ﻪﺑ ﻲﻫﺎﮕﻧ ﺰﻛﺮﻣ
ترﺎﻬﻣ ﺎﻫ
ي ﻟﺎﺑ ﻴ ﻨ ﻲ و ﺎﻫدﺮﺑرﺎﻛ ي
نآ
ﻲﻟﺎﻤﻛ زﺎﻨﺣﺮﻓ ،ﻲﻧﺎﻘﺣ ﺎﺒﻳﺮﻓ
*
هﺪﻴﻜﭼ
ﻪﻣﺪﻘﻣ : ﻲﻜﻳ ﺴﻧﺎﺘﭘ زا ﻞﻴ يﺎﻫ هﺎﮕﺸﻧاد رد دﻮﺟﻮﻣ ﺎﻫ
ي ﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ
،ﻲ ترﺎﻬﻣ ﺰﻛاﺮﻣ ﺎﻫ
ي ﻟﺎﺑ ﻲﻨﻴ ﻣ ﻲ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﺎﻣ رﻮﺸﻛ رد ،ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣ رد ﻪﻛ ﻲﻠﻋ
ﻢﻏر
ﺰﻫ فﺮﺻ ﻪﻨﻳ يﺎﻫ هار ﺖﻔﮕﻨﻫ زاﺪﻧا
،ي ﻓﺮﻇ مﺎﻤﺗ زا ﺖﻴ
ﺎﻫ ي ﻤﻧ هدﺎﻔﺘﺳا بﻮﻠﻄﻣ و ﻞﻣﺎﻛ رﻮﻃ ﻪﺑ نآ ﻲ
دﻮﺷ . ا رد اﺬﻟ ﻦﻳ يروﺮﻣ ﻪﻟﺎﻘﻣ
، ﻫﺎﮕﻧ ﺎﺑ ﻲ دﺪﺠﻣ
ا ﻪﺑ ﻦﻳ اﺮﻣ
،ﺰﻛ ﺎﻫدﺮﺑرﺎﻛ ي ﺧﺮﺑ رد ار نآ ﻲ
هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ ي ﻧد ﺮﺒﺘﻌﻣ ﺎﻴ هﺎﮕﺸﻧاد و ﺎﻫ
ي ا ناﺮﻳ ﻠﻛ رﻮﻃ ﻪﺑ ﻲ
ﭘ و ﻲﺳرﺮﺑ ﻲﺗادﺎﻬﻨﺸﻴ
اﺮﺑ ي ﻬﺑ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﻨﻴ
زا
ا ﻦﻳ هﺎﮕﺸﻧاد رد ﺰﻛاﺮﻣ ﺎﻫ
ي ﻲﻣ ﻪﺋارا رﻮﺸﻛ ﺢﻄﺳ دﻮﺷ
.
هژاو يﺎﻫ يﺪﻴﻠﻛ : ﺎﻣزآ ﺰﻛﺮﻣ هﺎﮕﺸﻳ
ترﺎﻬﻣ ﺎﻫ ي ﻟﺎﺑ
،ﻲﻨﻴ ترﺎﻬﻣ هﺎﮕﺸﻳﺎﻣزآ ترﺎﻬﻣ ﺰﻛﺮﻣ ،ﺎﻫ
ﺎﻫ ي ﻟﺎﺑ ﻲﻨﻴ
ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ رد شزﻮﻣآ ﻲﻧاﺮﻳا ﻪﻠﺠﻣ )
هﮋﻳو شزﻮﻣآ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻪﻣﺎﻧ / (
نﺎﺘﺴﻣز 1389 ؛ 10 ) 5 :(
1068 ﺎﺗ 1076
ﻪﻣﺪﻘﻣ يﺮﻴﮔاﺮﻓ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺪﻳﺎﺑ ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ شزﻮﻣآ ﻪﻛ ﺎﺠﻧآ زا
ترﺎﻬﻣ يﺎﻫ شزﻮﻣآ ﺮﺑ هوﻼﻋ ،ددﺮﮔ ﺰﻴﻧ ﻲﻠﻤﻋ
يﺮﻈﻧ يﺎﻫ
شزﻮﻣآ ﻞﻣﺎﺷ داﺪﻌﺗ
ز ﻳ يدﺎ زا ترﺎﻬﻣ يﺎﻫ ﻋ
،ﻲﻠﻤ ﻃﺎﺒﺗرا ﻲ و
ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ ﻲﻣ ﺰﻴﻧ ﺪﺷﺎﺑ ) 1 .(
شروﺮﭘ ترﺎﻬﻣ ﻦﻳا
ﺎﻫ
، ﺮﺼﻨﻋ ﻪﻳﺎﭘ
شزﻮﻣآ ﻲﻜﺷﺰﭘ
و ﺶﺨﺑ ﻲﻤﻬﻣ زا ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ يﺎﻫ يرﻮﺤﻣ ﺎﻳ
(core curriculum) ﻲﻠﺻا هﺪﻜﺸﻧاد
يﺎﻫ ﻲﻜﺷﺰﭘ ار ﻞﻴﻜﺸﺗ
ﻲﻣ ﺪﻫد ) 2 .(
ﻪﺘﻜﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا ﻞﻣﺄﺗ ﻞﺑﺎﻗ هﺎﺗﻮﻛ
نﺪﺷ رود ه يﺮﺘﺴﺑ رد
نﺎﺘﺳرﺎﻤﻴﺑ
،ﺎﻫ ﺶﻫﺎﻛ ﺖﺨﺗ يﺎﻫ
يﺮﺘﺴﺑ و
ﺶﻳاﺰﻓا ﺖﺒﻗاﺮﻣ نارﺎﻤﻴﺑ رد
،ﻪﻌﻣﺎﺟ ﺐﻠﻏا داﺮﻓا
يﺮﺘﺴﺑ رد
نﺎﺘﺳرﺎﻤﻴﺑ ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ
ﻲﺒﺳﺎﻨﻣ ار
ياﺮﺑ يﺮﻴﮔدﺎﻳ
ﺴﻣ هﺪﻨﺴﻳﻮﻧ* ﺆ
لو : ﻟﺎﻤﻛ زﺎﻨﺣﺮﻓ
،ﻲ ﻮﺠﺸﻧاد ي ﺳﺎﻨﺷرﺎﻛ ﻲ ﻜﺷﺰﭘ شزﻮﻣآ ﺪﺷرا ﻲ
. ﺰﻛﺮﻣ
ﻘﺤﺗ تﺎﻘﻴ ﻜﺷﺰﭘ شزﻮﻣآ
،ﻲ ناﺮﻳا ،نﺎﻬﻔﺻا ،نﺎﻬﻔﺻا ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد .
ﺮﺘﻛد ﺮﻓ ﺎﺒﻳ ﻧﺎﻘﺣ ﻲ ) رﺎﻳدﺎﺘﺳا ( ﻘﺤﺗ ﺰﻛﺮﻣ ،ﻲﻜﺷﺰﭘ شزﻮﻣآ هوﺮﮔ تﺎﻘﻴ
ﻜﺷﺰﭘ شزﻮﻣآ ﻲ
.
ناﺮﻳا ،نﺎﻬﻔﺻا ،نﺎﻬﻔﺻا ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد .
ﺦﻳرﺎﺗ رد ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﻳا 16
/ 4 / 88 ﺦﻳرﺎﺗ رد ،هﺪﻴﺳر ﻪﻠﺠﻣ ﺮﺘﻓد ﻪﺑ 11
/ 12 / 88 رد و هﺪﺷ حﻼﺻا
ﺦﻳرﺎﺗ 13 / 12 / 88 ﺖﺳا هﺪﻳدﺮﮔ شﺮﻳﺬﭘ .
ترﺎﻬﻣ يﺎﻫ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ ﻪﻳﺎﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ﻲﻜﺷﺰﭘ
ﻢﻫاﺮﻓ ﻲﻤﻧ ﺪﻨﻨﻛ .
زا يﻮﺳ ﺮﮕﻳد
، ﺎﺑ ﺗ ﻪﺟﻮ ﻪﺑ ﺖﻳدوﺪﺤﻣ يﺎﻫ
يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﺮﺑ
ﻦﻴﻟﺎﺑ
رﺎﻤﻴﺑ و ﺶﻟﺎﭼ قﻮﻘﺣ نارﺎﻤﻴﺑ
، هزوﺮﻣا ﺪﻴﻛﺄﺗ ﺮﺑ شزﻮﻣآ
ترﺎﻬﻣ يﺎﻫ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ و ﻲﻃﺎﺒﺗرا و
دﺎﺠﻳا شﺮﮕﻧ رد نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد
رﺎﻴﺴﺑ درﻮﻣ ﻪﺟﻮﺗ راﺮﻗ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺖﺳا ) 3 .(
ﻪﭼ ﺮﮔا يروﺮﺿ
ﺖﺳا ﻪﻛ ﻪﻴﻠﻛ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ﻲﻜﺷﺰﭘ
ترﺎﻬﻣ ﻦﻳا ﺪﻨﻧاﻮﺘﺑ ﺮﺑ ار ﺎﻫ
ﺠﻧا رﺎﻤﻴﺑ ﻦﻴﻟﺎﺑ يﺮﻴﮔدﺎﻳ زا نﺎﻨﻴﻤﻃا ياﺮﺑ هزوﺮﻣا ،ﺪﻨﻫد مﺎ
ﻲﻳﺎﻀﻓ رد يﺮﻴﮔدﺎﻳ اﺪﺘﺑا رد رﺎﻤﻴﺑ ﻲﻨﻤﻳا ﻆﻔﺣ و نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ﻲﻣ ترﻮﺻ رﺎﻤﻴﺑ ﻦﻴﻟﺎﺑ ﻲﻌﻗاو ﻂﻴﺤﻣ ﻪﺑ ﻪﻴﺒﺷ دﺮﻴﮔ
. ياﺮﺑ
ﻪﻴﺒﺷ ﻂﻴﺤﻣ ﻪﺑ ﺎﻀﻓ ﻦﻳا ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻪﭼﺮﻫ يزﺎﺳ ﻦﻴﻟﺎﺑ ﻲﻌﻗاو يﺎﻫ
ﺖﻛﺎﻣ زا ﻪﻴﺒﺷ يﺎﻫراﺰﺑا و ﺎﻫژﻻﻮﻣ و ﺎﻫ
هﺪﺷ يزﺎﺳ
ﻫ و يﺮﺗﻮﻴﭙﻣﺎﻛ ﻪﻴﺒﺷ نارﺎﻤﻴﺑ ﻦﻴﻨﭽﻤ
هدﺎﻔﺘﺳا هﺪﺷ يزﺎﺳ
ﻲﻣ ددﺮﮔ ) 3 .(
ﺰﻛﺮﻣ ،ﻲﺷزﻮﻣآ ﻂﻴﺤﻣ ﺎﻳ ﺎﻀﻓ ﻦﻳا ﻪﺑ
ترﺎﻬﻣ هﺎﮕﺸﻳﺎﻣزآ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
CSLC ،
، clinical skills )
laboratory Center (
ﻣ ترﺎﻬﻣ ﺰﻛﺮ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
(Clinical
Skills Center) ترﺎﻬﻣ هﺎﮕﺸﻳﺎﻣزآ ﺎﻳ
ﺎﻫ (Skills Lab)
ﻲﻣ ﺪﻨﻳﻮﮔ . ﻠﺟ ﻲﺳرﺮﺑ سﺎﺳاﺮﺑ نارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﻠﻴ
ﺮﺜﻛا نازرورﺎﻛ
) 8 / 90 ﺪﺻرد ( ترﺎﻬﻣ ﻦﻳا ﻦﺘﺧﻮﻣآ ياﺮﺑ موﺰﻟ ﺎﻫ
ﺶﺨﺑ
ﻪﻧﺎﮔاﺪﺟ يا ار ﺖﺤﺗ ناﻮﻨﻋ ﺰﻛﺮﻣ ترﺎﻬﻣ يﺎﻫ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يروﺮﺿ
ﺪﻨﺘﺴﻧاد ) 2 .(
ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫدﺮﺑرﺎﻛ ﻪﺑ هﺪﺷ شﻼﺗ روﺮﻣ ﻦﻳا رد
ترﺎﻬﻣ ﺰﻛﺮﻣ و نآ زا هدﺎﻔﺘﺳا هﻮﺤﻧ و ناﺮﻳا رد ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﺑ نآ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﺰﻴﻧ دﻮﺷ ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﻲﺟرﺎﺧ يﺎﻫ
.
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﻲﻜﺷﺰﭘ شزﻮﻣآ ﻪﭽﺨﻳرﺎﺗ ﺮﺑ يروﺮﻣ رد ﻪﻛ ﺪﻫد
ﺖﻴﻌﻣ رد رﺎﻤﻴﺑ ﻦﻴﻟﺎﺑ ﺮﺑ شزﻮﻣآ ﻪﺑ ناﻮﺟ نﺎﻜﺷﺰﭘ ،ﻪﺘﺷﺬﮔ ﺐﺴﻛ ﻪﺑ ﻖﻳﺮﻃ ﻦﻳا زا و هدﻮﻤﻧ ﺎﻔﺘﻛا ﻪﺑﺮﺠﺗ ﺎﺑ نﺎﻜﺷﺰﭘ ترﺎﻬﻣ ﻲﻣ مزﻻ يﺎﻫ ﺪﻨﺘﺧادﺮﭘ
. ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ ﺎﺑ نآ زا ﺲﭘ يﺎﻫ
لﺎﺳ ياﺮﺑ ،ﻲﻤﻠﻋ هدﺮﺘﺴﮔ ﺮﺘﻤﻛ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﻫ
ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ شزﻮﻣآ ﻪﺑ ي
ﻪﺟﻮﺗ يﺮﻈﻧ ﺶﻧاد ﻪﻄﻴﺣ ﻪﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ و ﻪﺘﺸﮔ فﻮﻄﻌﻣ
ﻲﻣ ﺪﺷ ) 1 ( شزﻮﻣآ زا ﻪﺘﺳد ﻦﻳا ﻪﻛ ﻞﻘﺘﻨﻣ سرد سﻼﻛ رد ﺎﻫ
ﻲﻣ ﺎﻨﺷآ تﺎﻇﻮﻔﺤﻣ يﺮﺴﻜﻳ ﺎﺑ ار ﻮﺠﺸﻧاد و هﺪﺷ دﻮﻤﻧ
. زا
ﻪﻛ ﺎﺠﻧآ ﻫ
ﻴ ﭻ ﻪﺑﺮﺠﺗ يا ﻪﺑ هزاﺪﻧا اﺮﺷ ﻳ ﻂ ﻟﺎﺑ ﻴ ﻨ ﻲ ياﺮﺑ شزﻮﻣآ
ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ
، ﻨﻏ ﻲ ﻧ ﺎﺗ دﻮﺒ ﻮﺠﺸﻧاد ﺑ
،ﺪﻧاﻮﺘ ﺠﺣ ﻢ ز ﻳ يدﺎ زا
ياﻮﺘﺤﻣ ﺳرد
ﻲ ﻪﺘﻓﺮﮔاﺮﻓ هﺪﺷ
ار ﺎﺑ ﻢﻫ ﻛﺮﺗ ﻴ ﺐ ﺎﻤﻧ ﻳ ﺪ و ﺑ ﻪ
رﺎﻛ ﺮﺑ د ) 4 ( هرﺎﭘ اﺬﻟ شزﻮﻣآ زا يا شزﻮﻣآ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻪﻛ ﺎﻫ
ترﺎﻬﻣ ﻲﻣ هداد شزﻮﻣآ رﺎﻤﻴﺑ ﻦﻴﻟﺎﺑ ﺮﺑ دﻮﺑ ﻲﻠﻤﻋ يﺎﻫ ﺪﺷ
.
داﺪﻌﺗ يدﺎﻳز زا نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ﺲﭘ
زا هﺪﻫﺎﺸﻣ مﺎﺠﻧا
ﻚﻴﻨﻜﺗ ﺮﺑ
يور رﺎﻤﻴﺑ
،
ًﻼﻘﺘﺴﻣ نوﺪﺑ ﻦﻳﺮﻤﺗ ﺮﺑ يور ﻦﻜﻧﺎﻣ و ًﺎﻫﺎﮔ
نوﺪﺑ ترﺎﻈﻧ دﺎﺘﺳا ﺎﻳ رﺎﻴﺘﺳد
، ﻚﻴﻨﻜﺗ رﻮﻛﺬﻣ ار ﺮﺑ يور
رﺎﻤﻴﺑ ﻪﺑﺮﺠﺗ ﻲﻣ ﺪﻧدﻮﻤﻧ ﻪﻛ ﻲﻣ ﻧاﻮﺗ ﺖﺴ هوﻼﻋ ﺮﺑ ﻊﻴﻴﻀﺗ
قﻮﻘﺣ نارﺎﻤﻴﺑ
، ﻲﺗﻼﻜﺸﻣ نﻮﭽﻤﻫ
يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻂﻠﻏ
و مﺎﺠﻧا
ﺖﺳردﺎﻧ ﻚﻴﻨﻜﺗ
ار ﻪﺑ هاﺮﻤﻫ ﻪﺘﺷاد ﺪﺷﺎﺑ ) 4 .(
رد ﻪﻫد يﺎﻫ ﺧا ﻴ ﺮ ﺎﺑ ﻠﻤﻋ ﻲ ﺮﺗ نﺪﺷ ﺪﻨﻳآﺮﻓ
،شزﻮﻣآ ﺪﺷر
ﻨﻜﺗ يژﻮﻟﻮ ﺷزﻮﻣآ ﻲ و اﺰﻓا ﻳ ﺶ ﻤﻫا ﻴ ﺖ شزرا يﺎﻫ حﺮﻄﻣ رد
قﻼﺧا ﻜﺷﺰﭘ ﻲ ) زا ﻪﻠﻤﺟ ماﺮﺘﺣا ﻪﺑ
ﺑ ﻴ رﺎﻤ و ﻞﻗاﺪﺣ
ﺐﻴﺳآ ﻲﻧﺎﺳر ﻪﺑ يو رد ﺣ ﻴ ﻦ شزﻮﻣآ ( شور يﺎﻫ ﺘﻨﺳ ﻲ
درﻮﻣ لاﻮﺳ راﺮﻗ ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ ) 5 .(
هﺎﮕﺸﻧاد نآ زا ﺲﭘ مﻮﻠﻋ يﺎﻫ
ﺖﻴﻨﻣا ﻆﻔﺣ ياﺮﺑ ﻲﻜﺷﺰﭘ ﺣور
ﻲ و ﻤﺴﺟ ﻲ ﺑ ﻴ رﺎﻤ ﻦﻴﻨﭼ ﻢﻫ و
ياﺮﺑ ﻦﻤﻳا ﻲﻄﻴﺤﻣ دﺎﺠﻳا ترﺎﻬﻣ يﺮﻴﮔدﺎﻳ
ﺶﻫﺎﻛ و ﺎﻫ
سﺮﺘﺳا ﻲﺣور
نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد رد
درﻮﺧﺮﺑ ﻪﻴﻟوا
ﺎﺑ رﺎﻤﻴﺑ ) 3 (
ﻪﺑ دورو زا ﻞﺒﻗ ،ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ ﻲﺷزﻮﻣآ ﺰﻛاﺮﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا دﺪﺻرد ﺪﻧﺪﻣآﺮﺑ ﻲﻌﻗاو ﻲﻧﺎﻣرد ﺰﻛاﺮﻣ .
ﺲﻴﺳﺄﺗ زا ﻪﻫد ﻪﺳ ًﺎﺒﻳﺮﻘﺗ
ترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﺰﻛﺮﻣ ﻦﻴﻟوا ﺪﻨﻠﻫ ﺖﺨﻳﺮﺘﺳﺎﻣ هﺎﮕﺸﻧاد رد ﺎﻫ
ﻲﻣ درﺬﮔ . ﻳرﺪﺗ ﻪﺑ نآ زا ﺪﻌﺑ هﺎﮕﺸﻧاد ﺮﻳﺎﺳ ﺞ
مﻮﻠﻋ يﺎﻫ
ترﺎﻬﻣ ﺰﻛﺮﻣ ﺰﻴﻧ ﻲﻜﺷﺰﭘ ﻲﻜﺷﺰﭘ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺮﻴﻴﻐﺗ فﺪﻫ ﺎﺑ ار ﺎﻫ
ﺪﻧدﻮﻤﻧ ﺲﻴﺳﺄﺗ ﻪﻟﺄﺴﻣ ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﺖﻤﺳ ﻪﺑ )
1 .(
ﻲﻜﺷﺰﭘ هﺪﻜﺸﻧاد ﻦﻴﻟوا ﺲﻴﺳﺄﺗ ﻪﻘﺑﺎﺳ ﺪﻨﭼ ﺮﻫ ﺰﻴﻧ ناﺮﻳا رد ) نﻮﻨﻔﻟاراد ﺐﻃ ﻪﺳرﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ ﻪﺘﺒﻟا (
لﺎﺳ ﻪﺑ 1313
ﺮﺑ
ﻲﻣ هﺪﻜﺸﻧاد رد و ،ددﺮﮔ ﺎﺘﺳﺮﭘ يﺎﻫ
ﻪﻘﺑﺎﺳ ﻲﻜﺷﺰﭘاﺮﻴﭘ و ير
ﻚﻴﺗاﺮﭘ قﺎﺗا )
ترﺎﻬﻣ هرﻮﻈﻨﻣ ﺪﻨﭼ ﺰﻛاﺮﻣ ﺎﺑ ﻪﺘﺒﻟا ﻪﻛ يﺎﻫ
ﺖﺳا هدﻮﺑ توﺎﻔﺘﻣ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ (
زا ﻞﺒﻗ ﺎﺗ ﻦﻜﻴﻟو ،ﺖﺳا ﻲﻧﻻﻮﻃ
لﺎﺳ 1378 ترﺎﻬﻣ ﻦﻳا شزﻮﻣآ ، رد و رﺎﻤﻴﺑ ﻦﻴﻟﺎﺑ رد ﺎﻫ
ﻲﻣ مﺎﺠﻧا ﻲﻌﻗاو ﻂﻴﺤﻣ ﺪﺷ
. ترﺎﻬﻣ ﺰﻛاﺮﻣ دﺎﺠﻳا ﺮﻜﻔﺗ يﺎﻫ
لﺎﺳ زا ﺖﺷاﺪﻬﺑ ترازو رد ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ 1367
رد و ﺪﻣآ دﻮﺟو ﻪﺑ
لﺎﺳ 1378
ترازو ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاد رﻮﻣا و ﻲﺷزﻮﻣآ ﺖﻧوﺎﻌﻣ
ﺖﺷاﺪﻬﺑ - ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻚﻳ ﻲﻃ ﻲﻜﺷﺰﭘ شزﻮﻣآ و نﺎﻣرد يﺰﻳر
هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺎﻤﺣ و ﻖﻳﻮﺸﺗ ﻪﺑ ﻲﻠﻣ
رﻮﺸﻛ ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ يﺎﻫ
هار ﺮﺑ ﻲﻨﺒﻣ ترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﺰﻛﺮﻣ يزاﺪﻧا
ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
ﺖﺧادﺮﭘ . لﺎﺳ ﻪﻠﺻﺎﻓ رد ﺖﺷاﺪﻬﺑ ترازو يﺎﻫ
1370 ﺎﺗ 1380
تﺄﻴﻫ يﺎﻀﻋا زا يداﺪﻌﺗ ﺎﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻲﻳﺎﻨﺷآ ياﺮﺑ ار ﻲﻤﻠﻋ
ترﺎﻬﻣ ﺰﻛﺮﻣ ﻪﺑ ﻪﻟﺄﺴﻣ ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ يﺮﻴﮔدﺎﻳ و ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
دﻮﻤﻧ ماﺰﻋا ﺪﻨﻠﻫ ﺖﺨﻳﺮﺘﺳﺎﻣ هﺎﮕﺸﻧاد )
1 .(
نﻮﻨﻛﺎﺗ نﺎﻣز نآ زا
ترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﺰﻛاﺮﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ يﺎﻫ
هدﻮﻤﻧ ﻲﻬﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺪﺷر و ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻪﻌﺳﻮﺗ رﻮﺸﻛ رد ﺪﻧا
.
لﺎﺣ ﺮﻫ ﻪﺑ ندﺮﻛ ﻢﻫاﺮﻓ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا يﺰﻛﺮﻣ CSLC
ترﺎﻬﻣ يﺮﻴﮔاﺮﻓ ياﺮﺑ ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻪﺑ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
ترﻮﺻ
مﺎﻈﻧ ،ﻪﺘﻓﺎﻳ
هﺪﺷ ﺲﻴﺳﺄﺗ هﺪﺷ لﺮﺘﻨﻛ و ﻢﻟﺎﺳ
ﺖﺳا ) 3 .(
ﺰﻛاﺮﻣ
ترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
رﺎﺘﺧﺎﺳ و ﺪﻨﻳآﺮﻓ ﻞﻤﻜﻣ ءﺰﺟ
هدﻮﺑ هﺎﮕﺸﻧاد ﻞﻛ ﻲﺷزﻮﻣآ )
1 ( شزﻮﻣآ ﻦﻴﺑ ﻲﻠﭘ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ و
رد سﻼﻛ ﺎﻫ ﻲﻣ رﺎﻤﺷ ﻪﺑ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ ﻂﻴﺤﻣ و يﺮﻈﻧ ي ﺪﻧور
) 1 و 3 .(
ﺎﺑ ﺰﻛاﺮﻣ ﻦﻳا ﻢﻫاﺮﻓ
ندروآ ﻞﻳﺎﺳو ﻚﻤﻛ
،ﻲﺷزﻮﻣآ ﺔﻨﻳﺎﻌﻣ
ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ و لﺪﻣ
،ﺎﻫ ﻲﺘﺻﺮﻓ دﺎﺠﻳا
ﻲﻣ ﺪﻨﻛ ﺎﺗ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد مﻮﻠﻋ
ﻲﻜﺷﺰﭘ رد
ﻲﻄﻴﺤﻣ
،مارآ ﺘﻨﻛ ﺮ ل و ﺖﻳاﺪﻫ
،هﺪﺷ ترﺎﻬﻣ يﺎﻫ
ﻲﻜﻴﻨﻜﺗ و ﻲﻃﺎﺒﺗرا ار
ﻞﺒﻗ زا دورو ﻪﺑ ﺻﺮﻋ ﻪ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ ﺪﻧﺮﻴﮔاﺮﻓ .
رد ﻊﻗاو يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﺮﻨﻫ
ﻲﻜﺷﺰﭘ ار
ياﺮﺑ ﻮﺠﺸﻧاد ﻞﻴﻬﺴﺗ
ﻲﻣ ﻛ ﺎﺗ ﺪﻨ ياﺮﺑ ﻦﻴﻟوا درﻮﺧﺮﺑ ﺎﺑ
رﺎﻤﻴﺑ هدﺎﻣآ دﻮﺷ ) 3 .(
زا
ترﺎﻬﻣ ﺰﻛاﺮﻣ ﻢﻬﻣ فاﺪﻫا ﻪﻓﺮﺣ شﺮﮕﻧ دﺎﺠﻳا ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
يا
ترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ و نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد رد ﺢﻴﺤﺻ هاﺮﻤﻫ ﻲﻃﺎﺒﺗرا يﺎﻫ
ترﺎﻬﻣ ﺎﺑ ﺖﺳا ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
) 6 .(
ﻲﻠﻛ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺰﻛاﺮﻣ
ترﺎﻬﻣ يﺎﻫ
ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ ﻪﺘﺴﻧاﻮﺗ سﺮﺘﺳا
ﻲﺣور نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ار
رد درﻮﺧﺮﺑ
ﻪﻴﻟوا ﺎﺑ رﺎﻤﻴﺑ ) ﻪﻛ ﻲﺷﺎﻧ زا ناﺪﻘﻓ ترﺎﻬﻣ
،ﻲﻓﺎﻛ سﺮﺗ زا
هﺎﺒﺘﺷا و ﻢﻴﺑ زا ﺖﺴﻜﺷ ﺖﺳا
( ﻪﺑ ﻲﺑﻮﺧ فﺮﻃﺮﺑ ﺎﺳ
ﻪﺘﺧ و
ﻮﺠﺸﻧاد ار
ياﺮﺑ ﻦﻴﻟوا درﻮﺧﺮﺑ و
ﻪﺑﺮﺠﺗ ﺎﺑ رﺎﻤﻴﺑ ﻲﻌﻗاو
هدﺎﻣآ زﺎﺳ د ) 3 و 5 (.
ﺮﻳز حﺮﺷ ﻪﺑ ﺰﻛﺮﻣ ﻦﻳا يﺎﻳاﺰﻣ ﻪﻠﻤﺟ زا
ﻲﻣ ﺪﺷﺎﺑ ) ﻒﻟا ( و ﻦﻣا ﻂﻴﺤﻣ رد ترﺎﻬﻣ مﺎﺠﻧا راﺮﻜﺗ نﺎﻜﻣا
دراد دﻮﺟو سﺮﺘﺳا نوﺪﺑ .
) ب ( ترﺎﻬﻣ ﺰﻛﺮﻣ رد شزﻮﻣآ ﺎﻫ
ﻲﻟﺎﺣ رد ﺖﺴﻴﻧ رﺎﻤﻴﺑ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑاو ﺶﻫﺎﻛ ﺎﺑ ﻦﻴﻟﺎﺑ ﻂﻴﺤﻣ رد ﻪﻛ
ﻲﻣ ﻞﺘﺨﻣ ًﺎﺒﻳﺮﻘﺗ شزﻮﻣآ ،رﺎﻤﻴﺑ داﺪﻌﺗ دﻮﺷ
) . ج ( نﺎﻜﻣا
ﻚﻴﻨﻜﺗ دراﺪﻧﺎﺘﺳا يﺮﻴﮔدﺎﻳ
ياﺮﺑ ترﺎﻬﻣ مﺎﺠﻧا يﺎﻫ
نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد دراد دﻮﺟو
. ) د ( ﺰﻛاﺮﻣ ﻦﻳا رد يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻲﮔﺪﻴﭽﻴﭘ
دراﺪﻧ ار ﻦﻴﻟﺎﺑ ﻂﻴﺤﻣ ﻲﻣ و
دﺮﻛ لﺮﺘﻨﻛ ار نآ ناﻮﺗ ) .
ه ( نﺎﻜﻣا
ترﺎﻬﻣ مﺎﺠﻧا ﻲﺑﺎﻴﺷزرا ﻪﺑ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ درﻮﺧزﺎﺑ ﻪﺋارا و ﺎﻫ
دراد دﻮﺟو نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ) .
خ ( ﻲﻣ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ،ﺰﻛاﺮﻣ ﻦﻳا رد ﺪﻧاﻮﺗ
ﺪﺷﺎﺑ يزﻮﻣآدﻮﺧ و لﺎﻌﻓ ترﻮﺻ ﻪﺑ .
) چ ( ﻴﺤﺻ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﺎﺑ ﺢ
ترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﺰﻛاﺮﻣ رد ترﺎﻬﻣ مﺎﺠﻧا ﻞﻣﺎﻛ و ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
زا رﺎﻤﻴﺑ ﻪﺑ نﺪﻧﺎﺳر ﺐﻴﺳآ و ﻲﻜﺷﺰﭘ يﺎﻫﺎﻄﺧ زوﺮﺑ لﺎﻤﺘﺣا
ﻲﻣ ﺶﻫﺎﻛ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد فﺮﻃ ﺪﺑﺎﻳ
ردﺎﻛ ﻪﺑ رﺎﻤﻴﺑ دﺎﻤﺘﻋا و
ﻲﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ﻲﻜﺷﺰﭘ ﺪﺑﺎﻳ
) 1 .(
ترﺎﻬﻣ ﺰﻛﺮﻣ نآ يﺎﻫدﺮﺑرﺎﻛ و فاﺪﻫا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
ﻣ ﻞﻴﻜﺸﺗ يدﺪﻌﺘﻣ ياﺰﺟا زا ﻲ
زا ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ ﻪﻛ دﻮﺷ ) :
ﻒﻟا (
ترﺎﻬﻣ ﺰﻛﺮﻣ نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ ﺎﻫ
: سﻼﻛ ﻞﻣﺎﺷ ﻦﻟﺎﺳ و ﺎﻫ
يﺎﻫ هﺎﮕﺘﺴﻳا ،ﻲﺷزﻮﻣآ
OSCE يﺎﻫ قﺎﺗا ﺮﻳﺎﺳ و ﺰﻛﺮﻣ ﺮﺘﻓد ، يﺎﻫ
ﺪﺷﺎﺑ ﻲﺷزﻮﻣآ نﺎﺘﺳرﺎﻤﻴﺑ ﻂﻴﺤﻣ رد ﺪﻳﺎﺑ ًﺎﺤﻴﺟﺮﺗ ﻪﻛ ﺰﻛﺮﻣ .
) ب ( ﻦﻜﻧﺎﻣ ﺖﻛﺎﻣ ،ﺎﻫژﻻﻮﻣ ،ﺎﻫ ﻞﻳﺎﺳو و راﺰﺑا ،ﺎﻫ
،ﻪﻨﻳﺎﻌﻣ
مﺮﻧ و ﺮﺗﻮﻴﭙﻣﺎﻛ يﺎﻫراﺰﻓا
ﻪﻴﺒﺷ هﺮﻴﻏ و يزﺎﺳ و ﻂﻳاﺮﺷ ﻪﻛ
ﻪﻴﺒﺷ زﺎﻴﻧ درﻮﻣ تﺎﻧﺎﻜﻣا ﺪﻨﺘﺴﻫ يزﺎﺳ
) . ج ( نارﺎﻤﻴﺑ
هﺪﺷ دراﺪﻧﺎﺘﺳا :
و ﻲﻌﻗاو نارﺎﻤﻴﺑ ،ﺎﻫﺎﻤﻧرﺎﻤﻴﺑ ﻞﻣﺎﺷ ﻪﻛ
ﻲﻣ ﻲﺑﺮﻣ نارﺎﻤﻴﺑ ﺪﺷﺎﺑ
) . د ( ﻲﺷزﻮﻣآ يﺎﻫدﺮﺒﻫار :
يﮋﺗاﺮﺘﺳا شور و ﺎﻫﻮﮕﻟا ،ﺎﻫ
دﺎﺘﺳا ﻪﻛ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ شزﻮﻣآ يﺎﻫ
ﻲﻣ بﺎﺨﺘﻧا ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ ﺪﻨﻛ
) . ه ( ناﺮﺑرﺎﻛ ﺰﻛﺮﻣ
:
ﻪﻴﻠﻛ ﻞﻣﺎﺷ
ﻪﺘﺷر ﺮﻳﺎﺳ و ﻲﻜﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد هﺎﮕﺸﻧاد يﺎﻫ
مﻮﻠﻋ يﺎﻫ
ﻲﻜﺷﺰﭘ )
ﺪﻧراد ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ ترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﻪﺑ زﺎﻴﻧ ﻪﻛ (
و
ﺶﻧاد ﻪﺘﺷر ﻦﻳا نﺎﮕﺘﺧﻮﻣآ و ﻲﻧﺎﻣرد ﺰﻛاﺮﻣ نﺎﻨﻛرﺎﻛ و ﺎﻫ
ﻲﺘﺷاﺪﻬﺑ ) .
خ ( ﺰﻛﺮﻣ نارﺎﻜﻤﻫ و ﺖﺑﺎﺛ نﺎﻨﻛرﺎﻛ .
ﺰﻛﺮﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا نآ زا ﻲﻛﺎﺣ ﻪﻨﻴﻣز ﻦﻳا رد هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻲﺳرﺮﺑ ﻣ ترﺎﻬ هﺎﮕﺸﻧاد رد ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ هﺎﮕﻳﺎﺟ زا ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ يﺎﻫ
و ،ﺪﺷﺎﺑ ﻲﻣ رادرﻮﺧﺮﺑ ﻲﺷزﻮﻣآ يﻻﺎﺑ رﺎﻴﺴﺑ ﻪﭼﺮﮔا
ﻪﺑ
ﻄﺳاو ﻪ ي عﻮﻧ ترﺎﭼ ﻲﺷزﻮﻣآ و
ناﺰﻴﻣ
،تﺎﻧﺎﻜﻣا ظﺎﺤﻟ زا
ﻄﻴﺣ ﻪ
،ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ هوﺮﮔ
يﺎﻫ فﺪﻫ و ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﺷزﻮﻣآ و
يﮋﺗاﺮﺘﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ رﺎﻛ ﻪﺑ يﺎﻫ
،ﻲﺷزﻮﻣآ رد
طﺎﻘﻧ ﻒﻠﺘﺨﻣ
،ﺎﻴﻧد
ًﺎﺘﺒﺴﻧ توﺎﻔﺘﻣ ﻲﻣ
ﺪﻨﺷﺎﺑ
، ﻲﻟو ﻲﮕﻤﻫ رد ﻦﻳا فﺪﻫ ﻪﻛ
شزﻮﻣآ و
ﻦﻳﺮﻤﺗ ترﺎﻬﻣ يﺎﻫ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ و ﻲﻃﺎﺒﺗرا ﺪﻳﺎﺑ
رﻮﻃ ﻪﺑ
نﺎﻣزﺎﺳ ﻪﺘﻓﺎﻳ و ﺮﻫ ﻪﭼ ﺮﺗدوز مﺎﺠﻧا دﻮﺷ
، كﺮﺘﺸﻣ
ﺪﻨﺘﺴﻫ ) 1 (.
زا ﺮﮕﻳد
،ﺎﻬﻧآ كﺮﺘﺸﻣ تﺎﻜﻧ
ياﺮﺑ شﻼﺗ
هﺮﻬﺑ و هﺎﮕﺸﻧاد ﺮﻫ رد دﻮﺟﻮﻣ تﺎﻧﺎﻜﻣا زا ﻊﻴﺳو يﺮﻴﮔ
ﻮﻟﻮﻨﻜﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
ﺮﺘﻬﺑ شزﻮﻣآ ياﺮﺑ زور يژ
ﻲﻣ
،ﺪﺷﺎﺑ يروآﻮﻧ ﻪﻛ ﻲﺋﺎﺟ ﺎﺗ ﺚﻋﺎﺑ نآ رد هﺪﺷ مﺎﺠﻧا يﺎﻫ
هﺪﻜﺸﻧاد زا ﻲﺧﺮﺑ ﻲﻤﻠﻋ ﻪﺒﺗر يﺎﻘﺗرا ﻪﺒﺗر رد ﺎﻫ
يﺪﻨﺑ
هﺪﻜﺸﻧاد ﺖﺳا هﺪﻳدﺮﮔ نﺎﻬﺟ ﻲﻜﺷﺰﭘ يﺎﻫ )
7 .(
زا ﺰﻛﺮﻣ
ترﺎﻬﻣ ﺎﻫ ﺎﻘﺗرا ﺖﻬﺟ رد ﺎﻴﻧد ﺮﺳاﺮﺳ رد ي
شزﻮﻣآ
ترﺎﻬﻣ ﻲﻜﺷﺰﭘ ردﺎﻛ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ )
ﻳﻮﺠﺸﻧاد زا ﻢﻋا و نﺎ
نﺎﻨﻛرﺎﻛ ( هدﺎﻔﺘﺳا ﻲﻣ يدﺪﻌﺘﻣ يﺎﻫ ددﺮﮔ
.
ﻲﺳرﺮﺑ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻢﻬﻣ زا ﻲﺧﺮﺑ ،هﺪﺷ مﺎﺠﻧا يﺎﻫ
ﻦﻳﺮﺗ
ﺰﻛاﺮﻣ ﻦﻳا يﺎﻫدﺮﻛرﺎﻛ هﺎﮕﺸﻧاد رد
ﺎﻴﻧد ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ يﺎﻫ
زا ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ :
ﻒﻟا ( ترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﻪﻳﺎﭘ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
: ﺰﻛاﺮﻣ ﻪﻴﻠﻛ رد
ترﺎﻬﻣ ترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﺎﻫ حﺮﺷ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﻞﻣﺎﺷ ﻪﻳﺎﭘ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
ﺣ ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺮﻴﺴﻔﺗ ،ﻲﻠﻤﻋ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ تﺎﻣاﺪﻗا ،ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ تﺎﻨﻳﺎﻌﻣ ،لﺎ يﺎﻫ
ﻲﻣ مﺎﺠﻧا ﻲﺳﺎﺳا ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ
ًﻻﻮﻤﻌﻣ ﻪﻛ دﻮﺷ ﻪﺑ ﺮﺼﺤﻨﻣ
ﺖﺳا ﻲﻳﺎﻣﺎﻣ ﺎﻳ و يرﺎﺘﺳﺮﭘ و ﻲﻜﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد .
ﻲﻟﺎﺣ رد
هﺎﮕﺸﻧاد ﻲﺧﺮﺑ رد ﻪﻛ ﻪﺘﺷر ﺮﻳﺎﺳ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ،ﺎﻫ
ﻂﺒﺗﺮﻣ يﺎﻫ
ﻲﻣ شزﻮﻣآ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ شزﻮﻣآ ﺰﻛاﺮﻣ رد ﺰﻴﻧ ﻦﻳا رد و ﺪﻨﻨﻴﺑ
ﺎﻬﻧآ ياﺮﺑ زﺎﻴﻧ درﻮﻣ ﻂﻳاﺮﺷ و ﻞﻳﺎﺳو و تاﺰﻴﻬﺠﺗ ترﻮﺻ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻢﻫاﺮﻓ ﺰﻛاﺮﻣ ﻦﻳا رد ﺰﻴﻧ )
1 .(
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
ﻂﺳﻮﺗ ﻪﻛ يا
نارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﻠﻴﻠﺟ ﺎﺑ
فﺪﻫ ﻦﻴﻴﻌﺗ تاﺮﻈﻧ نازرورﺎﻛ رد
ﻪﻄﺑار
ﺎﺑ ناﺰﻴﻣ و ﻊﺒﻨﻣ ﺐﺴﻛ ترﺎﻬﻣ يﺎﻫ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ مﺎﺠﻧا
،ﺪﻳدﺮﮔ نﺎﺸﻧ
داد ﻪﻛ ﺰﻛﺮﻣ ترﺎﻬﻣ يﺎﻫ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ ﺶﻘﻧ ﻲﻠﺻا ار رد ﻳ يﺮﻴﮔدﺎ
ترﺎﻬﻣ ﺎﻫ ﻪﺘﺷاد ﺖﺳا ) 2 .(
ب ( ترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﻪﺘﻓﺮﺸﻴﭘ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
: هﺎﮕﺸﻧاد رد يﺎﻫ
ترﺎﻬﻣ ﺎﻴﻧد ﺮﺳاﺮﺳ ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ لﺎﻜﺷا ﻪﺑ ﻪﻳﺎﭘ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
ﻲﻣ هداد شزﻮﻣآ ﻲﺒﺳﺎﻨﻣ ًﺎﺒﻳﺮﻘﺗ ترﻮﺻ ﻪﺑ و ﻒﻠﺘﺨﻣ دﻮﺷ
.
ترﺎﻬﻣ ﺰﻛﺮﻣ رد ﻪﻛ ﻲﻟﺎﺣ رد ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻞﻳﻻد ﻪﺑ ﺎﻫ
) ﻪﻠﻤﺟ زا
ﻪﻨﻳﺰﻫ فﺮﺻ ﻪﺑ زﺎﻴﻧ يﺎﻫ
دﺎﻳز (
ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫﺮﺠﻴﺳوﺮﭘ ﻪﺑ
گرﺰﺑ ﻲﺣاﺮﺟ لﺎﻤﻋا ﻪﻠﻤﺟ زا ﻪﺘﻓﺮﺸﻴﭘ
) ﻲﻌﻗاو ﻂﻴﺤﻣ رد ﻪﻛ
ﻲﻣ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ كﺎﻧﺮﻄﺧ رﺎﻴﺴﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
ﻦﻳﺮﻓآ ﻞﻜﺸﻣ و ﺮﺗ زا ﺮﺗ
ﺪﺷﺎﺑ ﻪﻳﺎﭘ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ تﺎﻣاﺪﻗا (
هﺪﻳدﺮﮔ فﻮﻄﻌﻣ يﺮﺘﻤﻛ ﻪﺟﻮﺗ
ﺖﺳا . هﺎﮕﺸﻧاد ﻲﺧﺮﺑ رد نﺎﺟ ﻪﻠﻤﺟ زا ﺎﻴﻧد گرﺰﺑ يﺎﻫ
ﺰﻨﻴﻜﭘﺎﻫ
ﻞﻤﻋ قﺎﺗا ﻪﻴﻠﻛ ﺎﺑ ﻲﻳﺎﻫ
ﻪﻴﺒﺷ ياﺮﺑ تﺎﻧﺎﻜﻣا
لﺎﻤﻋا يزﺎﺳ
و ﮓﻨﻳرﻮﺘﻴﻧﺎﻣ ﻢﺘﺴﻴﺳ ﻪﺑ ﻪﻛ هﺪﺷ ﻢﻫاﺮﻓ گرﺰﺑ ﻲﺣاﺮﺟ ﻲﻣ ﺰﻬﺠﻣ ﻲﻳﻮﺋﺪﻳو ﺪﺷﺎﺑ
) 8 .(
ﺰﻛاﺮﻣ ﻲﺧﺮﺑ رد ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
ترﺎﻬﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ يﺎﭽﻧﺮﻓ ﻲﺘﺷاﺪﻬﺑ تﺎﻣﺪﺧ ﺰﻛﺮﻣ
Frenchay) (
ﻖﻳﺮﻃ زا ﻲﻌﻗاو ﻞﻤﻋ قﺎﺗا ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا نﺎﻜﻣا
ﻲﺗﻮﺻ طﺎﺒﺗرا ﻢﺘﺴﻴﺳ ﻲﻣ ﻢﻫاﺮﻓ يﺮﻳﻮﺼﺗ–
ﺷ دﻮ ) 1 .(
رد ﻦﻛ ﺰﻛﺮﻣ (kanbar) رﺎﺑ
ﺖﻟﺎﻳا ﻮﻜﺴﻴﺴﻧاﺮﻔﻧﺎﺳ هﺎﮕﺸﻧاد
،ﺎﻴﻧﺮﻔﻴﻟﺎﻛ هﺪﺷ ﻲﺣاﺮﻃ ﻲﻳﺎﻫﺎﻀﻓ
تﺎﻧﺎﻜﻣا ﻪﺑ ﺰﻬﺠﻣ ﻪﻛ ﺪﻧا
رود هار زا ﻲﻜﺷﺰﭘ (telemedicine)
ﻲﻣ و هدﻮﺑ ياﺮﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗ
ﺪﻧﺮﻴﮔ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ هروﺎﺸﻣ و نﺎﻣرد )
9 .(
رد ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
ترﺎﻬﻣ ﺰﻛﺮﻣ اد نﻮﺘﺳﻮﻫ ﻲﺣاﺮﺟ و ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
ساﺰﮕﺗ هﺎﮕﺸﻧ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻪﻴﺒﺷ ﺎﺑ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ شزﻮﻣآ يﺎﻫ
ﻪﺘﻓﺮﺸﻴﭘ ﻲﺣاﺮﺟ يزﺎﺳ
ﺖﺳا هﺪﺷ هاﺮﻤﻫ )
10 .(
پ ( ﻲﻫﺎﮕﺘﺴﻳا تﺎﻧﺎﺤﺘﻣا هﮋﻳو ﻪﺑ ﻲﻠﻤﻋ تﺎﻧﺎﺤﺘﻣا يراﺰﮔﺮﺑ
:OSCE و ﻲﺑﺎﻳزرا ،ﻲﺷزﻮﻣآ ﺪﻨﻳآﺮﻓ ﺮﻫ ﻞﺣاﺮﻣ زا ﻲﻜﻳ
ﻲﻣ ناﺮﻴﮔاﺮﻓ ﻲﺑﺎﻴﺷزرا ﺲﭙﺳ ﺪﺷﺎﺑ
. ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺄﺗ
ﻲﺑﺎﻳزرا ترﺎﻬﻣ
ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ شور ﺎﺑ
و هﺪﺷ ﻲﻫﺪﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫ
دﻮﺷ مﺎﺠﻧا ﻲﻨﻴﻋ .
شور مﺎﺠﻧا ﻪﻛ ﻲﺑﺎﻳزرا يﺎﻫ
ﻨﻴﻋ ﻲ
، ﻞﺑﺎﻗ
هزاﺪﻧا ﻞﺑﺎﻗ ،دﺎﻤﺘﻋا ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻲﻤﻠﻋ و يﺮﻴﮔ
ﺮﻈﻧ ﻪﺑ راﻮﺷد
ﻲﻣ ﺪﻨﺳر . نﻮﻣزآ شور ﻲﻨﻴﻋ رادرﺎﺘﺧﺎﺳ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
OSCE) ( ﺮﺑ ار ﻲﻜﻴﻨﻴﻠﻛ ﻲﺑﺎﻳزرا تﺎﻣﺎﻬﺑا زا يراﺪﻘﻣ فﺮﻃ
ﺖﺳا هدﺮﻛ .
ﺷزﻮﻣآ ﺰﻛاﺮﻣ ﺮﺘﺸﻴﺑ رد
ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ ترﺎﻬﻣ ﻲ
هﺎﮕﺘﺴﻳا هﺪﺷ ﻲﺣاﺮﻃ ﻲﻳﺎﻫ رد ﻦﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺎﺑ ﻮﺠﺸﻧاد ﻪﻛ ﺪﻧا
مﺎﺠﻧا و طﺎﺒﺗرا يراﺮﻗﺮﺑ ظﺎﺤﻟ زا ﺎﻬﻧآ زا ﻚﻳ ﺮﻫ
ﻲﻣ راﺮﻗ ﺶﺠﻨﺳ درﻮﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﺮﺠﻴﺳوﺮﭘ دﺮﻴﮔ
. ﻲﺣاﺮﻃ
هﺎﮕﺘﺴﻳا ﻦﻳا ترﺎﻬﻣ ﺰﻛﺮﻣ رد ﺎﻫ
ﻪﻧﻮﮔ ﻪﺑ ﺪﻳﺎﺑ ﺎﻫ ﺎﺗ ﺪﺷﺎﺑ يا
ﺠﺸﻧاد تاﺮﻤﻧ ،نﻮﻣزآ ﺖﻴﻨﻣا ﻆﻔﺣ ﻦﻤﺿ ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﺎﺑ ار نﺎﻳﻮ
ﻪﺒﺗر ار ﺎﻬﻧآ و ﻦﻴﻴﻌﺗ دﺎﻤﺘﻋا و رﺎﺒﺘﻋا ﻦﻳﺮﺗﻻﺎﺑ يﺪﻨﺑ
ﺪﻳﺎﻤﻧ ) 3 و 5 .(
ت ( ﻲﺷزﻮﻣآ ﻚﻤﻛ داﻮﻣ ﺪﻴﻟﻮﺗ :
ترﺎﻬﻣ ﺰﻛاﺮﻣ رد ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
ﻲﻣ مﺎﺠﻧا يدﺪﻌﺘﻣ ﻲﺷزﻮﻣآ يﺎﻫﺪﻨﻳآﺮﻓ درﻮﻣ رد ﻪﻛ دﻮﺷ
ﺖﻳدوﺪﺤﻣ ﺎﻬﻧآ زا ﻲﺧﺮﺑ رد ،يﺮﻳﺬﭘراﺮﻜﺗ ﺮﻈﻧ زا ﻲﻳﺎﻫ
نﺎﻜﻣا ،ندﻮﺑ سﺮﺘﺳد ﺰﻫ ﻞﻴﻤﺤﺗ و يﺮﻳﺬﭘ
ﻪﻨﻳ
ﻒﻋﺎﻀﻣ يﺎﻫ
دراد دﻮﺟو .
،ﻢﻠﻴﻓ ،ﺲﻜﻋ ﻪﻠﻤﺟ زا ﻲﺷزﻮﻣآ داﻮﻣ ﻪﻴﻬﺗ اﺬﻟ
مﺮﻧ و تاوﺰﺟ ،ﺪﻳﻼﺳا و ﻲﺷزﻮﻣآ يﺎﻫراﺰﻓا
...
زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ
ترﺎﻬﻣ ﺰﻛﺮﻣ ﻂﻳاﺮﺷ و تﺎﻧﺎﻜﻣا ﻲﻣ ﺎﻫ
ياﺮﺑ يرﺎﻜﻫار ﺪﻧاﻮﺗ
ﺖﻳدوﺪﺤﻣ ﻦﻳا ﻊﻓر ﺪﺷﺎﺑ ﺎﻫ
. ﺰﻛﺮﻣ رد لﺎﺜﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ
ﻪﻴﺒﺷ ﻲﻫددﺎﻳ يزﺎﺳ ﻦﻛ ﺰﻛﺮﻣ يﺮﻴﮔدﺎﻳ–
رﺎﺑ هﺎﮕﺸﻧاد
ﻪﺑﺎﺸﻣ ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻲﺣاﺮﻃ ﺎﺑ ،ﺎﻴﻧﺮﻔﻴﻟﺎﻛ ﺖﻟﺎﻳا ﻮﻜﺴﻴﺴﻧاﺮﻔﻧﺎﺳ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ زا ،ﺶﺨﭘ و ﻂﺒﺿ يﻮﻳدﻮﺘﺳا ﻪﻴﺒﺷ و ﺎﻫ
يزﺎﺳ يﺎﻫ
ﻢﻠﻴﻓ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻲﻣ يرادﺮﺑ
ﺮﻳﺎﺳ شزﻮﻣآ ياﺮﺑ نآ زا و دﻮﺷ
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ددﺮﮔ
. ﻢﻠﻴﻓ ﻦﻳا ﻲﻣ ﺎﻫ
ياﺮﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗ
اد زا ﻲﻫوﺮﮔ ﺎﻳ ﻚﻳ رﺎﻴﺘﺧا رد ﺰﻴﻧ يزﻮﻣآدﻮﺧ راﺮﻗ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧ
دﺮﻴﮔ ) 9 .(
ﻪﻴﺒﺷ ياﺮﺑ هﺪﺷ ﺪﻴﻟﻮﺗ داﻮﻣ زا ﻲﻜﻳ ،يزﺎﺳ
ﻪﻴﺒﺷ ﻪﻧﺎﻳار يزﺎﺳ ﺖﺳا يا
. ﺮﻫ ﺪﻨﭼ رد صﻮﺼﺧ ﺶﻳاﺰﻓا
ترﺎﻬﻣ يﺎﻫ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد و
هزﻮﺣ يﺎﻫ ﻲﺗرﺎﻬﻣ
،نﺎﻧآ ﻪﺑ
ﻪﻠﻴﺳو شزﻮﻣآ ﻪﺑ
ﻚﻤﻛ ﻪﻧﺎﻳار ﺪﻳﺎﻘﻋ ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ دﻮﺟو دراد ﻲﻟو ،
ﺪﻳﺎﻘﻋ زا ﻲﻜﻳ ﺮﺑ
ﻦﻳا ﺖﺳا ﻪﻛ هدﺎﻔﺘﺳا زا ﻦﻳا ﺷ ﻪﻴﺒ يزﺎﺳ ﺎﻫ رد
ﺎﻘﺗرا ي شور يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻲﻨﺘﺒﻣ
ﺮﺑ ﻞﺣ ﻪﻟﺄﺴﻣ ﺮﺛﺆﻣ ﻲﻣ ﺷﺎﺑ ﺪ و
ﺚﻋﺎﺑ ﺶﻳاﺰﻓا ﻪﺑﺮﺠﺗ
نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد رد
درﻮﺧﺮﺑ ﺎﺑ
نارﺎﻤﻴﺑ
ﻲﻣ ﻮﺷ د ) 11 .(
ادﺎﻧﺎﻛ يرﺎﮕﻟﺎﻛ هﺎﮕﺸﻧاد رد calgary)
( ﻦﻳا زا
ﻲﺷزﻮﻣآ هرود يراﺰﮔﺮﺑ ياﺮﺑ تﺎﻧﺎﻜﻣا
»
ﻚﺷﺰﭘ ﺖﻴﺑﺮﺗ
بﻮﺧ
« ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﻲﻜﺷﺰﭘ قﻼﺧا و دﻮﺷ
) 1 .(
ج ( مﺎﻈﻧ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ دراﺪﻧﺎﺘﺳا نارﺎﻤﻴﺑ زا هدﺮﺘﺴﮔ و ﺪﻨﻣ
هﺪﺷ : ترﺎﻬﻣ ﺰﻛاﺮﻣ رد ﺎﻫ
) ﻲﺷزﻮﻣآ ﻂﻴﺤﻣ دﺎﺠﻳا فﺪﻫ ﺎﺑ ﻪﻛ
هﺪﻳدﺮﮔ ﻲﺣاﺮﻃ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ (
تﺎﻬﺟ رد ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا ﺮﺑ شﻼﺗ
ﻪﻴﺒﺷ ﻪﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ دﻮﺷ ﻪﺘﺧادﺮﭘ يزﺎﺳ
. عاﻮﻧا زا ﻲﻜﻳ
ﻪﻴﺒﺷ ﻲﻣ ﻪﻛ يزﺎﺳ ﻪﺑ ﻚﻳدﺰﻧ رﺎﻴﺴﺑ ار ﻲﺸﻳﺎﻣزآ ﻂﻴﺤﻣ ﺪﻧاﻮﺗ
ﻣ ﻪﻴﺒﺷ ﺪﻳﺎﻤﻧ ﻦﻴﻟﺎﺑ ﻂﻴﺤ
نارﺎﻤﻴﺑ ترﻮﺻ ﻪﺑ نارﺎﻤﻴﺑ يزﺎﺳ
ﻲﻣ هﺪﺷ دراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻲﻣ ﻲﺑﻮﺧ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺪﺷﺎﺑ
يﺪﻨﻤﻧاﻮﺗ ﺪﻧاﻮﺗ يﺎﻫ
ﻞﻣﺎﻌﺗ و طﺎﺒﺗرا يراﺮﻗﺮﺑ و ﻪﻨﻳﺎﻌﻣ رد ار نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ ﺪﻳﺎﻤﻧ ﻲﺑﺎﻳزرا رﺎﻤﻴﺑ ﺎﺑ )
12 .(
رد ﻲﻧاواﺮﻓ شﻼﺗ ﺎﺘﺳار ﻦﻳا رد
هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﺳا هﺪﺷ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ .
ﻓﺮﺸﻴﭘ زا ﻲﻜﻳ ﻪﺘ
و ﻦﻳﺮﺗ
نﺎﻣزﺎﺳ هﺪﺷ ﻲﻫد دراﺪﻧﺎﺘﺳا رﺎﻤﻴﺑ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺎﻬﻧآ ﻦﻳﺮﺗ
ي هﺪﺷ
ﻪﺑ ﻚﻳدﺰﻧ ﻪﻛ ﺖﺳا ﺖﺳﻮﭼﺎﺳﺎﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ﻲﻜﺷﺰﭘ هﺪﻜﺸﻧاد 20 ﺖﺳا لﺎﺳ
، هﺪﺷ دراﺪﻧﺎﺘﺳا رﺎﻤﻴﺑ زا
، راﺰﺑا ﻚﻳ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ
ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ شزﻮﻣآ ﻲﺑﺮﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻲﺘﺣ و ﻲﺑﺎﻴﺷزرا و ﻲﺷزﻮﻣآ ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﻨﻨﻛ
) 13 .(
ﻪﻴﺒﺷ ﺰﻛﺮﻣ رد د يزﺎﺳ
ﺖﻟﺎﻳا هﺎﮕﺸﻧا نارﺎﻤﻴﺑ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ و بﺬﺟ ﺖﻬﺟ ﻲﻧاواﺮﻓ تﺎﻧﺎﻜﻣا ﻲﻟوﺪﻧاﺮﮔ
ﺖﺒﺛ ﺎﻬﻧآ زا ﻪﻛ دراد دﻮﺟو هﺪﺷ دراﺪﻧﺎﺘﺳا هدروآ ﻞﻤﻋ ﻪﺑ مﺎﻧ
ﻲﻣ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ موﺰﻟ ﻊﻗاﻮﻣ رد و دﺮﻴﮔ
.
ﺖﻬﺟ ﻲﺘﻳﺎﺳ
ﺖﺒﺛ داﺮﻓا ﻪﻛ هﺪﻳدﺮﮔ ﻲﺣاﺮﻃ هﺪﺷ دراﺪﻧﺎﺘﺳا نارﺎﻤﻴﺑ مﺎﻧ
ﻲﻣ ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ ﻂﻳاﺮﺷ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗ مﺎﻧ نآ رد
ﺪﻨﻳﺎﻤﻧ ﻲﺴﻳﻮﻧ
راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا ﺲﭙﺳ و شزﻮﻣآ ﺖﺤﺗ يﺪﻌﺑ ﻞﺣاﺮﻣ رد ﺎﺗ
ﺪﻧﺮﻴﮔ ) 14 .(
چ ( ﻪﻌﺳﻮﺗ و تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ شزﻮﻣآ ي
: ﻂﻴﺤﻣ رد شزﻮﻣآ يﺎﻫ
و ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺪﻨﻣزﺎﻴﻧ ﻲﺷزﻮﻣآ ﺮﮕﻳد ﺪﻨﻳآﺮﻓ ﺮﻫ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻦﻴﻟﺎﺑ ﻲﻣ هدﺮﺘﺴﮔ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﻪﺠﻴﺘﻧ رد و يدﺎﻴﻨﺑ لﻮﺤﺗ ﺎﺑ ﻲﻟو ﺪﺷﺎﺑ
،نارﺎﻤﻴﺑ قﻮﻘﺣ ﺖﻳﺎﻋر ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻲﻗﻼﺧا ﻞﻳﺎﺴﻣ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﻂﻴﺤﻣ رد تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﻪﻧﻮﮔ ﻦﻳا مﺎﺠﻧا ًﺎﺒﻳﺮﻘﺗ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ ﻲﻌﻗاو يﺎﻫ
ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣﺮﻴﻏ .
ترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﺰﻛاﺮﻣ اﺬﻟ رد ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
هﺎﮕﺸﻧاد زا ﻲﺧﺮﺑ ﻪﻌﺳﻮﺗ و تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ مﺎﺠﻧا ﺎﺑ ﻪﺘﺴﻧاﻮﺗ ﺎﻫ
هﻮﻴﺷ ﻚﻴﻨﻜﺗ و ،يﺮﻴﮔدﺎﻳ و شزﻮﻣآ يﺎﻫ مﺎﮔ ،ﻲﺑﺎﻳزرا يﺎﻫ
ﺪﻧرادﺮﺑ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ ناﺮﻴﮔاﺮﻓ شزﻮﻣآ رد يﺮﺛﺆﻣ .
ﺎﺘﺳار ﻦﻴﻤﻫ رد
ﻲﻣ ﺰﻛاﺮﻣ ﻦﻳا زا ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ مﺎﻏدا ياﺮﺑ ناﻮﺗ
يژﻮﻟﻮﻨﻜﺗ يﺎﻫ
دﻮﻤﻧ هدﺎﻔﺘﺳا ﺰﻴﻧ ﺪﻳﺪﺟ )
7 .(
ح ( ترﺎﻬﻣ ﺐﺴﻛ ﻪﺑ ﻚﻤﻛ ﻲﻘﻄﻨﻣ لﻻﺪﺘﺳا و ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ يﺎﻫ
:
ترﺎﻬﻣ ﺐﺴﻛ ﺪﻨﻣزﺎﻴﻧ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ ﻂﻴﺤﻣ رد رﺎﻛ ﻞﺣ ﻞﻴﺒﻗ زا ﻲﻳﺎﻫ
ﻟﺄﺴﻣ ﻪ problem solving) (
ﻲﻘﻄﻨﻣ لﻻﺪﺘﺳا و critical )
reasoning (
ﻲﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻲﺣاﺮﻃ ﺎﺑ
ﻲﺷزﻮﻣآ يﺎﻫ
ﻞﻜﺸﻣ ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ يﺮﻴﮔدﺎﻳ سﺎﺳاﺮﺑ PBL)
( ﻲﻣ ياﺮﺑ ناﻮﺗ
ترﺎﻬﻣ ﻦﻳا شروﺮﭘ ترﺎﻬﻣ ﺰﻛﺮﻣ زا ﺎﻫ
دﻮﻤﻧ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﻫ .
ﺰﻛﺮﻣ
ترﺎﻬﻣ ﻪﻧﻮﻤﻧ لﻮﭘرﻮﻴﻟ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ ﻲﻣ درﻮﻣ ﻦﻳا زا يا
ﺪﺷﺎﺑ ) 1 .(
خ ( ﻪﻓﺮﺣ ﻦﻴﺑ و ﻲﻫوﺮﮔ رﺎﻛ شزﻮﻣآ ﻪﺑ ﻚﻤﻛ ﻦﻴﻟﺎﺑ رد يا
: رد
ﻪﺘﺷر نﺎﻨﻛرﺎﻛ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ ﻂﻴﺤﻣ ﻢﻫ رﺎﻨﻛ رد ﻲﻜﺷﺰﭘ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﻲﻣ نارﺎﻤﻴﺑ ﻪﺑ ﻲﺘﺒﻗاﺮﻣ تﺎﻣﺪﺧ ﻪﺋارا ﻪﺑ نﺎﻣﺰﻤﻫ و ﺪﻧزادﺮﭘ
ﻪﻓﺮﺣ ﻦﻴﺑ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺘﺑ ﺎﻬﻧآ ﻪﻜﻨﻳا ﻲﻟو ﺪﻨﻳﺎﻤﻧ ﻞﻤﻋ يا
يزﻮﻣآرﺎﻛ و شزﻮﻣآ ﺪﻨﻣزﺎﻴﻧ ﻲﻣ هدﺮﺘﺴﮔ يﺎﻫ
ﺪﺷﺎﺑ . رد
ترﺎﻬﻣ ﺰﻛﺮﻣ سﻻ هﺎﮕﺸﻧاد ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
يﻮﺤﻧ ﻪﺑ سﺎﮔو
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻪﺘﺷر نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ﻪﻛ ﺖﺳا هﺪﺷ يﺰﻳر زا ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﻲﻜﺷﺰﭘ ،ﻲﻳﺎﻣﺎﻣ ،يرﺎﺘﺳﺮﭘ ﻪﻠﻤﺟ )
لﺎﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ (
و
ﺖﻧﺪﻳزر ﻲﻣ شزﻮﻣآ ار رﺎﻤﻴﺑ زا ﺖﺒﻗاﺮﻣ ﻢﻫ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﺎﻫ ﺪﻨﻨﻴﺑ
.
ﺪﻣارﺎﻛ و ﺢﻴﺤﺻ ﻂﺑاور دﺎﺠﻳا و تﻼﻣﺎﻌﺗ هﻮﺤﻧ ﻪﻜﻨﻳا ﻦﻤﺿ
ﺑ ﻲﻣ ﺰﻴﻧ ار ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﺎ ﺪﻧزﻮﻣآ
. ﻪﻴﺒﺷ ﺰﻛﺮﻣ رد و ﻲﻫددﺎﻳ يزﺎﺳ
ﻦﻛ ﺰﻛﺮﻣ يﺮﻴﮔدﺎﻳ
ﺖﻟﺎﻳا ﻮﻜﺴﻴﺴﻧاﺮﻔﻧﺎﺳ هﺎﮕﺸﻧاد رﺎﺑ
ياﺮﺑ ﻲﻌﻗاو ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ ﻂﻴﺤﻣ ﻪﺑﺎﺸﻣ ﻲﻄﻴﺤﻣ ﺰﻴﻧ ،ﺎﻴﻧﺮﻔﻴﻟﺎﻛ ﻪﺘﺷر نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد رﻮﻀﺣ
ﻦﻴﺑ شزﻮﻣآ ياﺮﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﻪﻓﺮﺣ ﺖﺳا هﺪﺷ دﺎﺠﻳا يا )
9 .(
د ( ﺶﻧاد ﺖﻣﺪﺧ ﻦﻴﺣ شزﻮﻣآ و نﺎﮕﺘﺧﻮﻣآ
ﺰﻛاﺮﻣ نﺎﻨﻛرﺎﻛ
ﻲﻧﺎﻣرد : ﺰﻛﺮﻣ ﻚﻳ دﺪﻌﺘﻣ يﺎﻫدﺮﺑرﺎﻛ
، ﻲﻣ هﺮﻬﺑ ﺪﻧاﻮﺗ نآ يرو
ﻲﻘﻄﻨﻣ ار ﻪﻨﻳﺰﻫ فﺮﺻ و ﺮﺘﺸﻴﺑ ار ﺪﻳﺎﻤﻧ ﺮﺗ
) 1 .(
زا آ ﻪﻛ ﺎﺠﻧ
ﺶﻧاد يزﻮﻣآزﺎﺑ و شزﻮﻣآ
ﺰﻛاﺮﻣ نﺎﻨﻛرﺎﻛ و نﺎﮕﺘﺧﻮﻣآ
ﻲﻧﺎﻣرد )
ﻲﺧﺮﺑ دﺪﺠﻣ ﻪﺑﺮﺠﺗ و ﻦﻳﺮﻤﺗ ﺖﺻﺮﻓ ﻪﻛ
ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ كرد و ﺎﻫﺮﺠﻴﺳوﺮﭘ ار بﺎﻴﻤﻛ ﺰﻴﻧ و ﺪﻳﺪﺟ يﺎﻫ
ﺪﻧراﺪﻧ ( ﻲﻣ نارﺎﻤﻴﺑ زا ﺖﺒﻗاﺮﻣ ﻲﻔﻴﻛ يﺎﻘﺗرا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺪﻧاﻮﺗ
يرﺎﺘﺳﺮﭘ هﺪﻜﺸﻧاد لﺎﺜﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺰﻛاﺮﻣ ﻲﺧﺮﺑ ،ددﺮﮔ
هدﻮﻤﻧ ﻢﻫاﺮﻓ ار نﺎﻜﻣا ﻦﻳا ﺎﻴﻨﻴﺟﺮﻳو هﺎﮕﺸﻧاد ﺪﻧا
) 15 .(
ذ ( يزﻮﻣآدﻮﺧ :
ﻪﺘﺷر نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ﻲﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ياﺮﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗ
ترﺎﻬﻣ ﻲﺧﺮﺑ ﻦﺘﺧﻮﻣآ ﺎﻳ و ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻦﻳﺮﻤﺗ
تﺎﻋﺎﺳ رد ﺎﻫ
ﺮﻴﻏ ترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﺰﻛاﺮﻣ لﺎﻐﺷا ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
)
لوﺪﺟ سﺎﺳاﺮﺑ
ﻲﻣ دﻮﺟﻮﻣ ﺰﻛﺮﻣ ﺖﻳﺎﺳ رد ﻪﻛ رﺎﻛ تﺎﻋﺎﺳ ﺪﺷﺎﺑ
( ﺰﻛﺮﻣ ﻪﺑ
ﻪﺘﺴﺑ ﻞﻣﺎﺷ تﺎﻧﺎﻜﻣا ﻪﻴﻠﻛ زا ﻲﻠﺒﻗ ﻲﮕﻨﻫﺎﻤﻫ ﺎﺑ و ﺪﻨﻨﻛ ﻪﻌﺟاﺮﻣ يﺎﻫ
ﺖﻛﺎﻣ و ﺎﻫژﻻﻮﻣ ،ﻲﺷزﻮﻣآ تاوﺰﺟ ،ﻲﺷزﻮﻣآ نارﺎﻤﻴﺑ ﻲﺘﺣ و ﺎﻫ
ﺪﻨﻳﺎﻤﻧ هدﺎﻔﺘﺳا هﺪﺷ دراﺪﻧﺎﺘﺳا .
ترﺎﻬﻣ ﺰﻛﺮﻣ يﺎﻫ
ﺰﻛﺮﻣ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا نﺎﻜﻣا ﻦﻳا زا ﺎﻜﺳاﺮﺒﻧ هﺎﮕﺸﻧاد ﻲﻜﺷﺰﭘ ﺪﻳﺎﻤﻧ
) 7 .(
رد
ترﺎﻬﻣ ﺰﻛﺮﻣ توﺎﺳ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
ﺖﻧﺪﻳزر ﺪﻨﻟﻮﻴﻠﻛ ﺮﻬﺷ ﺖﻨﻳﻮﭘ ﺎﻫ
وﺆﺴﻣ ﻪﺋارا و ﻲﻳﺎﻤﻨﻫار ،ﻖﻳﻮﺸﺗ ﺖﻴﻟ ﻪﺑ يرﻮﻓ درﻮﺧزﺎﺑ ي
هدﻮﻤﻧ ﻪﻌﺟاﺮﻣ يزﻮﻣآدﻮﺧ ياﺮﺑ ﻪﻛ ﻲﻧﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد هﺪﻬﻋ ﻪﺑ ار ﺪﻧا
ﺪﻧراد ) 16 .(
ر ( ﺎﻧﺮﺑ ﻦﻳوﺪﺗ ﻪﺘﺷر ﻲﺷزﻮﻣآ ﻪﻣ
ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ترﺎﻬﻣ ﺰﻛﺮﻣ
نآ تﺎﻧﺎﻜﻣا و ﺎﻫ :
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ لﻮﭘرﻮﻴﻟ هﺪﻜﺸﻧاد رد
ﻪﻛ هﺪﺷ ﻲﺣاﺮﻃ يﻮﺤﻧ ﻪﺑ ﻲﻜﺷﺰﭘ ﻪﺘﺷر ﻲﺷزﻮﻣآ تﺪﻣ ﻪﺑ لوا لﺎﺳ زا ﺪﻌﺑ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد 2
رد ﻪﺘﻔﻫ رد ﺖﻋﺎﺳ
ﻲﻣ رﻮﻀﺣ ﺰﻛﺮﻣ ﻦﻳا ﺪﻨﺑﺎﻳ
) 1 .(
ادﺎﻧﺎﻛ يرﺎﮕﻟﺎﻛ هﺪﻜﺸﻧاد
ترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺎﺑ ار ﺎﻫ
ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻲﺳرد يﺎﻫﺪﺣاو
ﺖﺳا هدﻮﻤﻧ مﺎﻏدا ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ تاﺮﻫﺎﻈﺗ )
1 ( ﺰﻴﻧ ﻮﻳﺎﻫوا هﺎﮕﺸﻧاد رد
ترﺎﻬﻣ ﺰﻛﺮﻣ ﻲﻜﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ﻲﺳرد ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ياﺮﺟا ﻪﺑ ﺎﻫ
ﺖﻧﺪﻳزر و ﻲﻣ ﻚﻤﻛ ﺎﻫ
ﺪﻳﺎﻤﻧ ) 17 .(
ﻪﻄﻴﺣ ﺰﻴﻧ ناﺮﻳا رد ،ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣ رد ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ يﺎﻫ
ﺰﻛاﺮﻣ
ترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
ﺳا هﺪﻳدﺮﮔ ﺮﻛذ ﺮﻳز ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺖ
.
) ﻒﻟا ( ترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ و ﻲﻃﺎﺒﺗرا يﺎﻫ
:
ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ
راﺮﻗ ار زﺎﻴﻧ ﻦﻳا ﻲﻣﻮﻤﻋ كرد ﺶﻳاﺰﻓا و نارﺎﻤﻴﺑ قﻮﻘﺣ ﻦﺘﻓﺮﮔ
ﻢﻫاﺮﻓ ﻪﻓﺮﺣ شزﻮﻣآ رد ﺎﺗ هدﻮﻤﻧ ﺶﻧاد ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺮﺑ هوﻼﻋ يا
ﻪﺑ ،ترﺎﻬﻣ و ترﺎﻬﻣ و ﻲﺘﻴﺼﺨﺷ ﺪﺷر ﺶﻳاﺰﻓا
ﻲﻃﺎﺒﺗرا يﺎﻫ
ﻪﺟﻮﺗ ﺰﻴﻧ ﻮﺠﺸﻧاد دﻮﺷ
) 3 ) .(
ب ( ﺎﻫﺮﺠﻴﺳوﺮﭘ شزﻮﻣآ :
ﻪﻛ
ﻞﻣﺎﺷ ترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ ﻪﻨﻳﺎﻌﻣ يﺎﻫ
و ترﺎﻬﻣ يﺎﻫ
ﻲﻧﺎﻣرد و ﻲﺼﻴﺨﺸﺗ ﻲﻣ
ﺪﺷﺎﺑ .
،ﻪﺘﺳد ﻦﻳا رد
ﺮﺑ هوﻼﻋ
ﻚﻴﻨﻜﺗ شور و ﺎﻫ
،لﺎﺣ حﺮﺷ ﻦﺘﻓﺮﮔ و ﻪﻨﻳﺎﻌﻣ يﺎﻫ شزﻮﻣآ
ترﺎﻬﻣ مﺎﺠﻧا ﻲﻜﻴﻨﻜﺗ يﺎﻫ
) نﻮﺧ ﺪﻨﻧﺎﻣ
،يﺮﻴﮔ ،يراﺬﮔﺪﻧﻮﺳ
ءﺎﻴﺣا ،نﻮﺧ ﺮﻴﻤﺳا ﻪﻴﻬﺗ ،ﻂﻠﺧ ﺮﻴﻤﺳا ﻪﻴﻬﺗ ،تﺎﻘﻳرﺰﺗ ﻲﺒﻠﻗ
،يﻮﻳر ندز ﻪﻴﺨﺑ (
ﻲﻣ راﺮﻗ ﺮﻈﻧ ﺪﻣ دﺮﻴﮔ
) 1 ) .(
ج ( يزﻮﻣآدﻮﺧ و
يزﻮﻣآزﺎﺑ :
داﺮﻓا ﻪﻛ ﻪﭽﻧآ يروآدﺎﻳ و راﺮﻜﺗ )
زا ﻢﻋا
نﺎﻨﻛرﺎﻛ ﺎﻳ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد (
ﻪﺘﻓﺮﮔ اﺮﻓ ﻼﺒﻗ ﻲﻣ ﺪﻧا
ياﺮﺟا رد ﺪﻧاﻮﺗ
ﻦﻤﻳا و ﻪﻨﻴﻬﺑ ﻲﻗﻼﺧا ﻂﻳاﺮﺷ و هدﻮﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﻲﻜﺷﺰﭘ تﺎﻣﺪﺧ ﺮﺗ
دروآ ﻢﻫاﺮﻓ ﺰﻴﻧ ار ﻂﻴﺤﻣ .
شزﻮﻣآ ﻦﻳا دراﻮﻣ ﻲﺧﺮﺑ رد ﻪﺑ ﺎﻫ
ترﻮﺻ يزﻮﻣآدﻮﺧ
و هدﻮﺑ زا ﻪﺘﺴﺑ يﺎﻫ ﺷزﻮﻣآ ﻲ
، تاوﺰﺟ
ﺷزﻮﻣآ ﻲ
،
،ﺎﻫژﻻﻮﻣ و
ﻳ ﻮﺋﺪ و ...
رﻮﻈﻨﻣ ﻦﻳا ياﺮﺑ هدﺎﻔﺘﺳا
ﻲﻣ دﻮﺷ ) 5 ) .(
د ( ﻪﻌﺳﻮﺗ و تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ :
مﺎﺠﻧا نﺎﻜﻣا ﺰﻛاﺮﻣ ﻦﻳا رد
هدﺮﺘﺴﮔ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ يﮋﺗاﺮﺘﺳا ﻪﻨﻴﻣز رد يا
شزﻮﻣآ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﻲﻣ ﻢﻫاﺮﻓ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ ﺪﺷﺎﺑ
) . ه ( ﺎﻴﺷزرا و ﻲﺑﺎﻳزرا ﻲﺑ
.
ﻪﻧﺎﻔﺳﺄﺘﻣ ﻲﻠﻋ
ﻢﻏر ﺰﻛاﺮﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺮﺑ لاد ﻲﻛراﺪﻣ دﻮﺟو
ترﻮﺻ ﻪﺑ نآ زا ،ناﺮﻳا رد ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ ترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ،هدﺮﺘﺴﮔ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﻲﻤﻧ هدﺎﻔﺘﺳا فاﺪﻫا ﻦﻴﻴﻌﺗ و يﺰﻳر
ددﺮﮔ . ﻪﺑ
ترﺎﻬﻣ لﺎﺜﻣ ناﻮﻨﻋ
ﻲﺣاﺮﺟ لﺎﻤﻋا ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻪﺘﻓﺮﺸﻴﭘ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
ﻧ هداد شزﻮﻣآ ﺰﻛاﺮﻣ ﻦﻳا رد گرﺰﺑ و ﻚﭼﻮﻛ ﻲﻤ
دﻮﺷ . زا
هدر رﻮﻀﺣ ﻲﻓﺮﻃ هوﺮﮔ و ﺎﻫ
ﻢﻴﺗ رد ﻲﻠﻨﺳﺮﭘ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﻂﻴﺤﻣ رد نارﺎﻤﻴﺑ زا ﺖﺒﻗاﺮﻣ ﻲﻜﺷﺰﭘ نﺎﺘﺳرﺎﻤﻴﺑ
، مﺰﻠﻣ ار ﺎﻣ
ﻪﻓﺮﺣ ﻦﻴﺑ شزﻮﻣآ ﻪﺑ ترﺎﻬﻣ ﺰﻛﺮﻣ رد يا
ﻲﻣ ﺎﻫ ﺎﺗ ﺪﻨﻛ
هوﺮﮔ ار ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﺎﺑ يرﺎﻜﻤﻫ و ﻞﻣﺎﻌﺗ هﻮﺤﻧ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ا ياﺮﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺘﺑ نﺎﻣرد ﻲﻌﻗاو ﻂﻴﺤﻣ رد و هﺪﻳد شزﻮﻣآ يﺎﻘﺗر
ﺪﻨﻳﺎﻤﻧ شﻼﺗ ﻲﺘﺷاﺪﻬﺑ و ﻲﻧﺎﻣرد تﺎﻣﺪﺧ ﺢﻄﺳ )
ﻪﻧﺎﻔﺳﺄﺘﻣ ﻪﻛ
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮕﻧ راﺮﻗ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ناﺮﻳا رد .(
ﻪﺑ ﺎﻣ رﻮﺸﻛ رد
ﺰﻛاﺮﻣ رد ،ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا و ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ ﻪﻠﻤﺟ زا ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻞﻳﻻد
ترﺎﻬﻣ هدﺮﺘﺴﮔ و ﻲﻟﻮﺻا هدﺎﻔﺘﺳا ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ ﺎﻤﻧ رﺎﻤﻴﺑ زا يا
ﻲﻤﻧ ﻞﻤﻋ ﻪﺑ ﺪﻳآ
. ﻧﺎﺑ ،نﻮﻣزآ ﺎﻳ شزﻮﻣآ ياﺮﺑ اﺬﻟ ﻲﺗﺎﻋﻼﻃا ﻚ
ﻲﻨﻏ ﻚﻧﺎﺑ دراﻮﻣ ﺮﺜﻛا رد و دراﺪﻧ دﻮﺟو ﺎﻫﺎﻤﻧرﺎﻤﻴﺑ زا يا
رﺎﻛ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﺻﺎﺧ و دوﺪﺤﻣ داﺮﻓا داﺪﻌﺗ ﻞﻣﺎﺷ ﺰﻛﺮﻣ
ﺖﻳدوﺪﺤﻣ ﺎﺑ ار نﻮﻣزآ يراﺰﮔﺮﺑ و شزﻮﻣآ
وﺮﺑور ﻲﻳﺎﻫ
ﻲﻣ ﺪﻨﻛ . ﻪﺑ زﺎﻴﻧ ﺎﻤﻧرﺎﻤﻴﺑ ﻲﺗﺎﻋﻼﻃا ﻚﻧﺎﺑ ﻞﻴﻜﺸﺗ ﻪﺘﺒﻟا
عﻼﻃا دراد هدﺮﺘﺴﮔ ﻲﻧﺎﺳر .
دﻮﺟﻮﻣ ﻂﻳاﺮﺷ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ رد
ترﺎﻬﻣ ﺰﻛﺮﻣ تﺎﻧﺎﻜﻣا زا ﻪﻨﻴﻬﺑ هدﺎﻔﺘﺳا ياﺮﺑ ناﺮﻳا ﺎﻫ
ﻪﻛ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺋارا يدﺮﺑرﺎﻛ يﺎﻫرﺎﻜﻫار و تادﺎﻬﻨﺸﻴﭘ زا ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ ) :
ﻒﻟا ( زا ﺮﺛﺆﻣ ﻲﺷزﻮﻣآ يﺎﻫدﺮﺒﻫار زا هدﺎﻔﺘﺳا
لﺪﻣ ﻪﻠﻤﺟ SPICES
Student Centered, PBL, )
Integration, Community Oriented, Elective, Systematic) )
1 ) .(
ب ( ﻪﻓﺮﺣ ﻦﻴﺑ شزﻮﻣآ ﺎﺑ ﻪﻛ يﻮﺤﻧ ﻪﺑ يا
ﻪﺘﺷر نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد نﺎﻣﺰﻤﻫ رﻮﻃ ﻪﺑ مزﻻ ﻲﮕﻨﻫﺎﻤﻫ
ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ترﺎﻬﻣ ﺰﻛﺮﻣ رد مﺎﻏدا ﻲﺳرد ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻚﻳ ﺎﺑ و هﺪﺷ ﺮﺿﺎﺣ ﺎﻫ
ﺪﻨﻨﻴﺒﺑ شزﻮﻣآ ﻪﺘﻓﺎﻳ ) .
ج ( ترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﻪﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻪﺟﻮﺗ يﺎﻫ
ﻲﺷزﻮﻣآ فاﺪﻫا ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺎﺑ ﻲﻘﻄﻨﻣ لﻻﺪﺘﺳا و ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ .
) چ ( ظﺎﺤﻟ
شﺮﮕﻧ ،ﻲﻜﺷﺰﭘ قﻼﺧا ﻞﻴﺒﻗ زا ﻲﺗﺎﻋﻮﺿﻮﻣ ندﻮﻤﻧ
ترﻮﺻ ﻪﺑ شزﻮﻣآ رد ﻲﺷﺮﮕﻧ فاﺪﻫا ﺮﻳﺎﺳ و رﺎﻤﻴﺑ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ
بﻮﺘﻜﻣ سرد حﺮﻃ ﺎﺑ و نوﺪﻣ ) .
ح ( عﻼﻃا ﻪﺑ هدﺮﺘﺴﮔ ﻲﻧﺎﺳر
ﺖﺒﺛ ﺖﻬﺟ نﺎﻴﺿﺎﻘﺘﻣ و ﺮﻤﺘﺴﻣ بﺬﺟ و ﺎﻤﻧرﺎﻤﻴﺑ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ مﺎﻧ
ﻲﺣاﺮﻃ و ﺰﻛﺮﻣ رد ﺎﻬﻧآ تﺎﻋﻼﻃا ﻚﻧﺎﺑ ﻞﻴﻜﺸﺗ و ﺎﻬﻧآ مواﺪﻣ ﻳو ﻲﺘﻳﺎﺳ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻦﻳا هﮋ
) . خ (
ﻲﺷزﻮﻣآ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ يﺮﮕﻧزﺎﺑ
ﻪﺘﺷر ترﺎﻬﻣ ﺰﻛﺮﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺄﺗ ﺎﺑ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ ﺎﻫ
رد
ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ شزﻮﻣآ ) .
د ( ﺖﻬﺟ رد دﺮﻜﻳور ﺮﻴﻴﻐﺗ
» شزﻮﻣآ ﻨﺘﺒﻣ ﻲ ﺮﺑ
ﺖﻴﺣﻼﺻ
« هﺎﮕﺸﻧاد رد ترﺎﻬﻣ ﺰﻛاﺮﻣ و ﺎﻫ
ﻦﻳا رد ﻪﻛ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
دﺮﻜﻳور ﺶﻘﻧ ﻲﺼﺼﺨﺗ ﻪﻛ
ﻮﺠﺸﻧاد رد
آ ﻳ هﺪﻨ ﻪﺑ هﺪﻬﻋ ﻫاﻮﺧ ﺪ
ﺖﺷاد ار ﺰﺠﺗ ﻳ ﻪ و ﻠﺤﺗ ﻴ ﻞ ﻠﻤﻋ هدﻮﻤﻧ ﻲ
، اﻳ ﻦ ﺶﻘﻧ ﺎﻫ ) ﺖﻴﺣﻼﺻ ﺎﻫ (
ار ﻪﺑ فاﺪﻫا فﺎﻔﺷ ﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي ﺪﺒﺗ ﻳ ﻞ هدﻮﻤﻧ و ﭘ ﻴ ﺖﻓﺮﺸ
نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ﺮﺑ
ﺎﻨﺒﻣ ي نﺎﺸﻧ نداد ﻠﻤﻋ ﻲ ﺖﻴﺣﻼﺻ دﻮﺧ
رد
فاﺪﻫا ﻌﺗ ﻴﻴ ﻦ زرا هﺪﺷ ﻳ ﺑﺎ ﻲﻣ ﻲ دﻮﺷ . رد ﻦﻳا
،دﺮﻜﻳور شور
يﺎﻫ
ﻲﺷزﻮﻣآ ﻲﺘﺴﻳﺎﺑ
ﻪﺑ ﻪﻧﻮﮔ يا ﻲﺣاﺮﻃ ﺪﻧﻮﺷ ﻪﻛ ﻴﮔدﺎﻳ يﺮ ار رد
ﺪﺣ ﻂﻠﺴﺗ ياﺮﺑ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ﻞﻴﻬﺴﺗ
هدﻮﻤﻧ و ﻪﺑ ﺎﺟ ي ﺪﻴﻛﺄﺗ ﺮﺑ
،تﺎﻇﻮﻔﺤﻣ ﺮﺑ
رﺎﻛ ﻠﻤﻋ ﻲ ﻮﺠﺸﻧاد ﻪﻛ
ﻛﺮﺗ ﻴ ﻲﺒ زا
،ﺶﻧاد شﺮﮕﻧ و
ترﺎﻬﻣ ﻲﻠﻤﻋ درﻮﻣ ﻧ ﻴ زﺎ اﺮﺑ ي مﺎﺠﻧا ﻳ ﻚ ﻟﺎﻌﻓ ﻴ ﺖ ﻳ ﺎ ترﺎﻬﻣ
ﻲﺼﺼﺨﺗ ﻲﻣ
،ﺪﺷﺎﺑ ﺰﻛﺮﻤﺗ ﺪﻳﺎﻤﻧ ) 6 ) .(
س ( هرود يراﺰﮔﺮﺑ يﺎﻫ
ﺮﻓا ﺎﻳ مدﺮﻣ مﻮﻤﻋ ياﺮﺑ ﻲﻧﺎﺘﺴﺑﺎﺗ ﻲﺷزﻮﻣآ هوﺮﮔ و دا
يﺎﻫ
زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻦﻤﺿ ﻪﻛ هﺎﮕﺸﻧاد زا جرﺎﺧ و ﻞﺧاد صﺎﺧ ترﺎﻬﻣ ﺰﻛﺮﻣ ﻲﻣ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
ﺪﻴﻔﻣ ﺪﻣآرد ﻊﺒﻨﻣ ﻚﻳ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
ﺪﻳآ رﺎﻤﺷ ﻪﺑ ﺰﻴﻧ )
1 .(
شﻼﺗ ﻪﺑ ندﺎﻬﻧ جرا ﻦﻤﺿ ﺖﻳﺎﻬﻧ رد ياﺮﺑ نﻮﻨﻛﺎﺗ ﻪﻛ ﻲﻳﺎﻫ
هار ﻪﻌﺳﻮﺗ و يزاﺪﻧا ترﺎﻬﻣ ﺰﻛاﺮﻣ
هﺪﻣآ ﻞﻤﻋ ﻪﺑ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺎﻫ
ﺖﺳا . ﻣا هﺮﻬﺑ ﺎﺑ ﻢﻴﻧاﻮﺘﺑ ﻢﻳراوﺪﻴ
ﺮﻳﺎﺳ برﺎﺠﺗ زا يﺮﻴﮔ
ﻢﻴﻳﺎﻤﻧ شﻼﺗ ﺰﻛﺮﻣ ﻦﻳا زا هدﺎﻔﺘﺳا شﺮﺘﺴﮔ ياﺮﺑ ﺎﻫرﻮﺸﻛ .
و
ﻲﻣ هراﻮﻤﻫ ﻪﻛ ﻢﻴﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﺮﻃﺎﺧ ﻪﺑ زا ﺮﺘﻬﺑ ﻲﻳادﺮﻓ ناﻮﺗ
ﺖﺧﺎﺳ زوﺮﻣا .
ﻊﺑﺎﻨﻣ
1. Amini A, Hasanzade salmasi S, Shaghaghi S. [Clinical Skills Education: Principles, Methods and Strategies for Planning and Management]. Tabriz: moalefan; 2005.
2.Zahra Jalili , Nouzar Nakhaee , Esmat Nouhi. [The Opinions of Medical Interns about the Acquired Basic Clinical Skills].Gamhaye tosea dar amoozesh 2005;7(2),80-87
3. Jafari f, Hakimian M R, Saburi M. [What is the Clinical Skills Learning Center (CSLC)?]. Iranian Journal of Medical Education 2002;1(3):21-29
4. Amini A, Barzegar M, Hatamy saadabadi F, The State of Clinical Competencies of Medical Students in Performing Basic Clinical Procedures at Tabriz University of Medical Sciences and Health Services 1381;4:9-15
5. Semnan University of Medical Sciences and Health Services. Educational deputy. Education development center. Clinical Skills Learning Center.[cited 2011Feb.14]. Available from: http://www.sums.ac.ir 6.Mashhad University of Medical Sciences and Health Services. Educational deputy. Education development
center. Clinical Skills Learning Center.[cited 2011Feb.14]. Available from:
http://www.mums.ac.ir/education/edc
7. University of Nebraska Medical Center. Sorrel Center for Health Science Education. [cited 2010 May ].available from: http://www.UNMC.edu./Sorrellcenter/newera.htm
8.Johns Hopkins Medicine University. Simulation center. [cited 2010 June 10 ].available from:
http://www.hopkinsmedicine.org/ Simulation- center/facilities/index.html
9. University of California San Francisco. Teaching & learning center. Inter Professional Health Education. Sim Center. [cited 2010 June 6].available from: http://tic.library.ucsf.edu/ Sim.html
10. The University of Texas Medical School of Houston. The Surgical & Clinical Skills Center. [cited 2010 April 18].available from: http://www.uth.tmc.edu/med/departments/Surgical-Clinical-Skills /page3.html 11. Shariati M, Yunesian M, Harirchi E, Khosravi A.[ Virtual Patients in Undergraduate Surgery Education: A
Randomized Controlled Study]. Knowledge & Health Journal 2008;3(1):2-8
12. Collins JP, Harden RM. The Use of Real Patient, Simulators in Clinical Examinations. AMEE Medical Education Guide No 13. [Cited 2011 Feb. 14]. Available from:
http://www.medev.ac.uk/static/uploads/resources/amee_summaries/Guide13summaryMay04.pdf
13. The University of Massachusetts Medical School. Office of Medical Education. Standard Patient Program.
[Cited 2010 April 12]. available from: http://www.umassmed.edu/ome/spp.aspx
14. Grand Valley State University. Simulation. Standard Patient. [Cited 2010 April 12]. available from:
http://www.gvsu.edu/simulation/standard-patient-page-6-htm
15. University Of Virginia School Of Nursing. Clinical Simulation Learning Center (CSLC). [Cited 2010 June 14]. available from: http://www.nursing.virginia.edu/students/cslc
16. South Pointe Hospital. A Cleveland Clinic Hospital Skills Lab. [Cited 2010 April 5]. available from:
http://www.southpointehospital.org/spgme/skilllab/tabid/1373/default.aspx
17. The Ohio State University Medical Center. Clinical Skills. Education and Assessment Center. [Cited 2010 April 15]. available from: http://medicalcenter.osu.edu/research/centers/clinical-skills-education-and- assessment-center/pages
Look at the Clinical Skills Center and its applications
Fariba Haghani1, Farahnaz Kamali2
Abstract
Clinical skills centers are one of the potentials in medical universities. Despite the huge spending in our country, these centers are used incompletely and undesirable. These review articles look at these centers, its application in some Iranian universities and foreign universities, and present some suggestions for optimal use of these centers in nationwide universities.
Key words: clinical skills lab center, skills laboratory, clinical skills center
Addresses
1 assisstant, Medical Education, Medical Education Research Center, Isfahan University of Medical Sciences, Isfahan, Iran. E-mail: [email protected]
2 ()MSc student, Medical Education, Medical Education Research Center, Isfahan University of Medical Sciences, Isfahan, Iran. E-mail: [email protected]
