١
ﮏﯿﻧﺎﮔرا يزروﺎﺸﮐ رد ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ يﺎﻫدﻮﮐ ﺶﻘﻧﺮﺑ يروﺮﻣ يﺮﻔﻌﺟ شﻮﻧﺮﻓ
*
ﺰﯾﺮﺒﺗ هﺎﮕﺸﻧاد يرﺎﮑﯾﺰﺒﺳ يﺮﺘﮐد يﻮﺠﺸﻧاد لﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ :*
هﺪﯿﮑﭼ رد يﺎﻬﻟﺎﺳ
،ﺮﯿﺧا ﺪﻧور ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﺖﻣﻼﺳ و ﺖﯿﻔﯿﮐ كﺎﺧ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﮐ
يزروﺎﺸ تﺪﺷ ﻪﺘﻓﺎﯾ
،ﺖﺳا ﻪﺑ يرﻮﻃ ﻪﮐ رد
يﺎﻫرﻮﺸﮐ ﻨﺻ
ﻌ ﯽﺘ ياﺮﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺬﻏ
،ﻢﻟﺎﺳ هدﺎﻔﺘﺳا زا هدﺎﻬﻧ يﺎﻫ
،ﯽﻌﯿﺒﻃ نورد ﻪﻋرﺰﻣ يا و ﺮﯿﻏ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ درﻮﻣ
ﻪﺟﻮﺗ راﺮﻗ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺖﺳا
هدﺎﻔﺘﺳا رﺮﮑﻣ زا يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و
رد ﻪﺠﯿﺘﻧ مﺪﻋ ﺖﯾﺎﻤﺣ و ﻆﻔﺣ تﺎﯿﺣ كﺎﺧ هاﺮﻤﻫ ﺎﺑ هﻮﯿﺷ يﺎﻫ يﺮﮕﯾد ﻪﮐ ﻼﻣﺎﮐ ﺮﺨﻣ ب تﺎﯿﺣ و ﯽﮔﺪﻧز
تادﻮﺟﻮﻣ يﺰﮐﺎﺧ
،ﺪﻨﺘﺴﻫ رد ﺖﯾﺎﻬﻧ ﺮﺠﻨﻣ ﻪﺑ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﻬﻨﯿﻣﺎﺘﯾو و
ﺮﮕﯾد تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﺪﯿﻔﻣ
رد نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺪﻧﻮﺸﯿﻣ ﻪﮐ ﻦﯾا تادﻮﺟﻮﻣ رد
ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺎﻬﻧآ
ﺶﻘﻧ يﺮﺛﻮﻣ ﺪﻧراد ﻦﻤﺿ. ﻪﮑﻨﯾا ﻢﺘﺴﯿﺳ ﯽﻫددﻮﮐ مﻮﺳﺮﻣ ﺮﺑ ﻦﯿﻣﺎﺗ داﺪﻌﺗ ﻣ ﺤ يدوﺪ زا ﺮﺻﺎﻨﻋ فﺮﺼﻣﺮﭘ ﺰﮐﺮﻤﺗ
،دراد رد ﯽﺗرﻮﺻ ﻪﮐ زﺎﯿﻧ هﺎﯿﮔ ﻪﺑ
ﺣ ﻞﻗاﺪ هدﺎﻣ13
ﯽﻧﺪﻌﻣ كﺎﺧ زا ﺮﻈﻧ ﯽﻤﻠﻋ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ هﺪﺷ
،ﺖﺳا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ فﺮﺼﻣ
ﯽﺑ ﻪﯾور يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﺐﺟﻮﻣ
مﺪﻋ لدﺎﻌﺗ ﺮﺻﺎﻨﻋ و داﻮﻣ
ﯽﯾاﺬﻏ دﻮﺟﻮﻣ رد
،كﺎﺧ ﺶﻫﺎﮐ هدزﺎﺑ تﻻﻮﺼﺤﻣ يزروﺎﺸﮐ
و ﻪﺑ ﺮﻄﺧ ندﺎﺘﻓا ﺖﻣﻼﺳ ﺎﻬﻧﺎﺴﻧا و ﺮﮕﯾد تادﻮﺟﻮﻣ هﺪﻧز
ﺪﻫاﻮﺧ ﺪﺷ . ﻪﺑ ﻦﯿﻤﻫ ﺖﻠﻋ
هزوﺮﻣا هدﺎﻔﺘﺳا زا ﺎﻫدﻮﮐ ي ﯽﺘﺴﯾز و ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ درﻮﻣ
ﻪﺟﻮﺗ راﺮﻗ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺖﺳا ﻪﮐ ﻢﺴﯿﻧﺎﮑﻣ ﻞﻤﻋ ﺎﻬﻧآ ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ بﺬﺟ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﺋاﺬﻏ هﺎﯿﮔ رد كﺎﺧ
ار ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﻫﺪﯿﻣ يﺎﻫدﻮﮐ. ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﻪﻧ
ﺎﻬﻨﺗ ياراد يﺎﯾاﺰﻣ يدﺎﺼﺘﻗا و
ﺖﺴﯾز ﯽﻄﯿﺤﻣ ﯽﻧاواﺮﻓ ﺪﻨﺘﺴﻫ
، ﻪﮑﻠﺑ هوﻼﻋ ﺮﺑ دﺎﺠﯾا و ﻆﻔﺣ يراﺪﯾﺎﭘ
ﻊﺑﺎﻨﻣ دﻮﺟﻮﻣ رد
،كﺎﺧ ناﻮﺗ ﺪﯿﻟﻮﺗ رد ﺪﻨﻠﺑ تﺪﻣ ار ﺶﯾاﺰﻓا هداد و يﺎﻬﯿﮔدﻮﻟآ ﺖﺴﯾز
ﯽﻄﯿﺤﻣ ار ﺶﻫﺎﮐ ﺪﻨﻫﺪﯿﻣ ياﺮﺑ.
ﯽﺑﺎﯿﺘﺳد ﻪﺑ
ﻪﻌﺳﻮﺗ
راﺪﯾﺎﭘ يزروﺎﺸﮐ و
ﻖﻘﺤﺗ فاﺪﻫا و يﺎﻬﺘﺳﺎﯿﺳ ﺶﯿﭘ
ﯽﻨﯿﺑ هﺪﺷ رد ﻦﯾا
،ﺎﺘﺳار هدﺎﻔﺘﺳا زا يرﺎﮑﻫار ﺐﺳﺎﻨﻣ ياﺮﺑ ﻦﯿﻣﺎﺗ يﺎﻫزﺎﯿﻧ ﯽﺋاﺬﻏ هﺎﯿﮔ ﻪﺑ
ﮏﻤﮐ تادﻮﺟﻮﻣ هﺪﻧز
كﺎﺧ يروﺮﺿ ﺪﻫاﻮﺧ دﻮﺑ ﻪﮐ دﺎﻔﺘﺳا ه زا يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﺘﺴﯾز و ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ زا ﯽﮑﯾ
رﺎﮑﻫار يﺎﻫ ﺮﺛﻮﻣ ياﺮﺑ ﻦﯾا رﺎﮐ ﺪﺷﺎﺑ .
نﺎﮔژاو يﺪﯿﻠﮐ ،راﺪﯾﺎﭘ ،ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ:
يزروﺎﺸﮐ دﻮﮐ ،
ﻪﻣﺪﻘﻣ رد ﻪﻫد يﺎﻫ
،ﺮﯿﺧا ﺪﯿﻟﻮﺗ تﻻﻮﺼﺤﻣ يزروﺎﺸﮐ
ﺎﺗﺪﻤﻋ ﯽﮑﺘﻣ ﺮﺑ فﺮﺼﻣ هدﺎﻬﻧ يﺎﻫ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ هدﻮﺑ
ﻪﮐ ﻦﯾا ﺮﻣا ﺮﺠﻨﻣ ﻪﺑ زوﺮﺑ تﻼﮑﺸﻣ
ﺖﺴﯾز ﯽﻄﯿﺤﻣ ﺪﺷ ه ﺖﺳا ﯽﮑﯾ. زا يﺎﻬﻫار ﻊﻓر ﻦﯾا
،ﻞﮑﺸﻣ لﺎﻤﻋا ﯽﺋﺎﻫرﺎﮑﻫار ﯽﻨﺘﺒﻣ
ﺮﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا لﻮﺻا زارد تﺪﻣ يزروﺎﺸﮐ ﮏﯾژﻮﻟﻮﮐا
رد
مﻮﺑ يﺎﻬﻣﺎﻈﻧ ﯽﻋارز ﺪﺷﺎﺒﯿﻣ يزروﺎﺸﮐ.
،ﮏﯾژﻮﻟﻮﮐا ﮏﯾ
مﺎﻈﻧ ﯽﻘﯿﻔﻠﺗ ﯽﻨﺘﺒﻣ ﺮﺑ لﻮﺻا ﮏﯾژﻮﻟﻮﮐا ﺪﺷﺎﺒﯿﻣ
رد. ﻦﯾا مﺎﻈﻧ ﻪﺑ يﺎﺟ هدﺎﻔﺘﺳا زا هدﺎﻬﻧ
يﺎﻫ ﯽﺟرﺎﺧ ﺮﯿﻈﻧ عاﻮﻧا دﻮﮐ يﺎﻫ ﯽﺋﺎﯿﻤﯿﺷ و ﺖﻓآ ﺎﻬﺸﮐ زا بوﺎﻨﺗ
،ﯽﻋارز يﺎﯾﺎﻘﺑ
،ﯽﻫﺎﯿﮔ عاﻮﻧا يﺎﻫدﻮﮐ
،ﯽﻣاد ﯽﻟآ و ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ هدﺎﻔﺘﺳا
،دﻮﺸﯿﻣ
ﻦﻤﺿ هﺮﯿﺧذ داﻮﻣ ﯽﺋاﺬﻏ رد
،كﺎﺧ يﺎﻬﻔﻠﻋ زﺮﻫ و
،تﺎﻓآ لﺮﺘﻨﮐ هﺪﺷ و عﻮﻨﺗ ﯽﺘﺴﯾز رد عراﺰﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﺑﺎﯾ ) 3 ( . يزروﺎﺸﮐ راﺪﯾﺎﭘ
ﺮﺑ ﻪﯾﺎﭘ
فﺮﺼﻣ يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﺘﺴﯾز ﺎﺑ فﺪﻫ فﺬﺣ ﺎﯾ ﺗ ﻞﯿﻠﻘ ﺮﯿﮕﻤﺸﭼ رد
فﺮﺼﻣ هدﺎﻬﻧ يﺎﻫ
،ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﮏﯾ
هار ﻞﺣ بﻮﻠﻄﻣ ياﺮﺑ ﻪﺒﻠﻏ ﺮﺑ ﻦﯾا تﻼﮑﺸﻣ ﻪﺑ
رﺎﻤﺷ ﺪﯾﺂﯿﻣ يﺎﻫدﻮﮐ. ﯽﺘﺴﯾز يوﺎﺣ داﻮﻣ هﺪﻧراﺪﻬﮕﻧ يا
ﺎﺑ ﺖﯿﻌﻤﺟ ﻢﮐاﺮﺘﻣ ﮏﯾ ﺎﯾ ﺪﻨﭼ عﻮﻧ ﻢﺴﯿﻧﺎﮔرا ﺪﯿﻔﻣ
يﺰﮐﺎﺧ و ﺎﯾ ﻪﺑ ترﻮﺻ هدروآﺮﻓ
ﮏﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ ﻦﯾا
تادﻮﺟﻮﻣ ﺪﻨﺷﺎﺒﯿﻣ
ﻪﮐ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ دﻮﺒﻬﺑ يﺰﯿﺨﻠﺻﺎﺣ كﺎﺧ
و ﻪﺿﺮﻋ ﺐﺳﺎﻨﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﺋاﺬﻏ درﻮﻣ زﺎﯿﻧ رد ﮏﯾ ﻢﺘﺴﯿﺳ يزروﺎﺸﮐ
راﺪﯾﺎﭘ ﻪﺑ رﺎﮐ ﺪﻧوﺮﯿﻣ ) 2 ( يﺎﻬﻤﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ دﻮﺟﻮﻣ
رد يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﺘﺴﯾز ﻋ ﺮﺻﺎﻨ ﯽﺋاﺬﻏ ار ﻪﺑ داﻮﻣ ﻞﺑﺎﻗ هدﺎﻔﺘﺳا ياﺮﺑ هﺎﯿﮔ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﺪﻨﻨﮑﯿﻣ .
ﻞﯾﺪﺒﺗ ﻦﯾا ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻪﺑ داﻮﻣ درﻮﻣ زﺎﯿﻧ هﺎﯿﮔ ﺪﻨﯾاﺮﻓ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﺖﺳا
ﻪﮐ ﻂﺳﻮﺗ ﻦﯾا ﻣ ﺎﻬﻤﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿ مﺎﺠﻧا
دﻮﺸﯿﻣ ﻪﭼﺮﮔا. يﺎﻬﺸﻨﺗ ﯽﻄﯿﺤﻣ ﺪﻨﻠﺑ
تﺪﻣ نﻮﭽﻤﻫ
،ﯽﮑﺸﺧ ﺶﯾاﺰﻓا
،ﺎﻣد ناﺪﻨﺒﺨﯾ و بﺎﻗﺮﻏ ندﻮﺑ ﻦﯿﻣز ياﺮﺑ تﺪﻣ ﯽﻧﻻﻮﻃ و ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ هدﺎﻔﺘﺳا
ﯽﺑ ﻪﯾور زا مﻮﻤﺳ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و
مﺪﻋ
رﻮﻀﺣ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺰﯿﻣ ﺑ نﺎ ﺐﺳﺎﻨﻣ ﻪﺑ تﺪﻣ ﯽﻧﻻﻮﻃ ﺐﺒﺳ ﺶﻫﺎﮐ ﺖﯿﻌﻤﺟ يﺎﻬﻤﺴﯿﻧﺎﮔاوﺮﮑﯿﻣ ﺪﯿﻔﻣ
رد كﺎﺧ نآ ﻨﻣ ﻪﻘﻄ
،دﻮﺸﯿﻣ ﺎﻣا ناﻮﺘﯿﻣ ﻂﯾاﺮﺷ
ار ﻪﺑ ﻪﻧﻮﮔ يا ﺖﺤﺗ لﺮﺘﻨﮐ راﺮﻗ داد ﻪﮐ ﺖﯿﻌﻤﺟ ﻦﯾا هوﺮﮔ زا ﺎﻬﻤﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ رد
كﺎﺧ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺘﻓﺎﯾ و ناﻮﺘﺑ زا ﺎﻬﻧآ ياﺮﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ يﺎﻫدﻮﮐ
٢
ﯽﺘﺴﯾز هدﺎﻔﺘﺳا دﺮﮐ ) 1 .(
ﺑﻪ هوﻼﻋ ﻦﯿﻣﺎﺗ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﺋاﺬﻏ ترﻮﺼﺑ ﻼﻣﺎﮐ ﺐﺳﺎﻨﺘﻣ ﺎﺑ ﻪﯾﺬﻐﺗ ﯽﻌﯿﺒﻃ
،نﺎﻫﺎﯿﮔ ﮏﻤﮐ ﻪﺑ ﻮﻨﺗ ع
،ﯽﺘﺴﯾز ﺪﯾﺪﺸﺗ
يﺎﻬﺘﯿﻟﺎﻌﻓ
،ﯽﺗﺎﯿﺣ دﻮﺒﻬﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐ و ﻆﻔﺣ ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﻂﯿﺤﻣ ﺖﺴﯾز و رد عﻮﻤﺠﻣ ﻆﻔﺣ و ﺖﯾﺎﻤﺣ زا ﻪﯾﺎﻣﺮﺳ يﺎﻫ ﯽﻠﻣ كﺎﺧ و بآ ﻞﻣﺎﺷ زا
ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ ﻞﯾﻻد
تروﺮﺿ هدﺎﻔﺘﺳا زا يﺎﻫدﻮﮐ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﺪﺷﺎﺒﯿﻣ
فﺮﺼﻣ. ﺮﯿﻏ ﯽﻟﻮﺻا و ﺪﻨﻠﺑ تﺪﻣ يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﺐﺒﺳ
ﺐﯾﺮﺨﺗ ﯽﺠﯾرﺪﺗ
،كﺎﺧ ﺶﻫﺎﮐ شزرا ﻔﯿﮐ ﯽ
،لﻮﺼﺤﻣ ﺮﺑ ﻢﻫ ندز لدﺎﻌﺗ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا و
شﺮﺘﺴﮔ ﯽﮔدﻮﻟآ يﺎﻫ ﯽﻄﯿﺤﻣ ددﺮﮕﯿﻣ ﻪﭼﺮﮔا. فﺮﺼﻣ ﻦﯾا ﺎﻫﻮﮐ
ياﺮﺑ ﻊﻓر ﻞﻣﺎﮐ دﻮﺒﻤﮐ ﯽﺧﺮﺑ زا ﺮﺻﺎﻨﻋ تروﺮﺿ
،دراد ﯽﻟو ﻪﺑ ﺮﻫ ترﻮﺻ ﺮﺘﻬﺑ ﺖﺳا ﻪﮐ رد ﺪﺣ ﻞﻤﮑﻣ يﺎﻫدﻮﮐ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ درﻮﻣ
هدﺎﻔﺘﺳا و
ﻦﯾﺰﮕﯾﺎﺟ ﺪﻧدﺮﮔ
رد. ﺮﺜﮐا طﺎﻘﻧ ﺎﯿﻧد زا ﻪﻠﻤﺟ رﻮﺸﮐ ﻣﺎ فﺮﺼﻣ ﺶﯿﺑ زا ﺪﺣ داﻮﻣ ﯽﺋﺎﯿﻤﯿﺷ ياﺮﺑ
ﯽﺑﺎﯿﺘﺳد ﻪﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻻﺎﺑ رد تﻻﻮﺼﺤﻣ ﯽﻋارز
و
ﯽﻏﺎﺑ ﺚﻋﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﻨﯾﺰﻫ يﺎﻫ ﺪﯿﻟﻮﺗ هاﺮﻤﻫ ﺎﺑ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ
،ﯽﮐﺎﺧ ﯽﺑآ و ﯽﺘﺴﯾز هﺪﺷ ﺖﺳا يﺪﺟ. ندﻮﺑ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﻂﯿﺤﻣ ﺖﺴﯾز رد ﺮﺛا دﺮﺑرﺎﮐ
يﺎﻬﺷور ﻂﻠﻏ ﺐﺟﻮﻣ ﺐﻠﺟ ﻪﺟﻮﺗ و ﻪﻗﻼﻋ يﺪﻨﻣ نﺎﺼﺼﺨﺘﻣ ﻪﺑ
مﺎﻈﻧ ﯽﻋارز ﻢﻟﺎﺳ و ﺎﺑ ماود زا ﺮﻈﻧ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﮐا هﺪﯾدﺮﮔ
؛ﺖﺳا ﻪﺑ يرﻮﻃ ﻪﮐ
هزوﺮﻣا رد ﺮﺜﮐا ﻞﻓﺎﺤﻣ ﯽﻤﻠﻋ ﺖﺒﺤﺻ زا ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻪﻧﺎﻣﺎﺳ يﺎﻫ راﺪﯾﺎﭘ يزروﺎﺸﮐ ﺖﺳا
) 3 .(
ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ يﺎﻫدﻮﮐ يﺪﻨﺑ ﻢﯿﺴﻘﺗ 1 - ﺖﯿﺒﺜﺗ هﺪﻨﻨﮐ تزا اﻮﻫ .
2 - چرﺎﻗ يﺎﻫ
،اﺰﯾرﻮﮑﯿﻣ ﻪﮐ
ﺎﺑ ﻪﺸﯾر ﯽﻀﻌﺑ زا نﺎﻫﺎﯿﮔ دﺎﺠﯾا ﯽﺘﺴﯾﺰﻤﻫ هدﺮﮐ
و تاﺮﺛا يﺪﯿﻔﻣ دﺎﺠﯾا ﯽﻣ ﺪﻨﮐ .
3 - وﺮﮑﯿﻣ ﻢﺴﯿﻧﺎﮔرا يﺎﻫ
ﻞﺣ هﺪﻨﻨﮐ
،تﺎﻔﺴﻓ ﻪﮐ تﺎﻔﺴﻓ ﺎﻧ لﻮﻠﺤﻣ كﺎﺧ ار ﻪﺑ ﺮﻔﺴﻓ لﻮﻠﺤﻣ و ﻞﺑﺎﻗ بﺬﺟ هﺎﯿﮔ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﯽﻣ ﺪﻨﻨﮐ .
4 - ﺪﯿﺴﮐا هﺪﻨﻨﮐ دﺮﮔﻮﮔ ) ﻮﯿﺗ سﻮﻠﯿﺳﺎﺑ (،
يدﻮﮐ ﻪﮐ ياراد يﺮﺘﮐﺎﺑ ﻮﯿﺗ سﻮﻠﯿﺳﺎﺑ هدﻮﺑ
و ﺚﻋﺎﺑ ﺶﯾﺎﺴﮐا ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮔﻮﮔ
ﯽﻣ دﻮﺷ .
5 - مﺮﮐ يﺎﻫ ﯽﮐﺎﺧ
، رد ﺪﯿﻟﻮﺗ سﻮﻣﻮﻫ درﻮﻣ هدﺎﻔﺘﺳا راﺮﻗ ﯽﻣ ﺪﻧﺮﯿﮔ و ﯽﻋﻮﻧ دﻮﮐ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﻪﺑ
مﺎﻧ ﯽﻣرو ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﺪﯿﻟﻮﺗ
ﯽﻣ ﺪﻨﻨﮐ
ﺖﯿﺒﺜﺗ هﺪﻨﻨﮐ يﺎﻫ تزا ﯽﻟﻮﮑﻟﻮﻣ
ﺎﺑ ﻪﻘﺑﺎﺳ ﻦﯾﺮﺗ و رد لﺎﺣ ﺮﺿﺎﺣ ﺞﯾار ﻦﯾﺮﺗ عاﻮﻧا يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﺘﺴﯾز طﻮﺑﺮﻣ ﻪﺑ ﺖﯿﺒﺜﺗ هﺪﻨﻨﮐ يﺎﻫ تزا ﺖﺳا . رد ﺪﻨﭼ ﻪﻫد ﺮﯿﺧا ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﺶﯾاﺰﻓا
ﺖﯿﻌﻤﺟ و يﺎﺿﺎﻘﺗ زور نوﺰﻓا ياﺮﺑ داﻮﻣ ﯽﯾاﺬﻏ زا يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﻪﺑ
ناﻮﻨﻋ يراﺰﺑا ياﺮﺑ ﻞﯿﻧ ﻪﺑ ﺮﺜﮐاﺪﺣ ﺪﯿﻟﻮﺗ رد ﺪﺣاو ﺢﻄﺳ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﺑ
ﻪﯾور هﺪﺷ ﻪﮐ زا ﻪﻠﻤﺟ نﺎﯾز ﺎﻫ و يﺎﻫﺪﻣﺎﯿﭘ نآ
هوﻼﻋ ﺮﺑ فﻼﺗا ﻪﯾﺎﻣﺮﺳ و ترﺎﺴﺧ
،ﯽﻟﺎﻣ ﻞﻣﺎﺷ ﯽﮔدﻮﻟآ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﯽﺑآ و
،كﺎﺧ ﻪﺑ ﻢﻫ ندرﻮﺧ
لدﺎﻌﺗ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﯾاﺬﻏ كﺎﺧ
، ﺶﻫﺎﮐ هدزﺎﺑ تﻻﻮﺼﺤﻣ يزروﺎﺸﮐ
رد ﺮﺛا دﻮﺒﻤﮐ ﺎﯾ ﯽﻤﺳ ندﻮﺑ
،ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻊﻤﺠﺗ داﻮﻣ هﺪﻨﯾﻻآ ) ﺮﯿﻈﻧ تاﺮﺘﯿﻧ ( رد
ماﺪﻧا يﺎﻫ ﯽﻓﺮﺼﻣ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﯽﻋارز
و ﯽﻏﺎﺑ رﻮﻄﺑ ﯽﻠﮐ ﻪﺑ ﺮﻄﺧ ندﺎﺘﻓا تﺎﯿﺣ و ﯽﺘﻣﻼﺳ ﺎﻬﻧﺎﺴﻧا و ﺮﯾﺎﺳ تادﻮﺟﻮﻣ هﺪﻧز
هدﻮﺑ ﺖﺳا هزوﺮﻣا. ﺞﯾار
ﻦﯾﺮﺗ يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﻪﺿﺮﻋ
هﺪﺷ رد ﻄﺳ ﺢ ﻊﯿﺳو ﯽﺗرﺎﺠﺗ طﻮﺑﺮﻣ ﻪﺑ يﺮﺘﮐﺎﺑ يﺎﻫ ﺖﯿﺒﺜﺗ هﺪﻨﻨﮐ تزا و ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ ﺎﻬﻧآ
درﻮﻣ ﻪﺟﻮﺗ ياﺮﺑ
هدﺎﻔﺘﺳا يﺎﻫ ﯽﻤﻠﻋ ﻞﻣﺎﺷ مﻮﯿﺑوﺰﯾر ﺎﻫ رد ﯽﺘﺴﯾﺰﻤﻫ ﺎﺑ
،ﺎﻫزﻮﻨﯿﻣﻮﮕﻟ ﺎﯿﮑﻧاﺮﻓ
ﺎﺑ ﯽﻋاﻮﻧا زا نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﺑﻮﭼ ﺮﯿﻏ
،زﻮﻨﯿﻣﻮﮕﻟ مﻮﯿﻠﯾﺮﭙﺳوزآ
ياﺮﺑ تﻼﻏ
و ﻮﻧﺎﯿﺳ ﺎﻫﺮﺘﮐﺎﺑ ﻪﺑ ﺖﻟﺎﺣ دازآ و ﺎﯾ ﺖﺴﯾﺰﻤﻫ ﺎﺑ
وزآ ﻻ ياﺮﺑ ﺖﺳﺎﻫراﺰﯿﻟﺎﺷ .
يﺎﻬﭼرﺎﻗ اﺰﯾرﻮﮑﯿﻣ
هژاو اﺰﯾرﻮﮑﯿﻣ ﻦﯿﻟوا رﺎﺑ زا يﻮﺳ ﮏﻧاﺮﻓ رد لﺎﺳ ﻪﺋارا1885
ﺪﺷ اﺰﯾرﻮﮑﯿﻣ. زا ود ﻪﻤﻠﮐ
( Myco )
ﻪﺑ ﯽﻨﻌﻣ چرﺎﻗ و
( Rhiza )
ﻪﺑ ﯽﻨﻌﻣ ﻪﺸﯾر
ﻞﯿﮑﺸﺗ هﺪﺷ ﺖﺳا اﺰﯾرﻮﮑﯿﻣ. نﺎﺸﻧ
هﺪﻨﻫد ﺖﮐرﺎﺸﻣ رد
ﯽﺘﺴﯾﺰﻤﻫ ﻦﯿﺑ
چرﺎﻗ و ﻪﺸﯾر هﺎﯿﮔ نﺎﺑﺰﯿﻣ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ رد. ﻦﯾا ﻢﺘﺴﯿﺳ چرﺎﻗ ﺶﺷﻮﭘ
هدﺮﺘﺴﮔ يا زا ﻪﺘﺷر يﺎﻫ ﺦﻧ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻪﺑ ﻢﻫ هﺪﯿﺑﺎﺗ ﻪﺑ مﺎﻧ مﻮﯿﻠﯿﺴﯿﻣ ار
رد فاﺮﻃا ﻪﺸﯾر هﺎﯿﮔ نﺎﺑﺰﯿﻣ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﯽﻣ ﺪﻫد رد ﻦﯾا ﯽﺘﺴﯾﺰﻤﻫ چرﺎﻗ
،ﺪﻨﻗ ﺪﯿﺳا يﺎﻫ
،ﻪﻨﯿﻣآ ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو ﺎﻫ و ﯽﺧﺮﺑ داﻮﻣ ﯽﻟآ ﺮﮕﯾد ار زا نﺎﺑﺰﯿﻣ ﺖﻓﺎﯾرد و رد ﻞﺑﺎﻘﻣ ﯽﻧﺪﻌﻣ و ﺮﺘﺸﯿﺑ زا ﺮﯾﺎﺳ داﻮﻣ ﺴﻓ تﺎﻔ ار كﺎﺧ
بﺬﺟ و رد رﺎﯿﺘﺧا هﺎﯿﮔ راﺮﻗ ﺪﻫﺪﯿﻣ ﺮﺜﮐا. نﺎﻫﺎﯿﮔ ردﺎﻗ ﻪﺑ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﻢﺘﺴﯿﺳ ﯽﯾاﺰﯾرﻮﮑﯿﻣ ﺪﻨﺘﺴﻫ
رﻮﻄﺑ ﯽﻠﮐ ﺪﺻرد83 زا ﻪﭙﻟود ﺎﻬﯾا و ﺪﺻرد79
زا ﮏﺗ ﻪﭙﻟ ﺎﻬﯾا ردﺎﻗ ﻪﺑ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﻢﺘﺴﯿﺳ ﯽﯾاﺰﯾرﻮﮑﯿﻣ ﺪﻨﺘﺴﻫ
داﺪﻌﺗ. يدوﺪﺤﻣ زا
نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﻋارز ردﺎﻗ ﻪﺑ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﻢﺘﺴﯿﺳ ﯽﯾاﺰﯾرﻮﮑﯿﻣ ﺪﻨﺘﺴﯿﻧ
و
ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻦﯾا نﺎﻫﺎﯿﮔ زا هداﻮﻧﺎﺧ يﺎﻫ
Cruciferae
ﺮﯿﻈﻧ ﺲﻨﺟ يﺎﻫ
Brassica
و
Sinpsis
و هداﻮﻧﺎﺧ
Chenopodiaceae
ﺲﻨﺟ وBeta
هداﻮﻧﺎﺧ
Polygonaceae
ﺲﻨﺟ
Fagopyrum
ﺪﻨﺷﺎﺒﯿﻣ ) 3 .(
٣
سﻮﻠﯿﺳﺎﺑﻮﯿﺗ سﻮﻠﯿﺳﺎﺑﻮﯿﺗ ﯽﺴﻨﺟ
زا يﺮﺘﮐﺎﺑ يﺎﻫ فوﺮﺗﻮﺗا ﻞﯿﻓوﺪﯿﺳا ﺪﯿﺴﮐا
هﺪﻨﻨﮐ ﻦﻫآ و ﺎﯾ دﺮﮔﻮﮔ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ ﻪﮐ ﯽﻣﺎﮕﻨﻫ ﻪﮐ ﻂﯿﺤﻣ ﯽﺒﺳﺎﻨﻣ ياﺮﺑ ﺪﺷر
ﻪﺘﺷاد
،ﺪﻨﺷﺎﺑ يژﺮﻧا درﻮﻣ زﺎﯿﻧ و ياﺬﻏ دﻮﺧ ار زا نﻮﯿﺳاﺪﯿﺴﮐا دﺮﮔﻮﮔ
و ﻦﻫآ ﻪﺑ ﺖﺳد ﯽﻣ ﺪﻧروآ يﺮﺘﮐﺎﺑ. يﺎﻫ ﺲﻨﺟ سﻮﻠﯿﺳﺎﺑﻮﯿﺗ ﻪﮐ
نﻮﻨﮐﺎﺗ
ﻪﻧﻮﮔ20 زا ﺎﻬﻧآ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ هﺪﺷ
ﺪﻧا ﻪﮐ ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐﺪﯿﺴﮐا
دﺮﮔﻮﮔ رد كﺎﺧ ﺎﻫ ﯽﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻦﯾا. يﺮﺘﮐﺎﺑ ﺎﻫ ﺎﺑ ﺪﯿﺴﮐا ندﺮﮐ دﺮﮔﻮﮔ ﻦﻤﺿ
ﻦﯿﻣﺎﺗ تﺎﻔﻟﻮﺳ درﻮﻣ زﺎﯿﻧ
،هﺎﯿﮔ ﺎﺑ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا كﺎﺧ رد فاﺮﻃا ﻪﺸﯾر ﺎﻫ
، ﺚﻋﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﯿﻟﻼﺣ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﺰﯾر يﺬﻐﻣ رد كﺎﺧ ﯽﻣ ﺪﻧﻮﺷ ) 7 .(
ﻢﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ يﺎﻫ
ﻞﺣ هﺪﻨﻨﮐ يﺎﻬﺗﺎﻔﺴﻓ لﻮﻠﺤﻣﺎﻧ
يﺎﻬﯾﺮﺘﮐﺎﺑ ﻞﺣ
هﺪﻨﻨﮐ تﺎﻔﺴﻓ ﯽﻫوﺮﮔ زا ﺎﻬﻤﺴﯿﻧﺎﮔرا وﺮﮑﯿﻣ ار
رد ﺮﺑ ﺪﻧﺮﯿﮕﯿﻣ ﻪﮐ ﺪﻧردﺎﻗ ﺮﻔﺴﻓ لﻮﻠﺤﻣﺎﻧ ار رد كﺎﺧ ار ﻪﺑ مﺮﻓ لﻮﻠﺤﻣ ﻞﺑﺎﻗ
سﺮﺘﺳد هﺎﯿﮔ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﺪﻨﻨﮐ وﺮﮑﯿﻣ. ﻢﺴﯿﻧﺎﮔرا يﺎﻫ
ﻞﺣ هﺪﻨﻨﮐ تﺎﻔﺴﻓ ترﻮﺼﺑ ﺖﯿﻓوﺮﭘﺎﺳ رد
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻪﺸﯾر ) ﺮﻔﺳوﺰﯾر ( ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ هدﻮﻤﻧ و ﺎﺑ
فﺮﺼﻣ تﺎﺤﺷﺮﺗ ﻪﺸﯾر
تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ لﻮﻠﺤﻣﺎﻧ
تﺎﻔﺴﻓ ) ﺪﻨﻧﺎﻣ يﺮﺗ ﻢﯿﺴﻠﮐ تﺎﻔﺴﻓ ( ار ترﻮﺼﺑ لﻮﻠﺤﻣ ﻞﺑﺎﻗ بﺬﺟ ﮔ هﺎﯿ رد ﺪﻧروﺂﯿﻣ ﻦﯾا.
ﻢﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ ﺎﻫ
ﺎﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ و ﺢﺷﺮﺗ ﺪﯿﺳا يﺎﻫ ﯽﻟآ ﻢﻋا زا
،ﮏﯿﻟﺎﻣ
،ﮏﯿﻨﯿﺴﮐﻮﺳ
،ﮏﯿﻧﻮﯿﭘوﺮﯿﭘ
،ﮏﯿﺘﮐﻻ ﮏﯾﺮﺘﯿﺳ
و ﮏﯿﻧﻮﻠﮔﻮﺘﮐ رد
ﺖﯿﻟﻼﺣ
يﺎﻬﺗﺎﻔﺴﻓ ﯽﻧﺪﻌﻣ
و ﻢﮐ لﻮﻠﺤﻣ ﺮﺛﻮﻣ ﺪﻨﺷﺎﺒﯿﻣ و هوﻼﻌﺑ يرﺎﯿﺴﺑ زا ﺎﻬﻧآ ﺎﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻢﯾﺰﻧآ زﺎﺗﺎﻔﺴﻓ دازآ نﺪﺷ ﺮﻔﺴﻓ زا تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﯽﻟآ
ﺴﻓ رادﺮﻔ ار
ﺐﺟﻮﻣ ﺪﻧﻮﺸﯿﻣ . زا ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ يﺎﻬﺴﻨﺟ
ﻦﯾا هداﻮﻧﺎﺧ ناﻮﺘﯿﻣ ﻪﺑ
Bacillus
و
Pseudomonas
هرﺎﺷا دﺮﮐ . يﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ ﺲﻨﺟ
Pseudomonas
لﺮﺘﻨﮐرد چرﺎﻗ
ﻫﺎ ي يرﺎﻤﯿﺑ از ﺮﺛﻮﻣ و هدﻮﺑ
Pseudomonas fluorescens
زا ﻖﯾﺮﻃ زﺎﺳ و يﺎﻫرﺎﮐ ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ زا ﻪﻠﻤﺟ ﺪﯿﻟﻮﺗ
،ﺎﻫرﻮﻓورﺪﯿﺳ ﺰﺘﻨﺳ
ﯽﺘﻧآ ﻬﮑﯿﺗﻮﯿﺑ
،ﺎ ﺪﯿﻟﻮﺗ يﺎﻬﻧﻮﻣرﻮﻫ
،ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﯾاﺰﻓا بﺬﺟ ﺮﻔﺴﻓ ﻂﺳﻮﺗ
،هﺎﯿﮔ ﺖﯿﺒﺜﺗ نژوﺮﺘﯿﻧ و ﺰﺘﻨﺳ ﯽﯾﺎﻬﻤﯾﺰﻧآ ﻪﮐ
راﺪﻘﻣ ﻦﻠﯿﺗا رد هﺎﯿﮔ ار
ﻢﯿﻈﻨﺗ
،ﺪﻨﻨﮑﯿﻣ ﺐﺒﺳ ﮏﯾﺮﺤﺗ ﺪﺷر هﺎﯿﮔ ددﺮﮕﯿﻣ ) 4 .(
يﺎﻬﻣﺮﮐ ﯽﮐﺎﺧ
يﺎﻬﻣﺮﮐ ﯽﮐﺎﺧ رد ﯽﻧﺪﻌﻣ ندﺮﮐ و ﻞﺑﺎﻗ بﺬﺟ ﻦﺘﺧﺎﺳ و ﺶﯾاﺰﻓا عﻮﻨﺗ و ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻢﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ ﺎﻫ
ﺎﻧاﻮﺗ ﻣ
،ﺪﻨﺷﺎﺒﯿ ﺪﻨﯾاﺮﻓ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﯽﻣرو
،ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ
يﺎﻬﺸﻨﮐاو
،ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و
ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﺪﺷﺎﺒﯿﻣ
ﻪﮐ ﯽﺗاﺮﯿﯿﻐﺗ ار
ﻂﺳﻮﺗ يﺎﻬﻣﺮﮐ ﯽﮐﺎﺧ رد داﻮﻣ ﯽﻟآ دﺎﺠﯾا ﺪﻨﮑﯿﻣ ﯽﻣرو.
ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
،نﺪﺷ ﺪﻨﯾاﺮﻓ ﺮﯿﻏ ﯽﺋاﺮﮔﺎﻣﺮﮔ هدﻮﺑ
ﻪﮐ ﻪﯾﺬﻐﺗ و بﺬﺟ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﺋاﺬﻏ زا يﺎﯾﺎﻘﺑ ﯽﻟآ ار ياﺮﺑ هﺎﯿﮔ ﻞﯿﻬﺴﺗ هدﺮﮐ و ﯿﻌﺿو ﺖ كﺎﺧ ار زا
ﺮﻈﻧ ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﯿﺑ دﻮﺒﻬﺑ
ﯽﻣ
،ﺪﺸﺨﺑ رد ﻦﯾا
،ﺪﻨﯾاﺮﻓ ﺎﺑ رﻮﻀﺣ يﺎﻬﻣﺮﮐ
،ﯽﮐﺎﺧ داﻮﻣ ﯽﻟآ ﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﯾﺰﺠﺗ و تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ راﺪﯾﺎﭘ ) سﻮﻣﻮﻫ (
ﻞﯾﺪﺒﺗ ﺪﻧﻮﺸﯿﻣ و لﻮﺼﺤﻣ ﯽﺋﺎﻬﻧ ) ﯽﻣرو ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ( رﺎﺷﺮﺳ زا سﻮﻣﻮﻫ و ﺮﻔﺴﻓ ﻞﺑﺎﻗ بﺬﺟ دﻮﺸﯿﻣ . ﻪﻧﻮﮔ
Eisenia fetida
زا ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ و
ﻧاواﺮﻓ ﻦﯾﺮﺘ ﻪﻧﻮﮔ يﺎﻫ يﺎﻬﻣﺮﮐ ﯽﮐﺎﺧ
ﯽﺤﻄﺳ يز ﺪﺷﺎﺒﯿﻣ ﻪﮐ رد ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺖﺳﻮﭙﻤﮑﯿﻣرو هدﺎﻔﺘﺳا
دﻮﺸﯿﻣ )6 .(
ﻦﯾا دﻮﮐ ﯽﻟآ يوﺎﺣ
يﺎﻬﻤﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ يزاﻮﻫ
ﺪﯿﻔﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻮﺗزا ﺑ ﺎﻫﺮﺘﮐﺎ و يرﺎﻋ زا يﺎﻬﯾﺮﺘﮐﺎﺑ ﺮﯿﻏ
،يزاﻮﻫ ﺎﻬﭼرﺎﻗ و يﺎﻬﻤﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ نژﻮﺗﺎﭘ
ﺪﺷﺎﺒﯿﻣ دﻮﺟو. ﻞﻠﺧ
و جﺮﻓ ناواﺮﻓ رد ﻦﯾا
،ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﺮﻇ
ﺖﯿﻓ
،ﻪﯾﻮﻬﺗ ﯽﺸﮑﻫز و يراﺪﻬﮕﻧ بآ ار رد نآ ﺖﯾﻮﻘﺗ هدﺮﮐ ﺖﺳا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ. هدﺎﻣ ﺎﻬﺗﺎﻣﻮﻫ
ﯽﻣرو ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
يراد ﺪﻨﺷﺎﺒﯿﻣ ﻪﮐ ياراد تاﺮﺛا ﻪﺑﺎﺸﻣ ﺎﻬﻧﻮﻣرﻮﻫ و
ﻢﯿﻈﻨﺗ هﺪﻨﻨﮐ يﺎﻫ ﺪﺷر ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺪﻨﺘﺴﻫ و دﻮﺟو نﺎﻧآ هاﺮﻤﻫ ﺎﺑ داﻮﻣ ﯽﻟآ رد ﯽﻣرو
،ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
ﺪﺷر هﺎﯿﮔ ار ﺮﺘﻬﺑ زا ﻪﯾﺬﻐﺗ هﺎﯿﮔ ﺎﺑ يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﻧﺪﻌﻣ ﮏﯾﺮﺤﺗ ﺪﻨﮑﯿﻣ ﻻﺎﺑ. ندﻮﺑ ناﺰﯿﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﺋاﺬﻏ ﻞﺜﻣ
،نژوﺮﺘﯿﻧ
،ﺮﻔﺴﻓ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و ﻢﯿﺴﻠﮐ رد
ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﺮﯾﺎﺳ يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﻟآ و ﻪﺑ هوﻼﻋ اراد ندﻮﺑ ﺮﺻﺎﻨﻋ وﺮﮑﯿﻣ
،ﺪﻨﻧﺎﻣ
،ﻦﻫآ
،يور ﺲﻣ و ﺰﻨﮕﻨﻣ زا ﺮﮕﯾد يﺎﯾاﺰﻣ ﯽﻣرو ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﺪﺷﺎﺒﯿﻣ
) 5 .(
تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ مﺎﺠﻧا
هﺪﺷ نﺎﺸﻧ ﺪﻫﺪﯿﻣ فﺮﺼﻣ يﺎﻫدﻮﮐ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ رد
يزروﺎﺸﮐ ﯽﺘﻣﺪﻗ
ﯽﻧﻻﻮﻃ دراد رد. ﻪﺘﺷﺬﮔ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐﺪﯿﻟﻮﺗ تﻻﻮﺼﺤﻣ
يزروﺎﺸﮐ ياﺮﺑ
ﺖﯾﻮﻘﺗ يﺎﻬﻨﯿﻣز
،يزروﺎﺸﮐ ﯽﻫﺎﯿﮔ
زا هﺮﯿﺗ زﻮﻨﯿﻣﻮﮕﻟ ار
ﺖﺸﮐ ﺪﻧدﺮﮑﯿﻣ و ﺮﺑ ﻦﯾا روﺎﺑ ﺪﻧدﻮﺑ ﻪﮐ ﺎﺑ ﺖﺸﮐ ﻦﯾا هﺎﯿﮔ ناﺰﯿﻣ
يﺰﯿﺨﻠﺻﺎﺣ كﺎﺧ
ﺶﯾاﺰﻓا اﺪﯿﭘ ﺪﻨﮑﯿﻣ نوﺪﺑ. ﺪﯾدﺮﺗ هدﺎﻔﺘﺳا زا يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﺘﺴﯾز تاﺮﺛا ﯽﺑﻮﻠﻄﻣ ياﺮﺑ هﺎﯿﮔ و كﺎﺧ ﻪﺑ هاﺮﻤﻫ ﻪﺘﺷاد ﺪﺷﺎﺑ رد.
يرﺎﯿﺴﺑ زا ﻪﺘﺷﻮﻧ يﺎﻫ ﯽﺨﯾرﺎﺗ ﺖﺷﺎﮐ ﯽﻧﺎﻫﺎﯿﮔ ﺮﯿﻈﻧ يﻼﻗﺎﺑ يﺮﺼﻣ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﺖﯾﻮﻘﺗ هﺪﻨﻨﮐ كﺎﺧ درﻮﻣ ﺪﯿﺋﺎﺗ راﺮﻗ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺖﺳا رد. ﺖﻘﯿﻘﺣ
دﻮﮐ
،ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ هدﺎﻣ
هﺪﻧراﺪﻬﮕﻧ يﺎﻬﻤﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ
ﺪﯿﻔﻣ كﺎﺧ ﺖﺳا ﻪﮐ ﻪﺑ ترﻮﺻ ﻢﮐاﺮﺘﻣ و ﻪﺑ داﺪﻌﺗ رﺎﯿﺴﺑ ﺎﯾز د رد ﮏﯾ ﻂﯿﺤﻣ ﺖﺸﮐ هﺪﺷ
ﺪﯿﻟﻮﺗ هﺪﺷ ﺖﺳا ﻦﯾا. عﻮﻧ دﻮﮐ ﻻﻮﻤﻌﻣ ﻪﺑ ترﻮﺻ ﻪﺘﺴﺑ يﺪﻨﺑ هﺪﺷ رد ﯽﺿارا يزروﺎﺸﮐ درﻮﻣ
هدﺎﻔﺘﺳا راﺮﻗ دﺮﯿﮕﯿﻣ ﻪﭼﺮﮔا. فﺪﻫ ﯽﻠﺻا زا
فﺮﺼﻣ يﺎﻫدﻮﮐ
،ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ
،ﺖﯾﻮﻘﺗ يﺰﯿﺨﻠﺻﺎﺣ كﺎﺧ
و ﻦﯿﻣﺎﺗ يﺎﻫزﺎﯿﻧ ﯽﯾاﺬﻏ هﺎﯿﮔ
،ﺖﺳا ﺎﻣا نوﺪﺑ ﺪﯾدﺮﺗ هدﺎﻔﺘﺳا زا ﻦﯾا عﻮﻧ دﻮﮐ ﻧاﻮﺘﯿﻣ ﺪ
٤
تاﺮﺛا ﯽﺑﻮﻠﻄﻣ ياﺮﺑ هﺎﯿﮔ و كﺎﺧ ﻪﺑ اﺮﻤﻫ ه ﻪﺘﺷاد ﺪﺷﺎﺑ يﺎﻫدﻮﮐ . ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﺎﺸﻨﻣ
ﯽﻌﯿﺒﻃ ﺪﻧراد و ﻻﻮﻤﻌﻣ زا كﺎﺧ ﻪﯿﻬﺗ
،ﺪﻧﻮﺸﯿﻣ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ
ﺐﺒﺳ دﻮﺒﻬﺑ نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ
،كﺎﺧ ﺶﯾاﺰﻓا لﻮﺼﺤﻣ و ﺶﻫﺎﮐ يﺎﻬﯿﮔدﻮﻟآ ﯽﺷﺎﻧ
زا فﺮﺼﻣ يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و
رد ﻪﺠﯿﺘﻧ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﻬﯾرﺎﻤﯿﺑ ﺪﻨﻫاﻮﺧ
ﺪﺷ ﺎﺑ. ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﺎﺳ يرﺎﮔز ﺎﻬﻤﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ ﺎﺑ
ﻂﯾاﺮﺷ ﻂﯿﺤﻣ و ﯽﻤﯿﻠﻗا هﺎﮕﺘﺴﯾز ﯽﻠﺻا
،ﺎﻬﻧآ ﺪﯿﻟﻮﺗ دﻮﮐ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ زا
يﺎﻬﯾﺮﺘﮐﺎﺑ ﺮﯿﻏ
ﯽﻣﻮﺑ ﻪﮐ زا
ﯽﻘﻃﺎﻨﻣ ﺎﺑ يﺎﻬﯿﮔﮋﯾو ﯽﻤﯿﻠﻗا
توﺎﻔﺘﻣ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﻂﯾاﺮﺷ ﯽﻠﺧاد رﻮﺸﮐ ﻪﺑ ﺖﺳد هﺪﻣآ ﺪﻧا ﻪﮐ زا ﯽﺋارﺎﮐ ﯽﺑﻮﻠﻄﻣ رادرﻮﺧﺮﺑ ﺪﻨﻫاﻮﺨﻧ
دﻮﺑ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ.
هدﺎﻔﺘﺳا زا يﺎﻬﯾﺮﺘﮐﺎﺑ ﯽﻣﻮﺑ
ﻪﮐ ﺎﺑ ﻂﯾاﺮﺷ ﯽﺘﺴﯾز رﻮﺸﮐ رﺎﮔزﺎﺳ ﺪﻨﺘﺴﻫ رد ﺪﯿﻟﻮﺗ يﺎﻫدﻮﮐ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﺮﺘﺒﺳﺎﻨﻣ
ﺪﻫاﻮﺧ دﻮﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ. تﻻﻮﺼﺤﻣ
ﯽﺋاﺬﻏ ﺎﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻪﮐ لﻮﺼﺤﻣ يﺎﻫدﻮﮐ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﺖﺳا
ﻪﻧ ﺎﻬﻨﺗ ﺐﺒﺳ ﺖﯾﺎﺿر ﺮﻃﺎﺧ فﺮﺼﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ ﺪﻫاﻮﺧ
،ﺪﺷ ﻪﮑﻠﺑ ﺖﻣﻼﺳ ﺎﻬﻧآ ار ﺰﯿﻧ
ﻦﯿﻤﻀﺗ ﺪﻫاﻮﺧ دﺮﮐ ﺎﺑ. ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﻪﭽﻧآ ﻪﺘﻔﮔ ﺪﺷ ﯿﻣ ناﻮﺘ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﺖﻓﺮﮔ فﺮﺼﻣ يﺎﻫدﻮﮐ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﻪﻧ
ﺎﻬﻨﺗ يﺎﻫزﺎﯿﻧ هﺎﯿﮔ ار ﻪﺑ ﯽﺑﻮﺧ ﻦﯿﻣﺎﺗ
ﺪﻫاﻮﺧ
،دﺮﮐ ﻪﮑﻠﺑ ﺐﺒﺳ دﻮﺒﻬﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐ تﻻﻮﺼﺤﻣ يزروﺎﺸﮐ
و رد ﻪﺠﯿﺘﻧ ﺖﻣﻼﺳ فﺮﺼﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ ﺪﻫاﻮﺧ
ﺪﺷ .
ﻪﺠﯿﺘﻧ يﺮﯿﮔ
هدﺎﻔﺘﺳا زا يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﺘﺴﯾز رد ﯽﺿارا رﻮﺸﮐ ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﺖﯿﻌﺿو يﺎﻬﮐﺎﺧ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﮏﺸﺧ ﮏﯾ تروﺮﺿ ﺖﺳا رد. لﺎﺣ ﺮﺿﺎﺣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺶﯿﺑ زا
هزاﺪﻧا و لدﺎﻌﺘﻣﺎﻧ زا
يﺎﻫدﻮﮐ ﻪﺗزا ﺐﺒﺳ هﺪﺷ ﻪﮐ ﻻوا ﺖﯿﻔﯿﮐ تﻻﻮﺼﺤﻣ يﺪﯿﻟﻮﺗ
ﻪﻧ ﺎﻬﻨﺗ بﻮﻏﺮﻣﺎﻧ دﻮﺷ ﻪﮑﻠﺑ رد يدراﻮﻣ يﺎﻫرﺎﺒﻧا زا تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ
ﯽﻤﺳ ياﺮﺑ دورو ﻪﺑ هﺮﯿﺠﻧز ﯽﯾاﺬﻏ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﻪﮐ ﺪﯾﺪﻬﺗ هﺪﻨﻨﮐ ﺖﻣﻼﺳ نﺎﺴﻧا و تادﻮﺟﻮﻣ ﺮﮕﯾد
ﺖﺳا اﺬﻟ. ﺖﻬﺟ لﺮﺘﻨﮐ ﯾا ﻦ ﻂﯾاﺮﺷ و ﺖﻇﺎﻔﺣ زا
ﻂﯿﺤﻣ ﺖﺴﯾز هدﺎﻔﺘﺳا زا يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﺘﺴﯾز ﮏﯾ رﺎﮑﻫار ﯽﺳﺎﺳا ﺖﺳا ﯽﺳرﺮﺑ. و ﻖﯿﻘﺤﺗ راﺪﯾﺎﭘ ﺖﻬﺟ دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﻨﯿﻬﺑ يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﺘﺴﯾز رد ﯽﺿارا
يزروﺎﺸﮐ زا
يﺎﻫزﺎﯿﻧ ﺮﮕﯾد ﺖﺳا ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ. يﺰﯾر نﻼﮐ ﺖﻬﺟ ﺖﯾﺎﻤﺣ ﻪﻤﻫ ﻪﺒﻧﺎﺟ زا ﺪﯿﻟﻮﺗ و فﺮﺼﻣ يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﺘﺴﯾز رد ﻂﯾاﺮﺷ ﺰﯿﺨﻠﺻﺎﺣ ﮏﯾ
تروﺮﺿ ا ﺖﺳ .
ﻊﺑﺎﻨﻣ -1
،ﯽﻧﺎﻤﺣر ح.
، 1389 ، يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﺘﺴﯾز و ﺶﻘﻧ نآ رد يزروﺎﺸﮐ راﺪﯾﺎﭘ و ﺪﯿﻟﻮﺗ لﻮﺼﺤﻣ
،ﻢﻟﺎﺳ ﻦﯿﻟوا هﺮﮕﻨﮐ ﺶﻟﺎﭼ ﻫ يﺎ دﻮﮐ رد ناﺮﯾا : فﺮﺼﻣ نﺮﻗ ﻢﯿﻧ
دﻮﮐ ناﺮﻬﺗ ، .
2 - ﺢﻟﺎﺻ
،ﻦﯿﺘﺳار ﻧ ﻦ . ، 1380 ﻮﮐ ، يﺎﻫد ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ و ﺶﻘﻧ نآ رد يﺎﺘﺳار ﻞﯿﻧ ﻪﺑ يزروﺎﺸﮐ راﺪﯾﺎﭘ ، ﻪﻠﺠﻣ مﻮﻠﻋ كﺎﺧ و
،بآ هﮋﯾو ﻪﻣﺎﻧ يﺎﻫدﻮﮐ ،ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ
تﺎﺤﻔﺻ : 23
، -23 19 .
-3 -3 م، يﺪﺋﺎﻗ ،،م،س ،ﮏﯿﻧ يﻮﺳﻮﻣ . ،
1392 نﻮﻨﻓ و مﻮﻠﻋ ﺶﯾﺎﻤﻫ ﻦﯿﻟوا ،ﻢﻟﺎﺳ لﻮﺼﺤﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ و راﺪﯾﺎﭘ يزروﺎﺸﮐ رد ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ يﺎﻫدﻮﮐ ﺶﻘﻧ ،
تﺎﺤﻔﺻ ،ﺮﯾﻼﻣ ،يزروﺎﺸﮐ 1332
- 1324 .
4- Abdul-Jaleel, C., P. Manivannan, B. Sankar, A. Kishorekumar, R. Gopi, R. Somasundaram and R.Panneerselvam.
2007. Pseudomonas fluorescens enhances biomass yield and ajmalicine production in Catharanthus roseus under water deficit stress. Colloids and Surfaces B: Biointerfaces. 60: 7–11.
5- Atiyeh R.M., Edwards C.A., Subler S. and Metzger J.D. 2000. Earthworm processed organic wastes as Components of horticultural potting media for growing marigold and vegetable seedlings. Compost Science and Utilization, 8: 215-223.
6- Fracchia L, Dohrmann AB, Martinotti MG and Tebbe CC, 2006. Bacterial diversity in a finished compost and Vermin compost: differences revealed by cultivationindependent analyses of PCRamplified 16S rRNA genes.
Appl. Microbiol. Biotechnol. 71, 942–952.
7- Rupela, O. P., and P. Tauro. 1973. Utilization of thiobacillus to reclaim alkali soils. Soil Bio. Biochem. 5: 899- 901.
