﺷ ﯾ ﻦ
دار ﯾ ﻧاﻮﻏرا ﮓﻧر تﺪﺷ زا ،لﺎﮑ ﯽ
ﮓﻧر ﻢﮐ درز ﻪﺑ و هﺪﺷ ﻪﺘﺳﺎﮐ
ﻐﺗ ﯿﯿ ﻣ ﺮ ﯽ ﯾ اﺮﺑﺎﻨﺑ ؛ﺪﺑﺎ ﯾ رﻮﻧ بﺬﺟ ﺶﻫﺎﮐ ،ﻦ ي
ﺎﻧاﻮﺗ ﺎﺑ ﺐﺳﺎﻨﺘﻣ ﯾ
ﯽ
ﺜﻨﺧ ﯽ زﺎﺳ ي دار ﯾ لﺎﮑ د ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ و DPPH
ﯾ ترﺪﻗ ،ﺮﮕ
ﺘﻧآ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ اﻮﺧ ﺮﻈﻧ درﻮﻣ ﻪﻧﻮﻤﻧ دﻮﺑ ﺪﻫ
] 25 .[
رﺎﺟ ﺶﻫوﮋﭘ رد ي
ﻣ ﻪﮐ ﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ ﯿ
ﻟﺎﻌﻓ ناﺰ ﯿ ﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ ﻟﻮﻧﺎﺘﻣ هرﺎﺼﻋ ﯽ
ﻪﺑ
ﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﯽ راد ي ﺑ ﯿ ﺎﺳ زا ﺮﺘﺸ ﯾ هرﺎﺼﻋ ﺮ دﻮﺑ ﺎﻫ (p<0.01) هرﺎﺼﻋ و
ﺑآ ﯽ ﺖﺷاد راﺮﻗ نآ زا ﺲﭘ .
ﻟﺎﻌﻓ ندﻮﺑ ﺮﺗﻻﺎﺑ ﯿ
ﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ هرﺎﺼﻋ
ﻟﻮﻧﺎﺘﻣ ﯽ ﺎﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯾ
هرﺎﺼﻋ ﺮ ﻟد ﻪﺑ ﻻﺎﻤﺘﺣا ،ﺎﻫ ﯿ
ﺗ ﻞ ﮐﺮ ﯿ ﻠﻨﻓ تﺎﺒ ﯽ
ﺑﯿ ﻣ نآ رد دﻮﺟﻮﻣ ِﺮﺘﺸ ﯽ
ﺪﺷﺎﺑ . هرﺎﺼﻋ رد ﺎﻫ ي ﻪﺑ زا هﺪﻣآ ﺖﺳد
لﻼﺣ ﺎﻫ ي ﮐﺮﺗ ،ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯿ
ﻔﻠﺘﺨﻣ تﺎﺒ ﯽ
ﻧ ﯿ نآ عﻮﻧ ﻪﮐ ﺪﻧراد دﻮﺟو ﺰ ﺎﻫ
ﮕﺘﺴﺑ ﯽ ﻫﺎﻣ ﻪﺑ ﯿ ﺪﻧراد هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ لﻼﺣ ﺖ .
ﺮﺘﻤﮐ ﯾ ﻣ ﻦ ﯿ ﻟﺎﻌﻓ ناﺰ ﯿ ﺖ
ﺘﻧآ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ ﻟﻮﻧﺎﺗا هرﺎﺼﻋ رد ﯽ
ﻪﺑ مﻮﻣ هﺮﺑ ﺪﻣآ ﺖﺳد
. ا زا ﯾ زا ،ور ﻦ
ﺎﺼﻋ ﻟﻮﻧﺎﺘﻣ هر ﯽ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ،مﻮﻣ هﺮﺑ ﯾ
ﺘﻧآ ﮏ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﺒﻃ ناﺪ ﯿﻌ ﯽ رد
ﺴﮐا ﺶﻨﮐاو ﺮﺑ نآ ﺮﺛا و ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور ﯿ
ﺳاﺪ ﯿ نﻮ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي ﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﻦﻏور ﯽ
ﺘﻧآ ﺪﻗﺎﻓ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﺑ و ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽ
ﺴﮐا ﯿ ناﺪ ) مﺎﺧ ﻦﻏور (
وﺎﺣ ﻦﻏور و ي
ﺘﻧآ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﺰﺘﻨﺳ ناﺪ ي ﺎﻘﻣ ﯾ ﻪﺴ
دﺮﮔ ﯾﺪ . نارﺎﮑﻤﻫ و ﻮﻠﺸﻤﻣ )
1391 ( ا ، هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ لﻼﺣ عﻮﻧ ﺮﺛ
) ﺎﻫ لﻼﺣ ي لﻮﻧﺎﺗا و لﻮﻧﺎﺘﻣ ،نﻮﺘﺳا 80
بآ و ﺪﺻرد (
اﺮﺑ ي ﻬﺗ ﯿ ﻪ
ﮔزا هرﺎﺼﻋ ﯿ ﯽﮔﮋﯾو ﺮﺑ ار ﻞ يﺎﻫ
ﯽﺘﻧآ ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐا نآ درﻮﻣ ﯽﺑﺎﯾزرا راﺮﻗ
ﺪﻧداد . ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ناﺰﯿﻣ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﯽﻟﻮﻨﻓ ﺎﺑ نﻮﺘﺳا 80 ﺪﺻرد و ﺲﭘ زا
نآ ﺎﺑ
،لﻮﻧﺎﺘﻣ لﻮﻧﺎﺗا و بآ ﻞﺻﺎﺣ ﺪﺷ . ﺎﺘﻧ ﯾ ﺎﺘﻧ ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ ﺎﻫ نآ ﺞ ﯾ
ﺎﻣ ﺞ
ﺑﯿ نﺎ ﻟﺎﻌﻓ ﺮﮔ ﯿ ﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ ﺑ ﯿ ﻟﻮﻧﺎﺘﻣ هرﺎﺼﻋ ِﺮﺘﺸ ﯽ
ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ
ﻟﻮﻧﺎﺗا هرﺎﺼﻋ ﯽ
دﻮﺑ ] 26 [ . ﺎﺘﻧ ﯾ ﻘﻘﺤﻣ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﺞ ﯽ
ﺮﻤﺛ ﯾ و ﻦ
نارﺎﮑﻤﻫ ) 1387 (ﻧ ﯿ ﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﺰ ﯾ ا ﺞ ﯾ ﺖﺷاد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦ ]
27 [ . نآ
اﺮﺑ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ لﻼﺣ عﻮﻧ ﺮﺛا ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺎﻫ ي
هدﺎﻣآ زﺎﺳ ي
هرﺎﺼﻋ ﺎﻫ ي ﺳ ﺖﺳﻮﭘ ﯿ
ﻣز ﺐ ﯿﻨ ﯽ ﮐﺮﺗ ﺮﺑ ﯿ ﻠﻨﻓ تﺎﺒ ﯽ ﻟﺎﻌﻓ و ﯿ ﺖ
ﺘﻧآ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ دﻮﺑ ﺮﺛﻮﻣ نآ .ﺑ
ﯿ ﺮﺘﺸ ﯾ ﻣ ﻦ ﯿ ﻟﺎﻌﻓ ناﺰ ﯿ ﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ رد
ﻟﻮﻧﺎﺘﻣ هرﺎﺼﻋ ﯽ
ﻪﺑ ا و ﺪﻣآ ﺖﺳد ﯾ
وﺎﺣ هرﺎﺼﻋ ﻦ ي
ﺮﺗﻻﺎﺑ ﯾ ﻣ ﻦ ﯿ ناﺰ
ﮐﺮﺗ ﯿ ﻟﻮﻨﻓ تﺎﺒ ﯽ ﻟﻮﻧﺎﺗا هرﺎﺼﻋ ،دﻮﺑ ﯽ
ﺑآ ، ﯽ ﻧﻮﺘﺳا و ﯽ ﺗﺮﺗ ﻪﺑ ، ﯿ زا ﺲﭘ ﺐ
ﺪﻨﺘﺷاد راﺮﻗ نآ .
ا ﺮﺑ ﯾ ﻣ سﺎﺳا ﻦ ﯽ
ﺘﻧ ناﻮﺗ ﯿ ﻣ ﻪﮐ ﺖﻓﺮﮔ ﻪﺠ ﯿ
ناﺰ
ﮐﺮﺗ ﯿ ﻠﻨﻓ تﺎﺒ ﯽ هرﺎﺼﻋ ﺎﻫ ي اﺰﻓا ﺎﺑ رﻮﮐﺬﻣ ﯾ
ﺒﻄﻗ ﺶ ﯿ اﺰﻓا لﻼﺣ ﺖ ﯾ
ﺶ
ﻣ ﯽ ﯾ ﺪﺑﺎ . ﻠﻋ بآ لﻼﺣ ﯽ
ﮐﺮﺗ ،ﻻﺎﺑ نﺎﻣﺪﻧار ﻢﻏر ﯿ
ﻟﻮﻨﻓ تﺎﺒ ﯽ ﺮﺘﻤﮐ ي
دراد لﻮﻧﺎﺘﻣ لﻼﺣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ .
ﻞﺑﺎﻗ ﺪﻣﺎﺟ داﻮﻣ بآ لﻼﺣ ،ﻊﻗاو رد
ﺑ جاﺮﺨﺘﺳا ﯿ ﺮﺘﺸ ي ﻣ ﻞﺣ دﻮﺧ رد ار ﯽ
ﻟو ،ﺪﻨﮐ ﯽ ﻤﻫ ا ﻪ ﯾ ﮐﺮﺗ ﻦ ﯿ تﺎﺒ
ﮐﺮﺗ ﺎﻣوﺰﻟ ﯿ ﻠﻨﻓ تﺎﺒ ﯽ ﻧ ﯿ ﺪﻨﺘﺴ .
3 - 2 - ﺘﻧآ ﺮﺛا ﯽ ﺴﮐا ﯿ راﺪـﻬﮕﻧ نﺎـﻣز و ناﺪ ي
ﺮـﺑ
ﺴﮐا ﯿ ﺳاﺪ ﯿ نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور نﻮ
لوﺪــﺟ رد 2
ﻟﺎــﻧآ ، ﯿ راو ﺰ ــﯾ ﺗ ﺮــﺛا ﺲﻧﺎ ﯿ
ﺎــﻫرﺎﻤ ي ﺮــﺑ ﻒــﻠﺘﺨﻣ
ﺺﺧﺎﺷ ﺎﻫ ي ﺎﺴﮐا ﯾ ﺸ ﯽ ﺖـﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور .
نﺎﻤﻫ رﻮﻃ ي ا رد ﻪﮐ ﯾ ﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ لوﺪﺟ ﻦ ﯽ
ﺗ ﺮـﺛا ،دﻮﺷ ﯿ
ﺎـﻫرﺎﻤ ي
ﺪﻧا ﺮﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯾ
ﺲ ﺎﻫ ي ﺳا ﯿ ﺪ ي ﺴﮐاﺮﭘ ، ﯿ ﺗ و ﺪ ﯿ ﺑرﺎﺑﻮ ﯿ رﻮﺘ ﯾ ـﺳا ﮏ ﯿ ﺪ
رﺎﻣآ ظﺎﺤﻟ زا نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور ي
ﺢﻄﺳ رد 99
ـﻨﻌﻣ ﺪﺻرد ﯽ
راد
دﻮﺑ (p<0.01) .
Table2 Mean of Squares of the effect of treatments on the oxidative characteristics of sunflower oil
Mean of Squares Source of variations
Acidity Peroxide value TBARS
Oil with antioxidants 0.366** 21.209** 0.615**
Storage time 12.465** 460.343** 2.695**
Storage time×Oil with antioxidants 0.048** 2.078** 0.066**
** Means are significant at 99%
3 - 2 - 1 - ﺪﻧا ﯾ ﺳا ﺲ ﯿ ﺪ ي
ﻞﮑﺷ 1 ﻐﺗ ﯿﯿ ﺪﻧا تاﺮ ﯾ ﺳا ﺲ ﯿ ﺪ ي ﺎـﻫ ﻪـﻧﻮﻤﻧ ي
ـﻃ ﻦـﻏور ﯽ
نﺎـﻣز
راﺪﻬﮕﻧ ي 60 ﻣ نﺎﺸﻧ ار هزور ﯽ
ﺪﻫد . ﻣ ،ﺮﻔﺻ زور رد ﯿ
ﺪﻧا ناﺰ ﯾ ﺲ
ﺳا ﯿ ﺪ ي ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﻤﻫ ي
ﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﯽ
دﻮـﺑ ﺮـﺑاﺮﺑ ﻢﻫ ﺎﺑ .
ﻪـﻤﻫ رد
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي اﺰﻓا ﺎﺑ ،ﻦﻏور ﯾ
راﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز ﺶ ي
زور ﺎـﺗ ﺮﻔﺻ زور زا
ﺮﺧآ ) زور 60 ( دﺎﻘﻣ ، ﯾ ﺪﻧا ﺮ ﯾ ﺳا ﺲ ﯿ ﺪ ي ﺗ ﯿ اﺰﻓا ﺎﻫرﺎﻤ ﯾ ﭘ ﺶ ﯿ و دﺮﮐ اﺪ
ا ــﯾ ا ﻦ اﺰــﻓ ﯾ زور زا ،ﺶ 40
ﺎــﺗ 60 ﺑ ﺖﻋﺮــﺳ ﺎــﺑ ، ــﯿ
ﺮﺘﺸ ي داد خر .
ﻣ ــﯿ ﮕﻧﺎ ﯿ دﺎــﻘﻣ ﻦ ﯾ ﺪــﻧا ﺮ ﯾ ــﺳا ﺲ ﯿ ﺪ ي ﺗ ﯿ ﺎــﻫرﺎﻤ ي ﻦــﻏور ﻒــﻠﺘﺨﻣ
ﻣﺎﻤﺗ رد ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﯽ
ﺎﻫزور ي راﺪـﻬﮕﻧ ي ﺑ ، ـﯿ ﺮﺘﺸ ﯾ ﻦ
ﻣﯿ ا ناﺰ ﯾ ﺪﻧا ﻦ ﯾ مﺎﺧ ﻦﻏور ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺲ )
ﺘﻧآ ﺪﻗﺎﻓ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ناﺪ ( دﻮـﺑ
وﺎﺣ ﻦﻏور و ي
5 /0 اﺮـﻗ نآ زا ﺲـﭘ مﻮـﻣ هﺮـﺑ هرﺎﺼـﻋ ﺪـﺻرد ر
ﺖﺷاد . اﺰﻓا ﺎﺑ ﯾ ﻪـﻧﻮﻤﻧ رد مﻮﻣ هﺮﺑ هرﺎﺼﻋ ﺪﺻرد ﺶ ﺎـﻫ
ي ،ﻦـﻏور
ﻣﯿ ﺪﻧا ناﺰ ﯾ ﺳا ﺲ ﯿ ﺪ ي ﺶﻫﺎﮐ ﯾ ﻮﺤﻧ ﻪﺑ ،ﺖﻓﺎ ي
وﺎـﺣ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﮐ ي
1
ﺮـﺘﻤﮐ ،مﻮـﻣ هﺮـﺑ هرﺎﺼﻋ ﺪﺻرد ﯾ
ﻣ ﻦ ـﯿ ﺪـﻧا ناﺰ ﯾ ـﺳا ﺲ ﯿ ﺪ ي ـﻃ ﯽ
ﺎﻫزور ي رادرﺎﺒﻧا ﻒﻠﺘﺨﻣ ي
ﻟﺎﻌﻓ ،دﻮﺑ اراد ار ﯿ
ﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ ا ﯾ ﻦ
ﻪﺑ ،هرﺎﺼﻋ زا ﺪﺻرد ﻨﻌﻣ رﻮﻃ
ﯽ راد ي ﺘﻧآ زا ﺮﺗﻻﺎﺑ ﯽ
ﺴﮐا ﯿ ﺰﺘﻨﺳ ناﺪ ي
دﻮﺑ (p<0.01) .
Fig1 Acidity changes of sunflower oil during storage
ﻞﮑﺷ رد 2 ﺘﻧآ ﺖﻈﻠﻏ ﺮﺛا ﯽ
ﺴﮐا ﯿ ﺪﻧا ﺮﺑ ناﺪ ﯾ
ﺳا ﺲ ﯿ ﺪ ي ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﺎـﻫ ي
ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور ﻒﻠﺘﺨﻣ .
نﺎﻤﻫ رﻮﻃ ي ﻪـﮐ
ﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽ اﺰﻓا ﺎﺑ ،دﻮﺷ ﯾ
ﻦـﻏور رد مﻮـﻣ هﺮـﺑ هرﺎﺼـﻋ ﺪﺻرد ﺶ
ﻣ ،نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﯿ
ﺪﻧا ناﺰ ﯾ ﺳا ﺲ ﯿ ﺪ ي ﻪﺑ ﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﯽ راد ي ﺶﻫﺎﮐ ﯾ ﺖـﻓﺎ
) p<0.01 ( ﻪﺑ ، رﻮـﻃ ي ﺑ ﻪـﮐ ـﯿ ﺮﺘﺸ ﯾ ﺮـﺘﻤﮐ و ﻦ ﯾ
ﻣ ﻦ ـﯿ ﺪـﻧا ناﺰ ﯾ ﺲ
ﺳا ﯿ ﺪ ي ﺗﺮﺗ ﻪﺑ ، ﯿ ـﺘﻧآ ﺪـﻗﺎﻓ مﺎـﺧ ﻦﻏور رد ﺐ ﯽ
ﺴـﮐا ﯿ ﻦـﻏور و ناﺪ
وﺎﺣ ي 1 دﺮﮔ شراﺰﮔ مﻮﻣ هﺮﺑ هرﺎﺼﻋ ﺪﺻرد ـﯾ
ﺪ . ﻣ ـﯿ ﻟﺎﻌﻓ ناﺰ ـﯿ ﺖ
ﻧآ ــﺘ ﯽ ﺴــﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ ﺖــﻈﻠﻏ 1 ﺑ مﻮــﻣ هﺮــﺑ هرﺎﺼــﻋ ﺪــﺻرد ــﯿ
زا ﺮﺘﺸ ﺘﻧآ
ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﺰﺘﻨﺳ ناﺪ ي ﻟو ،دﻮﺑ ﯽ ﺖﻈﻠﻏ 5/
0 ﻟﺎﻌﻓ ،هرﺎﺼﻋ ﺪﺻرد ﯿ
ﺖ
ﺘﻧآ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ ﺮﺘﻤﮐ ي ﺘﻧآ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯽ
ﺴﮐا ﯿ ﺰﺘﻨﺳ ناﺪ ي ﺖﺷاد .
Fig 2 Effect of different concentrations of propolis extract on the acidity of sunflower oil.
Values with different letter indicate significant difference
راﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز ﺮﺛا ي
ﺪﻧا ﺮﺑ ﯾ ﺳا ﺲ ﯿ ﺪ ي ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور
رد ﻞﮑﺷ 3 ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ .
نﺎﻤﻫ ﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻪﮐ رﻮﻃ ﯽ
،دﻮـﺷ
اﺰﻓا ﯾ ﻨﻌﻣ ﺶ ﯽ ا راد ﺳ ﯿ ﺪ ﯾ ﻃ رد ﻪﺘ ﯽ راﺪـﻬﮕﻧ نﺎـﻣز ي
60 دﻮـﺑ هزور
(p<0.01) اﺰﻓا ﺖﻋﺮﺳ ،
ﯾ ﺪـﻧا ﺶ ﯾ ـﺳا ﺲ ﯿ ﺪ ي زور زا 40 ﺎـﺗ 60
ﺑﯿ زور زا ﺮﺘﺸ 20
ﺎﺗ 40 دﻮﺑ . ﺎﻫزور ﻪﻤﻫ رد ي
ﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﯽ
ﻦـﻏور ،
ﺮﺗﻻﺎﺑ مﺎﺧ ﯾ ﻣ ﻦ ﯿ ﺪﻧا ناﺰ ﯾ ﺳا ﺲ ﯿﺪ ي ﺮـﺘﻤﮐ و دﻮﺑ اراد ار ﯾ
ﻣ ﻦ ـﯿ ا ناﺰ ـﯾ ﻦ
ﺪﻧا ﯾ ﻧ ﺲ ﯿ وﺎﺣ ﻦﻏور رد ﺰ ي
1 ﻟﻮﻧﺎﺘﻣ هرﺎﺼﻋ ﺪﺻرد ﯽ
هﺮﺑ مﻮﻣ ﯾ ﺖـﻓﺎ
ﺪﺷ . ﺪﻧا ﯾ ﺳا ﺲ ﯿﺪ ي ﺎﻬﻨﺗ ﻪﺑ ﯾ ﯽ ﻤﻧ ﯽ ﻌﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﯿ رﺎ ي ﻌﺗ ﺖﻬﺟ ـﯿ ﯿ دﺎﺴـﻓ ﻦ
ﻟو ،ﺪﺷﺎﺑ ﻦﻏور ﯽ
ﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ ي
د ﯾ ﻣ ﺮﮕ ﯽ ﻤﮑﺗ ﺖـﻬﺟ ﺪﻧاﻮﺗ ـﯿ
ﻞ
زرا ﯾﺑﺎ ﯽ ﮐ ﯿﻔ ﯿ ﮔ راﺮﻗ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ﻦﻏور ﺖ ـﯿ
دﺮ . ﺪـﻧا ﯾ ـﺳا ﺲ ﯿﺪ ﯾﯿ ﮑ ﯽ زا
ﻌﻣ ﯿ ﺎﻫرﺎ ي ﺷ ﯿﻤ ﯿﺎﯾ ﯽ ﻔﻣ ﯿ اﺮﺑ ﺪ ي ﻌﺗ ﯿﯿ ﺰﺠﺗ تﺪﺷ ﻦ ﯾ
ﺖﺳا ﻦﻏور ﻪ ]
28 .[
ﺪﻧا ،لﺎﺣ ﺮﻫ ﻪﺑ ﯾ
ﺳا ﺲ ﯿﺪ ي ﺳا فﺮﻌﻣ ﯿ ﻣ دازآ بﺮﭼ ﺪ ﯽ
ا ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ـﯾ ﻦ
ﺳا ﯿ ﺎﻫﺪ ي ﺴﮐا ﺖﻋﺮﺳ ﻪﺑ بﺮﭼ ﯿ
ﻣ هﺪ ﯽ ﺎﺴـﮐا و ﺪﻧﻮـﺷ ﯾ
ـﺳا ﺶ ﯿ ﺎﻫﺪ ي
ﻏ بﺮــﭼ ﯿ د عﺎﺒــﺷاﺮ ﯾ ﻧ ار ﺮــﮕ ــﯿ ﺮﻃ زا ﺰ ــﯾ زﺎــﺳ لﺎــﻌﻓ ﻖ ي
لﻼــﺤﻧا و
ﻟﺎﺗﺎﮐ ﯿ ﺎﻫروﺰ ي ﺰﻠﻓ ي اﺰﻓا ﯾ ﻣ ﺶ ﯽ ﺪﻨﻫد ] 29 .[
ﺎﺘﻧ ﯾ ﻪـﺑ ﺞ زا هﺪـﻣآ ﺖـﺳد
ﻟﺎﻧآ ﯿ راو ﺰ ﯾ هداد ﺲﻧﺎ ﺎﻫ ي ﺪﻧا ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﯾ
ﺳا ﺲ ﯿﺪ ي ﻧﻮﻤﻧ ﻪ ﺎﻫ ي ﻒـﻠﺘﺨﻣ
ﻓﺮﺼﻣ ﺖﻈﻠﻏ ﺮﺛا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور ﯽ
ﺘﻧآ ﯽ ﺴﮐا ﯿ نﺎﻣز ،ناﺪ
راﺪﻬﮕﻧ ي نآ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا و ا ﺮﺑ ﺎﻫ
ﯾ ﺪﻧا ﻦ ﯾ رﺎـﻣآ ظﺎﺤﻟ زا ﺲ ي
ـﻨﻌﻣ ﯽ راد
دﻮﺑ ) p<0.01 ( ﻮﺤﻧ ﻪﺑ ، ي ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﻪـﻤﻫ رد نﺎـﻣز ﺖـﺷﺬﮔ ﺎﺑ ﻪﮐ ،ﺎـﻫ
ﻣﯿ ﺪﻧا ناﺰ ﯾ ﺳا ﺲ ﯿﺪ ي اﺰﻓا ﯾ ﺶ ﯾ ﺖﻓﺎ . ﺸﺨﺑ ﯽ اﺰﻓا زا ﯾ ﺪﻧا ﺶ ﯾ ـﺳا ﺲ ﯿﺪ ي
ﻃ ﯽ راﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز ي
ﻫ ﻪﺑ ، ﯿ ﻟورﺪ ﯿ ﺮﺗ ﺰ ي ﺳآ ﯿ ﻠﮔ ﻞ ـﯿ لوﺮﺴ ﺸـﺨﺑ و ﺎـﻫ ﯽ
دﯾ هوﺮﮔ ﻪﺑ ﺮﮕ ﺎﻫ
ي ﻧﻮﺑﺮﮐ ﯿ هدروآﺮـﻓ رد دﻮـﺟﻮﻣ ﻞ ﺎـﻫ
ي ﻠﭘ ﯿ ﺮـﻤ ي و ـﯾ ﺎ
ﺎﺴﮐا ﯾ ﻣ هداد ﺖﺒﺴﻧ ﺶ ﯽ
دﻮﺷ ] 30 .[
ﺑ ـﯿ ﺮﺘﺸ ﯾ ﻣ ﻦ ـﯿ ا ناﺰ ـﯾ ﺪـﻧا ﻦ ﯾ رد ﺲ
ﻣﺎﻤﺗ ﯽ ﺎﻫزور ي ندوﺰـﻓا و دﻮـﺑ مﺎـﺧ ﻦـﻏور ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ
زﺎﻣ ﯾ ﺪﻨﻔﺳا رﺎ ﯾ رﺎ ي ﺳ و دﺮﻓ ﯿ ﻤﺣﺪ ﯿ ﺿ ﺎﺿرﺪ ﯿ ﻖﺤﻟاءﺎ ﺳرﺮﺑ
ﯽ ﻟﺎﻌﻓ ﯿ ﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ مﻮﻣ هﺮﺑ هرﺎﺼﻋ ...
ﺘﻧآ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ا ﻪـﺑ ﺮﺠﻨﻣ ،ﻦﻏور ﻪﺑ ناﺪ اﺰـﻓ
ﯾ ﻟﺎﻌﻓ ﺶ ـﯿ ـﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴـﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ و
ﺪﻧا ﺶﻫﺎﮐ ﯾ ﺳا ﺲ ﯿﺪ ي ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي دﺮﮔ نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور ﯾﺪ
.
Fig 3 Effect of storage time on the acidity of sunflower oil.
Values with different letter indicate significant difference
اﺰﻓا ﺎﺑ ﯾ ﻟﻮﻧﺎـﺘﻣ هرﺎﺼﻋ ﺖﻈﻠﻏ ﺶ ﯽ
ﻧ ﻦـﻏور رد مﻮـﻣ هﺮـﺑ ـﯿ
ﺪـﻧا ﺰ ﯾ ﺲ
ــﺳا ﯿﺪ ي ﻪــﺑ ــﻨﻌﻣ رﻮــﻃ ﯽ
راد ي ﭘ ﺶﻫﺎــﮐ ــﯿ دﺮــﮐ اﺪ ) p<0.01 .(
ﺮــﺛا
ﺘﻧآ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﺰﺘﻨﺳ ناﺪ ي ﺴﮐا ﺶﻫﺎﮐ ﺮﺑ ﯿ
ﺳاﺪ ﯿ ﺑ ﻦـﻏور نﻮ ـﯿ
ﻦـﻏور زا ﺮﺘﺸ
وﺎﺣ ي 5 /0 وﺎﺣ ﻦﻏور زا ﺮﺘﻤﮐ و هرﺎﺼﻋ ﺪﺻرد ي
1 هرﺎﺼـﻋ ﺪﺻرد
دﻮﺑ مﻮﻣ هﺮﺑ .
سﺎﺳا ﺮﺑ ـﻠﻣ دراﺪﻧﺎﺘـﺳا ﯽ
ا ـﯾ ناﺮ ) 1389 ( ﺑ ، ـﯿ ﺸ ﯿ دﺪـﻋ ﻪﻨ
ﺳا ﯿﺪ ي ﻧدﺮﮐ خﺮﺳ ﻦﻏور ﯽ
ررود ﯾ ﺰ 2 ﻣ ﺪﺻرد ﯽ ﺪـﺷﺎﺑ ] 31 [ . ﺎـﺘﻧ ﯾ ﺞ
اﯾ ﺳرﺮﺑ ﻦ ﯽ ـﺳا دﺪـﻋ ﻪـﮐ داد نﺎﺸـﻧ ﯿﺪ
ي ﺗ ﻪـﻤﻫ ﯿ زور ﺎـﺗ ﺎـﻫرﺎﻤ 40
رادرﺎﺒﻧا ي ا زا ﺮﺘﻤﮐ ، ﯾ دﻮﺑ راﺪﻘﻣ ﻦ .
وﺎﮐ ﯾﻧﺎ ﯽ نارﺎﮑﻤﻫ و )
1392 ( ﺑ ، ـﯿ نﺎ
ﺎــﻫ ﺖــﻈﻠﻏ ندوﺰــﻓا ﻪــﮐ ﺪــﻧدﺮﮐ ي
ــﺘﻧآ ﻒــﻠﺘﺨﻣ ﯽ
ﺴــﮐا ﯿ ناﺪ
ﺰﺘﻨﺳ ي اﺰـﻓا ﺚـﻋﺎﺑ ﻻﻮﻧﺎـﮐ ﻦـﻏور ﻪﺑ TBHQ
ﯾ ررود نﺎـﻣز ﺶ ـﯾ
ﺰ ي
ﺪﺷ ﻦﻏور ]
32 [.
3 - 2 - 2 - ﺪﻧا ﯾ ﺴﮐاﺮﭘ ﺲ ﯿ
ﺪ
ﻞﮑﺷ 4 ﻐﺗ ﯿﯿ ﺪﻧا تاﺮ ﯾ ﺴﮐاﺮﭘ ﺲ ﯿ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺪ ﺎﻫ ي ﻦﻏور ﻒﻠﺘﺨﻣ
ﻃ نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﯽ
راﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز ي
60 ﻣ نﺎﺸﻧ ار هزور ﯽ
ﺪﻫد . ﺎﺘﻧ ﯾ ﺞ ﻪﺑ
ﻟﺎﻧآ زا هﺪﻣآ ﺖﺳد ﯿ
راو ﺰ ﯾ هداد ﺲﻧﺎ ﺖـﻈﻠﻏ ﺮـﺛا ﻪـﮐ داد نﺎﺸـﻧ ﺎـﻫ
ﻓﺮﺼﻣ ﯽ ﺘﻧآ ﯽ ﺴﮐا ﯿ راﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز ،ناﺪ ي
نآ ﻞﺑﺎﻘﻣ ﺮﺛا و ﻣ ﺮﺑ ﺎﻫ
ـﯿ ناﺰ
ﺪﻧا ﯾ ﺴﮐاﺮﭘ ﺲ ﯿ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺪ ﺎﻫ ي ظﺎـﺤﻟ زا نادﺮﮕﺑﺎـﺘﻓآ ﻦـﻏور ﻒﻠﺘﺨﻣ
رﺎﻣآ ي ﻨﻌﻣ ﯽ دﻮﺑ راد (p<0.01) .
ﺎﻘﻣ ﯾ ﻣ ﻪﺴ ﯿ ﮕﻧﺎ ﯿ دﺎﻘﻣ ﻦ ﯾ ﺪﻧا ﺮ ﯾ ﺲ
ﺴﮐاﺮﭘ ﯿ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺪ ﺎﻫ ي ﺑ ﻦﻏور ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯿ
زور ﺎﺗ ﺮﻔﺻ نﺎﻣز زا ﻪﮐ دﺮﮐ نﺎ
آ رادرﺎﺒﻧا ﺮﺧ ي
رﺪﺗ ﻪﺑ ، ﯾ ﻣ ﺞ ﯿ ا ناﺰ ﯾ ﺪـﻧا ﻦ ﯾ اﺰـﻓا ﺲ ﯾ ﭘ ﺶ ـﯿ دﺮـﮐ اﺪ .
نﺎﻤﻫ ﻣ رﺎﻈﺘﻧا ﻪﮐ رﻮﻃ ﯽ
ﻣ ،ﺖﻓر ﯿ ﺪﻧا ناﺰ ﯾ ﺴﮐاﺮﭘ ﺲ ﯿ زا مﺎﺧ ﻦﻏور ﺪ ﺎﺳ
ﯾ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺮ دﻮﺑ ﺮﺗﻻﺎﺑ ﺎﻫ .
ﻟﻮﻧﺎﺘﻣ هرﺎﺼﻋ ندوﺰﻓا ﺎﺑ ﯽ
ﻦﻏور ﻪﺑ مﻮﻣ هﺮﺑ
ﻣ ،نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﯿ
ﺪﻧا ناﺰ ﯾ ﺴﮐاﺮﭘ ﺲ ﯿ ﭘ ﺶﻫﺎـﮐ ﺪ ـﯿ
اﺰـﻓا و دﺮـﮐ اﺪ ﯾ
ﺶ
ﻪﻧﻮﻤﻧ رد نآ ﺖﻈﻠﻏ ﺎﻫ
ي ﻨﻌﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﻦﻏور ﯽ
ا راﺪﻘﻣ راد ﯾ ﻦ
ﺪﻧا ﯾ دﺮﮔ ﺲ ﯾ ﺪ (p<0.01) ﻮﺤﻧ ﻪﺑ ،
ي ﺮﺘﻤﮐ ﻪﮐ ﯾ ﻣ ﻦ ـﯿ ﺪـﻧا ناﺰ ﯾ ﺲ
ﺴﮐاﺮﭘ ﯿ وﺎﺣ ﻦﻏور رد ﺪ ي
1 ﻪﺑ مﻮﻣ هﺮﺑ هرﺎﺼﻋ ﺪﺻرد ﺪﻣآ ﺖﺳد
.
Fig 4 Peroxide value changes (meq/kg) of sunflower oil during storage
ﻞﮑﺷ 5 ـﺘﻧآ ﺖـﻈﻠﻏ ﺮـﺛا ﯽ
ﺴـﮐا ﯿ ﻣ ﺮـﺑ ناﺪ ـﯿ ﺪـﻧا ناﺰ ﯾ ﺴـﮐاﺮﭘ ﺲ ﯿ
ﺪ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي ﻣ نﺎﺸﻧ ار نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور ﯽ
ﺪﻫد . نﺎﻤﻫ رﻮﻃ ي رد ﻪﮐ
ﻧ ﻞﺒﻗ ﯿ ﺑ ﺰ ﯿ ﺘﻧآ ﺖﻈﻠﻏ ﺮﺛا ،ﺪﺷ نﺎ ﯽ
ﺴﮐا ﯿ ﻣ ﺮﺑ ناﺪ ﯿ ا ناﺰ ﯾ ﺪـﻧا ﻦ ﯾ زا ﺲ
رﺎــﻣآ ظﺎــﺤﻟ ي
ــﻨﻌﻣ ﯽ دﻮــﺑ راد (p<0.01) .
اﺰــﻓا ﺎــﺑ ﯾ ﺖــﻈﻠﻏ ﺶ
ﺘﻧآ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ناﺪ ي
ﻣ ،ﻦﻏور ﯿ ناﺰ ﻟﺎﻌﻓ ﯿ ـﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴـﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ
اﺰﻓا ﯾ ﺶ ﯾ ﺘﻧ رد ،ﻪﺘﻓﺎ ﯿ ﻣ ﻪﺠ ﯿ ﺪﻧا ناﺰ ﯾ ﺴﮐاﺮﭘ ﺲ ﯿ ﺶﻫﺎـﮐ ﺪ ﯾ
ﺖـﻓﺎ . رد
ﺎﻘﻣ ﯾ ﺑ ﻪﺴ ﯿ ﺘﻧآ ﻦ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﺒﻃ ناﺪ ﯿﻌ ﯽ ﺰﺘﻨـﺳ و ي دﺮﮔ هﺪﻫﺎﺸـﻣ ـﯾ
ﻪـﮐ ﺪ
ﻟﺎﻌﻓ ﯿ ﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴـﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ ﺰﺘﻨـﺳ عﻮـﻧ ي
ﺖـﻈﻠﻏ زا ﺮـﺘﻤﮐ 1
ﺪـﺻرد
ﻟﻮﻧﺎﺘﻣ هرﺎﺼﻋ ﯽ
ﻟو ،دﻮﺑ مﻮﻣ هﺮﺑ ﯽ
ﺖﻈﻠﻏ ﺎﺑ 5/
0 فﻼﺘـﺧا هرﺎﺼﻋ
ﻨﻌﻣ ﯽ ﺖﺷاﺪﻧ راد (p>0.01)
.
C
Fig 5 Effect of different concentrations of propolis extract on the peroxide value (meq/kg) of sunflower
oil. Values with different letter indicate significant difference
ﻟوا زا ﯿ رادرﺎـﺒﻧا زور ﻦ ي
ﺮـﺧآ زور ﺎـﺗ )
زور 60 ( ﻣ ، ـﯿ ﺪـﻧا ناﺰ ﯾ ﺲ
ﺴﮐاﺮﭘ ﯿ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺪ ﺎﻫ ي اﺰﻓا ﻦﻏور ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯾ
ﺶ ﯾ ﺖﻓﺎ ) ﻞﮑﺷ 6 ( ا و ﯾ ﻦ
اﺰــﻓا ﯾ ﻣﺎــﻤﺗ رد ،ﺶ ﯽ
ﺎــﻫزور ي رﺎــﻣآ ظﺎــﺤﻟ زا ،ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮــﻣ ي
ﻨﻌﻣ ﯽ ﺪﺷ شراﺰﮔ راد (p<0.01)
. ﺘﻧآ ﺪﻗﺎﻓ مﺎﺧ ﻦﻏور ﯽ
ﺴـﮐا ﯿ ناﺪ
زور رد 60 ﺮﺗﻻﺎﺑ ﯾ ﻣ ﻦ ﯿ ﺪﻧا ناﺰ ﯾ ﺴﮐاﺮﭘ ﺲ ﯿ ـﺘﻤﮐ و دﻮﺑ اراد ار ﺪ ﺮﯾ
ﻦ
ﻣﯿ ﺪﻧا ناﺰ ﯾ ﺴﮐاﺮﭘ ﺲ ﯿ وﺎﺣ ﻦﻏور رد ﺪ ي
1 مﻮﻣ هﺮﺑ هرﺎﺼﻋ ﺪﺻرد
زور رد 20 ﻪﺑ ﺪﻣآ ﺖﺳد .
ﺘﻧآ ﺖﻈﻠﻏ ﺮﺛا ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا ﯽ
ﺴﮐا ﯿ رادرﺎـﺒﻧا نﺎـﻣز و ناﺪ ي
ﻣ ﺮـﺑ ـﯿ ناﺰ
ﺪﻧا ﯾ ﺴﮐاﺮﭘ ﺲ ﯿ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺪ ﺎﻫ ي رﺎـﻣآ ظﺎـﺤﻟ زا نادﺮﮕﺑﺎـﺘﻓآ ﻦـﻏور ي
ــﻨﻌﻣ ﯽ دﻮــﺑ راد (p<0.01) .
هزاﺪــﻧا زا ﺪﯿﺴــﮐاﺮﭘ ﺲﯾﺪــﻧا يﺮــﯿﮔ
ﺖﺴﺗ هدﺮﺘﺴﮔ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ دراد يا
. ﻦـﯾا رد
رد هﺪـﺷ ﻞﯿﮑﺸـﺗ يﺎﻫﺪﯿﺴـﮐاﺮﭘورﺪﯿﻫ و ﺪﯿﺴـﮐاﺮﭘ ﺖﻈﻠﻏ نﻮﻣزآ ﯽﻣ يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا يزﺎﻏآ ﻪﻠﺣﺮﻣ نﻻاو ﯽـﮐا ﯽﻠﯿﻣ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ و دﻮﺷ
ﯽﻣ نﺎﯿﺑ ﯽﺑﺮﭼ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺮﻫ رد ﺪﯿﺴﮐاﺮﭘ ددﺮﮔ
. ﻪﺑ ندﻮﺒﻧ ﻦﮐﺎﺳ ﻞﯿﻟد
ﻪﻧﻮﻤﻧ يرﺎﮑﺘﺳد ﺪﯿﺴﮐاﺮﭘ ترﻮـﺻ ﺖﻗد ﺎﺑ ﺪﯾﺎﺑ ﺶﯾﺎﻣزآ مﺎﮕﻨﻫ ﺎﻫ
دﺮﯿﮔ . ﺖﺳا ﯽﺑﺮﭼ دﺎﺴﻓ ﺺﺧﺎﺷ ﻻﺎﺑ ﺪﯿﺴﮐاﺮﭘ ﺲﯾﺪﻧا .
Fig 6 Effect of storage time on the peroxide value (meq/kg) of sunflower oil.
Values with different letter indicate significant difference
ﻪــﺑ ﺪــﻧردﺎﻗ ﺎﻫﺪﯿﺴـﮐاﺮﭘ ﺐــﯾﺮﺨﺗ ﺐــﺟﻮﻣ ﺮﯾﺬــﭘﺎﻧ ﺖﺸــﮔﺮﺑ رﻮــﻃ
ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ لﻮﻠـﺳ زوﺮـﮑﻧ و نﻮﯿﺳاﺮﻧژد ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و ﯽﻟﻮﻠﺳ يﺎﻫ ﺎـﻫ
ﺪﻧﻮﺷ . ﻪـﺑ دورو ياﺮـﺑ ار ﻂﯾاﺮﺷ ﺪﯿﺴﮐاﺮﭘ ناﺰﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻓﺮﻃ زا
نﻮﯿﺳاﺪﯿﺴﮐاﻮﺗا ﻪﻠﺣﺮﻣ )
ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻪﻠﺣﺮﻣ (
ﯽـﻣ ﻢﻫاﺮﻓ ﺪـﻨﮐ
. ﻦﯾاﺮﺑﺎـﻨﺑ
ﺗ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺎﺑ ﺪﯿﺴﮐاﺮﭘ ﺲﯾﺪﻧا ﺺﺧﺎﺷ ،لﻮﺼﺤﻣ ﺎﻀﻘﻧا ﺦﯾرﺎ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﻢﻟﺎﺳ ﻦﻏور ]
33 .[
ﺎﺘﻧ ﯾ ﻪﺑ ﺞ زا هﺪﻣآ ﺖﺳد زرا
ﯾﺑﺎ ﯽ ﺪﻧا ﯾ ﺴﮐاﺮﭘ ﺲ ﯿ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺪ ﺎﻫ ي ﻃ نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽ
راﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز ي
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﻤﻫ رد ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﻪﻫﺎﻣ ود نﺎـﻣز زا ،ﺎـﻫ
رادرﺎﺒﻧا ﺮﺧآ زور ﺎﺗ ﺮﻔﺻ ي
ﻣ ، ﯿ ا ناﺰ ﯾ ﺪﻧا ﻦ ﯾ ﻪﺑ ﺲ ـﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﯽ راد ي
اﺰﻓا ﯾ ﺸ ﯿ ﺖﻓﺎ ) p<0.01 .(
ﺎﻫزور ﻪﻤﻫ رد ي
ﻣ ،ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮـﻣ ـﯿ
ناﺰ
ﺪﻧا ﯾ ﺴﮐاﺮﭘ ﺲ ﯿ ﺑ مﺎﺧ ﻦﻏور ﺪ ﯿ
ﺎﺳ زا ﺮﺘﺸ ﯾ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺮ دﻮـﺑ ﺎﻫ . ندوﺰـﻓا
ﻟﻮﻧﺎﺘﻣ هرﺎﺼﻋ ﯽ
ﺪﻧا ﺶﻫﺎﮐ ﺐﺒﺳ نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﻦﻏور ﻪﺑ مﻮﻣ هﺮﺑ ﯾ
ﺲ
ﺴﮐاﺮﭘ ﯿ اﺰﻓا و هﺪﺷ ﺪ ﯾ
ﻪﻧﻮﻤﻧ رد نآ ﺪﺻرد ﺶ ﻧ ﺎﻫ
ﯿ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺰ
ﺑﯿ دﺮﮔ نآ ﺮﺘﺸ ـﯾ
ﺪ . ﺶﻫﺎـﮐ ظﺎـﺤﻟ زا ﺪـﻧا
ﯾ ﺴـﮐاﺮﭘ ﺲ ﯿ
فﻼﺘـﺧا ،ﺪ
ﻨﻌﻣ ﯽ راد ي ﺑ ﯿ ﻟﺎﻌﻓ ﻦ ﯿ ﺘﻧآ ﺖ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ ﺖﻈﻠﻏ 5/
0 هرﺎﺼـﻋ ﺪﺻرد
ــﺘﻧآ و مﻮــﻣ هﺮــﺑ ﯽ
ﺴــﮐا ﯿ ﺰﺘﻨــﺳ ناﺪ ي ﺪﺸــﻧ هﺪﻫﺎﺸــﻣ )
p>0.01 .(
ﺑﯿ ﺮﺘﺸ ﯾ ﺮﺘﻤﮐ و ﻦ ﯾ ﻣ ﻦ ﯿ ﺪـﻧا ناﺰ ﯾ ﺴـﮐاﺮﭘ ﺲ ﯿ
ﻣﺎـﻤﺗ رد ﺪ ﯽ
ﺎـﻫزور ي
ﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﯽ
ﺗﺮﺗ ﻪﺑ ، ﯿ وﺎـﺣ ﻦﻏور و مﺎﺧ ﻦﻏور ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺐ ي
1
دﻮﺑ مﻮﻣ هﺮﺑ هرﺎﺼﻋ ﺪﺻرد .
نآ زا ﺎـﺟ ﯾ ﯽ ﻣ ـﯿ زﺎـﺠﻣ دراﺪﻧﺎﺘـﺳا ناﺰ
اﺮﺑ ي ﺪﻧا ﯾ ﺴﮐاﺮﭘ ﺲ ﯿ ﺎﻣ ﻦﻏور ﺪ ﯾ
نادﺮﮕﺑﺎـﺘﻓآ ﻊ meq/kg
20 ﺖـﺳا
] 34 [ ﻣ ، ﯽ ا ناﻮﺗ ﯾ ﻨﭼ ﻦ ﯿ ﺑ ﻦ ﯿ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﻤﻫ رد ﻪﮐ دﺮﮐ نﺎ ﺎﻫ
ي ،ﻦـﻏور
زا ﺲﭘ مﺎﺧ ﻦﻏور ﺰﺟ ﻪﺑ 60
ﻣ زور ﯿ ﺪﻧا ناﺰ ﯾ ﺴـﮐاﺮﭘ ﺲ ﯿ
ﺪـﺣ ردﺪ
دﻮﺑ زﺎﺠﻣ . ﻘﻘﺤﻣ ﯽ ﺮﻤﺛ ﯾ نارﺎﮑﻤﻫ و ﻦ )
1387 ( ﺖﺳﻮﭘ هرﺎﺼﻋ ﺮﺛا ،
ﺳ ﯿ ز ﺐ ﻣﯿ ﻨ ﯽ رﺎﮔﺪﻧﺎﻣ ﺮﺑ ار سﻮﻣار ي
ﺎﺴﮐا ﯾ ﺸ ﯽ ﻮﺳ ﻦﻏور ﯾ
درﻮﻣ ﺎ
زرا ﯾﺑﺎ ﯽ ﺎﺘﻧ و ﺪﻧداد راﺮﻗ ﯾ
نآ ﺞ ﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﺎﻫ ﯾ ﺖﺷاد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ ﺎﻣ ﺞ ]
27 .[
ا ندوﺰﻓا ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺎﻫ نآ ﯾ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺑ هرﺎﺼﻋ ﻦ ﺎﻫ
ي ﻦﻏور
ﺪﻧا ﺶﻫﺎﮐ ﺐﺒﺳ ﯾ
ﺴﮐاﺮﭘ ﺲ ﯿ ﺗ ﺪ ﯿ دﺮﮔ ﺎﻫرﺎﻤ ﯾ
اﺰﻓا ﺎﺑ و ﺪ ﯾ ﺪـﺻرد ﺶ
ﻪﻧﻮﻤﻧ رد هرﺎﺼﻋ ﺑ ﺶﻫﺎﮐ ،ﺎﻫ
ﯿ ﺮﺘﺸ ي رد ﻣ ﯿ ا ناﺰ ﯾ ﺪﻧا ﻦ ﯾ شراﺰﮔ ﺲ
ﺪﺷ . ﻓر ﯿﻌ ﯽ نارﺎﮑﻤﻫ و )
1389 ( ﻧﯿ ﺑ ﺰ ﯿ گﺮـﺑ هرﺎﺼﻋ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ نﺎ
زﯾ ﺢﻄﺳ رد نﻮﺘ 1000ppm
ﺑﻮﺧ ﻪﺑ ﯽ ﺪﻧا ﺖﺴﻧاﻮﺗ ﯾ
ﺴـﮐاﺮﭘ ﺲ ﯿ
ﺪ
ــــﺳا و ﯿ ﺗ ﺪ ﯿ ﺑرﺎﺑﻮ ﯿ رﻮﺘ ــــﯾ ﺎــــﺟ و هدﺮــــﮐ لﺮــــﺘﻨﮐ ار ﮏ ﯾ
ﺰﮕ ﯾ ﻦ
ﺘﻧآ ﯽ ﺴﮐا ﯿ ناﺪ ﺎﻫ ي ﺰﺘﻨـﺳ ي ﺗﻮﺑ ﯿ ﻫ ﻪـﻠ ﯿ ﺴـﮐورﺪ ﯽ ﻧآ ـﯿ ﺗﻮﺑ و لوﺰ ﯿ ﻪـﻠ
ﻫﯿ ﺴﮐورﺪ ﯽ ﺢﻄﺳ ود رد ﻦﺋﻮﻟﻮﺗ 100ppm
و 200 دﻮﺷ ] 35 .[
3 - 2 - 3 - ﺪﻧا ﯾ ﺗ ﺲ ﯿ ﺑرﺎﺑﻮ ﯿ رﻮﺘ ﯾ ﺳا ﮏ ﯿ ﺪ
ﻐﺗ ﯿﯿ ﺪﻧا تاﺮ ﯾ ﺗ ﺲ ﯿ ﺑرﺎﺑﻮ ﯿ رﻮﺘ ﯾ ﺳا ﮏ ﯿ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺪ ﺎـﻫ ي ﻦـﻏور ﻒـﻠﺘﺨﻣ
ﻃ رد نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ ﯽ
راﺪـﻬﮕﻧ نﺎـﻣز ي
ﻞﮑـﺷ رد ﻪـﻫﺎﻣ ود 7
ﻞـﺑﺎﻗ
ﺖــﺳا هﺪﻫﺎﺸــﻣ .
ﺮــﺧآ زور ﺎــﺗ ﺮﻔــﺻ نﺎــﻣز زا ،مﺎــﺧ ﻦــﻏور رد
رادرﺎﺒﻧا ي ﻣ ، ﯿ ﺪﻧا ناﺰ ﯾ ﺗ ﺲ ﯿ ﺑرﺎﺑﻮ ﯿ رﻮﺘ ﯾ ﺳا ﮏ ﯿ اﺰـﻓا ﺖﻋﺮـﺳ ﻪﺑ ﺪ ﯾ
ﺶ
ﯾ ﺖﻓﺎ . رازﺎـﺑ ﻦﻏور رد ي
وﺎـﺣ ﻦـﻏور و ي
5 /0 هرﺎﺼـﻋ ﺪـﺻرد
ﻟﻮﻧﺎﺘﻣ ﯽ ﻣ ﺮـﺧآ زور ﺎﺗ ﺮﻔﺻ نﺎﻣز زا ،مﻮﻣ هﺮﺑ ـﯿ
ا ناﺰ ـﯾ ﺪـﻧا ﻦ ﯾ ﺲ
ﻪﺑ ﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﯽ راد ي اﺰﻓا ﯾ ﺶ ﯾ ﻟو ،ﺖﻓﺎ ﯽ اﺰﻓا ﺖﻋﺮﺳ ﯾ
ـﺑ رد نآ ﺶ ﯿ
ﻦ
ﺎﻫزور ي ﺪﺑ ،دﻮﺑ توﺎﻔﺘﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯾ
ﺎـﺗ ﺮﻔﺻ نﺎﻣز زا ﻪﮐ ترﻮﺻ ﻦ
